วารสารโครงการ CASCAPโครงการแกไขปญหาโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ปท 1 ฉบบท 2 เดอนเมษายน - มถนายน 2558

ในฉบบ

:: รจกโครงการ CASCAP

:: เรองเลาจากดอนชาง

:: สมภาษณ สมน ชมทอกมะเรงทอน�าดรกษาไดถาพบตงแตระยะแรก

:: มะเรงทอน�าด โรครายทคราชวตคนอสานอนดบ 1

CASCAP | 02

สวสดครบ ในชวงทก�าลงเขาสฤดฝน ทมงานของเรากเดนหนาท�างานกน

อยางเตมท เปดพนทท�างานใหมในจงหวดบรรมย สรนทร บงกาฬ

หนองคาย และสกลนคร ตามเปาหมาย 20 จงหวดภาคอสาน ส�าหรบ

วารสารโครงการ CASCAP ฉบบนเปนวารสารฉบบท 2 ประจ�าเดอน

เมษายน-มถนายน 2558 ในฉบบนโครงการ CASCAP จะน�าเสนอใหเหน

ความรนแรงของปญหามะเรงทอน�าดในภาคอสานผานบทความ “มะเรง

ทอน�าด โรครายทคราชวตคนอสานอนดบ 1” และบทความประจ�าฉบบ

“ท�าความรจก โครงการ CASCAP” เพอใหผอานรจกโครงการ CASCAP

มากขน

หากมขอคดเหนตอการปรบปรงวารสารสามารถเขาไปคยกบเราไดท

www.facebook.com/cascapfc ครบ

ทรงพล ตละทา

บรรณาธการ

บทบรรณาธการ

คณะผจดท�ำ

ทปรกษา : รศ.ณรงค ขนตแกว • รศ.พวงรตน ยงวณชย • รศ.บณฑต ถนค�ารพ • ผศ.วชรนทร ลอยลม • ผศ.นษณา นามวาท

บรรณาธการ : ทรงพล ตละทา

กองบรรณาธการ : สปราณ วรพนธ • พรชรา ชสอน • ปยพล จนทรา • ภาคภม ขามพทกษ • รชนย ชนะวงศ • สรญญา สาครพทธ

ออกแบบรปเลม : ทรงพล ตละทา • การณย อนทะกล

พมพท : หจก.อสานบซ (โรงพมพเจรญลกษณ) โทร 089 6227030

จ�านวน : 2,000 เลม

จดท�าโดย : โครงการแกไขปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (CASCAP)

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ถ.มตรภาพ ต.ในเมอง อ.เมอง จ.ขอนแกน 40002 โทร 043 202691 Fax 043 202693

www.cascap.in.th e-mail: cascapkku@gmail.com

บทบรรณาธการ

คยกบคณหมอณรงค

รจกโครงการ CASCAP

เรองเลาจากดอนชาง

บทสมภาษณ สมน ชมทอก

มะเรงทอน�าดรกษาไดถาพบ

ตงแตระยะแรก

มะเรงทอน�าด

โรครายทคราชวตคนอสานอนดบ 1

รอบรว CASCAP

มลนธมะเรงทอน�าด

CONTENTSO2O3O4O7

1O

12

14

16

พวกเราดใจทไดท�างานเพอชาวบาน ความทาทายยงรอเราอย เพราะเรา

มประชาชนกวา 20 ลานคนทมโอกาสตดเชอพยาธใบไมตบและมกลม

เสยงอยตง 6 ลานคน ซงจะพฒนาเปนผปวยมะเรงทอน�าด ปละมากกวา

10,000 ราย เราตองท�าใหทกคนในประเทศไดรและตระหนกทจะเขามา

ชวยกนแกไขปญหาอยางจรงจง มงานตองท�าอกมากมายทพวกเราตองท�า

ไปดวยกน การขอความชวยเหลอจากองคกรตางๆ การสรางความรวมมอ

ในระดบชาต และนานาชาต เพอความรวมมอใหเกดการแกปญหาอยาง

ยงยนตอไป

หลงจากทผลกดนใหเกด CASCAP Tools ทางโครงการ CASCAP ได

ท�างานรวมกบมลนธมะเรงทอน�าดในการผลกดนเรองการแกไขปญหาโรค

พยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดใหเปนมตสมชชาสขภาพแหงชาต ซงทาง

คณะรฐมนตรไดเหนชอบกบมตแลวเมอ 7 พฤษภาคม 2558 ทผานมา

เรองนเปนผลงานหนงทโครงการ CASCAP เขามารวมผลกดน เพราะเรา

ตองการใหโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดเปนเรองของสงคมและ

ภาครฐตองใหความสนใจ โครงการ CASCAP และมลนธมะเรงทอน�าดได

รวมเปนกรรมการยกรางแผนยทธศาสตรทศวรรษก�าจดปญหาพยาธใบไม

ตบและมะเรงทอน�าดตามมตสมชชาสขภาพครงท 7 มตท 3 การก�าจด

ปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในประชาชน รวมกบผเกยวของ

โดยเฉพาะกระทรวงสาธารณสข เชอวาอกสามเดอนขางหนาเราจะมแผน

ยทธศาสตรทศวรรษก�าจดปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดมาขบ

เคลอนกน

สงทท�าอยในสวนของโครงการ CASCAP เราไดใชรปแบบการด�าเนนงาน

ของโครงการ CASCAP ทท�าอยไปเปนตวแบบในการพฒนายทธศาสตร

นอกจากการท�างานรวมกบกระทรวงสาธารณสข เรารวมกบมหาวทยาลย

ขอนแกน และสภาวจยแหงชาต ในการระดมสมองจากผเชยวชาญตางๆ

ในการวางกลยทธการวจยทงระยะสนและระยะยาวเพอลดอบตการณของ

โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดอยางยงยน

คยกบคณหมอณรงคน.พ.ณรงค ขนตแกว หวหนาโครงการ CASCAP

เชนเดยวกบกอนหนาน ทโครงการ CASCAP ไดรวมกบศนยวจยพยาธ

ใบไมตบและมะเรงทอน�าด และอกหลายหนวยงานจดการประชมวชาการ

International Congress of Liver Flukes and Cholangiocarcinoma:

Towards Control and Elimination เมอ 10-11 พฤษภาคม ทผานมา

เพอน�าเสนอความกาวหนาของการศกษาวจยโรคพยาธใบไมตบและมะเรง

ทอน�าดในทกมต เปนการจดงานในวาระครบรอบ 100 ปนบตงแตทมการ

รายงานการคนพบพยาธใบไมตบครงแรกเมอป 2458 การสนบสนนงาน

จดงานวชาการดงกลาว เปนการชน�าใหผทท�างานเรองนสามารถเพมความ

กาวหนาในการท�างาน

ตอนนเรามกลมเสยงทลงทะเบยนในระบบ CASCAP Tools เกอบ

100,000 ราย มการตรวจดวยอลตราซาวดแลวกวา 60,000 ราย มผสงสย

วาเปนมะเรงทอน�าดกวา 700 ราย ซงเราก�าลงตดตามผทเราสงสยวาเปน

มะเรงทอน�าดใหเขาสการวนจฉยและรกษา

เราก�าลงเดนหนา พยายามเพมจงหวดทเขามาท�างานกบ CASCAP ให

ครบ 20 จงหวด เชอวาจะท�าไดกอนสนปน โครงการ CASCAP ไดขยาย

ความรวมมอไปยงองคกรปกครองสวนทองถน ใหทองถนเขามามสวนรวม

ในการดแลประชาชนของตนเอง เชน เทศบาลเมองบานไผ เทศบาลนคร

ขอนแกน เทศบาลเมองศลา เปนการด�าเนนงานตามแนวคดของ

มหาวทยาลยขอนแกนในการดแลประชากรทอย รอบๆมหาวทยาลย

ขอนแกน เปนสงทโครงการ CASCAP กบมหาวทยาลยขอนแกนดแล

ประชาชนไปดวยกน โดย CASCAP เปนโครงการตนแบบในการเขาถง

ประชาชน และจะเชอมโครงการอนๆเขามาท�างานบรการประชาชนรวม

กนในอนาคต

CASCAP | 03

ปญหาโรคมะเรงทอน�าดเปนปญหาสาธารณสขทมความส�าคญ ทาง

มหาวทยาลยขอนแกนในฐานะเปนมหาวทยาลยแหงการวจยทใหญทสด

ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอไดตระหนกถงปญหาน และในวาระท

มหาวทยาลยครบรอบ 50 ป ดวยปณธานแหงการอทศเพอสงคมจงไดจด

ท�าโครงการแกไขปญหาโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในภาคตะวน

ออกเฉยงเหนอ (Cholangiocarcinoma Screening and Care Pro-

gram: CASCAP) เพอเปนการสงเสรมสขภาพ ปองกนโรค การคดกรอง

โรค การวนจฉยและการดแลรกษา การวจยพฒนาคณภาพในการใหการ

ดแลรกษา และการตดตามประเมนผลในการดแลรกษาเพอลดอตราการ

เสยชวตจากโรคมะเรงทอน�าด ลดการสญเสยทงทางดานเศรษฐกจ สงคม

รวมถงการผลกดนประเดนมะเรงทอน�าดใหเปนนโยบายสาธารณะเพอ

สขภาพของคนทงประเทศ

รศ.นพ.ณรงค ขนตแกว หวหนาโครงการ CASCAP ไดใหขอมลวาโรค

มะเรงทอน�าดในประเทศไทยอบตขนมานานแลวรวม 100 ป และเปนท

ทราบกนดวามสาเหตเกดจากการรบประทานปลาน�าจดมเกลดแบบสก ๆ

ดบ ๆ ทอาศยอยตามแหลงน�าในภมภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศ

ปลาน�าจดเหลานมตวออนระยะตดตอของพยาธใบไมตบอาศยอย ตว

ออนของพยาธใบไมตบนจะชอนไชและเจรญเตบโตในทอน�าด มชวตอย

ไดนานถง 20 ป ท�าใหทอน�าดเกดการอกเสบเรอรงและกลายเปนมะเรง

ทอน�าดในทสด ในปจจบนพบมประชาชนทตกอยในกลมเสยงของโรค

มะเรงทอน�าดอยราว ๆ 6 ลานคน และมผปวยมะเรงทอน�าดอยราว ๆ

14,000 คนตอป และสวนใหญมฐานะยากจน ดอยโอกาสในการเขารบ

การรกษาในโรงพยาบาลขนาดใหญทมความพรอมในการรกษาโรคมะเรง

ทอน�าด แมหนวยงานสาธารณสขหลายองคกรตระหนกถงปญหาน แต

ความไรเอกภาพและความตอเนองท�าใหการแกปญหาทด�าเนนมานบ

ทศวรรษไมไดชวยคลายปญหาลง เปนเหตใหโรคมะเรงทอน�าดเปนปญหา

สาธารณสขทส�าคญของประเทศ

จากสถานการณตางๆขางตน โครงการแกไขปญหาโรคพยาธใบไมตบและ

มะเรงทอน�าดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จงมวตถประสงคเพอเปน

โครงการน�ารองทจะวางแนวทางในการเฝาระวง ตรวจคดกรองกลมเสยง

ตรวจวนจฉยและรกษาโรคมะเรงทอน�าดรวมกนอยางเปนระบบ เพอทจะ

ท�าใหการรกษามประสทธภาพโดยหวงผลใหหายขาด (curative treat-

ment) หรอไดรบการรกษาแบบประคบประคอง (palliative treatment)

เพอใหคนไขมคณภาพชวตทดขน รวมถงน�าไปสการท�าใหเกดการ

เปลยนแปลงทางนโยบายระดบชาตดานสาธารณสขของโรคมะเรงทอน�าด

ในอนาคต

รจกโครงกำร CASCAPโครงกำรแกไขปญหำโรคพยำธใบไมตบและมะเรงทอน�ำดในภำคตะวนออกเฉยงเหนอ

CASCAP | 04

ภารกจ 4 ดาน

ดำนท 1 กำรสรำงเครอขำยกำรคดกรอง กำรเฝำระวง

กลมเสยงและกำรรกษำผปวยมะเรงทอน�ำด

มกจกรรมหลายรปแบบ เชน การผลกดนใหเกดการประกาศยทธศาสตร

“ก�าจดพยาธใบไมตบ ลดมะเรงทอน�าด วาระคนอสาน” ไดมการลงนาม

บนทกขอตกลงทางวชาการรวมกบกระทรวงสาธารณสขและมลนธมะเรง

ทอน�าดในการรวมมอกนท�าโครงการแกไขปญหาโรคพยาธใบไมตบและ

มะเรงทอน�าดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ การผลกดนใหปญหาพยาธ

ใบไมตบและมะเรงทอน�าดเขาสสมชชาสขภาพแหงชาตเพอใหภาค

ประชาชนไดตระหนกวาปญหานเปนปญหาของตนเองและเขามามสวน

รวมในการแกไขปญหา การสรางเครอขายความรวมมอในการรกษาดแล

ผปวยกบโรงพยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขทกระดบโดยมโรง

พยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกนเปนโรง

พยาบาลแมขาย รวมมอการรกษาดแลตงแตระดบปฐมภมถงตตยภมใน

ประชากรกลมเสยงและกลมปวยกบโรงพยาบาลระดบโรงพยาบาลศนย

และโรงพยาบาลทวไป

ดำนท 2 กำรสรำงฐำนขอมลเพอตดตำมกลมเสยงและ

ผปวยมะเรงทอน�ำด

การด�าเนนงานในสวนนทางโครงการไดท�าบนทกขอตกลงความรวมมอ

ทางวชาการเพอด�าเนนโครงการพฒนาและบ�ารงรกษาระบบเทคโนโลย

สารสนเทศ CASCAP และด�าเนนการจดการขอมล วเคราะหขอมล และ

จดท�ารายงานทงเพอการพฒนางานและเพอการวจยกบศนยบรหาร

จดการขอมลและวเคราะหทางสถต คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลย

ขอนแกน (Data Management and Statistical Analysis Center:

DAMASAC) ซงขณะนไดพฒนาโปรแกรมทมชอวา CASCAP Tools

นอกจากนทางโครงการยงจดใหมการฝกอบรมเชงปฏบตการส�าหรบ

แพทยเพอวเคราะหและเขยนบทความวจย โดยในครงแรกไดจดใหกบ

บคลากรจากภาควชาศลยศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลย

ขอนแกน และมแผนทจะจดการอบรมดงกลาวใหกบบคคลากรทเกยวของ

ในทกระดบเพอทจะกระตนใหเกดการท�างานทมคณภาพและการตพมพ

ผลงานวจย

ดำนท 3 กำรคดกรอง กำรเฝำระวงกลมเสยงและกำร

รกษำผปวยมะเรงทอน�ำด

ตามวตถประสงคของโครงการเพอวางแนวทางในการเฝาระวง ตรวจคด

กรองกลมเสยง ตรวจวนจฉยและรกษาโรคมะเรงทอน�าดรวมกนอยางเปน

ระบบ ผานกจกรรม “วาระอสานตานภยมะเรงทอน�าดกบมลนธมะเรงทอ

น�าดสญจร” โครงการไดรวมกบมลนธมะเรงทอน�าดจดจดกจกรรมนไป

แลว 26 ครง โดยมวตถประสงคเพอคดกรองกลมเสยงโรคมะเรงทอน�าด

สอดแทรกการใหความร รวมถงกระตนการตระหนกรเพอปองกนโรค

พยาธใบไมตบมะเรงทอน�าดอยางถกตองแกประชาชนทวไป นอกจากน

ยงไดมกจกรรมการระดมทนเพอใชในกจกรรมการกศลของมลนธมะเรง

ทอน�าดอกดวย ผลจากการท�างานของโครงการและหนวยงานเครอขาย

ท�าใหขณะน (มถนายน 2558) มประชากรกลมเสยงทไดรบการขน

ทะเบยนในระบบ แลวกวา 90,000 ราย และไดรบการตรวจอลตราซาวด

แลวประมาณ 60,000 ราย โดยพบวามผทสงสยวาจะเปนมะเรงทอน�าด

มากกวา 700 ราย ซงไดรบการสงตวเพอตรวจยนยนและรบการรกษาตอ

ไป โครงการจะจดใหมกจกรรมลกษณะนใหครอบคลมทกจงหวดในภาค

อสานเพอเปนการกระต นใหโรงพยาบาลในเครอขายโดยเฉพาะโรง

พยาบาลชมชนใหด�าเนนการตรวจอลตราซาวดเพอคดกรองและเฝาระวง

กลมเสยงอยางตอเนองและยงยน นอกจากนทางโครงการท�าบนทกขอ

ตกลงความรวมมอกบภาควชารงสวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลย

ขอนแกน เพอท�าโครงการ วจยพฒนาศกยภาพการตรวจคดกรอง ตรวจ

วนจฉย และการวจยทางรงสวทยาในผปวยมะเรงทอน�าดในภาคตะวน

ออกเฉยงเหนอ เพอสรางทมรงสวทยาเพอพฒนาศกยภาพการตรวจคด

กรอง ตรวจวนจฉย และการวจยทางรงสวทยาใหกบผปวยมะเรงทอน�าด

ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และสรางทมแพทยทวไปและบคลากรใหม

ศกยภาพในการตรวจคดกรองทางรงสวทยาเพอคนหาผปวยมะเรงทอน�าด

ในระยะเรมตน รวมถงการพฒนาโปรแกรมการใหค�าปรกษาการตรวจ

อลตราซาวดโดยผานระบบอนเตอรเนตในโรงพยาบาลศรนครนทรและ

เครอขาย Teleradiology system

CASCAP | 05

ดำนท 4 กำรอบรมแพทยและบคลำกรทำงกำรแพทย

เพอกำรคดกรอง กำรเฝำระวงและกำรรกษำผปวย

มะเรงทอน�ำด

ทางโครงการไดด�าเนนการฝกอบรมศลยแพทย สาขาตอยอดศลยศาสตร

ตบ ทางเดนน�าดและตบออน หลกสตร 1 ป และไดด�าเนนการอบรม

รงสแพทยและแพทยในโรงพยาบาลชมชนเพอใหสามารถใชอลตราซาวด

เพอการเฝาระวงกลมเสยงได นอกจากนทางโครงการยงไดด�าเนนการฝก

อบรมเจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลและสาธารณสขอ�าเภอ

ใหมความรและมทกษะในการคนหากลมเสยงและสงตอเพอการเฝาระวง

ดวยอลตราซาวดได มการฝกอบรมพยาบาลหองผาตด หอผปวยวกฤต

และหอผปวยมะเรงทอน�าดใหมความรและทกษะในการดแลผปวยอยาง

มมาตรฐาน ฝกอบรมศลยแพทยและรงสแพทยใหมความรและทกษะใน

การใสทอระบายน�าดผานตบในผปวยทอน�าดอดตนจากมะเรงทอน�าดขว

ตบได และฝกอบรมเพมเตมใหศลยแพทยและอายรแพทยระบบทางเดน

อาหารใหมความรและความช�านาญในการใสทอระบายน�าดผานกลองอก

ดวย มการจดฝกอบรมเชงปฏบตการทางการวเคราะหขอมลและจดเตรยม

นพนธตนฉบบแกกลมแพทยประจ�าบานและศลยแพทย 1 ครง ทงนเพอ

เปนการน�างานประจ�าไปสการพฒนาเปนงานวจย (Routine to Re-

search; R2R) นบเปนการพฒนาศกยภาพของบคคลากรทเปนรปธรรม

องคประกอบเพอการดแลผปวยเฉพาะโรค และมวตถประสงคทส�าคญ

ชดเจน คอเปนศนยฝกอบรมเฉพาะการรกษาผปวยมะเรงทอน�าดเทานน

ตอจากนไปประชาชนจะไดรบการดแลทดยงขน ส�าหรบการพฒนางาน

ดานวชาการ ในปนทางโครงการมแผนจดการจดประชมประจ�าปของ

โครงการ CASCAP เพอเปนเวทในการน�าเสนอผลการปฏบตงานของเครอ

ขายทงหมดในรอบปทผานมาดวย

ผสนใจสำมำรถตดตำมควำมคบหนำ กจกรรม และขำวสำรตำงๆของ

โครงกำรไดท เวบไซต www.cascap.in.th

ทศทำงของโครงกำร CASCAP

ปนทางโครงการไดด�าเนนการขยายเครอขายทงกลมเสยง และกลมปวย

ในเครอขายกลมเสยง ทางโครงการมแผนการด�าเนนงานขยายเครอขาย

ใหครบทง 20 จงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สวนเครอขายการรกษา

ซงเปนโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาลทวไป และโรงพยาบาลมะเรง ทาง

โครงการวางเปาหมายเพมจ�านวนโรงพยาบาลใหได 10 โรงพยาบาล เพอ

ใหโอกาสประชาชนกลมเสยง และกลมปวยไดเขาถงบรการใหไดมากทสด

ในขณะเดยวกนทางโครงการไดจดใหมการพฒนาศกยภาพบคลากรเพอ

เพมจ�านวนผใหบรการเชน แพทยผเชยวชาญ พยาบาล และเจาหนาทผ

เกยวของ สวนการเพมคณภาพการรกษาพยาบาล โครงการไดท�างานผาน

เครอขาย และศนยท เพงจดตงในโรงพยาบาลศรนครนทร คณะ

แพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ชอ “ศนยความเปนเลศมะเรงทอ

น�าด” ประกอบไปดวยหอผปวยเฉพาะ ทดแลเฉพาะมะเรงทอน�าดขนาด

19 เตยง 1 หอผปวย มเตยง ICU เพอผปวยมะเรงทอน�าด 2 เตยง และ

หองผาตดเฉพาะ 1 หอง ผาตดผปวยมะเรงทอน�าดทกวน 5 วนตอสปดาห

ศนยความเปนเลศมะเรงทอน�าดนเปนศนยแรกและศนยเดยวในโลก ทม

CASCAP | 06

เรองเลำจำกดอนชำง

ผเขยนไดรวมเดนทางไปต�าบลดอนชางกบคณะท�างานโครงการแกไข

ปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

(CASCAP) ซงเปนโครงการภายใตวาระ “มหาวทยาลยขอนแกน 50 ป

แหงการอทศเพอสงคม”

“ต�าบลดอนชาง เปนต�าบลทอยในเขตอ�าเภอเมองขอนแกน ดอนชางเปน

ชมชนชนบทกงเมอง เปนต�าบลรอบนอกของเมองขอนแกน ในต�าบลม 8

หมบาน มจ�านวนครวเรอนประมาณ 1,000 ครวเรอน มประชากรกวา

5,500 คน ในพนทมแหลงน�าส�าคญคอแกงน�าตอนเปนแหลงน�ากนน�าใช

และเปนแหลงอาหารส�าคญของชมชน ทราบจากคณะทเดนทางไปดวย

กนวา ถาดจากขอมลทะเบยนมะเรง ต�าบลดอนชางเปนพนททมอบต

การณมะเรงทอน�าดสงและเปนพนททอยตดแหลงน�าซงเปนแหลงระบาด

ของพยาธใบไมตบทอยใกลตวเมองขอนแกนมาก ไมนาแปลกใจเลยวา

ท�าไมโครงการ CASCAP ถงเลอกมาท�างานทน”

โดยปกตโครงการ CASCAP จะเดนทางไปจดงาน วาระอสานตานภย

มะเรงทอน�าด กบมลนธมะเรงทอน�าดสญจร เปนประจ�า กจกรรมหลกๆ

จะเปนการอลตราซาวดกลมเสยงโรคมะเรงทอน�าดในพนทพรอมกบจด

เวทใหความร สรางความตระหนกและความรวมมอในการปองกนและ

แกไขปญหาโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด เพอเปนการกระตนเตอน

ประชาชนใหตระหนกรถงอนตรายของโรคมะเรงทอน�าดซงเปนปญหา

สาธารณสขส�าคญของประเทศ โดยเฉพาะในภาคตะวนออกเฉยงเหนอท

พบผปวยโรคมะเรงทอน�าดมากกวา 14,000 รายตอป และมกลมเสยงท

จะเปนโรคมะเรงทอน�าดถง 6 ลานคนใหสามารถปองกนโรคและ

เรอง/ภำพ ทรงพล ตละทำ บรรณำธกำร

CASCAP | 07

ไดรบการรกษาอยางทวถงและมประสทธภาพ แตทดอนชางซงเปนพนท

จดงาน ครงท 22 นอกจากการอลตราซาวดแลวยงมการตรวจปสสาวะ

เพมขนมาดวย เมอไดสอบถามคณสปราณ วรพนธ ผจดการโครงการ

CASCAP ทราบวาวนนเปนการด�าเนนงานรวมกนระหวางโครงการ CAS-

CAP กบโครงการวจยการประยกตใชตวบงชชวภาพเพอตรวจคดกรองโรค

ระบบทอน�าดและตบในผตดเชอพยาธใบไมตบในพนทเสยงของโรคมะเรง

ทอน�าดในจงหวดขอนแกน เปนโครงการของคณะแพทยศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน ในโครงการมการตรวจคดกรองและตดตามผล

กลมเสยงโรคมะเรงทอน�าดในพนท จ�านวน 200 ราย ซงไดรบการตรวจ

คดกรองเปนครงแรกตงแตป พ.ศ. 2556 และครงนเปนการตรวจครงท 3

กลมเสยงเหลานไดเขารวมกบโครงการวจยการประยกตใชตวบงชชว

ภาพฯ ในการท�าวจยเพอพฒนาตวบงชทางชวภาพเพอคดกรองกลมเสยง

มะเรงทอน�าด ทองคการบรหารสวนต�าบลดอนชาง อ.เมอง จ.ขอนแกน

โดยท�าการตรวจปสสาวะ และอลตราซาวด กลมเสยงโรคมะเรงทอน�าด

ในพนท

รศ.ดร.พวงรตน ยงวณชย เลขาธการมลนธมะเรงทอน�าด และหวหนา

โครงการวจยการประยกตใชตวบงชชวภาพฯ ไดกลาวถงความเปนมาของ

การจดงานทต�าบลดอนชางวา โรคมะเรงทอน�าดเปนมะเรงทมการด�าเนน

โรคชา ท�าใหผปวยไดรบการวนจฉยโรคเมออยในระยะสดทายหรอมะเรง

ไดแพรลกลามแลว สงผลใหการรกษาไมเปนทนาพอใจ จากผลการศกษา

ทงจากสตวทดลองและในคนของคณะผวจยพบวามตวบงชชวภาพหลาย

ชนดทสามารถจ�าแนกประชากรทเปนโรคมะเรงทอน�าดและประชากรท

มความเสยงตอการเกดมะเรงทอน�าดออกจากกลมประชากรปกตไดใน

ระดบทดลอง โดยเฉพาะตวบงชชวภาพทมความสมพนธกบการเกด ภาวะ

การเปนพงผดรอบทอน�าด (periductal fibrosis) คอผตดพยาธใบไมตบ

จะพบความขนขาวหรอพงผดทเกดจากการอกเสบและซอมแซมตนเอง

ของทอน�าด เราเรยกวาภาวะการเปนพงผดรอบทอน�าด ซงถอเปนปจจย

เสยงทส�าคญตอการพฒนาเปนมะเรงทอน�าด ภาวะการเปนพงผดน

สามารถวนจฉยไดโดยการท�าอลตราซาวด แตอยางไรกตาม ชาวบานทวไป

เขาถงการอลตราซาวดไดยาก ดงนนการศกษาเพอหาตวบงชชวภาพของ

ความเสยงตอการเกดมะเรงจงมประโยชนอยางยงในการตรวจคดกรอง

เพอเฝาระวงกลมเสยงตอการเกดมะเรงและท�าใหสามารถตรวจหาผเปน

มะเรงในระยะแรกได ทางมหาวทยาลยขอนแกนไดเลอกพนทต�าบลดอน

ชางซงเปนพนทบรการของมหาวทยาลย ประกอบกบเปนพนททมอบต

การณโรคมะเรงทอน�าดสงเนองจากอยใกลแหลงน�า โดยท�าการศกษาเปน

ระยะเวลา 3 ป เพอเฝาระวงกลมเสยงทอาจพฒนาเปนโรคมะเรงทอน�าด

ซงมโอกาสพบโรคในระยะเรมตนและจะชวยใหผปวยไดรบการรกษาอยาง

ทนทวงทมโอกาสหายขาดไดมาก

รศ.ดร.พวงรตน ยงวณชย

หวหนำโครงกำรวจยกำรประยกตใชตวบงชชวภำพฯ

รศ.พญ.นตยำ ฉมำดล ก�ำลงตรวจวนจฉยกลมเสยงโรคมะเรงทอน�ำด

โดยใชเครองอลตรำซำวด

CASCAP | 08

โอกาสตรวจสขภาพ อยางมะเรงทอน�าดหากตรวจพบกรบไปรกษาตงแต

เจอระยะตนๆ เชนเดยวกบ นางทองแสน ซายขวา อาย 64 ป ประธาน

อสม. บานดอนหญานาง หม 7 ต.ดอนชาง สามเสยชวตดวยโรคมะเรงทอ

น�าดตงแตปพ.ศ. 2551 กลาวถงการทมโครงการของมหาวทยาลย

ขอนแกนเขามาท�าโครงการวจยในพนทวาเปนประโยชนท�าใหชาวบานได

ตรวจสขภาพ ไดสรางความตระหนก ความใสใจสขภาพของตนเองมาก

ขน เปนงานทมคณคามาก

โรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในประเทศไทยอบตขนมานานแลว

รวม 100 ป และเปนททราบกนดวามสาเหตเกดจากการรบประทานปลา

น�าจดมเกลดแบบสก ๆ ดบ ๆ ทอาศยอยตามแหลงน�าในภมภาคตะวน

ออกเฉยงเหนอของประเทศ ปลาน�าจดเหลานมตวออนระยะตดตอของ

พยาธใบไมตบอาศยอย ตวออนของพยาธใบไมตบนจะชอนไชและเจรญ

เตบโตในทอน�าด มชวตอยไดนานถง 20 ป ท�าใหทอน�าดเกดการอกเสบ

เรอรงและกลายเปนมะเรงทอน�าดในทสด การขบเคลอนงานเรองโรค

มะเรงทอน�าด คนท�างานมความพยายามทจะพฒนาระบบ เครองมอ ใน

การคดกรอง เฝาระวง และดแลรกษา ตลอดจนการพฒนาเชงนโยบายให

ประชาชนไดรบการดแล ซงโครงการ CASCAP จะน�าความคบหนา

นวตกรรมตางๆทพฒนามาเพอดแลกลมเสยง กลมปวยโรคมะเรงทอน�าด

มาน�าเสนอในโอกาสตอๆไป

โครงการวจยนมวตถประสงคหลก 2 ประการคอ (1) วเคราะหตวชวด

ชวภาพในซรมและปสสาวะทสมพนธกบภาวะ advanced periductal

fibrosis จากการตรวจอลตราซาวด (ultrasonography) เพอเปนตวบง

ชภาวะเสยงตอการเกดโรคมะเรงทอน�าด และ (2) ตรวจหาผปวยโรคมะเรง

ทอน�าดระยะแรกโดยการตดตามและเฝาระวงการเกดโรคโรคมะเรงทอ

น�าด ในกล มเสยงทมภาวะการเปนพงผดรอบทอน�าด เ พอเพม

ประสทธภาพของการรกษา รวมทงการตรวจหาตวบงชชวภาพทมความ

จ�าเพาะกบ โรคมะเรงทอน�าด

โครงการวจยนใชกลมตวอยางเปนประชากรทถกเลอกตามปจจยเสยงตอ

การเปนโรคมะเรงทอน�าด เชน เปนชาวอสาน อายมากกวา 40 ป ม

ประวตการตดเชอพยาธใบไมตบและ/หรอประวตการเปนมะเรงตบของ

เครอญาต เปนตน โดยในชนแรกจะคดกรองตวอยางจากแบบสอบถาม ม

การเกบตวอยางอจจาระเพอตรวจนบไขพยาธใบไมตบ และตรวจระดบ

แอนตบอดในเลอดเพอหาผทตดและเคยตดเชอพยาธรวมถงผมประวต

เสยงตอการเปน โรคมะเรงทอน�าด จะไดรบการตรวจอลตราซาวดของ

ชองทองเพอวนจฉยหาพยาธสภาพของระบบทอน�าดและตบ โดยเฉพาะ

ภาวะการเปนพงผดรอบทอน�าด และภาวะไขมนพอกตบ และตรวจระดบ

ตวบงชชวภาพตางๆ ทไดมาจากการทดสอบเบองตนในสตวทดลองและ

กลมผปวยโรคมะเรงทอน�าด แลววามศกยภาพในการบงชวาเกยวของกบ

โรคมะเรงทอน�าด ขอมลทไดจะน�ามาวเคราะหเพอหาความสมพนธของ

ระดบของตวบงชชวภาพ และความรนแรงของพยาธสภาพระบบทอน�าด

การศกษานเปนระยะแรกเพอใหไดประชากรกลมเสยงเพอตดตามเฝา

ระวงการเกดโรคมะเรงทอน�าดตอไปเปนระยะ ระยะละ 3 ป เปนเวลา 10

ป โดยคณะผวจยจะแสวงหาทนและความรวมมอจากองคกรภาครฐและ

เอกชนเพอสนบสนนปฏบตการชวงตอไป ในอนาคตชาวบานอาจเขาถง

การตรวจคดกรองมะเรงทอน�าดไดงายขน โดยตรวจจากเลอดหรอ

ปสสาวะ หรอโดยวธการทงายและไมซบซอน ท�าใหผปวยโรคมะเรงทอ

น�าดสามารถเขาสกระบวนการรกษาไดตงแตเปนระยะแรกๆ

นอกจากผลการวจยทจะกอใหเกดประโยชนกบกลมเสยงโรคมะเรงทอ

น�าดในอนาคต ตลอดระยะเวลาทมการด�าเนนการตามโครงการวจยมการ

ตรวจพบผปวยมะเรงทอน�าดและสงตอเขาสกระบวนการรกษา รวมถงผ

ทเขารวมโครงการไดรบประโยชนจากโครงการทเขามาท�าวจยและดแล

ชาวบานในพนทไปพรอมกน ผเขยนไดคยกบ นายบญเลยง กองหาโคตร

อาย 56 ป ชาวบานปาเหลอม หม 2 ต.ดอนชาง ผเขารวมโครงการ กลาว

ถงโครงการนวา โดยปกตชาวบานทเปนชาวไรชาวนาไมคอยไดมโอกาส

เขาไปตรวจสขภาพ เปนอะไรกตองดแลตนเอง การทมหาวทยาลย

ขอนแกนมโครงการหรอการท�าวจยในชมชนแบบนท�าใหชาวบานไดม

นำงทองแสน ซำยขวำ อำย 64 ป ประธำน อสม. บำนดอนหญำนำง

หม 7 ต.ดอนชำง ผใหสมภำษณ

CASCAP | 09

สมน ชมทอกมะเรงทอน�ำดรกษำไดถำพบตงแตระยะแรก

สมภาษณ

เรอง/ภาพ : กรรณกา บตรอดม/ทรงพล ตละทา

ไดรบค�าแนะน�าจาก รศ.ดร.พวงรตน ยงวณชย หนงในคณะผบรหารโครงการวาทมงานวารสารโครงการ CASCAP ตองไดมาคยกบแมสมน ชมทอก

ชาวบานดอนชาง ต.ดอนชาง อ.เมอง จ.ขอนแกน แมสมนพบวาตนเองปวยมะเรงทอน�าดหลงจากรบการตรวจในโครงการวจยการประยกตใชตวบง

ชชวภาพเพอตรวจคดกรองโรคระบบทอน�าดและตบในผตดเชอพยาธใบไมตบในพนทเสยงของโรคมะเรงทอน�าดในจงหวดขอนแกน ผลจากการเจาะ

เลอดตรวจและอลตราซาวดและสงสยวาเปนโรคมะเรงทอน�าด แมสมนถกสงตอไปตรวจดวยการเอกซเรยคอมพวเตอรทโรงพยาบาลศนยขอนแกน

ไดรบการวนจฉยวาเปนโรคมะเรงทอน�าด และสงตอไปท�าการรกษาดวยการผาตดทโรงพยาบาลศรนครนทร

ทมงานเดนทางไปคยกบแมสมน โดยมนองมข จนทรสดา เมองศรสข ผชวยวจยโครงการฯ ทดแลแมสมนมาตงแตระยะตนๆของโครงการ ชวยประสาน

งานนดหมายและสนบสนนขอมลใหกบทมงานเปนอยางด ในวนนดหมายแมสมนใสชดสวย รอใหสมภาษณดวยหนาตายมแยมแจมใส หลงจากทกทาย

และแนะน�าตว เมอทกอยางพรอม ทมงานกเรมตนสมภาษณโดยทแมสมนกตอบค�าถามอยางเปนกนเอง

แมรไดอยำงไรวำตนเองปวยเปนโรคมะเรงทอน�ำด

มอาการอยคอเปนหนนๆอยททอง แตไมเจบ จนมโครงการของมหาวทยาลยขอนแกน เขามาตรวจทหมบาน มตรวจปสสาวะ อจจาระ แลวไปท�า

อลตราซาวดทโรงพยาบาลศรนครนทร ตอนนนมาตรวจกนหลายคน เหมอนวานดใหไปผาทงหมด 6 คน แตมคนไมไป ตอนนเสยชวตไปสองคนแลว

เหลออย 4 คน แมไปผามากสบายอยอยางน

CASCAP | 10

ตกใจไหมตอนทรผลวำปวยเปนมะเรงทอน�ำด

นอนเอามอกายหนาผาก กลว แตไมไดรอนานอะไร ทางหมอเขานดใหไป

หา ตอนนนน�าหนกลงหลายกโล มแตคนทกวาท�าไมเอาแตนอนเอามอ

กายหนาผาก ตอนแรกรผลจากการเจาะเลอด มารผลชดเจนจากอลตรา

ซาวด แตตามสทธแมตองไปทโรงพยาบาลศนยขอนแกนและทางโรง

พยาบาลศนยถงสงตอมาโรงพยาบาลศรนครนทร

ตอนแรกตกใจ ใจหายหมด ไมรแลว หมอใหไปท�าอะไรกไป จนกระทงเขา

เขนไปผาตด ฟนมา เหนหมออยคนเดยว เลยรองไห หมอกถามคณแม

รองไหท�าไม แมกบอกวาฉนฟนขนมาไมเหนญาตฉนเลยรองไห หมอบอก

วาอยกบหมอไมเปนไรหรอกคณแม เลยหยดรองไห จรงๆนกวาจะไมได

ฟนแลว อยโรงพยาบาลทงหมด 11 คน อาการกดขนเปนล�าดบ เดนออก

มาจากหองพเศษไดกมคนมาถายรปแมวาเดนได

ชวงแรกทออกมำจำกโรงพยำบำลแลวเปนอยำงไรบำง

กนขาวกนน�าปกต ลกหลานเอามาใหกนบ�ารงใหแขงแรง หาซอนม หา

อะไรมาใหกน กนหมดทกอยางทกแนว

กนปลำดบอกไหม

(หวเราะ) ไมเลย ไมเขาใกลเลย กนปลาราปลาแดกกเอาตมใหสกกอน ไป

กนสมต�าตามงานบญกไมกลากน ถาจะกนกท�ากนเอง ท�าใหสกๆ เหน

เดกๆแมกพยายามเตอนวาอยาไปกนดบๆมากนก หลานบอกวามนอรอย

มากนะแม เราเลยบอกวาอรอยกอยากน ใหท�าใหสก กบอกเขาอยางน มา

เจอกบตวเองแมกเลยกลว

ตอนสาวๆท�าไร กนแตปลา ตอนกนกกนดบๆได กนกอยปลาขาว เขาเรยก

วาขาวสรอย ปลาขาวกม เปนของโปรดเลย กอนผาแมกนทกอยาง กงเตน

ปดองน�าปลา กนหมด เหนลกหลานยงกนอยทกวนกเตอนแตเขากไมฟง

แมกเอามานงกอน ท�าใหสกกอน

ตอนนเปนยงบำง แขงแรงขนไหม

ดขน แตกท�างานหนกไมไดเหมอนสมยกอนๆ (ขณะททมงานสมภาษณ

ในวงกมการแกลงถามแมสมนวาสมยกอนๆคอตอนแมสมนยงสาวๆใช

ไหม) ไปผาแลวกไมไดกนยาอะไร บอกวาใหไปตรวจหกเดอน ไปเจาะเลอด

ตามนดทกเดอน ไมเจบไมปวดอะไร จะเปนกปวดแขงปวดขาตามประสา

คนแก หลงผาตดกนได อวนขนกวาเดม คณหมอณรงคทผาใหกทกวา

ผาตดแลวอวนจงเลย (หวเราะ) คณหมอชวนไปบานดอนหญานาง ไปคย

กบคนทกลวไมกลาไปผาตด แมกไปคยใหฟงวาผาแลวดขน คนทผาตด

แลวกมาเลาใหแมฟง พอแมผาตดแลวกไปเลาใหคนทก�าลงจะผาตดฟง

ตดสนใจนำนไหมวำจะเขำรบกำรผำตด

ตอนทตดสนใจวาจะผาตดไหม หมอไดแนะน�าวธการรกษา และใหตดสน

ใจวาจะผาตดหรอไม ฟงเหตผลหลายๆ อยางวาถาผาตดกยงมโอกาสรอด

ไดเดนกลบบานถง 90% กเลยตดสนใจผาตด ผาแลวกเปนตามทหมอวา

คอไดอยกบลกกบหลาน

นองมข จนทรสดา เมองศรสข ไดเลาเรองแมสมนใหเราฟงเพมเตมวา กอน

จะเขารบผาตด แมสมนกลวการผาตดมาก เลยประสานไปทวอรด 3ก โรง

พยาบาลศรนครนทร มหาวทยาลยขอนแกน ใหแมสมนไดเขาไปคยกบ

คนไขทผานการผาตดมาแลวใหแมหายกลว พยาบาลทวอรดไดพดคยกบ

คณแมและใหค�าแนะน�าเกยวกบเตรยมตวใหพรอมส�าหรบการผาตดรวม

ถงการดแลตนเองหลงการผาตด ท�าใหแมสมนมก�าลงใจดขนและกลาท

จะเขารบการผาตด หลงจากการผาตดแมสมนฟนตวไดไวมาก นอน ICU

หลงจากผาตดแคคนเดยว วนทสองทสามกสามารถลกขนยน เดนไดแลว

ถอวำแมเปนผทโชคดมำกทตรวจพบในระยะตนๆ

ใช โชคดมาก ถาไมไดตรวจตอนนนกไมรวาตอนนเปนอยางไร

มอะไรฝำกถงลกหลำนไหม

แนะน�าวาอยากนดบ แมเหนแลวเปนแลว

แมมอะไรฝำกถงคนอนๆทเพงตรวจเจอมะเรงทอน�ำดบำงไหม

ถาเปนกผาตดเพราะผาแลวหาย ทผานมาเจอแตคนทกลวการผาตดกให

ค�าแนะน�าวาผาตดแลวมโอกาสหาย อาการกดขน ถาไมผาตดรกษากไม

หาย เพงไปลอกตอทตามา รสกวาไปลอกตาเจบมากกวาถาสามารถผาตด

ไดใหผาตดรกษา อยากลว กลวหมอกไมมโอกาสหาย ฝากถงทมคณหมอ

ทมหาวทยาลยขอนแกน ใหสขภาพแขงแรง คณพระคณเจาชวยดแลรกษา

ขอบคณทมคณหมอดวย

ทกวนนคณแมสมน ชมทอก กยงแขงแรงด เปนกรณเรยนรวาหากเรา

สามารถตรวจพบมะเรงทอน�าดในระยะแรกๆ สามารถรกษาไดดวยการ

ผาตดและสามารถยดชวตใหผปวยอยกบครอบครวอยางปกตไดไมต�ากวา

5 ป แตทยงเปนปญหาอยคอ โรคมะเรงทอน�าดเหนอาการภายนอกไดชา

มกลมเสยงจ�านวนมากทไมมโอกาสเขาถงการตรวจโรคมะเรงทอน�าดไม

วาจะมาจากสาเหตดวยความไมมความร ความยากจนและเศรษฐกจครว

เรอนทท�าใหไมสามารถไปตรวจได เมอมอาการภายนอกและมาโรง

พยาบาลกเปนระยะทรกษาไดยาก ในฉบบหนาเราจะพาไปพบกบทม

พยาบาลทดแลผปวยมะเรงทอน�าดทโรงพยาบาลศรนครนทร แลวพบกน

ฉบบหนาครบ

CASCAP | 11

มะเรงทอน�ำดโรครายทคราชวตคนอสานอนดบ 1

ดร.พรชรา ชสอน

นกวจยโครงการ CASCAP

appleccafoundation@gmail.com

ในประเทศไทย โรคมะเรงเปนสาเหตของการเสยชวตอนดบ 1 รองลงมา

คอ อบตเหต และโรคหวใจ กระทรวงสาธารณะสขรายงานวา ในแตละป

คนไทยเสยชวตจากโรคมะเรงประมาณ 60,000 ราย หรอเฉลยชวโมงละ

เกอบ 7 ราย โดยเสยชวตจาก มะเรงทอน�าดและตบ สงเปนอนดบท 1

เฉลยปละ 14,000 ราย คดเปน ประมาณ 38 รายในแตละวน

จากขอมลของกระทรวงสาธารณสขในป พ.ศ. 2555 พบผปวยเสยชวต

ดวยโรคมะเรงทอน�าดและตบสงถงประมาณ 14,000 ราย ซงสงกวาขอมล

เมอ 10 ปทแลวทอยทประมาณ 11,000 ราย โดยพบสดสวนในเพศชาย

มากกวาเพศหญงถง 2.5 เทา

“มะเรง” โรคทสำมำรถสรำงควำมตระหนกใหกบคนทวไปดวยควำมเขำใจวำ มะเรงเปนโรคทรกษำไมหำย เปนแลวตำยอยำงเดยว ซงไม

วำจะเกดกบอวยวะสวนไหนของรำงกำย ผลสดทำยมกลงเอยดวยควำมตำยทไมสำมำรถหลกเลยงได ในป พ.ศ. 2555 องคกำรอนำมยโลก

พบวำมผเสยชวตจำกโรคมะเรงทวโลกรำว 8.2 ลำนคน (3 อนดบแรก คอ มะเรงปอด มะเรงตบ (รวมถงมะเรงทอน�ำด) และมะเรงกระเพำะ

อำหำร) ซงสงจำกในป พ.ศ. 2551 ทเสยชวตจ�ำนวน 7.6 ลำนคน ท�ำใหโรคมะเรง เปนสำเหตของกำรเสยชวตอนดบตนๆ ของผคนทวโลก ม

แนวโนมวำจ�ำนวนจะเพมขนสงในทกๆ ป และไมมวแวววำจะลดลงในอนำคตอนใกล

CASCAP | 12

อางองและแปลงจาก Sripa B, Brindley PJ, Mulvenna J, et al. The tumorigenic liver fluke Opisthorchis viverrini--multiple

pathways to cancer. Trends Parasitol 2012;28(10):395-407.

จากสถตอบตการณการเปนมะเรงตบจากทวโลก พบมะเรงเซลลตบ มอบตการณสงเปนอนดบท 1 แตในประเทศไทย กลบพบวามะเรงตบชนดมะเรง

เซลลทอน�าดนนสงเปนอนดบ 1 โดยเฉพาะทพบในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคเหนอ ซงพบวา อบตการณการเปนโรคมะเรงทอน�าดใน

ประเทศไทยนนสมพนธกบการตดเชอพยาธใบไมตบ ชนด Opisthorchis viverrini (Ov) ดงภาพดานบน ซงจากงานวจยพบวา ประชากรทอาศยอย

ใกลบรเวณแหลงน�าธรรมชาต เชน แมน�าโขง มโอกาสตดเชอพยาธใบไมตบไดมากกวาประชากรทอาศยอยไกลแหลงน�า แตโอกาสในการเปนมะเรง

ทอน�าดนนยงขนกบปจจยอนๆรวมดวย เชน พฤตกรรมการรบประทานปลาน�าจดทตดเชอพยาธใบไมตบแบบดบๆ ซงพบมากในประชากรภาคอสาน

ทเปนเชนนเปนเพราะพฤตกรรมดงกลาว จะท�าใหเกดการตดเชอของพยาธใบไมตบในทอน�าดและเกดการอกเสบเรอรง สงผลใหเกดการกอมะเรง

อยางชาๆใชเวลาประมาณ 20-30 ป โดยผปวยทแสดงอาการเปนมะเรงสวนใหญ มกเปนระยะสดทายซงท�าใหรกษาไดไมทนทวงท กวาจะรตวกสาย

ไปเสยแลว

แมวาอบตการณและอตราการเสยชวตของโรคมะเรงทอน�าดนนจะสงและมแนวโนมสงขนในแตละป แตยงโชคดทมะเรงชนดนสามารถรกษาใหหายขาด

ไดถาตรวจพบในระยะเรมตน ดวยเทคโนโลยทนสมยโดยใชการตรวจอลตราซาวนชองทองเพอคดกรองผปวยมะเรงทอน�าดในระยะแรก ซงท�าให

สามารถวางแผนการรกษาไดทนเวลา แตวธกำรทดทสด คอ กำรปองกนตนเองใหปลอดภยจำกโรคมะเรงทอน�ำดดวยกำรท�ำควำมเขำใจถงสำเหต

ของโรคมะเรงทอน�ำดอยำงถกตอง และลงมอปฏบตหลกเลยงพฤตกรรมกำรรบประทำนปลำดบอยำงจรงจง

CASCAP | 13

รอบรว CASCAP

วำระอสำนตำนภยมะเรงทอน�ำด ครง 20

อ.คเมอง จ.บรรมยเมอวนศกรท 3 เมษายน 2558 โครงการแกไขปญหา

พยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในภาคตะวนออก

เฉยงเหนอ (CASCAP) ซงเปนโครงการภายใตวาระ

“มหาวทยาลยขอนแกน 50 ปแหงการอทศเพอ

สงคม” รวมกบ มลนธมะเรงทอน�าด และส�านกงาน

สาธารณสขอ�าเภอคเมอง จดกจกรรม“วาระอสาน

ตานภยมะเรงทอน�าด กบมลนธมะเรงทอน�าดสญจร

ครงท 20” ณ โรงเรยนคเมองวทยาคม อ�าเภอคเมอง

จงหวดบรรมย โดยม นางนภา สทธพนธ รองนาย

แพทยสาธารณสขจงหวดบรรมย เปนประธานในพธ

พรอมทงหนวยงานอนๆทงในและนอกพนท รวม

เปนเกยรตในงาน

วำระอสำนตำนภยมะเรงทอน�ำด ครงท 21

อ.หนองววซอ จ.อดรธำนเมอวนศกรท 24 เมษายน 2558 โครงการแกไข

ปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในภาคตะวน

ออกเฉยงเหนอ (CASCAP) ซงเปนโครงการภายใต

วาระ “มหาวทยาลยขอนแกน 50 ปแหงการอทศ

เพอสงคม” รวมกบ มลนธมะเรงทอน�าด และ

ส�านกงานสาธารณสขอ�าเภอหนองววซอ จด

กจกรรม“วาระอสานตานภยมะเรงทอน�าด กบ

มลนธมะเรงทอน�าดสญจร ครงท 21” ณ โรงเรยน

หนองววซอพทยาคม อ�าเภอหนองววซอ จงหวด

อดรธาน โดยมนายณรงค พลละเอยด รองผวา

ราชการจงหวดอดรธาน เปนประธานในพธ ขอ

ขอบคณทมงานทกภาคสวน ไมวาจะเปนเจาหนาท

สาธารณสข โรงพยาบาลหนองววซอ โรงเรยน

หนองววซอพทยาคม อสม. และหนวยงานอนทให

ความรวมมอรวมใจในการจดงานในครงน

พธลงนำมควำมร วมมอ พฒนำระบบ

สำรสนเทศรวบรวมขอมลผปวยระยะสดทำยพธลงนามความรวมมอทางวชาการ โครงการพฒนา

ระบบสารสนเทศในการเกบรวมรวบขอมลผปวย

ระยะสดทาย และการจดการดแลรกษาผปวยระยะ

สดทาย ในรปแบบ Cloud ภายใต โครงการแกไข

ปญหาโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ (CASCAP) รวมกบศนยการณ

รกษโรงพยาบาลศรนครนทร มหาวทยาลยขอนแกน

โดย รศ.นพ. ชาญชย พานทองวรยะกล คณบดคณะ

แพทยศาสตร เปนประธาน รศ.นพ.ณรงค ขนตแกว

หวหนาโครงการฯ รวมลงนามกบ รศ.พญ.ศรเวยง

ไพโรจนกล หวหนาศนยการณรกษ โรงพยาบาล

ศรนครนทร ในวนพธท 29 เมษายน 2558 ณ อาคาร

เวชวชชาคาร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอ

แกน

วำระอสำนตำนภยมะเรงทอน�ำด ครงท 22

ณ อ.ดอนชำง จ.ขอนแกนโครงการแกไขปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอ

น�าดภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (CASCAP) มลนธ

มะเรงทอน�าด รวมกบ มหาวทยาลยขอนแกน จด

สญจรลงพนทจดงาน “วาระอสานตานภยมะเรงทอ

น�าด และมลนธมะเรงทอน�าดสญจร ครงท 22 ณ

องคการบรหารสวน ต.ดอนชาง อ.เมอง จ.ขอนแกน

โดยวตถประสงคเพอคดกรองกลมเสยงตอการเกด

โรคมะเรงทอน�าด และใหประชาชนตระหนกรถงภย

เงยบของโรคมะเรงทอน�าด ซงอ�าเภอดอนชางทาง

โครงการท�าการตรวจคดกรองและตดตามผลกลม

เสยงโรคมะเรงทอน�าด จ�านวน 209 ราย สงรกษา

ตอ 5 ราย

Manuscript hands-on writing workshop

ครงท 4/2558การอบรม “Manuscript hands-on writing

workshop” การอบรมเชงปฏบตการ เพอการ

วเคราะหขอมลและการเขยนบทความทางวชาการ

ส�าหรบบคคลกรทางการแพทย ครงท 4 ระหวางวน

ท 15-17 พ.ค. 58 ณ โรงแรมอมภาวา อ.บานไผ

จ.ขอนแกน หวงวาผเขารบการอบรมจะสามารถ

เขาใจ ขนตอนและกระบวนการของการเขยนวจย

เขยนบทความทางวชาการ ส�าหรบบคคลกรทางการ

แพทย เพอเปาหมายในงานเขยนบทความวจย ให

ไดตพมพอยางนอย 1 paper ตอคน ในปลายป

2558 น

อบรมเชงปฏบตกำร US ส�ำหรบแพทยทวไป

ครงท 4/2558

อบรมเชงปฏบตการตรวจคดกรองมะเรงทอน�าด

ดวยเครองอลตราซาวดส�าหรบแพทยทวไป ครงท

4/2558 ภายใตโครงการวจยเพอการพฒนา

ศกยภาพการตรวจคดกรอง ตรวจวนจฉยและการ

วจยทางรงสวทยาในผปวยมะเรงทอน�าดในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ ในวนท 20 -21 พฤษภาคม

2558 ณ หองประชมอาคาร MRI คณะแพทยศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน

ส�ำนกงำนคณะกรรมกำรวจยแหงชำต (วช.)

รวมกบมหำวทยำลยขอนแกน ก�ำมกำรจด

ประชมระดมสมอง“วเครำะหสถำนภำพจำก

ผลงำนวจยเพอกำรควบคม ปองกน พยำธ

ใบไมตบและมะเรงทอน�ำด”เมอวนท 5 มถนายน 2558 ส�านกงานคณะกรรมการ

วจยแหงชาต (วช.) รวมกบมหาวทยาลยขอนแกน

ก�ามการจดประชมระดมสมอง“วเคราะหสถานภาพ

จากผลงานวจยเพอการควบคม ปองกน พยาธใบไม

ตบและมะเรงทอน�าด” ท โรงแรมพลแมน ราชา ออ

คด อ.เมอง จ.ขอนแกน เพอเปนการวเคราะห

สถานภาพจากผลงานวจย และควบคมพยาธใบไม

ตบและมะเรงทอน�าด รวมถงการระดมสมองจากผ

เชยวชาญดานตางๆ ในการวางกลยทธการวจยทง

ระยะสน และระยะยาว และลดอบตการณของโรค

พยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดอยางยางยน และ

น�ากลยทธทไดไปวางแผนการใหทนวจยแบบมง

เปาฯ ของ วช. และองคกรทเกยวของเพอลดอบต

การณของโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดอยาง

ยงยน

CASCAP | 14

วำระอสำนตำนภยมะเรงทอน�ำด ครงท 23

ณ โรงพยำบำลพทไธสง อ�ำเภอพทไธสง

จงหวดบรรมยโครงการ CASCAP มลนธมะเรงทอน�าด รวมกบ

มหาวทยาลยขอนแกน จดงาน วาระอสานตานภย

มะเรงทอน�าด กบมลนธมะเรงทอน�าดสญจร ครงท

23” ณ โรงพยาบาลพทไธสง อ�าเภอพทไธสง จงหวด

บรรมย โดย นายแพทยสมพงษ จรงจตตานสนธ

นายแพทยสาธารณสขจงหวดบรรมยเปนประธาน

ในพธ พร อมท ง เจ าหน าท สาธารณสขและ

หนวยงานอนๆทงในและนอกพนท รวมเปนเกยรต

ในงาน ในงานมการตรวจคดกรองมะเรงทอน�าดดวย

เครองอลตราซาวดระบบคอมพวเตอรโดยทมแพทย

จากมหาวทยาลยขอนแกนและจากโรงพยาบาล

ตางๆ ใหกบประชาชนกลมเสยง จ�านวนกวา 487

ราย คนพบผปวยในระยะแรกเรม 8 ราย ท�าให

สามารถสงผปวยไปเขารบการรกษาในโรงพยาบาล

ประจ�าจงหวดและโรงพยาบาลศรนครนทร

มหาวทยาลยขอนแกน

โครงกำรแกไขปญหำพยำธใบไมตบและมะเรง

ทอน�ำดในภำคตะวนออกเฉยงเหนอ(CAS-

CAP) รวมเปนเจำภำพจดงำนกำรประชม

วชำกำรนำนำชำต11-12 พฤษภาคม 2558 มหาวทยาลยขอนแกน

ศนยวจยพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด และ

โครงการแกไขปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอ

น�าดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ(CASCAP) จด

งานการประชมวชาการ International Congress

of Liver Flukes and Cholangiocarcinoma:

Towards Control and Elimination ณ โรงแรม

พลแมน ราชา ออคด จงหวดขอนแกน เพอน�าเสนอ

ความกาวหนาของการศกษาวจยโรคพยาธใบไมตบ

และมะเรงทอน�าดในทกมตทงในดานระบาดวทยา

ชววทยา กลไกการกอโรค การวนจฉยและการรกษา

รวมทงการควบคมโรคแนวใหม เปนเวทส�าหรบการ

แลกเปลยนเรยนรดานโรคพยาธใบไมตบและมะเรง

ทอน�าดจากผเขารวมประชมทงในและตางประเทศ

เปนการขยายขอบเขตความรและความรวมมอใน

การศกษาวจยในปญหาดงกลาวไดกวางขวางมาก

ขน ทส�าคญทสดคอการน�าไปสการหาแนวทางการ

ควบคมและก�าจดโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอ

น�าดอยางมประสทธภาพ

กำรประชม Palliative care conference

สญจร ครงท 1โครงการ CASCAP ศนยจดการขอมลและวเคราะห

ทางสถต DAMASAC รวมกบ ศนยการณรกษ

(Karunruk Palliative care center) จดการประชม

Palliative care conference สญจร ครงท 1 เมอ

วนท 27 พฤษภาคม 2558 ณ โรงแรม iHotel

ขอนแกน จงหวดขอนแกน

โดย รศ.พญ.ศรเวยง ไพโรจนกล หวหนาศนยการณ

รกษ โรงพยาบาลศรนครนทร เปนประธานเครอขาย

ดแลผปวยระยะสดทาย และเปนประธานจดการ

ประชมในครงน อกทงไดรบเกยรต จาก รศ.ดร.

บณฑต ถนค�ารพ ผอ.ศนยจดการขอมลและ

วเคราะหทางสถต (DAMASAC) และคณะทมงาน

เปนวทยากรในการอบรมการใชงานโปรแกรม CAS-

CAPเพอใชบนทกตวชวดของหนวย Palliative care

มหำวทยำลยขอนแกนรวมกบมลนธมะเรงทอ

น�ำด จดงำน วำระอสำนตำนภยมะเรงทอน�ำด

กบมลนธมะเรงทอน�ำดสญจร ครงท 24เมอวนศกรท 29 พฤษภาคม 2558 โครงการแกไข

ปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในภาคตะวน

ออกเฉยงเหนอ (CASCAP) รวมกบ มลนธมะเรงทอ

น�าด และส�านกงานสาธารณสขอ�าเภอชมพลบร จด

กจกรรม“วาระอสานตานภยมะเรงทอน�าด กบ

มลนธมะเรงทอน�าดสญจร ครงท24”ณ โรงพยาบาล

ชมพลบร อ�าเภอชมพลบร จงหวดสรนทร โดยม

นายชศกด ราชบร นายอ�าเภอชมพลบร เปน

ประธานในพธ ม รศ.ดร.พวงรตน ยงวณชย

เลขาธการมลนธมะเรงทอน�าด รศ.นพ.ณรงค ขนต

แกว หวหนาโครงการ CASCAP อ.วระ ภาคอทย

รองผอ�านวยการศนยประสานงานพฒนาภาคตะวน

ออกเฉยงเหนอ มหาวทยาลยขอนแกน นายสมหวง

อฐรตน สาธารณสขอ�าเภอชมพลบรและ หนวยงาน

อนๆในพนทรวมเปนเกยรตในงาน

มหำวทยำลยขอนแกนรวมกบมลนธมะเรงทอ

น�ำด จดงำน วำระอสำนตำนภยมะเรงทอน�ำด

กบมลนธมะเรงทอน�ำดสญจร ครงท 25เมอวนศกรท 12 มถนายน 2558 โครงการแกไข

ปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในภาคตะวน

ออกเฉยงเหนอ (CASCAP) ซงเปนโครงการภายใต

วาระ “มหาวทยาลยขอนแกน 50 ปแหงการอทศ

เพอสงคม” รวมกบ มลนธมะเรงทอน�าด และ

ส�านกงานสาธารณสขจงหวดหนองบวล�าภ จด

กจกรรม“วาระอสานตานภยมะเรงทอน�าด กบ

มลนธมะเรงทอน�าดสญจร ครงท 25” ณ โรงเรยน

ศรบญเรองวทยาคาร อ�าเภอศรบญเรอง จงหวด

หนองบวล�าภ โดยมนายสมบรณ โอฬารกจเจรญ

รองผวาราชการจงหวดหนองบวล�าภ เปนประธาน

ในพธ ม รศ.นพ.ณรงค ขนตแกว หวหนาโครงการ

CASCAP และ รองประธานมลนธมะเรงทอน�าด นาย

แพทยวทต สฤษฎชยกล นายแพทยสาธารณสข

จงหวดหนองบวล�าภ และหนวยงานอนๆในพนท

รวมเปนเกยรตในงาน

ตดตำมขำวสำรจำกโครงกำร CASCAP ไดท www.facebook.com/cascapfc

CASCAP | 15

CASCAP | 16

ในปจจบนพบมประชาชนทตกอยในกลมเสยงของโรคมะเรงทอน�าดอยราว ๆ

6 ลานคน และมผปวยมะเรงทอน�าดอยราว ๆ 14,000 คนตอป และสวนใหญ

มฐานะยากจน ดอยโอกาสในการเขารบการรกษาในโรงพยาบาลขนาดใหญทม

ความพรอมในการรกษาโรคมะเรงทอน�าด แมหนวยงานสาธารณสขหลาย

องคกรตระหนกถงปญหาน แตความไรเอกภาพและความตอเนองท�าใหการแก

ปญหาทด�าเนนมานบทศวรรษไมไดชวยคลายปญหาลง เปนเหตใหโรคมะเรง

ทอน�าดจงเปนปญหาสาธารณสขทส�าคญของประเทศ มลนธมะเรงทอน�าด จง

ไดกอตงขน เพอเปนสวนหนงในการชวยเหลอ ผปวยมะเรงทอน�าด ชวยเพม

โอกาสในการรกษา เพอใหผปวยมคณภาพชวตทดยงขน เมอประชาชนทกภาค

สวนไดมการตนตวเพอแกไขปญหาโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด จงได

มกอตงมลนธมะเรงทอน�าดขนเมอวนท 28 กนยายน 2555 โดยมวตถประสงค

เพอเพมโอกาสใหผปวยมะเรงทขาดแคลนทนทรพยไดรบการชวยเหลอใหม

คณภาพชวตทดขน สรางความตระหนกถงภยจากมะเรงทอน�าดใหเกดแกชมชน

และสงคมรวมถงปองกนและปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภค สนบสนนทน

การศกษา การพฒนาและวจยใหแกบคลากรทางการแพทย ในการตรวจคด

กรอง วนจฉย และดแลผปวยมะเรงทอน�าด เปนทนส�ารองในการจดหาและ

พฒนาอปกรณทางการแพทย ในการตรวจคดกรอง และการดแลผปวยทงใน

ระยะการรกษาและระยะสดทายของชวต และจดกจกรรมทเกยวของกบการ

ดแลประชาชนใหปลอดภยจากโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด

ประชำชนทสนใจสำมำรถรวมบรจำคสมทบทนกบมลนธมะเรงทอน�ำดได

ดวยกำรบรจำคเงนทอนตงแต 1 บำทขนไปทเคำนเตอรจำยเงนในรำน

เซเวนอเลฟเวนทกสำขำทวประเทศ และโอนเงนเขำบญชธนำคำรบรจำค

เงนสมทบทนกบมลนธมะเรงทอน�ำดผำนทำงธนำคำร ชอบญช “มลนธมะเรง

ทอน�ำด” ธนำคำรไทยพำณชย บญชออมทรพย สำขำมหำวทยำลยขอนแกน

เลขท 551-427863-2 ธนำคำรกสกรไทย บญชออมทรพย สำขำ

มหำวทยำลยขอนแกน เลขท 549-2-13194-8 ธนำคำรเพอกำรเกษตรและ

สหกรณเพอกำรเกษตร (ธกส.) บญชออมทรพย สำขำขอนแกน

เลขท 020-03556840-8 และธนำคำรทหำรไทย บญชออมทรพย สำขำ

เซนทรลพลำซำ ขอนแกน เลขท 630-2-21423-1

มลนธมะเรงทอน�ำด รวมกบโครงกำร CASCAP และคณะแพทยศำสตร

มหำวทยำลยขอนแกน จดกำรแขงขนกอลฟกำรกศล “มลนธมะเรงทอ

น�ำด” ครงท 2 เมอวนท 29 มนาคม 2558 มลนธมะเรงทอน�าด รวมกบโครงการ CASCAP

และคณะแพทยศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน ไดจดการแขงขนกอลฟการกศล

“มลนธมะเรงทอน�าด” ครงท 2 ณ สนามกอลฟสงหปารค ขอนแกนกอลฟคลบ

อ.เมอง จ.ขอนแกน ชงถวยรางวลเกยรตยศ ดร.ณรงคชย อครเศรณ รฐมนตร

วาการกระทรวงพลงงาน ถวยรางวลเกยรตยศหมอมราชวงศปรดยาธร เทวกล

รองนายกรฐมนตร มคณสรพล ทวแสงสกลไทย ประธานกตตมศกดหอการคา

จงหวดขอนแกน เปนประธานคณะกรรมการจดการแขงขน มวตถประสงคเพอ

หารายไดใหแกมลนธมะเรงทอน�าดทยากไรขาดแคลนทนทรพยและจดซอเครอง

มอแพทยทจ�าเปนใหแกโรงพยาบาลตางๆ ในการรกษาโรคมะเรงทอน�าด ใหได

รบการรกษาทมประสทธภาพทวถงและเทาเทยมกน รวมถงใหสงคม

สาธารณชนทกภาคสวนไดตระหนกถงภยมะเรงทอน�าด เพอใหการปองกน

วนจฉยและรกษาเกดประโยชนสงสด

นอกจากการจดแขงขนกอลฟ ภายในงานมการจดนทรรศการของมลนธมะเรง

ทอน�าด การตรวจวดดชนมวลกายโดยโรงพยาบาลกรงเทพขอนแกน

การอลตราซาวดโดยภาควชารงสวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลย

ขอนแกน ในชวงเยนมกจกรรมมอบรางวลการแขงขน โดยมคณไมค ภรมยพร

มารวมสรางสสนในงานตงแตชวงเชา ผลการจดงานมลนธมะเรงทอน�าดสามารถ

ระดมทนไดกวา 900,000 บาท

ตดตำมขำวสำรของมลนธมะเรงทอน�ำดไดท www.cca.in.th และ www.facebook.com/ccafoundationthai