มกราคม-มนาคม 2556

ปท 2 ฉบบท 1 จลสารรงสเทคนคนเรศวร รงสเทคนคนเรศวร

ภาควชารงสเทคนค คณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร จ.พษณโลก 65000

ผลกระทบของแปะกวยตอการนบวดรงสทางเวชศาสตรนวเคลยร

ความไมคมชดบนภาพถายรงส

วนรงสเทคนคโลก ความเคลอนไหวและกจกรรมวชาการรงสเทคนค

เทคโนโลยการสรางภาพเอกซเรยเตานม 3 มต

แนะน าผลงานโครงงานวชาชพของนสตรงสเทคนค บทเรยนจากอดต หญงตงครรภกบการถายภาพรงส

คณภาพของภาพรงส

Imaging Impact in Radiation Therapy

Theranostic Magnetic Nanoparticles

หนา 2 จลสารรงสเทคนคนเรศวร

บรรณาธการ ดร.ธนยวร เพงแปน

กองบรรณาธการ ผชวยศาสตราจารย ดร.ภสสรย ชพสมนต ผชวยศาสตราจารย ดร.อรณ เหมะธลน

ดร.พาชน โพทพ อาจารยอศนย ประพนธ

อาจารยประธาน วงศตาหลา อาจารยสมาล ยบสนเทยะ

ดร.นนทวฒน อด อาจารยกานตสน ยาสมทร

อาจารยกงกานต อภวฒนสเมธ อาจารยธญรตน ชศลป

นางสาวสทธวรรณ มแทง นายวนย พระรอด นางสาวณชาพชร หนชย

สวสดคะทานผอานทกทาน จลสารรงสเทคนคนเรศวรฉบบนกเปนฉบบแรกของปท 2 แลวนะคะ สฉบบทผานมาเปนอยางไรบาง สามารถตชมกนเขามาไดคะ ทางกองบรรณาธการยนดรบฟงทกๆ ขอเสนอแนะคะ ส าหรบในฉบบนกมขาวสารความเคลอนไหวตาง ๆ มาฝากเชนเคย ไมวาจะการทบทวนความรทเกยวของ กบงานทางรงสเทคนค หรองานวจยและเทคโนโลยใหม ๆ ทเกยวของ ลองตดตามอานกนดนะคะ ส าหรบหนาปกฉบบน เปนภาพกจกรรมของนสตในโครงการ X-ray game ซงจดขนพรอมกบโครงการ อาจารยทปรกษาพบนสต เมอในวนท 9 พฤศจกายน 2556 ทผานมา โครงการนเปนโครงการท เสรมสรางความสมพนธระหวางรนพและรนนอง รวมไปถงความสมพนธระหวางอาจารยและนสตอกดวยคะ

ทายสดนทางกองบรรณาธการขอเชญชวนผอานทกทานตดตามเยยมชมขาวสาร บทความทางวชาการ หรอ บทความวจยทาง website ของภาควชารงสเทคนค ม.นเรศวร ไดท http://www.ahs.nu.ac.th/rt/index.php

หนา 3 ปท 2 ฉบบท 1

ดร.นนทวฒน อด หวหนาภาควชารงสเทคนค

ขาวความเคลอนไหวเกยวกบวชาชพรงสเทคนคทจะมาน าเสนอครงน ขอกลาวถงแนวทางการด าเนนงานของคณะกรรมการวชาชพรงสเทคนคชดใหมซงมวาระการด ารงต าแหนงตงแต พ.ศ. 2556-2560 โดยประเดนหลกในการ พฒนาวชาชพรงสเทคนคนนทางคณะกรรมการฯ จะผลกดนวชาชพเพอเขาส สภาวชาชพรงสเทคนคและสรางมาตรฐานวชาชพรงสเทคนคใหยอมรบในระดบสากลโดยการเตรยมความพรอมในการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC)

นอกจากนยงไดมการวางแผนใหเกดการรวมมอระหวางวชาชพรงสเทคนคกบภาคสวนตางๆ ทง สถาบนการศกษา หนวยงาน และองคกรตางๆ เพอใหเกดเครอขายวชาชพทมศกยภาพสงขน ทงในเรอง ของเครองมอ องคความร และบคลากรในวชาชพ โดยมยทธศาสตรทส าคญหลายประการดวยกน เชน ดานการสอบใบประกอบวชาชพไดมการด าเนนงานตางๆ เพอพฒนาใหมจ านวนผสอบผานใบประกอบ วชาชพทสงขน ผลกดนใหผประกอบวชาชพมการเขารวมพฒนาวชาการตางๆ ทมากยงขนเพอประโยชน ในการพฒนาองคความรทางวชาชพรงสเทคนคใหมความกาวหนาทนกบเทคโนโลยใหมซงเกดขนตลอดเวลา สรางระบบฐานขอมลนกวชาชพเพอเตรยมความพรอมในดานอตราก าลงและการพฒนาคณภาพงานบรการทางดานรงสเทคนคใหมความกาวหนาตอไป

หนา 4 จลสารรงสเทคนคนเรศวร

ดงนนองคการอนามยโลก (World Health Or-ganization: WHO) ก าหนดให วนท 8 พฤศจกายน ของทกป เปนวนรงสเทคนคโลก (World Radiography Day) ซงถอเปนวนฉลองครบรอบการคนพบรงสเอกซ ของ เรนตเกน ส าหรบในป พ.ศ. 2556 น ถอวาเปน การครบรอบปท 118 นอกจากนแลวชอของเรนตเกน ยงน ามาใชเปนหนวยการวดปรมาณรงส ซงไดแก เอกซโพเชอร (Exposure) หมายถงการวดการแตกตว ของรงสเอกซ หรอ รงสแกมมาในตวกลางทเปนอากาศ

จากการคนพบรงสเอกซ โดย Wilhelm Conrad Roentgen นกวทยาศาสตรชาวเยอรมน ไดท าการทดลอง ในหองปฏบตการทมดและสงเกตเหนการเรองแสงของแผน แบเรยมพลาตโนไซยาไนด (barium platinocyanide) ออกมาจากหลอดรงสแคโทด ในวนท 8 พฤศจกายน ปค.ศ.1895 (พ.ศ.2438) เนองจากยงไมทราบวารงสนน คออะไร จงตงชอวา “X-rays”

ตอมา Roentgen ไดรบรางวลโนเบลสาขาฟสกส เปนคนแรกของโลกในป ค.ศ.1901 (พ.ศ.2444) ซงถอวา เปนการคนพบสงทเปนประโยชนตอมนษยชาต เนองจาก ไดมการน ารงสเอกซมาใชประโยชนในกจการดานตางๆ มากมาย ไดแก ทางการแพทย เกษตร อตสาหกรรม วทยาศาสตรและเทคโนโลย การคมนาคม การทหาร เปนตน โดยเฉพาะอยางยงการน ารงสมาใชในทางการแพทยเพอ การวนจฉยและรกษาโรคใหกบมนษย ซงอาจกลาวไดวา เปนทมาของจดก าเนดวชาชพรงสเทคนค

อาจารย ดร. พาชน โพทพ

ทมา: Courtesy Gary Leach, Memorial

Hermann Hospital

ทมา: http://www.sor.org/

หนา 5 ปท 2 ฉบบท 1

เปนททราบกนดอยแลววารงสมคณอนนต แตกอาจจะมโทษมหนตได ถาหากมการน ามาใชงานโดย ปราศจากความรและความเขาใจอยางแทจรง ดงนนใน ฐานะทเปนนกรงสเทคนคจงอาจจะใชวนส าคญดงกลาวในการจดนทรรศการ การประชม การอมรมสมมนา ในหวขอตาง ๆ ทเกยวกบวทยาการความกาวหนา ในงานดานรงสการแพทย หรอการปองกนอนตรายจาก รงสใหกบผปวย ผปฏบตงาน และประชาชนทวไป เพอเปนการพฒนาและสงเสรมวชาชพรงสเทคนคใหเปน ทรจกและกาวหนายงขนตอไป

ส าหรบในป ค.ศ.2013 (พ.ศ.2556) น ทางสมาคม รงสเทคนคนานาชาต หรอ International Society of Radiographers and Radiological Technologists (ISRRT) ไดก าหนด theme ใหกบนกรงสเทคนคทวโลก ตระหนกถงความเหมาะสมของโอกาสและปรมาณรงสทใชตองนอยทสด แตตองไดผลคมคาทสด โดยตองค านงถง ปจจยทางเศรษฐกจและสงคมดวย ซงขอก าหนดดงกลาว ถอเปนสวนหนงของหลกการพนฐานส าหรบการปองกน อนตรายจากรงส ตามขอเสนอแนะของคณะกรรมมาธการ การปองกนอนตรายจากรงสระหวางประเทศ

(International Commission on Radiological Protection: ICRP)

ทมา: http://www.isrrt.org

http://www.sor.org/

http://www.worldradiographyday.org

นอกจากนทาง ISRRT ยงม Facebook Page: สามารถเขาไปท https://www.facebook.com/WorldRadiographyDayTogether เพอใหนกรงสเทคนคทวโลกไดเขาไปแสดงความคดเหนและเผยแพรกจกรรมตางๆของแตละประเทศในการฉลองการ ครบรอบวนส าคญดงกลาวของชาวรงสเทคนคอกดวย

หนา 6 จลสารรงสเทคนคนเรศวร

ภาพรงสทมคณภาพดนนท าใหสามารถวนจฉยโรคไดอยางถกตองและมประสทธภาพ โดยดจากคอนทราสของภาพเหมาะสม สญญาณรบกวนนอย และมรายละเอยดด ในการสรางภาพทางรงสนน พบวา ปจจยทมผลตอคณภาพของภาพรงสจะมอยทงหมด 4 ปจจย ไดแก คอนทราส (Contrast) การผดสวน (Distortion) การเบลอหรอไมคมชด (Blur or unsharpness) และสญญาณรบกวน (Noise) ส าหรบจลสารฉบบนจะขอกลาวถงสองปจจยแรกกอน สวนอกปจจยทเหลอ สามารถตดตามไดในจลสารฉบบถดไปนะคะ

(ทมาภาพ: http://e-radiography.net/ibase8/index.htm)

- ภาพรงสทดเปนแบบไหน

- เกณฑอะไรทบอกคณภาพ

- ควบคมหรอแกไขอยางไร

อาจารยกงกานต อภวฒนสเมธ

หนา 7 ปท 2 ฉบบท 1

(ทมาภาพ: http://e-radiography.net/ibase8/index.htm)

ปจจยตวทหนง คอนทราส (Contrast) คอนทราส (Contrast) คอ ความแตกตางของความด าบนพนทสองต าแหนงบนภาพทางรงส ความแตกตางของ

ความด าจะท าใหเราสามารถเหนเปนภาพตางๆ ปรากฏบนภาพรงส ซงจ านวนระดบความแตกตางของความด าทงหมดทสามารถมองเหนได เรยกวา Scale of contrast

Long scale contrast

จะมจ านวนระดบความแตกตางของความด ามาก คอ มเงาสเทา (Shades of gray) จ านวนมาก หรอเรยกวา “มคอนทราสต า (Low contrast)”

Short scale contrast

จะมจ านวนระดบความแตกตางของความด านอย นนคอ ความด าบนภาพมความแตกตางกนมาก เงาสเทาขาดไมตอเนองจะเหนเปนสขาวและด าไปเลย เรยกวา “มคอนทราสสง (High contrast)”

ปจจยตวทสอง การผดสวน (Distortion) การผดสวน (Distortion) คอ โครงสรางของวตถทปรากฏบนภาพรงสมขนาดหรอรปรางทผดไปจากวตถจรง การ

ผดสวนนจะมอย 2 แบบดวยกนคอ ขนาดผดไปจากความเปนจรง (Size distortion) จะท าใหมองเหนขนาดวตถใหญกวาความเปนจรง (Magnification) แตกสามารถควบคมไดโดยการเพมระยะแหลงก าเนดถงตวรบภาพ (SID) ใหสงขน หรอ ลดระยะวตถถงตวรบภาพ (OID) ลง กจะท าใหการขยายขนาดลดลง การผดสวนอกแบบคอ การผดรปราง (Shape distortion) ไดแก การยดยาว (Elongation) จะเหนภาพทมลกษณะยดออกหรอยาวกวาความเปนจรง และในบางครงอาจเกดการผดรปรางในลกษณะของการซอนทบอยเหนอซงกนและกน ท าใหเหนภาพวตถสนกวาความเปนจรง (Foreshortening) มกจะพบไดในการถายภาพเอกซเรยของ Femoral neck ถาจดใหผปวยอยในทานอนหงายปกตบนเตยงเอกซเรย จะเหนภาพของ Femoral neck จะมสนกวาความเปนจรงและเหนภาพ Lesser trochanter ปรากฏ แสดงวาเทาและขาไมไดวางอยในทาทถกตอง แตถาไมเหนภาพ Lesser trochanter ปรากฏ แสดงวาวางเทาและขาอยในทาทถกตอง กจะเหนภาพ Femoral neck ทเปนปกต ไมเกดการผดรปราง

ภาพซายจะเหน Femoral neck ทเปนปกต ภาพขวาจะเหน Femoral neck สนกวาความเปนจรง

Image

Shades of gray

Contrast

หนา 8 จลสารรงสเทคนคนเรศวร

สวสดคะคณผอานทกทาน กลบมาพบกนอกครง กบจลสารรงสเทคนคนเรศวร ในฉบบนจะขอน าเสนอ ความรเกยวกบความไมคมชด (unsharpness) บนภาพ ถายรงสซงเปนสวนส าคญตอภาพทน ามาใชเพอ ประโยชนในทางการแพทย การสรางภาพทางการแพทยนนมวตถประสงค เพอแสดงขอมลส าหรบการตรวจหารอยโรคหรอการ บาดเจบ รวมถงแสดงขอบเขตของรอยโรค วนจฉย สาเหตของโรค เปนแนวทางในการรกษาโรค ตดตาม การรกษาโรคซงสามารถบงชถงประสทธภาพในการ รกษาได เปนตน ปจจยทสงผลใหบรรลวตถประสงค เหลานขนกบคณภาพของภาพดวย ความไมคมชด (unsharpness) เปนหนงในปจจย ทสงผลตอความชดเจนของขอมลบนภาพ โดยเปนผลมา จากหลาย ๆ สวน ไดแก ความไมคมชด เรขาคณต (geometric unsharpness) ความไมคมชดจากวตถ (subject unsharpness) ความไมคมชดจากการ เคลอนไหว (motion unsharpness) ความไมคมชด จากตวรบภาพ (receptor unsharpness)

ความไมคมชดเรขาคณต geometric unsharp-ness หรอ penumbra เปนผลมาจากขนาดของ ตนก าเนดรงส ระยะหางระหวางตนก าเนดและวตถ (ผปวย) และระยะระหวางวตถและตวรบภาพ ในการถายภาพรงส ทวไปขอบของวตถบนภาพทไมคมชดจะเพมขน เมอขนาด ของโฟคอลสปอตเพมขน นอกจากนยงเพมขน ตามระยะ หางระหวางตวรบภาพและวตถอกดวย ความไมคมชด สงผลใหสญเสยรายละเอยดของภาพ การลดความไมคมชด เรขาคณตสามารถท าไดโดยการเพมระยะหาง ระหวางตน ก าเนดรงสและวตถ โดยความไมคมชดนนจะไมตางกนใน ทศทางทตงฉากกบแนวแกนแอโนด-แคโทดของ หลอด เอกซเรย และจะนอยลงกวาดานแคโทดเมอเขาใกลดาน แอโนด การสรางภาพดวยเครองมออน ๆ กท าใหเกด geo-metric unsharpness ไดเชนเดยวกบการถายภาพ ทางรงสทวไป ตวอยางเชน ในการสรางภาพทาง เวชศาสตรนวเคลยรความไมคมชดเปนผลมาจาก ขนาดร และความหนาของคอลเมเตอร ในเครองคอมพวเตดโทโม กราฟฟ geometric unsharpness ถกก าหนดดวย ขนาดของโฟคอลสปอต รวมทงขนาดและความยาวของ คอลเมเตอรดานหนาของตวรบรงส

อาจารยกานตสน ยาสมทร

ความไมคมชดบนภาพถายรงส

หนา 9 ปท 2 ฉบบท 1

geometric unsharpness มความสมพนธกบ ปจจยตางๆดงสมการ

โดย f คอขนาดของโฟคอลสปอต b คอระยะวตถถงตวรบภาพ และ a คอระยะตนก าเนดรงสถงวตถ

ในภาพวตถหรออวยะบางครงไมสามารถใหภาพ ทมขอบเขตคมชดไดซงเปนผลมาจากสวนประกอบของ วตถหรอรปรางของตววตถนนเอง ความไมคมชดทเกด เนองจากวตถนสามารถชดเชยไดโดยการ ควบคมขนาด ของโฟคอลสปอต ระยะตนก าเนดรงสถงวตถ และระยะวตถถงตวรบภาพ เชนเดยวกน

ความไมคมชดดานทสอง ไดแก Subject unsharpness หรอ object unsharpness คอความ ไมคมชดจากวตถ เนองจากโครงสรางในตวผปวยไมได มลกษณะทมขอบเขตชดเจน จงไมสามารถใหภาพ โครงสรางตางๆทมขอบเขตอยางชดเจนได โครงสรางใน ทางกายวภาคโดยสวนใหญแลวสามารถแยกแยะออก จากสวนอนๆ บรเวณรอบๆไดโดยท าการเปลยนแปลง ระยะทางทละเลกนอย

Ug = 0.03 mm (ทมา: American welding society)

Ug = 0.2 mm (ทมา: American welding society)

ส าหรบในฉบบนขอกลาวถงความไมคมชดของ ภาพเพยงสองดานเทาน ฉบบหนาตดตามกนตอใน เรอง ความไมชดจากการเคลอนไหว (motion unsharp-ness) และความไมคมชดจากตวรบภาพ (receptor unsharpness) คะ

ตนก าเนดรงส

ตวรบภาพ

คาความด า

Ug= (f x b)/a

หนา 10 จลสารรงสเทคนคนเรศวร

อาจารยธญรตน ชศลป

ปจจบนเทคโนโลยของการถายภาพเอกซเรยเตานมมความกาวหนาอยางมาก เมอไมกปมานมการพฒนาระบบ ถายภาพเอกซเรยเตานมแบบดจทล (Digital gammogra-phy) มาใช ซงมขอดเหนอกวา ระบบสกรน-ฟลม (Screen-film mammography) หลายประการ เชน สามารถสรางภาพไดอยางรวดเรว คณภาพของภาพม รายละเอยดเหนอกวาเนองจาก รงสทตกกระทบทตวรบ ภาพสามารถแปลงเปนขอมลภาพไดโดยตรงและไมมผลจาก การกระจายของแสงจากสกรน สามารถปรบปรงคณภาพ ของภาพไดภายหลง นอกจากน ยงสามารถน าภาพเขา โปรแกรมคอมพวเตอรชวยวนจฉย (Computer aided di-agnosis) เพอประเมนรอยโรคในภาพไดโดยอตโนมตอกดวย ถงแมวา Digital mammography จะมประโยชนอยางยง เมอเทยบกบ Screen-film mammography แตกยงม ขอจ ากดในเรองการแสดงภาพ ของเนอเยอเตานมทม โครงสรางซอนทบกนแบบ 2 มต ดงนนเพอลดขอจ ากด นจงมการพฒนาเทคโนโลยการสราง ภาพเอกซเรยเตานม แบบ 3 มตขน โดยใชชอในภาษา องกฤษวา Tomosynthe-sis หรอ Digital breast tomosynthesis

Tomosynthesis ใชหลกการเกบขอมลภาพในมม ตางๆ โดยอาศยการเคลอนทของหลอดเอกซเรยไปยง ต าแหนงของมมทจ ากด เชน 15 องศา ขณะทมการกดทบ เตานมอยกบตวรบภาพซงจะไมมการเคลอนทเหมอนหลอด เอกซเรย

ส าหรบการเกบขอมลภาพขนอยกบการออกแบบ เครองมอตรวจ เชน ท าการเอกซเรย 11 ครงตอการ เคลอนทของหลอดเอกซเรยไป 3 องศา เปนตน ดงนนเมอ เกบขอมลจนครบทกองศาแลวจะไดขอมลภาพจ านวนมาก ส าหรบการค านวณสรางภาพในแบบ 3 มต โดยอาศยการ ประมวลผลยอนกลบดวยอลกอลทมทางคณตศาสตร เชน Back-projection หรอ Iterative Maximum Likeli-hood หรอ Feldkamp filtered back-projection เปนตน เมอน าขอมลทไดจากการประมวลผลยอนกลบใน หลาย ๆ มมมาสรางภาพ จะไดขอมลภาพ 1ชด ทประกอบ ไปดวยภาพทมความหนาของชนภาพเทา ๆ กน เชน 1 มลลเมตร ดงนนถาเตานมของผปวยหลงกดทบ มความหนา 50 มลลเมตร จ านวนภาพทไดทงหมด หลงจาก สรางภาพคอ 50 ภาพ

หนา 11 ปท 2 ฉบบท 1

ประโยชนของ Tomosynthesis คอ สามารถแสดงภาพเนอเยอเตานมทซอนทบกนแยกออกจากกนไดดกวา การตรวจเอกซเรยเตานมโดยทวไป เชน การแยกแยะลกษณะของกอนมะเรงในผปวยทมความหนาแนนของตอมน านมสง (Dense breasts) ซงจะท าใหแพทยสามารถวนจฉยโรคไดแมนย าขนสงผลใหอตราการตรวจพบมะเรงเพมสงดวย นอกจากนสามารถบงชผปวยทตองสงไปท าการเจาะชนเนอ(Biopsy)ไดอยางถกตอง ขอสรปจากหลายงานวจยทตพมพ ในวารสาร RadioGraphics พบวา Tomosynthesis สามารถลดอตราการตรวจตดตามผลและอตราการถายภาพ เอกซเรยเตานมเพมเตม (Additional diagnostic exposures) ของผปวย ซงมสวนชวยลดปรมาณรงสทผปวย จะไดรบเพมดวย

หากสนใจในรายละเอยด ขอขอมลเพมเตมไดท อาจารยธญรตน ชศลป

ภาพแสดงการน าขอมลภาพในแตละ Projection มาค านวณสรางภาพใหม

ภาพแสดงหลกการเกบขอมลของ Tomosynthesis

แสดงภาพทไดจากการเกบขอมลเปรยบเทยบกบภาพทไดจากการค านวณสรางภาพใหม

หนา 12 จลสารรงสเทคนคนเรศวร

ส าหรบในคอลมนนเปนสวนหนงของผลการศกษาของนสตรงสเทคนค คณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร ส าหรบผลงานนเปนการบรณาการดานการวจยสการเรยนการสอน นอกจากน ผลงานดงกลาวยงเปนการศกษาตอ จากการศกษาของ สนตฤทย ปทมอศรนทร และคณะ ทไดท าการประดษฐเครองจ าลองเอกซเรยเตานมขนซงได เขยนรายละเอยดของอปกรณดงกลาวไวและลงในจลสาร รงสเทคนคนเรศวร ปท 1 ฉบบท 2 เดอน กรกฏาคม-สงหาคม 2555 ไปแลวนน ส าหรบรายละเอยดของ ผลการศกษา เรอง การเรยนรเครองจ าลองเอกซเรยเตานม เพอฝกทกษะการจดทามาตรฐาน ส าหรบการถายภาพ เอกซเรยเตานมนจะเปนอยางไรนน ขอใหทกทานตดตาม จากบทความดานลางน

ส าหรบค าถามของงานวจยทตองการทราบถงการเรยนรของนสตรงสเทคนค ในการจดทามาตรฐานของการถาย ภาพเอกซเรยเตานม ทงกอนและหลงการใชเครองจ าลอง เอกซเรยเตานม รวมกบเตานมยางพารา โดยใช แบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบขอมลของการศกษาครงน กอนทน ากลาวถงขนตอนของการศกษา ทก ๆ ทาน นาทจะพอทราบถงความหมายของทามาตรฐาน 2 ทา ทเรยกวา Craniocaudal (CC) และ Mediolateral oblique (MLO) ซงเปนทาทสามารถแสดงรายละเอยด ของเนอเยอเตานม และความผดปกตทเกดขนภายในเตานม ไดด ดงนนการจดทาอยางถกตองยอมชวยการวนจฉย โรคท เกดขนได

ส าหรบประเทศไทย มะเรงเตานมพบมากเปนล าดบ ทหนงในเพศหญง ซงจากสถตผปวยใหมทมารบบรการ ดานรงสรกษาและมะเรงวทยา(1) รายงานวา มผมารบการ รกษาจากมะเรงเตานม คดเปนรอยละ 24.8 ของผปวยใหม ทมารบการรกษาทงหมด จะเหนวาไมนอยทเดยวคะ

นกรงสเทคนค เปนบคคลหนงทมบทบาทส าคญใน การถายภาพเอกซเรยเตานม ไมวาเพอการคดกรองมะเรง เตานม การวนจฉยโรค หรอตองการระบต าแหนงของ รอยโรคทเกดขน ซงการทจะเปนผทมความร และ ความเชยวชาญนน จ าเปนตองไดรบการฝกฝน และ ปฎบตอยางสม าเสมอ ส าหรบการเรยนการสอนทมเพยง ภาคบรรยาย ท าใหไมสามารถบรรลความตองการดงกลาว คณะผวจยจงออกแบบการศกษาทใหนสตไดเรยนรการจดทามาตราฐานดวยเครองจ าลองเอกซเรยเตานม รวมกบ เตานมยางพารา โดยใหนสตท าการประเมนกอนการใช อปกรณดงกลาว จากนนท าการสาธตการจดทามาตรฐาน พรอมกบใหกลมนสตไดลองฝกจดทามาตรฐาน และท าการ ประเมนอกครงภายหลงจากการใชอปกรณดงกลาว

(1)สถตผปวยใหมท มารบบรการท สาขารงสรกษาและมะเรงวทยา chulacancer.net. 2554

ผชวยศาสตราจารย ดร.ภสสรย ชพสมนต

หนา 13 ปท 2 ฉบบท 1

จากคาเฉลยระดบความคดเหน ของกลมนสตตอ การเรยนรเกยวกบ การฝกจดทาถายภาพเอกซเรย เตานม พบวา กอนการใชอปกรณกลมนสตมความ คดเหนเกยวกบ การอธบายขนตอนขณะจดทา และ สามารถจด Position ในทา CC ทมคาเฉลยเทากบ 2.63±1.07 และ 2.57±0.90 ตามล าดบ เชนเดยวกบทา MLO ทมคาเฉลยเทากบ 2.43±0.82 และ 2.40±0.86 ตามล าดบ อยางไรกตาม ภายหลงการสาธตและทดลองใชอปกรณ สวนใหญ นสตมความคดเหน ทเพมขนทงการอธบายขนตอน ขณะจดทา CC และ ทา MLO มคาเฉลยเทากบ 4.20±0.66 และ 4.27±0.74 ตามล าดบ และความสามารถในการจด Position ของผทเขารบ การตรวจในทา CC และทา MLO มคาเฉลยเทากบ 4.37±0.67 และ 4.27±0.64 ตามล าดบ โดยสรป นสตทไดรบการฝกจดทาโดย ใชอปกรณดงกลาว มการเรยนรทเพมขนอยางม นยส าคญทางสถต (p < 0.05)

ทงน ทานผอานสามารถอานรายละเอยดเพมเตมท ภาควชารงสเทคนค คณะสหเวชศาสตร ม.นเรศวร หรอสอบถามโดยตรงทอเมล patsureec@nu.ac.th

วธการศกษา

นสตสาขาวชารงสเทคนค จ านวน 30 คน ท าการประเมน แบบสอบถาม กอนการใชเครองจ าลองเอกซเรยเตานม และเตานมยางพารา (ภาพท 1) จากนนคณะผวจยท าการ สาธตการจดทามาตรฐาน และใหกลมนสตไดทดลองฝกจดทา มาตรฐานในการถายภาพเอกซเรยเตานมในระยะเวลาหนง (ภาพท 2) กอนทจะท าการประเมนในแบบสอบถาม อกครงภายหลงจากการใชอปกรณดงกลาว

ผลการศกษา

ในการประเมนการเรยนรการฝกจดทามาตรฐานถายภาพเอกซเรยเตานม โดยนสตแบงเปน เพศหญง คดเปนรอยละ 83.3 และเพศชาย คดเปนรอยละ 16.7 ซงกลมนสตดงกลาวไมมโอกาสฝกปฏบตงานเกยวกบการตรวจเอกซเรยเตานม คดเปนรอยละ 53.3 เคยเหนการปฏบตงาน ในการตรวจเอกซเรยเตานม แตไมมโอกาสฝกปฏบตงาน คดเปนรอยละ 33.3 และมโอกาสในการปฏบตงานในการ ตรวจเอกซเรย เตานม คดเปนรอยละ 13.3

ภาพท 2 การฝกจดทาถายภาพเอกซเรยเตานมในทา CC

ภาพท 1 เครองจ าลองเอกซเรยเตานม (ซาย) และเตานมยางพารา (ขวา)

หนา 14 จลสารรงสเทคนคนเรศวร

ตวออนทอยในระยะ Preimplantation stage จะมความไวตอรงสมากทสด เนองจากเปนระยะทจ านวนเซลลตอหนงหนวยชวตมนอย หากรงสท าลายเซลลเพยงไมกเซลลกจะท าใหตวออนตายได แตถาหากตวออนรอดชวตกมโอกาสทจะเกดความผดปกตไดนอยมาก เปนลกษณะแบบ all or nothing การไดรบรงสในระยะนหากไมตายกมความเสยงในการเปน Leukemia สง

ตวออนในระยะ Organogenesis จะมความไวตอรงสนอยกวาในระยะ preimplantation หากไดรบรงสแลวไมตาย เมอคลอดออกมาอาจมความพการแบบเปนมาแตก าเนด (congenital abnormality) และอาจมการเจรญเตบโตชาแบบ temporary growth retardation

ผชวยศาสตราจารย ดร.อรณ เหมะธลน

ผลทเกดจากการไดรบรงส 200 rad ในชวงระยะเวลาตางๆของการตงครรภ

ทมา Buchong S.C., Radiologic science for Technologist, Physics, Biology, and Protection, 2001

ผลของรงสเกดขนกบตวออนและทารกในครรภ ซงเปนผล

แบบsomatic effect เปนสงทผประกอบวชาชพทางการแพทยจะตอง

ใชความระมดระวงเปนอยางยง เนองจากตวออนและทารกในครรภ

นนมความไวตอรงสสงมาก หากไดรบรงสในปรมาณสงอาจท าใหเกด

การตายแบบ prenatal death (ตายกอนคลอด) หรอ neonatal death

(ตายในชวง 4 สปดาหหลงคลอด) นอกจากนนรงสอาจท าใหเกดความ

พการ ท าใหมการเจรญเตบโตชากวาปกต และอาจท าใหเกดมะเรงใน

วยเดกได

หนา 15 ปท 2 ฉบบท 1

หากสนใจในรายละเอยด ขอขอมลเพมเตมไดท ผชวยศาสตราจารย ดร.อรณ เหมะธลน ภาควชารงสเทคนค คณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

ตอตวออนในระยะ Fetus ทารกในระยะนจะไวตอรงสนอยกวาในสองระยะแรก ผลของรงสจะท าใหเกดความผดปกตไดหลากหลาย ขนอยกบวาในชวงนนทารกมการพฒนาอวยวะสวนใด แตความผดปกตจะพบไดเมอไดรบรงสในปรมาณสง หากไดรบรงสปรมาณสงมากอาจจะท าใหทารกตายได หรอหากไมตายอาจจะมการเจรญเตบโตชาแบบ permanent growth retardation

นกรงสการแพทยเปนซงผ ทใชรงสในการปฏบตงาน จะตองสามารถน ารงสไปใชไดอยางเหมาะสมและปลอดภยทงตอตนเองและตอผมารบบรการ เมอผ เขามารบบรการเปนหญงและอยในวยเจรญพนธ นกรงสการแพทยตองใหความส าคญในการสอบถามภาวะการตงครรภของผ เขารบบรการกอนการตรวจทางรงสทกครง หากไมแนใจตองขอใหมการทดสอบการณตงครรภกอน กรณไมเรงดวนอาจจะตองปรกษากบแพทยเจาของไขเพอพจารณาใหเลอนการตรวจไปกอนเพอใหความเสยงลดลง

บทเรยนทควรศกษาซงเปนความผดผลาดในอดตกมใหพบเหนได เชนจากรายงานของ Leonard Berlin (January 12, 2009, Radiation Exposure and Pregnancy — Considerations for Women Who Are or May Be Pregnant, By Leonard Berlin, MD, FACR, Radiology Today , Vol. 10 No. 1 P. 24) กรณทหญงอาย 28 ป มาพบแพทยดวยอาการปวดทองเคยมประวต spastic colon คนไขสงสยวาตวเองจะตงทอง แพทยจงสงใหตรวจการตงครรภผลออกมาเปนลบ แพทยเลยสงคนไขไปตรวจ lower gastrointestinal series และ chest radio-graph แตไมพบความผดปกต สองอาทตยตอมาคนไขท าการทดสอบการตงครรภพบผลเปนบวก และเขารบการตรวจครรภดวยอลตราซาวดพบทารกมอาย 4 สปดาห คนไขจงกลบไปพบแพทยและปรกษาวาควรจะท าแทงหรอไม แตแพทยและรงสแพทยบอกวาปรมาณรงสทไดรบไมเพยงพอทจะท าอนตรายตอทารกได (รงสประมาณ 0.01Gy) ไมจ าเปนตองท าแทง ตอมาผ ปวยคลอดไดทารกเพศชายทมความผดปกตทรนแรงหลายแบบ รวมทงม microceph-aly และ congenital heart disease ตอมาพอและแมในนามของเดกออน ท าการฟองรองแพทยประจ าบานและโรงพยาบาล ในฐานทละเลยในการควบคมประสทธภาพในการทดสอบการตงครรภ และในฐานทไมแนะน าใหคนไขท าแทง ผ เชยวชาญทางรงสของโจทยใหการวารงสทมารดาไดรบจากการตรวจ lower gastrointestinal และ chest radiography อาจจะเปนสาเหตทท าใหเกด microcephaly และ cardiac defects ของเดก สวนผ เชยวชาญของจ าเลยแกตางวาไมมความเกยวของกนระหวางปรมาณรงสทมารดาไดรบกบความผดปกตทเกดขน สดทายกอนทจะมการตดสนในขนศาลกมการยอมความกนของโจทยและจ าเลยโดยมการชดใชคาเสยหายเปนเงน 500,000 อเมรกนดอลลา

หนา 16 จลสารรงสเทคนคนเรศวร

ปจจบนไดมการน าเอาสมนไพรมาใชในการปองกนและรกษาโรคมากขน เนองจากสารสกดสมนไพรนนไมมสวนผสมของสารประกอบทางเคมจงท าใหมความปลอดภยตอผบรโภคสง นอกจากนสารสกดสมนไพรยงมราคาถกอกดวย แปะกวยเปนสมนไพรชนดหนงทนยมน ามาใชในการรกษาโรคตงแตสมยโบราณ แปะกวยมชอทางวทยาศาสตรวา Ginkgo bilobaLinn. ชอสามญคอ Maidenhair Tree เปนพชในวงศ Ginkgoaceae จดเปนพชพนเมองของประเทศจนและญปน โดยมตนก าเนดมาจากทางตะวนออกของประเทศจน ปจจบนพบทงในประเทศเกาหล ยโรปและประเทศสหรฐอเมรกา แปะกวยเปนไมยนตนทมล าตนสงประมาณ 20 - 30 ฟต ในอดตนยมรบประทานเมลดแปะกวยเปนอาหารเชนเดยวกบเมลดบว มคณสมบตเปนยาใชรกษาโรคหอบหด หลอดลมอกเสบ และแกไอ ซงคณสมบตทางยานไดรบการยอมรบอยในต ารายาจน (Chinese pharmacopoeia) เชอกนวาสารสกดจากใบแปะกวย (EGb-761) มคณสมบตรกษาโรคในผสงอายทเกดจากการไหลเวยนของโลหตไปทอวยวะปลายประสาทผดปกต (Peripheral circulatory insufficiency) และการไหลเวยนของโลหตในสมองผดปกต (Cerebrovascular insufficiency)

ผลการศกษาสารสกด EGb-761 ในมนษยนนมการศกษามากมายทอนมานวาสารสกด EGb-761 นนอาจจะชวยเพมการไหลเวยนของเลอดได เนองจากสารสกด EGb-761 เปนสารตานอนมลอสระทชวยลด ความรนแรงของสารอนมลอสระในคนไขทเขารบการผาตดตอเสนเลอดหวใจ โดยมผลในการยบยงการกระตน เกลดเลอดและลดการรวมตวของเกลดเลอดได อกทงสารสกด EGb-761 ยงชวยลดการหลงเอนไซม Nitric oxide synthase (NOS) ซงเปนสาเหตท าใหเกดอนพนธ Nitric oxide (NO) ขนซงจะไปท าใหกลามเนอเรยบคลายตว เกดการขยายตวของหลอดเลอด นอกจากน NO ยงลดการเกาะกลมกนของเกลดเลอด การเกาะตดกบผนงหลอดเลอด และ NO ยงเปนพษตอระบบประสาท ยงมรายงานวาสารสกด EGb-761 สามารถปองกนการรวซมของ Blood brain barrier สมองบวม และการบาดเจบของเซลลสมองอกดวย

อาจารยประธาน วงศตาหลา

หนา 17 ปท 2 ฉบบท 1

ดงนนจงไดมการพฒนาเครองมอทางการแพทยใชในการตรวจวนจฉยอาการของผปวยไดโดยเฉพาะวธการตรวจทางเวชศาสตรนวเคลยรทเรยกวา 99mTc-ECD Cerebral blood flow โดยใชเครอง Single photon emis-sion computed tomography (SPECT) ซง SPECT นนเปนเทคนคการสรางภาพแบบ Tomography เพอดการกระจายแบบสามมตของสารเภสชรงส สามารถประเมนโรคหลอดเลอดในสมอง ทราบต าแหนงกอนการผาตด จดก าเนดของโรคลมชก ภาวะสมองเสอมตงแตระยะเรมตนรวมถงภาวะสมองเสอมชนดตางๆ เชน Alzheimer’s

ตามทไดกลาวขางตนวา สารสกดแปะกวยนาจะมผลตอการเพม Cerebral blood flow และยงไมพบรายงานการวจยเกยวกบผลของการใชสารสกด EGb-761 ตอความแรงรงสของ 99mTc-ECD เลย ดงนนผวจยจงมแนวคดทจะท าการศกษาถงผลกระทบของสารสกด EGb-761 ตอความแรงรงสของ 99mTc-ECD ในอวยวะของหนเมาสไดแกสมอง ตบ มาม ไต ปอด หวใจ และกระดก โดยการวดความแรงรงส (Radioactivity) จากการฉด 99mTc-ECD เขาไปในรางกายของหนเมาส แลววดความแรงรงสดวยเครอง Dose Calibrator มหนวยเปน ไมโครคร และเปรยบเทยบความแรงรงสของ 99mTc-ECD ของหนถบจกรทไดรบสารสกด EGb-761 กบหนถบจกรปกต

ผลการศกษาพบวาอวยวะของหนเมาสกลมทไดรบสารสกด EGb-761 แลวมรอยละความแตกตางของความแรงรงส (% Difference) เพมขนคอ สมอง ตบ มาม หวใจ และกระดก ท าใหเราทราบวาหนถบจกรทไดรบสารสกด EGb-761 และไดรบการฉดดวยสารเภสชรงส99mTc-ECD นนท าใหมการไหลเวยนของโลหตใน สมอง มากขน และมความเปนไปไดทสารเภสชรงสชนดนจะถก Metabolized ทตบ และมาม นอกจากนยงพบวาสารสกด EGb-761 นนมผลท าใหสารเภสชรงส99mTc-ECDกระจายไปยงหวใจและกระดกมากยงขนอกดวย

บรรณานกรม

Goffin K, Dedeurwaerdere S, Van Laere K, Van Paesschen W. Neuronuclear assessment of patients with epilepsy. SeminNucl Med. 2008 Jul;38(4):227-39.

Huguet F, Drieu K, Piriou A. Decreased cerebral 5-HT(1A) receptors during ageing: Reversal by Ginkgo biloba extract (EGb 761). Journal of Pharmacy and Pharmacology. 1994;46(4):316-8.

Moreno SRF, Carvalho JJ, Nascimento AL, Pereira M, Rocha EK, Diré G, et al. Bioavailability of the sodi-um pertechnetate and morphometry of organs isolated from rats: study of possible pharmacokinetic interac-tions of a ginkgo biloba extract. 2005.

Patil S, Biassoni L, Borgwardt L. Nuclear Medicine in Pediatric Neurology and Neurosurgery: Epilepsy and Brain Tumors. Seminars in nuclear medicine. 2007;37(5):357-81.

Van Paesschen W. Ictal SPECT.Epilepsia. 2004;45Suppl 4:35-40. Winter E. Effects of an extract of Ginkgo biloba on learning and memory in mice. Pharmacology Biochemistry and Behavior. 1991;38(1):109-14.

หนา 18 จลสารรงสเทคนคนเรศวร

สวสดครบทานผอานทกทานในปจจบนความกาวหนาทางการ วนจฉยและรกษาโรค โดยอาศยนาโนเทคโนโลยไดมการคนควาและ วจยอยางแพรหลาย ดงนนจลสารฉบบนผมจงจะน าเสนอเนอหาเกยวกบ เรอง Magnetic Nanoparticles ส าหรบการวนจฉยและรกษาโรค มาเลาสกน ฟงครบ

ส าหรบการวนจฉยและรกษาโรค ( Theranostic = Therapeu-tic + Diagnostic) โดยการใช Nanoparticles นน ถอวาเปน แนวทางหนงทมการวจยและศกษาอยางแพรหลายในปจจบน ความส าเรจ และการน า Nanoparticles ไปใชงานในระบบทางชววทยา คอ 1.ความสามารถในการละลายน าไดด 2.สามารถเขากบเซลลประเภทตางๆได 3.ไมเกดภมคมกนและพษตอเซลล 4.มความสามารถเขาไปยงเซลลเปาหมายได 5. ขบออกมาทางระบบทางสรรวทยาของรางกายได เชน ไต หรอ ตบ

โดยทวไปมการแบง Nanoparticles ออกเปน 2 ประเภท คอ

1. Inorganic nanoparticles ทถกน ามาใชกนมาก คอ Gold nanoparticles, Semiconductor nano-particles (Quantum Dots) และ Superparamagnetic particles

2. Organic nanoparticles ทน ามาใชคอ Polymer บางทอาจเรยกวา Organic polymer based na-noparticles ซงมก าลงการศกษาในดานการวนจฉยโรคและการขนสงและปลอยยา (Drug delivery) อยางกวางขวาง เชน Dendritic polymer, Polymatrix nanoparticle และ Perfluorocarbon nanoparticle

อาจารยอศนย ประพนธ

จากทกลาวมา ความกาวหนาทางดานนาโนเทคโนโลยและชววทยาระดบโมเลกลนน จงไดมการน า Nano-particles มาประยกตใชทางดานการแพทยเพมมากขนโดยเฉพาะ Magnetic Nanoparticles ซง มคณสมบตดานแมเหลกไฟฟา และสมบตทางดานเคม ดเลศ จงน ามาใชทางดานการแพทยเพอตรวจหาความไว(Sensitivity) และความถกตอง (Accuracy) ในการวนจฉยรวมถงเปาหมายในการตรวจพบรอยโรคในระยะตน และความเปนไปไดในการเพมประสทธภาพในวธการรกษาโรค โดยเฉพาะโรคมะเรง

หนา 19 ปท 2 ฉบบท 1

อนภาคนาโนแมเหลก หรอ Magnetic Nanoparticles ( MNPs) เปนอนภาคทมการเปลยนแปลงไดเมออยใต

อทธพลของ External magnetic field เพราะโดยสวนใหญ MNPs จะมสวนประกอบของ magnetic element เชน

iron nickle cobalt และสารพวก oxides เปนตน จากคณสมบตและความสามารถทเปนเอกลกษณของ MNPs ทอย

ภายใตการควบคมของ External magnetic field นน น ามาใชประโยชนทางการแพทยไดในดาน Magnetic Reso-

nance Imaging (MRI) Target drug and gene delivery Tissue engineering Cell tracking and Bioseparation

และ Hyperthermia เปนตน โดย MNPs ท าการ Functionalized กบตว drug หรอ bioactive agent (เชน pep-

tide, nucleic acid) เพอทจะถกกรองผาน cell หรอ tissue barrier และน าไปใชใน organ-specific therapeutic

and diagnostic modalities ซงความสามารถ MNPs ในการถก Functionalized และ ตอบสนองตอ External mag-

netic field นนมบทบาทและความส าคญในการวนจฉยและรกษาโรคได

รปท 1 MNPs มบทบาทส าคญทางดานการแพทยเปนอยางมาก ไมวาจะเปนทางดาน Target Imaging, Thermal therapy, Precise drug release และ cell signaling

ท มา : Yoo D, et al. . Account of chemical research. 2011

เอกสารอางอง

Yoo D, et al., Theranostic Magnetic nanoparticles. Account of chemical research. 44 (10). (2011)863-874.

V.I.Shubayev, et al., Magnetic nanoparticle for theranostics. Advanced drug delivery review. 61 (2009) 467-477.

ชศกด เวชแพศย, สมศร ดาวฉาย. บทบาท Nanoparticles ในการวนจฉยและการรกษาโรค.วารสารสมาคมอปกรณการแพทยไทย. 9 (2010).

หนา 20 จลสารรงสเทคนคนเรศวร

สวสดคะ จลสารฉบบนขอเลาถงความรทไดมาจากงานประชมวชาการเกยวกบ Diagnostic Imaging Workshop ของสมาคมนกฟสกสการแพทยแหงประเทศไทย โดยจดเมอวนท 6-8 พฤศจกายน 2556 ทผานมาน ณ กรงเทพมหานคร ในงานมผเชยวชาญจากตางประเทศมากมายทงทางดานรงสวนจฉย รงสรกษา และเวชศาสตรนวเคลยร แตดฉนขออณญาต เลาถงความรทเกยวกบรงสรกษาเทานนนะคะ

ในศาสตรของรงสรกษานนไมไดมเฉพาะเครองมอทางดานรงสรกษา อนไดแก เครองเรงอนภาค เครองโคบอลต 60 เครองฉายรงสระยะใกล เทานน แตยงมการน าเครองมออนๆ อกมากมายทางดานรงสวนจฉย และเวชศาสตรนวเคลยรเขามาประกอบเพอใหงานทางดานรงสรกษาประสบความส าเรจมากยงขน โดยเฉพาะการสรางภาพทางรงส วนนจงขอเลาเรอง ความส าคญของภาพทางรงสในงานทางรงสรกษา ถาถามวาภาพทางรงสนนมอะไรบางทกทานคงทราบดวาเปนภาพทไดมาจากทงรงสวนจฉย และเวชศาสตรนวเคลยร ยกตวอยาง เชน ภาพ CT ภาพ MRI ภาพ PET ภาพ SPECT รวมถงภาพจาก hybrid imaging ตางๆ โดยในงานประชมนไดรบเกยรตจาก Dr. Cheng B Saw รองประธาน International Scientific Exchange (ISEP - AAPM) มาบรรยายในหวขอ Imaging Impact in Radiation Therapy ดงนนดฉนขอเลาเรองท Dr. Saw ไดกลาวไว โดยยอๆ เพอใหผอานเขาใจงายๆ ดงน

ความส าคญของภาพทางรงสในดานรงสรกษานนไดแก การใชในการวางแผนการรกษา ( treatment planning) การใชเพอหาต าแหนงและขอบเขตของกอนมะเรง และอวยวะภายใน การใชในเรองของ target localization และ mo-tion monitoring

อาจารยสมาล ยบสนเทยะ

หนา 21 ปท 2 ฉบบท 1

ส าหรบดาน treatment planning โดยเฉพาะ 3D treatment planning นนอาศยภาพ CT เปนภาพหลก โดยการวางแผนการรกษาแบบ 3 มต เรมเปนทรจกในทศวรรษท 1990 ซงเรยกวาเปน image based treatment planning จากนนเมอมพฒนาการของเครอง CT ซงมทงความรวดเรว และความจทมาก อกทงยงม hybrid modalities เชน PET/CT, SPECT/ CT จงเปนขอดตอการวางแผนการรกษาเปนอยางมาก ซงเปนการน าขอดของแตละ modalities มาใชใหเกดประโยชนตอการวางแผนการรกษา เชน กอนมะเรงจะเหนไมชดในภาพ CT ดงนนจงน าภาพ CT ไป fusion กบภาพอนๆ เชน MRI หรอ PET กจะท าใหเหนขอบเขตของกอนมะเรงมากยงขน ดงรปท 1 จะเหนไดวาภาพ a เปนภาพ CT ปกต จะมองไมเหนขอบเขตของกอนมะเรง แตเมอ fusion กบภาพ PET ดงภาพ b กจะชวยใหเหนต าแหนงของกอนมะเรง และชวยใหวาดขอบเขตของกอนมะเรงไดชดเจนมากยงขน

ในดานของ target localization นนกน าภาพทางรงสมาใช โดยเปนเทคนคทเรยกวา IGRT (Image guided

radiation therapy) ซงชวยเพมความแมนย าในการสงปรมาณรงสไปยงกอนมะเรง โดยภาพทางรงสทน ามาใช ยกตวอยางเชน ภาพจาก kV imaging ภาพจาก MV imaging ภาพ cone beam CT

ส าหรบ motion monitoring นนจะเปนการจดการกบการเคลอนไหวของกอนมะเรงอนเกดจากตวผปวย จากการจดทา หรอการเคลอนไหวของอวยวะภายใน ซงเทคนคทใชจดการนนมทง การกลนหายใจ การใช respiratory gating การใช tracking ตาม target motion แตมอกวธหนงทอาศยภาพทางรงสมาน าทาง คอ เทคนค IGRT นนเอง และในปจจบนนอกจากการน าภาพ Cone beam CT มาใชแลว ยงมเทคนคทเปน Advanced technique ของ IGRT อกหนงเทคนค กคอ การ integrated MRI เขากบเครองเรงอนภาค ซงถอไดวาเปนการฉายรงสในยคแหงอนาคตทมระบบ dose delivery system ซง integrated กบ MR นนเอง ฉบบหนาดฉนจะน าววฒนาการของการรกษามะเรง เรอง MR based IGRT system มาเลาใหผอานทกทานไดทราบกนอกครง แลวคอยตดตามฉบบหนานะคะ

รปท 1 ภาพ a แสดง GTV บนภาพ CT ซงไมได fused กบภาพ PET และภาพ b แสดงภาพ fusion ของ PET และ CT (Gross Tumor Volume (GTV) แสดงดวยเสนสแดง http://www.karger.com/Article/Fulltext/322437

ภาควชารงสเทคนค คณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร จ.พษณโลก 65000 โทรศพท 055-966323 , 055-966265