มกราคมมกราคม——มนาคม 57มนาคม 57

ปท 2 ฉบบท 2ปท 2 ฉบบท 2

ภาควชารงสเทคนค คณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร จ.พษณโลก 65000

จลสารรงสเทคนค นเรศวร จลสารรงสเทคนค นเรศวร จลสารรงสเทคนค นเรศวร

เชญพบกบ

หนา 1

สว สดคะทานผ อานทกทาน จลสารรงสเทคนคนเรศวรฉบบนกเดนทางเขาสปท 2 ซงมาถงฉบบท 6 แลวนะคะ กอนอนขอกลาวสวสดปใหม และขออ านาจคณพระศรรตนตรย ชวยปกปองใหคณผอานทกทานมความสข สขภาพแขงแรงตลอดปมะเมยนคะ เมอปเกาผานไป ปใหมกเขามา เหมอนกบชวตของเราทตองมสขและทกข ขอใหทกคนสๆ และตงใจท าหนาทของตนเองใหดทสด ตามพระราชด ารสของในหลวงททรงตรสไวในวนเฉลมพระชนมพรรษานะคะ

ในปนทางกองบรรณาธการกยงมความรทางรงสมามอบเปนของขวญใหทกทานเชนเคย ซงอาจารยทกทานมความตงใจทจะผลตจลสารฯ นใหเปนสอกลางในการแลกเปลยนเรยนร ถายทอดสาระประโยชน น าเสนอความ กาวหนาทางดานนวตกรรมหรอเทคโนโลยใหมๆ เผยแพรผลงานทางรงสเทคนคของเราทเปนผลผลตจากการ บรณาการการเรยนการสอนกบงานวจยมาฝากผอานเหมอนเดม

ฉบบนภาพหนาปกเปนภาพเกบตกจากงานรบปรญญาของนสตรงสเทคนค ม.นเรศวร เมอวนท 19 ธนวาคม 2556 ตองขอแสดงความยนดกบบณฑตใหมทกๆ คนคะ เนอหาในจลสารฯ ฉบบนไดมการน าเสนอเนอหา เกยวกบการทบทวนความรเกาๆ เรองเลาจากงานวจยและบทความทนาสนใจมากมาย กองบรรณาธการทกทานกไดรวมแรง รวมใจ ทมเทพลงกนอยางเตมท ทายสดนทางกองบรรณาธการขอเชญชวนผอานทกทานตดตามเยยมชมขาวสาร บทความทางวชาการ หรอ บทความวจยทาง website ของภาควชารงสเทคนค ม.นเรศวรไดท http://www.ahs.nu.ac.th/rt/index.php และ FB ของภาควชารงสเทคนค ท https://www.facebook.com/RadiologicalTechnology.NaresuanUniversity?fref=ts

อ.สมาล ยบสนเทยะ

บรรณาธการ อาจารยสมาล ยบสนเทยะ

กองบรรณาธการ ดร.พาชน โพทพ ดร.นนทวฒน อด อาจารยประธาน วงศตาหลา ผชวยศาสตราจารย ดร.อรณ เหมะธลน อาจารยฐตพงษ แกวเหลก ผชวยศาตราจารย ดร.ภสสรย ชพสมนต อาจารยธญรตน ชศลป ดร.ธนยวร เพงแปน อาจารยกานตสน ยาสมทร อาจารยอศนย ประพนธ อาจารยกงกานต อภวฒนสเมธ นางสาวสทธวรรณ มแทง นายวนย พระรอด นางสาวณชาพชร หนชย

หนา 2 ปท 2 ฉบบท 2

คว ามเคลอนไหวทางวชาการรงสเทคนคทจะเกดขนในชวงนม 2 กจกรรมส าคญ ไดแก การจดสมมนาสถาบนผผลตบณฑต สาขาวชารงสเทคนค ครงท 12 ทจะจดขนในเดอนพฤษภาคมทจะถงนทจงหวดเชยงใหมโดยมมหาวทยาลยเชยงใหมเปนเจาภาพและสถาบนผผลตรงสเทคนคตางๆ เขารวม การจดสมมนสถาบนผผลตบณฑตาในลกษณะนไดมการจดขนเปนประจ าทกป เ พอให เกดการแลกเปล ยนความร และประสบการณทางรงสเทคนคระหวางสถาบนผผลตบณฑตฯ นอกจากนยงไดมกจกรรมทางวชาการรวมกนซงท าใหเกดการกระชบความสมพนธอนดตอกนระหวางคณาจารยจากสถาบนตางๆ อนน าไปสการพฒนาวชาชพรงสเทคนคของประเทศไทยใหกาวหนาทดเทยมกบนานาชาต โดยเฉพาะอกไมนานนทจะเกดการรวมกลมประชาคมเศรษฐกจอาเซยนขน นอกจากนการรวมสมมนาทจะจดขนในครงนยงไดมการเสวนาเกยวกบขอสอบใบประกอบโรคศลปฯ ซงสถาบนผผลตไดรวมกนออกขอสอบเพมขน

โ ด ย น าขอสอบแตละสถาบนมาพจารณารวมกนเพอใหขอสอบใบประกอบฯ มความคลอบคลมและทนตอความกาวหนาของเทคโนโลยทางรงสวทยาทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว

นอกจากน สมาคมร งส เทคน คแห งประเทศไทยยงไดมการจดประชม วชาการรงสเทคนคประจ าป ครงท 22 ขน ในวนท 1-3 พฤษภาคม 2557 ทโรงแรมชลจนทร พทยา รสอรท จงหวดชลบร ในหวขอเรอง “รงสเทคนคไทยกบการเขาส AEC” เพอ

เผยแพรความรทางวชาการทงดานรงสวนจฉย รงสรกษาและเวชศาสตรนวเคลยร อกทงยงเปนแลกเปลยนประสบการณ ความคดเหนระหวางนกรงสการแพทย นกวทยาศาสตร เจาหนาทรงสการแพทย ตลอดจนผสนใจดานรงสเทคนค โดยสมาคมฯ ได เ ชญผ ท ร งคณวฒ และผเชยวชาญในดานรงสเทคนคมารวมบรรยายวชาการครงนเปนจ านวนมาก ทานใดสนใจเขาไปดไดท http://www.tsrt.or.th/

ดร.นนทวฒน อด หวหนาภาควชารงสเทคนค

หนา 3

ใน ชวงเดอนกวาๆ ทผ านมา หลายจงหวดของประเทศไทยมอากาศทหนาวเยน โดยเฉพาะในแทบภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน รวมทงในจงหวด พษณโลกดวยคะ ทงน เมอไดสมผสกบอากาศทหนาวเยน ทานผอานหลายทานกคงอยากทจะดมเครองดมรอนๆ สก แกวเพอเพมความอบอนใหกบรางกาย ส าหรบตวผเขยนได ดมน าขงรอน และเครองดมชนดนนเอง กเปนหนงใน แรงบนดาลใจใหน าเรองราวของขงทมประโยชนมากมาย มาเลาสกนฟง

ขง (Ginger) เปนพชสมนไพรชนดหนงทอดมไปดวย วตามน และแรธาตทส าคญตอรางกายเรา เชน วตามนเอ วตามนบ1 วตามนบ2 วตามนบ3 วตามนซ เบตาแคโรทน ธาตเหลก ธาตแคลเซยม ธาตฟอสฟอรส รวมทง โปรตน คารโบไฮเดรต และยงมเสนใยจ านวนมาก ซงสามารถน า ขงมาใชประโยชนทงหมด ไมวาจะเปน ใบ ดอก แกน ราก เหงา ตน และผลของขง

อยางททกทานไดทราบโดยทวไป ส าหรบสรรพคณ ของขงทชวยในเรองการแกทองอด ทองเฟอ ขบลม ขบเสมหะ ลดอาการไอและระคายคอ แกอาการคลนไส อาเจยน แกอาการเมารถ-เมาเรอ ชวยใหเจรญอาหาร ชวยขบเหงอ ขบน านม ชวยปองกนโรคหวด และชวยใหระบบการไหลเวยนของโลหตดขน นอกจากน ในแตละสวนของขงยงมประโยชนมากมาย ดงตอไปน

ตน: มรสเผดรอน ขบลม แกจกเสยด แกทองรวง ใบ: มรสเผดรอน แกฟกช า แกนว แกขดปสสาวะ

และฆาพยาธ ดอก: มรสเผดรอน ชวยยอยอาหาร แกขดปสสาวะ ราก: มรสหวาน เผดรอน ขม ชวยใหเจรญอาหาร

แกลม แกเสมหะ และแกบด

ประโยชนของขงตอสขภาพทด

ผล: มรสหวานเผด บ ารงน านม แกไข แกคอแหงเจบคอ แกตาฟาง แกอาการเมารถ-เมาเรอ

เหงา: มรสหวานเผดรอน ขบลม แกทองอด จกเสยดแนนเฟอ คลนไส อาเจยน แกไอ ขบเสมหะ แกบด ซงในเหงาขงแกมน ามนหอมระเหยของ Gingerol และ Shogaol ทชวยยอยอาหาร ขบเหงอ ขบน านม แกอาการเมารถ-เมาเรอ แกบด ชวยเพมการไหลเวยน ของโลหต

จะเหนไดวา ประโยชนของขงนนมมากมายทสามารถ น ามาใชในการรกษา อยางไรกตาม ลกษณะของขงทใช มกนยมใชขงแก เนองจากขงยงแก ยงใหความเผดรอน จงมสรรพคณทางยาทมากกวาขงออน แมวาขงจะมประโยชนมากเพยงใด แตไมเหมาะกบผทมความรอนภายในรางกาย เชน ผทเหงอออกมาก หรอมเหงอออกเวลากลางคน หรอตาแดง

ผชวยศาสตราจารย ดร. ภสสรย ชพสมนต

หนา 4

จากประโยชนของขงทกลาวไวขางตน ท าใหขงเปนพชสมนไพรทพรงพรอมไปดวยสารอาหารทมประโยชนตอรางกาย โดยเฉพาะเหงาของขงแกทมสารเบตาคาโรทนทสามารถชวยก าจดอนมลอสระ (Free radical) ทจะชวยปองกน หรอชลอการเกดมะเรงไดอกดวย นอกจากน ยงมบางงานวจยทศกษาถงคณสมบตของขงในการรกษามะเรง อยางไรกตาม สวนใหญของการศกษายงเปนการศกษาในหลอดทดลอง และในสตวทดลองเทานน ซงกเปนสญญาณทดทเดยวในการคนพบพชสมนไพรไทยเมอผานการสกดแลว กสามารถใชเปนยาในการรกษาโรคได เชน การรกษามะเรงปอด มะเรงเตานม มะเรงล าไสใหญ หรอมะเรงรงไข เปนตน

จ า ก ก า ร ศ ก ษ า ว จ ย ข อ ง Rebaecca Liu ทท าการศกษาการออกฤทธของขงตอการท าลายเซลลมะเรงรงไข ทกลาวไววาขงสามารถท าใหเซลลตายไดใน 2

รปแบบ คอ อะพอพโทซส (Apoptosis) คอ การทเซลลสงสญญาณใหท าลายตวเอง ท าใหเซลลเหลานนตายอยางในส ภ า ว ะ ป ก ต (Normal death) แ ล ะ อ อ โ ต พ ล า จ (Autophagy) คอ เซลลท าลายตวเอง ซงการท าลายเซลลเหลานจะอยในสภาวะหนง ซงสวนใหญเซลลทตายจากการออกฤทธของขงมกเกดในรปแบบทสอง

นอกจากน ยงมรายงานทกลาวไววา สาเหตของมะเร ง 35% นาจะมาจากอาหาร ดงนน การเลอกรบประทานอาหารทมสมนไพรเปนสวนผสมของอาหารทปรงแลว นาจะชวยปองกนและตอตานมะเรง หรอโรคทอาจจะเกดขนได และในทายทสด ขอแนะน าเมนทสามารถใชขงเปนสวนผสมของอาหาร ขนมหวาน หรอเครองดม เชน น าขง,โจกใสขง, ปลานงเตาเจยวขง, ย าขงออน, ย าปลาทใสขงออน, ปลา/หม/เนอ/ไกผดขง, ขงแชอม และบวลอยน าขง เปนตน

ภาพรวมของขงทมสวนประกอบของล าตน ดอก ใบ ราก และเหงา (ซาย) และเหงาของขงแก (ขวา)

ทมา—

1. ฐานขอมลเครองยาสมนไพร คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน. http://www.thaicrudedrug.com

2. 10 อนดบอาหารตานมะเรง. http://www.goodhealth.co.th

3. ผกผลไมตานและปองกนมะเรง. หนวยสารสนเทศมะเรง โรงพยาบาลสงขลานครนทร. http://medinfo2.psu.ac.th

ปท 2 ฉบบท 2

เทคโนโลยใหมทางรงสวทยา: Magnetoencephalography (MEG)

หนา 5

สม องเปนอวยวะทใหญทสดในรางกาย มรปรางเปนกอนรปไข ประกอบดวยเซลลประสาทจ านวนมากประมาณพนลานเซลลอยในกะโหลกศรษะ การศกษาความผดปกตของสมองในทางรงสวทยานนมหลากหลายว ธ อาท เชน Conventional radiography, Computed tomography (CT) ร ว ม ไ ป ถ ง Magnetic resonance imaging (MRI) อยางไรกตาม วธการตรวจดงกลาวสามารถศกษาไดเฉพาะกายวภาคศาสตรของสมองเทานน ท าใหมการพฒนาการตรวจทางสรรวทยารวมถง

เมตาโบลซมของสมองขนมาไดแกเครอง Single photon mission computed tomography (SPECT), Positron emission tomography (PET) และ f-MRI ซงวธการตรวจทงหมดทกลาวมาแลวนนกมขอดขอดอยแตกตางกนไป ท าใหนกวทยาศาสตรไดคดคนวธการตรวจทสามารถอธบายกลไกทงกายวภาคศาสตร สรรวทยา เมตาบอลซมและโม เลก ล ข น มาค อ เคร อ ง PET/CT และ PET/MR ซ งเครองมอทงสองชนดนไดถกออกแบบเพอตรวจอวยวะเกอบทงหมดของรางกายรวมถงสมองดวย ท าใหมขดจ ากดของการตรวจของระบบประสาท จงเกดการมการพฒนาเครองมอเพอใชในการตรวจสมองขนมาใหมเรยกวาเครอง Magnetoencephalography หรอ MEG

อ.ประธาน วงศตาหลา

ภาพแสดงการศกษากายวภาคศาสตร สรรวทยา เมตตะโบลซมและโมเลกลของเครองมอทางรงสวทยา

หนา 6 ปท 2 ฉบบท 2

หลกการท างานของ MEG ภายในสมองของมนษยนนประกอบดวยเซลลประสาท

จ านวนมาก เมอเซลลประสาทไดรบการกระตนกจะเกด Action current ขนในสมอง ท าใหมกระแสไฟฟาวงตามแนวของ Axon จากเซลลหนงไปยงอกเซลลหนงซงมนจะเหนยวน าท าใหเกดสนามแมเหลกก าลงออนๆเกดขน โดยเฉพาะตรงบรเวณ Post synaptic neuronนน จะม Magnetic dipole (One dipole) รวมมากกวา Pre synaptic neuron (Two opposite dipole) เนองจาก Two opposite dipole นน สนามแมเหลกถกหกลางกนหมด ท าใหมสนามแมเหลกขนาดออนเกดขนบรเวณ Post synaptic neuron (<1012 Tesla ) สญญาณทออนนสามารถทะลผานหนงและกะโหลกศรษะไดเนองจากอวยวะทงสองนนเปน Transparent magnetic field ท าใหเราสามารถจบสญญาณแมเหลกไปวเคราะหผลได แตเปนททราบกนแลววาโลกของเรากมแรงของสนามแมเหลกเชนกน (5x10-5 Tesla) ซงมความแรงทมากกวาในสมอง จงเปนปญหาในการจบสญญาณแมเหลกจากการตรวจ ดงนนไดมก า ร พ ฒ น า ห อ ง ท ส า ม า ร ถ ต ด ส ญ ญ า ณ ร บ ก ว น จ า กสนามแมเหลกโลกขนมาเรยกวา Shielded room โดยผนงของหองนนถกบดวยตาขายอลมเนยมบรสทธจ านวน 3 ชน ท าใหสามารถตดสนามแมเหลกโลกทจะมารบกวนการจบสญญาณได หล งจากน น ใชห ว ว ดสนามแม เหล กแบบ ตวน ายงยวดทเรยกวา Superconducting quantum inter-ference device (SQUID) ซงถกคดคนโดยคณ J.E. Zim-

merman เครองมอนประกอบดวยหมวกเซนเซอรครอบศรษะซงท าจากขดลวด Gradiometer สามารถวดการเปลยนแปลงของฟลกซแมเหลกไดและภายในหมวกนนถกบรรจดวยธาตฮเลยมเหลวส าหรบลดอณหภมของขดลวด เมอ SQUID จบสญญาณแมเหลกไดแลวมนจงถกน าไปวเคราะหผลดวยคอมพวเตอรตอไป

ในปจจบนประเทศไทยเรายงไมมเครอง MEG เลยเนองจากเครอง MEG มราคาแพงมาก ในประเทศยโรปไดมการใชเครอง MEQ ทางคลนกเพอชวยในการวนจฉยโรคโดยเฉพาะการท า Functional study และประเมนการรกษาโรคตางๆไดแก Epilepsy, Functional brain tumor และ Functional evaluation in various neurological diseas-es เปนตน

บรรณานกรม

1. Canada consortium. MEG/EEG Principles and Instrumentation. [cited 3 มกราคม 2557]. Available from: http://www.canada-meg-consortium.org/EN/MegBaillet2

2. Institute of learning and brainsciences. What is Magnetoencephalography (MEG)? [cited 3 มกราคม 2557]. Available from: http://ilabs.uw.edu/what-magnetoencephalography-meg

3. Research technology. Magnetoenceph-alography (MEQ). [cited 3 มกราคม 2557]. Available from: http://ilabs.uw.edu/what-magnetoencephalography-meg ภาพแสดงหลกการเกดสนามแมเหลก อปกรณส าหรบ

จบสญญาณแมเหลก และภาพ MEQ display

http://ilabs.uw.edu/what-magnetoencephalography-meg

http://www.canada-meg-consortium.org/EN/

http://www.martinos.org/neurorecovery/

ภาพแสดงเครอง MEG ทไดไปดงานส าหรบใชศกษา Insulin dependent for fetal brain function study ทประเทศเยอรมนน เพอใชการตรวจตดตามความผดปกตของสมองทเกดจาก Insulin ของทารกในครรภ ซงมอยเพยง 1 ใน 2 เครองของโลก

หนา 7

ผลของความตางศกยไฟฟาตอปรมาณและคณภาพของรงสเอกซ

ผชวยศาสตราจารย ดร.อรณ เหมะธลน

Kilovoltage affecting the x-ray emission spectrum ทมา : Stewart C Bushong : Radiologic Science for Technologists Physics,

Biology, and Protection (Mosby) (2001)

จล สารรงสเทคนคฉบบนจะขอทบทวน

เกยวกบเรองผลของความตางศกยไฟฟาตอปรมาณ และคณภาพของรงส เอกซกนนะคะ ซ งประการแรกเลยนกรงสเทคนคตองไมลมถงหลกการของการเกดรงสเอกซทวาเมออเลคตรอนเกดขนจากการเผาไสหลอดแลวจะตองถกเรงดวยความตางศกยไฟฟา (Voltage หรอ electrical potential difference) ใหไปชนกบ target แลวจงเกดรงสเอกซออกมา ซงความตางศกยไฟฟาทมคาสงหรอคาต านนกจะมผลตอปรมาณและคณภาพของรงสเอกซทเกดขน ซงถาหากพจารณาจาก x-ray emission spectrum จะเหนไดวาการเปลยนแปลงคาความตางศกยไฟฟาจะมผลตอทง output intensity, amplitude และ average ener-gy ของรงส เอกซท เกดขน ดงนนเมอเพม kV จะท าใหเอกซเรยมพลงงานสงขน กจะสงผลใหความสามารถในการทะลทะลวง (penetrability) ของล ารงส เ พมขนและปรมาณรงส (output intensity) ออกมามากขนจงสงผลใหใหความด าของภาพสงขน

ผลของคา kV ทมตอคณภาพของภาพ

Kilovoltage and Radiographic density

ทมา : Stewart C Bushong : Radiologic Science for Technologists Physics, Biology, and Protection (Mosby) (2001)

ในแงของ radiographic contrast เมอคา kV สงจะท าใหรงสทะลทะลวงเนอเยอไดมากความด าของ ภาพกจะมากขนแตความแตกตางระหวางความขาว-ด า (contrast) ของภาพจะมนอย ผลกคอจะไดภาพแบบ low-contrast แตเฉดของความขาว-ด า จะมมาก (long- scale) หรอทเรยกวาภาพม long-scale contrast แตถาหากคา kV ต า ความด าของภาพกจะนอยและม ความแตกตางระหวางความขาว-ด าของภาพมาก ผลกคอ จะไดภาพแบบ high-contrast แตเฉดของความขาว-ด า จะมนอย (short- scale) หรอทเรยกวาภาพม short-scale contrast

หนา 8 ปท 2 ฉบบท 2

ในการถายภาพรงส หลกในการก าหนดคา kV กคอตองตงคาใหสงพอทจะใหรงสทะลผานอวยวะทเราตองการถายภาพ ในกรณทอวยวะทตองการถายภาพมความหนาแนนใกลเคยงกนกจะลดทอนรงสไดตางกนไมมาก กควรเลอกใช kV ใหอยในชวงของ long-scale contrast ซงจะสงผลใหเหนรายละเอยดของอวยวะไดมากกวา แตอยางไรกตามหากใช kV สง scatter ray กจะมากขน สงผลให contrast ลดลง กรณนกตองใชกรดเขามาชวยในการ

ถายภาพ สวนอวยวะใดทเนอเยอมความหนาแนนตางกนมากอยแลวกเลอกใช kV ใหอยในชวงของ short-scale contrast กเพยงพอทจะไดภาพทใชในการวนจฉยโรคได ดงนนการเลอกใช kV ต าหรอสงจงขนกบลกษณะของอวยวะทตองการถายภาพเปนหลก ซงในการสรางภาพรงสคา kV จะมผลตอสวนตางๆสรป ไดดงน

หมายเหต : ถาเปนไปได ควรเลอกใช kVp สง mAs ต า เพอทจะลดปรมาณรงสทคนไขจะไดรบใหนอยลง

Kilovoltage and the 15 % Rule

ในงานทางรงสวนฉยเมอท าการเพมคา kV ขน 15% จะท าใหปรมารรงสเพมขนเทากบการเพมคา mAs เปน 2 เทาดงนนในการปรบเปลยนคา kVp และ mAs จงสามารถค านวนคาทเปลยนแปลงไปไดจากสตรดงน

Increase density ; original kVp x 1.15 = new kVp Decrease density ; original kVp x 0.85 = new kVp

maintain density when 15% rule is used increasing 15 % kVp = new kVp , mAs/2 decreasing 15 %kVp = new kVp, mAsx2

ในกรณทหองเอกซเรยม exposure chart ส าหรบคนใขทมขนาดปกตอยแลว หากมผปวยทมขนาด ตาง ไปจากขนาดปกตกสามารถการปรบคา Exposure ใหเหมาะสมกบขนาดของผปวยโดยใชสตรดงน

ในการปรบคา kV ในชวงทต ากวา 85 kVp ใหปรบ 2 kVp ตอ 1 เซนตเมตรของความหนาของผปวย

ในการปรบคา kV ในชวงทสงกวา 85 kVp ใหปรบ 3 kVp ตอ 1 เซนตเมตรของความหนาของผปวย

หนา 9

ปร ะเทศไทยไดมการเปลยนแปลงเทคโนโลยระบบสรางภาพทางรงสวทยาจากระบบอนาลอกเขาสระบบดจทลอยางรวดเรว การเปลยนแปลงดงกลาวไดขยายออกเปนวงกวางไมวาจะเปนโรงพยาบาลเอกชนหรอโ ร งพยาบาลภาคร ฐ ไม ว า จ ะ เป น โ ร งพยาบาลศนย โรงพยาบาลประจ าจงหวด โรงพยาบาลทวไป แมกระทงโรงพยาบาลชมชมกไดเรมใชระบบสรางภาพแบบ Digital radiography (DR) กนมากขน เนองจากระบบดงกลาวมประโยชนหลายประการ อาทเชนสามารถลดการถายภาพซ าทเกดจากการตงคาถายภาพทไมเหมาะสมไดดวยการปรบปรงคณภาพของภาพดวยโปรแกรมประมวลผลภาพดจทลทมาพรอมกบเครอง DR นอกจากนการทภาพถายรงสอย ในรปแบบไฟลดจทลท าใหงายตอการจดเกบตลอดจนการสงภาพไปยงสถานทตางๆ เปนไปอยางงายและสะดวก

ดวยเหตทเทคโนโลยสารสนเทศในปจจบนไดมการพมนาอยางกาวกระโดดสงผลใหการสงไฟลขอมลตางๆ ผานระบบเคลอข ายเปนไปอยางรวดเร ว โดยเฉพาะการ

เปลยนแปลงรปแบบการสงสญญาณบนเสนลวดของระบบ LAN ไปเปนการสงสญญาณแสงดวยระบบใยแกวน าแสง (Fiber optic) ท ม ก า ร เ ค ล อ น ท ด ว ยความเรวแสงจงสามารถท าการสงผานขอมลตางๆ ไดเปนปรมาณมากและมความเรวสง

ดงนนการสงขอมลภาพถายทางรงสซงเปนไฟลภาพทมความจสงเปนพเศษ (DICOM) จงสามารถท าไดงายกวาในอดตมาก จากเหตผลทกลาวมาจงน าไปสความเปนไปไดในการทจะสามารถจดสงภาพถายทางรงสวทยาไปยงสถานทตางๆ ไดอยางรวดเรวจนเสมอนสถานทตางๆ นนอยภายในโรงพยาบาลเดยวกน ดงนนขอก าจดอนเนองจากการขาดแคลนรงสแพทยส าหรบอานผลฟลมอาจบรรเทาลงไดเปนอยางมากเพราะโรงพยาบาลทไมมรงสแพทยสามารถใชเทคโนโลยการสงภาพทางรงสวทยาผานเครอขายอนเตอรเนตเพอสงภาพถายไปใหรงสแพทยทอยหางไกลได

Teleradiology

ดร.นนทวฒน อด

ทมา http://www.infocusdiagnostics.com/images/tele.jpg ทมา http://www.irisradiology.com/teleradiology-services-houston-texas.html

หนา 10 ปท 2 ฉบบท 2

การพฒนาของระบบอนเตอรเนตอยางรวดเรวทเกดขนตงแตในชวงป 1990 ทผานมาท าใหมการพฒนาระบบ teleradiology ขน ระบบดงกลาวเปนการรบ-สงไฟลภาพถายทางรงสผานเครอขายอนเตอรเนต ส าหรบปญหาทเกดขนจากการรบ-สงภาพในชวงแรกเกดจากภาพท ไดมขนาดใหญ เนองจากตองการใหภาพถายรงสมรายละเอยดภาพ (image resolution) สงเพยงพอตอการตรวจวนจฉยโรค โดยไฟลภาพทมขนาดใหญสงผลใหการสงภาพผานอนเตอรเนตเกดความลาชาเปนอยางมาก ซงมาตรฐานของ American College of Radiology (ACR) ไดก าหนดไววาภาพถายทางรงสวทยา เชน MRI, CT, Ul-trasound, Digital fluorography และภาพถายทางเวชศาสตรนวเคลยรจะตองมขนาด matrix size ของภาพอยางนอย 512x512 (0.26 ลานพกเซล) และจะตองมระดบความเขมสอยางนอย 8 bit ในขณะทภาพถายเอกซเรยชนด DR ทมรายละเอยดสงจะตองมรายละเอยดภาพอยางนอย 2.51 พกเซลตอมลลเมตรซงท าใหภาพมขนาดใหญถงประมาณ 4 ลานพกเซลและมระดบความเขมสอยางนอย 10 bit ดงนนไฟลภาพจงมขนาดใหญประมาณ 1 MB ท าใหการสงภาพในอดตซงความเรวในการอปโหลดไฟลภาพเพยงแค 1 kbps จงท าใหใชเวลาในการอปโหลดขอมลแตละภาพมากถง 30 นาทและเวลาในการดาวนโหลดภาพส าหรบการอานผลฟลมประมาณ 20 นาท

การสงภาพถายทางรงสระยะตอมาจงไดแกปญหาดวยวธการบบอดไฟลภาพ (Image compression) ใหอยในรปของไฟลชนด JPEG หรอ GIF ซงมอตราการบบอดภาพ 20:1 และ 10:1 ตามล าดบ การบบอดภาพดงกลาวท าใหไฟลภาพมขนาดลดลงเหลอเพยงแค 20-100 kB โดยไมมการสญเสยรายละเอยดภาพท าใหลดเวลาการสงภาพไดเปนอย างมาก อย าง ไรก ตามด วย เทคโนโลย เ คร อข าย

อนเตอรเนตทพฒนาไปอยางมากพรอมกบการพฒนาระบบ PACS ท าใหในปจจบนสามารถสงไฟลภาพทมขนาดใหญไปยงทตางๆ ไดอยางมประสทธภาพและรวดเรวสง

ทมา http://www.qbradiology.com

ทมา http://www.infinitt.com

หนา 11

คลนเสยงความถสงในทางการแพทย ( Ultrasound in Medicine)

สว สดครบทานผอานทกทาน พบกนอกเชนเคยในจลสารรงสเทคนคฉบบท 2 นะครบ ฉบบนผมจะมาพดเกยวกบเรองของ คลนเสยงความถสง หรอ ทเรารจกกนในชอวา อลตราซาวน นนเองครบ ซงปจจบนไดมการน าคลนเสยงความถสงมาประยกตใชในงานดานอตสาหกรรม และในทางกา รแพทย เ ช น ใ ช ใ น กา รต ร วจสอบแบบไม ท า ล า ย (Nondestructive testing ) ใ ช ใ น กา รต รว จว น จ ฉ ย โ ร ค (Diagnostic Ultrasound) ห ร อ ใ ช ใ น ก า ร ร ก ษ า โ ร ค (Therapeutic Ultrasound) เปนตน โดยในครงนเราจะมากลาวถงการประยกตใชคลนเสยงความถสงในทางการแพทยครบ

คล น เ ส ยงความถ ส ง เพ อการตรวจ วน จฉ ย โ รค (Diagnostic ultrasound) การน าคลนเสยงความถสงมาใชในการสรางภาพตดขวางของอวยวะภายในรางกายเพอการตรวจวนจฉยโรคนน ไดรบความนยมและเปนทยอมรบในทางการแพทยเปนอยางมาก เนองจากเมอเทยบระหวางขอดขอเสยกบการตรวจทางรงสอนๆ เชน เอกซเรยคอมพวเตอร พบวา ไมมอนตรายจากการแผของรงส มราคาถก ตวเครองมขนาดเลกสามารถเคลอนยายไดสะดวก และสามารถสรางภาพการเ ค ล อ น ท ข อ งโ ค ร ง ส ร า งอวยวะและการไหลเว ยนของเลอดแบบเวลาเสมอนจรงได

คลนเสยงความถสงเ พ อ ใ ช ใ น ก า ร ร ก ษ า (Ultrasound therapy) มการประยกตใชในดานการบ าบดรกษา ไดแก การใชเพอคลายการหดเกรงของกลามเนอ การใชเพอบรรเทาและรกษาอาการบาดเจบจากการเลนกฬา การใชเพอบรรเทาอาการปวดและบวม การใชเพอเพมขยายตว ของเนอเยอคอลลาเจนและเนอเยอยดตอ การใช เ พอลดอาการขอตดและเพมการเคลอนไหวของขอ การใชเพอบรรเทาอาการขอและเอนอกเสบ การใช เ พอ เร งการสมานแผล การใช เ พอ เร งประสทธภาพในนการผลกยาเขาสเนอเยอหรอกลามเนอ

http://www.dxhealthcorp.com/whatwedo-ultrasound.html

อาจารยอศนย ประพนธ

http://prohealthcareproducts.com/

blog/ultrasound-therapy-indications-

and-contraindications/

หนา 12 ปท 2 ฉบบท 2

คลนความถสงในการสลายนว ( Lithotripsy ) เปนการใชคลนกระแทกจากภายนอกรางกายในการสลายนว (Extracorporeal shock wave litrotripter ) ซงเครองมอนใชในการสลายนวในไตและนวในบรเวณอนๆในระบบทางเดนปสสาวะโดยไมตองผาตด โดยน าท าหนาท เปนตวกลางเชอมตอระหวางคนไขกบแหลงก าเนดคลนเสยงความถสงชนดคลนกระแทก ดงนนคนไขจงจ าเปนตองอยในอางน าหรอตองสมผสกบถงน า จากนนคลนเสยงความถสงขนาดใหญกจะถกโฟกสมายงต าแหนงของกอนว กอนนวจะเรมสลายยและแตกละเอยดเปนกอนเลกๆคลายเมดกรวดจากการกระตนซ าๆของสญญาณคลนเสยงจากแหลงก าเนด แลวจงถกขบออกจากรางกายทางปสสาวะของคนไข เครองสลายนวทดจะถกออกแบบมาใหบรเวณกอนนวเปนตวรบแรงทงหมดและสญญาณคลนกระแทกในขณะทสวนอนๆของรางกายทเปนเนอเยอจะไมไดรบผลกระทบใดๆ

http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/imagepages/19246.htm

คลนเสยงความถสงทมคาความเขมและการโฟกสสง (High Intensity Focused Ultrasound, HIFU) การผาตดดวยคลนเสยงความถสงสามารถท าไดโดยใชคลนเสยงความถสงทมคาความเขมสง โฟกสไปยงเนอเยอบรเวณทตองการสรางรอยแผลหรอในกรณทตองการรกษาเนองอก กจะโฟกสไปยงบรเวณเนองอก เปนเวลา 5 – 10 วนาทและอณหภม 60 -100 องศาเซลเซยส โดยจดโฟกสนอยในชวงตงแต 1-10 mm ซงในบางครงการผาตดดวยวธนอาจท าไดดจนไมสามารถมองเหนรอยผาตดได หรอพดไดวาเนอเยอบรเวณระหวางจดทคลนเขาไปยงรางกายกบรอยแผลจะไมไดรบอนตรายจากคลนเสยงความถสง ซงประโยชนจากการผาตดดวยวธนคอ จะไมมรอยกรดทผวหนงดานนอกของคนไข มความถกตองและแมนย าสง

http://www.fusinstruments.com/applications/

แหลงขอมลอางอง : สเมธ อ าชต .คลนเสยงความถสงทางการแพทย.พนฐานวศวกรรมทางดานการแพทย.พมพครงท 1 กรงเทพมหานคร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง, 2555.

หนา 13

อาหารฉายรงส (Irradiated Food)

อาจารยฐตพงศ แกวเหลก

กา รใชงานรงสทเราคนเคย สวนใหญ คอการน ารงสไปใชในทางการแพทย เพอ การตรวจวนจฉย และรกษาโรค ซงเปนสงท คอนขาง จะไกลตวคนทวๆ ไป เพราะจะพบเหนไดเฉพาะใน โรงพยาบาลเทานน แตสงทเราไดสมผสกบการใชงาน รงสทใกลตวกวานน คอ การน ารงสมาชวยถนอมอาหาร หลายๆ ทานคงเคยไดยนวารงสถาโดนแลว จะเปนอนตราย จะเปนหมน แลวถาเราเอามาถนอมอาหารเราจะไดรบ อนตราย หรอไมมาหาค าตอบกน

การถนอมอาหารโดยใชรงสท ไดรบอนญาตตามประกาศกระทรวงสาธารณสข พ.ศ. 2553 นน เราสามารถ ฉายรงสชนด รงสแกมมาจาก โคบอลต-60, ซเซยม-137 และรงสเอกซ ระดบพลงงานทต ากวาหรอเทากบ 5 ลานอเลกตรอนโวลต, รงสอเลกตรอนจากเครองเรง อนภาคอเลกตรอน

ระดบพลงงานทต ากวาหรอเทากบ 10 ลานอเลก ตรอนโวลต ในอาหาร จากทกลาวมากแลดนากลว วาเราใชรงสแกมมา รงสเอกซ และอเลกตรอนในการฉาย รงสเหลาจะตกคางในอาหารหรอไม ในความเปนจรงแลว รงสเปนพลงงานคลนแมเหลกไฟฟาชนดหนง มคณสมบตท ทะลทะลวงผานตวกลางได อาหารทผานการฉายรงสจง ไมมรงสตกคาง หรอมการสะสมของรงสในเนอของอาหาร เลย

ความสามารถของรงสทชวยในการถนอมอาหารไดแก การยบยงการงอก, ชะลอการสก, ควบคมการ แพรพนธของแมลง, ลดปรมาณปรสต, ยดอายการเกบ รกษา, ลดปรมาณจลนทรยและจลนทรยทท าใหเกดโรค, และการฉายเพอการปลอดเชอ (Sterilization) ซงใน ประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง อาหารฉายรงส ไดก าหนดปรมาณรงสทเหมาะสมปลอดภยตอการบรโภคไวดงแสดงในตาราง

ล าดบท วตถประสงคของการฉายรงส ปรมาณรงสดดกลนสงสด

(กโลเกรย) 1 ยบยงการงอกระหวางการเกบรกษา 1 2 ชะลอการสก 2 3 ควบคมการแพรพนธของแมลง 2 4 ลดปรมาณปรสต 4 5 ยดอายการเกบรกษา 7 6 ลดปรมาณจลนทรย และจลนทรยทท าใหเกดโรค 10

หนา 14 ปท 2 ฉบบท 2

จากรายงานการใชรงสฉายอาหารของกลมวจย และพฒนานวเคลยร สถาบนเทคโนโลยนวเคลยรแหงชาต (องคการมหาชน) พบวาในปจจบนนานาชาตไดใชรงส เพอการถนอมอาหารอยางแพรหลาย โดยแบงออกเปน 4 เขต ไดแก (1) อเมรกา (2) ยโรป (3) เอเชยและโอเชยเนย (4) แอฟรการวมทงประเทศยเครนและอสราเอล (ขอมล ของปร มาณอาหารฉายร งส ใ นป 2005 ) โดยส วน ใหญ สหรฐอเมรกา จน บราซล แอฟรกาใต ใชการฉายรงส เพอก าจดแมลงในเครองเทศ และผกแหง ในจนและญปน ฉายรงสอาหารประเภทกระเทยมและมนฝรง ในประเทศ ยเครนฉายรงสในอาหารจ าพวกเมลดธญพชและผลไม ใน ประเทศเวยดนาม สหรฐอเมรกาและเบลเยยม มการฉาย รงสกนมากในอาหารประเภทเนอสตวและอาหารทะเล โดย จนเรมฉายอาหารเพอสขภาพ (health food) เชน เหดน าผ งประเทศยโรปมการฉายรงสอาหารเพอการคาขาย ตวนอยกวาสวนอนๆ เพราะมกฎหมายควบคมอาหาร ฉายรงส ทเขมงวด

จากขอมลและรปภาพ ของสถาบนเทคโนโลย นวเคลยรแหงชาต (องคการมหาชน) จะเหนไดวามการใช รงสอยางแพรหลาย ดงนน ทานทยงคดกงวลในการเลอก ซออาหารทไดรบการฉายรงส เปนถนอมอาหาร สบายใจ ไดวาอาหารเหลาปลอดภยไมมสารตกคาง แถมยงปลอดภย จากเชอโรคและแมลงอกดวย แตทานโปรดสงเกตท บรรจภณฑ วาตองมสญลกษณ สเขยว นปรากฏอยดวย

เทานทานกจะไดรบประทานทยงคงคณคา ดกบ สขภาพ ของทานอยางแนนอน สวนผประกอบการทานใด สนใจ การน าอาหารไปฉายรงสเพอถนอมอาหารเพอสงออก สามารถตดตอไดท

ศนยบรการฉายรงสแกมมาและวจยนวเคลยรเทคโนโลยสถาบนวจยและพฒนาแหงมหา วทยาลย เกษตรศาสตร 50 ถนนพหลโยธน แขวงลาดยาว เขตจตจกร กรงเทพ 10900

ศนยฉายรงสสถาบน เทคโนโลยนวเคลยรแหงชาต (องคการมหาชน) 37 หม 3 เทคโนธาน ต าบล คลองหา อ าเภอคลองหลวง จงหวด ปทมธาน 12120

ส านกงานปรมาณเพอสนต กระทรวงวทยาศาสตร และเทคโนโลย 16 ถนนวภาวดรงส แขวงลาดยาว

ชนดและปรมาณอาหารฉายรงสในทางการคาในป 2005

ขอมลจาก สถาบนเทคโนโลยนวเคลยรแหงชาต (องคการมหาชน) และประกาศ กระทรวงสาธารณะสข เรองอาหารฉายรงส

หนา 15

ส วสดทานผ อานทกทานคะ สบเนองจากวนท 11-13 กมภาพนธ 2557 ทผานมาทางภาควชารงสเทคนคไดจดการประชมเชงปฏบตการเรอง”เทคโนโลยการสรางภาพเอกซเรยระบบดจทลและการประกนคณภาพ”ขน และไดรบการตอบรบจากผสนใจเปนอยางด ส าหรบหวขอของการจดประชมในครงนทางภาควชามจดมงหมายทจะใหความรทงภาคทฤษฏและปฏบตแกผเขารวมประชมไดน าไปใชจรงตามสถานการณ ซงขณะนทงโรงพยาบาลขนาดเลกและใหญไดเปลยนระบบการสรางภาพเอกซเรยแบบฟลม-สกรน ไปเปนระบบดจทลกนมากขนไมวาจะเปนระบบ Computed Radi-ography (CR) และ Direct Radiography ถงแมวาการจดประชมทผานมาทางภาควชาจะบรรลวตถประสงคตามทตงไว แตการเผยแพรความรดงกลาวอาจจะยงไมครอบคลมถงผใชงานระบบ CR และ DR จ านวนมาก ฉะนนในคอลมภนจงขอเขยนถงเรองการควบคมคณภาพของระบบ

CR เ พ อจ ะ ได เ ป นคว ามร แ กผใชงานระบบ CR ไดมากยงขน

การควบคมคณภาพระบบ CR ตามค าแนะน าของ AAPM Report no. 93 ใน Task group 10ประกอบดวย การทดสอบคณภาพแบบรายวน (Daily tests) แบบรายเดอน (Monthly tests) แบบทกสามเดอน (Quarterly tests) และแบบรายปหรอหลงจากทมการซอมบ ารงเครองมอ (Annually or after major repair/calibration) ซงการทดสอบคณภาพแบบรายวน รายเดอนและทกสามเดอนนน กระท าโดยนกรงสการแพทย สวนการทดสอบคณภาพแบบรายปหรอหลงจากทม ก า ร ซ อ ม บ า ร ง เ ค ร อ ง ม อ จ ะ ต อ ง ก ร ะ ท า โ ด ยนกฟสกสการแพทย

การควบคมคณภาพของระบบ CR ซงตองปฏบตเปนงานประจ าโดยนกรงสการแพทยม 3 หวขอไดแก

การทดสอบคณภาพรายวน (Daily tests) ประกอบดวย

การตรวจสอบระบบ CR กอนการใชงานดวยสายตา (Visual Inspection)

การตรวจสอบกระบวนการสรางภาพของ Film laser printer (ถาม)

การลบขอมลใน Imaging plate (Erase of imaging plate)

การตรวจสอบสถานะของเครอขายและการสงภาพเขาระบบจดเกบ (Check sta-tus of network queue and send images as necessary to PACS)

การทดสอบคณภาพรายเดอน (Monthly tests) ประกอบดวย

การลบขอมลในแผน Imaging plates ทกแผนทมใชงาน

การประเมนสญญาณรบกวนในกระบวนการสรางภาพ (Dark noise evaluation)

การตรวจสอบความสม าเสมอของภาพ (Image uniformity check)

การประเมนคณภาพของจอแสดงภาพ (Display Monitor Evaluation)

อาจารยธญรตน ชศลป

การควบคมคณภาพของระบบ Computed Radiography

หนา 16 ปท 2 ฉบบท 2

การทดสอบคณภาพประจ า 3 เดอน (Quarterly tests) ประกอบดวย

การท าความสะอาด Imaging plates (Cleaning the CR imaging plates)

การประเมน Spatial resolution ของระบบ (Spatial resolution evaluation)

การประเมน Contrast resolution ของระบบ (Contrast resolution evaluation)

การประเมนการท างานของ Laser beam (Laser beam function)

การประเมนความถกตองของตวบงชปรมาณรงสของระบบ (Exposure indicator accuracy)

การทบทวนอตราการถายเอกซเรยซ าตามสาเหตตางๆ (Review image retake rate)

การทบทวนผลการทดสอบดชนบงชปรมาณรงสและหาสาเหตของถายเอกซเรยซ าจากการปรบตงคาเทคนคทไมเหมาะสม

รายการทดสอบขางตนนเปนเพยงขอเสนอแนะของ AAPM ซงแตละการทดสอบยงไมไดแสดงรายละเอยดและมาตรฐานทชดเจน ดงนนจงตองมการ ศกษารายละเอยดมาตรฐานขององคกรอนๆดวยเชน IPEM Re-port 91

ตาม AAPM Report no. 93 Task group 10 จะแสดง เฉพาะรายละ เ อ ยดของการทดสอบแรกร บ (Acceptance tests) ซงกระท าโดยนกฟสกสการแพทย อยางไรกตามการทดสอบทกระท าโดยนกรงส เทคนคสามารถน าว ธ ก ารทดสอบและเกณฑมาตรฐานมาประยกตใชได ส าหรบผสนใจสามารถเขาไปดาวนโหลดเ อ ก ส า ร ฟ ร ไ ด ท : https://www.aapm.org/pubs/reports/

หนา 17

สญญาณรบกวน (NOISE)

หล งจากทเราไดทราบเกยวกบปจจยทมผลตอคณภาพของภาพรงสในฉบบกอนหนาไปบางแลว คอลมภนกจะมาเจาะลกเกยวกบปจจยตวสดทาย นนคอ สญญาณรบกวนหรอ“นอยส” เมอใดกตามทพบ Noise บนภาพทางการแพทย มกจะสงผลท าใหคณภาพของภาพลดลงทนท หากนกรงสเทคนคมความเขาใจเกยวกบ Noise หรอสญญาณรบกวนนแลว กจะสามารถน าเอาความเขาใจเกยวกบสาเหตของการเกด Noise ไปใชในการหาวธปองกนหรอลดสญญาณรบกวนไดดมากขน ซงกอนทเราจะมารจกเทคนคและวธการลดสญญาณรบกวน เราควรท าความเขาใจเกยวกบ Noise กนเสยกอน

สญญาณรบกวน (Noise) คอ สญญาณทไมตองการใหเขามารบกวน ท าใหเหนความไมสม าเสมอของความสวางและส จงมความจ าเปนตองก าจดออกไป สามารถแบงชนดของสญญาณรบกวนออกเปน 6 ประเภท คอ

1. Gaussian noise เปนสญญาณรบกวนทเขามาในสญญาณภาพ โดยทไมขนกบความสมพนธใด ๆ กบจดภาพของสญญาณภาพและมคาแอมพลจดเกดขนในทก ๆ ความถของสญญาณภาพ สามารถจ ากดขนาดของสญญาณรบกวนทเขามาปะปนในสญญาณภาพไดทกส วน แต ไมสามารถก าหนดต าแหนงท แนนอนของการปะปนได มคา เฉล ย (Mean) ของสญญาณรบกวนเทากบศนย

2 . Rayleigh noise เ ป น ส ญ ญ า ณ รบกวนทสามารถเกดขนในสญญาณภาพได โดยม คาเฉลย (Mean) ไมเทากบศนยและ สามารถ ก าหนดขอบเขตและขนาดของสญญาณ ไดซงจะ พบไดสวนใหญในภาพส เชน การเกด แถบสใน ภาพทวทศน เปนตน ภาพตงตน มสญญาณรบกวน Rayleigh ภาพฮสโตแกรม

3. Erlang (Gamma) noise จะเปนสญญาณรบกวนทมแอมพลจดในชวงความถตางๆ เขามาปะปนในขอมลของสญญาณ โดยในแตละชวงความถจะมแอมพลจดเกดขนแตกตางกนและจะเกดขนไดทงชวงความถต าและความถสง ต วอย า ง เช น Brown noise เปนสญญาณรบกวนทมแอมพลจดในชวงความถต าและจะมอตราลดลงของแอมพลจดจนเปนศนยเมอความถสงขน ซงสญญาณรบกวนประเภทนจะใชประโยชนในดานการทดสอบวงจรไฟฟาและงานทางดานสญญาณเสยง

ภาพตงตน มสญญาณรบกวน Erlang ภาพฮสโตแกรม

อ.กงกานต อภวฒนสเมธ

ภาพตงตน มสญญาณรบกวน ภาพฮสโตแกรม

หนา 18 ปท 2 ฉบบท 2

4. Exponential noise เปนสญญาณร บ ก ว น ท ส า ม า ร ถ พ บ ไ ด จ า ก อ ป ก ร ณอเลกทรอนกส สามารถจ ากดขอบเขตหรอขนาดของสญญาณรบกวนไดมลกษณะเปนจดแสงเลก ๆ ภายในภาพ ซงความเขมของจดแสงนนขนอยกบความเขมแสง (Light intensities) ของภาพ นนคอ ทความเขมแสงนอยจะสามารถสงเกตจดแสงเลก ๆ ทเปนสญญาณรบกวนไดชดเจนและทความเขมแสงของภาพเพมขนท าใหผลกระทบของจดแสงทมผลกระทบตอการมองเหนของภาพลดลง

ภาพตงตน มสญญาณรบกวน Exponential ภาพฮสโตแกรม

5. Uniform noise เปนสญญาณรบกวนทมแอมพลจดเทากนในทกๆความถของสญญาณภาพ สามารถจ ากดขอบเขตหรอขนาดของสญญาณรบกวนไดและคาเฉลยของสญญาณรบกวนไมเทากบศนย

Prob

abilit

y de

nsity

func

-

ab

1

ภาพตงตน ภาพทมสญญาณรบกวน Uniform ภาพฮสโตแกรม

(ทมาภาพ: Images from Rafael C. Gonzalez and Richard E. Wood, Digital Image Processing, 2nd Edition.)

การลดสญญาณรบกวน สามารถใชวธการประมวลผลภาพเพอก าจดสงรบกวนออกจากภาพ เชน การกรองสญญาณรบกวนโดยกระท าในระดบจดภาพ (Pixel-based Image Filtering) เปนการรวมจดภาพทตองการจะปรบปรงเขาดวยกนแลวหาคาเฉลย (Image Averaging) ซงพบวา วธนท าใหคาความแปรปรวนของภาพจะมคาลดลง การกรองสญญาณรบกวนโดยการกรองทางต าแหนง (Spatial Image Filtering) ซงใชหนาตางหรอตวทาบ (Kernel) ทมขนาดและคาน าหนกตางกนเพอก าจดสญญาณรบกวน และการกรองสญญาณรบกวนโดยการกรองทางความถ นยมใชกบภาพทตองการปรบปรงคณภาพทมขนาดใหญ ถาหากใชการกรองทางต าแหนงจะตองเสยเวลาในการประมวลผลมาก ดงนนจงควรประยกตใชการแปลงและการแปลงกลบของฟเรยร ตลอดจนคณสมบตของการแปลงนเพอท าการกรองโดยกระท าบน Frequency Domain และในบางกรณการออกแบบ Filter Frequency Response ใน Frequency Domain สะดวกกวาการออกแบบตวทาบเพอกระท าการกรองใน Spatial Domain

หนา 19

ก ลบมาพบกนอกครงแลวนะคะ ผ อานทกทานคงจะยงไมลมกนวาฉบบกอนหนาน ไดน า เ สนอ เ ก ย ว ก บ เ ร อ ง ค ว าม ไม คมช ด (Unsharpness) ในสวนของความไมคม ชดเรขาคณต (Geometric unsharp-ness), ความไมคม ชดจากวตถ (Subject unsharpness) ไว ฉบบนจง จะขอกลาวถง สวนทเหลอ ซงกคอ ความไมคมชด จากการเคลอนไหว (Motion unsharpness), ความไมคมชด จากตวรบภาพ (Receptor unsharpness)

การเคลอนไหวเปนสาเหตหลกทสงผลใหเกดความ ไมคมชดบนภาพรงสซงโดยสวนใหญแลวการเคลอนไหว ของร างกายผป วยมกเกดจากการท างาน นอกเหนอ อ านาจจต ใจ ( Involuntary motion) หร อการท างาน ภายใตอ านาจจตใจ (Voluntary motion)

Voluntary motion ส า ม า ร ถ ค ว บ ค ม ไ ด โดยการใชระยะเวลาในการถายภาพใหสน และใช การสอ สารกบผปวยเพอขอความรวมมอใหอยนงระหวางทท า การถายภาพ แตในบางวธการเหลานก ไมมประสทธภาพ นก เชน ในผปวยเดก และในผปวย ทมอาการเจบการใช ผชวยในการยดจบผปวย เปนอกวธหน งทสามารถลด การเคลอนไหวของผปวยได

ส า ห ร บ Involuntary motion น น เ ป น ป ญ ห า ทพบไดบอยมากกวา โดยเฉพาะในการถายภาพ อวยวะ ทมการเคลอนไหวรวดเรว เชน หวใจ และเสนเลอดใหญ ในการถ ายภาพร งสน นมหลายๆ ส วนของร างกายท สามารถหยดการเคลอนไหวเหลานนไดโดยใชเวลาในการถายภาพทสนมากๆ ตวอยางในการถายภาพ รงสทรวงอก ซงใชเวลาเพยง milliseconds เพอใหเหนเงา ของหวใจ โดยไมมผลจากการเคลอนไหวของหวใจ ในการถายภาพ ของระบบทางเดนอาหาร กเชนกน ควรใชเวลาถายภาพใหสน

เ พอลดความไมคมชดจากการเคลอน ไหวอนเนองมา จากการบบตวของกระเพราะอาหารซง โดยทวไปแลว กฎในการถายภาพทางรงสตองใชเวลาใน การถายภาพ ใ ห ส น เ พ ร า ะ ก า ร เ ค ล อ น ไ ห ว ท ง Voluntary แ ล ะ Involuntary motion ส า ม า ร ถ พ บ ไ ด ไ ม ว า จ ะ ท า การถายภาพ สวนใดของรางกายกตาม

ความไมคมชดบนภาพถายรงส

อาจารยกานตสน

Motion unsharpness

(ทมา: University of Cincinnati (USA))

หนา 20 ปท 2 ฉบบท 2

เมอกลาวถงตวรบภาพ จะพบตวรบภาพท มความไว ตอรงสและตองการปรมาณรงสทนอยกวา เชน การใชแผน เรองแสงทมความไวสงซงท าใหสามารถใชเวลาในการถาย ภาพรงสนอยๆ ได แตการใชแผนเรองแสงท มความไวสง นจะท าใหเกดความไมคมชดไดมากขน ดงนน จงควรตอง พจารณาอยางอะลมอลวยกน

การใชระยะเวลาใหสนในการถายภาพ ตองใชกระแส หลอดทสงขน คา mAs จงจะมความเหมาะสม แตการใช กระแสหลอดทสงขนนนตองใชโฟคอลสปอตขนาดใหญ ซง ท าให เกด Geometric unsharpness บนภาพ มากขน ดงนน รวมโดยสรปแลวการถายภาพรงสจะเกด การไดอยาง เส ยอย า ง เสมอ ระหว า ง Geometric, motion และ Receptor unsharpness ซ ง เ ป า ห ม า ย ร ว ม น น ตองสามารถ ลดความไมคมชดโดยรวมของภาพถายรงส

ใหนอยทสด นนท าไดโดยการเลอกใชเครองมอและเทคนค ในการถาย ภาพใหเหมาะสม

ความไมคมชดดานสดทาย คอ ความไมคมชดจาก ตวรบภาพ (Receptor unsharpness) โดยในการถาย ภาพรงสทวไปนนจะใชตวรบภาพในการเปลยนเอกซเรย ให เปนขอมลภาพโดยตรง เชน การใชแผนเรองแสง และฟลม ตวรบภาพเหลานสามารถท าใหเกดความไมคม ชดบนภาพ ได ส าหรบการถายภาพรงสทวไปความไม คมชดเปนผล โดยหลกๆ มาจากความหนา และสวนประกอบ ของสาร เรองแสงของแผนเพมแสง โดยจะสงผลทงดาน ความไม คมชดจากตวรบภาพ และความไวของแผนเพมแสง เมอชน ของสารเรองแสงมความหนาเพมขนจะท าใหความไวเพม ขน และความไมคมชด เพมขน

ดงนนจะเกดการไดอยางเสยอยางระหวางความไม คมชดทเกดขนจากตวรบภาพและผลการเคลอนไหวของ ผปวยในการถายภาพ ส าหรบในการถายภาพรงส ดวย ระบบดจตอลนน อปกรณส าหรบแสดงภาพสามารถ ใหระดบของความคมชดทแตกตางกนโดยหากแสดงภาพ ในแมททรคทมความละเอยด (พกเซลเลก) จะสามารถ แสดงภาพไดดวยความละเอยดทดกวา

จากความไมคมชดทเกดจากปจจยตางๆ ดงทได กลาวไปแลวนน จะเหนไดวาควรจะมการเลอกเทคนค และเครองมอทเหมาะสมเพอใหไดคณภาพของภาพทด สดในการน าไปวนจฉยโรคตอไป

Receptor unsharpness (ทมา: Digital Image Processing

For Medical Application)

หนา 21

ภาควชารงสเทคนคไดจดกจกรรมเพอบรการวชาการเปนประจ าทกปเชนเดยวกนในปนวนท 11-13

กมภาพนธ 2557 ทางภาควชากไดจดประชมวชาการ ในหวขอเรองประชมเชงปฏบตการ “เทคโนโลยการ

สรางภาพเอกซเรยระบบดจทลและการประกนคณภาพ” ซงไดรบการตอบรบเปนอยางด ทางภาควชากตอง

ขอขอบพระคณทกทานทเขารวมกบทางภาควชาดวยคะ ไปดนภาพบรรยากางของงานประชมกนคะ

งานประชมวชาการรงสเทคนค

ทานคบดใหเกยรตเปนประธานเปดงานประชม และรวมถายภาพกบผนเขาประชม

คณะทานวทยากร ผนมความเชยวชาญ

บรรยากางภายในหองประชม ณ อาคารขวญเมอง มหาวทยาลยนเรงวร

หนา 22 ปท 2 ฉบบท 2

บรรยากางในรานอาหาร พรอมฟงเพลงสบายๆ

งษยเกากมารวมงานมากมายคะ...

ผนเขารวมประชมตางนารก.. และสนกกบงานเลยง ขอบคณมากๆ คะ

ในงานมจบฉลากของรางวลเลกๆ นอยๆ จากบรษท

กลมปฏบตการท 1

ทฤษฎกอนเขาปฏบตการคะ

กลมปฏบตการท 3 กลมปฏบตการท 2

วนท 13 กมภาพนธ 2557 ทางภาควชากไดจดกจกรรมบรการวชาการสหเวชฯ รวมใจ ดแลผสงวยถวายในหลวงทวดยางเอน ต.ทาโพธ อ.เมอง พษณโลก โดยมคณาจารยและนสตไปรวมใหความรเรองโรคกระดกพรน บรรยากาศเปนไปอยางกนเอง สบาย ๆ และสนกสนานไดเหนรอยยมของคณตาคณยายเชนนแลว พวกเราชาวรงสม.นเรศวร กปลมคะ

ใหความร เรองโรคกระดกพรน

โครงการบรการวชาการแกสงคม

ภาควชารงสเทคนค คณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร จ.พษณโลก 65000 โทรศพท 055-966323 , 055-966265