Улогата на НБРМ во финансискиот систем во Република Македонија

Маја Кадиевска Војновиќ

ВицегувернерНародна банка на Републлика

Македонија

СОДРЖИНА:(1) Правна рамка(2) Учесници во финансискиот систем(3) Регулаторни тела(4) Улогата на НБРМ во финансискиот

систем одржување на стабилен банкарски систем учество на домашните финансиски пазари развој на домашните финансиски пазари обезбедување на сигурен, стабилен и

ефикасен систем на плаќања (5) Заклучни согледувања

1. Пропишани со закон- ЦелиСогласно член 6 од Законот за Народната банка на

Република Македонија:

(1) Основна цел на Народната банка е постигнување и одржување на ценовната стабилност;

(2) Друга цел на Народната банка, која е подредена на

основната цел е да придонесува кон одржување на стабилен, конкурентен и пазарно ориентиран финансиски систем и

(3) Народната банка ја поддржува општата економска

политика без да го загрози остварувањето на целтa утврденa во ставот (1) од овој член и во согласност со принципот на отворена пазарна економија со слободна конкуренција.

управува и ракува

со девизните резервиго

уредува платниот систем

издава книжни и

ковани пари

врши супервизија на

банките и штедилниците

врши работи за сметка на органите на државната власт и органите на

државната управа

ја претставува РМ во меѓународни институции

Согласно член 7 од Законот за Народната банка на Република Македонија:

Ја утврдува и спроведува монетарната политика; Учествува во определување на режимот на девизниот курс; Ја утврдува и спроведува политиката на девизниот курс.Останати функции:

1. Пропишани со закон- Задачи

2. Учесници во финансискиот систем

2006 2007 2008 2009 2010 201180%82%84%86%88%90%92%94%96%98%

100%

89 89

7

3

1

1

1 3

0

4

Ост. фин. инст. Лизинг друштва Пензиски фондовиШтедилници Друштва за осигурување Банки

БАНКИТЕ – имаат доминантна улога во финансискиот систем во РМ (учество околу 90%)...

...но, има тенденција на постепено зголемување на значењето на пензиските фондови

3. Регулаторни тела на финансискиот систем

Народна банка

Министерство за

финансии

Осигурителни

друштва(3,4%)

Пензиски фондови

(4,3%)

Брокерски куќи

Инвестициски друштва

(0,4%)

Банки Штедилниц

и(89,4%)

Лизинг друштв

а(2,5%)

Агенција за супервизија

на осигурување

МАПАСКомисија за хартии

од вредност

НБРМ има висока одговорност во регулирање на финансискиот систем, имајќи ја предвид супервизорската улога над банките -како најзначаен институционален сегмент

4. Улогата на НБРМ во финансискиот систем

4.1 Одржување на стабилен банкарски систем

4.2 Учество на домашните финансиски пазари

4.3 Развој на домашните финансиски пазари

4.3 Обезбедување на сигурен, стабилен и ефикасен систем на плаќања

4.1 Одржување на стабилен банкарски систем - Степен на

финансиско посредување20

02

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

31.0

...

01020304050607080 72.3

44.5

51.1

Вкупна актива / БДП (%) Бруто кредити / БДП (%)

Вкупни депозити / БДП (%)(во%)

Улогата на банките во економските текови во земјата е голема, со растечка тенденција...

4.1 Одржување на стабилен банкарски систем – Капитална

адекватност

2008

Q120

08Q2

2008

Q320

08Q4

2009

Q120

09Q2

2009

Q320

09Q4

2010

Q120

10Q2

2010

Q320

10Q4

2011

Q120

11Q2

2011

Q320

11Q4

2012

Q1

13.0

14.0

15.0

16.0

17.0

18.017.5

Коефициент за адекватност на капиталот(во%)...затоа, капиталната

адекватност на банките е значајна од аспект на aпсорбција на економските шокови и одржување на стабилноста на целокупниот финансиски сектор...

... којашто во изминатиот период бележи умерен тренд на пораст и се одржува на релативно високо ниво

4.1 Одржување на стабилен банкарски систем – Валутен ризик

2008

Q120

08Q2

2008

Q320

08Q4

2009

Q120

09Q2

2009

Q320

09Q4

2010

Q120

10Q2

2010

Q320

10Q4

2011

Q120

11Q2

2011

Q320

11Q4

2012

Q1

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

35.0

12.5

Нето отворена девизна позиција / сопствени средства

(во %)

Во услови на релативно висока евроизираност на домашната економија, одржување на соодветна валутна усогласеност помеѓу активата и пасивата на банкарскиот систем е значајна за стабилноста...

... нето-отворената девизна позиција се одржува на релативно стабилно ниво од почетокот на 2009 година и укажува на соодветна валутна усогласеност помеѓу побарувањата и обврските на банките

4.1 Одржување на стабилен банкарски систем – Ликвидносни

индикатори

2008

Q120

08Q2

2008

Q320

08Q4

2009

Q120

09Q2

2009

Q320

09Q4

2010

Q120

10Q2

2010

Q320

10Q4

2011

Q120

11Q2

2011

Q320

11Q4

2012

Q1

0

10

20

30

40

50

60

31.5

50.2Ликвидна актива / вкупна актива

(во %) Одржувањето на

адекватна ликвидност на банкарскиот систем е многу значајна од аспект на тековните случувања на меѓународните финансиски пазари кои релативно брзо може да се пренесат во домашната економија...

...ликвидносните индикатори укажуваат на подобрување на ликвидносната позиција на банкарскиот систем

4.1 Одржување на стабилен банкарски систем – Кредит во

крајна инстанца (LOLR)Согласно член 22 од Законот на НБРМ:

НБРМ во исклучителни околности и под услови утврдени од Советот, може да дејствува како кредитор во крајна инстанца за банките во РМ, преку одобрување на:

кредит со рок од 90 дена за подобрување на ликвидноста со соодветно обезбедување програма на мерки подготвени од банката

Доколку НБРМ утврди дека банката не може да ја спроведе програмата, презема мерки согласно Законот за банки.

4.2 Учество на домашните финансиски пазари – Девизен

пазарВо услови на примена на стратегија на de facto

фиксен девизен курс, НБРМ интервенира на девизниот пазар...

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 201261.20

61.40

61.60

61.80Движење на девизен курс

Просечен курс на банки-клиенти Просечен курс на меѓубанкарски девизен пазар

(во ден./евро)

... заради одржување на стабилен девизен курс како номинално сидро за постигнување на ценовна стабилност

4.2 Учество на домашните финансиски пазари – Девизен

пазар

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 20120

500

1,000

1,500

2,000

2,500

0

1

2

3

4

5Девизни резерви на РМ

Бруто девизни резерви Бруто девизни резерви (во месеци на увоз) д.с.

(во мил. евра)

Во услови на нето-капитални приливи во земјата во изминатиот период, интервенциите на девизниот пазар резултираа во кумулирање на девизни резерви...

...кои се одржуваат на адекватно ниво

4.2 Учество на домашните финансиски пазари – Примарен

пазар на париИнтервенциите на девизниот пазар придонесоа за активно учество на НБРМ на примарниот пазар на краткорочни хартии од вредност преку издавање на благајнички записи...

... заради управување со структурниот вишок на ликвидност во банкарскиот систем и каматните стапки во економијата

2005

2005

2005

2005

2006

2006

2006

2007

2007

2007

2008

2008

2008

2008

2009

2009

2009

2010

2010

2010

2011

2011

2011

2012

2012

05,000

10,00015,00020,00025,00030,00035,00040,000

Благајнички записи(во мил. ден.)

4.2 Учество на домашните финансиски пазари – Секундарен

пазар на пари НБРМ спроведува редовни репо-аукции од мај 2012

година заради одржување на ликвидноста на банкарскиот систем на адекватно ниво...

...што овозможува ефикасно неутрализирање на ликвидносните шокови од автономните фактори

18/05 25/05 31/05 08/06 15/06 22/06 29/06 06/07-2,500-2,000-1,500-1,000

-5000

5001,0001,5002,000

Репо аукции за обезбедување ликвидност

Дневен вишок/ недостиг на ликв.Ликвидносен ефект од репо-аукција

(во мил. ден.)

4.2 Учество на домашните финансиски пазари – Коридор на КС

НБРМ ја ограничува волатилноста на каматните стапки на пазарите на пари преку утврдување на коридор на КС...

...поддржано со исполнување на задолжителната резерва на просечна основа

11/04 11/05 10/06 10/070.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00Коридор на каматни стапки на пазари на пари

МБКС преку ноќ МБКС 7 денаРасположлив депозит преку ноќ Расположлив кредит преку ноќ

(во %)

НБРМ

Банки поддржува

чи

Останати делoвни

банки

Деловни банки

Менувачници

Физички лица

Правни субјекти

4.3 Развој на финансиските пазари – Поддржувачи на девизен пазар

...при истовремено дефинирање на куповниот и продажниот курс на интервенциите на НБРМ во чии рамки се одржува стабилноста на меѓубанкарскиот девизен курс

НБРМ го поттикна развојот на меѓубанкарскиот девизен пазар во 2005 година преку воведување на поддржувачи на пазарот...

4.3 Развој на финансиските пазари – Фискален агент на

државатаНБРМ континуирано го поддржува развојот на

пазарот на државни хартии од вредност...

... преку улогата на фискален агент на примарен пазар – организирање на аукции на ДХВ

Министерство

за финансии банкидефинирање проспект понуди за аукција

проспект

издавањепроспект

НБРМ(Електронски систем за

пазарни операции)

понуди за аукција

ЦДХВ

распределба на понудите, согласно услови од проспект

резултати од аукција

резултати од аукција

клиенти

податоци за клиенти

податоци за клиенти

регистрирање на сопственоста на ДХВ

4.3 Развој на финансиските пазари – Воспоставување на

пазари преку шалтерНБРМ ја дефинираше правната и инфраструктурната

рамка за ППШ во 2005 година...

... што придонесе за побрзо и поефикасно управување со ликвидноста со ниски трансакциски трошоци

продавач на ХВ

купувач на ХВ

Систем за вкрстува

њеМИПС

ЦДХВ Регистар на БЗ

електронски систем,

телефон...

MT 199MT 199 MT 199 MT 103

(DVP)MT 103/202

склучување трансакции

порамнување на трансакциите БЗ

останати ХВ

4.3 Развој на финансиските пазари – воведување на

Референтни каматни стапкиНБРМ промовираше воспоставување на реферетни

каматни стапки на пазарите на пари...

... СКИБОР беше воведен во 2007 година (продолжени рочности во 2011 година), а МКДОНИА во 2008 година

01/2008

04/2008

07/2008

10/2008

01/2009

04/2009

07/2009

10/2009

01/2010

04/2010

07/2010

10/2010

01/2011

04/2011

07/2011

10/2011

01/2012

04/201202468

1012

Референтни каматни стапкиМКДОНИАСКИБОР преку ноќСКИБОР 1нСКИБОР 1мСКИБОР 3мСКИБОР 6мСКИБОР 9мСКИБОР 12м

(ВО %)

4.4 Развој на финансиските пазари – позитивни трендови

Продлабочување на девизниот пазар проследено со зголемување на прометот на меѓубанкарскиот пазар...

2005

2005

2005

2006

2006

2007

2007

2007

2008

2008

2009

2009

2010

2010

2010

2011

2011

2012

0100200300400500600700800900 Промет на девизен пазар

Меѓубанкарско тргување Банки-клиенти

(во мил. евра)

4.4 Развој на финансиските пазари – позитивни трендови

Одржување на релативно високо тргување на домашниот меѓубанкарски пазар на депозити и пораст на тргувањето на подолг рок во услови на замирање на меѓународните меѓубанкарски пазари заради зголемената неизвесност...

01,0002,0003,0004,0005,0006,0007,0008,0009,000

10,000 Промет на пазар на депозити

до 1 месец до 1 недела Преку ноќ

(во мил. денари)

4.4 Развој на финансиските пазари – позитивни трендови

Зголемен интерес за инвестирање во ДХВ на подолг рок

2005

2005

2005

2006

2006

2006

2007

2007

2007

2008

2008

2008

2009

2009

2009

2010

2010

2010

2011

2011

2011

2012

2012

0

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

5 год. 3 год. 2 год. 12 мес. 6 мес. 3 мес. 1 мес.

(во мил. денари)

4.4 Развој на финансиските пазари – позитивни трендови

Пораст на прометот на пазарите преку шалтер, охрабрен со склучување на првата меѓубанкарска репо-трансакција.

2005

2005

2006

2006

2007

2007

2007

2008

2008

2009

2009

2009

2010

2010

2011

2011

2012

2012

0

200

400

600

800

1000 Промет на пазари преку шалтер

Државни записи Благајнички записи

(во мил. денари)

4.3 Обезбедување на сигурен, стабилен и ефикасен систем

на плаќања Оперативна улога

-Обезбедува сигурно, непречено и ефикасно функционирање на МИПС системот-Агент на државата во однос на платниот промет со странство за потребите на државата

Надгледување на платните системи - Спроведува надзор на работењето на платните системи во

склад со базичните принципи на системски важните платни системи, а во насока на елиминирање и минимизирање на евентуални ризици кои произлегуваат од функционирањето на платните системи

Развојна улога-НБРМ е катализатор и промотор на развојот на платните системи (Национален совет за платни системи со кој претседава и Стратегија за развој на платниот систем)

5. Заклучни согледувањаУлогата на НБРМ, како регулатор ...1) одржување на стабилен финансиски систем2) активно учество на пазарите, преку

интервенции на девизниот пазар и примена на пазарни инструменти за управување со ликвидноста на банките,

3) инволвираност во насока на поддршка на пазарите на пари и хартии од вредност,

4) непречено спроведување на трансакциите во платниот систем.

... координацијата на НБРМ со останатите регулатори е од особено значење

Ви благодарам на вниманието!