ავტორი: ფიქრია სიდამონიძე

სსიპ ქ. რუსთავის მე-12 საჯარო სკოლა

ანტიკურ ხანაში საუბრობდნენ ოთხი ეპოქის შესახებ. ოქროს საუკუნე, ვერცხლის საუკუნე, ბრინჯაოს საუკუნე, რკინის საუკუნე, ამის შემდეგ ანტიკური სამყაროსრწმენით სამყაროს დასასრული იყო.

პრე-ისტორია

ძველიმსოფლიო

შუასაუკუნეები

თანამედროვეერა

ახალი ერა

პროტო-ისტორია

ენეოლითი, ბრინჯაოს ხანა, რკინის ხანა

ქვის ხანა

პალეოლითი, მეზოლითი, ნეოლითი

ანტიკური აღმოსავლეთი

ანტიკური ხანა

გვიანი ანტიკა

ადრეულიშუა

საუკუნეები

ქვედა შუასაუკუნეები

ზედა შუასაუკუნეები

გვიანი შუასაუკუნეები

პერიოდიზაცია ოთხიდიდი მონარქიის

მიხედვით

პერიოდიზაციაფორმაციების(წყობილების) მიხედვით

პერიოდიზაციისსამწევროვანი დაყოფა

-ძველი, შუა და ახალი

ისტორია.

პერიოდიზაცია დიდირელიგიების მიხედვით

პერიოდიზაცია საბჭოთაფორმაციული სისტემის

მიხედვით

პერიოდიზაციამსოფლიო

იმპერიების მიხედვით

პერიოდიზაციაფორმაციების(წყობილების) მიხედვით

ქართული, როგორც მსოფლიო ქრისტიანული, ისტორიოგრაფია ისტორიას იწყებს ღმერთის მიერსამყაროს შექმნით. საქართველოს ისტორიის პერიოდიზაციის მესაძირკვლედლეონტი მროველი იყო. მის მიერ შემუშავებული პერიოდიზაცია მტკიცედ დამკვიდრდა ქართულ ისტორიოგრაფიაში. ლეონტიმრაველმა ქართული ისტორია დაყო ორ პერიოდად- მეფობის ხანამდე და მეფობის ხანა. ამ მოსაზრებასთითქმის ყველა ისტორიკოსი იზიარებდა XIX საუკუნემდე.ვახუშტი ბატონიშვილმა ქართული ისტორიოგრაფია ორ პერიოდად დაჰყო. საქართველოსისტორია ფარნავაზიდან 1469 წლამდე და ქვეყნის ისტორია, ერთიანი, მონოლითური სახელმწიფოსდაშლის შემდეგ.ქართულ ისტორიოგრაფიაში ახალი სიტყვა თქვა XIX საუკუნის ისტორიკოსმა სულხან ბარათაშვილმა. იგი ქართული ისტორიის პერიოდიზაციის გააზრებისას არსებითად ევროპულტრადიციასეყრდნობოდა. საქართველოს ისტორიის წერისას მან მოიმარჯვა პერიოდიზაციის პროგრესულიმოდელი - ისტორიის სამწვრიანი დაყოფა. სულხან ბარათაშვილმა პირველად დაყო ქართული ისტორიასამ პერიოდად: ძველი, შუა საუკუნეები და ახალი ისტორია. მისი თვალსაზრისით, ძველი ისტორიამთავრდებოდა და ახალი იწყებოდა IV საუკუნეში ქრისტიანობის გავრცელებით. შუა საუკუნეების დასარულად სულხან ბარათაშვილი იღებდა XV საუკუნის მიწურულს - ერთიანისაქართველოს დაშლას. ეს ფაქტი კვლავ უახლოვდება მსოფლიო ისტორიის პერიოდიზაციას(კონსტანტინოპოლის დაცემა 1453 წელს და გეოგრაფიული აღმოჩენები 1492 წელს).საქართველოსში საბჭოთა ხელისუფლების დამყარების შემდეგ თანდათანობით დამკვიდრდასაქართველოს ისტორიისადმი ფორმაციული მიდგომა. ძველ ისტორიასა და შუა საუკუნეებს შორისმიჯნად აღებული იქნა ფეოდალიზმისჩასახვა IV საუკუნეში ე.წ "ფეოდალური რევოლუციასაქართველოში". შუა საუკუნეების დასასრულადდა ახალი ისტორიის დასაწყისად ასახელებენ XIX საუკუნის შუა ხანებს - საქართველოში ბატონყმობის გაუქმება, ხოლო საქართველოს უახლესი ისტორიაიწყება 1921 წლიდან საქართველოს გასაბჭოებით.

ქრისტეს შობიდან II საუკუნეში ცნობილმა ბერძენმა მეცნიერმა კლავდიუსპტოლემაიოსმა საფუძველი ჩაუყარა მსოფლიოს ისტორიის დაყოფას(პერიოდიზაციას) ოთხ დიდ მონარქიად. ამ მოდელის თანახმად, კაცობრიობამგანვითარების ოთხი პერიოდი განვლო:•ასურეთ-ბაბილონის,•მიდია-სპარსეთის,•ბერძულ-მაკედონური• რომის მონარქიების პერიოდი.

ოთხ დიდ მონარქიად დაყოფას საფუძვლად ედო ბიბლია. პირველი სამიმონარქია ემთხვევა "ძველ აღთქმას", მეოთხე რომის იმპერია ემთხვევა "ახალაღთქმას".

V საუკუნიდან მსოფლიოს ისტორიის ოთხ დიდი მონაქიად პერიოდიზაციაშიახალი იდეები წამოაყენა, ჰიპონის ეპისკოპოსმა ნეტარმა ავგუსტინემ. რაც იმითგამოიხატა, რომ მან ოხი მონარქიის მიხედვით პერიოდიზაცია კარგადმოარგო ქრისტიანულ-თეოლოგიურ მსოფლმხედველობას, რაცმნიშვნელოვანწილად განსაზღვრა მისი სიცოცხლისუნარიანობა მთელი შუასაუკუნეების განმავლობაში. ამიტომ ეს პერიოდიზაცია შუა საუკუნეებშიგაბატონებულ ადგილს იკავებდა.