დიდი ქართველი მეფეები

13

Click here to load reader

  • Upload

    -
  • Category

    Education

  • view

    24.513
  • download

    18

Transcript of დიდი ქართველი მეფეები

Page 1: დიდი ქართველი მეფეები
Page 2: დიდი ქართველი მეფეები

— იბერიის . პირველი მეფე. . III ძვ წ საუკუნეში. მას

ტრადიციისამებრ უკავშირებენ ქართული დამწერლობის . შექმნას

საქართველოს პირველი; გამაერთიანებელი

ფარნავაზიანთა დინასტიის დამაარსებელი ფარნავაზი იყო

ქართლის , მეფე რომელმაც შექმნა , ერთიანი სამეფო დაამკვიდრა

ქართული ანბანი, დააარსა ქალაქიმცხეთა, საფუძველი ჩაუყარა

. ფარნავაზიანთა დინასტიას და სხვ , იგი იყო ქართლის მამასახლისის

, სამარას ძმისწული მამით, - . ქართლოსიანი დედით სპარსელი

ფარნავაზის მეფობის თარიღის ზუსტი . განსაზღვრა ძნელია სამეფო ტახტი

III მას ძველი წელთაღრიცხვის 90–80– საუკნის იან წლებში უნდა

. დაეკავებინა

Page 3: დიდი ქართველი მეფეები

ფარსმან II იყო იბერიის უძლიერესი მეფე, რომელსაც სიმამაცისა და ვაჟკაცობისთვის „ქველი“ ეწოდა. ტახტზე ასვლისთანავე, დაახლოებით 125

წელს, ფარსმანმა ილაშქრა ალბანეთსა და კაბადოკიაში. 130 წლისთვის მას თითქმის მთელი

სამხრეთ კავკასია ემორჩილებოდა. სომხეთის სამეფო იბერიის ვასალი გახდა, რამაც რომი

გაანაწყენა. რომის იმპერატორმა ადრიანემ იბერიის მეფეს მკაცრი წერილი გამოუგზავნა და რომში

ჩასვლა უბრძანა, თუმცა ფარსმანმა იმპერატორს მტკიცე უარი განუცხადა. ადრიანე იბერიასთან ომს

მოერიდა და მეფეს ძღვნად 50 რომაელი ლეგიონერი და ერთიც საბრძოლო სპილო

გამოუგზავნა. , რომში ახალი იმპერატორის ანტონიუს, პიუსის ტახტზე ასვლისთანავე ურთიერთობა ორ

. სახელმწიფოს შორის გაუმჯობესდა იმპერატორის მიწვევა ფარსმანმა მიიღო და რომს ოჯახითურთ

. ესტუმრა რომსა და იბერიას შორის გაფორმდა . ხელშეკრულება მოკავშირეობის შესახებ მეფემ

, ამალითურთ რომის კოლიზეუმში ჯირითი გამართა , რამაც იმპერატორი ისე აღაფრთოვანა რომ მან მარსის მოედანზე ცხენზე ამხედრებული ფარსმანის

ქანდაკება დაადგმევინა.

Page 4: დიდი ქართველი მეფეები

III,მირიან ქართლის მეფე IV , საუკუნეში ბიზანტიის იმპერატორის

კონსტანტინესა (306-337) და სომეხთა მეფის თრდატის (287-330)

. თანამედროვე მეფობის დასაწყისშიირანელებთან ერთად იბრძოდა

რომაელების . წინააღმდეგ აგრეთვე ებრძოდა თრდატს სომხეთის მოსაზღვრე ქართლის სამხრეთი

. რაიონების შემოსაერთებლად მირიანIII- , ის დროს 337 , წლის ახლო ხანაში

ქართლში ქრისტიანობა სახელმწიფო . III სარწმუნოებად გამოცხადდა მირიან

IV უნდა იყოს საუკუნის რომაელი ისტორიკოსის ამიანე მარცელინუსის

თხზულებებში მოხსენიებული იბერთა( ) , ქართლის მეფე მერიბანი რომელსაც

რომაელებმა როგორც თავიანთ, მოკავშირეს უხვი საჩუქრები

, გაუგზავნეს რომ ირანელებს არ.მიმხრობოდა

Page 5: დიდი ქართველი მეფეები

Iვახტანგ გორგასალი, ( . ქართლის მეფე დ. V 40- . ― . დაახლ საუკუნის იან წწ გ 502),

. პოლიტიკური მოღვაწე და სარდალი" " (გორგასალი სპარსულად - ) მგლისთავა იმიტომ

, შერქმევია რომ მუზარადზე მგელი ჰქონია.გამოსახული

მეფე ვახტანგ გორგასალი საქართველოში ქრისტიანობის განმტკიცებასა და ქვეყნის

. ირანელთა აგრესიისაგან დაცვას ცდილობდა მისი მმართველობის დროს ქართულმა ეკლესიამ

, ავტოკეფალია მოიპოვა თბილისი ქართლის დედაქალაქად გამოცხადდა და განისაზღვრა

- საქართველოს საგარეო ორიენტაცია გზა, . ბიზანტიისკენ გზა ევროპისკენ ქართულმა

ეკლესიამ სარწმუნოებისა და ქვეყნისათვის .თავდადებული ხელმწიფე წმინდანად შერაცხა

Page 6: დიდი ქართველი მეფეები

I დავით კურაპალატი ( † 881), I-ბაგრატ ის , უფროსი ძე ბაგრატიონთა ტაოს შტოს

. წარმომადგენელი კურაპალატი 876- . იდან881 I დავით ვერაგულად მოკლა

( ) გვარამ გუარამ მამფალის ძემ ნასრამ. . ი ჯავახიშვილის , აზრით მკვლელობის

: მიზეზი გახდა შემდეგი გარემოება როცა Iლიპარიტ ბაღვაშმა გვარამ მამფალის კუთვნილი თრიალეთის ქვეყანა დაიპყრო

და თავის პატრონად და მფარველად I , დავით გამოაცხადა ნასრამ ეს აქტი

გვარამის სახლის მფლობელობის ხელყოფად მიიჩნია და მამის შელახული

უფლების აღდგენა მოისურვა

Page 7: დიდი ქართველი მეფეები

IV დავით აღმაშენებელი ( . დ 1073, ქუთაისი - . გ 24 იანვარი. 1125), საქართველოს მეფე 1089-1125,

IIგიორგი - , ის ძე ბაგრატიონთა . – დინასტიიდან ერთ ერთი ყველაზე წარმატებული ქართველი მონარქი,

მოახერხა -თურქ სელჩუკთა 1121 ქვეყნიდან განდევნდა წელს

დიდგორის ბრძოლაში . მნიშვნელოვანი გამარჯვებით მის

მიერ არმიაში და მმართველობის სისტემაში გატარებულმა

რეფორმებმა შესაძლებლობა მისცა ქვეყანა გაეერთიანებინა და მთელი

კავკასიის მიწების საქართველოს . დაქვემდებარებაში შემოეყვანა

ქრისტიანული კულტურის წამხალისებელი და თავად

თავდადებული ქრისტიანი საქართველოს

მართლმადიდებლური ეკლესიის .მიერ წმინდანად არის შერაცხული

Page 8: დიდი ქართველი მეფეები

თამარ მეფე ( . . დ დაახ 1160 — . გ 1213, შესაძლოა 1210 ან 1207), საქართველოს

მონარქი 1184 , წლიდან III-გიორგი ის , ასული ბაგრატიონთა გვარის

. წარმომადგენელი თამარს საქართველოს ოქროს ხანაში მოუწია

მეფობა და უაღრესად წარმატებული მმართველის რეპუტაციით

, სარგებლობდა რისთვისაც მას " ქვეშევრდომებმა მეფეთ მეფე და

, დედოფალთ დედოფალი აფხაზთა, , , ქართველთა რანთა კახთა და სომეხთა

შირვანთა და შაჰანშათა და ყოვლისა აღმოსავლეთისა და დასავლეთისა

, თვითმფლობელობითა მპყრობელი დიდება ამა სამყაროსა და

, " სარწმუნოებისა მესიის მოვლენილი . ტიტული უბოძეს

Page 9: დიდი ქართველი მეფეები

დემეტრე მონღოლების მიერ გვანცას ( სიკვდილით დასჯის დაახლოებით 1262)

შემდეგ იზრდებოდა ტარსაიჭ ორბელის . 1268- , სახლში ტახტის მემკვიდრე გახდა იდან

. როცა უფროსი ძმა გიორგი გარდაიცვალა 1270, VII- , დავით ის გარდაცვალების შემდეგ

, არსებული წესის თანახმად მეფედ დასამტკიცებლად ყაენთან წაიყვანეს

ილხანთა სახელმწიფოში. ყაენმა აბაღამ II დემეტრე საქართველოს მეფედ დაამტკიცა

- და მეურვე მეთვალყურედ დაუნიშნა ყაენების სამსახურში დაწინაურებული მედროვე

სადუნ მანკაბერდელი, რომელიც აბაღას ვილის, II- . თანახმად დემეტრე მ ათაბაგად დანიშნა

მცირეწლოვანი დემეტრეს მეფობაში ქვეყნის . ფაქტობრივი გამგებელი სადუნი იყო როგორც

, II ილხანთა ვასალი დემეტრე საქართველოს ლაშქრით მონღოლთა ყველა ლაშქრობაში

. მონაწილეობდა 1277, 1280 და 1281 აბაღას მიერ ეგვიპტის სულთნის წინააღმდეგ

მოწყობილ ლაშქრობაში რამდენიმე ათასი . ქართველი მეომარი დაიღუპა ორ უკანასკნელ

ლაშქრობაში საქართველოს ლაშქარს დემეტრეII . მეთაურობდა

Page 10: დიდი ქართველი მეფეები

  1590 21 წლის მარტს სტამბულში ირანსა და ოსმალეთს შორის დადებული ზავით ირანის . პოზიციები კავკასიაში საგრძნობლად შესუსტდა

, აღმოსავლეთი საქართველო აღმოსავლეთი, სომხეთი ჩრდილო და სამხრეთი აზერბაიჯანი

( ), არდებილისა და თალიშის გამოკლებით ქურთისტანი და ლურისტანის ნაწილი ოსმალეთის . საზღვრებში მოექცა ზავის შედეგები ირანისათვის

.   I (1587-1629) მეტად სამძიმო იყო შაჰ აბას . რევანშისათვის ემზადებოდა ამისათვის მან , მნიშვნელოვანი რეფორმები ჩაატარა ირანში

რის შედეგადაც განამტკიცა ქვეყნის, ცენტრალიზაცია ჩამოაყალია რეგულარული

( ). 1603 არმია გარდა ფეოდალური ლაშქრისა - , განახლდა ირან ოსმალეთის ომი რომელიც

1639 . მცირე შესვენებებით წლამდე გაგრძელდა ირანის პირველი ამოცანა იყო აღმოსავლეთ

, _  კავკასიიდან თურქების განდევნა მეორე არ , დაეშვა რუსეთის რომელიც თანდათანობით

, . მოიწევდა სამხრეთისაკენ შემოსვლა კავკასიაში , ერევნის ციხის ალყის დროს როდესაც ირანის

, ჯარი ოსმალთა მთავარი ძალებს ებრძოდა შაჰმა კახეთის მეფე II ალექსანდრე და ქართლის მეფე Xგიორგი . ჯარებითურთ მიიწვია

Page 11: დიდი ქართველი მეფეები

(1286 – 1346) – გიორგი ბრწყინვალე (1314 – 1346) საქართველოს მეფე

, ( აღიზარდა სამცხეში მისი ბაბუის დედის) I მხარე ბექა ჯაყელის

( ) . 1299 -მანდატურთუხუცესი კარზე ყაზან ყაენმა მცირეწლოვანი გიორგი საკუთარი

VIII- ძმის დავით ის წინააღმდეგ ბრძოლაში – , ჩააბა მეფედ დანიშნა მაგრამ მისი

უფლებები თბილისს არ სცილდებოდა და “ ” . ამიტომ თბილისის მეფეს უწოდებდნენ

VIII-ამავე მიზნით გამოიყენა ყაენმა დავით III ( 1302-08 ის მეორე ძმა ვახტანგ მეფობდა

). 1314 , VIII- წლებში წელს დავით ისა და III- , ვახტანგ ის გარდაცვალების შემდეგ

V- .გიორგი მ მიიღო მეფობა – გიორგიმ ჩაიბარა დაქცეული ქვეყანა

, ეკონომიკურად დაძაბუნებული , პოლიტიკურად დაშლილი სულიერად

. „ დაკნინებული იდგა დიდი უსამართლობა … და მძლავრებულობა ერთმანეთის

, , ღალატად დასხმა დაქცევა ციხეთა, სიკვდილი ცოლის წაგვრა და დაგდება – ”, უბრალოსა მრავალფერნი ულუსობანი

“ - ”.არსად სამართალი აღარ იყო ღა

Page 12: დიდი ქართველი მეფეები

Iსოლომონ ( . დ 1735 — . გ23 აპრილი, 1784, ქუთაისი),

იმერეთის მეფე 1752-1784, V-ალექსანდრე ის . I- ძე სოლომონ ის

მიზანი იყო ცენტრალური , ხელისუფლების განმტკიცება

დასავლეთ საქართველოს, გაერთიანება ტყვეებით ვაჭრობის

მოსპობა და ოსმალთა მძლავრობისაგან ქვეყნის. განთავისუფლება მეფის ამ გეგმებს

ვერ ურიგდებოდნენ მსხვილი, თავადები როსტომ რაჭის ერისთავმა და ლევან აბაშიძემ 1752

, იგი იმერეთიდან გააძევეს მაგრამ1753 I- სოლომონ მა მოახერხა

. ტახტის დაბრუნება

Page 13: დიდი ქართველი მეფეები

IIერეკლე ( . დ 7 ნოემბერი, 1720, თელავი — . გ 11 იანვარი, 1798, , იქვე დაკრძალულია

მცხეთაში, სვეტიცხოვლის ტაძარში), 1744—1762 კახეთის, 1762—98 - ქართლ კახეთის

, მეფე II-თეიმურაზ ის . II ძე ერეკლე აკავშირებდა ქართლისა და კახეთის

ბაგრატიონთა . , , ორ შტოს დედამისი თამარი VI-ვახტანგ ის , , ასული იყო ხოლო მამა

II — თეიმურაზ კახთა მეფე II-დავით ის ( - ) . იმამყული ხანი ძე