საჯარო სამსახურის რეფორმა

54
saqarTvelos ganviTarebis kvleviTi instituti GEORGIAN DEVELOPMENT RESEARCH INSTITUTE levan izoria paata turava sajaro samsaxuris reformis koncefcia Tbilisi, 2012

description

 

Transcript of საჯარო სამსახურის რეფორმა

Page 1: საჯარო სამსახურის რეფორმა

saqarTvelos ganviTarebis kvleviTi instituti

GEORGIAN DEVELOPMENT RESEARCH INSTITUTE

levan izoria paata turava

sajaro samsaxuris

reformis koncefcia

Tbilisi, 2012

Page 2: საჯარო სამსახურის რეფორმა

saqarTvelos ganviTarebis kvleviTi instituti

GEORGIAN DEVELOPMENT RESEARCH INSTITUTE

levan izoria, paata turava

sajaro samsaxuris

reformis koncefcia

Tbilisi, 2012

Page 3: საჯარო სამსახურის რეფორმა

saqarTvelos ganviTarebis kvleviTi instituti (GDRI) _ da- moukidebeli, arakomerciuli organizacia, dafuZnda 2011 wels. institutis amocanaa demokratiis ganviTarebis, politi- kuri, ekonomikuri, socialuri da sxva reformebis xelSewyoba saTanado kvlevebisa da diskusiebis meSveobiT.

veb-gverdi: www.gdri.ge

el.fosta: [email protected]

ufaso gamocema

©

©

saqarTvelos ganviTarebis kvleviTi instituti, 2012

l. izoria, p. turava, 2012

gamomcemloba `nekeri~, 2012

ISBN 978-9941-436-26-0

Page 4: საჯარო სამსახურის რეფორმა

sarCevi

1. Sesavali ....................................................................................................................... 4

2. sajaro samsaxuris reformirebis ZiriTadi orientirebi saqarTveloSi . ............................. 6

3. ucxouri gamocdileba. ............................................................................. 9

3.1. biurokratia .................................................................................................. 9

3.2. aqtiuri saxelmwifo ....................................................................... 11

3.3. moqnili saxelmwifo......................................................................... 11

3.3.1. saxelmwifos neoliberaluri kritika ......... 11

3.3.2. axali sajaro menejmenti (NPM) .................. 12

4. sajaro samsaxuris reformis ZiriTadi aspeqtebi ..................................................................................... 19

4.1. sajaro samsaxuris ZiriTadi institutebi ........ 19

4.1.1. sajaro samarTlis korporacia ................... 21

4.1.2. sajaro samarTlis dawesebuleba ................ 22

4.1.3. sajaro samarTlis fondi ............................. 22

4.2. saxelmwifo samsaxuris sistema .......................................... 23

4.2.1. sajaro mosamsaxure da sajaro moxele ..... 24

4.2.2. sajaro samsaxurSi dasaqmebulTa Tanafardoba .................................................. 25

4.2.3. profesiuli moxelisa da damxmare/daqiravebuli muSakis gamijvnis kriteriumebi . ............................... 26

4.2.4. profesiuli moxelis ZiriTadi niSnebi........ 26

-3-

Page 5: საჯარო სამსახურის რეფორმა

4.2.5. sajaro moxeleTa klasifikacia ................... 26

4.2.6. samoxeleo-samarTlebrivi urTierToba ..... 27

4.3. `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanonis ZiriTadi problemebi da maTi gadaWris gzebi ....................................................................... 27

4.3.1. samsaxurSi miReba . ........................................ 27

4.3.2. gamosacdeli vada . ........................................ 28

4.3.3. atestacia ...................................................... 28

4.3.4. kvalifikaciis amaRleba . .............................. 29

4.3.5. kadrebis stabiluroba, rogorc

profesiuli sajaro moxelis institutis qvakuTxedi . ............................... 29

4.3.6. rangireba ......................................................... 31

4.3.7. socialuri garantiebi ................................... 32

4.3.8. uflebebis dacvis garantia ......................... 32

4.3.9. disciplinuri pasuxismgebloba . .................. 32

4.3.10. SromiTi davebi ............................................. 33

4.3.11. sajaro samsaxuris eTika ............................ 33

4.3.12. Sromis kanonmdeblobis moqmedeba ............ 34

4.3.13. sajaro samsaxuris sabWo ........................... 34

5. gamoyenebuli literatura ............................................................. 35

-4-

Page 6: საჯარო სამსახურის რეფორმა

1. Sesavali

koncefciis mizania xeli Seuwyos sajaro samsaxuris Tanamedrove modelis Camoyalibebas. analizs safuZvlad

udevs saqarTvelos moqmedi kanoni `sajaro samsaxuris Sesaxeb~. aseve gaTvaliswinebulia saqarTvelos parla- mentSi Setanili kanonproeqti `sajaro samsaxuris Ses- axeb~. warmodgenili koncefciis Tanaxmad, sajaro samsax- uris modeli efuZneba profesiuli sajaro moxelis in- stituts. tradiciuli biurokratiuli modelis gver- diT, `marTvis axali modelis~ ZiriTadi aspeqtebis gaT- valiswinebiT, unda Seiqmnas politikuri zegavlenisagan damoukidebeli marTvis ganxorcielebis meqanizmebi. sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonma unda gansazRvros profesiuli sajaro moxelis samarTlebrivi statusi da Seqmnas misi samarTlebrivi dacvis meqanizmebi. sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonma unda gansazRvros sajaro samsaxuris sistema, sajaro samsaxuris klasifi- kacia, sajaro samsaxuris karieris principis Sesabamisad

gavlis wesi, sajaro mosamsaxureTa socialuri dacvis garantiebi, sajaro mosamsaxureTa ganaTlebis, momza- debisa da gadamzadebis sitema. sajaro samsaxuris siste- mis funqcionirebis uzrunvelyofis mizniT unda Seiqm- nas sajaro samsaxuris sabWo, romelic aRWurvili iqneba realuri uflebamosilebebiT, raTa xeli Seuwyos mmarT- velobis erTiani standartebis danergvas sajaro samsax- urSi. sajaro samsaxuris Sesaxeb moqmedi kanoni formal- urad cnobs sajaro moxelis instituts, moxelisa, ro-

-5-

Page 7: საჯარო სამსახურის რეფორმა

melic iniSneba uvadod, Tumca kanoni ar gansazRvravs im samarTlebriv garantiebs, romelic Sinaarss SesZenda am instituts. saqarTvelos parlamentSi Setanili kanonproeqti uars ambobs profesiuli sajaro moxelis institutze

da samoxeleo samarTlebrivi urTierToba gadaჰyavs sax- elSekrulebo urTierTobaze. rogorc kanonproeqtis dasabuTebaSi vkiTxulobT, koncefcia efuZneba `axali marTvis~ modelis elementebs, rac gulisxmobs kerZo se- qtoris elementebis Semotanas sajaro samsaxurSi. `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanoni miRebuli iqna 1997 wlis 31 oqtombers da masSi dRemde 74-jer Sevida cvlilebebi da damatebebi. TiToeuli cvlileba atareb- da fragmentul xasiaTs, emsaxureboda mimdinare poli- tikuri miznebis miRwevas da, amdenad, ar iyo sajaro

samsaxuris Tanamedrove koncefciis Sesabamisi kanonis Camoyalibebisken gadadgmuli nabiji. sajaro samsaxuris reformis kompleqsurobis gaT- valiswinebiT, mniSvnelovania politikuri kursis gansaz- Rvra saxelmwifo funqciebTan mimarTebiT. ekonomikuri krizisisa da saxelmwifo biujetis deficitis gaTval- iswinebiT, aqtualuri xdeba `gansaxelmwifoebriobis~ Tema. sakiTxi exeba, erTi mxriv, saxelmwifo mosaxurebis sferos axleburad gaazrebas da, meore mxriv, misi ganx- orcielebis efeqturi organizaciuli strategiis Cam- oyalibebas. aRniSnuli miznis miRwevis saSualebas war- moadgens `privatizacia~. saxelmwifo funqciebis priva- tizaciis procesSi, pirvel rigSi, unda ganisazRvros is aqtiurobebi, romelTa gansaxelmwifoebriobac unda moxdes kerZo seqtoris sasargeblod. meore didi nawili RonisZiebebisa, romelic eqceva saxelmwifo funqci- is cnebis qveS, unda gaiyos sam nawilad: 1. saxelmwifo

funqciebi, romelic xorcieldeba mxolod saxelmwifo

organoebis mier; 2. saxelmwifo funqciebi, romelic

-6-

Page 8: საჯარო სამსახურის რეფორმა

xorcieldeba saxelmwifos mier organizaciuli mowyo- bis kerZo-samarTlebrivi formis gamoyenebiT da 3. sax- elmwifo funqciebi, romelic xorcieldeba kerZo subi- eqtebis mier. `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanonis mowes- rigebis farglebSi eqceva mxolod pirveli nawili, Tum- ca, danarCeni samic ar aris naklebad saintereso, Tundac

imis gaTvaliswinebiT, rom kerZo samarTlebrivi formis gamoyenebis an kerZo pirebis mier sajaro funqciebis ganxorcielebis dros warmoSobili zianis anazRaurebis sakiTxi saWiroebs naTlad mowesrigebas. saxelmwifo funqciaTa gaazrebis konteqstSi unda daisvas sakiTxi, Tu ramdenad aris aucilebeli saxelm- wifo organoebis (Sesabamisad, iq dasaqmebuli sajaro

moxeleebis) mier konkretuli funqciis ganxorcieleba (mag., Sss-s sakuTrebis dacvis policia), rodesac aRniS- nuli funqcia imave xarisxiT da naklebi danaxarjebiT

SeiZleba Sesruldes kerZo pirebis mier. sajaro samsax- uris sistema im SemTxvevaSi aris efeqturi, rodesac sax- elmwifo koncentrirebulia mxolod arsebiTi sakiTxebis, rogorc sakuTari funqciis, saxelmwifo organoebis meS- veobiT gadaWrisaken. sajaro samsaxuri da misi ZiriTadi instituti _ `profesiuli moxele~ _ aris is ZviradRire- buli resursi, romelsac sWirdeba gafrTxileba da swo- rad gamoyeneba, raTa miviRoT danaxarjebis Sesabamisi Sedegi. sajaro samsaxuris koncefcia, rogorc saxelmwifoe- brivi mowyobis politikuri xedvis erTi konkretuli sfero, moicavs mxolod sajaro samsaxuris mowyobis ZiriTad elementebs da misi warmatebulad ganxorciele- ba damokidebulia saerTo politikis sworad gaazrebaze.

-7-

Page 9: საჯარო სამსახურის რეფორმა

2. sajaro samsaxuris reformirebis

ZiriTadi orientirebi saqarTveloSi

ganviTarebul qveynebSi sajaro administraciis re- formis mTavari orintirebis gansazRvram cxadi gaxada, rom yovel reformas konkretuli sazogadoebrivi gan- viTarebis adekvaturi gamowvevebi udevs safuZvlad. saqarTveloSi sajaro administraciis reformis strate- giuli mimarTulebebis dadgenisTvis es, pirvel rigSi, niSnavs konkretuli istoriuli situaciis pragmatul

analizs da realobidan gamomdinare reformebis prior- itetebis gansazRvras. sabWoTa kavSiris daSlidan `vardebis revoluciamde~ (2003 w.) postkomunistur saqarTveloSi saxelmwifo da misi administraciuli struqturebi, ZiriTadad, sab- WoTa kavSirSi danergili muSaobis stiliTa da formiT

ganagrZobda saqmianobas. sabWoTa administracia imiT

gamoirCeoda, rom igi sazogadoebrivi urTierTobis TiTqmis yvela sferos aregulirebda. saxelmwifos am yovlismomcveli regulirebis moTxovnebs sajaro admin- istraciul struqturebSi dasaqmebuli personalis didi `armia~ akmayofilebda, romlis Senaxvac saxelmwifos udidesi Tanxebi ujdeboda. `vardebis revoluciamde~ postkomunistur saqarTveloSi saxelmwifo struqtureb- Si dasaqmebul pirTa raodenoba ZiriTadad SenarCunda, Tumca, ukve Zalian mcire saxelfaso ganakveTebiT, rom- liTac elementaruli sayofacxovrebo moTxovnilebis dakmayofilebac ki SeuZlebeli iyo. amitom am periodSi sajaro moxeleTa arsebobis umTavres wyarod korufcia iqca. saxelmwifosa da misi administraciis safuZvels araformaluri institutebi, korufcia da klienteliz-

-8-

Page 10: საჯარო სამსახურის რეფორმა

mi warmoadgenda. igi Zalian waagavda feodaluri tipis saxelmwifos, sadac saxelisuflebo struqturas piradi urTierTobebi gansazRvravda. aseT pirobebSi postko- munistur saqarTveloSi saxelmwifosa da sajaro admin- istraciis reforma aqtualur Temad sinamdvileSi aras- dros qceula. dRes saqarTveloSi politikis mTavari amocana aris demokratiuli da samarTlebrivi saxelmwifos princi- pebis Sesabamisi institutebis, maT Soris, damoukidebe- li sajaro administraciis, Camoyalibeba. saqarTvelom saxelmwifosa da sajaro administraciis reformireba im instituciuri sawyisebiT unda daiwyos, riTac daiwyo

ganviTarebul qveynebSi Tanamedrove saxelmwifos Camo- yalibeba, kerZod, demokratiuli samarTlebrivi saxelm- wifos SeqmniT. saqarTveloSi saxelmwifosa da sajaro administra- ciis reformis mTavar orientirebs gansazRvravs evro- pis samezoblo politikis farglebSi saqarTvelosTvis SemuSavebuli samoqmedo gegma. aRniSnuli dokumentis mixedviT, evrokomisia sxvadasxva sferoSi iTvaliswinebs saqarTvelosTvis finansur mxardaWeras. pirvel adgils ikavebs demokratiis, samarTlebrivi saxelmwifosa da kargi mmarTvelobis (`Good Governance~) uzrunvelyofa. am etapze saqarTveloSi aucilebelia demokratiuli da samarTlebrivi saxelmwifosTvis damaxasiaTebeli insti- tuciuri safuZvlebis Seqmna da mxolod amis Semdeg _ mowinave qveynebis saxelmwifosa da sajaro administra- ciis ganviTarebis Tanamedrove tendenciebis gaTval- iswineba. aRniSnuli winapirobebis uzrunvelyofis gareSe, ganviTarebuli qveynebidan garkveuli koncefciebis Tu modelebis saqarTveloSi brmad gadmotana ar mogvcems dadebiT Sedegs. noyieri niadagis gareSe, konkretuli realobis gauTvaliswineblad, saqarTveloSi maTi dan-

-9-

Page 11: საჯარო სამსახურის რეფორმა

ergvis mcdeloba usargeblo iqneba. marTalia, `vardebis revoluciis~ Semdeg saqarT- veloSi saxelmwifosa da sajaro administraciis re- formirebis kuTxiT mniSvnelovani nabijebi gadaidga, rogoricaa zedmeti Statebis gauqmeba, korufciasTan brZola, xelfasebis momateba, samuSao infrastruqturis gaumjobeseba da sxv., magram aucilebelia sajaro sam- saxuris ganviTarebis erTiani strategiis Camoyalibeba, romelic instituciuri reformebis ganxorcielebaze iqneba orientirebuli. saqarTvelos politikur-administraciuli sistema jer kidev ar aris myari. gansakuTrebiT TvalSisace- mia saxelmwifo institutebis damoukideblobis daba- li xarisxi, saxelmwifo saqmianobaSi moqalaqeTa Tana- monawileobis SezRuduloba, demokratiuli kontrolis sistemis sisuste. saxelmwifo moxeleTa muSaobis sti- li gamoirCeva mkacri centralizmiT, efeqtiani dageg- marebisa da kontrolis deficitiT. personalis sferoSi naTlad Cans TanamSromelTa kvalifikaciis dabali done, klientelizmi da partiuli patronaJi. aRniSnuli realobis gamo, mowinave qveynebis saxelm- wifosa da sajaro administraciis Tanamedrove koncef- ciebis upirobo danergva saqarTveloSi iqneba kontra- produqtiuli. amis sailustraciod axali sajaro mene- jmentis koncefciis saqarTvelos dRevandel pirobebSi ganxorcielebis perspeqtivis warmoCena dagvexmareba. aRniSnuli koncefciis ganxorcieleba, pirvel rigSi, SesaZlebelia kargad funqcionirebadi sabazro ekonomi- kis pirobebSi, sadac uzrunvelyofilia kerZo sakuTrebis dacva da saxelSekrulebo avtonomia, gansakuTrebiT ki _ damoukidebeli sasamarTlo xelisuflebis pirobebSi. transformaciis procesSi myofi qveynisTvis, rogor- ic saqarTveloa, tipuria is faqti, rom ekonomika bo- lomde ar aris saxelmwifo regulaciisgan Tavisufali.

- 10 -

Page 12: საჯარო სამსახურის რეფორმა

formaluri institutebis nacvlad Zlieria araformal- uri urTierTobebi, patronaJi. aseTi realoba saTanado

niadags ar qmnis axali sajaro menejmentis koncefciis srulyofili ganxorcielebisaTvis, romlis erT-erT

mTavar princips warmoadgens kerZo struqturebisTvis sajaro amocanebis rac SeiZleba metad gadacema. axali sajaro menejmentis koncefciis ganxorcielebi- sTvis aucilebeli winapirobaa Zlieri, ganxorcielebis unaris mqone saxelmwifo, damoukidebeli sakanonmdeblo

da sasamarTlo xelisuflebis sistemiTa da kompeten- turi, politikurad neitraluri sajaro administraciis arsebobiT. gansakuTrebiT paralamentma, rogorc da- moukidebelma politikurma institutma, unda uzrunve- lyos sajaro administraciis Zalauflebis balansi. am- denad, axali sajaro administraciis koncefciis mTavari orientiri – moqnili saxelmwifo _ ar niSnavs saxelmwi- fos dasustebas, aramed, piriqiT, gulisxmobs Zlier in- stitutebs, romlebic demokratiuli da samarTlebrivi saxelmwifos princips Seesabameba. amasTan, axali sajaro menejmentis koncefciis zo- gierTi elementis ganxorcieleba, ramdenadac kargad ar

unda JRerdnen isini rotorikis doneze, Camoyalibebis procesSi myofi saqarTvelos dRevandeli politikur-ad- ministraciuli sistemisTvis safrTxis Semcveli ufroa. erTi SexedviT, sajaro administraciis farglebSi pasux- ismgeblobis decentralizacia, qvemdgomi rgolebisTvis meti avtonomiis miniWeba Sesabamisi biujetis gamoyofiT

SeiZleba pozitiurad Sefasdes, magram susti saxelmwifo

struqturebis pirobebSi igi xels Seuwyobs, erTi mxriv, dekoordinacias da, meore mxriv, korufcias. Tavad gan- viTarebul saxelmwifo struqturebSi decentraliza- ciis praqtikis danergva naTelyofs, rom sinamdvileSi calkeul organoebs Soris koordinaciis problemam da korufciam iCina Tavi.

- 11 -

Page 13: საჯარო სამსახურის რეფორმა

naklebi safrTxis Semcvelia reformis is elementebi, romlebic sajaro administraciis saqmianobaSi moqalaqe- Ta Tanamonawileobas iTvaliswinebs, iqneba es mrgvali magidis, gamokiTxvebisa Tu komunikaciis sxva formebiT, Tumca, amisaTvis aucilebelia, rom saxelmwifoSi arse- bobdes demokratiis maRali xarisxi, samoqalaqo sazoga- doebis TviTorganizaciis, sakuTar Tavze meti pasux- ismgeblobis aRebis kultura. winaaRmdeg SemTxvevaSi, didia imis albaToba, rom moxdes saxelmwifo xelisu- flebis mier moqalaqeTa Tanamonawileobis manipulacia da maTi sakuTari Zalauflebis interesebisadmi daqvem- debareba. myari demokratiuli institutebis gareSe, susti samoqalaqo sazogadoebis pirobebSi, aRniSnuli reformis elementebi kargaven Tavis daniSnulebas. yovelive zemoTqmulidan gamomdinare, saqarTveloSi saxelmwifosa da sajaro administraciis reformirebi- sTvis, pirvel rigSi, aucilebelia, strategiuli prior- itetebis gansazRvra da maTi ganxorcieleba. es politi- kis prerogativaa. sajaro administraciis reformirebi- sTvis pragmatuli da mizanmimarTuli politika, pirvel

rigSi, orientirebuli unda iyos demokratiuli da samarTlebrivi saxelmwifos instituciuri infrastruq- turis Seqmnaze. ganviTarebuli qveynebis saxelmwifosa da sajaro administraciis modernizaciis Tanamedrove tendenciebi upirobod ki ar unda gadmoviRoT, aramed

reformis calkeuli elementis danergvis saWiroeba konkretuli situaciis analizze dafuZnebulma sarge- blianobam unda ganapirobos.

- 12 -

Page 14: საჯარო სამსახურის რეფორმა

3. ucxouri gamocdileba

sajaro samsaxuris reforma aris dinamikuri proce- si, romelic, sazogadoebrivi gamowvevebis Sesabamisad, miznad isaxavs administraciis qmedunarianobisa da pa- suxismgeblobis amaRlebas. sajaro samsaxuris reformebi yovelTvis misi kla- sikuri funqciebis, kerZod, dagegmarebis, organizaciis, personalis, gadawyvetilebis miRebis, finansebisa da kontrolis, farglebSi xorcieldeba. sajaro samsaxuris TiToeuli reforma aris aRniSnuli funqciebis optimi- zaciis konkretuli gegma, romelic garkveuli saxelmZ- Rvanelo orientirebiT aris ganpirobebuli. Tavad re- formis es ZiriTadi orientirebi saxemwifos konkretuli gagebidan gamomdinareobs. am TvalsazrisiT, mniSvnelovania ganviTarebuli qveynebis gamocdilebis Seswavla. is naTelyofs, rom sajaro samsaxuris reforma yovelTvis ganpirobebulia saxelmwifos axali koncefciiT. es gamocdileba gvac- nobs, aseve, Tanamedrove sajaro administraciis ganviTa- rebis tendenciebs msoflioSi da iZleva saqarTveloSi misi ganxorcielebis Teoriul safuZvels. marTalia, mowinave qveynebis sajaro samsaxuris re- formebis gacnobis TvalsazrisiT, saqarTvelos evro- puli orientaciidan gamomdinare, gansakuTrebuli yur- adReba klasikur-evropuli administraciis ganviTarebas daeTmoba, magram es ganviTareba, garkveuli Tavisebure- bebis miuxedavad, zogadad asaxavs msoflios ganviTa- rebuli qveynebis sajaro administraciis reformirebis saerTo elementebs.

- 13 -

Page 15: საჯარო სამსახურის რეფორმა

3.1. biurokratia

veberiseuli klasikur-biurokratiuli sajaro ad- ministraciis saqmianobaSi TvalSisacemia kanonis uzenae- soba da kompetenciebis mkacri gansazRvra. TviTneburi mmarTvelobis formebisgan gasxvavebiT, sadac adminis- traciis moxele sajaro resursebs sakuTari Sexedulebi- samebr gankargavs da sadac garkveuli Tanamdebobis da- kaveba nepotizms, klientelizms an korufcias ukavSird- eba da ukontroloba sufevs, klasikur-biurokratiuli modelis farglebSi sajaro administraciis mTeli saqmi- anoba samarTlebrivi uflebamosilebebiTaa dadgenili, ganawilebuli da gakontrolebuli. veberiseuli biurokratiuli organizacia gamoxat- ulebas hpovebs, erTi mxriv, piramidis msgavs ierarqiul

mowyobaSi da, meore mxriv, Sidaorganizaciuli proce- durebis standartizaciaSi. ierarqiuli mowyobis Tval- sazrisiT, biurokratiuli administracia xasiaTdeba Sromis mkacri ganawilebiTa da specializaciiT. swored

aqedan gamomdinareobs garkveuli sferoebis mixedviT

sajaro moxeleebis dasaqmebisTvis specialuri kompeten- ciis (codnisa da gamocdilebis) arsebobis aucilebloba. amasTan, biurokratiul organizaciaSi TiToeuli orga- nizaciuli erTeuli zemdgomi erTeulis daqvemdebare- baSia. biurokratiuli organizaciis Sida procedurebis daxasiaTebisas aRsaniSnavia administraciuli saqmiano- bis mkacri standartizacia da garkveul Sinaganawesebze damokidebuleba. aRniSnuli saqmianoba xorcieldeba mx- olod werilobiTi formiT, rac xels uwyobs mis gam- Wirvalobasa da gakontrolebas. ierarqiulobasTan da specializaciasTan erTad, organizaciis aseTi Sida pro- cedurebi karg safuZvels iZleva sajaro administraciis demokratiuli da samarTlebrivi saxelmwifos Sesabamisi

- 14 -

Page 16: საჯარო სამსახურის რეფორმა

marTvisa da kontrolisaTvis. biurokratiuli administraciis erT-erTi mTavari damaxasiaTebeli niSani misi personalis profesionalizmi da kompetenturobaa. profesiuli saqmianoba `sicocxlis manZilze~, uvadod xorcieldeba. aRniSnuli principi sa- jaro moxeleTa piradi interesebis gaTvaliswinebiT ki ar aris nakarnaxevi, aramed maTi profesiuli damoukide- blobis gamyarebisTvisaa gamiznuli, rac, saboloo jamSi, sajaro administraciis instituciur ganmtkicebas isax- avs miznad. sajaro moxelis profesiuli winsvla kari- eris princips efuZneba, romelic maTi kvalifikaciis mudmivad amaRlebas iTvaliswinebs. fuladi anazRaureba xdeba winawar dadgenili saxelfaso ganakveTiT. sajaro

moxele valdebulia, miukerZoeblad ganaxorcielos Ta- visi profesiuli saqmianoba. es valdebuleba zemdgomi piris mimarT erTgulebaSi ki ar unda gamoixatebodes, aramed institutis mimarT damokidebulebaSi, ramac, sab- olood, politikisagan biurokratiuli organizaciis damoukidebloba unda uzrunvelyos. biurokratiuli organizaciis saqmianoba moqalaqee- bisaTvis winaswar gaTvladia, radgan igi mxolod kanonis safuZvelze xorcieldeba. is, Tu ramdenad kanonismieria calkeuli administraciuli qmedeba, SeiZleba sasamarT- los gziT gakontroldes. biurokratiuli administra- ciis werilobiTi formiT muSaoba amis karg safuZvels iZleva. sasamarTlo kontrolTan erTad, ierarqiuli or- ganizaciisTvis mniSvnelovania saparlamento kontrolis principis arseboba. calkeulma ministrma unda uzrun- velyos, rom uwyebis farglebSi misi brZanebebi konsti- tuciisa da kanonis Sesabamisad Sesruldes. winaaRmdeg SemTxvevaSi, misi politikuri pasuxismgeblobis sakiTxi dadgeba. biurokratiuli organizaciis zemoT moyvanili el- ementebis mixedviT SesaZlebelia dajamdes, Tu ra niS-

- 15 -

Page 17: საჯარო სამსახურის რეფორმა

nebiT gansxvavdeba demokratiuli da samarTlebrivi sax- elmwifos principis safuZvelze momuSave Tanamedrove biurokratia ganuviTarebeli administraciis modelisa- gan. ganuviTarebeli administracia pirovnul Zalaufle- basTanaa gaigivebuli, maSin, rodesac Tanamedrove bi- urokratiul modelSi administracia saxelmwifo insti- tutis saxiT aris warmodgenili. ganuviTarebeli admin- istraciisTvis damaxasiaTebelia moxeleTa TviTneboba, maTi sakuTari interesebis win dayeneba, ukontroloba. ganviTarebuli biurokratiisTvis ki _ muSaobis mkacri formalizmi, moxeleTa profesionalizmi, instituciuri damoukidebloba da saqmianobis rogorc sasamarTlo, ise sistematuri ierarqiuli kontroli. amdenad, sajaro administraciis biurokratiuli modeli saukeTeso pasuxi iyo meore msoflio omis Semd- gom evropaSi sazogadoebriv gamowvevaze, romlis mTavar

mizans demokratiisa da samarTlebrivi saxelmwifos ganx- orcieleba warmoadgenda. am models dResac ar daukar- gavs Tavisi mniSvneloba. marTalia, misi reformireba da optimireba administraciuli politikis dRis wesrigSi mravaljer damdgara, magram alternatiuli modeliT

misi sruli Secvla SeuZlebelia. biurokratiuli mod- elis aseTi warmateba imiT aixsneba, rom igi, uwinaresad, maRalganviTarebuli samarTlebrivi da instituciuri kulturis nayofia da ara mxolod organizaciuli kat- egoria.

3.2. aqtiuri saxelmwifo

samociani wlebis Sua periodidan evropaSi saxelmwi- fosa da sajaro administraciis reformis ZiriTadi ori- entiri Seicvala. germanul administraciul mecnierebaSi es etapi „aqtiuri saxelmwifos“ an „aqtiuri politikis“

- 16 -

Page 18: საჯარო სამსახურის რეფორმა

saxeliT aris cnobili. saxelmwifos axali koncefcia evropaSi imJamindeli pirveli seriozuli ekonomikuri krizisiT iyo ganpirobebuli. axali SexedulebiT, ekonomikuri krizisis Tavidan acilebis saSualebas aqtiuri saxelmwifo warmoadgen- da, rac saxelmwifos mxridan TiToeulis mimarT ufro

met mzrunvelobas, xolo ekonomikis mimarT ufro met

dagegmarebas gulisxmobda. saxelmwifos SesaZleblobe- bi did optimizmTan iyo dakavSirebuli. am optimizmis Sesabamisad, saxelmwifo ufro meti ZalisxmeviT unda Careuliyo sazogadoebriv urTierTobebSi. meti dageg- marebis politikiT mas unda gamoesworebina sabazro eko- nomikis „xarvezebi“ da mniSvnelovani Sesworebebi unda Seetana masSi. istoriulma ganviTarebam cxadyo aqtiuri saxelm- wifos SezRuduli SesaZleblobebi. me-20 saukunis sa- mocdaaTiani wlebis bolos man Tavisi kariera daasrula. morigma ekonomikurma krizisma naTeli gaxada, rom sax- elmwifom imaze meti aiRo sakuTar Tavze, vidre realu- rad SeeZlo.

3.3. moqnili saxelmwifo

moqnili saxelmwifos idea me-20 saukunis samocdaa- Tiani wlebis bolodan iqca saxelmwifosa da sajaro

administraciis reformierebis mTavar orientirad. misi ganviTareba SeiZleba or etapad daiyos. pirveli etapi moicavs saxelmwifos neoliberalur kritikas, xolo meore etapi ukavSirdeba axali sajaro menejmen- tis warmoSobas, romelic saerTaSoriso enaze `New Publik Management~-is saxeliT aris cnobili.

- 17 -

Page 19: საჯარო სამსახურის რეფორმა

3.3.1. saxelmwifos neoliberaluri kritika

XX saukunis 70-iani wlebis bolosTvis ganviTarebul

qveynebSi gavrceleba daiwyo saxelmwifos neoliberal- urma kritikam, romlis mixedviT, socialur-ekonomikuri progresis mTavar Semaferxebel faqtors arsebuli bi- urokratiuli saxelmwifo sistema warmoadgenda. saerTa- Soriso specialur literaturaSi igi TetCerisa (Thatch- erism 1978 wlidan) da reiganis (Reagonomics 1980 wlidan) ekonomikur programebs ukavSirdeba. aRniSnuli koncefciis mixedviT, gasakuTrebuli kri- tikis obieqti gaxda is garemoeba, rom saxelmwifo sul

ufro da ufro meti amocanis Sesrulebas iRebda sakuTar

Tavze, rasac saxelmwifo biujetis xarjviTi nawilis gazrda, biurokratiuli aparatis gadideba, kanonebis si- Warbe da detaluri regulirebis tendencia mohyva. yove- live amis Sedegad ki moqalaqe da kerZo biznesi zaral- deboda. mewarmis Tavisufleba zomaze metad izRudeboda da is saxelmwifo biurokratiaze damokidebuli xdeboda. am tendeciis sapirispirod, iseT iniciativebs mien- iWa upiratesoba, romelTac sajaro administraciisa da kanonmdeblobis gamartiveba hqondaT miznad dasaxuli. neoliberaluri reformebis ganxorcielebis Sedegad

saxelmwifo da misi sajaro administracia unda gamx- dariyo ufro moqnili da martivi. is rac SeiZleba na- klebad unda Careuliyo ekonomikur procesebSi, unda daezoga meti Tanxa, unda Seemcirebina personali da es- aubra martivi sakanonmdeblo eniT. yovelive amis ganx- orcieleba `moqnili saxelmwifos~ pirvel etapze (me-20 saukunis oTxmociani wlebis dasrulebamde) ZiriTadad

Sidaorganizaciuli tradiciuli marTvis meqanizmebisa da struqturebis SenarCunebiT hqondaT warmodgenili. am etapisTvis isini ar gamxdara kritikis obieqtebi.

- 18 -

Page 20: საჯარო სამსახურის რეფორმა

3.3.2. axali sajaro menejmenti (NPM)

me-20 saukunis oTxmociani wlebis bolos ganviTare- buli qveynebis saxelmwifosa da sajaro administraciis reformirebis ZiriTad orientirad, marTalia, kvlav moqnili saxelmwifos idea da misi amocanebi – sajaro

administraciis gamartiveba, gansaxelmwifoebrioba da arabiurokratiuloba _ rCeba, magram ukve tradiciuli marTvis formebis Secvlis moTxovniT. amisaTvis axali sajaro menejmentis koncefcia aqcents akeTebs kerZo

seqtoris marTvis Taviseburebebze da misi gamocdile- bidan iZens sajaro administraciis reformirebisTvis aucilebel codnas. aRniSnuli koncefcia Tavdapirve- lad imdenad popularuli gaxda mTel msoflioSi, rom qveynebi, sadac administraciis reformebi dRis wesrigSi idga, misi gavrcelebis erTgvarma eiforiamac ki moicva. igi dResac samecniero ganxilvis aqtualuri Temaa, ami- tom mis gadmocemas ufro meti yuradReba daeTmoba.

a) ZiriTadi Tezisebi

axali sajaro menejmenti tradiciuli biurokratiis qmedunarianobas eWvqveS ayenebs da administraciisTvis sruliad axal struqturas da axali muSaobis stils ani- Webs upiratesobas. axali sajaro menejmentis mixedviT, politika de- talurad ki ar unda marTavdes sajaro administracias samarTlebrivi normebisa da biujetis mkafiod gansaz- Rvruli muxlebis meSveobiT, aramed is, ZiriTadad, unda Semoifarglos, erTi mxriv, administraciisTvis zogadi miznebis, strategiis an garkveuli standartebis gansaz- RvriT da, meore mxriv, iseTi biujetis dadgeniT, ro- melic ar iqneba winawar detalurad gawerili da amiT

administracias dautovebs biujetis sakuTari pasux- ismgeblobiT gamoyenebis SesaZleblobas. amdenad, poli- tikasa da sajaro administracias Soris xelisuflebis

- 19 -

Page 21: საჯარო სამსახურის რეფორმა

biT, is aqcents akeTebs swraf da moqnil saqmiswarmoebaze, sadac Semcirebuli iqneba procesebis standartizacia, sadac naklebi iqneba Sromis danawileba sxvadasxva gan- yofilebaSi da aseve Semoklebuli iqneba saqmiswarmoebis xangrZlivoba. sajaro administraciis Sida procesebis TiToeuli monawile (TanamSromeli), pirvel rigSi, ganixileba, ro- gorc Sida klienti. TanamSromlebi erTmaneTs erTgvar

momsaxurebas uweven, rogorc klientebi, ramac samsax- urSi sabolood erTiani jaWvuri procesis optimizacia unda uzrunvelyos. amiT izrdeba organizaciaSi TanamS- romlobis xarisxi da, aseve, TiToeulis erTian procesSi Tanamonawileobis Segneba. amas emateba sajaro adminis- traciis Sida procesebis gare klientze (moqalaqeze) orientacia, rac imas niSnavs, rom ZiriTadad moqalaqis interesebis maqsimaluri gaTvaliswinebiT unda iyos uz- runvelyofili organizaciaSi procesebis optimizacia. tradiciulad, sajaro administracia struqturu- lad warmodgenilia mravali ganyofilebiTa Tu samsaxu- riT, romlebic xSirad muSaobis biurokratiuli stiliT

gamoirCevian. klientis (moqalaqis) konkretuli proble- mis faqtobrivi Semadgenloba ki, romlis mosagvarebla- dac is sajaro administracias mimarTavs, xSirad dayo- fas ar eqvemdebareba. amitom, klientis interesebidan gamomdinare, mniSvnelovania, rom sajaro administraciam misi saqme erTiani, swrafi, moqnili momsaxurebiT uz- runvelyos. am mizans emsaxureba klientis erTi xelidan, erTi fanjridan momsaxurebis gawevis principi (one stopp agency; Bürgerbüros). moqalaqeebisTvis, erTiani momsaxurebis centrebis SeqmnasTan erTad, mniSvnelovania administraciis muSao- baSi maTi Tanamonawileobis uzrunvelyofac. am mizans emsaxureba sajaro administraciasa da moqalaqeTa Soris TanamSromlobis is organizaciuli formebi, romlebic

- 23 -

Page 22: საჯარო სამსახურის რეფორმა

mrgvali magidis, moqalaqeTa gamokiTxvis, sajaro admin- istraciis werilobiTi kritikis Tu sxva saxiT aris praq- tikaSi cnobili. aseTi TanamSromlobis farglebSi ganx- ilvis sagani SeiZleba iseTi mniSvnelovani Temac iyos, rogoricaa administraciuli momsaxurebis (produqtis) Rirebuleba da xarisxi. TanamSromlobis TiToeuli ase- Ti forma uzrunvelyofs moqalaqis (klientis), rogorc

inovatoris, monawileobas sajaro administraciis mod- ernizaciasa da misi praqtikis daxvewaSi. klientze orientacia sajaro administraciisTvis niSnavs momsaxurebis mudmiv gaumjobesebas, inovacias. momsaxurebis xarisxis sazomi unda iyos klientis kmayo- fileba. amitom sajaro administraciam unda Seqmnas mo- qalaqisaTvis momsaxurebis iseTi pirobebi, romelic mas naklebi danaxarjebiTa da drois umokles monakveTSi saWiro momsaxurebas sTavazobs. magaliTisTvis, aRsaniS- navia piradobis mowmobis gacemis iseTi praqtika, rode- sac administracia moqalaqes winaswar atyobinebs, Tu

rodis gauva vada Zvel piradobis mowmobas da ra sabuTe- bia saWiro axlis misaRebad. sajaro administraciasa da moqalaqes Soris urT- ierTobis gamartivebasa da momsaxurebis gaumjobesebaSi udides rols TamaSobs Tanamedrove teqnologiuri miR- wevebis efeqtiani gamoyeneba. internetis saSualebiT ad- ministraciis mier moqalaqisaTvis informaciis miwodeba an misTvis konkretuli momsaxurebis ganxorcieleba aris klientze orientirebuli administraciis mniSvnelovani elementi.

d) decentralizebuli pasuxismgebloba da centraluri

marTva axali sajaro administraciis koncefciaSi gansa- kuTrebuli adgili ukavia pasuxismgeblobis decentral- izacias. es exeba, erTi mxriv, rogorc politikisa da sa-

- 24 -

Page 23: საჯარო სამსახურის რეფორმა

jaro administraciis, ise uSualod sajaro administra- ciis farglebSi xelmZRvanel rgolsa da qvemdgom rgols Soris urTierTobis sakiTxs. aRniSnul urTierTobebSi did mniSvnelobas iZens erTgvari sakontraqto menejmenti. politikuri xelmZ- Rvaneloba da sajaro administracia Tanxmdebian imis Sesaxeb, Tu ra produqti (momsaxurebis saxe, misi Rire- buleba, xarisxi) ra moculobis biujetiT unda ganxor- cieldes. dakisrebuli amocanebis Sesrulebis procesSi administracia damoukidebelia. politikisTvis mTavaria dasaxuli mizani da miRweuli Sedegi. sakontraqto menejmentis principi moqmedebs Tavad

sajaro administraciis farglebSic. aq calkeuli or- ganizaciuli qveda rgoli xelmZRvanelobisgan gansaz- Rvruli momsaxurebis Sesasruleblad iRebs konkretul

davalebebs Sesabamisi biujetiT. davalebis SesrulebaSi qveda rgoli sargeblobs didi avtonomiiT. metic, mis farglebSi TiToeul TanamSromelsac ki miniWebuli aqvs damoukidebloba garkveuli amocanebis Sesrulebisas. amdenad, axali sajaro administraciis koncefciis Se- sabamisad, sajaro amocanebis Sesasruleblad pasuxismge- bloba decentralizebulia. amis mixedviT, marTva xor- cieldeba ara zemodan dadgenili detaluri brZanebebiTa Tu miTiTebebiT, aramed zemdgom da qvemdgom rgolebs Soris saerTo miznebsa da Sedegebze miRweuli SeTanxme- bebiT. marTvis decentralizeba iTxovs administraciis farglebSi axali komunikaciisa da SeTanxmebis kulturas. decentralizebuli pasuxismgebloba efeqtiani mar- TvisTvis qvemdgomi rgolebis koordinaciis aucile- blobas warmoSobs. calkeuli avtonomiuri erTeulebis koordinacia miiRweva, erTi mxriv, saerTo orientirebis gansazRvriTa da konkretul miznebze SeTanxmebiT, xolo, meore mxriv, e.w. Semowmebis sistemis uzrunve- lyofiT (Controlling) da perioduli saangariSo moxsenebe-

- 25 -

Page 24: საჯარო სამსახურის რეფორმა

biT. aRniSnuli elementebi qmnis marTvisa da kontrolis erTian process da amiT uzrunvelyofs decentralize- buli administraciis erTianobas.

e) TanamSromelTa kvalifikacia da motivacia

axali sajaro menejmenti gasakuTrebul mniSvnelo- bas aniWebs organizaciis TanamSromelTa kvalifikaciisa da motivaciis amaRlebis sakiTxs. Tavdapirvelad axali sajaro menejmentis koncefcia prioritets aniWebda or- ganizaciaSi marTvis axali modelis SemoRebis teqnikur

mxareebs, magram male cxadi gaxda, romOorganizaciaSi axali sajaro menejmentis modelis warmatebuli ganxor- cieleba mniSvnelovanwilad iqneboda damokidebuli ima- ze, Tu ramdenad SeZlebda igi dasaqmebul pirTa gonebisa da gulis mogebas. axali modelis srulfasovani ganxorcieleba Sesa- Zlebelia TanamSromelTa Sesabamisi kvalifikaciisa da motivaciis arsebobis SemTxvevaSi. aRniSnuli modelis mixedviT, administracia pasiuri rolisgan unda gaTavi- sufldes da igi SemoqmedebiT organod unda gardaiqm- nas. es moTxovna administraciis personalisTvis gansa- kuTrebuli gamowvevaa _ mas unda hqondes axali marTvis modelis Sesabamisi codna da unari. swored aRniSnuli codnis SeZenis Sedegad aris SesaZlebeli organizacia- Si momsaxurebis donisa da gaweuli saqmianobis Sedegis xarisxis amaRleba. is uzrunvelyofs, aseve, organizaci- is maRal konkurentunarianobas. saqmisadmi SemoqmedebiTi, inovaciuri midgoma zrdis TanamSromelTa motivacias. sajaro administraciis far- glebSi decentralizebuli pasuxismgeblobis SemoRebiT, romelic TiToeuli TanamSromlisTvis meti moqmedebis asparezs uzrunvelyofs, izrdeba dasaqmebuli persona- lis kmayofileba. xelmZRvanelobasTan erTad miznebze Se- Tanxmeba da perioduli TaTbirebi xels uwyobs imas, rom

- 26 -

Page 25: საჯარო სამსახურის რეფორმა

TiToeulma TanamSromelma ukeT gaigos Tavisi saqmianobis arsi da aRiqvas is, rogorc erTiani procesis ganuyofeli nawili. klientze orientacia da sxva administraciasTan konkurencia amaRlebs administraciis personalis Semoq- medebiT potencials da misi momsaxurebis xarisxs. axali sajaro administracis koncefcia dRis wesrig- Si ayenebs organizaciaSi xelmZRvanelobis axali stilis SemoRebis aucileblobas. ierarqiuli marTva, romelic

formaluri brZanebebis aRsrulebiT Semoifargleba da TanamSromlebTan diskusias gamoricxavs, ver upasuxebs marTvis axali modelis moTxovnebs. TanamSromlebTan in- tensiur urTierTobaze damyarebuli marTvis stili ki

organizaciis xelmZRvanეlisagan iTxovs, rom man TanamS- romlebs periodulad acnobos, Tu ra miznebs emsaxure- bian erTad, rogor afasebs is maT saqmianobas da gan- viTarebis ra perspeqtivebs xedavs momavalSi. yovelive

amisაTvis, aucilebelia organizaciaSi xelmZRvanelsa da TanamSromlebs Soris konstruqciuli urTierTobis praqtikis damkvidreba da ara mxolod qaRaldze gaweri- li xelmZRvanelobis ZiriTadi mimarTulebebi. marTvis axali modelis mixedviT, saqmianobis stand- artizaciis, mkacri kontrolisa da undoblobis adgils ikavebs ndobisa da pasuxismgeblobis kultura. kultu- ris es cvla unda ganxorcieldes TiToeulis SegnebaSi. am TvalsazrisiT, organizaciaSi gansakuTrebiT xelmZ- Rvanelzea damokidebuli iseTi atmosferos Seqmna, romelSic TiToeuli TanamSromeli sakuTar personalur

mniSvnelobasა da pasuxismgeblobas aRiqvams administra- ciis warmatebuli saqmianobisTvis.

v) administracia, romelic swavlobs

administraciis biurokratiuli modelidan marTvis axal modelze gadasvla Sesabamis kompetencias (cod- nas, gamocdilebasa da unars) iTxovs. axali menejmen-

- 27 -

Page 26: საჯარო სამსახურის რეფორმა

ti, ZiriTadad, ekonomiuri azrovnebiT gamsWvaluli da klientze orientirebuli unda iyos. miznebze SeTanxmebi- sa da sakontraqto marTvis stils unda Seesabamebodes TanamSromlobaze agebuli xelmZRvanelobis stili. kom- pleqsuri faqtobrivi Semadgenlobebis mosagvareblad

organizaciaSi saWiroa TiToeuli TanamSromlis gun- duri muSaobisa da sistemuri azrovnebis unari. adminis- traciis mudmivi dinamikuri ganviTarebisTvis aucilebe- lia inovaciuri midgomebi. aRniSnuli unaris gamomuSavebas administracia mx- olod im SemTxvevaSi SeZlebs, rodesac misi TanamS- romlebi axali moTxovnebis Sesabamisad swavloben, Tu rogor Seasrulon maTze dakisrebuli funqciebi ufro

optimalurad. swavlis es procesi unda iyos sazogadoe- brivi ganviTarebis dinamikis adekvaturi da maqsimalu- rad unda pasuxobdes adamianebis mzard moTxovnebs. TanamSromelTa Sesabamisi momzadebis programebis paralelurad, administraciaSi, romelic mudmivi swav- lis procesSi imyofeba, didi mniSvneloba eniWeba klient- Ta da TanamSromelTa gamokiTxvis instituts. man unda uzrunvelyos administraciis erTgvari TviTSemecnebis procesi, romlis mixedviTac SesaZlebeli iqneba muSao- baSi susti da Zlieri mxareebis analizi da samomavlo

orientirebis gansazRvra. am procesebis Sedegad yalib- deba konkretuli proeqtebi da samoqmedo gegmebi, maT

Soris, moqalaqeTa monawileobiT. reformebis ganxorcielebis procesSi TiToeuli ad- ministracia sakuTar gamocdilebas iZens. sxvaTa gamoc- dilebis gaziareba reformis warmatebisTvis mniSvnelo- van winapirobas warmoadgens. administracia, romelic

swavlobs, sxvasac unda aswavlides. aRniSnuli procesi kvalificiuri specialistebisa da mecnierebis monawile- obiT sistemur xasiaTs iZens. es xels uwyobs adminis- traciuli reformebis mecnierul ganzogadebas da karg

- 28 -

Page 27: საჯარო სამსახურის რეფორმა

safuZvels qmnis rogorc nacionalur, ise saerTaSor- iso doneze warmatebuli sajaro administraciis gamoc- dilebis Sesaswavlad.

z) sazogadoebriv zemoqmedebaze orientirebuli admin-

istracia axali sajaro menejmentis reformebis ganxor- cielebis procesma cxadyo, rom marto kerZo seqtoris marTvis elementebze orientacia, rogoricaa produqti, klienti, Sidaorganizaciuli avtonomia da sxv., Sei- cavs safrTxes, rom sajaro administraciis saqmianoba, ZiriTadad, finansur da ekonomikur faqtorebze iqne- boda damokidebuli. kerZo seqtorisgan gansxvavebiT, sajaro administraciis mizans ar warmoadgens mogebis miReba. amitom axali sajaro menejmentis reformebis mx- olod wminda finansur-ekonomikuri kategoriebiT Semo- fargvla srulad ver upasuxebda sajaro administraciis daniSnulebas. sajaro administraciis reformirebis yvela inicia- tiva, maT Soris, axali sajaro menejmentis element- ebis ganxorcieleba, maSin iqneba warmatebuli, rodesac

Tvalsawieridan ar daikargeba sajaro administraciis saqmianobis sazrisi – calkeuli adamianisTvis, sazoga- doebisTvis samsaxuri. sajaro administraciis nebismieri saxis reformisTvis mniSvnelovania, Tu ra zemoqmedebas iqoniebs dagegmili cvlilebebi sazogadoebriv ganviTa- rebaze, sazogadoebaSi TiToeuli moqalaqis Tanacxovre- baze. demokratiul saxelmwifoSi sajaro administraciis umTavresi amocana aris sazogadoebaSi saerTo sikeTis uzrunvelyofa. am amocanas igi konstituciiT gansaz- Rvruli ZiriTadi principebis Sesabamisad axorcielebs. konkretul Sinaars is im miznebsa da programebSi iZens, romlebic sxvadasxva sferoSi (socialuri, garemos dac-

- 29 -

Page 28: საჯარო სამსახურის რეფორმა

vis, ganaTlebis, kulturis da sxv.) garkveuli politi- kis gatarebaSi iCens Tavs. saboloo warmatebis sazomi aris is, Tu ra zemoqmedeba iqonia reformis politikam TiToeuli moqalaqis cxovrebis xarisxis amaRlebaze. axali sajaro menejmentis koncefciisTvis es imas niSnavs, rom sajaro administraciis reformirebi- sas aucilebelia Sidaorganizaciuli aspeqtebis iseT

mTlianobaSi integrireba, romelic sajaro administra- ciis mTavar daniSnulebas gamoxatavs. reformis Tval- sawieri yovelTvis im saboloo Sedegze unda iyos kon- centrirebuli, rasac adamianis pirobebis gaumjobeseba hqvia. amis gauTvaliswineblad sajaro admistraciis saqmianobis gaumjobesebis yoveli mcdeloba sakuTari sawyisebidan izolaciis safrTxes Seicavs. Sveicariasa da avstriaSi axali sajaro menejmentis koncefcia Tavidanve swored am moTxovnebis Sesabamisi iyo. aRniSnul qveynebSi igi zemoqmedebaze orientire- buli administraciis cnebiT damkvidrda. es saxelwodeba gamoxatavs im konceftualur xedvas, romlis mixedviTac

administraciis reformebis mniSvneloba imiT ganisaz- Rvreba, Tu ra zemoqmedebas axdens igi calkeul moqa- laqesa da sazogadoebaze. ganviTarebul qveynebSi axali sajaro menejmentis Semdgomi ganviTareba swored am ten- dencias usvams xazs.

- 30 -

Page 29: საჯარო სამსახურის რეფორმა

4. sajaro samsaxuris reformis

ZiriTadi aspeqtebi

4.1. sajaro samsaxuris ZiriTadi institutebi

`sajaro samsaxuris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis erT-erTi problemaa kanonis ZiriTadi cnebebisa da subi- eqtebis bundovaneba. pirvel rigSi, unda ganisazRvros kanonis moqmedebis sfero. es, Tavis mxriv, moiTxovs sax- elmwifo samsaxuris, sajaro samsaxuris, sajaro mosam- saxurisa da sajaro moxelis statusebis naTlad Camoya- libebas. koncefciis Tanaxmad, saxelmwifo samsaxuri aris saqmianoba arCeviT an daniSvniT Tanamdebobaze im dawe- sebulebaSi, romelic kanonmdeblobis safuZvelze axor- cielebs sakanonmdeblo, aRmasrulebel an sasamarTlo

xelisuflebas, saxelmwifo zedamxedvelobas da kon- trols, agreTve, saxelmwifo Tavdacvas. saxelmwifo samsaxurs ewevian, agreTve, kerZo pirebi, romlebic axorcieleben sajaro samarTlebriv ufle- bamosilebebs maTTvis aseTi uflebamosilebis gadacemis (delegirebis) safuZvelze. koncefciis Tanaxmad, saxelmwifo samsaxuris sistema Sedgeba oTxi jgufisagan: 1. saxelmwifo politikuri samsaxuri. saxelmwifo

politikur samsaxurs axorcieleben:

_

_

_

_

saqarTvelos prezidenti;

saqarTvelos parlamentis wevrebi;

saqarTvelos mTavrobis meTauri da wevrebi;

afxazeTisa da aWaris avtonomiuri respub-

- 31 -

Page 30: საჯარო სამსახურის რეფორმა

likebis umaRlesi warmomadgenlobiTi orga- noebis wevrebi;

_ afxazeTisa da aWaris avtonomiuri respub- likebis aRmasrulebeli xelisuflebis umaR- lesi organoebis xelmZRvanelebi da wevrebi;

adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomad- genlobiTi organos wevrebi (administraciu- li funqciis gareSe).

_

2.

3.

4.

sajaro samsaxuri.

savaldebulo samxedro da alternatiuli samoqa- laqo samsaxuri.

kerZo pirebis mier sajaro-samarTlebrivi ufle- bamosilebis ganxorcieleba.

winamdebare koncefciis ganxilvis sagania sajaro

samsaxuri, romelic eqceva ,,sajaro samsaxuris Sesaxeb“ kanonis mowesrigebis farglebSi. sajaro samsaxurs axor- cieleben sajaro mosamsaxure da sajaro moxele. sajaro samsaxuri warmoadgens saxelmwifo samsax- uris erT-erT konkretul formas. sajaro samsaxuris cnebis dadgena SesaZlebelia gamoricxvis (subtraqciis) meTodiT: saxelmwifo samsaxurs – X = sajaro samsaxurs. winamdebare koncefciis Tanaxmad, `sajaro samsax- uris Sesaxeb~ kanonis TvalsazrisiT, sajaro samsaxurs ar axorcieleben (formulaSi X-s warmoadgens):

_

_

_

saxelmwifo politikur samsaxurSi myofi pirebi;

pirebi, romlebic imyofebian savaldebulo samx- edro an alternatiul samoqalaqo samsaxurSi;

kerZo pirebi, romlebic axorcieleben sajaro- samarTlebriv uflebamosilebas (administraciu- li organos funqcionaluri gageba).

- 32 -

Page 31: საჯარო სამსახურის რეფორმა

sajaro samsaxuri SeiZleba ganimartos, rogorc sa- jaro uflebamosilebis ganxorcielebis mizniT anazRau- rebadi saqmianoba saxazino dawesebulebis arCeviT an dan- iSvniT saStato Tanamdebobaze. imisaTvis, rom gvqondes sajaro samsaxuri, mas unda hqondes Semdegi elementebi:

_

_

_

_

_

saxazino dawesebuleba;

sajaro uflebamosilebis ganxorcielebis mizani;

arCevis an daniSvnis aqti;

saStato ganrigi;

anazRaureba.

aRniSnulis gaTvaliswinebiT, `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanonis mowesrigebis farglebSi srulad eqceva:

_

_

aRmasrulebeli xelisuflebis samoqalaqo nawi- lis warmomadgenlebis saqmianoba;

sakanonmdeblo xelisuflebis, afxazeTisa da aWaris avtonomiuri respublikebis umaRlesi warmomadgenlobiTi organoebisa da adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoe- bis marTvis (administraciuli) funqciis ganmax- orcielebeli subieqtebis saqmianoba.

ZiriTadad `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanonis mowes- rigebisa da specialur kanonebSi mocemuli damatebiTi, specifikuri mowesrigebis farglebSi eqceva: samarTal- damcavi organoebi; daqiravebuli samxedro samsaxuri; diplomatiuri samsaxuri; kontrolis palata; saarCevno

administracia; sagadasaxado da sabaJo organoebi. rac Seexeba sasamarTloSi, damoukidebel maregu- lirebel organoebsa da saxalxo damcvelis ofisSi sam- saxuris gavlas, is ZiriTadad mowesrigdeba specialuri kanonebiT da, agreTve, `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kan- onis calkeuli debulebebiT.

- 33 -

Page 32: საჯარო სამსახურის რეფორმა

daskvna: saxelmwifo samsaxuri xorcieldeba `saja- ro samsaxuris Sesaxeb~ kanoniT mowesrigebisa da/an da- moukidebeli mowesrigebis farglebSi. saxelmwifo sakuTari funqciebis ganxorcielebis mizniT xSirad iyenebs organizaciuli mowyobis kerZo

samarTlis formebs. sajaro samsaxuris cnebis gansazRvri- saTvis arsebiTia ara ganxorcielebuli saqmianobis buneba, anu emsaxureba Tu ara is sajaro funqciebis ganxorciele- bas, aramed mniSvnelovania, rom subieqtis saqmianoba xor- cieldeba sajaro samarTlis iuridiuli piris samsaxurSi. sajaro samsaxuris samarTali saxelmwifo organoebsa da sxva sajaro samarTlis iuridiul pirebSi dasaqmebul- Ta samarTalia. is ar moicavs subieqtebs, romlebic dasaqmebulni arian kerZo samarTlis iuridiul pirebSi, im SemTxveva- Sic ki, rodesac saxelmwifo sakuTari amocanebis Sesas- ruleblad iyenebs organizaciuli mowyobis kerZo samar- Tlis formas. sajaro samsaxuris koncefciis aucilebeli elemen- tia `sajaro samarTlis iuridiuli piris Sesaxeb~ kanonis reforma. unda Camoyalibdes sajaro samarTlis iuridi- uli piris axali gageba: sajaro samarTlis iuridiuli piri SesaZlebelia Cam- oyalibdes organizaciuli mowyobis sxvadasxva formis gamoyenebiT:

1.

2.

3.

sajaro samarTlis korporaciebi,

sajaro samarTlis dawesebulebebi,

sajaro samarTlis fondebi.

4.1.1. sajaro samarTlis korporacia

sajaro samarTlis korporacia aris wevrobaze da- fuZnebuli da wevrebis cvlilebisagan damoukideblad

- 34 -

Page 33: საჯარო სამსახურის რეფორმა

arsebuli organizaciuli gaerTianeba, romlis samar- Talsubieqtoba efuZneba ara mis kerZo avtonomias, ar- amed saxelisuflo samarTlebriv aqts. sajaro samarTlis korporacias kerZo samarTlis ko- rporaciisagan ganasxvavebs misi organizaciuli mowyobis da saqmianobis sajaro-samarTlebrivi forma. teritoriuli korporacia aris konkretul teri- toriaze xangrZlivad mcxovreb pirTa (iZulebiT) gaer- Tianebaze damyarebuli erToba. sajaro samarTlis teritoriuli korporaciis for- mis gamoyenebis mTavari SemTxvevaa adgilobrivi TviTm- marTvelobis erTeulebis Seqmna. arateritoriuli korporacia moicavs im adamianebs, romlebic erTiandebian ara teritoriuli, aramed pro- fesiuli an/da sxva niSnebiT. sajaro samarTlis korporaciebi, romlebic Seqm- nilni ar arian teritoriuli niSniT, gxvdeba profesiul

gaerTianebebSi, mag., advokatTa gaerTianeba, rogorc sa- jaro samarTlis korporacia. sajaro samarTlis korporaciis Seqmnis mizani isaa, rom, erTi mxriv, is organizaciulad imijneba saxelmwi- fosgan da warmoadgens TviTmmarTvel erTeuls, romelic

axorcielebs sajaro-samarTlebriv uflebamosilebebs, meore mxriv, uzrunvelyofilia kanonisadmi misi daqvem- debareba da saxelmwifo zedamxedveloba. kerZo samarTlis korporaciisgan gansxvavebiT, sa- jaro samarTlis korporacia uflebamosilia, hyavdes sa- jaro moxeleebi, gamosces kanonqvemdebare normatiuli aqtebi da daawesos momsaxurebis safasuri da mosakre- blebi. saxelmwifom SesaZlebelia sajaro samarTlis korpo- raciis statusi mianiWos iseT organizacias, romelic ar

axorcielebs sajaro-samarTlebriv uflebamosilebas, ma- gram warmoadgens farTo sazogadoebis interesebs. amis

- 35 -

Page 34: საჯარო სამსახურის რეფორმა

mizania, moxdes misi moRvaweobisa da damsaxurebis aRiare- ba da misTvis sapatio samarTlebrivi statusis _ sajaro

samarTlis iuridiuli piris statusis _ miniWeba. aRniS- nuli forma gvxvdeba, magaliTad, wiTeli jvris sazoga- doebis, religiuri sazogadoebebisa da politikuri par- tiebis SemTxvevaSi. aRniSnul statuss aseve ukavSirdeba mTeli rigi sajaro-samarTlebrivi uflebebi da movaleo- bebi. aseT organizaciebs, miuxedavad maTi sajaro-samarT- lebrivi statusisa, ar hyavT sajaro moxeleebi. `sajaro samarTlis iuridiuli piris Sesaxeb~ saqa- rTvelos kanonis farglebSi religiuri organizaciebis samarTlebrivi statusis gansazRvrisas SesaZlebelia erTmaneTisagan gaimijnos saqarTvelos marTlmadide- bluri eklesia, romlis samarTlebrivi mdgomareoba, iu- ridiuli statusi, urTierToba saxelmwifosTan da sxva subieqtebTan gansazRvrulia saxelmwifosa da eklesias Soris dadebuli konstituciuri SeTanxmebiT (konkor- datiT), da sxva religiuri organizaciebi.

4.1.2. sajaro samarTlis dawesebuleba

sajaro samarTlis dawesebuleba aris sajaro-samar- Tlebrivi uflebamosilebiT aRWurvili instituti. is axdens im materialuri da adamianuri resursebis or- ganizebas, romelic aucilebelia miniWebuli ufle- bamosilebis gansaxorcieleblad. sajaro samarTlis dawesebuleba damyarebulia ara iZulebiT wevrobaze (es ganasxvavebs mas korporaciisa- gan), aramed momxmarebelze. misi Seqmnis mizania momsax- urebis gaweva. saxelmwifo an adgilobrivi TviTmmarTv- elobis organo, romelic iRebs sajaro samarTlis dawe- sebulebis Seqmnis gadawyvetilebas, valdebulia, izru- nos imaze, rom Seqmnas misi mdgradi funqcionirebisaTvis aucilebeli materialuri da finansuri safuZvlebi da

- 36 -

Page 35: საჯარო სამსახურის რეფორმა

Seqmnas zianis anazRaurebis meqanizmebi. sajaro samarTlis dawesebulebis formiT SesaZlebe- lia Seiqmnas sazogadoebrivi mauwyebeli, universitete-

- 37 -

Page 36: საჯარო სამსახურის რეფორმა

karieris principi Sesabamisi wodebis tarebis ufleba Sesabamisi uzrunvelyofis ufleba (alimentacia) uzrunvelyofis sakanonmdeblo mowesrigebis ufleba Tanamdebobidan TviTneburi gaTavisuflebisagan dacva administraciuli sasamarTlosadmi mimarTvis ufleba.

4.2.5. sajaro moxeleTa klasifikacia

moxele saxelmwifo samsaxurSi

moxele adgilobrivi TviTmmarTvelobis samsax- urSi

moxele sajaro samarTlis sxva iuridiuli piris samsaxurSi. 4.2.6. samoxeleo-samarTlebrivi urTierToba

• uvado: uvado daniSvna aris profesiuli moxelis institutis mniSvnelovani elementi. uvadoba em- saxureba moxelis profesiuli damoukideblobis uzrunvelyofas;

vadiani: vadiani samoxeleo-samarTlebrivi urT- ierToba warmoadgens gamonakliss, romelic

ZiriTadad gamoiyeneba adgilobrivi TviTmmarT- velobis sferoSi, arCeviT Tanamdebobebze;

gamosacdeli vadiT: gamosacdeli vada unda gax- des uvado urTierTobis warmoSobis aucilebeli winapiroba. is emsaxureba moxelis Sesabamisobis dadgenas. `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ moqmedi kanonis mowesrigeba ar Seesabameba im minimalur

moTxovnebs, rasac unda akmayofilebdes gamo- sacdeli vadis instituti.

- 43 -

Page 37: საჯარო სამსახურის რეფორმა

4.3. `sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanonis ZiriTadi

problemebi da maTi gadaWris gzebi

4.3.1. samsaxurSi miReba

`sajaro samsaxuris Sesaxeb~ moqmedi kanonis xarvezs warmoadgens is, rom bundovani da arasrulyofilia normebi, romelic awesrigebs sajaro samsaxurSi miRebis sakiTxs. sajaro samsaxurSi miRebis erT-erTi winapirobaa asa- ki – saxelmwifo moxelisaTvis 21 weli, xolo adgilo- brivi TviTmmarTvelobis moxelisaTvis 18 weli. koncefciis Tanaxmad, sajaro samsaxurSi miRebis asakad unda ganisazRvros 18 weli, miuxedavad imisa, Tu

romel kategoriazea saubari:

moxele saxelmwifo samsaxurSi

moxele adgilobrivi TviTmmarTvelobis samsaxurSi

moxele sajaro samarTlis sxva iuridiuli piris samsaxurSi.

18 wlis asakis miRweva ar gulisxmobs nebismier

doneze sajaro samsaxurSi miRebis moTxovnis uflebas. moqmed kanonSi mocemuli damatebiTi moTxovna – saTa- nado codna da gamocdileba saWiroebs zedmiwevniT da konkretulad gansazRvras. unda dadgindes ganaTlebis konkretuli cenzi da is gamocdileba, rac aucilebelia konkretuli sajaro samsaxurisaTvis. sajaro samsaxurSi miRebas safuZvlad unda daedos karieris principi, rac gulisxmobs sajaro samsaxuris safexurovan sistemaSi erTi safexuridan meore safex-

urze gadasvlas dawinaurebis safuZvelze – ganaTlebisა da gamocdilebis donis gaTvaliswinebiT. aRniSnuli mod-

eli xsnis asakTan dakavSirebულ kiTxvas da gamoricxavs 18 wlis asakSi karieris dawyebas zeda eSelonebidan.

- 44 -

Page 38: საჯარო სამსახურის რეფორმა

aRniSnuli sistema ar gavrceldeba damxmare mosam- saxureze/daqiravebul muSakze. aRniSnuli kategoria samsaxurSi miiReba moxelis profesiuli gamocdilebisa da samsaxuris interesebis gaTvaliswinebiT. „sajaro samsaxuris Sesaxeb“ kanonma unda daadginos is ZiriTadi moTxovnebi, romelic aucilebelia piris samsaxurSi misaRebad. samsaxuris specifikis gaTval- iswinebiT samsaxuris xelmZRvanels unda SeeZlos kan- onis safuZvelze da farglebSi daadginos damatebiTi moTxovnebi. moqmedi kanonis mixedviT, kompetenciis ganvrcoba- dobisa da uflebamosilebis donis mixedviT sajaro sam- saxurSi Tanamdebobebi iyofa Semdeg rangebad:

a) mTavari sajaro Tanamdeboba;

b) wamyvani sajaro Tanamdeboba;

g) ufrosi sajaro Tanamdeboba;

d) umcrosi sajaro Tanamdeboba.

aRniSnuli doneebisTvis zustad unda gaiweros spe- cialuri sakvalifikacio moTxovnebi: Sesabamisi gana- Tleba, praqtikuli gamocdileba, sakvalifikacio gamoc- dis warmatebiT Cabareba. sajaro samsaxurSi daniSvna unda moxdes mxolod

konkursis wesiT. aRniSnuli vrceldeba rogorc profe- siul moxeleze, aseve damxmare mosamsaxuresa da daqi- ravebul muSakze. profesiul moxelesTan mimarTebiT

es vrceldeba mxolod samsaxurebrivi karieris sawyis Tanamdebobaze daniSvnisas, xolo Semdgomi winsvla xdeba karieris principiT. konkursi SeiZleba iyos 3 formis: gare, Sida da Sereuli. unda mowesrigdes TiToeulis gamoyenebis wina- pirobebi. aseve mniSvnelovania sakonkurso komisiis Seqm- nis wesis sakanonmdeblo mowesrigeba.

- 45 -

Page 39: საჯარო სამსახურის რეფორმა

4.3.2. gamosacdeli vada

`sajaro samsaxuris Sesaxeb~ moqmedi kanoni iTval- iswinebs moxelis samsaxurSi miRebisas gamosacdeli vadis gamoyenebis SesaZleblobas, rac ar unda aRematebodes 6 Tves. aucilebelia, rom gamosacdeli vadis instituti ar atarebdes formalur xasiaTs da unda warmoadgendes samsaxurebrivi karieris aucilebel safexurs. sxvadasxva samsaxurisTvis, maTi specifikidan gamomdinare, es vada SeiZleba gansxvavebuli iyos, magram igi ar unda iyos 1 welze naklebi da 3 welze meti.

4.3.3. atestacia

sajaro samsaxuris karierul sistemaSi mniSvnelovani roli ukavia atestaciis instituts. misi mizania moxelis dakavebul samsaxurTan Sesabamisobisa da misi gadamza- debis saWiroebis dadgena, aseve, misi gaTavisuflebis an dawinaurebisaTvis safuZvlebis Seqmna. qarTul sinamdvileSi atestaciis instituti ar

muSaobs. mis asamuSaveblad aucilebelia Sesabamisi or- ganizaciuli da saproceso safuZvlebis Seqmna – unda ganisazRvros atestaciis Catarebis sakanonmdeblo

safuZvlebi, uflebamosili struqtura, misi muSaobisa da Sefasebis wesis mkacrad Camoyalibebuli reglamen- ti. atestacia unda atarebdes mkacrad reglamentirebul

da sistemur xasiaTs. misi sixSire unda ganisazRvros sazRvargareTis qveynebis gamocdilebisa da qarTuli realobis gaTvaliswinebiT. qveyanaSi, rogoricaa saqa- rTvelo, sadac sakanonmdeblo sistema da instituciuri mowyoba formirebis procesSia, SesaZlebelia dadgindes misi yovelwliurad Catarebis valdebuleba.

- 46 -

Page 40: საჯარო სამსახურის რეფორმა

4.3.4. kvalifikaciis amaRleba

`sajaro samsaxuris Sesaxeb~ moqmedi kanoni formal- urad iTvaliswinebs sajaro moxelis kvalifikaciis ama- Rlebis RonisZiebebs, rac gulisxmobs imas, rom moxeles 5 weliwadSi erTxel, Tanamdebobrivi sargos SenarCu- nebiT, eZleva 3 Tvemde vadiT saswavlo Svebuleba. aseve gansazRvrulia kadrebis samsaxuris valdebuleba, orga- nizeba gauwios mosamsaxureTa gadamzadebasa da kvalifi- kaciis amaRlebas. sajaro samsaxuris erT-erT funqciad

ganisazRvra sajaro mosamsaxureTa profesiuli momza- debis, gadamzadebisa da kvalifikaciis amaRlebis pro- cesis koordinacia. aRniSnuli RonisZiebebi dRemde ar

Catarebula. aucilebelia saxelmwifom Camoayalibos koncefcia, romelic uzrunvelyofs sajaro moxeleTa momzadebisa da gadamzadebis procesis efeqturad warmarTvas. aucilebelia Seiqmnas sajaro moxeleTa swavlebis specialuri programa da sajaro mmarTvelobis umaRlesi skola. imis gaTvaliswinebiT, rom samuSao moculobiTia, aucilebelia sxva moTamaSeTa CarTva. sajaro samsax- uris mier ganxorcielebuli akreditaciis safuZvelze SesaZlebelia saxelmwifo da kerZo saswavleblebisa da mosamzadebeli centrebis monawileoba moxeleTa kvali- fikaciis amaRlebis saqmeSi.

4.3.5. kadrebis stabiluroba, rogorc profesiuli saja-

ro moxelis institutis qvakuTxedi

sajaro samsaxuris gamarTuli muSaobis aucilebeli elementia kadrebis stabiluroba, romelic miiRweva sa- jaro samsaxurSi uvadod daniSvnis institutis realu- rad amuSavebiT. kadrebis stabiluroba ar gulisxmobs kadrebis ucvlelobas da axali kadrebis miRebaze uaris

- 47 -

Page 41: საჯარო სამსახურის რეფორმა

Tqmas. karieris principi uzrunvelyofs kadrebis ga- naxlebis process. karieris principis Tanaxmad, kanoni zustad unda gansazRvravdes samsaxurSi miRebis samarT- lebriv da faqtobriv garemoebebs, moxele unda daeqvem- debaros regularul Sefasebas da kvalifikaciis amaR- lebis mizniT Sesabamis gadamzadebas. misi samsaxurebrivi winsvla damokidebuli unda iyos profesiul momzade- basa da profesiul unar-Cvevebze. kadrebis stabilurobis pricipi moiTxovs, rom kano- ni zustad gansazRvravdes moxelis samsaxuridan gaTa- visuflebis samarTlebriv safuZvels da misi dacvis samarTlebriv da socialur garantiebs. `sajaro samsax- uris Sesaxeb~ moqmediUkanonis analizis Sedegad unda gamovyoT Semdegi problemebi:

1. „sajaro samsaxuris Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis 96-e muxli gansazRvravs samsaxuridan gaTavisu- flebas dawesebulebis likvidaciis gamo. norma saWiroebs Semdgom srulyofas. samsaxuris likvi- dacia ar unda aTavisuflebdes saxelmwifos sa- jaro moxelis Semdgom dasaqmebaze zrunvisagan, saWiroebis SemTxvevaSi, Sesabamisi gadamzadebis safuZvelze;

aRniSnuli muxlis me-2 punqtis Tanaxmad, dawese- bulebis reorganizacia ar qmnis safuZvels mox- elis gasaTavisufleblad. Tumca, aRniSnuli nor- mis gverdis avla xdeba ori gziT. xSirad reorga- nizacia xorcieldeba dawesebulebis likvidaciis saxelwodebiT da iqmneba imave funqciis mqone axali dawesebuleba. meore mxriv, norma uSvebs moxelis gaTavisuflebis SesaZleblobas, rode- sac reorganizacias Tan sdevs Statebis Semcire- ba. aucilebelia ganisazRvros Semdgomi bariere- bi (tolfasi samuSaos SeTavazeba, gadamzadebis

- 48 -

2.

Page 42: საჯარო სამსახურის რეფორმა

programis SeTavazeba, fuladi kompensaciis Se- Tavazeba wliuri Semosavlis odenobiT da a.S.), romelTa gamoyenebis Semdgom SesaZlebeli gax- deba moxelis samsaxuridan gaTavisufleba. dawe- sebulebis reorganizacia ar unda gulisxmobdes misi Semdgomi dasaqmebis valdebulebisagan srul

Tavisuflebas;

3. sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonis 97-e muxlis Tanaxmad, moxele SeiZleba gaaTavisuflon samsax- uridan arakanonierad gaTavisuflebuli moxelis samsaxurSi aRdgenisas. aRniSnuli norma emsaxure- ba ukanonod gaTavisuflebuli moxelis uflebis dacvas, magram iwvevs samsaxurSi daniSnuli mox- elis konstituciuri uflebis SezRudvas;

sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonis 98-e muxliT

gansazRvruli dakavebul TanamdebobasTan Seu- sabamobis gamo samsaxuridan gaTavisuflebis meqanizmi saWiroebs kanonmdeblis mxridan ufro

konkretulad gansazRvras, rodesac es xdeba ga- mosacdeli vadis aradamakmayofilebeli Sedegebis safuZvelze da atestaciis Sedegebis safuZvelze. xolo im SemTxvevaSi, rodesac moxelis janmrT- elobis mdgomareoba ar iZleva saSualebas, sa- Tanadod Seasrulos samsaxurebrivi movaleoba, aucilebelia ganisazRvros samsaxuris valdeb- uleba, daasaqmos igi janmrTelobis Sesabamisi sa- muSaos Sesrulebis funqciiT;

sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonis 99-e muxliT

dadgenilia moxelis gaTavisuflebis SesaZle- bloba disciplinuri gadacdomisaTvis da discip- linuri pasuxismgeblobis moqmedebis gareSec, Tu igi uxeSad daarRvevs samsaxurebriv movaleobebs.

- 49 -

4.

5.

Page 43: საჯარო სამსახურის რეფორმა

aRniSnuli safuZvlebi imdenad zogadia, rom iZl- eva samsaxuridan TviTneburad gaTavisuflebis SesaZleblobas;

6. sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonis 108-e da 109-e muxlebiT gansazRvruli safuZvliT samsaxuri- dan gaTavisuflebis SemTxvevaSi gafrTxilebis valdebuleba da kompensaciis meqanizmi abso- luturad ar Seesabameba uvado sajaro samsax- uris princips. aucilebelia misi srulyofilad

mowesrigeba da socialuri dacvis damatebiTi meqanizmebis Semotana (fuladi kompensaciis maRali standartebi da sajaro moxeleebisaT- vis dadgenili socialuri dacvis meqanizmebis garkveuli nawilis gavrceleba gaTavisuflebul

pirebze).

4.3.6. rangireba

sajaro samsaxuris TanamdebobaTa reestrSi unda Camoyalibdes erTgvarovani midgoma. TanamdebobaTa CamonaTvali saministroebis, saqveuwyebo daweseb- ulebebis, adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoe- bisa da sxva sajaro samarTlis iuridiuli pirebis sistemis SigniT unda iyos erTiani, romelic Sesa- Zlebels gaxdis sajaro moxeleTa mobilobis proce- sis gamartivebas. TanamdebobaTa klasifikatorSi ar

SeiZleba erT saministroSi, magaliTad, samsaxuris ufrosi iyos wamyvani sajaro Tanamdebobis rangSi da meore saministroSi ki _ ufrosi sajaro Tanamdebo- bis rangSi. moqmedi kanonis mixedviT, kompetenciis ganvrcoba- dobisa da uflebamosilebis donis mixedviT sajaro sam- saxurSi Tanamdebobebi iyofa Semdeg rangebad:

- 50 -

Page 44: საჯარო სამსახურის რეფორმა

a) mTavari sajaro Tanamdeboba;

b) wamyvani sajaro Tanamdeboba;

g) ufrosi sajaro Tanamdeboba;

d) umcrosi sajaro Tanamdeboba.

SesaZlebelia rangirebis arsebuli sistemis Senar- Cuneba. mniSvnelovania rangirebis unificirebis sakiTxi. unda ganisazRvros is moTxovnebi da procedurebi, ro- melic gansazRvravs TiToeuli rangis miniWebis Sesa- Zleblobas. rangireba ukavSirdeba piris profesiul un- ars da kvalifikaciis dones, moxelisaTvis dakisrebul

uflebamosilebas da anazRaurebis odenobas. pirvel

rigSi, aucilebelia sajaro samsaxuris sistemaSi samsax- urebis struqturebisa da Tanamdebobebis dasaxelebis unificireba; mxolod am SemTxvevaSia SesaZlebeli ran- girebis erTiani sistemas amoqmedeba. dReisaTvis, mag- aliTad, sxvadasxva saministroSi, erTi da imave funq- cias asrulebs sxvadasva dasaxelebis samsaxuri da erTi da imave rangis TanamSromlebi iReben gansxvavebul gas- amrjelos. moxelis saklaso Cini unda Seesabamebodes Tanamde- bobaTa rangirebis sistemas da misi sistema, miniWebis winapirobebi da procedura mkafiod unda iyos mowes- rigebuli. saklaso Cinis moqnili sistema SesaZleblobas iZleva, sajaro samsaxuris interesebis gaTvaliswinebiT, moxelis ufro dabal Tanamdebobriv rangSi gadayvanis SemTxvevaSi moxdes misi interesebis kompensireba sak- laso CinisaTvis gaTvaliswinebuli danamatis SenasrCu- nebiT. damxmare mosamsaxuris/daqiravebuli muSakis SemTx- vevaSi SesaZlebelia Sida rangirebis sistemis gamoyeneba.

- 51 -

Page 45: საჯარო სამსახურის რეფორმა

rangi

umcrosi sajaro Tanamdeboba

ufrosi sajaro Tanamdeboba

wamyvani sajaro Tanamdeboba

mTavari sajaro Tanamdeboba

Tanam- anazR. deboba jgufi

ganaTleba

saSualo ganaTleba, 6-Tviani specialuri momzadeba

saSualo ganaTleba, 18-Tviani specialuri praqtikuli momza- deba, sakvalifikacio gamocda

specialuri ganaTleba, 36-Tvi- ani specialuri praqtikuli momzadeba, sakvalifikacio ga- mocda

umaRlesi ganaTleba, 24-Tviani specialuri praqtikuli momza- deba, sakvalifikacio gamocda

4.3.7. socialuri garantiebi

socialuri garantiis mniSvnelovani elementia SromiTi gasamrjelo, romelic moicavs Tanamdebobriv sargos, premias da sxva danamatebs (samsaxuris specifi- kis, wodebis, namsaxurobis mixedviT da a.S.). unda moxdes Sromis anazRaurebis wesis mkacri regla- mentacia. unda ganisazRvros anazRaurebis skala saja- ro samsaxuris mTeli sistemisaTvis rangirebis erTiani sqemis gaTvaliswinebiT, xolo damxmare mosamsaxuris/ daqiravebuli muSakis SemTxvevaSi _ is sakanonmdeblo

farglebi, romelic damsaqmebels miscems diskreciuli gadawyvetilebis miRebis SesaZleblobas kvalifikaciisa da Sromis efeqturobis Sesabamisad. garda saxelfaso anazRaurebisa, unda ganisazRvros sxva socialuri daxmarebis miRebis meqanizmebi, gansa- kuTrebiT specialuri sadazRvevo da sapensio sqema (ro- gorc moxelis, aseve, misi gardacvalebis SemTxvevaSi, ojaxis wevrebis mimarT).

- 52 -

Page 46: საჯარო სამსახურის რეფორმა

unda aRmoifxvras sajaro mosamsaxureTa premirebis mankieri praqtika. mkacr sakanonmdeblo mowesrigebas unda daeqvemdebaros premiis odenoba da misi gacemis we- sebi.

4.3.8. uflebebis dacvis garantia

sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonma unda uzrunvelyos moxelis aramaterialuri da materialuri uflebebis dacva:

aramaterialuri materialuri

sajaro moxelesa da mis ojaxze zrunva: sargos miRebis Rirsebisa da pativis dacvaufleba

samsaxurTan dakavSirebuli ufleba: misi statusis Sesabamisi samuSao; ufleba, ataros samsaxurebrivi wodeba

SvebulebiT sargeblobis ufleba

SeTavsebiTi saqmianobis ufleba

Sefasebis ufleba

damadasturebeli mowmoბis tarebis ufleba

profesiul gaerTianebebSi gawevri- anebis ufleba

finansuri garan- tiebis miRebis ufleba

zianis anazRaureba

4.3.9. disciplinuri pasuxismgebloba

disciplinur saqmiswarmoebas, rogorc adminis- traciuli warmoebis gansakuTrebuli saxes, unda daeT- mos `sajaro samsaxuris Sesaxeb“ kanonis calke Tavi. unda ganisazRvros disciplinuri gadacdomisa da pasuxismge-

- 53 -

Page 47: საჯარო სამსახურის რეფორმა

blobis saxeebi, saqmiswarmoebis subieqtebi da proce- durebi, iseve, rogorc uflebis dacvis saSualebebi. sasurvelia disciplinuri davebis ganxilva xdebodes dawesebulebis gareT, sajaro samsaxuris sabWoSi Seqm- nili disciplinuri komisiis mier. gadawyvetileba Ses- aZlebelia gasaCivrdes administraciul sasamarTloSi saerTo wesiT.

4.3.10. SromiTi davebi

`sajaro samsaxuris Sesaxeb“ kanoniT unda moxdes sam- saxurebrivi davebis ganxilvis meqanizmis reglamentire- ba. unda ganisazRvros davis ganxilvis Sida meqanizme- bi. unda Seiqmnas davebis ganxilvis Sidasamsaxurebrivi komisia, romlis SemadgenlobaSi Tanabari raodenobiT

Sevlen damsaqmebelTa da dasaqmebulTa warmomadgenlebi. mudmivmoqmedma komisiam unda imuSaos winaswar dadge- nili reglamentis safuZvelze. komisiis gadawyvetileba SesaZlebelia gasaCivrdes sasamarTloSi. kanonma unda gansazRvros SromiTi davebis is kat- egoria, romlis ganxilva da gadawyveta SesaZlebelia mx- olod sasamarTlosaTvis mimarTvis gziT. gansakuTrebiT problemuria moxelis samsaxuridan gaTavisuflebis sakiTxi, rac saWiroebs zedmiwevniT

gansazRvras. garantirebuli unda iyos sajaro samsax- uris stabiluroba, rac niSnavs imas, rom is ar unda iyos damokidebuli xelisuflebisa da sajaro samsaxuris xelmZRvanelobis cvlilebebze. samsaxuridan gaTavisu- fleba SesaZlebeli unda iyos kanoniT zustad gansaz- Rvruli safuZvlebiT da procedurebis dacviT. unda aRmoifxvras likvidaciisa da reorganizaciis mankieri meqanizmi, rogorc samsaxuridan gaTavisuflebis xe- lovnuri meqanizmi. unda Seiqmnas moxelis samsaxuridan gaTavisuflebis gamWvirvale meqanizmi da samarTlebrivi

- 54 -

Page 48: საჯარო სამსახურის რეფორმა

da socialuri dacvis garantiebi. piris samsaxurSi aRd- gena ar unda iwvevdes am Tanamdebobaze daniSnuli sxva piris gaTavisuflebas. dauSvebelia uflebis dacva sx- visi uflebis darRvevis gziT. SromiTi davebis sasamarTloSi ganxilvis meqanizmi unda gaiyos or nawilad: profesiuli moxeleebis SemTx- vevaSi dava administraciuli xasiaTisaa da mas ixilavs saerTo sasamarTlo administraciuli samarTalwarmoe- bis wesiT, xolo damxmare mosamsaxuris/daqiravebuli mu- Sakis SemTxvevaSi urTierToba kerZosamarTlebrivi xasi- aTisaa da dava saerTo sasamarTloebis mier ganixileba samoqalaqo samarTalwarmoebis wesiT.

4.3.11. sajaro samsaxuris eTika

`sajaro samsaxuris Sesaxeb~ kanoni unda moicavdes sa- jaro samsaxuris eTikis normebs, romelic gavrceldeba yvela sajaro samsaxurze. calkeuli uwyebis specifikis gaTvaliswinebiT unda Seiqmnas calkeuli eTikis kode- qsebi. eTikis normebis dacvis kontrolisa da adminis- trirebis uflebamosileba unda mieniWos sajaro samsax- uris sabWos specalur samsaxurs, xolo TiToeul uwye- baSi unda gamoiyos zedamxedveli piri.

4.3.12. Sromis kanonmdeblobis moqmedeba

sajaro samsaxuris Sesaxeb kanoni axdens sajaro mox- elis SromiTi uflebebis mowesrigebas avtonomiur re- JimSi, rac gamoricxavs saqarTvelos Sromis kodeqsis paralelurad gamoyenebis saWiroebas. damxmare mosamsax- urisa da daqiravebuli muSakis SemTxvevaSi SromiTi urT- ierToba wesrigdeba Sromis kodeqsis safuZvelze. aRniS- nulis gaTvaliswinebiT aucilebeli xdeba Sromis kod- eqsis reforma da im minimaluri garantiebis gansazRvra,

- 55 -

Page 49: საჯარო სამსახურის რეფორმა

rac uzrunvelyofs dasaqmebulis dacvas. damatebiTi garantiebi SeiZleba ganisazRvros koleqtiuri xelSek- rulebebis safuZvelze, romelic daideba damsaqmebelsa da dasaqmebulTa gaerTianebas Soris.

4.3.13. sajaro samsaxuris sabWo

sajaro samsaxuris sabWo, rogorc damoukidebeli organo, uzrunvelyofs saxelmwifo samsaxuris sferoSi ZiriTadi politikis SemuSavebas da mis ganxorcielebas. sabWo angariSvaldebuli unda iyos parlamentis winaSe. sabWo adgens sajaro samsaxurSi miRebis erTian stan- dartebs, koordinacias uwevs sajaro moxeleTa momza- debis da gadamzadebis sakiTxebs. qmnis davebis ganmxil- vel da eTikis dacvis samsaxurebs.

- 56 -

Page 50: საჯარო სამსახურის რეფორმა

5. gamoyenebuli literatura

1.

2.

3.

4.

5.

6.

levan izoria. Tanamedrove saxelmwifo Tanamedrove administracia, 2009 w.

Semajamebeli angariSi sajaro samsaxuris Sesaxeb. gaeros asociaciis publikacia, 2005.

Arthur Benz. Der modern Staat, 2001.

Lewan Isoria. Transformation der Verwaltung Georgiens in eine klassischßeuropäische Verwaltung, DÖV, 2008. Martin Albrow. Bürokratie, 1972.

Stephen p. Osborne (Editor). The New Public Governance?: Emerging Perspectives on the Theory and Practice of Public Gov- ernance, 2010.

Kerry Brown, Stephen P. Osborne. Managing Change and Inno- vation in Public Service Organizations, 2005.

Christopher Pollitt, Geert Bouckaert. Public Management Re- form: A Comparative Analysis - New Public Management, Gov- ernance, and the Neo-Weberian State, 2011.

Frieder Naschold. Modernisierung des Staates, 1993.

7.

8.

9.

10. Kuno Schedler, Isabella Proeller. New Public Management, 2003.

11. Wulf Damkowski, Claus Precht. Public Management – neue Steuerungskonzept für den öffentlichen Sektor, 1995.

12. Siegfried Magiera und Heinrich Siedentopf. Das Recht des öffentlichen Dienstes in den Mitgliedstaaten der Europäischen Gemeinschaft.

13. Johannes Dellit. Die hergebrachten Grundsätze des Berufsbeam- tentums (German Edition), 2001.

- 57 -

Page 51: საჯარო სამსახურის რეფორმა

14. Rolf Meier. Beamtenrecht, 2004.

15. Andreas Vosskuhle. Verfassungsrechtliche Traditionsrezep- tion in Zeiten des Wandels: Die institutionelle Garantie des Berufsbeamtentums(Art. 33 Abs. 4, 5 GG) und die Reform des öffentlichen Deinstrechts, 2008.

16. Ulrich Battis. Das Dienstrechtsneuordnungsgesetz, Neue Zeit- schrift für Verwaltungsrecht, 7, 2009. pp. 409-480.

17. Ulrich Battis. Reform des Beamtenrechts – eine Zwischenbilanz, ZBR 1-2, 2010. pp. 21- 31.

18. Ulrich Battis. Entwicklungstendenzen und Probleme der Einfüh- rung des Dienstrechts in den neuen Ländern, Neue Justiz, 1991. pp. 89.

19. Wolfgang Bernet. Vom Staatsdienst zum öffentlichen Dienst, DÖV, 1991. pp. 185.

- 58 -

Page 52: საჯარო სამსახურის რეფორმა

Se ni Sv n e b is T vis

- 59 -

Page 53: საჯარო სამსახურის რეფორმა

- 60 -

Page 54: საჯარო სამსახურის რეფორმა

levan izoria _ sruli profesori, samarTlis skola, grigol robaqiZis universiteti

2002 w. _ samarTlis doqtori, gotingenis universitetis samarT-

lis fakulteti (germania); 1999 w. _ samarTlis magistri, gotingenis

universitetis samarTlis fakulteti (germania); 1996 w. _ diplomi

warCinebiT, iv. javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universitetis iu-

ridiuli fakulteti; 2010-2011 w.w. _ samecniero kvleviTi mivlineba

maqs plankis SedarebiTi samarTlisa da saerTaSoriso samarTlis in-

stitutSi; 2007-2009 w.w. _ samecniero kvleva germaniis Spaieris sa-

jaro mmarTvelobis umaRles skolaSi (humboldtis stipendia); 2006-

2007 w.w. _ samarTlis skolis dekani, saqarTvelos universiteti;

2004-2006 w.w. _ Sss policiis akademiis reqtori; 2002-2005 w.w. _ do-

centi, iv. javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universitetis iuridi-

uli fakulteti; 2003-2004 w.w. _ germaniis konrad adenaueris fondis

xelmZRvaneli samxreT kavkasiaSi.

paata turava _ asocirebuli profesori, samarTlis skola, sajaro mmarTvelobis institutis direqtori, grigol robaqiZis universiteti

2006 w. _ samarTlis doqtori, potsdamis universitetis samarTlis

fakulteti (germania); 2002 w. _ samarTlis magistri, potsdamis uni-

versitetis samarTlis fakulteti (germania); 1997-1998 w.w. _ potsda-

mis universitetis administraciaTmcodneobis fakultetis ZiriTadi

kursi; 1996 w. _ diplomi warCinebiT, iv. javaxiSvilis Tbilisis sax-

elmwifo universitetis iuridiuli fakulteti; 2008-2011 w.w. _ aso-

cirebuli profesori, iv. javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo univer-

sitetis iuridiuli fakulteti; 2003-2007 w.w. _ mecnieri TanamSrom-

eli, TinaTin wereTlis saxelobis saxelmwifosa da samarTlis insti-

tuti; 2004-2006 w.w. _ ufrosi maswavlebeli, Sss policiis akademia.

ISBN 978-9941-436-26-0