สังคมศึกษา ม.ปลาย

หลกสตร การ ศกษานอกระบบระดบ การ ศกษา ขน พนฐานพทธศกราช 2551

สานก งาน สงเสรม การ ศกษา นอก ระบบ และ การ ศกษา ตาม อธยาศย สานก งาน ปลด กระทรวง ศกษาธการ

กระทรวง ศกษาธการ

หาม จาหนายหนงสอเรยน เลม น จด พมพดวย เงนงบประมาณ แผนดน เพอ การ ศกษา ตลอด ชวต สาหรบ ประชาชน

ลขสทธ เปนของ สานก งาน กศน. สานก งาน ปลด กระทรวง ศกษาธการ

หนงสอ เรยนสาระการพฒนา สงคมรายวชาสงคมศกษา

(สค31001)ระดบมธยม ศกษา ตอน ปลาย

หนงสอเรยน สาระการพฒนา สงคม

รายวชาสงคมศกษา (สค31001)ระดบมธยมศกษา ตอน ปลาย

เอกสาร ทาง วชาการ หมายเลข 33/2554

คานา

สานกงาน สงเสรม การ ศกษา นอก ระบบ และ การ ศกษา ตาม อธยาศย ได ดาเนนการ

จดทา หนงสอ เรยน ชด ใหม น ขน เพอ สาหรบ ใช ใน การ เรยน การ สอน ตาม หลกสตร การ ศกษา

นอก ระบบ ระดบ การ ศกษา ขน พนฐาน พทธศกราช 2551 ท ม วตถ ประสงค ใน การ พฒนา

ผเรยน ให ม คณธรรม จรยธรรม ม สตปญญา และ ศกยภาพ ใน การ ประกอบ อาชพ การ ศกษาตอ

และ สามารถ ดารงชวต อย ใน ครอบครว ชมชน สงคม ได อยาง ม ความ สข โดย ผเรยน สามารถ

นา หนงสอ เรยน ไป ใช ดวย วธการ ศกษา คนควา ดวย ตน เอง ปฏบต กจกรรม รวมทง แบบฝกหด

เพอ ทดสอบ ความ รความ เขาใจ ใน สาระ เนอหา โดย เมอ ศกษา แลว ยง ไมเขาใจ สามารถ กลบ ไป

ศกษา ใหม ได ผเรยน อาจจะ สามารถ เพมพน ความร หลงจาก ศกษา หนงสอ เรยน น โดย นา ความร

ไป แลกเปลยน กบ เพอน ใน ชนเรยน ศกษา จาก ภมปญญา ทองถน จาก แหลง เรยนร และ จาก สอ

อนๆ

ใน การ ดาเนนการ จดทา หนงสอ เรยน ตาม หลกสตร การ ศกษา นอก ระบบ ระดบ การ

ศกษา ขน พนฐาน พทธศกราช 2551 ไดรบ ความ รวมมอ ท ด จาก ผทรงค ณวฒ และ ผ เกยวของ

หลาย ทาน ท คนควา และ เรยบเรยง เนอหา สา ระ จาก สอ ตางๆ เพอให ได สอ ท สอดคลองกบ

หลกสตร และ เปน ประโยชน ตอ ผเรยน ทอย นอก ระบบ อยาง แทจรง สานกงาน สงเสรม การ ศกษา

นอก ระบบ และ การ ศกษา ตาม อธยาศย ขอ ขอบคณ คณะ ทปรกษา คณะ ผ เรยบเรยง ตลอดจน

คณะ ผจดทา ทกทาน ท ได ให ความ รวมมอ ดวยด ไว ณ โอกาสน

สานกงาน สงเสรม การ ศกษา นอก ระบบ และ การ ศกษา ตาม อธยาศย หวง วา หนงสอ เรยน

ชด น จะ เปน ประโยชน ใน การ จดการ เรยน การ สอน ตามสมควร หาก ม ขอ เสนอแนะ ประการใด

สานกงาน สงเสรม การ ศกษา นอก ระบบ และ การ ศกษา ตาม อธยาศย ขอ นอม รบ ไว ดวย ความ

ขอบคณ ยง

สานก งาน กศน.

หนา

คานา

สารบญ

คา แนะนา ในการ ใช หนงสอเรยน

โครงสราง รายวชา สงคมศกษา (สค31001)

บท ท 1 ภมศาสตร กายภาพ ...........................................................................1

เรอง ท 1 สภาพ ภมศาสตร กายภาพ ........................................................... 2

เรอง ท 2 ลกษณะ การ เกด ปรากฏการณ ทาง ธรรมชาตทสาคญ

และ การ ปองกน อนตราย...........................................................35

เรอง ท 3 วธใช เครองมอ ทาง ภมศาสตร ....................................................46

เรอง ท 4 ปญหา การ ทาลาย ทรพยากร ธรรมชาต และ สงแวดลอม

ผลการจด ลาดบ ความ สาคญ ของ ปญหา ทรพยากรธรรมชาต

และ สงแวดลอม .......................................................................55

เรอง ท 5 แนวทาง ปองกน แกไข ปญหา การ ทาลาย ทรพยากร ธรรมชาต

และสงแวดลอม โดย ประชาชน ชมชน องคกร ภาค รฐ

ภาคเอกชน .............................................................................77

บท ท 2 ประวต ศาสตร ................................................................................81

เรอง ท 1 การ แบง ชวงเวลา และ ยคสมย ทาง ประวต ศาสตร ..........................82

เรอง ท 2 แหลง อารยธรรม ของโลก ..........................................................87

เรอง ท 3 ประวต ศาสตร ชาต ไทย .............................................................94

เรอง ท 4 บคคล สาคญ ของ ไทย และ ของโลก ในดาน ประวต ศาสตร ............111

เรอง ท 5 เหตการณ สาคญ ของโลก ท มผลตอ ปจจบน ..............................131

บท ท 3 เศรษฐศาสตร ...............................................................................136

เรอง ท 1 ความร เบองตน เกยวกบ เศรษฐศาสตร .....................................137

เรอง ท 2 ระบบ เศรษฐกจ ......................................................................143

เรอง ท 3 กระบวนการ ทาง เศรษฐกจ ......................................................154

เรอง ท 4 แผน พฒนา เศรษฐกจ และ สงคม แหงชาต ..................................173

เรอง ท 5 สถาบน การเงน และ การเงน การคลง .........................................185

เรอง ท 6 ความ สมพนธ และ ผล กระทบ เศรษฐกจ ระหวาง ประเทศ

กบ ภมภาค ตางๆ ของโลก ......................................................203

เรอง ท 7 การ รวมกลม ทาง เศรษฐกจ .....................................................210

สารบญ

บท ท 4 การเมอง การ ปกครอง ...................................................................217

เรอง ท 1 การ ปกครอง ระบอบ ประชาธปไตย ..........................................218

เรอง ท 2 การ ปกครอง ระบบ เผดจการ ...................................................223

เรอง ท 3 พฒนาการ ของ ระบอบ ประชาธปไตย

ของ ประเทศ ตางๆ ใน โลก ......................................................228

เรอง ท 4 เหตการณ สาคญ ทาง การเมอง การ ปกครอง ของ ประเทศ ไทย ......235

เรอง ท 5 เหตการณ สาคญ ทาง การเมอง การ ปกครอง ของโลก

ท สงผลกระทบตอ ประเทศ ไทย ................................................241

เรอง ท 6 หลกธรรม มา ภบาล.................................................................246

แนวเฉลยกจกรรม ............................................................................................252

บรรณานกรม ............................................................................................256

คณะ ผจดทา ............................................................................................257

หนงสอเรยน สาระ การ พฒนา สงคม รายวชา สงคมศกษา รหส สค31001 ระดบ

มธยมศกษา ตอนปลาย เปน หนงสอเรยน ท จด ทาขน สาหรบ ผเรยน ท เปน นกศกษา การ ศกษา

นอก ระบบ

ใน การ ศกษา หนงสอเรยน สาระ การ พฒนา สงคม ราย วชาสงคมศกษา ผเรยน ควร

ปฏบต ดงน

1. ศกษา โครงสราง รายวชา ให เขาใจ ใน หวขอ สาระสาคญ ผล การ เรยนร ทคาดหวง

และ ขอบขาย เนอหา

2. ศกษา รายละเอยด เนอหา ของ แตละ บท อยาง ละเอยด และ ทา กจกรรม ตามท กาหนด

แลว ตรวจสอบ กบ แนว เฉลย กจกรรม ท กาหนด ถา ผเรยน ตอบ ผด ควร กลบ ไป ศกษา และ

ทาความ เขาใจ ใน เนอหา นน ใหม ให เขาใจ กอน ทจะ ศกษา เรอง ตอไป

3. ปฏบต กจกรรม ทาย บท ของ แตละ บท เพอ เปนการ สรป ความร ความ เขาใจ ของ

เนอหา ใน เรอง นนๆ อกครง

4. หนงสอเรยน เลม น ม 4 บท คอ

บท ท 1 ภมศาสตร กายภาพ

บท ท 2 ประวต ศาสตร

บท ท 3 เศรษฐศาสตร

บท ท 4 การเมอง การ ปกครอง

คา แนะนา ใน การ ใช หนงสอเรยน

สาระสาคญ

ประชาชน ทกคน ม หนาท สาคญ ใน ฐาน ะพลเมอง ด ของ ชาต การ เคารพ และ ปฏบต

ตามกฎหมาย ภายใต การ ปกครอง ตาม ระบอบ ประชาธปไตย มความร ใน เรอง ลกษณะ

ทาง กายภาพ การ ปฏสมพนธ ระหวาง มนษย กบ สงแวดลอม และ สามารถ บรหาร จดการ

ทรพยากร ธรรมชาต ให เออ ประโยชน ตอ คนใน ชาต การ ศกษา ความ เปนมา และ ประวต ศาสตร

ของ ชนชาต ไทย ทาใหเกด ความ รความ เขาใจ และ ภาคภมใจ ใน ความ เปน ไทย

ผล การ เรยนร ทคาดหวง

1. อธบาย ขอมล เกยวกบ ภมศาสตร ประวต ศาสตร เศรษฐศาสตร การเมอง

การ ปกครอง ท เกยวของ กบ ประเทศ ตางๆ ใน โลก

2. วเคราะห เปรยบเทยบ สภาพ ภมศาสตร ประวต ศาสตร เศรษฐศาสตร

การเมองการปกครอง ของ ประเทศ ตางๆ ใน โลก

3. ตระหนก และ คาดคะเน สถานการณ ระหวาง ประเทศ ทาง ดาน ภมศาสตร ประวต ศาสตร

เศรษฐศาสตร การเมอง การ ปกครอง ท ม ผล กระทบ ตอ ประเทศ ไทย และ โลก ใน อนาคต

4. เสนอ แนะแนว ทางใน การ แกปญหา การ ปองกน และ การ พฒนา ทาง ดาน การเมอง

การ ปกครอง เศรษฐกจ และ สงคม ตาม สภาพ ปญหา ท เกดขน เพอ ความ มนคง ของ ชาต

สาระ การ เรยนร

บท ท 1 ภมศาสตร กายภาพ

บท ท 2 ประวต ศาสตร

บท ท 3 เศรษฐศาสตร

บท ท 4 การเมอง การ ปกครอง

โครงสราง รายวชา สงคมศกษา (สค31001)

1รายวชา สงคมศกษา (สค31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>>


ลกษณะ ทาง กายภาพ และ สรรพสง ใน โลก ม ความ สมพนธ ซง กน และ กน และ ม

ผล กระทบ ตอระบบนเวศ ธรรมชาต การนา แผนท และ เครองมอ ภมศาสตร มา ใช ใน การ คนหา

ขอมลจะ ชวย ให ม ขอมล ท ชดเจน และ นาไปส การ ใช การ จดการ ได อยาง ม ประสทธภาพ การ

ปฏสมพนธ ระหวาง มนษย กบ สภาพแวดลอม ทาง กายภาพ ทาใหเกด สรางสรรค วฒนธรรม

และ จตสานก รวมกน ใน การ อนรกษ ทรพยากร ธรรมชาต และ สงแวดลอม เพอ การ พฒนา ท ยงยน

ตวช วด

1. ม ความรความ เขาใจ เกยวกบ สภาพ ทาง ภมศาสตรกายภาพ ของ ประเทศ ไทย กบ

ทวป ตางๆ

2. เปรยบเทยบ สภาพ ภมศาสตรกายภาพ ของ ประเทศ ไทย กบ ทวป ตางๆ

3. ม ความรความ เขาใจ ใน ปรากฏการณ ทาง ธรรมชาต ท เกด ขนใน โลก

4. ม ทกษะ การ ใชเครองมอ ทาง ภมศาสตร ทสาคญๆ

5. ร วธ ปองกน ตน เอง ให ปลอดภย เมอ เกดภยจาก ปรากฏการณ ธรรมชาต

6. สามารถ วเคราะห แนวโนม และ วกฤต สงแวดลอม ท เกดจาก การก ระทาของ มนษย 7. ม ความรความ เขาใจ ในการ ใช นวตกรรม และเทคโนโลย ดาน สงแวดลอม เพอ พฒนา

ทรพยากรธรรมชาต และ สงแวดลอม ท ยงยน

ขอบขาย เนอหา

เรอง ท 1 สภาพ ภมศาสตร กายภาพ

เรอง ท 2 ลกษณะ การ เกด ปรากฏการณ ทาง ธรรมชาต และการปองกนอนตราย

เรอง ท 3 วธใช เครองมอ ทาง ภมศาสตร

เรอง ท 4 ปญหา การ ทาลาย ทรพยากร ธรรมชาต และ สงแวดลอม

การจดลาดบความสาคญของปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

เรอง ท 5 แนวทาง ปองกน แกไข ปญหา การ ทาลาย ทรพยากร ธรรมชาตและ สงแวดลอม

โดยประชาชน ชมชน องคกร ภาครฐ ภาคเอกชน

ภมศาสตรกายภาพบท ท1

หนงสอเรยน สาระการพฒนาสงคม2

ภมศาสตรกายภาพ

บท ท

1

เรองท 1 สภาพภมศาสตรกายภาพ

ภมศาสตรกายภาพประเทศไทย

ทาเลทตง

ประเทศไทยตงอยในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงประกอบดวยสวนทเปน

แผนดนใหญหรอเรยกวาคาบสมทรอนโดจนหรอแหลมทอง และสวนทเปนหมเกาะใหญ

นอยหลายพนเกาะ ตงอยในแหลมทองระหวางละตจด 5 องศา 37 ลปดาเหนอกบ 20 องศา

22 ลปดาเหนอ และลองจจด 97 องศา 22 ลปดาตะวนออก กบ 105 องศา 37 ลปดา

ตะวนออก

ขนาด

ประเทศไทยมเนอท 513,115 ตารางกโลเมตร ถาเปรยบเทยบขนาดของประเทศไทย

กบประเทศในภมภาค เอเชยตะวนออกเฉยงใตดวยกนแลว จะมพนทขนาดใหญเปนอนดบ

ทสาม รองจากอนโดนเซยและพมา ความยาวของประเทศวดจาก เหนอสด ทอาเภอแมสาย

จงหวดเชยงรายไปจดใตสดทอาเภอเบตง จงหวดยะลา ประมาณ 1,260 กโลเมตร สวนความ

กวางมากทสด วดจากดานพระเจดยสามองคอาเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบรไปจดตะวน

ออกสด ทอาเภอสรนธร จงหวดอบลราชธาน ยาวประมาณ 780 กโลเมตร สาหรบสวนท

แคบทสดของประเทศไทยอยในเขตจงหวดประจวบครขนธ วดจากพรมแดนพมาถงฝงทะเล

อาวไทยเปนระยะทางประมาณ 10.5 กโลเมตร

อาณาเขตตดตอ

ประเทศไทยมอาณาเขตตดตอกบประเทศเพอนบานโดยรอบ 4 ประเทศคอ พมา ลาว กมพชา และมาเลเซยรวมความยาวของพรมแดนทางบก ประมาณ 5,300 กโลเมตร

และมอาณาเขตตดตอกบชายฝงทะเลยาว 2,705 กโลเมตร คอ แนวฝงทะเลดานอาวไทยยาว 1,840 กโลเมตร และแนวชายฝงดานทะเลอนดามนยาว 865 กโลเมตรดงน

แผนทแสดงอาณาเขตประเทศ ไทย

รายวชา สงคมศกษา (สค31001) <<ระดบมธยมศกษาตอนปลาย>> 3

ภมศาสต

รกายภาพ

บท ท

1

1. เขตแดนทตดตอกบพมา เรมตนทอาเภอแมสายจงหวดเชยงรายไปทางตะวนตก

ผานทจงหวดแมฮองสอน ไปสนสดทจงหวดระนอง จงหวดชายแดนดานนม 10 จงหวดคอ

เชยงราย เชยงใหม แมฮองสอน ตาก กาญจนบร ราชบร เพชรบร ประจวบครขนธ ชมพร

และ ระนอง มทวเขา 3 แนว เปนเสนกนพรมแดน ไดแก ทวเขาแดนลาว ทวเขาถนนธงชย

และทวเขาตะนาวศร นอกจากนนยงมแมนาสายสนๆ เปนแนวกนพรมแดนอยอกคอแมนา

เมย จงหวดตากและแมนากระบร จงหวดระนอง

2. เขตแดนทตดตอกบลาว เขตแดนดานน เรมตนทในอาเภอเชยงแสน ไปทางตะวน

ออกผานทอาเภอเชยงของ จงหวดเชยงรายเขาสจงหวดพะเยา ไปสนสดทจงหวดอบลราชธาน

ดนแดนทตดตอกบลาวม 11 จงหวดคอ เชยงราย พะเยา นาน อตรดตถ พษณโลก เลย

หนองคาย นครพนม มกดาหาร อานาจเจรญ และอบลราชธาน มแมนาโขงเปนเสนกน

พรมแดนทางนาทสาคญ สวนพรมแดนทางบกมทวเขาหลวงพระบางกนทางตอนบนและทว

เขาพนมดงรกบางสวนกนเขตแดนตอนลาง เขตแดนทตดตอกบกมพชา เรมตนทพนทบาง

สวนของภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง

3. จากอาเภอนายน จงหวดอบลราชธาน มาทางทศตะวนตก แลววกลงใตทจงหวด

บรรมย ไปสนสดทจงหวดตราด จงหวดชายแดนทตดตอกบกมพชา ม 7 จงหวด คอ

อบลราชธาน ศรสะเกษ สรนทร บรรมย สระแกว จนทบร และ ตราด มทวเขาพนม

ดงรกและทวเขาบรรทดเปนเสนกนพรมแดน

4. เขตแดนทตดตอกบมาเลเซย ไดแก เขตแดนทางใตสดของประเทศ ในพนท 4

จงหวด คอ สตล สงขลา ยะลา และนราธวาส มแนวเทอกเขาสนกาลาคร และแมนาโก-ลก

จงหวดนราธวาสเปนเสนกนพรมแดน

ภาคเหนอ ภาคเหนอประกอบดวยพนทของ 9 จงหวด ไดแก 1. เชยงราย 2. แมฮองสอน 3.

พะเยา 4. เชยงใหม 5. นาน 6. ลาพน 7. ลาปาง 8. แพร 9. อตรดตถ

ลกษณะภมประเทศทวไป เปนเทอกเขาสงทอดยาวขนานกนในแนวเหนอ-ใต และ

ระหวางเทอกเขาเหลานมทราบและมหบเขาสลบอยทวไปเทอกเขาทสาคญ

คอ เทอกเขาหลวงพระบาง เทอกเขา

แดนลาว เทอกเขาถนนธงชย เทอกเขาผปนนา เทอกเขาขนตาลและ

เทอกเขาเพชรบรณ ยอดเขาทสงทสด

ในภาคน ไดแก ยอดอนทนนท อยใน

จงหวดเชยงใหม มความสงประมาณ

2,595 เมตร เทอกเขาในภาคเหนอ



บท ท

1

เปนแหลงกาเนดของแมนาสายยาว 4 สาย ไดแก แมนาปง วง ยม และนาน แมนาดงกลาว

นไหลผานเขตทราบหบเขา พนททงสองฝงลานาจงมดนอดมสมบรณเหมาะแกการเพาะปลก

ทาใหมผคนอพยพไปตงหลกแหลงในบรเวณดงกลาวหนาแนนนอกจากนภาคเหนอยงมแมนา

สายสนๆ อกหลายสาย ไดแกแมนากก และแมนาอง ไหลลงส แมนาโขง สวนแมนาปาย

แมนาเมย และแมนายม ไหลลงสแมนาสาละวน

ภาคกลาง ภาคกลางประกอบดวยพนทของ 22 จงหวด ไดแก 1.สโขทย 2.พษณโลก

3.กาแพงเพชร 4.พจตร 5.เพชรบรณ(ภาคกลางตอนบน) 6.นครสวรรค 7.อทยธาน

8 .ชยนาท 9 .ลพบร 10 .ส งหบ ร 11 .อ า งทอง 12 .สระ บร 13 .สพรรณบร

14.พระนครศรอยธยา 15.นครนายก 16.ปทมธาน 17.นนทบร 18.นครปฐม

19. กรงเทพมหานคร 20. สมทรปราการ 21. สมทรสาคร 22. สมทรสงคราม

ลกษณะภมประเทศทวไป เปนทราบดนตะกอนทลานาพดมาทบถม ในบรเวณ

ทราบนมภเขาโดดๆ ซงสวนใหญเปนภเขาหนปนกระจาย อยทวไป ภมประเทศตอนบนของ

ภาคกลางเปนทราบลกฟก คอเปนทสงๆตาๆ และมภเขาทมแนวตอเนองจากภาคเหนอ เขา

มาถงพนทบางสวนของจงหวดพษณโลก และเพชรบรณ สวนพนทตอนลางของภาคกลาง

นนเปนดนดอนสามเหลยมปากแมนา เจาพระยา ซงเกดจากการรวมตวของแมนาปง วง ยม

นาน นอกจากแมนาเจาพระยา แลวตอนลางของภาคกลางยงมแมนาไหลผานอกหลายสาย

ไดแก แมนาแมกลอง แมนาทาจน แมนาปาสก และแมนานครนายก เขตนเปนทราบกวาง

ขวางซงเกดจากดนตะกอน หรอดนเหนยวทแมนาพดพามาทบถมเปนเวลานาน จงเปนพนท

ทอดมสมบรณเหมาะแกการเพาะปลกมาก และเปนเขตทมประชากรมากทสดในประเทศไทย ฉะนนภาคกลางจงไดชอวาเปนอขาว อนาของไทย

แมนาเจาพระยา


ภมศาสต


บท ท

1

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ประกอบดวยพนทของ 19 จงหวด ไดแก 1.เลย

2.หนองคาย 3.อดรธาน 4.สกลนคร 5.นครพนม 6.ขอนแกน 7.กาฬสนธ 8.มกดาหาร

9.ชยภม 10.มหาสารคาม 11.รอยเอด 12.ยโสธร 13.นครราชสมา 14.บรรมย 15. สรนทร

16.ศรสะเกษ 17.อบลราชธาน 18.อานาจเจรญ 19.หนองบวลาภ

ลกษณะภมประเทศทวไป มลกษณะเปนแองคลายจาน ลาดเอยงไปทางตะวนออกเฉยงใตมขอบเปนภเขาสงทางตะวนตกและทางใตขอบทางตะวนตก ไดแก เทอกเขาเพชรบรณ และเทอกเขาดงพญาเยน สวนทางใต ไดแก เทอกเขาสนกาแพง และเทอกเขาพนมดงรก พนทดานตะวนตกเปนทราบสง เรยกวา ทราบสงโคราช ภเขาบรเวณนเปนภเขาหนทราย ทรจกกนดเพราะเปนแหลงทองเทยว คอ ภกระดง ภหลวง ในจงหวดเลย แมนาทสาคญของภาคนไดแก แมนาช และแมนามล ซงมแหลงกาเนดจากเทอกเขาทางทศตะวนตก และทางใตแลวไหลลงสแมนาโขง ทาใหสองฝงแมนาเกดเปนทราบนาทวมถงเปนตอนๆ พนทราบในภาคะวนออกเฉยงเหนอมกมทะเลสาบรปแอง เปนจานวนมาก แตทะเลสาบเหลานจะมนาเฉพาะฤดฝนเทานนเมอถงฤดรอนนากจะเหอดแหงไปหมด เพราะดนสวนใหญเปนดนทรายไมอมนา นาจงซม ผานไดเรว ภาคนจงมปญหาเรองการขาดแคลนนา และดนขาดความอดมสมบรณ ทาใหพนทบางแหงไมสามารถใชประโยชนในการเกษตรไดอยางเตมท เชน ทงกลารองไห ซงมเนอทถงประมาณ 2 ลานไร ครอบคลมพนท 5 จงหวด ไดแก รอยเอด สรนทร มหาสารคาม ยโสธร และศรสะเกษ ซงปจจบนรฐบาลไดพยายามปรบปรงพนทใหดขน โดยใชระบบชลประทานสมยใหม ทาใหสามารถเพาะปลกไดจนกลายเปนแหลงเพาะปลกขาวหอมมะลทดทสดแหงหนงของประเทศไทย แตกปลกไดเฉพาะหนาฝนเทานน หนาแลงสามารถทาการเพาะปลกไดเฉพาะบางสวนเทานน ยงไมครอบคลมบรเวณทงหมด

ภาคตะวนตก ภาคตะวนตก ประกอบดวยพนทของ 5 จงหวด ไดแก 1.ตาก 2.กาญจนบร3.ราชบร 4.เพชรบร 5.ประจวบครขนธ ลกษณะภมประเทศทวไป สวนใหญเปนเทอกเขาสง ไดแก เทอกเขาถนนธงชย และเทอกเขาตะนาวศรเปนแนวภเขาทซบซอนมทราบแคบๆ ในเขตหบเขาเปนแหงๆ และมทราบเชงเขาตอเนองกบทราบภาคกลางเทอกเขาเหลานเปนแหลงกาเนดของ แมนาแควนอย

(แมนาไทรโยค) และแมนาแควใหญ (ศรสวสด) ซงไหลมาบรรจบกน เปนแมนาแมกลอง



บท ท

1 ระหวางแนวเขามชองทางตดตอกบพมาได ทสาคญคอ ดานแมละเมาในจงหวดตาก และ

ดานพระเจดยสามองค ในจงหวดกาญจนบร

ภาคตะวนออก ภาคตะวนออก ประกอบดวยพนทของ 7 จงหวดไดแก 1.ปราจนบร 2.ฉะเชงเทรา

3.ชลบร 4.ระยอง 5.จนทบร 6.ตราด 7.สระแกว

ลกษณะภมประเทศทวไป คอ เปนทราบใหญอยทางตอนเหนอของภาค มเทอกเขา

จนทบรอยทางตอนกลางของภาคมเทอกเขาบรรทดอยทางตะวนออกเปนพรมแดนธรรมชาต

ระหวางประเทศไทยกบประเทศกมพชา และมทราบชายฝงทะเลซงอยระหวางเทอกเขา

จนทบรกบอาวไทย ถงแมจะเปนทราบแคบๆ แตกเปนพนดนทอดมสมบรณเหมาะสาหรบการปลกไมผล ในภาคนมจงหวดปราจนบรและจงหวดสระแกวเปนจงหวดทไมมอาณาเขต

จดทะเล นอกนนทกจงหวดลวนมทางออกทะเลทงสน ชายฝงทะเลของภาคเรมจากแมนาบางปะกง จงหวดฉะเชงเทราไปถงแหลมสารพดพษ จงหวดตราด ยาวประมาณ 505 กโลเมตรเขตพนทชายฝงของภาคมแหลมและอาวอยเปนจานวนมากและมเกาะใหญนอยเรยงรายอย

ไมหางจากฝงนก เชน เกาะชาง เกาะกด เกาะสชง เกาะลาน เปนตน

อาวมะนาว จงหวดประจวบครขนธ

เกาะสชง


ภมศาสต


บท ท

1

ภาคใต ภาคใตประกอบดวยพนทของ 14 จงหวดไดแก 1.ชมพร 2.สราษฎรธาน

3.นครศรธรรมราช 4.พทลง 5.สงขลา 6.ปตตาน 7.ยะลา 8.นราธวาส 9.ระนอง 10.พงงา

11.กระบ 12.ภเกต 13.ตรง 14.สตล

ลกษณะภมประเทศทวไป เปนคาบสมทรยนไปในทะเล ทางตะวนตกของ

คาบสมทรมเทอกเขาภเกตทอดตวเลยบชายฝงไปจนถงเกาะภเกต ตอนกลางของภาคมเทอก

เขานครศรธรรมราช สวนทางตอนใตสดของภาคใตมเทอกเขาสนกาลาคร วางตวในแนว

ตะวนออก-ตะวนตก และเปนพรมแดนธรรมชาตกนระหวางไทยกบมาเลเซยดวยพนททาง

ชายฝงตะวนออกมทราบมากกวาชายฝงตะวนตก ไดแก ทราบในเขตจงหวดนครศรธรรมราช

พทลง สงขลา ปตตาน และนราธวาส ชายฝงทะเลดานตะวนออกของภาคใตมชายหาดเหมาะ

สาหรบเปนทตากอากาศหลายแหง เชน หาดสมหลา จงหวดสงขลาและหาดนราทศน จงหวด

นราธวาส เปนตน เกาะทสาคญทางดานน ไดแก เกาะสมยและเกาะพงน สวนชายฝงทะเล

ดานมหาสมทรอนเดย มเกาะทสาคญคอ เกาะภเกต เกาะตรเตา เกาะยาวและเกาะลนตา

นอกจากน ในเขตจงหวดสงขลาและพทลงยงมทะเลสาบเปด (lagoon) ทใหญทสดแหงหนง

ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต คอ ทะเลสาบสงขลา มความยาวจากเหนอจดใตประมาณ 80

กโลเมตร สวนทกวางทสด ประมาณ 20 กโลเมตร คดเปนเนอทประมาณ 974 ตาราง

กโลเมตร สวนเหนอสดของทะเลสาบเปนแหลงนาจดเรยกวา ทะเลนอย แตทางสวนลางนา

ของทะเลสาบจะเคม เพราะมนานนาตดกบอาวไทย นาทะเลจงไหลเขามาได ในทะเลสาบ

สงขลามเกาะอยหลายเกาะ บางเกาะเปนททารงของนกนางแอน บางเกาะเปนทอยของเตา

ทะเล นอกจากนในทะเลสาบยงม ปลา และกงชกชมอกดวย สวนชายฝงทะเลดานตะวน

ตกของภาคใตมลกษณะเวาแหวงมากกวาดานตะวนออก ทาใหมทวทศนทสวยงามหลาย

แหง เชน หาดนพรตนธารา จงหวดกระบ หมเกาะซมลน จงหวดพงงา ชายฝงตะวนตกของ

ภาคใตจงเปนสถานททองเทยวทสาคญแหงหนงของประเทศ แมนาในภาคใต สวนใหญเปน

แมนาสายสนๆ ไหลจากเทอกเขาลงสทะเล ทสาคญไดแก แมนาโก-ลกซงกนพรมแดนไทย

กบมาเลเซยในจงหวดนราธวาส แมนากระบรซงกนพรมแดนไทยกบพมาในเขตจงหวดระนอง แมนาตาปในจงหวดสราษฏรธาน และแมนาปตตานในจงหวดยะลาและปตตาน

ทวปเอเชย

1. ขนาดทตงและอาณาเขตตดตอ

ทวปเอเชยเปนทวปทมขนาดใหญทสดมพนทประมาณ 44 ลานตารางกโลเมตร เปน

ทวปทมพนทกวางทสดในโลกตงอยทางทศตะวนออกของโลก ทวปเอเชยตงอยระหวาง

ละตจด 1 องศา 15 ลปดาเหนอถง 77 องศา 41 ลปดาเหนอและลองตจด 24 องศา 4 ลปดา ตะวนออกถง 169 องศา 40 ลปดาตะวนตก



บท ท

1


ทศเหนอ ตดกบมหาสมทรอารกตก

ทศใต ตดกบมหาสมทรอนเดย

ทศตะวนออก ตดกบมหาสมทรแปซฟก

ทศตะวนตก ตดกบเทอกเขาอราล ทวปยโรป

2. ลกษณะภมประเทศของทวปเอเชย

ทวปเอเชยมลกษณะเดนคอ มภมประเทศทเปนภเขาสงอยเกอบใจกลางทวป ภเขา

ดงกลาวทาหนาทเหมอนหลงคาโลกเพราะเปนจดรวมของเทอกเขาสาคญๆ ในทวปเอเชย

จดรวมสาคญ ไดแก ปามรนอต ยนนานนอต และอามเนยนนอต เทอกเขาสงๆ ของทวปเอเชย

วางแนวแยกยายไปทกทศทกทางจากหลงคาโลกเชน เทอกเขาหมาลย เทอกเขาคนลน

เทอกเขาเทยนชาน เทอกเขาอลตนตก เทอกเขาฮนดกซ เทอกเขาสไลมาน ยอดเขาเอเวอรเรสต

มระดบสง 8,850 เมตร (29,028 ฟต) เปนยอดเขาสงทสดในโลกตงอยบนเทอกเขาหมาลย

ระหวางเทอกเขาเหลานมพนทคอนขางราบแทรกสลบอย ทาใหเกดเปนแองแผนดนทอยใน

ทสง เชน ทราบสงทเบต ทราบสงตากลามากน ทราบสงมองโกเลย ทราบสงยนาน ลกษณะ

ภมประเทศดงกลาวขางตนทาใหบรเวณใจกลางทวปเอเชยกลายเปนแหลงตนกาเนดของ

แมนาสายสาคญ ทมรปแบบการไหลออกไปทกทศโดยรอบหลงคาโลก เชน ไหลไปทางเหนอ

มแมนา ออบ เยนเซ ลนา ทางตะวนออกเฉยงเหนอมแมนาอามร ทางตะวนออกมแมนา

ฮวงโห (หวงเหอ แยงซเกยง (ฉางเจยง) ซเกยง (ซเจยง) ทางตะวนออกเฉยงใตมแมนาแดง

โขง เจาพระยา สาละวน อระวด ทางใตมแมนาพรหมบตร คงคา สนธ ทางตะวนตกมแมนา

อาม ดารยา จากทสงอามเนยนนอต มแมนาไทกรส ยเฟรตส บทบาทของลมนาเหลาน คอ

พดพาเอาตะกอนมาทบถมทราบอนกวางใหญไพศาล กลายเปนแหลงเกษตรกรรมและทอย

อาศยสาคญๆ ของชาวเอเชย โดยเฉพาะทราบดนดอนสามเหลยมปากแมนา จงกลายเปน

แหลงทมประชากรอาศยอยหนาแนนทสด

3. ลกษณะภมอากาศของทวปเอเชย

ทวปเอเชยโดยสวนรวมประมาณครงทวปอยภายใตอทธพลของลมมรสมตงแต

ปากสถานถงคาบสมทรเกาหล เปนผล

ทาใหมฝนตกชกในฤดมรสมตะวนตก

เฉยงใต และมอากาศหนาวในฤดมรสม

ตะวนออกเฉยงเหนอในเขตละตจด

กลางหรอเขตอบอน แถบจนและญปนจะไดรบอทธพลจากแนวปะทะอากาศ

บอยครง ทางชายฝงตะวนออกของ

ทวปตงแตญปน อนโดนเซย จะไดรบ


ภมศาสต


บท ท

1

อทธพลของลมไตฝน และดเปรสชนทาใหดนแดนชายฝงตะวนออกของหมเกาะไดรบความ

เสยหายจากลมและฝนเสมอ ทางเอเชยตะวนออกเฉยงใตและเอเชยใต ซงอยใกลศนยสตร

จะมปรากฏการณของหยอมความกดอากาศตาทาใหมอากาศลอยตว กอเปนพายฟาคะนอง

เกดขนเปนประจาในเวลาบายๆ หรอใกลคา แถบทอยลกเขาไปในทวปหางไกลจากทะเลจะ

มภมอากาศแหงแลงเปนทะเลทราย

4. สภาพทางสงคม วฒนธรรม ภาษา ศาสนา

เชอชาตเผาพนธ ประชากร 2 ใน 3 ของประชากรทงหมด เปนพวกมองโกลอยด

มพวกคอเคซอยดอยบาง เชน ชาวรสเซยอพยพมาจากยโรปตะวนออก ประชากรของเอเชย

มความหลากหลาย ดานประกอบอาชพ เศรษฐกจของประเทศในเอเชยขนอยกบภาค

เกษตรกรรม ประชากรสวนใหญ ประกอบอาชพดานการเกษตร คอ การเพาะปลก ขาว

ขาวโพด และมการเลยงสตว ทงเลยงไวเปนอาหาร และทางาน นอกจากนยงมการคาขาย

การประมง การทาเหมองแร

ลกษณะทางเศรษฐกจ

1. การเพาะปลกทาในทราบลมของแมนาตางๆ ไดแก ขาว ยางพารา ปาลม ปอ

ฝาย ชา กาแฟ ขาวโพด

2. การเลยงสตว ในเขตอากาศแหงแลงจะเลยงแบบเรรอนซงเลยงไวใชเนอและนม

เปนอาหารไดแก อฐ แพะ แกะ โค มา และจามร

3. การทาปาไม ปาไมในเขตเมองรอนจะเปนไมเนอแขง ผลผลตทไดสวนใหญนาไป

กอสราง

4. การประมง ทาในบรเวณแมนาลาคลอง หนอง บงและชายฝงทะเล

5. การทาเหมองแร ทวปเอเชยอดมไปดวยแรธาตนานาชนด

6. อตสาหกรรม การทาอตสาหกรรมหลายประเทศในเอเชย เรมจากอตสาหกรรมในครวเรอนแลวพฒนาขนเปนโรงงานขนาดเลก ขนาดกลาง ขนาดใหญ

ประชากร

ทวปเอเชยมประชากรมากทสดในโลกประมาณ 3,155 ลานคน ประชากรสวนใหญ

มาจากพนธมองโกลอยดประชากรอาศยอยหนาแนนบรเวณชายฝงทะเลและทราบลมแมนาตางๆ เชน ลมแมนาเจาพระยา ลมแมนาแยงซเกยง ลมแมนาแดงและลมแมนาคงคาสวน

บรเวณทมประชากรเบาบาง จะเปนบรเวณทแหงแลงกนดารหนาวเยนและในบรเวณทเปน

ภเขาซบซอน ซงสวนใหญจะเปนบรเวณกลางทวป

ภาษา

1. ภาษาจน

ภาษาทใชกนมากในทวปเอเชย โดยใชกนในประเทศจน ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต



บท ท

1

เชน สงคโปร ประมาณวาประชากรเอเชย 1,000 ลานคน พดภาษาจน แตเปนภาษาทแตก

ตางกนไป เชน ภาษาแตจว ไหหลา จนกลาง หรอทเรยกวาภาษาแมนดารน

2. ภาษาอนเดย

เปนภาษาทใชกนแพรหลายรองลงมาอนดบ 2 โดยสวนใหญใชกนในประเทศ

อนเดย และปากสถาน

3. ภาษาอาหรบ

เปนภาษาทใชกนแพรหลายมากอนดบ 3 โดยใชกนในแถบเอเซยตะวนตกเฉยงใต

4. ภาษารสเซย

เปนภาษาทใชกนมากอนดบ 4 โดยใชกนในรสเซยและเครอจกรภพ

ศาสนา

ทวปเอเชยเปนแหลงกาเนดศาสนาทสาคญของโลก เชน ศาสนาครสต ศาสนาอสลาม

ศาสนาพทธ ศาสนาฮนด และยดาห ในเอเชยตะวนตกเฉยงใตประชากรสวนใหญนบถอ

ศาสนาฮนดกวา 500 ลานคนในอนเดย รองลงมาคอ ศาสนาอสลามมผนบถอประมาณ 450

ลานคน นอกจากนยงมลทธเตา ลทธขงจอ ทแพรหลายในจน ลทธชนโตในญปน

ทวปยโรป


ทวปยโรปเปนทวปทมลกษณะทางกายภาพทเหมาะสมในการตงถนฐานทงในดาน

ลกษณะภมประเทศทมทราบลม เทอกเขาทไมตงกนทางลม มแมนาหลายสาย ลกษณะภม

อากาศทอบอน ชมชนมทรพยากรธรรมชาต คอ เหลกและถานหน ซงเปนสวนสาคญอยาง

ยงตอการพฒนาอตสาหกรรมขนาดใหญ จงสงผลใหทวปยโรปมประชากรตงถนฐานหนา

แนนทสดในโลก อกทงเปนทวปทมอารยธรรมทเกาแก คอ อารยธรรมกรกและโรมน


ภมศาสต


บท ท

1

ทวปยโรป เปนทวปทตงอยระหวางละตจด 36 องศา 1 ลปดาเหนอถง 71 องศา

10 ลปดาเหนอและระหวางลองตจด 9 องศาตะวนตก ถง 66 องศาตะวนออก จากพกด

ภมศาสตรจะสงเกตไดวา ทวปยโรปมพนททงหมดอยในซกโลกเหนอและอยเหนอเสนทรอ

ปคออฟแคนเซอร มเสนสาคญทลากผานคอ เสนอารกตกเซอรเคลและเสนลองตจดท 0

องศา มเนอทประมาณ 9.9 ลานตารางกโลเมตร จงเปนทวปทมขนาดเลก โดยมขนาดเลก

รองจากทวปออสเตรเลย


ทศเหนอ ตดกบมหาสมทรอารกตกและขวโลกเหนอ จดเหนอสดอยทแหลมนอรท

(North Cape) ในประเทศนอรเวย

ทศใต ตดกบทะเลเมดเตอรเรเนยน จดใตสดอยทเกาะครต ประเทศกรช

ทศตะวนออก ตดตอกบทวปเอเชย โดยมเทอกเขาอราล เทอกเขาคอเคซสและ

ทะเลแคสเปยนเปนเสนกนพรมแดน

ทศตะวนตก ตดตอกบมหาสมทรแอตแลนตก จดตะวนตกสดของทวปอยทแหลม

โรคาประเทศโปรตเกส

2. ลกษณะภมประเทศ

ลกษณะภมประเทศแบงออกเปน 4 เขต ไดแก

1. เขตเทอกเขาตอนเหนอ ไดแก บรเวณคาบสมทรสแกนดเนเวย ภมประเทศสวน

มากประกอบดวยเทอกเขาสงและทราบชายฝงทะเล เทอกเขาทสาคญในบรเวณนไดแก เทอก

เขาเซอรอนและเทอกเขาแกรมเปยน เนองจากทวปยโรปเคยถกปกคลมดวยนาแขงมากอน บรเวณชายฝงทะเลถกธารนาแขงกดเซาะและทบถม ทาใหเกดชายฝงเวาแหวงและอาวนา

ลกทเรยกวา ฟยอรด พบมากในประเทศนอรเวยและแควนสกอตแลนด

2. เขตทราบสงตอนกลาง ประกอบดวยทราบสงสาคญ ไดแก ทราบสง

แบลกฟอเรสตตอนใตของเยอรมนน ทราบสงโบฮเมย เขตตดตอระหวางเยอรมนนและสาธารณรฐเชคทราบเมเซตา ภาคกลางของคาบสมทรไซบเรย ในเขตประเทศสเปนและ

โปรตเกส ทราบสงมสชพซองตรล ตอนกลางของประเทศฝรงเศส

3. เขตทราบตอนกลาง ครอบคลมพนทตงแตชายฝงมหาสมทรแอตแลนตกไป

จนถงเทอกเขาอราลในรสเซย ตะวนตกของฝรงเศส ตอนใตของสหราชอาณาจกรเบลเยยม

เนเธอรแลนด เดนมารก ภาคเหนอของเยอรมนนโปแลนดและบางสวนของรสเซยเปนบรเวณทมประชากรอาศยอยหนาแนนทสด และมความสาคญทางเศรษฐกจอยางมาก เนองจากเปน

พนทเกษตรกรรมทสาคญของทวปในบรเวณนมแมนาทสาคญไดแก แมนาไรน แมนาเชน แม

นาลวร และแมนาเอลเบ 4. เขตเทอกเขาตอนใต ประกอบดวยเทอกเขาสง เทอกเขาทสาคญในบรเวณน

ไดแก เทอกเขาแอลป ซงเปนเทอกเขาทมขนาดใหญทสดในทวปยโรป ทอดตวยาวตงแตตะวนออกเฉยงใตของฝรงเศส ผานสวตเซอรแลนด เยอรมนน ออสเตรย เซอรเบย ไปจนถง



บท ท

1

ทางเหนอของอตาล บรเวณยอดเขามธารนาแขงปกคลมเกอบตลอดทงป บางชวงเปนหบเขา

ลก ยอดเขาทสงทสดในเทอกเขาแอลป คอ มองตบลงก สง 4,807 เมตร นอกจากนยง

ประกอบดวยยอดเขาคอเคซส ทางตอนใตของรสเซยมยอดเขาเอลบรส สง 5,642 เมตร ซง

เปนยอดเขาทสงทสดในยโรป

แมนา แมนาทสาคญในทวปยโรป มดงน

แมนาโวลกา เปนแมนาสายยาวทสดในทวป มตนนาอยบรเวณตอนกลางของ

สหพนธรสเซยไหลลงสทะเลแคสเปยน

แมนาดานบ มตนกาเนดจากเทอกเขาทางภาคใตของเยอรมน ไหลผานประเทศ

ออสเตรย ฮงการ ยโกสลาเวย พรมแดนระหวางประเทศบลแกเรยกบประเทศโรมาเนย แลว

ไหลลงสทะเลดา แมนาดานบเปนแมนาทไหลผานหลายประเทศ ดงนนจงถอวาเปนแมนา

นานาชาตแตในดานความสาคญของการขนสงสนคาอตสาหกรรมนนมไมมากเทากบแมนา

ไรน เนองจากแมนาดานบไหลออกสทะเลดาซงเปนทะเลภายใน

แมนาไรน มตนกาเนดจากเทอกเขาแอลปทางตอนใตของสวสเซอรแลนด ไหลขน

ไปทางเหนอระหวางพรมแดนฝรงเศสและเยอรมนไปยงเนเธอรแลนด แลวไหลลงทะเลเหนอ

แมนาไรนเปนแมนาทมความสาคญมาก มปรมาณนาไหลสมาเสมอ ไหลผานทราบและไหล

ผานหลายประเทศจงถอวาเปนแมนานานาชาต และยงเปนเสนทางขนสงวตถดบและสนคา

ทสาคญ คอ ถานหน แรเหลก และแปงสาล โดยเฉพาะการขนสงถานหนซงมปรมาณมากใน

ยานอตสาหกรรมถานหนของเยอรมน แมนาสายนจงไดรบสมญานามวา “แมนาถานหน”

การขนสงสนคาผานทางแมนาไรนน จะออกสบรเวณปากแมนาซงเปนทตงของเมองทารอต

เตอรดม (เนเธอรแลนด) ซงเปนเมองทาทสาคญทสดของทวป

3. ลกษณะภมอากาศ เขตอากาศ

ปจจยทมอทธพลตอภมภาคอากาศของทวปยโรป

1. ละตจด ทวปยโรปมทตงอยระหวางละตจด 36 องศา 1 ลปดาเหนอ ถง 71 องศา 10 ลปดาเหนอ พนทสวนใหญอยในเขตอบอน มเพยงตอนบนของทวปทอยในเขตอากาศหนาวเยนและ ไมมสวนใดของทวปทอยในเขตอากาศรอน 2. ลมประจา ลมประจาทพดผานทวปยโรป คอ ลมตะวนตก ซงพดมาจากมหาสมทรแอตแลนตกเขาสทวปทางดานตะวนตก มผลทาใหบรเวณฝงตะวนตกของทวปมปรมาณฝนคอนขางมาก อณหภมระหวางฤดรอนกบฤดหนาวไมคอยแตกตางกนมากนก แตถาลกเขามาภายในทางดานตะวนออกของทวปซงตดกบทวปเอเชยนน ปรมาณฝนจะลดลงและจะมความแตกตางของอณหภมระหวางฤดรอนกบฤดฝนมากขนดวย 3. ความใกลไกลทะเล ทวปยโรปมชายฝงทะเลยาวและเวาแหวง ประกอบกบมพนทตดทะเลถง 3 ดาน ทาใหไดรบอทธพลจากทะเลและมหาสมทรอยางทวถง โดยเฉพาะบรเวณทอยใกลชายฝง ดงนนจงไมมพนทใดในทวปยโรปทมภมอากาศแหงแลง


ภมศาสต


บท ท

1

4. ทศทางของเทอกเขา เทอกเขาสวนใหญในทวป วางตวในแนวทศตะวนออก

ตะวนตก ทาใหไมกนขวางทางลมตะวนตกทพดเขาสทวป

5. กระแสนาในมหาสมทร บรเวณชายฝงมกระแสนาอนแอตแลนตกเหนอ

ไหลผานทางตะวนตกและตะวนตกเฉยง

เหนอของทวป ทาใหนานนาบรเวณเกาะ

บรเวนใหญและประเทศนอรเวยไมเปน

นาแขงในฤดหนาว จงแตกตางจาก

บร เวณทะเลบอลตกทน ากลายเปน

นาแขง ทาใหประเทศสวเดน ตองเปลยน

เสนทางการขนสงสนคาจากทางเรอไป

เปนการขนสงโดยใชเสนทางรถไฟจาก

สวเดนไปยงนอรเวยแลวจงนาสนคา

ลงเรอทเมองทาประเทศนอรเวย

เขตภมอากาศแบงออกไดเปน 7 เขต ดงน

1. ภมอากาศแบบทะเลเมดเตอรเรเนยน ไดแก บรเวณชายฝงทะเลเมดเตอรเรเนยน

ในเขตประเทศอตาล ฝรงเศส ภาคใตของสเปน แอลเบเนย กรซ บลแกเรย และเซอรเบย

ฤดรอนมอากาศรอน อณหภมเฉลย 23 องศาเซสเซยส ในฤดหนาวมอากาศอบอนและม

ฝนตกอณหภมเฉลย 8 องศาเซลเซยส ปรมาณฝนตกเฉลย 500-1,000 มลลเมตรตอป

2. ภมอากาศแบบทงหญา

กงทะเลทราย ไดแก บรเวณภาคกลาง

ของคาบสมทรไซบเรย ตอนเหนอของทะเลดาและทะเลแคสเปยน ในเขต

ประเทศฮงการ ยเครน โรมาเนย และตอนใตของรสเซย มฝนตกนอยมาก

เฉลยปละ 250-500 มลลเมตรตอป

3. ภมอากาศแบบพนสมทร

ไดแก สหราชอาณาจกร เนเธอรแลนด

ฝรงเศส เดนมารก เบลเยยม และตอนเหนอของเยอรมน มฝนตกชกตลอดทงปเฉลย 750-1,500 มลลเมตรตอป ฤดหนาวอากาศไมหนาวจด อณหภมเฉลย

1-7 องศาเซลเซยส เนองจากไดรบอทธพลจากกระแสนาอนแอตแลนตกเหนอ

4. ภมอากาศแบบอบอนชน ไดแก บรเวณทราบลมแมนาดานบในฮงการตอนเหนอ

ของเซอรเบยและโรมาเนย มอากาศอบอนฝนตกตลอดทงปเฉลย 500-1,000 มลลเมตรตอป

เนองจากไดรบอทธพลความชนจากทะเล



บท ท

1

5. ภมอากาศแบบอบอนชนภาคพนทวป ไดแก ยโรปตะวนออก และยโรปกลาง

รสเซย สาธารณรฐเซก สาธารณรฐ สโลวกและโปแลนด ฤดหนาวมอากาศหนาวและแหงแลง

ฤดรอนมอากาศอบอนและมฝนตก อณหภมเฉลย 19-20 องศาเซลเซยส ปรมาณฝน

500-750 มลลเมตรตอป

6. ภมอากาศแบบไทกา ไดแก ตอนเหนอของฟนแลนด สวเดน และนอรเวย ฤด

หนาวมอากาศหนาวเยนและยาวนาน อณหภมเฉลย 6 องศาเซลเซยส ฤดรอนอากาศอบอน

อณหภมเฉลย 17 องศาเซลเซยส มปรมาณฝนตกนอยและสวนมากเปนหมะเฉลย 600

มลลเมตรตอป

7. ภมอากาศแบบขวโลกหรอภมอากาศแบบทนดรา ไดแก ทางเหนอของทวป

ทมชายฝงตดกบมหาสมทรอารกตก ฤดหนาวมอากาศหนาวจดและยาวนานปละ 10-11 เดอน ฤดรอนมอากาศอบอนและสนเพยง 1-2 เดอน อณหภมเฉลยตลอดทงปประมาณ 10

องศาเซลเซยส ปรมาณฝนตกนอยมากและสวนมากเปนหมะ

4. ลกษณะเศรษฐกจและ สภาพแวดลอมทางสงคมวฒนธรรม

ลกษณะเศรษฐกจ

ทวปยโรปมความเจรญทงในดานเกษตรกรรมและอตสาหกรรม โดยมเขต

เกษตรกรรมและอตสาหกรรม ดงน

การทาเกษตรกรรม

1. เขตปลกขาวสาล ไดแก บรเวณทราบภาคกลาง โดยเฉพาะบรเวณประเทศฮงการ

โรมาเนย ยเครน ซงเปนแหลงผลตขาวสาลแหลงใหญ

2. เขตทาไรปศสตว สวนใหญจะพบในบรเวณเขตอากาศแหงแลง ไมคอยเหมาะ

กบการเพาะปลกแตมหญาทสามารถเลยงสตวได เชน บรเวณชายฝงทะเลแคสเปยน และทราบสงของทวป สตวทเลยงไดแก โคเนอ แกะ แพะ สวนการเลยงโคนม จะพบบรเวณเขต

อากาศชนภาคพนสมทร เนองจากมทงหญาอดมสมบรณมากกวา 3. เขตเกษตรกรรมแบบผสม ไดแก เขตทมการเลยงสตวควบคกบการปลกพช

เชน การปลกขาวสาล ขาวบาเลย การเลยงสตว เชน โคเนอ โคนม ซงพบมากบรเวณภาค

ตะวนตก และภาคกลางของทวป 4. เขตเกษตรแบบเมดเตอรเรเนยน พบบรเวณเขตชายฝงทะเลเมดเตอรเรเนยน

เชน อตาล กรซ พชสาคญ ไดแก สม องน มะกอก

5. เขตเลยงสตวแบบเรรอน มการเลยงสตวแบบทมการยายถนทอยเพอหาแหลงอาหารแหลงใหมทอดมสมบรณกวา บรเวณทมการเลยงสตวแบบเรรอน คอ บรเวณทมอากาศ

หนาวเยน เชน ชายฝงมหาสมทรอารกตก หรอเขตอากาศแบบทนดรา


ภมศาสต


บท ท

1

การปาไม

แหลงปาไมทสาคญของทวป คอ เขตภมอากาศแบบไทกา บรเวณคาบสมทร สแกน

ดเนเวย ซงจะมปาสนเปนบรเวณกวาง

การประมง

จากลกษณะภมประเทศของทวปยโรปทมชายฝงทะเลยาวและเวาแหวง ตดทะเล

ทง 3 ดาน ประกอบกบการมกระแสนาอนแอตแลนตกเหนอไหลผานทาใหในฤดหนาว

นาไมเปนนาแขง จงกลายเปนแหลงประมงทสาคญของทวป มชอวา “ดอกเกอรแบงก

(Dogger Bank)

การเหมองแร

ทวปยโรปมทรพยากรทมความสาคญมากตอการทาอตสาหกรรม ไดแก เหลกและ

ถานหน

แรถานหน ใชเปนเชอเพลงในการถลงเหลก โดยมแหลงถานหนทสาคญ เชน

ภาคเหนอของฝรงเศสและภาคกลางของเบลเยยม เยอรมน เปนตน

แรเหลก เมอผานการถลงแลวจะนาไปใชในอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา โดยม

แหลงแรเหลกทสาคญ เชน ประเทศสวเดน ฝรงเศส

นามนปโตรเลยมม 2 แหลงทสาคญ คอ ทะเลเหนอ และทะเลดา

การอตสาหกรรม

ทวปยโรปเปนศนยกลางอตสาหกรรมทสาคญแหงหนงของโลก ประเทศทมชอเสยง

มาก คอ สหราชอาณาจกร ฝรงเศส เบลเยยม สวเดน โดยบรเวณนจะมแรเหลกและถานหนซงเปนสวนสาคญในการทาอตสาหกรรม

สภาพแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรม

ลกษณะประชากร

1. มประชากรมากเปนอนดบ 4 ของโลก และหนาแนนมากเปนอนดบ 2 ของโลก

2. มการกระจายประชากรทวทงทวป เนองจากความเหมาะสมในดานสภาพภมประเทศ ภมอากาศและทรพยากร

3. บรเวณทมประชากรหนาแนน คอ บรเวณทราบภาคตะวนตกและภาคกลางของ

ทวป สวนบรเวณทมประชากรเบาบาง คอ บรเวณคาบสมทรสแกนดเนเวย และเขตยโรปตะวนออก

ประวตศาสตร แบงได 3 สมยคอ

1. สมยโบราณ หรอ อารยธรรมสมยคลาสสค มกรกและโรมนเปนศนยกลางความ

เจรญ โดยตงมนอยทางตอนใตของทวปยโรปในแถบทะเลเมดเตอรเรเนยน



บท ท

1

กรก ชนชาตกรกไดถายทอดมรดกทางศลปวฒนธรรมไวหลายประการ ไดแก

1. การปกครอง ชาวกรกไดใหสทธราษฎรในการลงคะแนนเสยงเลอกเจาหนาท

ฝายปกครอง

2. ศลปวฒนธรรม ชาวกรกมความสามารถในดานวรรณคด การละคร และ

สถาปตยกรรม สถาปตยกรรมทมชอเสยง คอ วหารพาเธนอน นอกจากนยงมการแขงขน

กฬาทเปนทรจกกนด คอ กฬาโอลมปก

3. ปรชญาความคด นกปรชญากรกทมชอเสยง คอ อรสโตเตล และเพลโต

โรมน ชนชาตโรมนไดรบความเจรญตางๆ จากกรก สงทชาวโรมนไดถายทอดให

กบชนรนหลงคอ ประมวลกฎหมาย และภาษาละตน

1. สมยกลาง ในชวงนยโรปมศกสงครามเกอบตลอดเวลา จนทาใหการพฒนาดาน

ตางๆ ตองหยดชะงก ยคนจงไดชอวาเปน “ยคมด” หลงจากผานพนชวงสงครามจงเปนชวง

ของการฟนฟศลปะวทยาการเรมใหความสาคญกบมนษยมากขน เรยกยคนวา ยคเรอ เนสซอง ซ

(Renaissance)

2. สมยใหม ยคนเปนยคแหงการแสวงหาอาณานคม ทาใหศลปวฒนธรรมของชาต

ตะวนตกแผขยายไปยงดนแดนตางๆ นอกจากนยงมเหตการณสาคญ คอ การปฏวต

วทยาศาสตรและการปฏวตอตสาหกรรม

ทวปอเมรกาใต


ทวปอเมรกาใตเปนทวปทใหญเปนอนดบ 4 ของโลก รองจากทวปเอเชย

ทวปแอฟรกา และทวปอเมรกาเหนอ มพนทประมาณ 17.8 ลานตารางกโลเมตร มประชากร

ประมาณ 299 ลานคน รปรางของทวปอเมรกาใตคลายคลงกบทวปอเมรกาเหนอ คอ

มลกษณะคลายรปสามเหลยมหวกลบ มฐานกวางอยทางทศเหนอ สวนยอดสามเหลยมอย

ทางทศใต ตงอยในแถบซกโลกใต ระหวางละตจด 12 องศา 25 ลปดาเหนอ ถง 56 องศาใต

และลองตจด 34 องศา 47 ลปดาตะวนตก ถง 81 องศา 20 ลปดาตะวนตก อาณาเขตของ

ทวปอเมรกาใตมดงน


ทศเหนอ ตดกบทวปอเมรกาเหนอ โดยมคลองปานามาเปนเสนกนเขตแดนและ

ตดตอกบทะเลแครบเบยน ในมหาสมทรแอตแลนตก จดเหนอสดอยทแหลมกายนาสในประเทศโคลอมเบย

ทศใต ตดกบทวปแอนตารกตกา มชองแคบเดรกเปนเสนกนเขตแดน จดใตสดอย

ทแหลมโฟรวารด ในคาบสมทรบรนสวก ประเทศชล


ภมศาสต


บท ท

1

ทศตะวนออก ตดกบมหาสมทรแอตแลนตก จดตะวนออกสดอยทแหลมโคเคอรส ในประเทศบราซล ทศตะวนตก ตดกบมหาสมทรแปซฟก จดตะวนตกสดอยทแหลมปารนเยสในประเทศเปร


ลกษณะภมประเทศของทวปอเมรกาใตสามารถแบงออกได 3 ลกษณะไดแก 1. เขตเทอกเขาตะวนตก ไดแก บรเวณเทอกเขาแอนดส ซงทอดตวยาวขนานไปกบชายฝงมหาสมทรแอตแลนตก ตงแตทางเหนอบรเวณทะเลแครบเบยนไปจนถงแหลมฮอรนทางตอนใต มความยาวประมาณ 7,200 กโลเมตร เปนแนวเทอกเขาทยาวทสดในโลกยอดเขาสงทสดในบรเวณน คอ ยอดเขาอะคองคากว สงประมาณ 6,924 เมตร บรเวณตอนกลางของเทอกเขามทราบสงทสาคญคอ ทราบสงโบลเวย มความสงถง 4,500 เมตร และมขนาดกวางใหญเปนอนดบ 2 ของโลก รองจากทราบสงทเบต บนทราบสงแหงนมทะเลสาบซงเปนทะเลสาบทสงทสดในโลก ไดแก ทะเลสาบตตกากา ในประเทศเอกวาดอร 2. เขตทราบสงตะวนออก ประกอบดวยทราบสงสาคญ 3 แหง ไดแก ทราบสงกอานา ตงอยทางตอนเหนอของทวป ในเขตประเทศเวเนซเอลากายอานาซรนาเม เฟรนซเกยนา และภาคเหนอของบราซล มลกษณะทเปนทราบสงสลบกบเทอกเขาสลบซบซอน ทราบสงบราซล ตงอยตอนกลางของทวป บรเวณตะวนออกของประเทศบราซล ตงอยระหวางทราบลมแมนาแอมะซอน ทราบลมแมนาปารานา และทราบลมแมนาปารากวย ทางตะวนออกมความสงชน จากนนคอยๆ ลาดตาลงไปทางตะวนตก ทราบสงปาตาโกเนย ตงอยทางตอนใตของทวป ในเขตประเทศอารเจนตนาทางตะวนออกคอนขางราบเรยบและคอยๆ สงขนไปเรอยๆ ทางตะวนตก 3. เขตทราบลมแมนา อยบรเวณตอนกลางของทวป เปนทราบดนตะกอนทมความอดมสมบรณและกวาง ตงอยระหวางเทอกเขาแอนดสและทราบสงทางตะวนออก เขตทราบลมแมนาทสาคญของทวปอเมรกาใตม 2 บรเวณไดแก ทราบลมแมนาแอมะซอนหรออเมซอน เปนทราบลมแมนาทใหญทสดในโลก มพนทประมาณ 7 ลานตารางกโลเมตร มแมนาหลายสายไหลผาน สวนมากมตนกาเนดจากเทอกเขาแอนดสและไหลสมหาสมทรแอตแลนตก แมนาทสาคญทสดในบรเวณนคอ แมนาแอมะซอน ทราบลมแมนาโอรโนโค อยทางตอนเหนอของทวป ในเขตประเทศโคลอมเบย และเวเนซเอลา บรเวณนเปนเขตเลยงสตวทสาคญของทวปอเมรกาใต แมนาทสาคญในทวปอเมรกาใต ไดแก แมนาแอมะซอน มความยาว 6,440 กโลเมตร เปนแมนาทมความยาวเปนอนดบ 2 ของโลก รองจากแมนาไนล มตนกาเนดจากเทอกเขาแอนดส ไหลผานประเทศบราซล ไหลลงสมหาสมทรแอตแลนตก



บท ท

1

แมนาปารานา มความยาว 2,800 กโลเมตรมตนกาเนดจากทสงทางตะวนออก

ของทวป ไหลผานประเทศบราซล ปารากวย อารเจนตนา ลงสมหาสมทรแอตแลนตกบรเวณ

อาวรโอเดอลาพลาตา

แมนาปารากวย มความยาว 2,550 กโลเมตร มตนกาเนดจากทสงในประเทศ

บราซลไหลผานประเทศบราซล ปารากวยไปรวมกบแมนาปารานาในเขตประเทศอารเจนตนา

3. ลกษณะภมอากาศ

ปจจยทมอทธพลตอภมอากาศของทวปอเมรกาใต

1. ละตจด พนทสวนใหญของทวปครอบคลมเขตอากาศรอน และประมาณ 1 ใน

3 ของพนททวปเปนอากาศแบบอบอน ภมภาคทางเหนอของทวปจะมฤดกาลทตรงขามกบ

ภมภาคทางใต

2. ลมประจา ไดแก

2.1 ลมสนคาตะวนออกเฉยงเหนอ พดผานมหาสมทรแอตแลนตกจงนาความ

ชมชนเขาสทวปบรเวณชายฝงตะวนออกเฉยงเหนอ

2.2 ลมสน คาตะวนออกเฉยงใต พดผานมหาสมทรแอตแลนตกจงนาความชมชน

เขาสทวปบรเวณชายฝงตะวนออกเฉยงใต

2.3 ลมตะวนตกเฉยงเหนอ พดผานมหาสมทรแปซฟกจงนาความชมชนเขาส

ทวปบรเวณชายฝงตะวนตกของทวป ตงแตประมาณละตจด 40 องศาใตลงไป

3. ทศทางของเทอกเขา ทวปอเมรกาใตมเทอกเขาสงอยทางตะวนตกของทวป

ดงนนจงเปนสงทกนขวางอทธพลจากทะเลและมหาสมทร ทาใหบรเวณทใกลเทอกเขา

คอนขางแหงแลง แตในทางตรงกนขาม ชายฝงดานตะวนออกจะไดรบอทธพลจากทะเล

อยางเตมท 4. กระแสนา ม 3 สายทสาคญ คอ

4.1 กระแสนาอนบราซล ไหลเลยบชายฝงของประเทศบราซล 4.2 กระแสนาเยนฟอลกแลนด ไหลเลยบชายฝงประเทศอารเจนตนา 4.3 กระแสนาเยนเปร (ฮมโบลด) ไหลเลยบชายฝงประเทศเปรและชล

เขตภมอากาศแบงออกไดเปน 8 เขต ดงน

1. ภมอากาศแบบปาดบชน ไดแก บรเวณทราบลมแมนาแอมะซอน เปนบรเวณทมอากาศเยน ปาดบชนทกวางใหญทสดในโลกสวนใหญมพนทอยประเทศบราซล มอณหภมสงเฉลย 27 องศาเซลเซยส มฝนตกชกเกอบตลอดทงปประมาณ 2,000 มลลเมตรตอป

2. ภมอากาศแบบทงหญาเขตรอน ไดแก บรเวณตอนเหนอและใตของลมแมนา

แอมะซอน มอากาศรอนและแหงแลง ฤดรอนมฝนตกแตไมชกเหมอนในเขตปาดบชน

อณหภมสงเฉลย 27 องศาเซลเซยส มลกษณะอากาศคลายกบภาคกลางและภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย


ภมศาสต


บท ท

1

3. ภมอากาศแบบทะเลทราย ไดแก ภาคใตของเปรและภาคเหนอของชล เปน

บรเวณทรอนและแหงแลงมาก มปรมาณฝนตกเฉลยตากวา 250 มลลเมตรตอป และบางครง

ฝนไมตกยาวนานตดตอกนหลายเดอน ทะเลทรายทสาคญในบรเวณนไดแก ทะเลทราย

อะตากามาในประเทศชล ในบรเวณนมฝนตกนอยกวา 50 มลลเมตรตอป บางครงฝนไมตก

ตดตอกนเปนเวลานานหลายป จดเปนทะเลทรายทแหงแลงมากทสดแหงหนงของโลก

4. ภมอากาศแบบทงหญากงทะเลทราย ไดแก ทางตะวนออกของประเทศ

อารเจนตนาจนถงทราบสงปาตาโกเนย อณหภมไมสงนกเฉลย 18 องศาเซลเซยส ฤดหนาว

มอากาศหนาวเยน ฤดรอนมอากาศรอน ปรมาณฝนนอยประมาณ 500 มลลเมตรตอป

5. ภมอากาศแบบเมดเตอรเรเนยน ไดแก บรเวณชายฝงมหาสมทรแปซฟก ตอน

กลางของประเทศชล ในฤดรอนมอากาศรอนและแหงแลง ฤดหนาวมฝนตก

6. ภมอากาศแบบอบอนชน ไดแก บรเวณตะวนตกเฉยงใตของทวป ตงแตตอน

ใตของบราซล ปารากวย อรกกวย และตะวนออกเฉยงเหนอของอารเจนตนา อากาศใน

บรเวณนไมแตกตางกนมากนก ฤดหนาวมอากาศอบอน ฤดรอนมฝนตกเฉลย 750 – 1,500


7. ภมอากาศแบบภาคฟนสมทร ไดแก บรเวณชายฝงทะเลอากาศหนาวจด มฝน

ตกเกอบตลอดทงปโดยเฉพาะในฤดหนาวและฤดใบไมรวงเฉลย 5,000 มลลเมตรตอป

8. ภมอากาศแบบทสง ไดแก บรเวณเทอกเขาแอนดส เปนบรเวณทมความแตก

ตางกนมาก ขนอยกบระดบความสงของพนท คอ บรเวณทราบมอณหภมสงและฝนตกชก

เมอสงขนอณหภมและปรมาณนาฝนจะลดลงไปเรอยๆ ยงสงกวาระดบนาทะเลประมาณ

3,000 เมตร มอณหภมเฉลยตลอดทงปประมาณ 15 องศาเซลเซยส ปรมาณฝนตกเฉลย

1,000 มลลเมตรตอป ในขณะทประเทศอนทอยบรเวณเสนศนยสตร แตตงอยบนทราบ เชน มาเลเซย มอณหภมเฉลย 27 องศาเซยส และมฝนตกชกตลอดทงปสงกวา 2,500


4. ลกษณะเศรษฐกจและ สภาพแวดลอมทางสงคม วฒนธรรม



1. จากลกษณะอากาศของทวป เหมาะกบการปลกพชเมองรอน เชน กาแฟ กลวย

โกโก ออย ยาสบ โดยเฉพาะกาแฟมผผลตรายใหญ คอ บราซลและโคลมเบย

2. บรเวณทราบลมแมนาปารานา – ปารากวย – อรกวย มความเหมาะสมในการปลกขาวสาล เนองจากอยในเขตอบอนและเปนทราบลมแมนาทมความอดมสมบรณ

โดยเฉพาะในเขตประเทศอารเจนตนา

3. การเพาะปลกในทวปมทงการเพาะปลกเปนไรการคาขนาดใหญ ทเรยกวา เอสตนเซย

และมการเพาะปลกแบบยงชพ



บท ท

1

การเลยงสตว

การเลยงสตวในทวปอเมรกาใตกระทาอยางกวางขวาง ดงน

1. ทงหญาปามปส เปนเขตปศสตวขนาดใหญ มการเลยงโคเนอ โคนม แกะ

2. ทงหญายาโนส และทงหญาแกมโปส เปนเขตเลยงโคเนอ

3. ทงหญากงทะเลทราย บรเวณทราบสงปาตาโกเนย มการเลยงแกะพนธขน

ประเทศทสงเนอสตวเปนสนคาออกจานวนมาก คอ ประเทศอารเจนตนา อรกวย

บราซล


แหลงประมงทสาคญของทวป คอ บรเวณชายฝงประเทศเปรและชล ซงมกระแสนา

เยนเปร (ฮมโบลด) ไหลผาน มปลาแอนโชวเปนจานวนมาก นอกจากนยงมการจบปลาตาม

ลมแมนาตาง ๆ โดยชาวพนเมองอกดวย แตเปนการจบปลาเพอยงชพ


การทาปาไมในทวปมไมมากนกเนองจากความไมสะดวกในการคมนาคมและ

การขนสง เขตทมความสาคญในการทาปาไม คอ ภาคตะวนออกเฉยงใตของบราซล

การทาเหมองแร

ทวปอเมรกาใตเปนแหลงผลตพชเมองรอนและสนแร การทาเหมองแรมความสาคญ

รองจากการทาเกษตรกรรม โดยมแหลงแรทสาคญดงน

อตสาหกรรม

การอตสาหกรรมในทวปยงไมคอยมความเจรญมากนก เนองจากขาดเงนทน และ

ยงตองอาศยความรวมมอและการรวมลงทนจากตางชาต ประเทศทมความเจรญทางดาน

อตสาหกรรม คอ อารเจนตนา บราซล ชล เวเนซเอลา

ทวปอเมรกาเหนอ


ทวปอเมรกาเหนอเปนทวปทมขนาดกวางใหญโดยมขนาดใหญเปนอนดบท 3 ของโลกรองจากทวปเอเชยและทวปแอฟรกามพนทประมาณ 24 ลานตารางกโลเมตร รปรางของ

ทวปอเมรกาเหนอมลกษณะคลายสามเหลยมหวกลบมฐานกวางอยทางทศเหนอสวนยอด

สามเหลยมอยทางทศใต ดวยความกวางใหญของทวปจงมความหลากหลายทงในดาน

ลกษณะทางกายภาพทรพยากรธรรมชาตและเปนทรวมของชนชาตหลายเชอชาตจนกลาย

เปนเบาหลอมทางวฒนธรรม อกทงมความเจรญกาวหนาในดานเทคโนโลยและเปนศนยรวมของวฒนธรรมตาง ๆ ตงอยในแถบซกโลกเหนอระหวางละตจด 7 องศา 15 ลปดาเหนอ


ภมศาสต


บท ท

1

ถง 83 องศา 38 ลปดาเหนอและลองจจด 55 องศา 42 ลปดาตะวนตก 172 องศา 30

ลปดาตะวนออก


ทศเหนอ ตดกบทะเลโบฟอรตในมหาสมทรอารกตกและขวโลกเหนอ จดเหนอสด

อยทแหลมมอรสเจซป เกาะกรนแลนดและประเทศแคนาดา

ทศใต ตดกบทวปอเมรกาใต (มคลองปานามาเปนเสนแบงทวป) ทะลแครบเบยน

ในมหาสมทรแปซฟกและอาวเมกซโกในมหาสมทรแอตแลนตก

ทศตะวนออก ตดกบมหาสมทรแอตแลนตก จดตะวนออกสดของทวปอยท

คาบสมทรลาบราดอร ประเทศแคนาดา

ทศตะวนตก ตดกบมหาสมทรแปซฟก จดตะวนตกสดของทวปอยทแหลมปรนซ

ออฟเวลรฐอะลาสกา ประเทศสหรฐอเมรกา



บท ท

1


ลกษณะภมประเทศของทวปอเมรกาเหนอ สามารถแบงออกได 3 ลกษณะ

ไดแก

1. เขตเทอกเขาภาคตะวนออก เรมตงแตเกาะนวฟนดแลนดทางตะวนออกเฉยงเหนอ

ของแคนาดา จนถงตะวนออกเฉยงใตของสหรฐอเมรกา ประกอบดวยเทอกเขาและทราบสง

แตไมสงนก ยอดเขาทสงทสดคอ ยอดเขามตเชล มความสง 2,037 เมตร เทอกเขาทสาคญ

คอ เทอกเขาแอปปาเลเซยน นอกจากนยงมทราบแคบๆ ขนานไปกบชายฝงทะเล บางสวน

ลาดลงทะเลกลายเปนไหลทวป

2.เขตเทอกเขาสงภาคตะวนตก ไดแก พนทชายฝงตะวนตกดานมหาสมทร

แปซฟก ตงแตเทอกเขาตอนเหนอสดบรเวณชองแคบแบรง ทอดตวยาวทางใตของทวป

ประกอบดวยเทอกเขาสงสลบซบซอนจานวนมาก ยอดเขาทสงทสด คอ ยอดเขาแมกคนเลย

สง 6,096 เมตร ในเทอกเขาอะลาสกา นอกจากนยงมเทอกเขารอกกและเทอกเขาแมกเคนซ

ระหวางเทอกเขาสงมทราบสงจานวนมาก ทสาคญไดแก ทราบสงอะลาสกา ทราบโคโรราโด

ทราบสงเมกซโก และทราบสงบรตชโคลมเบย เขตเทอกเขาสงบรเวณนมภมประเทศทสวยงาม

ทมทงเทอกเขาสง สลบกบทราบสง หบเขาลกชน เกดเปนโตรกเขาทเกดจากการกดเซาะของ

แมนา โตรกเขาทมชอเสยงทสด คอ แกรนดแคนยอน (grand canyon) ทเกดจากการ

กดเซาะของแมนาโคโรราโด รฐแอรโซนาประเทศสหรฐอเมรกา

3. เขตทราบภาคกลาง เปนทราบขนาดกวางใหญ อยระหวางเทอกเขาตะวนออก

และตะวนตก เรมตงแตชายฝงมหาสมทรอารตกจนถงชายฝงอาวเมกซโก มลกษณะเปน

ทราบลกคลนอนเกดจากการกระทาของธารนาแขงและการทบถมของตะกอนจากแมนา

ทราบทสาคญ ไดแก ทราบลมทะเลสาบทงหา ทราบลมแมนาแมกแคนซ ทราบลมแมนามสซสซปป-มสซร ทราบแพรและทราบชายฝงอาวเมกซโก

แมนา แมนาทสาคญในทวปอเมรกาเหนอ มดงน

แมนามสซสซปป เกดจากเทอกเขาสงทางตะวนตกของทวป เปนแมนาสายทยาวทสดในทวปไหลผานทราบกวางลงสอาวเมกซโก เปนเขตทราบทมตะกอนทบถมเปนบรเวณ

กวาง จงเหมาะแกการเพาะปลก และเปนเขตประชากรหนาแนน

แมนาเซนตลอวเรนซ ไหลจากทะเลสาบเกรตเลคออกสมหาสมทรแอตแลนตก แมนาสายนใชในการขนสงสนคาหรอวตถดบทางอตสาหกรรม (เนองจากบรเวณรอบๆ

เกรตเลคเปนเขตอตสาหกรรม) แตปญหาสาคญของแมนาสายน คอ จะมระยะทเดนเรอไม

ไดในฤดหนาว ลกษณะพเศษของแมนาเซนตลอวเรนซ คอ มการขดรองนาและสรางประต

กนนาเปนระยะๆ เนองมาจากบรเวณแมนามแกงนาตกขวางหลายแหง เสนทางการขนสง

สนคา และเดนเรอน เรยกวา “เซนตลอวเรนซซเวย” (St. Lawrence Seaway) แมนารโอแกรนด กนพรมแดนระหวางประเทศสหรฐอเมรกากบประเทศเมกซโก


ภมศาสต


บท ท

1

3. ลกษณะภมอากาศ

ปจจยทมอทธพลตอภมอากาศของทวปอเมรกาเหนอ

1. ละตจด ทวปอเมรกาเหนอตงอยระหวางละตจด 7 องศา 15 ลปดาเหนอ ถง

83 องศา 38 ลปดาเหนอใกลขวโลกเหนอ จงทาใหมเขตภมอากาศทกประเภทตงแตอากาศ

รอนไปจนถงอากาศหนาวเยนแบบขวโลก

2. ลมประจา ลมประจาทพดผานทวปอเมรกาเหนอ มความแตกตางกนตามชวง

ละตจด มลมประจาทสาคญดงน

1) ลมดานตะวนออกเฉยงเหนอ พดตงแตละตจด 40 องศาเหนอลงไปทางใต

พดผานมหาสมทรแอตแลนตกเขาสทวป จงนาความชมชนมาใหชายฝงตะวนออกของทวป

ตลอดทงป ตงแตตอนใตของสหรฐอเมรกา อเมรกากลางและหมเกาะอนดสตะวนตก

2) ลมตะวนตกเฉยงใต พดตงแตละตจด 40 องศาเหนอถง 60 องศาเหนอ พด

จากมหาสมทรแปซฟกเขาสตอนกลางถงตอนเหนอของสหรฐอเมรกาและตอนใตของ

แคนาดา

3) ลมขวโลก พดอยบรเวณขวโลกนาความหนาวเยนมาใหพนททางตอนบนของทวป

3. ความใกลไกลทะเล จากลกษณะรปรางของทวปอเมรกาเหนอ ซงตอนบนจะ

กวางใหญ และคอยๆ เรยวแคบลงมาทางตอนใต ทาใหตอนบนของทวปไดรบอทธพลจาก

มหาสมทรนอย จงทาใหพนทตอนบนมภมอากาศคอนขางแหงแลง

4. ทศทางของเทอกเขา ทศทางการวางตวของเทอกเขาในทวปอเมรกาเหนอเปน

สวนสาคญในการทาใหพนททางตอนในของทวปมอากาศคอนขางแหงแลง โดยเฉพาะเทอก

เขาทางตะวนตกของทวป ซงเปนเทอกเขายคใหมทสงมาก จงขวางกนความชนทมากบลม

ประจา

5. กระแสนา ทวปอเมรกาเหนอมกระแสนา 4 สาย ซงมอทธพลตออากาศบรเวณ

ชายฝงโดยกระแสนาอน ทาใหอากาศบรเวณชายฝงอบอนชมชน สวนกระแสนาเยนทาให

อากาศบรเวณชายฝงเยนและแหงแลง

1) กระแสนาอนกลฟสตรม ไหลเลยบชายฝงตะวนออกของเมกซโก และ

สหรฐอเมรกาทางใตขนไปทางตะวนออกเฉยงเหนอของเกาะนวฟนดแลนดของแคนาดา 2) กระแสนาเยนแลบราดอร ไหลเลยบชายฝงตะวนตกของเกาะกรนแลนดลงมา

จนถงชายฝงตะวนออกของแคนาดา พบกบกระแสนาอนกลฟสตรม บรเวณเกาะ

นวฟนดแลนดจงทาใหบรเวณนเปนแหลงปลาชม เนองจากมอาหารปลาจานวนมาก กลายเปนเขตทาประมงทสาคญ เรยกบรเวณนวา “แกรนดแบงค” (Grand Bank)

3) กระแสนาอนอลาสกา ไหลเลยบชายฝงตะวนตกของรฐอลาสกาขนไปทาง

เหนอจนถงชองแคบเบรง ทาใหชายฝงอบอน นาไมเปนนาแขงสามารถจอดเรอไดตลอดป

4) กระแสนาเยนแคลฟอรเนย ไหลเลยบชายฝงตะวนตกของสหรฐอเมรกาลงมา

ทางใตจนถงชายฝงคาบสมทรแคลฟอรเนย ทาใหชายฝงมอากาศเยนและแหง



บท ท

1

พาย พายทมอทธพลตอลมฟาอากาศของทวปอเมรกาเหนอเปนอยางมากคอ

1. พายเฮอรเคน เปนพายหมนเขตรอน เชนเดยวกบใตฝน พายนเกดในทะเล

แครเบยน และอาวเมกซโก เปนพายททาใหฝนตกหนก คลนลมแรงเคลอนตวจากทะเลเขาส

ชายฝงของสหรฐอเมรกา เมกซโก และหมเกาะในทะเลแครเบยน

2. พายทอรนาโด เนองจากบรเวณภาคกลางของสหรฐอเมรกาเปนพนทโลงกวาง

ทาใหมวลอากาศปะทะกนไดงายเกดเปนพายหมนทอรนาโด มกาลงแรงมาก กอใหเกด

ความเสยหายกบบานเรอนในรอบ 1 ปเกดพายนไดบอยครง จนไดรบสมญานามวา

“พายประจาถน” ของสหรฐอเมรกา

เขตภมอากาศแบงออกไดเปน 12 เขต ไดแก

1. ภมอากาศแบบรอนชน ไดแก บรเวณชายฝงตะวนออกของอเมรกากลาง และ

บางสวนของหมเกาะอนดสตะวนตก มอากาศรอนเกอบตลอดทงป อณหภมเฉลย 18 องศา

เซลเซยสและมฝนตกชกเฉลย 1,700 มลลเมตรตอป ในเขตนไมมฤดหนาว

2. ภมอากาศแบบทะเลทราย ไดแก บรเวณภาคตะวนตกเฉยงใตของสหรฐอเมรกา

และภาคเหนอของเมกซโก มอากาศรอนจดและมฝนตกนอยมาก เฉลย 250 มลลเมตรตอป

3. ภมอากาศแบบทงหญาเขตรอน ไดแก ชายฝงตะวนตกของอเมรกากลาง พนท

สวนใหญของเมกซโก บางสวนของหมเกาะอนดสตะวนตก และทางตอนใตสดของคาบสมทร

ฟลอรดา มอณหภมแตกตางกนมากระหวางฤดรอนและฤดหนาว คอ ฤดหนาวอากาศหนาวจด

ฤดรอนมอากาศรอนจดและมฝนตก

4. ภมอากาศแบบทงหญากงทะเลทราย ไดแก บรเวณชายขอบของเขตทะเลทราย

เรมตงแตบางสวนของประเทศแคนาดาและเมกซโก ทางตะวนตกและตะวนตกเฉยงใตของ

สหรฐอเมรกา มลกษณะภมอากาศกงแหงแลง ฤดหนาวมอากาศหนาวจด ฤดรอนมอากาศ

รอนและแหงแลง ปรมาณฝนไมมากนก แตมากกวาในเขตทะเลทราย

5. ภมอากาศแบบเมดเตอรเรเนยน ไดแก บรเวณชายฝงมหาสมทรแปซฟก

ในเขตรฐแคลฟอรเนยของสหรฐอเมรกา ในฤดรอนมอากาศไมรอนจด ในฤดหนาวมอากาศ

อบอนแหงแลงและมฝนตก

6. ภมอากาศแบบอบอนชน ไดแก บรเวณทราบชายฝงมหาสมทรแอตแลนตกและทราบตอนกลางของทวป อณหภมเฉลยตลอดทงปมความใกลเคยงกน มฝนตกเกอบตลอด

ทงปเฉลย 750 มลลเมตรตอป

7. ภมอากาศแบบภาคพนสมทรชายฝงตะวนตก ไดแก ชายฝงมหาสมทรแปซฟกในเขตสหรฐอเมรกาและแคนาดา มฝนตกชกเกอบตลอดทงปเฉลย 2,000 มลลเมตรตอป

ฤดรอนมอากาศรอนชนและ ฤดหนาวมอากาศเยนสบาย

8. ภมอากาศแบบชนภาคพนทวป ไดแก ตอนใตของประเทศแคนาดารอบๆ

ทะเลสาบทง 5 และภาคเหนอของสหรฐอเมรกา ในฤดหนาวมอากาศหนาวเยน ในฤดรอน

มอากาศอบอนและมฝนตก


ภมศาสต


บท ท

1

9. ภมอากาศแบบไทกา ไดแก ภาคเหนอของประเทศแคนาดา และตอนใตของรฐ

อะลาสกา สหรฐอเมรกา เปนบรเวณทมอากาศหนาวจด มหมะตกตดตอกนหลายเดอน

ฤดรอนมอากาศเยน มปรมาณฝนตกนอยและระยะสนๆ

10. ภมอากาศแบบทนดรา ไดแก ชายฝงมหาสมทรอารกตก ภาคเหนอของ

แคนาดา รฐอะลาสกาของสหรฐอเมรกา และชายฝงเกาะกรนแลนด มอากาศหนาวจดเกอบ

ตลอดทงป ฤดรอนมชวงสนและอณหภมตาเฉลยตลอดทงป 10 องศาเซลเซยส

11. ภมอากาศแบบขวโลก ไดแก ตอนกลางของเกาะกรนแลนด มอากาศหนาว

จดมนาแขงปกคลมเกอบตลอดทงป บรเวณตอนกลางของเกาะมนาแขงปกคลมหนาถง

3,000 เมตร

12. ภมอากาศแบบบรเวณภเขาสง ไดแก เทอกเขาสงในภาคตะวนตก เปนบรเวณ

ทมอณหภมแตกตางกนมาก ขนอยกบความสงของพนท เชน ในฤดรอนดานทรบแสงแดด

อากาศรอนจด ในดานตรงกนขามจะมอากาศหนาวเยน ในแถบหบเขาจะมอากาศหนาวเยน

โดยเฉพาะในเวลากลางคน อณหภมจะตาลงเมอความสงเพมขน บรเวณยอดเขามนาแขง

ปกคลมอย ในบรเวณนมฝนตกนอย

4. สภาพเศรษฐกจ และสภาพแวดลอมทางสงคมวฒนธรรม

ลกษณะเศรษฐกจ ลกษณะเศรษฐกจของทวปอเมรกาเหนอจะมความแตกตางกน

คอ ในสหรฐอเมรกา แคนาดา จะเปนเขตเศรษฐกจทมความเจรญสง สวนในเขตของเมกซโก

อเมรกากลางและหมเกาะอนดสตะวนตกจะมทงเขตเศรษฐกจทเจรญแลว และเขตทยงตอง

ไดรบการพฒนา


1. เขตปลกขาวสาล บรเวณทมการปลกขาวสาล ซงถอเปนแหลงสาคญของโลก

คอ บรเวณภาคกลางของแคนาดาและสหรฐอเมรกา 2. เขตทาไรปศสตว พบในบรเวณทภมอากาศคอนขางแหงแลง เชน ภาคตะวน

ตกของแคนาดา สหรฐอเมรกา และเมกซโก สตวทเลยง คอ โคเนอ 3. เขตเกษตรกรรมแบบผสม ไดแก เขตทมการเลยงสตวควบคกบการปลกพช

เชน ขาวสาล ขาวโพด สวนสตวเลยงคอ โคเนอ โคนม การเกษตรลกษณะนพบบรเวณทาง

ตะวนออกของสหรฐอเมรกาและแคนาดา

4. เขตปลกฝาย ไดแก บรเวณทางตะวนตกของสหรฐอเมรกา ซงเปนเขตทม

อากาศคอนขางรอนและแหงแลง

5. เขตปลกผก ผลไมและไรยาสบ ไดแก บรเวณทราบชายฝงมหาสมทรแอตแลนตก

6. เขตปลกพชเมองรอน พชเมองรอนทนยมปลกคอ กลวย โกโก ออย กาแฟ ซง

มมากบรเวณอเมรกากลางและหมเกาะอนดสตะวนตก



บท ท

1


บรเวณทมการทาประมงกน อยางหนาแนน คอ แกรนดแบงค และบรเวณชายฝง

มหาสมทรแปซฟกโดยเฉพาะบรเวณทมกระแสนาเยนแคลฟอรเนยไหลผาน


ถานหน สหรฐอเมรกาและแคนาดา สามารถผลตถานหนไดเปนจานวนมาก โดย

มแหลงผลตทสาคญ คอ บรเวณเทอกเขาแอปปาเลเซยน ในสหรฐอเมรกา และมณฑลควเบก

ของแคนาดา

เหลก แหลงสาคญ คอ ทะเลสาบเกรตแลค

นามนและกาซธรรมชาต พบบรเวณเทอกเขาแอปปาเลเซยนลมแมนามสซสซปป

อาวเมกซโก แคลฟอรเนย อลาสกา

การทาอตสาหกรรม สหรฐอเมรกาเปนประเทศผนาในการทาอตสาหกรรมระดบ

โลก สวนใหญเปนอตสาหกรรมขนาดใหญใชเงนทนเปนจานวนมาก สวนประเทศเมกซโก

และอเมรกากลาง รวมถงประเทศในหมเกาะอนดสตะวนตก อตสาหกรรมสวนใหญเปน

อตสาหกรรมเกษตรการแปรรปผลผลตตางๆ ซงตองอาศยการพฒนาตอไป

สภาพแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรม


1. บรเวณทมประชากรหนาแนน ไดแก ชายฝงตะวนตกของสหรฐอเมรกา ลมแมนา

มสซสซปป ลมแมนาเซนตลอรวเรนซ ทราบสงในเมกซโก หมเกาะอนดสตะวนตก

2. มผคนหลากหลายเชอชาต เชน อนเดยนแดง เอสกโม ยโรป แอฟรกน เอเชย และกลมเลอดผสม

เขตวฒนธรรม 1. แองโกอเมรกา หมายถง สหรฐอเมรกาและแคนาดา

2. ลาตนอเมรกา หมายถง กลมคนในเมกซโก อเมรกากลาง และหมเกาะอนดสตะวนตก (ซงไดรบอทธพลจากสเปนและโปรตเกส)

ทวปแอฟรกา

1. ขนาดทตงและอาณาเขตตดตอ ทวปแอฟรกามขนาดใหญเปนอนดบ 2 รองจากทวปเอเชย มพนทประมาณ 30.3

ลานตารางกโลเมตร มประชากร 600 ลานคน อยระหวางละตจดท 37 องศา 21 ลปดาเหนอ ถง 34 องศา 50 ลปดาใต ลองตจดท 51 องศา 24 ลปดาตะวนออกถง 17 องศา

32 ลปดา


ภมศาสต


บท ท

1


ทศเหนอ ตดกบทะเลเมดเตอรเรเนยน ในมหาสมทรแอตแลนตก ชองแคบยบรอลตาร

จดเหนอสดของทวปอยทแหลมบอน ประเทศตนเซย

ทศใต ตดกบมหาสมทรแอตแลนตก และมหาสมทรอนเดย จดใตสดของทวป

อยทแหลมอะกอลฮส (Agulhas) ในประเทศแอฟรกาใต

ทศตะวนออก ตดกบทะเลแดง ในมหาสมทรอนเดย จดตะวนออกสดของทวปอย

ทแหลมฮาฟน ประเทศโซมาเลย

ทศตะวนตก ตดกบมหาสมทรแอตแลนตก จดตะวนตกสดของทวปอยทแหลม

เวรดประเทศเซเนกล


ลกษณะภมประเทศทวปแอฟรกาสามารถแบงออกไดเปน 3 ลกษณะดงน

1. เขตทราบสง

พนทเกอบทงหมดของทวปเปนทราบสง จนไดรบสมญาวา เปนทวปแหงทราบสง

โดยทางซกตะวนออกจะสงกวาซกตะวนตก ลกษณะเดนของบรเวณทราบสงทางภาคตะวน

ออกของทวป คอ เปนพนททมภเขาสง และภเขาไฟ ภเขาไฟทมชอเสยง คอ ภเขาคลมนจาโร

(แทนซาเนย) และมทะเลสาบหลายแหง เชน ทะเลสาบวคตอเรย (ทะเลสาบนาจดใหญเปน

อนดบ 2 ของโลก) ทะเลสาบแทนแกนยกาและทะเลสาบไนอะซา

แผนททวปแอฟรกา



บท ท

1

2. เขตทราบ ทวปแอฟรกามทราบแคบๆ บรเวณชายฝงทะเล 3. เขตเทอกเขา เขตเทอกเขาทางทศตะวนตกเฉยงเหนอ คอ เทอกเขาแอตลาส วางตวขนานกบชายฝงทะเลเมดเตอรเรเนยน เปนเทอกเขายคใหม เทอกเขาทางทศใต คอ เทอกเขาดราเคนสเบรก วางตวขนานกบชายฝงมหาสมทรอนเดย เปนเทอกเขายคเกา แมนา แมนาในทวปแอฟรกาสวนใหญเกดจากทราบสงตอนกลาง และทางตะวนออกของทวป ซงมฝนตกชก เนองจากพนทตางระดบ แมนาจงกดเซาะพนทใหเกดเปนแกงนาตกขวางลานา จงเปนอปสรรคตอการคมนาคม แตสามารถใชประโยชนในการผลตกระแสไฟฟาไดแมนาทสาคญ ไดแก แมนาไนล เปนแมนาสายทยาวทสดในโลก ไหลลงสทะเลเมดเตอรเรเนยน ประกอบดวยแควสาคญ คอ ไวทไนว บลไนลและอตบารา ปากแมนาเปนเดลตา แมนาซาอร (คองโก) เปนแมนาสายยาวอนดบ 2 ของทวป และเปนทราบลมแมนาทกวางขวาง นาในแมนาไหลลงสมหาสมทรแอตแลนตก แมนาไนเจอร ไหลลงสอาวกน แมนาแซมเบซ ไหลลงสมหาสมทรอนเดย ไหลผานทราบสงและไหลเชยวมาก

3. ลกษณะภมอากาศ เขตอากาศ

ปจจยทมอทธพลตอภมอากาศของทวปแอฟรกา 1. ละตจด ทวปแอฟรกามเสนศนยสตรผานเกอบกงกลางทวป และตงอยระหวางเสนทรอปคออฟแคนเซอร กบเสนทรอปคออฟแคปรคอรน ทาใหมเขตอากาศรอนเปนบรเวณกวาง มเฉพาะสวนเหนอสดและใตสดทอยในเขตอบอน 2. ลมประจา ม 2 ชนดคอ ลมสนคาตะวนออกเฉยงใต พดจากมหาสมทรอนเดยและมหาสมทรแอตแลนตกทาใหฝนชกบรเวณชายฝงแอฟรกาตะวนออกและตะวนออกเฉยงใตกบชายฝงอาวกน ลมสนคาตะวนออกเฉยงเหนอ พดจากตอนในของทวปมาสชายฝง จงนาความแหงแลงมาสชายฝงตะวนออกเฉยงเหนอของทวป 3. กระแสนา ไดแก กระแสนาอนกน ไหลผานชายฝงตะวนตกจากมหาสมทรแอตแลนตกไปยงอาวกน กระแสนาเยนคานาร ไหลเลยบชายฝงตะวนตกเฉยงเหนอของทวป กระแสนาเยนเบงเก-ลา ไหลเลยบชายฝงตะวนตกเฉยงใตของทวป กระแสนาอนโมซมบก ไหลผานบรเวณชองแคบโมซมบก 4. ระยะหางจากทะเล ดวยความกวางใหญของทวป การมทสงอยโดยรอบทวปทาใหอทธพลของมหาสมทรเขาไปไมถง ประกอบกบไดรบอทธพลจากทะเลทรายของทวปเอเชยทางดานตะวนออกเฉยงเหนอของทวป ทาใหทวปแอฟรกามเขตภมอากาศแหงแลงเปนบรเวณกวาง


ภมศาสต


บท ท

1

ทวปแอฟรกาสามรถแบงเขตอากาศไดเปน 8 เขตดงน

1. ภมอากาศแบบทะเลทราย ไดแก บรเวณทะเลทรายสะฮาราและทะเลทรายลเบย

ทางตอนเหนอของทวป ในเขตประเทศไนเจอร ชาด ลเบย มาล บรกนาฟาโซ มอรเตเนย

คดเปนพนทรอยละ 30 ของพนทในทวปแอฟรกา และถอเปนเขตทะเลทรายทมขนาดใหญ

ทสดในโลก ทะเลทรายทสาคญอกแหงหนง คอ ทะเลทรายกาลาฮาร ทางตอนใตของทวป

ในเขตประเทศบอตสวานาและนามเบย มลกษณะอากาศรอนและแหงแลงเฉลยสงกวา 35

องศาเซลเซยส อณหภมระหวางกลางวนและกลางคนแตกตางกนมาก มฝนตกนอย เฉลย

ตากวา 250 มลลเมตรตอป

2. ภมอากาศแบบทงหญากงทะเลทราย ไดแก บรเวณทราบสงตอนในของทวป

ชายฝงตะวนตกและตอนใตของเสนศนยสตร ในฤดรอนมอากาศรอนจดและมฝนตกแตไม

มากนกประมาณ 600 มลลเมตรตอป ฤดหนาวมอากาศหนาวจด บางครงอาจถงจดเยอกแขง

3. ภมอากาศแบบปาดบชน ไดแก บรเวณลมแมนาคองโก ทราบสงในแอฟรกา

ตะวนออก ฝงตะวนออกของเกาะมาดากสการ และชายฝงรอบอาวกน มอากาศรอนอณหภม

เฉลย 27 องศาเซลเซยส และฝนตกชกตลอดทงปมากถง 2,000 มลลเมตรตอป

4. ภมอากาศแบบทงหญาสะวนนา ไดแก บรเวณเหนอและใตแนวเสนศนยสตร

ในเขตประเทศเอธโอเปย ซดาน เคนยา คองโก สาธารณรฐคองโก แทนซาเนย และดาน

ปลายลมของเกาะมาดากสการ มอณหภมรอนเกอบตลอดทงป ในฤดรอนมอากาศรอนและ

มฝนตกปรมาณ 1,500 – 2,000 มลลเมตรตอป ฤดหนาวมอากาศหนาวและแหงแลง

5. ภมอากาศแบบเมดเตอรเรเนยน ไดแก บรเวณชายฝงของประเทศตนเซย

แอลจเรย โมรอกโก และตอนใตของประเทศแอฟรกาใต มอณหภมไมแตกตางกนมากนก

ในฤดรอนมอากาศรอนและแหงแลง ในฤดหนาวมอากาศอบอนและมฝนตก

6. ภมอากาศแบบมรสม ไดแก ประเทศไลบเรย และโกตดววร เนองจากไดรบ

อทธพลจากลมประจาตะวนตกและกระแสนาอนกน สงผลใหมฝนตกชกประมาณ 2,500

มลลเมตรตอปและมอากาศรอนชน อณหภมเฉลย 20 องศาเซลเซยส

7. ภมอากาศแบบอบอนชน ไดแก บรเวณตะวนออกเฉยงใตของทวป ในเขต

ประเทศแทนซาเนย แซมเบย โมซมบก ซมบบเว มาลาว สวาซแลนด เลโซโท และแอฟรกาใต

ไดรบอทธพลจากกระแสนาอนโมซมบก และลมคาตะวนออกเฉยงเหนอ ทาใหฤดหนาวม

อากาศอบอน ในฤดรอนมฝนตก

8. ภมอากาศแบบภเขา ไดแก ทราบสงเอธโอเปย และทราบสงเคนยา ทางตะวน

ออกของทวป ลกษณะอากาศชนอยกบความสงของพนท ยงสงขนอากาศจะเยนลง และม

ปรมาณฝนตกนอยลง



บท ท

1

4. ลกษณะเศรษฐกจ และสภาพแวดลอมทางสงคมวฒนธรรม


การเกษตรกรรม

1. การเพาะปลกแบบยงชพ เปนการปลกพชเพอบรโภคภายในครอบครว

2. การทาไรขนาดใหญ เปนการเพาะปลกเพอการคา พชทปลก เชน ยางพารา ปาลม

นามน

3. การเกษตรแบบผสม คอ การเพาะปลกแบบเลยงสตวควบคกนไป พชทปลกคอ

ขาวโพดขาวสาล สตวทเลยง คอ โคเนอ โคนม แกะ

4. การเกษตรแบบเมดเตอรเรเนยน คอปลกองน มะกอก บรเวณชายฝงทะเล

เมดเตอรเรเนยนและตอนใตของทวป

5. การทาไรปศสตว สวนใหญจะเปนการเลยงแบบปลอยคอ การปลอยใหสตว

หากนในทงหญาตามธรรมชาต

6. การเลยงสตวแบบเรรอน เปนการเลยงสตวในพนททเปนทะเลทราย


พนททมความสาคญในการทาปาไม คอ แอฟรกาตะวนตก แอฟรกากลาง ปาไม

สวนใหญสญเสยไปเนองจากการทาไรเลอนลอยและการขาดการบารง

การลาสตวและการประมง

ชนพนเมองจะดารงชพดวยการลาสตว สวนการประมงมความสาคญไมมาก การ

ประมงนาจดจะทาตามลมแมนาสายใหญ และทะเลสาบวคตอเรย สวนประมงนาเคมมกจะ

ทาบรเวณทมกระแสนาเยนเบงเก-ลา ไหลผาน


เปนทวปทมสนแรอยเปนจานวนมาก ทสาคญคอ เพชร ทองคา นามน กาซธรรมชาต

การอตสาหกรรม

การทาอตสาหกรรมสวนใหญในทวปแอฟรกา เปนอตสาหกรรมทเกยวของกบการ

แปรรปผลตผลการเกษตร การอตสาหกรรมสวนใหญยงไมคอยเจรญมากนกเนองจากยงขาด

เงนทนและผเชยวชาญดานการพฒนาอตสาหกรรม


มประชากรมากเปนอนดบ 2 รองจากทวปเอเชย

ประชากรหนาแนนบรเวณลมแมนา และบรเวณชายฝงทะเล

ประกอบดวยเชอชาตนกรอยดและคอเคซอยด


ภมศาสต


บท ท

1

ทวปออสเตรเลยและโอเซยเนย


ทวปออสเตรเลยและโอเซยเนย เปนทตงของประเทศออสเตรเลย ประเทศนวซแลนด ทวปออสเตรเลยไดรบสมญานามวา ทวปเกาะ สวนหมเกาะแปซฟกซงเปนทตงของประเทศ อนๆ ตอเนองไปถงทวปแอนตารกตก เรยกวา โอเชยเนย หมายถง เกาะ และหมเกาะในภาคกลางและภาคใตของมหาสมทรแปซฟก รวมทงหมเกาะไมโครนเซย เมลานเซยโปลนเซย ออสเตรเลย นวซแลนด และหมเกาะมลาย ทวปออสเตรเลยเปนทวปทมขนาดเลกทสดในโลก มพนท 7.6 ลาน ตร.กม.มประชากร 17.5 ลานคน ทตงของทวปออสเตรเลยอยในซกโลกใตทงหมด ตงแตละตจดท 10 องศา 41 ลปดาใต ถง 43 องศา 39 ลปดาใต และลองจจด 113 องศา 9 ลปดาตะวนออก ถง 153 องศา 39 ลปดาตะวนออก


ทศเหนอ ตดตอกบทะเลเมดเตอรเรเนยนในมหาสมทรแปซฟก จดเหนอสดของทวปอยทแหลมยอรกมชองแคบทอรเรสกนจากเกาะนวกน ทศตะวนออก ตดกบทะเลคอรลและทะเลแทสมนในมหาสมทรแปซฟก จดดานตะวนออกสดอยทแหลมไบรอน ทศใต ตดกบมหาสมทรอนเดย จดใตสดอยทแหลมวลสนมชองแคบบาสสกนจากเกาะแทสมาเนย ทศตะวนตก ตดกบมหาสมทรอนเดยจดตะวนตกสดอยทแหลมสตฟ

ภมภาคและประเทศตางๆ ของทวปออสเตรเลย

1. ออสเตรเลย ไดแก ออสเตรเลย และนวซแลนด 2. หมเกาะในมหาสมทรแปซฟก ไดแก ปาปวนวกน หมเกาะเซโลมอน ฟจ วานอาต

ครบาส ซามวตะวนตก ตองกา ตวาล นาอร ไมโครนเซย

2. ลกษณะภมประเทศของทวปออสเตรเลยและโอเซยเนย

มเขตทสงทางดานตะวนออก มฝนตกชกทสดของทวป มเทอกเขาเกรตดไวดงอยทางดานตะวนออก มลกษณะเปนสนปนนาทแบงฝนทตกลงใหไหลสลาธาร เขตทราบตาตอนกลาง พนทราบเรยบ มลานาหลายสายไหลมาอยบรเวณน และเขตทราบสงทางดานตะวนตกตอนกลางของเขตนเปนทะเลบรเวณทางใตและทางตะวนออกเฉยงเหนอใชเปนเขต

ปศสตวและเพาะปลก

3. ลกษณะภมอากาศของทวปออสเตรเลยและโอเซยเนย

ปจจยสาคญททาใหทวปออสเตรเลยมภมอากาศตางๆ กน คอ ตงอยในโซนรอนใตและอบอนใต มลมประจาพดผาน ลกษณะภมประเทศและมกระแสนาอนและกระแสนาเยนไหลผาน



บท ท

1

ลกษณะภมอากาศของทวปออสเตรเลยและโอเซยเนยแบงเขตภมอากาศเปน

6 ประเภทคอ

1. ภมอากาศทงหญาเขตรอน

2. ภมอากาศทงหญากงทะเลทราย

3. ภมอากาศทะเลทราย

4. ภมอากาศเมดเตอรเรเนยน

5. ภมอากาศอบอนชน

6. ภมอากาศภาคพนสมทรชายฝงตะวนตก

4. สภาพทางสงคม เชอชาต เศรษฐกจ ศาสนาและวฒนธรรม


เชอชาตเผาพนธของออสเตรเลย ชาวพนเมองดงเดมเปนพวกผวดาเรยกวา

อะบอรจนสเปนพวกทอพยพมาจากหมเกาะในมหาสมทรแปซฟก สวนใหญอยทางภาคเหนอ

และภาคตะวนตกปจจบนม ชาวผวขาว ซงสวนใหญเปนชาวองกฤษอาศยอยจานวนมาก

รฐบาลไดจดทอยในเขตนอรทเทรนเทรทอร รฐควนสแลนด และรฐออสเตรเลยตะวนตก พวก

ผวเหลองเปนพวกทอพยพมาภายหลงสงครามโลกครงท 2 ไดแก ชาวจน ญปน พวกผว

ขาว สวนใหญเปนพวกทอพยพมาจากประเทศองกฤษ มการประกอบอาชพทางดาน

การเกษตรคอปลกพชและเลยงสตว การประมง และอตสาหกรรม

การกระจายประชากร

รฐบาลออสเตรเลยมนโยบายสงวนพนทไวสาหรบชาวผวขาว คอ นโยบายออสเตรเลย

ขาวกดกนผวโดยจากดจานวนคนสผวอนทไมใชผวขาวเขาไปตงถนฐานในออสเตรเลย

บรเวณทประชากรอาศยอยหนาแนน ไดแก ภาคตะวนออกเฉยงใต บรเวณทมประชากร

เบาบาง ไดแก ตอนกลางของทวป ภาคเหนอ และภาคตะวนตก

ศาสนา

ชาวออสเตรเลยนบถอศาสนาครสตหลายนกาย ไดแก แองกลกน โรมนคาทอลก

โปรแตสแตนส ภาษาทใชมากคอภาษาองกฤษ การปกครอง

การแบงแยกทางการเมอง ออสเตรเลยมระบบการปกครองแบบสหพนธรฐประกอบ

ดวยรฐตางๆ รวม 6 รฐและดนแดนอสระทไมขนกบรฐใดๆ อก 2 แหง คอ

1. รฐนวเซาทเวล เมองหลวง ซดนย

2. รฐวกตอเรย เมองหลวง เมลเบรน 3. รฐควนสแลนด เมองหลวง บรสเบรน

4. รฐออสเตรเลยใต เมองหลวง แอเดเลด

5. รฐออสเตรเลยตะวนตก เมองหลวงเพรธ

6. รฐแทนสเมเนย เมองหลวง โอบารต


ภมศาสต


บท ท

1

ดนแดนอสระ 2 บรเวณ ไดแก

นอรทเทรนแทรทอร เมองหลวง ดารวน

ออสเตรเลย แคปตอลเทรทอร เมองหลวงแคนเบอรรา ออสเตรเลยเปนประเทศ

เอกราชในเครอจกรภพองกฤษ มพระนางเจาอลซาเบธท 2 เปนพระราชนและเปนประมข

ของประเทศ มขาหลวงใหญเปนผสาเรจราชการแทนพระองค

จดการปกครองระบอบประชาธปไตยในรปแบบ สหพนธรฐการปกครองของ

ออสเตรเลย เปนแบบรฐบาลรวม คอ มรฐบาล 2 ระดบ ไดแก

รฐบาลกลาง

รฐบาลของรฐ

กจกรรมท 1.1 สภาพภมศาสตรกายภาพ

1. ใหบอกลกษณะภมประเทศและลกษณะเศรษฐกจของประเทศไทยและทวปยโรป

ลกษณะภมประเทศ ลกษณะเศรษฐกจประเทศไทย

ทวปยโรป



บท ท

1


2. ปจจยทมอทธพลตอภมอากาศของทวปอเมรกาใต คอ

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

3. ปจจยสาคญททาใหทวปออสเตรเลยมสภาพภมอากาศทแตกตางกน

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.........................................................................................................................


ภมศาสต


บท ท

1

เรองท 2 ลกษณะปรากฏการณทางธรรมชาตทสาคญและ การปองกนอนตราย

ปรากฏการณธรรมชาต คอ การเปลยนแปลงของธรรมชาต ทงในระยะยาวและระยะสน สภาพแวดลอมของโลกเปลยนแปลงไปตามเวลา ทงเปนระบบและไมเปนระบบ เปนสงทอยรอบตวเรา มกสงผลกระทบตอเรา ในธรรมชาต การเปลยนแปลงบางอยางมผลกระทบตอเรารนแรงมาก สาเหตของการเปลยนแปลงมทงเกดขนเองตามธรรมชาตและเปนสงทมนษยทาใหเกดขน ในเรองนจะกลาวถงสาเหตและลกษณะปรากฏการณทางธรรมชาตท

สาคญดงน

1) พาย

พาย คอ สภาพบรรยากาศทเคลอนตวดวยความเรวมผลกระทบตอพนผวโลก

โดยบางครงอาจมความเรวทศนยกลางถง 400 กโลเมตร/ชวโมง อาณาบรเวณทจะไดรบ

ความเสยหายจากพายวาครอบคลมเทาใดขนอยกบความเรวของการเคลอนตวของพาย

ขนาด ความกวาง เสนผาศนยกลางของตวพาย หนวยวดความเรวของพายคอ หนวยรก

เตอรเหมอนการวดความรนแรงแผนดนไหว

พายแบงเปนประเภทใหญๆ ได 3 ประเภท คอ

2.1 พายฝนฟาคะนอง มลกษณะเปนลมพดยอนไปมา หรอพดเคลอนตวไปใน

ทศทางเดยวกน อาจเกดจากพายทออนตวและลดความรนแรงของลมลง หรอเกดจากหยอม

ความกดอากาศตา รองความกดอากาศตา อาจไมมทศทางทแนนอน หากสภาพการณ

แวดลอมตางๆ ของการเกดฝนเหมาะสม กจะเกดฝนตก มลมพด

2.2 พายหมนเขตรอน (Tropical cyclone) ไดแก เฮอรรเคน ไตฝน และไซโคลน

ซงลวนเปนพายหมนขนาดใหญเชนเดยวกน และจะเกดขนหรอเรมตนกอตวในทะเล หาก

เกดเหนอเสนศนยสตร จะมทศทางการหมนเวยนทวนเขมนากา และหากเกดใต

เสนศนยสตรจะหมนตามเขมนากา โดยมชอตางกนตามสถานทเกด คอ

2.1.1 พายเฮอรรแคน (hurricane) เปนชอเรยกพายหมนทเกดบรเวณทศตะวนตกของมหาสมทรแอตแลนตก เชน บรเวณฟลอรดา สหรฐอเมรกา อาวเมกซโก ทะเล

แครบเบยน เปนตน รวมทงมหาสมทรแปซฟกบรเวณชายฝงประเทศเมกซโก

2.1.2 พายไตฝน (typhoon) เปนชอพายหมนทเกดทางทศตะวนตกของ

มหาสมทรแปซฟกเหนอ เชน บรเวณทะเลจนใต อาวไทย อาวตงเกย ประเทศญปน แตถา

เกดในหมเกาะฟลปปนส เรยกวา บาเกยว (Baguio)

2.1.3 พายไซโคลน (cyclone) เปนชอพายหมนทเกดในมหาสมทรอนเดย

เหนอ เชน บรเวณอาวเบงกอล ทะเลอาหรบ เปนตน แตถาพายนเกดบรเวณทะเลตมอรและทศตะวนออกเฉยงเหนอ ของประเทศออสเตรเลย จะเรยกวา พายวลล-วลล (willy-willy)



บท ท

1

2.1.4 พายโซนรอน (tropical storm) เกดขนเมอพายเขตรอนขนาดใหญออนกาลงลง ขณะเคลอนตวในทะเล และความเรวทจดศนยกลางลดลงเมอเคลอนเขาหาฝง

2.1.5 พายดเปรสชน (depression) เกดขนเมอความเรวลดลงจากพายโซน

รอน ซงกอใหเกดพายฝนฟาคะนองธรรมดาหรอฝนตกหนก

2.1.6 พายทอรนาโด (tornado) เปนชอเรยกพายหมนทเกดในทวปอเมรกา

มขนาดเนอทเลกหรอเสนผาศนยกลางนอย แตหมนดวยความเรวสง หรอความเรวท

จดศนยกลางสงมากกวาพายหมนอนๆ กอความเสยหายไดรนแรงในบรเวณทพดผาน

เกดไดทงบนบก และในทะเล หากเกดในทะเล จะเรยกวา นาคเลนนา (water spout)

บางครงอาจเกดจากกลมเมฆบนทองฟา แตหมนตวยนลงมาจากทองฟาไมถงพนดน มรป

รางเหมอนงวงชาง จงเรยกกนวา ลมงวง

อนตรายของพาย

1. ความรนแรงและอนตรายอนเกดจากพายไตฝน

เมอพายทมกาลงขนาดไตฝน พดผานทใดยอมทาใหเกดความเสยหายรายแรงทวไป

เชน บนบกตนไมจะลม ถอนราก ถอนโคน บานเรอนพงทบผคนในบานและทใกลเคยงบาดเจบหรอตาย สวน ไรนาเสยหายหนกมาก เสาไฟฟาลม สายไฟฟาขาด ไฟฟาชอต เกดเพลงไหมและผคนอาจเสยชวตจากไฟฟาดดได ผคนทมอาคารพกอาศยอยรมทะเลอาจถก

นาพดพาลงทะเลจมนาตายได ดงเชน ปรากฎการณทแหลมตะลมพก จงหวดนครศรธรรมราช

ในทะเลลมแรงจดมากคลนใหญ เรอขนาดใหญ ขนาดหมนตนอาจจะถกพดพาไป

เกยฝงลมจมได บรรดาเรอเลกจะเกดอนตรายเรอลม ไมสามารถจะตานความรนแรงของพาย

ได คลนใหญซดขนรมฝงจะทาใหระดบนาขนสงมากจนทวมอาคารบานชองรมทะเลได บรรดาโปะจบปลาในทะเลจะถกทาลายลงโดยคลนและลม

2. ความรนแรงและอนตรายจากพายโซนรอน

พายโซนรอนมความรนแรงนอยกวาพายไตฝน ฉะนน อนตรายจะเกดจากการทพาย


ภมศาสต


บท ท

1

นพดมาปะทะลดลงในระดบรองลงมาจากพายไตฝน แตความรนแรงทจะทาใหความเสยหาย

กยงมมากเหมอนกน ในทะเลลมจะแรงมากจนสามารถทาใหเรอขนาดใหญๆ จมได ตนไม

ถอนรากถอนโคน ดงพายโซนรอนทปะทะฝงแหลมตะลมพก จงหวดนครศรธรรมราช

ถาการเตรยมการรบสถานการณไมเพยงพอ ไมมการประชาสมพนธใหประชาชนได

ทราบเพอหลกเลยงภยอนตรายอยางทวถง ไมมวธการดาเนนการทเขมแขงในการอพยพ

การชวยเหลอผประสบภยตางๆ ในระหวางเกดพาย การสญเสยกยอมมการเสยทงชวตและ

ทรพยสมบตของประชาชน

3. ความรนแรงและอนตรายจากพายดเปรสชน พายดเปรสชนเปนพายทมกาลงออน ไมมอนตรายรนแรงแตทาใหมฝนตกปานกลางทวไป ตลอดทางทพายดเปรสชนพดผาน และมฝนตกหนกเปนแหงๆ พรอมดวยลมกรรโชกแรงเปนครงคราว ซงบางคราวจะรนแรงจนทาใหเกดความเสยหายได ในทะเลคอนขางแรงและคลนจด บรรดาเรอประมงเลกขนาดตากวา 50 ตน ควรงดเวนออกทะเลเพราะอาจจะลมลงได และพายดเปรสชนนเมออยในทะเลไดรบไอนาหลอเลยงตลอดเวลา และไมมสงกดขวางทางลมอาจจะทวกาลงขนได โดยฉบพลน ฉะนน เมอไดรบทราบขาววามพายดเปรสชนขนในทะเลกอยาวางใจวาจะมกาลงออนเสมอไปอาจจะมอนตรายไดเหมอนกน สาหรบพายพดจดจะลดนอยลงเปนลาดบ มแตฝนตกทวไปเปนระยะนานๆ และตกไดมากถง 100 มลลเมตร ภายใน 12 ชวโมง ซงตอไปกจะทาใหเกดนาปาไหลบาจากภเขาและปาใกลเคยงลงมาทวมบานเรอนไดในระยะเวลาสนๆ หลงจากพายไดผานไปแลว 4. ความรนแรงและอนตรายจากพายฤดรอน พายฤดรอนเปนพายทเกดขนโดยเหตและวธการตางกบพายดเปรสชน และเกดบนผนแผนดนทรอนอบอาวในฤดรอนแตเปนพายทมบรเวณยอมๆ มอาณาเขตเพยง 20-30 ตารางกโลเมตร แตอาจมลมแรงมากถง 47 นอต หรอ 87 กโลเมตรตอชวโมง พายนมกาลงแรงทจะทาใหเกดความเสยหายไดมาก แตเปนชวงระยะเวลาสนๆ ประมาณ 2-3 ชวโมง



บท ท

1

อนตรายทเกดขนคอ ตนไมหกลมทบบานเรอนผคน ฝนตกหนกและอาจมลกเหบตกได ใน

กรณทพายมกาลงแรง

การเตรยมการปองกนอนตรายจากพาย

1. ตดตามสภาวะอากาศ ฟงคาเตอนจากกรมอตนยมวทยาสมาเสมอ

2. สอบถาม แจงสภาวะอากาศรอนแกกรมอตนยมวทยา

3. ปลกสราง ซอมแซม อาคารใหแขงแรง เตรยมปองกนภยใหสตวเลยงและพชผล

การเกษตร

4. ฝกซอมการปองกนภยพบต เตรยมพรอมรบมอ และวางแผนอพยพหากจาเปน

5. เตรยมเครองอปโภค บรโภค ไฟฉาย แบตเตอร วทยกระเปาหวเพอตดตามขาวสาร

6. เตรยมพรอมอพยพเมอไดรบแจงใหอพยพ

2) นาทวม

สาเหตสาคญขนอยกบสภาพทองท และความวปรตผนแปรของธรรมชาตแตในบาง

ทองท การกระทาของมนษยกมสวนสาคญ และ เกดจากมนาเปนสาเหต อาจจะเปนนาทวม

นาปาหรออนๆ โดยปกต อทกภยเกดจากฝนตกหนกตอเนองกนเปนเวลานาน บางครงทาให

เกดแผนดนถลม อาจมสาเหตจากพายหมนเขตรอน ลมมรสมมกาลงแรง รองความกดอากาศ

ตามกาลงแรงอากาศแปรปรวน นาทะเลหนน แผนดนไหว เขอนพงซงทาใหเกดอทกภยได

สาเหตการเกดอทกภยแบงไดเปน 2 ชนด ดงน

2.1 จากนาปาไหลหลากและนาทวมฉบพลน เกดจากฝนตกหนกตดตอกนหลาย

ชวโมง ดนดดซบไมทน นาฝนไหลลงพนราบอยางรวดเรว ความแรงของนาทาลายตนไม

อาคาร ถนน สะพาน ชวต ทรพยสน 2.2 จากนาทวมขงและนาเออนอง เกดจากนาในแมนา ลาธารลนตลง มระดบสง

จากปกต ทวมและแชขง ทาใหการคมนาคมชะงก เกดโรคระบาด ทาลายสาธารณปโภค และพชผลการเกษตร

การปองกนนาทวมปฏบตไดดงน

1. ตดตามสภาวะอากาศ ฟงคาเตอนจากกรมอตนยมวทยา

2. ฝกซอมการปองกนภยพบต เตรยมพรอมรบมอ และวางแผนอพยพหากจาเปน

3. เตรยมนาดม เครองอปโภค บรโภค ไฟฉาย แบตเตอร วทยกระเปาหวเพอ ตดตามขาวสาร

4. ซอมแซมอาคารใหแขงแรง เตรยมปองกนภยใหสตวเลยงและพชผลการเกษตร

5. เตรยมพรอมเสมอเมอไดรบแจงใหอพยพไปทสง เมออยในพนทเสยงภย และ

ฝนตกหนกตอเนอง 6. ไมลงเลนนา ไมขบรถผานนาหลากแมอยบนถนน ถาอยใกลนา เตรยมเรอเพอ

การคมนาคม


ภมศาสต


บท ท

1

7. หากอยในพนทนาทวมขง ปองกนโรคระบาด ระวงเรองนาและอาหารตองสก และ

สะอาดกอนบรโภค

3) แผนดนไหว

เปนปรากฏการณ การสนสะเทอนหรอเขยาของพนผวโลก สาเหตของการเกดแผน

ดนไหวนนสวนใหญเกดจากธรรมชาต โดยแผนดนไหวบางลกษณะสามารถเกดจากการกระ

ทาของมนษยไดเชน การทดลองระเบดปรมาณ การปรบสมดลเนองจากนาหนกของนาทกก

เกบในเขอนและแรงระเบดการทาเหมองแรเปนตน

การปฏบตปองกนตวเองจากการเกดแผนดนไหว

กอนเกดแผนดนไหว

1. ควรมไฟฉายพรอมถานไฟฉาย และกระเปายาเตรยมไวในบาน และใหทกคนทราบ

วาอยทไหน

2. ศกษาการปฐมพยาบาลเบองตน

3. ควรมเครองมอดบเพลงไวในบาน เชน เครองดบเพลง ถงทราย เปนตน

4. ควรทราบตาแหนงของวาลวปดนา วาลวปดกาซ สะพานไฟฟาสาหรบตดกระแส

ไฟฟา

5. อยาวางสงของหนกบนชน หรอหงสงๆ เมอแผนดนไหวอาจตกลงมากเปน

อนตรายได

6. ผกเครองใชหนกๆ ใหแนนกบพนผนงบาน

7. ควรมการวางแผนเรองจดนดหมาย ในกรณทตองพลดพรากจากกน เพอมารวม

กนอกครในภายหลง

ระหวางเกดแผนดนไหว

1. อยาตนตกใจ พยายามควบคมสตอยอยางสงบ

2. ถาอยในบานใหยนหรอหมอบอยในสวนของบานทมโครงสรางแขงแรงทสามารถ

รบนาหนกไดมาก และใหอยหางจากประต ระเบยง และหนาตาง 3. หากอยในอาคารสง ควรตงสต และรบออกจากอาคารโดยเรวหนใหหางจากสงท

จะลมทบได

4. ถาอยในทโลงแจง ใหอยหางจากเสาไฟฟา และสงหอยแขวนตางๆ ทปลอดภย

ภายนอกคอท โลงแจง

5. อยาใช เทยน ไมขดไฟ หรอสงททาใหเกดเปลวหรอประกายไฟ เพราะอาจมแกส

รวอยบรเวณนน

6. ถากาลงขบรถใหหยดรถและอยภายในรถ จนกระทงการสนสะเทอนจะหยด 7. หามใชลฟทโดยเดดขาดขณะเกดแผนดนไหว

8. หากอยชายหาดใหอยหางจากชายฝง เพราะอาจเกดคลนขนาดใหญซดเขาหาฝง



บท ท

1

หลงเกดแผนดนไหว

1. ควรตรวจตวเองและคนขางเคยงวาไดรบบาดเจบหรอไม ใหทาการปฐมพยาบาล

ขนตนกอน

2. ควรรบออกจากอาคารทเสยหายทนท เพราะหากเกดแผนดนไหวตามมา อาคาร

อาจพงทลายได

3. ใสรองเทาหมสนเสมอ เพราะอาจมเศษแกว หรอวสดแหลมคมอนๆ และสงหก

พงทมแทงได

4. ตรวจสายไฟ ทอนา ทอแกส ถาแกสรวใหปดวาลวถงแกส ยกสะพานไฟ อยา

จดไมขดไฟ หรอกอไฟจนกวาจะแนใจวาไมมแกสรว

5. ตรวจสอบวา แกสรว ดวยการดมกลนเทานน ถาไดกลนใหเปดประตหนาตาง

ทกบาน

6. ใหออกจากบรเวณทสายไฟขาด และวสดสายไฟพาดถง

7. เปดวทยฟงคาแนะนาฉกเฉน อยาใชโทรศพท นอกจากจาเปนจรงๆ

8. สารวจดความเสยหายของทอสวม และทอนาทงกอนใช

9. อยาเขาไปในเขตทมความเสยหายสง หรออาคารพง

4) ปรากฏการณเรอนกระจก

คาวา เรอนกระจก (greenhouse) หมายถง อาณาบรเวณทปดลอมดวยกระจก

หรอวสดอนซงมผลในการเกบกกความรอนไวภายใน ในประเทศเขตหนาวนยมใชเรอน

กระจกในการเพาะปลกตนไมเพราะพลงงานแสงอาทตยสามารถผานเขาไปภายในไดแตความ

รอนทอยภายในจะถกกกเกบ โดยกระจกไมใหสะทอนหรอแผออกสภายนอกไดทาใหอณหภม

ของอากาศภายในอบอน และเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพชแตกตางจากภายนอกท

ยงหนาวเยน นกวทยาศาสตรจงเปรยบเทยบปรากฏการณทความรอนภายในโลกถกกบดก

ความรอนหรอกาซเรอนกระจก (Greenhouse gases) เกบกกเอาไวไมใหสะทอนหรอแผ

ออกสภายนอกโลกวาปรากฏการณเรอนกระจก

โลกของเราตามปกตมกลไกควบคมภมอากาศโดยธรรมชาตอยแลว กระจกตามธรรมชาตของโลก คอ กาซคารบอนไดออกไซด และไอนาซงจะคอยควบคมใหอณหภม

ของโลกโดยเฉลยมคาประมาณ 15 °C และถาหากในบรรยากาศไมมกระจกตามธรรมชาต

อณหภมของโลกจะลดลงเหลอเพยง -20°C มนษยและพชกจะลมตายและโลกกจะเขาสยคนาแขงอกครงหนง

สาเหตสาคญของการเกดปรากฎการณเรอนกระจกมาจากการเพมขนของกาซเรอน

กระจกประเภทตางๆ ไดแก คารบอนไดออกไซด (CO2) ไอนา (H

2O) โอโซน (O

3) มเทน

(CH4)ไนตรสออกไซด (N

2O) และคลอโรฟลออโรคารบอน (CFCs) ในสวนของกาซ


ภมศาสต


บท ท

1

คารบอนไดออกไซดจะเกดการหมนเวยนและรกษาสมดลตามธรรมชาต ปญหาในเรอง

ปรากฏการณเรอนกระจกจะไมสงผลกระทบทรนแรงตอมนษยชาตโดยเดดขาด

แตปญหาทโลกของสงมชวตกาลงประสบอยในปจจบนกคอ ปรมาณกาซเรอนกระจก

ทอยในบรรยากาศเกดการสญเสยสมดลขน ปรมาณความเขมของกาซเรอนกระจกบางตว

เชน คารบอนไดออกไซด มเทน ไนตรสออกไซดและคลอโรฟลออโรคารบอนกลบเพมปรมาณ

มากขน นบตงแตเกดการปฏวตอตสาหกรรม (industrial revolution) หรอประมาณป

พ.ศ. 2493 เปนตนมา

กจกรรมตางๆ ททาใหเกดการเพมขนของกาซเรอนกระจกมดงนคอ 57% เกดจาก

การเผาไหมของเชอเพลงฟอสซล (นามนเชอเพลง ถานหนและกาซธรรมชาต) 17%

เกดจากการใชสารคลอโรฟลออโรคารบอน 15% เกดจากการผลตในภาคเกษตรกรรม 8%

เกดจากการตดไมทาลายปา สวนอก 3% เกดจากการเปลยนแปลงตามธรรมชาต

นกวทยาศาสตรทวโลกไดตดตามการเพมขนของปรมาณกาซเรอนกระจก โดยการ

ใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยอนทนสมย เชน การใชดาวเทยมสารวจอากาศและสามารถ

สรปไดวาในแตละปสดสวนของกาซเรอนกระจกทถกปลอยออกจากโลก โมเลกลของ

คารบอนไดออกไซดจะมผลตอการตอบสนองในการเกบกกความรอนนอยมาก แตเนองจาก

ปรมาณของคารบอนไดออกไซดทเกดจากกจกรรมตางๆ ของมนษยมมากทสด ดงนน หวใจ

สาคญของการแกปญหาจงตองมงประเดนตรงไปทการลดปรมาณคารบอนไดออกไซด

ซงเกดจากการเผาไหมของเชอเพลง ฟอสซลกอนเปนอนดบแรก ตอจากนนจงคอยลดและ

เลกการใชคลอโรฟลออโรคารบอนรวมถงการควบคมปรมาณของมเทนและไนตรสออกไซด

ทจะปลอยขนสบรรยากาศ

ผลกระทบตอมนษยชาตจากการเกดปรากฎการณเรอนกระจก

จากการคาดการณของนกวทยาศาสตร อณหภมโดยเฉลยของโลกสงขนถงแมการ

เพมสงขนจะแสดงออกมาเปนตวเลขเพยงเลกนอย แตอาจสงผลกระทบทรนแรงตอโลกของ

สงมชวต เพราะการเปลยนแปลงอณหภมเฉลยของโลกดงทเกดขนในปจจบนทาใหความ

แตกตางระหวางอณหภมบรเวณเสนศนยสตรกบบรเวณขวโลกลดนอยลงทาใหเกดความ

ผนผวนขนในอณหภมอากาศของโลก เชน แนวปะทะระหวางอากาศรอนกบอากาศเยนของ

ลมเปลยนไปอยางมากเกดสภาวะความกดอากาศตามากขนทาใหมลมมรสมพดแรง เกดลม

พายชนดตางๆ เชน พายโซนรอน ใตฝน ดเปรสชนและทอรนาโดขนบอยๆ หรออาจเกด

ฝนตกหนกผดพนท สมดลทางธรรมชาตจะเปลยนแปลงไปทาใหเกดภยธรรมชาต เชนดนถกนาเซาะพงทลายหรอเกดอทกภยเฉยบพลน เปนตน

นอกจากนนกวทยาศาสตรยงมความเชอวาหากอณหภมเฉลยของโลกสงมาก

จะทาใหนาแขงบรเวณขวโลกละลาย นาในทะเลและมหาสมทรจะเพมปรมาณและทวมทน

ทาใหเกาะบางแหงจมหายไป เมองทอยใกลชายทะเลหรอมระดบพนทตาเชน กรงเทพฯ

จะเกดปญหานาทวมขนและถานาแขงบรเวณขวโลกละลายอยางตอเนอง กจะสงผลใหระดบ



บท ท

1

นาทะเลทวโลกเพมสงขนอกสามเมตรหรอมากกวานน ซงหมายถงอทกภยครงใหญจะเกด

ขนในโลกอยางแนนอน จากเอกสารของโครงการสงแวดลอมขององคการสหประชาชาตได

ประมาณการณวาอณหภมเฉลยของโลกอาจสงขน 2 ถง 4°C และระดบนาทะเลอาจสงขน

20-50 เซนตเมตร ในระยะเวลาอก 10 – 50 ปนบจากปจจบน

มาตรการปองกนผลกระทบจากการเกดปรากฎการณเรอนกระจก

หลกจากทเราไดทราบมลเหตแหงการเกดปรากฎการณเรอนกระจกแลว ขอสรปทด

ทสดในการแกไขปญหา คอ การลดปรมาณกาซเรอนกระจกทจะถกปลอยออกสบรรยากาศ

ใหอยในสดสวน และปรมาณทนอยทสดเทาทจะกระทาได การรกษาระดบความหนาแนน

ของกาซเรอนกระจกในบรรยากาศททวโลกกากลงปฏบตมหลายวธ ยกตวอยางเชน มาตรการของ IPCC (Intergovermental Panel on Climate Change) ซงประมาณ

การณเอาไววาการรกษาระดบความหนาแนนของกาซเรอนกระจกในบรรยากาศใหอยในระดบ

เดยวกบปจจบนจะตองลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกจากการกระทาของมนษยใหตาลง

จากเดม 6% และไดเสนอมาตรการตางๆ ดงน

1. สงเสรมการสงวนและการใชพลงงานอยางมประสทธภาพสงสดดงจะยกตวอยาง

ในบานเมองของเรากเชน การใชเครองไฟฟาทมสลากประหยดไฟ หรอการเลอกใชหลอด

ฟลออเรสเซนต ชนดหลอดผอมเปนตน

2. หามาตรการในการลดปรมาณคารบอนไดออกไซด เชน กาหนดนโยบายผทาให

เกดมลพษตองเปนผรบผดชอบคาใชจายในการบาบด ในบางประเทศมการกาหนดใหมการ

เกบภาษผททาใหเกดกาซคารบอนไดออกไซดใหมากขน ทงนจะสงผลตอการประหยด

พลงงานของประเทศทางออมดวย

3. เลกการผลตและการใชคลอโรฟลออโรคารบอน (CFCs) รวมทงคนหาสารอนมาทดแทนคลอโรฟลออโรคารบอน ในบางประเทศกาหนดใหใชไฮโดรฟลออโรคารบอน(HFCs)

แทน สาหรบประเทศไทยของเรามการสงเสรมการสรางคานยมในการใชสเปรย และอปกรณทอยในประเภททปราศจากคลอโรฟลออโรคารบอน (Non-CFCs) เปนตน

4. หนมาใชเชอเพลงทกอใหเกดคารบอนไดออกไซดในปรมาณทนอยกวาเมอเทยบ

กบคาพลงงานทได เชน การกอสรางโครงการรถไฟฟาของกรงเทพมหานครจะชวยลดการ

ใชนามนเชอเพลงจากการขนสงมวลชนในแตละวนไดอยางดและประสทธภาพทสด

5. สนบสนนการวจยเกยวกบแหลงพลงงานทดแทนอนๆ เชน พลงงานแสงอาทตย

และพลงงานนวเคลยรใหเกดเปนรปธรรมและไดรบความเชอมนจากประชาชนวาจะไมกอใหเกดมหนตภยมวลมนษยชาตดงทเกดขนในเชอรโนบวล

6. หยดยงการทาลายปาไมและสนบสนนการปลกปาทดแทน สาหรบในประเทศไทย

การรณรงคในเรองการปลกปาเฉลมพระเกยรตนบเปนโครงการทนาสนบสนนอยางมาก


ภมศาสต


บท ท

1

5) ภาวะโลกรอน

ภาวะโลกรอน หมายถง การเปลยนแปลงภมอากาศทเกดจากการกระทาของมนษย ททาใหอณหภมเฉลยของโลกเพมสงขน เราจงเรยกวา ภาวะโลกรอน (Global Warming) กจกรรมของมนษยททาใหเกดภาวะโลกรอนคอ กจกรรมททาใหปรมาณกาซเรอนกระจกในบรรยากาศเพมมากขน ไดแก การเพมปรมาณกาซเรอนกระจกโดยตรง เชน การเผาไหมเชอเพลง และการเพมปรมาณกาซเรอนกระจกโดยทางออม คอ การตดไมทาลายปา หากไมมการชวยกนแกไขปญหาโลกในวนน ในอนาคตจะสงผลกระทบดงน 1. ทาใหฤดกาลของฝนเปลยนแปลงไป กระบวนการระเหยและการกลนตวจะเรวขน หมายถงวา ฝนอาจจะตกบอยขน แตนาจะระเหยเรวขนดวย ทาใหดนแหงเรวกวาปกตในชวงฤดกาลเพาะปลก 2. ผลผลตทางการเกษตรจะลดลง นอกจากผลกระทบโดยตรงจากอณหภม ฝน ชวงระยะเวลาฤดกาลเพาะปลกแลว ยงเกดจากผลกระทบทางออมอกดวย คอ การระบาดของโรคพช ศตรพชและวชพช 3. สตวนาจะอพยพไปตามการเปลยนแปลงของอณหภมนาทะเล แหลงประมงทสาคญๆ ของโลกจะเปลยนแปลงไป 4. มนษยจะเสยชวตเนองจากความรอนมากขน ตวนาเชอโรคในเขตรอนเพมมาก

ขน ปญหาภาวะมลพษทางอากาศภายในเมองจะรนแรงมากขน

วธการลดภาวะโลกรอน ม 10 วธดงน

1. ลดการใชพลงงานทไมจาเปนจากเครองใชไฟฟา เชน เครองปรบอากาศ พดลม หากเปนไปไดใชวธ เปดหนาตาง ซงบางชวงทอากาศดๆ สามารถทาได เชน หลงฝนตก หรอชวงอากาศเยน เปนการลดคาไฟ และ ลดความรอน เนองจากหลกการทาความเยนนนคอ การถายเทความรอนออก ดงนนเวลาเราใชเครองปรบอากาศ จะเกดปรมาณความรอนบรเวณหลงเครองระบายความรอน 2. เลอกใชระบบขนสงมวลชน ในกรณทสามารถทาได ไดแก รถไฟฟา รถต รถเมล เนองจากพาหนะแตละคน จะเกดการเผาผลาญเชอเพลง ซงจะเกดความรอน และกาซคารบอนไดออกไซด ดงนนเมอลดปรมาณจานวนรถ กจะลดจานวนการเผาไหมบนทองถนน ในแตละวนลงได 3. ชวยกนปลกตนไม เพราะตนไมจะคายความชมชนใหกบโลก และชวยดดกาซคารบอนไดออกไซด ซงเปนสาเหตภาวะเรอนกระจก 4. การชวนกนออกไปเทยวธรรมชาตภายนอก กชวยลดการใชปรมาณไฟฟาได 5. เวลาซอของพยายามไมรบภาชนะทเปนโฟม หรอกรณทเปนพลาสตก เชน ขวดนาพยายามนากลบมาใชอก เนองจากพลาสตกเหลานทาการยอยสลายยาก ตองใชปรมาณความรอน เหมอนกบตอนทผลตมนมา ซงจะกอใหเกดความรอนกบโลกของเรา เราสามารถนากลบมาใชเปนภาชนะใสนาแทนกระตกนา หรอใชปลกตนไมกได



บท ท

1

6. ใชกระดาษดวยความประหยด กระดาษแตละแผน ทามาจากการตดตนไม ซง

เปนเสมอนปราการสาคญของโลกเรา ดงนนการใชกระดาษแตละแผนควรใชใหประหยดทง

ดานหนาหลง ใชเสรจควรนามาเปนวสดรอง หรอ นามาเชดกระจกกได นอกจากนการนา

กระดาษไปเผากจะเกดความรอนตอโลกเราเชนกน

7. ไมสนบสนนกจการใดๆ ทสนเปลองทรพยากรของโลกเรา และควรสนบสนน

กจการทมการคานงถงการรกษาสงแวดลอม


ภมศาสต


บท ท

1

กจกรรมท 1.2 ลกษณะปรากฏการณทางธรรมชาตทสาคญและการปองกนอนตราย

1. ปรากฏการณเรอนกระจกคออะไร

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

2. ในฐานะททานเปนสวนหนงของประชากรโลกทานสามารถจะชวยปองกนและ

แกไขปญหาภาวะโลกรอนไดอยางไรใหบอกมา 5 วธ

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................



บท ท

1

เรองท 3 วธใชเครองมอทางภมศาสตร

เครองมอทางภมศาสตร

ใชประกอบการเกบขอมล เพอการบรรยายเชงปรมาณและคณภาพของสภาพ

ภมอากาศโลก เชน จพเอส หรอระบบกาหนดตาแหนงบนพนผวโลก เขมทศ เครองมอบาง

ชนดใชประกอบการเรยนและการสอนในหองเรยนหรอในหองปฏบตการ และเครองมอบาง

ชนดใชประกอบการศกษา และเกบขอมลเฉพาะในสนามเทานน บางครงการใชเครองมอตอง

ใชเครองคอมพวเตอรประกอบดวย เชน เครองมอระบบสารสนเทศภมศาสตรหรอทรจกกน

ในปจจบนวา GIS (Geographic Information System) ขอมลดาวเทยมหรอ SRS (Satellite

Remote Sensing) ระบบกาหนดตาแหนงพนผวโลกหรอ GPS (Global Positioning System)

ซงนกภมศาสตรยคใหมจาเปนตองร สาหรบในทนจะกลาวถงเครองมอ ภมศาสตรทสาคญ

คอ แผนท ลกโลก รปถายทางอากาศและภาพจากดาวเทยม และเครองมอเทคโนโลยสอการ

ศกษาภมศาสตร

แผนท

แผนทเปนสงทมความสาคญมากในการศกษาวชาภมศาสตร เพราะครอบคลมทง

ลกษณะภมประเทศ ลกษณะภมอากาศ และทรพยากรธรรมชาต รวมทงสงทเกดขนจากฝมอ

ของมนษยบนพนผวโลกดวยการจดทาแผนทในปจจบนไดมการพฒนาการขนเปนลาดบ ม

การนาเอารปถายทางอากาศและภาพจากดาวเทยมมาชวยในการทาแผนททาใหสามารถสราง

แผนทไดรวดเรว มความถกตองและทนสมยกวาในอดต


ภมศาสต


บท ท

1

ความหมายของแผนท

แผนท (Map) หมายถง การแสดงลกษณะพนผวโลกลงบนแผนราบ โดยการยอ

สวนและการใชสญลกษณไมวาเครองหมายหรอส แทนสงตางๆ บนพนผวโลก แผนทจงตาง

จากลกโลกและแผนผง

เครองหมายแผนท คอ เครองหมายหรอสญลกษณทใชแทนสงตางๆ บนพนพภพ

ทเกดขนเองและตามธรรมชาต นอกจากเครองหมายแลว เรายงใชสเปนการแสดงลกษณะ

ภมประเทศอกดวย คอ

1. สดา หมายถง ภมประเทศสาคญทางวฒนธรรมทมนษยสรางขน เชน อาคาร

สสาน วด สถานทราชการตางๆ เปนตน

2. สนาเงน หมายถง ลกษณะภมประเทศทเปนนา เชน ทะเล แมนา หนอง บง

เปนตน

3. สนาตาล หมายถง ลกษณะภมประเทศทมความสงโดยทวไป เชน เสนชนความสง

4. สเขยว หมายถง พชพนธไมตางๆ เชน ปา สวน ไร

5. สแดง หมายถง ถนนสายหลก พนทยานชมชนหนาแนน และลกษณะภมประเทศ

สาคญ

ความสาคญของแผนท

1. ทาใหทราบลกษณะทางธรรมชาตของพนผวโลก รวมทงกจกรรมทางเศรษฐกจ

บนพนผวโลก

2. ทาใหทราบขอมล สถตตางๆ เพอการเปรยบเทยบ การพฒนาการวางแผนใน

ดานตางๆ รวมทงดานยทธศาสตร

ประโยชนของแผนท

1. ในการศกษาลกษณะภมประเทศ แผนทจะทาใหผศกษาทราบวาพนทใดมลกษณะ

ภมประเทศแบบใดบาง

2. ตอการศกษาธรณวทยา เพอใหทราบความเปนมาของแหลงทรพยากร ดน หน

แรธาต 3. ดานสมทรศาสตรและการประมง เพอใหทราบสภาพแวดลอมชายฝงทะเล 4. ดานทรพยากรนา รขอมลเกยวกบแมนาและการไหล อางเกบนา ระบบการ

ชลประทาน

5. ดานปาไม เพอใหทราบคณลกษณะของปาไมและการเปลยนแปลงพนทปา 6. ดานการใชทดน เพอใหทราบปจจยการใชประโยชนทดนดานตางๆ

7. ดานการเกษตร การเกษตรมผลตอการพฒนาประเทศ เพอรวาบรเวณใดควรพฒนา

8. ดานสงแวดลอม โดยเฉพาะการจดการทรพยากรบรเวณตางๆ



บท ท

1

9. ในการวางผงเมอง เพอใชขอมลทางธรรมชาตในการจดวางผงเมองใหเหมาะสม

10. การศกษาโบราณคด เพอคนหาแหลงชมชนโบราณและความรอนๆ

11. ดานอตนยมวทยา เพอประโยชนในการเพาะปลก อตสาหกรรม ประมง

การปองกนอทกภย

ลกษณะของสงทแสดงปรากฏบนแผนทประกอบดวย

1. ลกษณะของสงทเกดขนเองตามธรรมชาต เชน ทะเล มหาสมทร ทะเลสาบ แมนา

ภเขา ทราบ ทราบสง เกาะ เปนตน

2. ลกษณะของสงทมนษยสรางขน เชน เสนกนอาณาเขต เมอง หมบาน สถานท

ราชการ ศาสนสถาน เสนทางคมนาคม พนทเกษตรกรรม เปนตน

ชนดของแผนท

1. แบงตามขนาดของมาตรสวน ม 3 ชนด คอ

1.1 แผนทมาตราสวนเลก หมายถง แผนททมาตราสวนเลกกวา

1 : 1,000,000

1.2 แผนทมาตราสวนกลาง หมายถง แผนททมมาตราสวนระหวาง

1 : 250,000 ถง 1 : 1,000,000

1.3 แผนทมาตราสวนใหญ หมายถง แผนททมมาตราสวนมากกวา 1 : 250,000

2. แบงตามประเภทการใช ไดแก

2.1 แผนทกายภาพ หรอแผนทลกษณะภมประเทศ (Topographic หรอ

Landform หรอ Relief Map) เปนแผนทแสดงรายละเอยดของสงทเกดขนโดยธรรมชาต

เชน ทะเล มหาสมทร เทอกเขา ทราบสง ทราบ ฯลฯ

2.2 แผนทรฐกจ (Political Map) หรอแผนททวไป (General Map) เปน

แผนทแสดงขอบเขตการปกครองของจงหวด รฐ ประเทศ 2.3 แผนทประวตศาสตร (Historical Map) เปนแผนทแสดงอาณาเขตของ

อาณาจกรหรอจกรวรรดตางๆ ในสมยโบราณ 2.4 แผนทโครงราง (Outline) เปนแผนทแสดงโครงรางของทวป ประเทศ โดย

ไมมรายละเอยดใดๆ เพอใชในการศกษา เชน

2.5 แผนทเดนเรอ (Nautical Map) เปนแผนทแสดงเสนทางการเดนเรอในทองทะเล มหาสมทร รวมทงใชสญลกษณสเพอแสดงความตนลกของพนนา

2.6 แผนทเศรษฐกจ (Economic Map) เปนแผนทแสดงเขตกจกรรมทาง

เศรษฐกจตางๆ รวมทงแสดงแหลงทรพยากรสาคญ

องคประกอบของแผนท

องคประกอบทสาคญ ดงน

1. ชอแผนทเปนสงทมความจาเปนสาหรบใหผใชไดทราบวาเปนแผนทเรองอะไร


ภมศาสต


บท ท

1

แสดงรายละเอยดอะไรบาง เพอใหผใชใชอยางถกตอง และตรงความตองการ โดยปกตชอ

แผนทจะมคาอธบายเพมเตมแสดงไวดวย เชน แผนทประเทศไทยแสดงเนอทปาไม แผนท

ประเทศไทยแสดงการแบงภาคและเขตจงหวดเปนตน

2. ขอบระวาง แผนททกชนดจะมขอบระวาง ซงเปนขอบเขตของพนทในภมประเทศ

ทแสดงบนแผนทแผนนนมกจะแสดงดวยเสนขนานเพอแสดงตาแหนงละตจดกบเสนเมรเดยน

เพอแสดงตาแหนงลองจจด และจะแสดงตวเลขเพอบอกคาพกดภมศาสตรของตาแหนงตางๆ

3. ทศทาง มความสาคญตอการคนหาตาแหนงทตงของสงตางๆ โดยในสมยโบราณ

ใชวธดทศทางตามการขนและตกของดวงอาทตยในเวลากลางวน และการดทศทางของดาวเหนอในเวลากลางคน ตอมามการประดษฐเขมทศ ซงเปนเครองมอชวยในการหาทศขน

เนองจากเขมของเขมทศจะชไปทางทศเหนอตลอดเวลา การใชทศทางในแผนทประกอบกบ

เขมทศหรอการสงเกตดวงอาทตย และดาวเหนอจงชวยใหเราสามารถเดนทางไปยงสถานท

ทเราตองการได ในแผนทจะตองมภาพเขมทศหรอลกศรชไปทางทศเหนอเสมอ ถาหาก

แผนทใดไมไดกาหนดภาพเขมทศหรอลกศรไวกใหเขาใจวาดานบนของแผนทคอทศเหนอ

4. สญลกษณ เปนเครองหมายทใชแทนสงตางๆ ในภมประเทศจรง เพอชวยใหผใช

สามารถอานและแปลความหมายจากแผนทไดอยางถกตอง ทงนในแผนทจะตองมคาอธบาย

สญลกษณประกอบไวดวยเสมอ

5. มาตราสวน เปนอตราสวนระหวางระยะทางทยอสวนมาลงในแผนทกบระยะทาง

จรงในภมประเทศ มาตราสวนชวยใหผใชทราบวาแผนทนนๆ ยอสวนมาจากสภาพใน

ภมประเทศจรง ในอตราสวนเทาใด มาตราสวนแผนทโดยมากจะม 3 ลกษณะ ไดแก

มาตราสวนแบบเศษสวน มาตราสวนคาพดและมาตราสวนแบบกราฟก มาตราสวนของแผนท

คอ อตราสวนระหวางระยะบนแผนทกบระยะในภมประเทศ หรอ ความสมพนธระหวางระยะทางราบบนแผนทกบระยะทางราบในภมประเทศ การเขยนมาตราสวนเขยนไดหลายวธ เชน

50,000 หรอ 1/50,000 หรอ 1 : 50,000

การคานวณระยะทางบนแผนท

ระยะบนแผนท คานวณไดจากสตร : มาตราสวนของแผนท =

ระยะในภมประเทศ

6. เสนโคงแผนทเปนระบบของเสนขนานและเสนเมรเดยน ทสรางขนเพอกาหนดตาแหนงพกดภมศาสตรใหเปนมาตรฐานไวใชอางองรวมกน ซงประกอบดวย

6.1 เสนขนาน เปนเสนสมมตทลากจากทศตะวนออก สรางขนจากการวดมม

เรมจากเสนศนยสตร ซงมคามม 0 องศา ไปยงขวโลกทงสองดานๆ ละไมเกน 90 องศา

เสนขนานทสาคญประกอบดวย



บท ท

1

1. เสนศนยสตรหรอเสนอเควเตอร มคามม 0 องศา

2. เสนทรอปกออฟแคนเซอร มคามม 23 องศา 30 ลปดาเหนอ

3. เสนทรอปกออฟแคปรคอรน มคามม 23 องศา 30 ลปดาใต

4. เสนอารกตกเซอรเคล มคามม 66 องศา 30 ลปดาเหนอ

5. เสนอนตารกตกเซอรเคล มคามม 66 องศา 30 ลปดาใต

6.2 เสนเมรเดยน เปนเสนสมมตทลากจากขวโลกเหนอไปยงขวโลกใต สรางขน

จากการสมมตเสนเมรเดยนปฐม มคามม 0 องศา ลากผานตาบลกรนช กรงลอนดอน ประเทศ

สหราชอาณาจกรไปทางทศตะวนออกและทศตะวนตกดานละ 180 องศา โดยเสนเมรเดยนท

180 องศาตะวนออกและ 180 องศาตะวนตกจะทบกนเปนเสนเดยวนใหเปนเสนวนทหรอ

เสนแบงเขตวนระหวางชาต หรอเสนแบงเขตวนสากล เสนเมรเดยนแรกหรอเสนเมรเดยน

ปฐม (Prime Meridian) คอเสนเมรเดยนทลากผานหอดดาวแหงหนง ตาบลกรนช ใกล

กรงลอนดอนในประเทศองกฤษ ทงนเพอใชเปนหลกอางองในการนบเสนเมรเดยนอน ๆ ตอ

ไป เสนเมรเดยนรอบโลกม 360 เสน แบงเปนเสนองศา ตะวนออก 180 เสน และเสนองศา

ตะวนตก 180 เสน ความสาคญของเสนเมรเดยน คอ บอกพกดของตาแหนงทตงตางๆ บน

พนผวโลกโดยใชรวมกบ เสนขนาน (เสนละตจด) และใชเปนแนวแบงเขตเวลาของโลก

7. พกดภมศาสตรเปนระบบทบอกตาแหนงของสงตางๆ บนพนผวโลก โดยอาศย

เสนโครงแผนทซงเสนขนานและเสนเมรเดยนตดกนเปนจดสงตางๆ บนพนผวโลก โดยอาน

คาพกดภมศาสตรเปนละตจด (เสนขนาน) และลองจจด (เสนเมรเดยน) ดงนน ละตจด เปนพกดของจดหนงบนเสนขนาน สวนลองจจดกเปนพกดของจด

หนงบนเสนเมรเดยน ซงทงละตจดและลองจจดมคาของมมเปนองศา โดย 1 องศา มคา

เทากบ 60 ลปดาและ 1 ลปดา มคาเทากบ 60 ฟลปดา

แสดงเสนศนยสตร เสนขนาน เสนเมรเดยนและเสนเมรเดยนเรมแรก


ภมศาสต


บท ท

1

พกดภมศาสตรเปนระบบทบงบอกตาแหนงทตงอยจดตาแหนงตางๆ บนพนผวโลก

โดยอาศยโครงขายของเสนโครงแผนทซงประกอบดวยเสนเมรเดยนกบเสนขนานตดกนเปน

“จด”

1) ละตจด (Latitude) เปนคาของระยะทางเชงมม โดยนบ 0 องศา จากเสนศนยสตร

ไปทางเหนอหรอใตจนถง 90 องศาทขวโลกทงสอง

2) ลองจจด (Longitude) เปนคาของระยะทางเชงมม โดยนบ 0 องศา จากเสน

เมรเดยนไป ทางทศตะวนออกและทศตะวนตกจนถง 180 องศา

ปจจบนการบงบอกจดตาแหนงบนพนผวโลก สามารถทราบไดงายและถกตอง โดย

ใช จพเอส เครองมอกาหนดตาแหนงบนพนผวโลก (GPS:Global Positioning

System) เครองมอชนดน มขนาดเลกพกพาไดสะดวก และใหขอมลตาแหนงบนพนผวโลก

ไดตรงกบความเปนจรง ดงนนจงมผนาเครองมอนไปใชไดสะดวกสบายในกจกรรมตางๆ

ไดแก การเดนเรอ การเดนทาง ทองเทยวปา การเดนทางดวยรถยนต เครองบน เปนตน

เมอกดปมสวตซ เครองจะรบสญญาณจากดาวเทยมแลวบอกคาพกดภมศาสตรใหทราบ

เครองหมายแผนท

ลกโลก

องคประกอบของลกโลก องคประกอบหลกของ

ลกโลกจะประกอบไปดวย

1. เสนเมรเดยนหรอเสนแวง เปนเสนสมมตทลาก

จากขวโลกเหนอไปจดขวโลกใต ซงกาหนดคาเปน 0 องศา

ทเมองกรนช ประเทศองกฤษ

2. เสนขนาน หรอเสนรง เปนเสนสมมตทลากจาก

ทศตะวนตกไปทศตะวนออก ทกเสนจะขนานกบ

เสนศนยสตร ซงมคามมเทากบ 0 องศา

การใชลกโลก ลกโลกใชประกอบการอธบายตาแหนงหรอสถานทของจดพนทของ

สวนตางๆ ของโลก โดยประมาณ

เขมทศ เขมทศเปนเครองมอสาหรบใชในการหาทศของ

จดหรอวตถ โดยมหนวยวดเปนองศา เปรยบเทยบกบจด

เรมตน เขมทศใชในการหาทศโดยอาศยแรงดงดดระหวาง

สนามแมเหลกขวโลก (Magnetic Pole) กบเขมแมเหลก

ซงเปนองคประกอบสาคญทสดของเครองมอน เขมแมเหลกจะแกวงไกวไดโดยอสระในแนวนอน เพอใหแนวเขม

ชอยในแนวเหนอใต ไปยงขวแมเหลกโลกตลอดเวลา หนา

ปดเขมทศซงคลายกบหนาปดนากาจะมการแบงโดย



บท ท

1

รอบเปน 360 องศา ซงเขมทศมประโยชนในการเดนทาง เชน การเดนเรอทะเล เครองบน

การใชเขมทศจะตองมแผนทประกอบและตองหาทศเหนอกอนเพอจะไดรทศอน

รปถายทางอากาศและภาพจากดาวเทยม

รปถายทางอากาศและภาพจากดาวเทยมเปนรปหรอขอมลตวเลขทไดจากการเกบขอมล ภาคพนดนจากกลองทตดอยกบพาหนะ เชน เครองบน หรอดาวเทยม โดยมการบนทกขอมลอยางละเอยดหรอหยาบในเวลาแตกตางกน จงทาใหเหนภาพรวมของการใชพนทและการเปลยนแปลงตางๆ ตามทปรากฏบนพนผวโลก เชน การเกดอทกภย ไฟปา การเปลยนแปลง การใชทดน การกอสรางสถานท เปนตน ประโยชนของรปถายทางอากาศและภาพจากดาวเทยม ทนยมใชกนมากจะเปนรปหรอภาพถายทไดจากการสะทอนคลนแสงของดวงอาทตยขนไปสเครองบนทกทตดอยบนเครองบนหรอดาวเทยม การบนทกขอมลอาจจะทาโดยใชฟลม เชน รปถายทางอากาศสขาวดา หรอรปถายทางอากาศสธรรมชาต การบนทกขอมลจากดาวเทยมจะใชสญญาณเปนตวเลขแลวจงแปลงคาตวเลขเปนภาพจากดาวเทยมภายหลง การใชรปถายทางอากาศและภาพจากดาวเทยม ผใชจะตองไดรบการฝกหดเพอแปลความหมายของขอมล การแปลความหมายอาจจะใชการแปลดวยสายตาตามความสามารถของแตละบคคลหรอใชเครองคอมพวเตอรและโปรแกรมเขามาชวย

เครองมอเทคโนโลยเพอการศกษาภมศาสตร

ในโลกยคปจจบนทเตมไปดวยขอมลขาวสาร และขอมลทเปนตวเลขจานวนมาก เทคโนโลยจงเขามามความสาคญ และจะมความสาคญมากยงขนในอนาคต เทคโนโลยทสาคญดานภมศาสตร คอ ระบบสารสนเทศภมศาสตรหรอ GIS (Geographic Information System) และระบบกาหนดตาแหนงพนผวโลก หรอ GPS (Global Positioning System) เครองมอทงสองประกอบดวยคอมพวเตอร หรอฮารดแวร (Hard ware) ซงมขนาดตางๆ และโปรแกรมหรอซอฟแวร (Software) เปนหลกในการจดทา ดงน 1) ประโยชนของเครองมอเทคโนโลยเพอการศกษาภมศาสตร จะคลายกบการใชประโยชนจากแผนทสภาพภมประเทศและแผนทเฉพาะเรอง เชน จะใหคาตอบวา ถาจะตองเดนทางจากจดหนงไปยงอกจดหนงในแผนทจะมระยะทางเทาใด และถาทราบความเรวของรถจะทราบไดวาจะใชเวลานานเทาใด หลงจากการทางานของระบบสารสนเทศภมศาสตร คอ การจดหมวดหมของขอมลตามความตองการทจะนาไปวเคราะหการคดเลอกตวแปร หรอปจจยทเกยวของ การจดลาดบความสาคญของปจจยและการซอนทบขอมล ตวอยางเชน ตองการหาพนททเหมาะสมสาหรบการปลกขาว โดยแบงออกเปน 3 ระดบ คอ เหมาะสมด เหมาะสมปานกลาง และไมเหมาะสม โดยคดเลอกขอมล 2 ประเภท คอ ดนและสภาพภมประเทศ 2) การใชเครองมอเทคโนโลยเพอการศกษาภมศาสตร การใชเครองมอเทคโนโลยจาเปนตองมเครองคอมพวเตอรและโปรแกรม ผใชจะตองไดรบการฝกฝนกอนทจะลงมอปฏบต


ภมศาสต


บท ท

1

แหลงขอมลสารสนเทศของไทย

ปจจบนไดมการคดคนและพฒนาการขอมลสารเทศอยางรวดเรวและไดเผยแพร

ขอมลสสาธารณชนมาก โดยเฉพาะการนาขอมลเขาเวบไซดใหประชาชนและผสนใจทวไป

เขาไปดขอมลได ซงเปนประโยชนอยางมากตามความตองการของผใชขอมล แตขอมลบาง

ชนดอาจตองตดตอจากหนวยงานนนๆ โดยตรง ทงจากหนวยงานของรฐทสาคญๆ คอ

กรมอตนยมวทยาและกรมแผนททหาร และเอกชนทสาคญๆ คอ เครองเดนอากาศและเดนเรอ

เวบไซตทนาสนใจ เชน ขอมลดานสถต(www.nso.go.th) ขอมลประชากร (www.dola.go.th)

ขอมลดาวเทยม (www.gistda.go.th) ขอมลดนและการใชทดน (www.dld.go.th) เปนตน

กลาวโดยสรป เครองมอทางภมศาสตรใชประกอบการศกษา และการเกบขอมล

เครองมอบางชนดเหมาะสาหรบใชในหองเรยน หรอหองปฏบตการ เครองมอบางชนดใชได

สาหรบในหองเรยนและในภาคสนาม ผใชจะไดรวาเมอใดควรใชเครองมอภมศาสตรใน

หองเรยนและเมอใดควรใชในภาคสนาม เครองมอบางชนดจะมความซบซอนมาก หรอตอง

ใชรวมกนระหวางเครองคอมพวเตอรและโปรแกรม

เครองมอทางภมศาสตรทมความสาคญมากในปจจบนคอ ระบบสารสนเทศ

ภมศาสตร (GIS) ซงแปลงสารสนเทศทเกยวกบพนท และขอมลตารางหรอคาอธบายทให

เปนขอมลเชงตวเลขทาใหการจดเกบเรยกดขอมล การปรบปรงแกไขและการวเคราะหเปน

ไปอยางรวดเรว และถกตองและแสดงผลในรปแบบแผนท กราฟ หรอตารางไดอยางถกตอง

อกดวย สวนระบบ กาหนดตาแหนงบนพนผวโลก (GIS) ใชกาหนดจดพกดตาแหนงของ

วตถตางๆ บนผวโลก โดยอาศยสญญาณจากดาวเทยมหลายดวงทโคจรอยรอบโลก



บท ท

1

กจกรรมท 1.3 วธใชเครองมอทางภมศาสตร

1. แผนทหมายถง

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

2. จงบอกประโยชนของการใชแผนทมา 5 ขอ

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

3. ใหบอกวธการใชเขมทศคกบการใชแผนทพอสงเขป

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................


ภมศาสต


บท ท

1

เรองท 4 ปญหาการทาลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ผลการจดลาดบความสาคญของปญหาทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม

ปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม นนไดมการสารวจทศนคตของประชาชน

พบวา ปญหาสาคญ 5 ลาดบแรก มดงน ลาดบท 1 การสญเสยทรพยากรปาไม ลาดบท 2

อทกภยและภยแลง ลาดบท 3 ความเสอมโทรมของทรพยากรดนและการใชทดน ลาดบท 4

มลพษจากขยะ และลาดบท 5 มลพษทางอากาศ ดงตารางแสดง ผลการจดลาดบความ

สาคญ ดงตอไปน

ผลการ

จดลาดบ

(ลาดบท)

ทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม

ลาดบความสาคญ

(จาแนกตามวธการจดลาดบ)

จดลาดบดวย

มลคาความเสยหาย

จดลาดบดวย

ทศนคตประชาชน

1 ทรพยากรปาไม 1 2

2 ทรพยากรนา 3 1

3 ทรพยากรดนและการใชทดน 2 6

4 มลพษจากขยะ 7 4

5 มลพษทางอากาศ 5 7

6 มลพษทางนา 8 5

7 ทรพยากรพลงงาน 11 3

8 ทรพยากรทะเลและชายฝง 4 10

9 มลพษจากสารอนตราย 9 8

10 มลพษจากของเสยอนตราย

จากชมชน

6 12

11 ทรพยากรและแร 10 9

ทมา : สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย 2549



บท ท

1

ความสาคญของสงแวดลอมคอ เออประโยชนใหสงมชวตทงพชและสตวอยรวมกน

อยางมความสข มการพงพากนอยางสมดล มนษยดารงชพอยไดดวยอาศยปจจยพนฐาน

จากสงแวดลอม ซงประกอบดวยอาหาร อากาศ นา ทอยอาศย และยารกษาโรค สงแวดลอม

เปนองคประกอบทสาคญของสงมชวตทกชนด แต “ทาไมสงแวดลอมจงถกทาลาย” และ

เกดปญหามากมายทวทกมมโลก เมอทาการศกษาพบวา “มนษย” เปนผทาลายสงแวดลอม

มากทสด สาเหตทมนษยทาลายสงแวดลอมเกดจากความเหนแกตวของมนษยเอง โดยมง

เพอดานวตถและเงนมาตอบสนองความตองการของตนเอง

เมอสงแวดลอมถกทาลายมากขน ผลกระทบกยอนกบมาทาลายตวมนษยเอง เชน

เกดการเปลยนแปลงบรรยากาศของโลก เกดสภาวะเรอนกระจก ภาวะโลกรอนตลอดจนเกด

ภยธรรมชาตตางๆ เชน นาทวม แผนดนถลม ควนพษ นาเนาเสย ขยะมลฝอย และ

สงปฏกล ซงสงเหลานมผลโดยตรงและทางออม และไมสามารถหลกเลยงได

ผลกระทบจากการใชแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 4 ของไทยเกด

จากการโดยนานโยบายการปลกพชเชงเดยวเขามาใชเพอมงพฒนาเศรษฐกจเปนหลก ทาให

ประชาชนตนตวในการทาไรปลกพชเชงเดยว เชน มนสาปะหลง ออย ปอ จงเกดการทาลาย

ปาและทรพยากรธรรมชาตเพอหาพนทในการปลกพชเชงเดยวตามนโยบายรฐบาล มการใช

ปยเคม ใชยาปราบศตรพช เกดโรงงานอตสาหกรรมจานวนมาก แตภาครฐยงขาดการควบคม

อยางเปนระบบและชดเจน จงทาใหเกดผลกระทบมาจนถงปจจบน เชนปาไมถกทาลาย ดน

เสอมคณภาพ นาเนาเสย เกดสารเคมสะสมในแหลงนาและดน เกดมลพษ ซงสงเหลานเกด

ผลกระทบโดยตรงและโดยออม ตอสขภาพและการดารงชวตของประชาชน ทาใหเกดความ

เสยหายตอประเทศโดยรวม

จากการศกษาของนกวชาการ พบวา การแกไขปญหาสงแวดลอมตองแกทตว

“มนษย” นนคอจะตองใหความร ความเขาใจธรรมชาต เจตคต มคณธรรมจรยธรรม และ

สรางจตสานกใหเกดความตระหนกตอสงแวดลอม ตอประชาชน โดยเรยนรจากแหลงเรยน

รใหมๆ สรางความตระหนกในปญหาทเกดขน และสรางการมสวนรวมในการปองกนและ

แกไขปญหาทเกดขน ปญหาสงแวดลอมสาคญๆ ดวตอไปน คอ

1. ปาไม

“ปาไม” เปนศนยรวมของสรรพชวต เปนทกอกาเนดสายนา ชวตพชและสตวท

หลากหลายอกทงเปนทพงพงและใหประโยชนแกมนษยมาแตโบราณกาล เพราะปาไมชวย

รกษาสมดลของธรรมชาต และสงแวดลอม ควบคมสภาพดนฟาอากาศ กาบงลมพาย ปองกน

บรรเทาอทกภย ปองกนการพงทลายของหนาดน เปนเสมอนเขอนธรรมชาตทปองกนการตนเขนของแมนาลาคลอง เปนแหลงดดซบกาซคารบอนไดออกไซด และเปนโรงงานผลต

ออกซเจนขนาดใหญ เปนคลงอาหารและยาสมนไพร และปาไมยงเปนแหลงศกษาวจยและ

เปนสถานทพกผอนหยอนใจของมนษย นอกจากนในผนปายงมสตวปานานาชนด ซงม

ประโยชนตอมนษยและสงมชวตอนๆ ในหลายลกษณะ ไดแก การรกษาสมดลของระบบนเวศ


ภมศาสต


บท ท

1

เชน การควบคมปรมาณสตว

ปาใหอยในภาวะสมดล การ

ชวยแพรพนธพช การควบคม

แมลงศตรพช เปนปยใหกบดน

ในปา เปนตน การเปนแหลง

พนธกรรมทหลากหลาย การ

เปนอาหารของมนษยและสตว

อน และการสรางรายไดใหแก

มนษย เชน การคาจากชนสวน

ตางๆ ของสตวปา การจาหนาย

สตวปา และการเปดใหบรการ

ชมสวนสตว เปนตน ดงนน จง

นบวาปาไมใหคณประโยชนทง

ทางตรงและทางออมแกมวลมนษยเปนอยางมากมาย หากปาไมเสอมโทรม ชวตความเปน

อยของมนษยและสตวอยางหลกเลยงไมได

ประเภทของปาไมในประเทศไทย

ประเภทของปาไมจะแตกตางกนไปขนอยกบการกระจายของฝน ระยะเวลาทฝนตก

รวมทงปรมาณนาฝนทาใหปาแตละแหงมความชมชนตางกน สามารถจาแนกไดเปน

2 ประเภทใหญๆ คอ

1. ปาประเภททไมผลดใบ (Evergreen)

2. ปาประเภททผลดใบ (Deciduous)

ปาประเภททไมผลดใบ (Evergreen)

ปาประเภทนมองดเขยวชอมตลอดป เนองจากตนไมแทบทงหมดทขนอยเปน

ประเภททไมผลดใบ ปาชนดสาคญซงจดอยในประเภท น ไดแก

1. ปาดงดบ (Tropical Evergreen Forest or Rain Forest)

ปาดงดบทมอยทวในทกภาคของประเทศ แตทมมากทสด ไดแก ภาคใตและ

ภาคตะวนออก ในบรเวณนมฝนตกมากและมความชนมากในทองทภาคอน ปาดงดบมกกระจายอยบรเวณทมความชมชนมากๆ เชน ตามหบเขา รมแมนาลาธาร หวย แหลง

นา และบนภเขา ซงสามารถแยกออกเปนปาดงดบชนดตางๆ ดงน

1.1 ปาดบชน เปนปารกทบมองดเขยวชอมตลอดปมพนธไมหลายรอยชนดขน

เบยดเสยดกนอยมกจะพบกระจดกระจายตงแตความสง 600 เมตร จากระดบนาทะเล ไม

ทสาคญกคอ ไมตระกลยางตางๆ เชน ยางนา ยางเสยน สวนไมชนรอง คอ พวกไมกอ

เชน กอนา กอเดอย



บท ท

1

1.2 ปาดบแลง เปนปาทอยในพนทคอนขางราบมความชมชนนอย เชน ในแถบ

ภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอมกอยสงจากระดบนาทะเลประมาณ 300-600 เมตร

ไมทสาคญ ไดแก มะคาโมง ยางนา พะยอม ตะเคยนแดง กระเบากลก และตาเสอ

1.3 ปาดบเขา ปาชนดนเกดขนในพนทสงๆ หรอบนภเขาตง 1,000-1,200

เมตร ขนไปจากระดบนาทะเล ไมสวนมากเปนพวก Gymnosperm ไดแก พวกไมขนและ

สนสามพนป นอกจากนยงมไมตระกลกอขนอย พวกไมชนทสองรองลงมา ไดแก สะเดาชาง

และขมนชน

2. ปาสนเขา (Pine-Forest)

ปาสนเขามกปรากฏอยตามภเขาสงสวนใหญเปนพนทซงมความสงประมาณ 200-

1,800 เมตร ขนไปจากระดบนาทะเลในภาคเหนอ ภาคกลาง และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

บางทอาจปรากฏในพนทสง 200-300 เมตร จากระดบนาทะเลในภาคตะวนออกเฉยงใต ปา

สนเขามลกษณะเปนปาโปรง ชนดพนธไมทสาคญของปาชนดนคอ สนสองใบ และสนสาม

ใบ สวนไมชนดอนทขนอยดวยไดแกพนธไมปาดบเขา เชน กอชนดตางๆ หรอพนธไมปาแดง

บางชนด คอ เตง รง เหยง พลวง เปนตน

3. ปาชายเลน (Mangrove Forest)

บางทเรยกวา “ปาเลนนาเคม” หรอปาเลน มตนไมขนหนาแนนแตละชนดมรากคายน

และรากหายใจ ปาชนดนปรากฏอยตามทดนและรมทะเลหรอบรเวณปากนาแมนาใหญๆ ซง

มนาเคมทวมถงในพนทภาคใตมอยตามชายฝงทะเลทงสองดาน ตามชายทะเลภาคตะวน

ออกมอยทกจงหวดแตทมากทสดคอ บรเวณปากนาเวฬ อาเภอขลง จงหวดจนทบร

พนธไมทขนอยตามปาชายเลน สวนมากเปนพนธไมขนาดเลกใชประโยชนสาหรบการเผาถาน และทาฟนไมชนดทสาคญ คอ โกงกาง ถวขาว ถวขา โปรง ตะบน แสมทะเล

ภาพปาสน


ภมศาสต


บท ท

1

ลาพนและลาแพน ฯลฯ สวนไมพนลางมกเปนพวก ปรงทะเล เหงอกปลาหมอ และปอทะเล

เปนตน

4. ปาพรหรอปาบงนาจด (Swamp Forest)

ปาชนดนมกปรากฏในบรเวณทมนาจดทวมมากๆ ดนระบายนาไมด ปาพรในภาค

กลาง มลกษณะโปรงและมตนไมขนอยหางๆ เชน สนน จก โมกบาน หวายนา หวาย

โปรง ระกา ออ และแขม ในภาคใตปาพรมขนอยตามบรเวณทมนาขงตลอดป ดนปาพร ท

มเนอทมากทสดอยในบรเวณจงหวดนราธวาส ดนปา พรเปนซากพชผสลายทบถมกน เปน

เวลานาน ปาพรแบงออกได 2 ลกษณะ คอ ตามบรเวณซงเปนพรนากรอยใกลชายทะเลตน

เสมดจะขนอยหนาแนนพนทมตนกกชนดตางๆ เรยก “ปาพรเสมด หรอ ปาเสมด” อกลกษณะเปนปาทมพนธไมตางๆ มากชนดขนปะปนกน

ชนดพนธไมทสาคญของปาพร ไดแก อนทนลนา หวาจก โสกนา กระทมนา กนเกรา โงงงน ไมพนลางประกอบดวย หวาย ตะคาทอง หมากแดง และหมากชนด

อนๆ

5. ปาชายหาด (Beach Forest)

เปนปาโปรงไมผลดใบขนอยตามบรเวณหาดชายทะเล นาไมทวมตามฝงดนและชายเขารมทะเล ตนไมสาคญทขนอยตามหาดชายทะเล ตองเปนพชทนเคม และมกมลกษณะ

ไมเปนพมลกษณะตนคองอ ใบหนาแขง ไดแก สนทะเล หกวาง โพธทะเล กระทง

ตนเปดทะเล หยนา มกมตนเตยและหญาตางๆ ขนอยเปนไมพนลาง ตามฝงดนและชายเขา

มกพบ มะคาแต กระบองเพชร เสมา และไมหนามชนดตางๆ เชน ซงซ หนามหน กาจาย

มะดนขอ เปนตน

ภาพปาชายเลน



บท ท

1

ปาประเภททผลดใบ

ตนไมทขนอยในปาประเภทนเปนจาพวกผลดใบแทบทงสน ในฤดฝนปาประเภทน

จะมองดเขยวชอมพอถงฤดแลงตนไม สวนใหญจะพากนผลดใบทาใหปามองดโปรงขน และ

มกจะเกดไฟปาเผาไหมใบไมและตนไมเลกๆ ปาสาคญซงอยในประเภทน ไดแก

1. ปาเบญจพรรณ

ปาผลดใบผสมหรอปาเบญจพรรณมลกษณะเปนปาโปรงและยงมไมไผชนดตางๆ

ขนอยกระจดกระจายทวไปพนทดนมกเปนดนรวนปนทราย ปาเบญจพรรณ ในภาคเหนอ

มกจะมไมสกขนปะปนอยทวไปครอบคลมลงมาถงจงหวดกาญจนบร ในภาคกลางในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคตะวนออก มปาเบญจพรรณนอยมากและกระจดกระจาย พนธ

ไมชนดสาคญ ไดแก สก ประดแดง มะคาโมง ตะแบก เสลา ออยชาง ลาน ยมหอม

ยมหน มะเกลอ เกดดา เกดแดง ฯลฯ นอกจากนมไมไผทสาคญ เชน ไผปา ไผบง

ไผซาง ไผรวก ไผไร เปนตน

2. ปาเตงรง หรอทเรยกกนวาปาแดง

ปาแพะ ปาโคก ลกษณะทวไปเปนปาโปรง ตามพนปามกจะพบตนปรง และหญา

เพก พนทแหงแลงดนรวนปนทราย หรอกรวด ลกรง พบอยทวไปในทราบและทภเขา ใน

ภาคเหนอสวนมากขนอยบนเขาทมดนตนและแหงแลงมาก ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ม

ปาแดงหรอปาเตงรงนมากทสด ตามเนนเขาหรอทราบดนทราย ชนดของพนธไมทสาคญใน

ปาแดง หรอปาเตงรง ไดแก เตง รง เหยง พลวง กราด พะยอม ตว แตว มะคา แต

ประด แดง สมอไทย ตะแบก เลอดแสลงใจ รกฟา ฯลฯ สวนไมพนลางทพบมาก ไดแก

มะพราวเตา ปมแปง หญาเพก ปรงและหญาชนดอนๆ

3. ปาหญา (Savannas Forest)

ปาหญาทอยทกภาคเกดจากปาทถกแผวถางทาลายบรเวณพนดนทขาดความ

สมบรณ และถกทอดทง หญาชนดตาง ๆ จงเกดขนทดแทนและพอถงหนาแลงกเกดไฟไหม

ทาใหตนไมบรเวณขางเคยงลมตาย พนทปาหญาจงขยายมากขนทกป พชทพบมากทสดในปาหญาคอ หญาคา หญาขนตาชาง หญาโขมง หญาเพกและปมแปง บรเวณทพอจะมความชน

อยบาง และการระบายนาไดดกมกจะพบพงและแขมขนอย และอาจพบตนไมทนไฟขนอย

เชน ตบเตา รกฟา ตานเหลอ ตวและแตว ประโยชนของทรพยากรปาไม

ปา ไมนอกจากเปนทรวมของพนธพชและพนธสตวจานวนมาก ปาไมยงมประโยชนมากมายตอการดารงชวตของมนษยทงทางตรงและทางออม ดงน

ประโยชนทางตรง ไดแก ปจจย 4 ประการ

1. จากการนาไมมาสรางอาคารบานเรอนและผลตภณฑตางๆ เชน เฟอรนเจอร กระดาษ ไมขดไฟ ฟน เปนตน


ภมศาสต


บท ท

1

2. ใชเปนอาหารจากสวนตางๆ ของพชทะเล

3. ใชเสนใย ทไดจากเปลอกไมและเถาวลยมาถกทอ เปนเครองนงหม เชอกและอนๆ

4. ใชทายารกษาโรคตางๆ

ประโยชนทางออม 1. ปาไมเปนเปนแหลงกาเนดตนนาลาธารเพราะตนไมจานวนมากในปาจะทาใหนาฝนทตกลงมาคอย ๆ ซมซบลงในดนกลายเปนนาใตดนทซงจะไหลซมมาหลอเลยงใหแมนา ลาธารมนาไหลอยตลอดป 2. ปาไมทาใหเกดความชมชน และควบคมสภาวะอากาศ ไอนาซงเกดจากการหายใจของพช ซงเกดขนอยมากมายในปาทาใหอากาศเหนอปามความชนสงเมออณหภมลดตาลงไอนาเหลานนกจะกลนตวกลายเปนเมฆแลวกลายเปนฝนตกลงมา ทาใหบรเวณทมพนปาไมมความชมชนอยเสมอ ฝนตกตองตามฤดกาลและไมเกดความแหงแลง 3. ปาไมเปนแหลงพกผอนและศกษาความร บรเวณปาไมจะมภมประเทศทสวยงามจากธรรมชาตรวมทงสตวปาจงเปนแหลงพกผอนไดศกษาหาความร 4. ปาไมชวยบรรเทาความรนแรงของลมพาย และปองกนอทกภย โดยชวยลดความเรวของลมพายทพดผานไดตงแต 11 – 44% ตามลกษณะของปาไมแตละชนด จงชวยใหบานเมองรอดพนจากวาตภยไดซงเปนการปองกนและควบคมนาตามแมนาไมใหสงขนมารวดเรวลนฝงกลายเปนอทกภย 5. ปาไมชวยปองกนการกดเซาะและพดพาหนาดน จากนาฝนและลมพายโดยลดแรงปะทะลงการหลดเลอนของดนจงเกดขนนอย และยงเปนการชวยใหแมนาลาธารตางๆไมตนเขนอกดวย นอกจากนปาไมจะเปนเสมอนเครองกดขวางตามธรรมชาต จงนบวาม

ประโยชนในทางยทธศาสตรดวยเชนกน

สาเหตสาคญของวกฤตการณปาไมในประเทศไทย

1. การลกลอบตดไมทาลายปา ตวการของปญหานคอ นายทนพอคาไม เจาของโรงเลอย เจาของโรงงานแปรรปไม ผรบสมปทานทาไมและชาวบานทวไป ซงการตดไมเพอเอาประโยชนจากเนอไมทงวธทถกและผดกฎหมาย ปรมาณปาไมทถกทาลายนนบวนจะเพมขนเรอยๆ ตามอตราเพมของจานวนประชากร ยงมประชากรเพมขนเทาใด ความตองการในการใชไมกเพมมากขน เชน ใชไมในการปลกสรางบานเรอน เครองมอเครองใชในการเกษตรกรรม เครองเรอนและถานในการหงตม เปนตน 2. การบกรกพนทปาไมเพอเขาครอบครองทดน เมอประชากรเพมสงขน ความตองการใชทดนเพอปลกสรางทอยอาศยและทดนทากนกอยสงขน เปนผลผลกดนใหราษฎรเขาไปบกรกพนทปาไม แผวถางปา หรอเผาปาทาไรเลอนลอย นอกจากนยงมนายทนทดนทจางวานใหราษฎรเขาไปทาลายปาเพอจบจองทดนไวขายตอไป 3. การสงเสรมการปลกพชหรอเลยงสตวเศรษฐกจเพอการสงออก เชน มนสาปะหลง ปอ เปนตน โดยไมสงเสรมการใชทดนอยางเตมประสทธภาพทงๆ ทพนทปาบางแหงไมเหมาะสมทจะนามาใชในการเกษตร



บท ท

1

4. การกาหนดแนวเขตพนทปากระทาไมชดเจนหรอไมกระทาเลยในหลาย ๆ พนท

ทาใหเกดการพพาทในเรองทดนทากนของราษฎรและทดนปาไมอยตลอดเวลา และเกด

ปญหาในเรองกรรมสทธทดน

5. การจดสรางสาธารณปโภคของรฐ เชน เขอน อางเกบนา เสนทางคมนาคม การ

สรางเขอนขวางลานาจะทาใหพนทเกบนาหนาเขอนทอดมสมบรณถกตดโคนมาใชประโยชน

สวนตนไมขนาดเลกหรอททาการยายออกมาไมทนจะถกนาทวมยนตนตาย เชน การสราง

เขอนรชประภาเพอกนคลองพระแสงอนเปนสาขาของแมนาพมดวง แมนาตาป ทาใหนา

ทวมบรเวณปาดงดบซงมพนธไมหนาแนน และสตวนานาชนดเปนบรเวณนบแสนไร ตอมา

จงเกดปญหานาเนาไหลลงลานาพมดวง

6. ไฟไหมปา มกจะเกดขนในชวงฤดแลง ซงอากาศแหงแลงและรอนจด ทงโดย

ธรรมชาตและจากการกระทาของมนษยทอาจลกลอบเผาปาหรอเผลอ จดไฟทงไว

7. การทาเหมองแร แหลงแรทพบในบรเวณทมปาไมปกคลมอย มความจาเปนทจะ

ตองเปดหนาดนกอนจงทาใหปาไมทขนปกคลมถกทาลายลง เสนทางขนยายแรในบางครง

ตองทาลายปาไมลงเปนจานวนมากเพอสรางถนนหนทาง การระเบดหนาดน เพอใหไดมา

ซงแรธาต สงผลถงการทาลายปา

การอนรกษปาไม

ปาไมถกทาลายไปจานวนมาก จงทาใหเกดผลกระทบตอสภาพภมอากาศไปทวโลก

รวมทงความสมดลในแงอนดวย ดงนน การฟนฟสภาพปาไมจงตองดาเนนการเรงดวน ทง

ภาครฐภาคเอกชนและ ประชาชน ซงมแนวทางในการกาหนดแนวนโยบายดานการจดการ

ปาไม ดงน

1. นโยบายดานการกาหนดเขตการใชประโยชนทดนปาไม 2. นโยบายดานการอนรกษทรพยากรปาไมเกยวกบงานปองกนรกษาปา การอนรกษสงแวดลอม

3. นโยบายดานการจดการทดนทากนใหแกราษฎรผยากไรในทองถน 4. นโยบายดานการพฒนาปาไม เชน การทาไมและการเกบหาของปา การปลก

และการบารงปาไม การคนควาวจย และดานการอตสาหกรรม

5. นโยบายการบรหารทวไปจากนโนบายดงกลาวขางตนเปนแนวทางในการพฒนาและการจดการทรพยากรปาไมของชาตใหไดรบผลประโยชน ทงทางดานการอนรกษและ

ดานเศรษฐกจอยางผสมผสาน ทงนเพอใหเกดความสมดลของธรรมชาตและมทรพยากร

ปาไมไวอยางยงยนตอไปในอนาคต


ภมศาสต


บท ท

1

สถานการณทรพยากรปาไม

การใชประโยชนจากพนทปาอยางตอเนองในชวงสทศวรรษทผานมาทาใหประเทศไทย

สญเสย พนทปาไมแลวประมาณ 67 ลานไร หรอเฉลยประมาณ 1.6 ลานไรตอป กลาวคอ

ป พ. ศ. 2504 ประเทศไทยมพนทปาอยถงรอยละ 53.3 ของพนทประเทศ หรอประมาณ

171 ลานไร และลดลงมาโดยตลอดจนในป พ.ศ. 2532 ประเทศไทยเหลอพนทปาเพยง

รอยละ 27.95 ของพนททงหมด หรอประมาณ 90 ลานไร รฐบาลในอดตไดพยายามจะรกษา

พนทปาโดยประกาศยกเลกสมปทานการทาไมในปาบกทงหมด ในป พ.ศ. 2532 แตหลงจาก

ยกเลกสมปทานปาไม สถานการณดขนในระยะแรกเทานน ตอมาการทาลายกยงคงเกดขน

ไมแตกตางจากสถานการณกอนยกเลกสมปทานปาไมเทาใดนก โดยพนทปาทถกบกรกกอน

การยกเลกสมปทาน (ป พ.ศ. 2525-2532) เฉลยตอปเทากบ 1.2 ลานไร และพนทปาท

ถกบกรกหลงการยกเลกสมปทาน (ป พ.ศ. 2532-2541) เฉลย 1.1 ลานไรตอป (ตารางท 1)

ตารางท 1 พนทปากอนและหลงการยกเลกสมปทานปาไม

รายการ พนทปา (ลานไร) พนทถกทาลายเฉลยตอป

(ลานไร)

ป พ.ศ. 2504 171.0 -

ป พ.ศ. 2525 97.8 3.5

ป พ.ศ. 2532 (ประกาศยกเลกสมปทาน

ปาไม)

89.6 1.2

ป พ.ศ. 2541 81.1 1.1

2. ภเขา และแรธาต

ภเขา เปนแหลงตนกาเนดของแรธาต ปา และแหลงนาทสาคญของประเทศไทย

ภาคเหนอเปนภาคทอดมดวยทรพยากรแรธาตภาคหนงของประเทศไทย เพราะม

ภมประเทศทมโครงสรางเปนภเขา เนนเขาและแองแผนดน ในยคกลางเกา กลางใหม ทบรเวณตอนกลางทผานการผกรอนและมการเปลยนแปลงของแผนดน โดยเฉพาะภเขาทาง

ตะวนตกทเปนแนวของทวเขา อดมดวยแรโลหะ แรอโลหะและแรเชอเพลง

แรโลหะ ทสาคญทพบตามภเขาหนแกรนตในภาคเหนอ ไดแก

1. แรดบก แหลงแรดบกทพบในภาคเหนอ อยในเขตภเขาของจงหวดทอยทางเหนอ

และทางภาคตะวนตกของภาค คอ จงหวดแมฮองสอน จงหวดเชยงใหม จงหวดลาปาง จงหวดเชยงราย แตมปรมาณการผลตไมมากเทากบแหลงดบกสาคญทางภาคใต



บท ท

1

2. ทงสเตนหรอวลแฟรม ทพบมากในภาคเหนอ คอแหลงแรซไรท เปนแรทสาคญ

ทางเศรษฐกจการคา และยทธปจจยสาคญ มการทาเหมองท อาเภอดอยหมอก อาเภอ

เวยงปาเปา จงหวดเชยงราย และพบแถบภเขาสงในเขต จงหวดแมฮองสอนมเหมองดาเนน

การผลตถง 10 เหมอง ทสาคญคอเหมองท อาเภอแมลานอย เหมองหวยหลวง และเหมอง

แมสะเรยง ทางดานตะวนตกของลมนายม

3. ตะกวและสงกะส แรตะกวและสงกะสมกจะเกดรวมกนแตทพบยงมปรมาณนอย

ไมเพยงพอ ทจะนามาใชในเชงพาณชยเหมอนทพบในภาคตะวนตก ภาคเหนอมแหลงแร

ตะกวและสงกะสในแถบจงหวดแมฮองสอน จงหวดเชยงใหม จงหวดลาปางและ จงหวดแพร

4. ทองแดง แหลงแรทองแดงมอยหลายในแหงประเทศ แตเปนแหลงแรทมมลคา

ทางเศรษฐกจเพยงไมกแหง บรเวณทพบ ไดแก ในเขตจงหวดทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

เชน จงหวดนครราชสมา จงหวดเลย แตทภาคเหนอพบในเขต จงหวดอตรดตถ จงหวดแพร

จงหวดนาน และ จงหวดลาปาง

5. เหลก แหลงแรเหลกในประเทศไทยมหลายแหงเชนกน ทงทกาลงมการผลตท

ผลตหมดไปแลว แตแหลงทนาสนใจทอาจมคาในอนาคต ไดแกท อาเภอตาคล จงหวด

นครสวรรค ทเขาทบควาย จงหวดลพบร แหลงภยาง อาเภอเชยงคาน จงหวดเลย แหลงอมครม

จงหวดกาญจนบร ในภาคเหนอพบท อาเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม แหลงเดม อาเภอ

เถน จงหวดลาปาง

6. แมงกานส แหลงแมงกานสในภาคเหนอมแหลงผลตทสาคญอยใน จงหวดลาพน

จงหวดเชยงใหม จงหวดลาปาง จงหวดแพร จงหวดเชยงราย และ จงหวดนาน

7. นกเกลและโครเมยม พบท บานหวยยาง อาเภอทาปลา จงหวดอตรดตถ นอกจาก

นยงมแรโครไมตทใหโลหะโครเมยม ซงเปนแรผสมเหลก

แรอโลหะ ทสาคญทพบในภาคเหนอ ไดแก

1. ฟลออไรต แหลงแรฟลออไรตทสาคญของประเทศพบในภาคเหนอและภาคตะวน

ตก ไดแก ท อาเภอบานโฮง อาเภอปาซาง จงหวดลาพน อาเภอฝาง แมแจม อาเภอฮอด

อาเภออมกอย จงหวดเชยงใหม อาเภอแมสะเรยง จงหวดแมฮองสอน นอกจากนกมทภาคตะวนตก และภาคใตของไทยอกดวย

2. แบไรต แหลงแรแบไรตทสาคญ นอกจากจะมมากในภาคใตทบรเวณเขาหลวง

จงหวดนครศรธรรมราชและใน จงหวดสราษฏรธานแลว ยงมแหลงสาคญในภาคเหนออกท

บรเวณภไมตอง อาเภอดอยเตา อาเภอฮอด จงหวดเชยงใหม นอกจากนยงมใน จงหวด

แมฮองสอน จงหวดลาพน ลาปาง อตรดตถ เชยงราย และแพร 3. ยปซม แหลงยปซมทสาคญมท จงหวดนครสวรรคและพจตร ในภาคเหนอไดแก

แหลงแมเมาะ อาเภอแมเมาะ จงหวดลาปาง แหลงแมกวะ อาเภอเกาะคา จงหวดลาปาง

และแหลงสองหอง อาเภอนาปาด จงหวดอตรดตถ

4. ฟอสเฟต มแหลงเลกๆ อยท ต.นาแกว อาเภอเกาะคา จงหวดลาปาง


ภมศาสต


บท ท

1

5. ดนขาวหรอเกาลน ไดมการพบและผลตดนขาวในหลายบรเวณทงภาคเหนอ ภาคกลางและภาคใต ในภาคเหนอมแหลงดนขาวท อาเภอแจหม จงหวดลาปาง นอกจากนยงมแรอโลหะอนๆ ทพบในภาคเหนออกเชน แรหนมาท จงหวดเชยงใหม แมฮองสอน แรใยหนพบใน จงหวดอตรดตถ แรเชอเพลง ทสาคญทางเศรษฐกจ คอมการนามาใชเปนเชอเพลงสาคญในโรงงานไฟฟา เครองจกรกล โรงงานอตสาหกรรมเคมภณฑและในกจกรรมขนสงตาง ๆ เชน ในเครองบน รถยนต เรอยนต เปนตน 1. หนนามน พบท บานปาคา อาเภอล จงหวดลาพน แตยงไมไดนามาใชประโยชนในเชงพาณชย เนองจากการแยกนามนออกจากหนนามนตองลงทนสง 2. ปโตรเลยม นามนดบ กาซธรรมชาตเหลว พบท อาเภอฝาง จงหวดเชยงใหม นามาใชเปนนามนหลอลน นามนดเซลหมนเรวปานกลางและนามนเตา 3. ลกไนต พบท อาเภอแมเมาะ อาเภอแมทะ จงหวดลาปาง ใชเปนเชอเพลงใน

โรงงานบมยาโรงไฟฟา

3. แหลงนา

ปญหาเกยวกบทรพยากรนา จากพฤตกรรมการบรโภคทรพยากรธรรมชาตของมนษย ซงมผลกระทบตอสภาวะแวดลอมในโลก โดยเฉพาะปญหาเกยวกบทรพยากรนา ซงเปนปจจยสาคญในการดารงชวตของมนษย เพราะนาไดใชในการบรโภคและผลตเครองอปโภคตางๆ ปจจบนปญหาทรพยากรนา มดงน 1. ปญหาทางดานปรมาณ 1) การขาดแคลนนาหรอภยแลง สาเหตทสาคญไดแก 1.1 ปาไมถกทาลายมากโดยเฉพาะปาตนนาลาธาร 1.2 ลกษณะพนทไมเหมาะสม เชนไมมแหลงนา ดนไมดดซบนา 1.3 ขาดการวางแผนการใชและอนรกษนาทเหมาะสม 1.4 ฝนตกนอยและฝนทงชวงเปนเวลานาน 2) การเกดนาทวม อาจเกดจากสาเหตหนงหรอหลายสาเหตรวมกนดงตอไปน 2.1 ฝนตกหนกตดตอกนนานๆ 2.2 ปาไมถกทาลายมาก ทาใหไมมสงใดจะชวยดดซบนาไว 2.3 ภมประเทศเปนทลมและการระบายนาไมด 2.4 นาทะเลหนนสงกวาปกต ทาใหนาจากแผนดนระบายลงสทะเลไมได 2.5 แหลงเกบกกนาตนเขนหรอไดรบความเสยหาย จงเกบนาไดนอยลง 2. ปญหาดานคณภาพของนาไมเหมาะสม สาเหตทพบบอยไดแก 1) การทงสงของและการระบายนาทงลงสแหลงนา ทาใหแหลงนาสกปรกและเนาเหมนจนไมสามารถใชประโยชนได มกเกดตามชมชนใหญๆ ทอยใกลแหลงนา หรอทองถน

ทมโรงงานอตสาหกรรม



บท ท

1

2) สงทปกคลมผวดนถกชะลางและไหลลงสแหลงนามากกวาปกต มทงสาร

อนทรย สารอนนทรย และสารเคมตางๆ ทใชในกจกรรมตางๆ ซงทาใหนาขนไดงาย โดย

เฉพาะในฤดฝน

3) มแรธาตเจอปนอยมากจนไมเหมาะแกการใชประโยชน นาทมแรธาตปนอย

เกนกวา 50 พพเอมนน เมอนามาดมจะทาใหเกดโรคนวและโรคอนได

4) การใชสารเคมทมพษตกคาง เชน สารทใชปองกนหรอกาจดศตรพชหรอสตว

ซงเมอถกฝนชะลางลงสแหลงนาจะกอใหเกดอนตรายตอสงมชวต

3. ปญหาการใชทรพยากรนาอยางไมเหมาะสม เชน ใชมากเกนความจาเปน โดย

เฉพาะเมอเกดภาวะขาดแคลนนา หรอการสบนาใตดนขนมาใชมากจนดนทรด เปนตน ป

พ.ศ. 2541 ธนาคารโลกพยากรณวา นาในโลกลดลง 1 ใน 3 ของปรมาณนาทเคยมเมอ 25

ปกอน และในป ค. ศ. 2525 หรออก 25 ปขางหนา การใชนาจะเพมอกประมาณรอยละ 65

เนองจากจานวนประชากรโลกเพมขน การใชนาอยางไมถกตองและขาดการดแลรกษา

ทรพยากรนา ซงจะเปนผลใหประชากรโลกกวา 3,000 ลานคน ใน 52 ประเทศประสบปญหา

การขาดแคลนนา

4. ปญหาความเปลยนแปลงของฟา อากาศ เนองจากปรากฏการณ เอล นโน

(EI Nino ) และลา นนา (La Nina) โดยปรากฏการณทผดธรรมชาตจะเกดขนประมาณ

5 ปตอครง ครงละ 8 -10 เดอน โดยกระแสนาอนในมหาสมทรแปซฟกตะวนตก บรเวณ

ตะวนออกเคลอนลงไปถงชายฝงตะวนตกเฉยงเหนอของทวปอเมรกาใต (ประเทศเปร

เอกวาดอร และชลตอนเหนอ) ทาใหผวนาทเคยเยนกลบอนขนและทเคยอนกลบเยนลง

เมออณหภมของผวนาเปลยนแปลงไปกจะสงผลทาใหอณหภมเหนอนาเปลยนไป

ดวยเชนกน เปนผลใหความรอนและความแหงแลงในบรเวณทเคยมฝนชก และเกดฝน

ตกหนกในบรเวณทเคยแหงแลง ลมและพายเปลยนทศทาง เนองจากการเปลยนแปลงดง

กลาวเกดเปนบรเวณกวาง จงสงผลกระทบตอโลกอยางกวางขวาง สามารถทาลายระบบนเวศในซกโลกใต รวมทงพนทบางสวนเหนอเสนศนยสตรได สาหรายทะเลบางแหงตายเพราะ

อณหภมสง ปลาทเคยอาศยนาอนตองวายหนไปหานาเยนทาใหมปลาแปลกชนดเพมขน และหลงการเกดปรากฎการณ เอล นโน แลว กจะเกดปรากฎการณลา นนา ซงมลกษณะตรง

กนขามตามมา โดยจะเกดเมอกระแสนาอนและคลนความรอนในมหาสมทรแปซฟกตอนใต

เคลอนยอนไปทางตะวนตก ทาใหบรเวณมหาสมทรแปซฟกตะวนออกทอณหภมเรมเยน จะ

มการรวมตวของไอนาปรมาณมาก ทาใหอากาศเยนลง เกดพาย และฝนตกหนกโดยเฉพาะ

ในกลมประเทศอาเซยน

เอล นโน เคยกอตวครงใหญในป พ.ศ. 2525 – 2526 ซงผลทาใหอณหภมผวนาสงกวาปกตถง 9 องศา ฟาเรนไฮต ทาลายชวตมนษยทวโลกถง 2,000 คน คาเสยหาย

ประมาณ 481,000 ลานบาท ปะการงในทะเลแครบเบยนเสยความสมดลไปรอยละ 50 – 97

แตในป พ.ศ. 2540 กลบกอตวกวางกวาเดม ซงคดเปนพนทไดกวางใหญกวาประเทศ


ภมศาสต


บท ท

1

สหรฐอเมรกา โดยเขตนาอนนอกชายฝงประเทศเปรขยายออกไปไกลกวา 6,000 ไมล หรอ

ประมาณ 1 ใน 4 ของเสนรอบโลก อณหภมผวนาวดไดเทากนและมความหนาของนาถง 6

นว สงผลใหเกดปรากฎการณธรรมชาตทเลวรายทสดในรอบ 15 0 ป โดยเรมแสดงผลตงแต

เดอนเมษายน 2541

นอกจากนปรากฏการณเรอนกระจกและการลดลงของพนทปายงสงเสรมความรนแรง

ของปญหาอกดวย ดงตวอยางตอไปน

1) ประเทศไทย ประสบความรอนและแหงแลงรนแรงทวประเทศ ฝนตกนอยหรอ

ตกลาชากวาปกต (ยกเวนภาคใตทกลางเดอนสงหาคมเกดฝนตกหนกจนนาทวม) ปรมาณ

นาในแมนา อางเกบนาและเขอนลดนอยลงมาก รวมทงบางจงหวดมอณหภมในฤดรอนสง

มาก และเกดตดตอกนหลายวน เชน จงหวดตากมอณหภมในเดอนเมษายน พ.ศ. 2541

สงถง 43.7 องศาเซลเซยส ซงนบวาสงทสดในรอบ 67 ป นอกจากนยงทาใหผลผลตทางการ

เกษตร โดยเฉพาะไมผลลดลง

2) ประเทศอนโดนเซย ประสบความแหงแลง ทงทอยในเขตมรสมและมปาฝน เมอ

ฝนไมตกจงทาใหไฟไหมปาทเกดขนในเกาะสมาตรา และบอรเนยวเผาผลาญปาไปประมาณ

14 ลานไร พรอมทงกอปญหามลพษทางอากาศเปนบรเวณกวาง มผคนปวยไขนบหมน ทศน

วลยไมดจนทาใหเครองบนสายการบนการดาตกและมผเสยชวต 234 คน อกทง ยงทาให

ผลตผลการเกษตรตกตา โดยเฉพาะเมลดกาแฟโรบสตาทสงออกมากเปนอนดบหนงไดรบ

ความเสยหายมากเปนประวตการณ

3) ประเทศปาปวนวกน ไดรบผลกระทบรนแรงทสดในภมภาคเอเชยแปซฟก มคน

ตายจากภยแลง 80 คนและประสบปญหาแลงอกประมาณ 1,000,000 คน

4) ประเทศออสเตรเลย อากาศแหงแลงรนแรงจนตองฆาสตวเลยงเพราะขาดแคลนนา และอาหาร ซงคาดวา ผลผลตการเกษตรจะเสยหายประมาณ 432 ลานเหรยญ

5) ประเทศเกาหลเหนอ ปญหาความแหงแลงรนแรงและอดอยากรนแรงมาก พชไรเสยหายมาก

6) ประเทศสหรฐอเมรกา เกดพายเฮอรรเคนทางดานฝงตะวนตกมากขน โดยเฉพาะภาคใตของรฐแคลฟอรเนยไดรบภยพบตมากทสด สวนทางฝงตะวนออกซงมเฮอรรเคนคอนขางมาก คลนลมกบสงบกวาปกต

7) ประเทศเปรและซล เกดฝนตกหนกและจบปลาไดนอยลง (เคยเกดฝนตกหนก

และนาทวมในทะเลทรายอะตาคามา ประเทศซล อยางไมเคยปรากฏมากอน ทงๆ ทบรเวณ

นแหงแลงมากจนประเทศสหรฐอเมรกาขอใชเปนสถานทฝกนกอวกาศ โดยสมมตวาเปนพน

ผวดาวองคาร) 8) ทวปแอฟรกา แหงแลงรนแรง พชไรอาจเสยหายประมาณครงหนง



บท ท

1

ปญหาเกยวกบทรพยากรนาในประเทศไทย

1. การขาดแคลนนาหรอภยแลง

ในหนาแลง ประชากรไทยจะขาดแคลนนาดมนาใชจานวน 13,000 – 24,000

หมบาน ประชากรประมาณ 6 -10 ลานคน ซงโดยสวนใหญอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ตอนลาง การขาดแคลนนาในระดบวกฤตจะเกดเปนระยะๆ และรนแรงขน นาในเขอนสาคญ

ตางๆ โดยเฉพาะเขอนภมพลมปรมาณเหลอนอยจนเกอบจะมผลกระทบตอการผลตกระแส

ไฟฟา และการผลตนาประปาสาหรบใชในหลายจงหวด การลดปรมาณของฝนและนาทไหล

ลงสอางเกบนา และการเกดฝนมแนวโนมลดลงทกภาค ประมาณรอยละ 0.42 ตอป เปนสง

บอกเหตสาคญทแสดงใหเหนถงแนวโนมความรนแรงของภยแลง

ตารางแสดงการเปรยบเทยบปรมาณนาฝนตอปในแตละภาค

ภาค ปรมาณนาฝน

(มลลเมตร)

ตางจากปรมาณเฉลย

(มลลเมตร)

2503 –

25362535 2536 2535 5336

ทกภาค (ทวประเทศ) 1,733 1,430 1,594 -303 -139

ภาคเหนอ 1,232 1,142 931 -301 -301

ภาคกลาง 1,226 1,115 1,075 -111 -151

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1,405 1,241 1,176 -164 -229

ภาคตะวนออก 2,011 1,534 1,732 -477 -279

ภาคใตฝงตะวนออก 1,768 1,457 1,789 -307 25

ภาคใตฝงตะวนตก 2,760 2,088 2,863 -672 103

สาหรบปรมาณนาทไหลลงสอางเกบนาของเขอนและแมนาสาคญ เชน เขอนภมพล เขอนสรกตและแมนาเจาพระยา ตงแตป พ.ศ. 2515 เปนตนมา กมปรมาณลดลงเชนกน

เนองจากตนนาลาธารถกทาลายทาใหฝนและนานอย และขณะเดยวกนความตองการใชนา

กลบมมากและเพมขนเรอยๆ เชน การประปานครหลวงใชผลตนาประปาประมาณ 1,300

ลานลกบาศกเมตรตอป การผลกดนนาเคมบรเวณปากแมนาเจาพระยา และแมนาทาจนจะ

ตองใชนาจด ประมาณ 2,500 ลานลกบาศกเมตรตอป การทานาปใชประมาณ 4,000 ลานลกบาศกเมตร และการทานาปรงจะใชประมาณ 6,000 ลานลกบาศกเมตร โดยมแนวโนม

ของการใชเพมมากขนทกป


ภมศาสต


บท ท

1

แนวโนมการลดปรมาณนาในเขอนทสาคญและแมนาเจาพระยา

แหลงทวดปรมาณ ชวงปทวด ปรมาณนาเฉลยตอป

(ลานลกบาศกเมตร)

1. ปรมาณนาไหลลงสอางเกบนา

เขอนภมพลและเขอนสรกต

พ.ศ. 2515 – 2534

พ.ศ. 2525 – 2534

พ.ศ. 2530 - 2534

ประมาณ 10,360



2. ปรมาณนาในแมนาเจาพระยาท

ไหลผานจงหวดนครสวรรค

พ.ศ. 2515 – 2534

พ.ศ. 2525 – 2534

พ.ศ. 2530 - 2534

ประมาณ 22,200ประมาณ1 8,700

ประมาณ16,000

2. ปญหานาทวมหรออทกภย

เกดจากฝนตกหนกหรอตกตดตอกนเปนเวลานานๆ เนองจากการตดไมทาลายปา

แหลงนาตนเขนทาใหรองรบนาไดนอยลง การกอสรางททาใหนาไหลไดนอยลง เชน การ

กอสรางสะพาน นอกจากนนาทวมอาจเกดจากนาทะเลหนนสงขน พนดนทรดตวเนองจาก

การสบนาใตดนไปใชมากเกนไป พนทเปนทตาและการระบายนาไมด และการสญเสยพนท

นาทวมขง ตวอยาง ไดแก การถมคลองเพอกอสรางทอยอาศย รวมทงการบกรกพนทชม

นา เชน กวานพะเยา บงบอระเพด ทะเลสาบสงขลา และหนองหาร จงหวดสกลนครเพอใช

ประโยชนอยางอน

3. เกดมลพษทางนาและระบบนเวศถกทาลาย โดยสวนใหญแลว นาจะเกดการเนาเสยเพราะการเจอปนของอนทรยสาร สารพษ ตะกอน สงปฏกลและนามนเชอเพลงลงสแหลงนา ซงมผลใหพชและสตวนาเปนอนตราย เชน การทปะการง ตวออนของสตวนา และปลาทเลยงตามชายฝงบรเวณเกาะภเกตตายหรอเจรญเตบโตผดปกต เพราะถกตะกอนจากการทาเหมองแรทบถม ไปอดตนชองเหงอกทาให

ไดรบออกซเจนไมเพยงพอ

4. แหลงนาตนเขน ดนและตะกอนดนทถกชะลางลงสแหลงนานนทาใหแหลงนาตนเขนและเกดนาทวมไดงาย ซงเปนอปสรรคตอการเดนเรอ และยงเปนผลเสยตอการดารงชวตของสตวนา โดยเฉพาะบรเวณอาวไทยตอนบน โดยในแตละปตะกอนดนถกพดพาไปทบถมกนมากถงประมาณ 1.5 ลานตน การสบนาใตดนไปใชมากจนแผนดนทรดตว ชาวกรงเทพมหานครและปรมณฑลทง 6 จงหวดใชนาบาดาลจานวนมาก เมอป 2538 พบวา ใชประมาณวนละ 1.5 ลานลกบาศกเมตร ภาคอตสาหกรรมและภาคธรกจใชประมาณวนละ 1.2 ลานลกบาศกเมตร ทาใหดนทรดตวลงทละนอย และทาใหเกดนาทวม

ขงไดงายขน



บท ท

1

4. ทรพยากรดน ปญหาการใชทดนไมเหมาะสม และไมคานงถงผลกระทบตอสงแวดลอม ไดแก

1. การใชทดนเพอการเกษตรกรรมอยางไมถกหลกวชาการ

2. ขาดการบารงรกษาดน

3. การปลอยใหผวดนปราศจากพชปกคลม ทาใหสญเสยความชมชนในดน

4. การเพาะปลกททาใหดนเสย

5. การใชปยเคมและยากาจดศตรพชเพอเรงผลตผล ทาใหดนเสอมคณภาพและสาร

พษตกคางอยในดน

6. การบกรกเขาไปใชประโยชนทดนในเขตปาไมบนพนททมความลาดชนสง

7. รวมทงปญหาการขยายตวของเมองทรกลาเขาไปในพนทเกษตรกรรม และการนา

มาใชเปนทอยอาศย ทตงโรงงานอตสาหกรรม

8. หรอการเกบทดนไวเพอการเกงกาไร โดยมไดมการนามาใชประโยชนแตอยางใด

นอกจากน

การเพมขนของประชากรประกอบกบความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจสงขน ทาให

ความตองการใชทดนเพอการขยายเมอง และอตสาหกรรมเพมจานวนตามไปดวยอยาง

รวดเรว โดยปราศจากการควบคมการใชทดนภายในเมองใหเหมาะสม เปนสาเหตใหเกด

ปญหาสงแวดลอมภายในเมอง หลายประการ เชน ปญหาการตงถนฐาน ปญหา

แหลงเสอมโทรม ปญหาการจราจร ปญหาสาธารณสข ปญหาขยะมลฝอย และการบรการ

สาธารณปโภคไมเพยงพอ

นอกจากนนปญหาการพงทลายของดนและการสญเสยหนาดนโดยธรรมชาต เชน

การชะลาง การกดเซาะของนาและลม เปนตน และทสาคญคอ ปญหาจากการกระทาของ

มนษย เชน การทาลายปา เผาปา การเพาะปลกผดวธ เปนตน กอใหเกดการสญเสยความ

อดมสมบรณของดนทาใหใชประโยชนจากทดนไดลดนอยลง ความสามารถในการผลตทาง


ภมศาสต


บท ท

1

ดานเกษตรลดนอยลงและยงทาใหเกดการทบถมของตะกอนดนตามแมนา ลาคลอง เขอน

อางเกบนา เปนเหตใหแหลงนาดงกลาวตนเขน รวมทงการทตะกอนดนอาจจะทบถมอยใน

แหลงทอยอาศย และทวางไขของสตวนา อกทงยงเปนตวกนแสงแดดทจะสองลงสพนนา

สงเหลานลวนกอใหเกดผลกระทบตอสงมชวตในนา นอกจากนปญหาความเสอมโทรมของ

ดน อนเนองมาจากสาเหตดงเดมตามธรรมชาต คอ การทมสารเปนพษเกดขนมาพรอมกบ

การเกดดน เชน มโลหะหนก มสารประกอบทเปนพษ ซงอาจทาใหดนเคม ดนดาง

ดนเปรยวได โดยเฉพาะปญหาการแพรกระจายของดนเคมในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

การดาเนนกจกรรมเพอใชประโยชนจากทดนอยางไมเหมาะสม และขาดการจดการทด เชน

การสรางอางเกบนาในบรเวณทมเกลอหนสะสมอยมาก นาในอางจะซมลงไปละลายเกลอหน

ใตดน แลวไหลกลบขนสผวดนบรเวณรอบๆ การผลตเกลอสนเธาวในเชงพาณชย โดยการ

สบนาเกลอใตดนขนมาตมหรอตาก ทาใหปญหาดนเคมแพรขยายออกไปกวางขวางยงขน

ยงมสาเหตทเกดจากสารพษและสงสกปรกจากภายนอกปะปนอยในดน เชน ขยะจากบานเรอน

ของเสยจากโรงงานอตสาหกรรม สารเคมตกคางจากการใชปยและยากาจดศตรพช เปนตน

ลวนแตสงผลกระทบตอสงแวดลอม และกอใหเกดการสญเสยทางเศรษฐกจ

5. สตวปา

สตวปา

สาเหตปญหาของทรพยากรสตวปา สาเหตของการสญพนธหรอลดจานวนลง

ของสตวปา มดงน

1. การทาลายทอยอาศย การขยายพนทเพาะปลก พนทอยอาศยเพอการดารงชพ

ของมนษย ไดทาลายทอยอาศยและทดารงชพ ของสตวปาไปอยางไมรตว 2. สภาพธรรมชาต การลดลงหรอสญพนธไปตามธรรมชาต ของสตวปา เนองจาก

การปรบตวของสตวปาใหเขากบ การดารงชวตในสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงอยตลอด

เวลา สตวปาชนดทปรบตวไดกจะมชวตรอด หากปรบตวไมไดจะลมตายไป ทาใหมจานวน

ลดลงและสญพนธในทสด



บท ท

1

3. การลาโดยตรง โดยสตวปาดวยกนเอง สตวปาจะไมลดลงหรอสญพนธอยาง

รวดเรว เชน เสอโครง เสอดาว หมาไน หมาจงจอกลากวางและเกง ซงสตวทถกลาสองชนด

น อาจจะตายลงไปบางแตจะไมหมดไปเสยทเดยว เพราะในธรรมชาตแลวจะเกดความ สมดล

อยเสมอระหวางผลาและผถกลา แตถาถกลาโดยมนษยไมวาจะเปนการลาเพอเปนอาหาร

เพอการกฬา หรอเพออาชพ สตวปาจะลดลงจานวนมาก

4. เนองจากสารพษ เมอเกษตรกรใชสารเคมในการเพาะปลก เชน ยาปราบศตรพช

จะทาใหเกดสารพษตกคางในสงแวดลอม นอกจากนการสาธารณสขบางครงจาเปนตองกาจด

หน และแมลงเชนกน สารเคมทใชในกจกรรมตางๆ เหลาน มหลายชนดทมพษตกคาง ซง

สตวปา จะไดรบพษตามหวงโซอาหาร ทาใหสารพษไปสะสมในสตวปามาก หากสารพษม

จานวนมากพออาจจะตายลงไดหรอมผลตอลกหลาน เชน รางกายไมสมบรณ ไมสมประกอบ

ประสทธภาพการใหกาเนด หลานเหลนตอไปมจากดขน ในทสดจะมปรมาณลดลง และสญ

พนธไป

5. การนาสตวจากถนอนเขามา ตวอยางนยงปรากฏไมเดนชดในประเทศไทย แตใน

บางประเทศจะพบปญหาน เชน การนาพงพอนเขาไปเพอกาจดหน ตอมาเมอหนมจานวน

ลดลงพงพอนกลบทาลายพชผลทปลกไวแทน เปนตน


ภมศาสต


บท ท

1

6. มลพษทางอากาศ

“มลพษทางอากาศ” มลพษทางอากาศเปนปญหาสาคญปญหาหนงทเกดขนใน

เขตเมอง โดยเฉพาะกรงเทพมหานคร เนองจากมลพษทางอากาศกอใหเกดผลกระทบดาน

สขภาพอนามย ไมวาจะเปนดานกลน ความราคาญ ตลอดจนผลกระทบตอสขภาพทเกยว

กบระบบการหายใจ หวใจและปอด ดงนนการตดตามเฝาระวงปรมาณมลพษในบรรยากาศ

จงเปนภารกจหนงมมความสาคญ กรมควบคมมลพษเปนหนวยงานททาการตรวจวดคณภาพ

อากาศมาอยางตอเนอง โดยทาการตรวจวดมลพษทางอากาศทสาคญ ไดแก ฝนละออง

ขนาดเลก (ฝนละอองขนาดไมเกน 10 ไมครอน : PM-10) กาซซลเฟอรไดออกไซด (SO2)

สารตะกว (Pb) กาซคารบอนมอนอกไซด (CO) ไนไตรเจนไดออกไซด (NO2) และกาซ

โอโซน (O3)

สถานการณมลพษทางอากาศ ผลจากการตรวจวดคณภาพอากาศในชวงเกอบ 20 ปทผานมาก พบวา คณภาพ

ทางอากาศในประเทศไทยมคณภาพดขน โดยพจารณาไดจากคาสงสดของความเขมขนของ

สารมลพษสวนใหญอยในเกณฑมาตรฐาน ยกเวนฝนขนาดเลก และกาซโอโซน ทงนการทคณภาพอากาศของประเทศไทยมคณภาพดขน มสาเหตมาจากการลดลงของปรมาณการใช

เชอเพลงในชวงวกฤตเศรษฐกจ และอกสวนหนงมาจากมาตรการของรฐทมสวนทาใหมลพษ

ทางอากาศลดลง (ธนาคารโลก 2002) ซงไดแก

การรณรงคใหใชรถจกรยานยนต 4 จงหวะแทนรถจกรยานยนต 2 จงหวะ เนองจาก

รถจกรยานยนต 2 จงหวะเปนแหลงกาเนดสาคญของการปลอยฝนละออกสบรรยากาศ การ

ปรบเปลยนมาใชรถจกรยานยนต 4 จงหวะ จงจะชวยใหมการปลอยฝนละอองสบรรยากาศลดลง



บท ท

1

การตดตงอปกรณกาจดสารซลเฟอร (Desulfurization) ในโรงไฟฟาแมเมาะในป

พ.ศ. 2535 เนองจากโรงไฟฟาแมเมาะเปนโรงไฟฟาทใชถานหนลกไนตเปนเชอเพลงเปน

แหลงกาเนดสาคญของการปลอยกาซซลเฟอรไดออกไซด ดงนนการตดตงอปกรณดงกลาว

ทาใหปรมาณกาซซลเฟอรไดออกไซดในบรรยากาศลดลงอยางตอเนองจนอยในระดบทตา

กวามาตรฐาน ตงแตมการตดตงอปกรณกาจดสารซลเฟอร

การบงคบใชอปกรณขจดมลพษในระบบไอเสยรถยนตประเภท Catalytic converter

ในรถยนตใหมในป พ.ศ. 2536 เนองจากยานยนตเปนแหลงกาเนดกาซคารบอนมอนอกไซด

ทสาคญ สงผลใหระดบกาซคารบอนมอนอกไซดลดลงจนอยในระดบทตากวามาตรฐาน

การลดปรมาณสารตะกวในนามน โดยในป พ.ศ. 2532 รฐบาลไดมมาตรการเรมลด

ปรมาณตะกวในนามนจาก 0.45 กรมตอลตรใหเหลอ 0.4 กรมตอลตร และในป พ.ศ. 2535

ไดลดลงมาเหลอ 0.15 กรมตอลตร จนกระทงปลายป พ.ศ. 2538 รฐบาลไดยกเลกการใช

นามนเบนซนทมสารตะกว ทาใหระดบสารตะกวลดลงอยางรวดเรวจนอยในระดบทตากวา

มาตรฐาน

ฝนละอองขนาดเลก และกาซโอโซน ยงเปนสารมลพษทเปนปญหา ซงถงแมจะม

แนวโนมลดลงเชนกนแตมลพษทง 2 ตวกยงสงเกนมาตรฐาน ทงนอาจเปนเพราะฝนละออง

มแหลงกาเนดหลากหลาย ทาใหการออกมาตรการเพอลดฝนละอองทาไดยาก โดยแหลง

กาเนดฝนละอองทสาคญ ไดแก ยานพาหนะ ฝนละอองแขวนลอยคงคางในถนน ฝนจาก

การกอสราง และอตสาหกรรม สาหรบในพนทชนบท แหลงกาเนดฝนละอองทสาคญ คอ

การเผาไหมในภาคเกษตร ขณะทกาซโอโซนเปนสารพษทตยภมทเกดจากปฏกรยาระหวาง

สารประกอบอนทรยระเหยงาย (Volatile organic compound: VOC) และออกไซดของ

ไนโตรเจน โดยมความรอนและแสงอาทตยเปนตวเรงปฏกรยา ทาใหกาซโอโซนมปรมาณ

สงสดในชวงเทยงและบาย และถกกระแสลมพดพาไปสะสมในบรเวณตางๆ ซงจะเหนไดวา

มปจจยหลายปจจยทยากตอการควบคมการเกดของกาซโอโซน ทาใหมาตรการตางๆ ทกลาวมาของภาครฐ ยงไมสามารถลดปรมาณกาซโอโซนลงใหอยในเกณฑมาตรฐานได

มลพษทางอากาศมแหลงกาเนดมลพษและผลกระทบตอสขภาพอนามยและ

สงแวดลอมแตกตาง และรนแรงตางกนไป ทงนสามารถสรปไดดงตารางท 1

ตารางท 1 แหลงกาเนดทสาคญและผลกระทบของมลพษทางอากาศ

มลพษ แหลงกาเนดทสาคญ ผลกระทบ

ฝนละอองไมเกน 10 ไมครอน (PM-10)

การเผาไหมของเครองยนตดเซล ฝนละออง แขวนลอยคงคางในถนน ฝนจากการกอสรางและจากอตสาหกรรม

PM-10 มผลกระทบตอสขภาพอนามยของคนอยางสงเพราะมขนาดเลกจงสามารถแทรกตวเขาไปในปอดได


ภมศาสต


บท ท

1

มลพษ แหลงกาเนดทสาคญ ผลกระทบ

กาชซลเฟอรไดออกไซด(SO

2 )

การเผาไหมเชอเพลงทมซลเฟอรเปนองคประกอบซงสวนใหญ คอ ถานหนและนา มนและอาจ เ กดจากกระบวนการทางอตสาหกรรมบางชนด

การสะสมของ SO2 จานวนมากอาจทาให

เปนโรคหอบหดหรอ มปญหาเกยวกบระบบทางเดนหายใจ นอกจากนการรวมตวกน ระหวาง SO

2 และ NO

2 เปนสาเหต

สาคญทกอใหเกดฝนกรด (acid rain) ซงทาใหเกดดนเปรยว และทาใหนาในแหลงนาธรรมชาตตางๆ มสภาพเปนกรด

สารตะกว(Pb)

การเผาไหม alkyl lead ทผสมอยในนามนเบนซน

สารตะกวเปนสารอนตรายทสงผลทาลายสมอง ไต โลหต ระบบประสาทสวนกลาง และระบบสบพนธ โดยเดกทไดรบสารตะกวในระดบสงอาจมพฒนาการรบรชากวาปกต และ การเจรญเตบโตลดลง

กาชคารบอนไดออกไซด(CO)

การเผาไหมของนามนทไมสมบรณ

CO จะเข าไปขดขวางปรมาณกาซออกซเจน (O

2) ทรางกาย จาเปนตองใช

ดงนนผทมอาการโรคระบบหวใจ และหลอดเลอดจงมความเสยงสงจนอาจถงแกชวตไดถาไดรบ CO ในระดบสง

ไนโตรเจนออกไซดNO

2

การเผาไหมเชอเพลงฟอสซล และยงมบทบาทสาคญ ในการกอตวของ O

3 และฝน

ละออง

การรบ NO2 ในระดบตาอาจทาใหคนทม

โรคระบบทางเดนหายใจ มความผดปกตของปอด และอาจเพมการเจบปวยของโรคระบบ ทางเดนหายใจในเดก ขณะทการรบ No

2 เปนเวลานานอาจเพมความไวทจะ

ตดเชอโรคระบบทางเดนหายใจและทาใหปอดมความผดปกตอยางถาวร

กาชโอโซนO

3

การทาปฏกรยาระหวางสารประกอบอนทรยระเหยงาย (Volatileorganic compound: VOC) และออกไซดของ ไนโตรเจนโดยมความรอนและแสงอาทตยเปนตวเรงปฏกรยา

O.3 อาจทาใหเกดอนตรายเฉยบพลนตอ

สขภาพ เชน ความระคายเคองตอสายตา จมก คอ ทรวงอก หรอ อาการไอ ปวดหว นอกจากนยงอาจทาใหผลผลตทางการเกษตรตาลง

ทมา : ธนาคารโลก 2002.



บท ท

1

กจกรรมบทท 4 เรอง การทาลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

กจกรรมท 1 ผเรยนคดวาในชมชนเกดปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ในดานใดบางใหเลอก 1 ปญหา แลววเคราะหหาสาเหตของการเกดปญหาและหาสาเหตของ

การเกดปญหาและหาแนวทางแกไข

กจกรรมท 2 ใหผเรยนศกษาผลกระทบจากการสรางเขอนขนาดใหญตอการ

เปลยนแปลงทางธรรมชาต และจดทารายงาน

กจกรรมท 3 จงเลอกคาตอบทถกตองทสดเพยงคาตอบเดยว

1. ปญหาการจราจรตดขดตามเมองใหญๆ นอกจากจะทาใหเกดผลเสยทางเศรษฐกจ

แลว ยงจะทาใหเกดผลเสยทางใดอก

ก. ทาใหคนฝาฝนกฎหมาย ข. ทาใหสงแวดลอมเปนพษ

ค. ทาใหรถยนตเสอมสภาพเรว ง. ทาใหสญเสยเวลาไปโดยเปลาประโยชน

2. เราจะแกอากาศเปนพษอยางเชนในกรงเทพฯ โดยวธใดจงจะดทสด

ก. ลดจานวนรถยนตลง ข. ไมสงเสยงดงในโรงภาพยนตร

ข. ปลกตนไมใหมาก ง. ขยายเขตเมองใหกวางออกไปอก

3. การปองกนไมใหเกดปญหามลพษ ควรปฏบตอยางไร

ก. ไมสบบหรในทสาธารณะ

ข. ไมสงเสยงดงในโรงภาพยนตร

ค. ขามถนนตรงทางมาลายหรอสะพานลอย

ง. ตดตงระบบปองกนไอเสยในรถยนต 4. ประเทศไทยขาดดลการคากบตางประเทศ เพราะเหตใด

ก. สนคามจานวนนอยกวาเปาหมาย ข. ปรมาณการผลตสนคานอยลง

ค. ไมสนบสนนใหเอกชนสงสนคาออก ง. มลคาราคาสนคาสงออกนอยกวามลคาสนคานาเขา

5. สาเหตอะไรททาใหฝนมสภาพเปนกรด

ก. กาซทมออกไซดเปนตวประกอบ ข. ซลเฟอรไดออกไซด ข. ออกไซดของไนโตรเจน ง. คารบอนมอนนอกไซด

6. มลภาวะเปนพษทเกดผลกระทบตอระบบนเวศนหมายถง

ก. ออกซเจนในอากาศมปรมาณเพมขน

ข. คารบอนไดออกไซดในอากาศมปรมาณเพมขน

ค. ออกซเจนในอากาศมปรมาณเทาเดม ง. คารบอนไดออกไซดในอากาศมปรมาณนอยลง


ภมศาสต


บท ท

1

7. ขอใดไมใชปญหาการสนเปลองพลงงานอนเกดจากปญหาทรพยากรและ

สงแวดลอม

ก. ปญหาการขาดแคลนนาใช ข. ปญหานาทวมกรงเทพฯ

ค. ปญหาการจราจรตดขด ง. ปญหาการศกษา

8. ขอใดเปนการใชพลงงานเพอปองกนและแกไขปญหาทรพยากรและสงแวดลอม

ก. การทงขยะมลฝอย ข. การปลอยนาเสย

ค. การคมกาเนดของประชากร ง. การควบคมหรอปองกนอากาศเสย

เรองท 5 แนวทางการปองกนแกไขปญหาการทาลาย ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยประชาชน ชมชน องคกร ภาครฐ ภาคเอกชน

แนวคดในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

1. การอนรกษทรพยากรธรรมชาต หมายถง การรจกใชทรพยากรธรรมชาตอยาง

ชาญฉลาด เพอใหเกดประโยชนสงสดตอประชาชนโดยทวถงกน ใชไดอยางยาวนาน

2. การอนรกษทรพยากรธรรมชาตเกยวของกบประชาชนทกคน รวมทงชมชน

องคกรภาครฐและภาคเอกชน 3. การอนรกษหรอการจดการทรพยากร ตองคานงทรพยากรอยางอนในเวลาเดยวกนดวย เพราะทรพยากรทกอยางมสวนเกยวของและสมพนธกน

4. ในการวางแผนการจดการทรพยากร ตองไมแยกมนษยออกจากสภาพแวดลอม ทางสงคมหรอวฒนธรรมหรอสภาพแวดลอมตามธรรมชาต

5. ผใชทรพยากรธรรมชาตตองตระหนกถงความสาคญของทรพยากรนนๆ และใช

อยางชาญฉลาด ใหเกดผลดกบทกดาน 6. การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม นอกจากเพอการกนดอยดแลว

จาเปนตองอนรกษเพอความสวยงามของธรรมชาตดวย

การอนรกษปาไม 1. กาหนดนโยบายปาไมแหงชาตเพอเปนแนวทางในการจดการและพฒนาปาไมใน

ระยะยาว

2. การปลกปาสงวน รวมทงทานบารงดแล โดยใหประชาชน และชมชนมสวนรวมในการรกษาดแลปาไม



บท ท

1

3. สรางจตสานกใหประชาชนทกคนไดรคณคาของปาไม และผลกระทบทเกดจาก

การตดไมทาลายปา

การอนรกษทรพยากรดน เปนวธการปองกนเรมแรกทดทสด ทจะทาใหมนษยได

ใชประโยชนของดนอยางยาวนาน ซงสามารถทาได ดงน

1. ปรบสภาพดน หรอปลกพชทสามารถปองกนการทะลาย การชะลาง และการกดเซาะ

2. ปกคลมดนใหพนจากการกระทบของฝนและลม

3. การไถพรวนดนใหถกตอง

4. ใชประโยชนใหเหมาะสมกบลกษณะดน

การอนรกษทรพยากรนา วธการอนรกษทรพยากรนา สามารถแกไดทตวตนเหต

ซงกคอ มนษย

1. ไมทงเศษขยะมลฝอย สงสกปรกโสโครก ลงไปในแมนา ลาคลอง

2. ควรมมาตรการหามไมใหโรงงานอตสาหกรรมทงนาเสยลงในแมนา

3. ประชาชนทกชมชน องคกรภาครฐและเอกชนทกหนวยงาน ตองชวยกนรกษา

ตนนาลาธาร

การอนรกษสตวปา สตวเปนทรพยากรธรรมชาตทสามารถทาใหเพมจานวนมาก

ขนได แตถาหากสตวปา ชนดใดสญพนธ ไปแลว จะไมสามารถสรางพนธของสตวปาชนด

นน ขนมา ไดอก การอนรกษสตวปา จงควรมหลกดงน

1. การใชกฎหมายควบคม เปนการอนรกษสตวปาทางตรง มการปองกนและปราบ

ปราม ผกระทาผดพระราชบญญตสงวน และคมครองสตวปาอยางเขมงวด

2. การสงวนแหลงทอย อาศยของสตวปา หมายถงการปองกนรกษาปาไม ทจดเปน

เขตรกษาพนธสตวปา เขตปาในอทยานแหงชาต เขตวนอทยานตองมการปองกน บารงรกษา

และการปลกพนธไมขนมาใหม

3. การเพาะพนธเพม เชน ตามสวนสตวตางๆ เขตรกษาพนธสตวหลายแหง เลยงสตวบางชนดไวในกรงเพอเพาะพนธเพม เมอมมากแออด จงนาสตวบางชนดไปปลอยไวใน

ปาเปด ของอทยานแหงชาต 4. การคนควา วจยทางวชาการ ถอไดวาเปนพนฐานของการจดการสตวปาใหม

จานวนเพมขนในระดบทพอเหมาะกบอาหารและทหลบภยในทองทนนๆ

5. การใชประโยชนจากสตวตามหลกการอนรกษทรพยากร โดยไมเกบทรพยากรไว

รจกนาทรพยากรนนๆ มาใชใหเปนประโยชนมากทสด เชน จดเปนแหลงเรยนร จดสถาน

ทชมสตวปา จดสวนสตวใหเปนทพกผอนหยอนใจแกมนษย เปนตน

การอนรกษทรพยากรแรธาต

1. กาหนดแผนการใชทรพยากรแรเพอใหการบรหารทรพยากรแรเปนไปอยางตอเนอง

2. วางแผนการนาแรมาใชประโยชนอยางมประสทธภาพ ไมทาลายสงแวดลอมตาม

ธรรมชาต


ภมศาสต


บท ท

1

3. สงเสรมใหมการใชทรพยากรแรใหมากทสดและครบวงจร ตวอยางคอมการนาแร

ธาตทใชแลวมาใชใหมเชน เหลก รวมทงใหรฐเขามามบทบาทในการควบคมกลไกการผลต

แนวทางแกไขปญหาวกฤตการณสงแวดลอม

ปญหาสงแวดลอม เปนปญหาของทกคนในสงคม เพราะจะมผลกระทบตอทกคน

ทอยรวมกน ทงเรองมลพษทางอากาศ ทางนา หรอขยะมลฝอย โดยมแนวทางการแกไข

ดงน

แนวทางการแกไขมลพษทางอากาศ

มลพษทางอากาศสวนใหญจะเกดในชมชนขนาดใหญ เนองจากมประชากรอาศย

อยมาก สาเหตเกดจาก ควนพษจากรถยนต และจากโรงงานอตสาหกรรม ซงมแนวทางแกไข

ปญหา ดงตอไปน

1. จดหาและพฒนาระบบการตรวจคณภาพในอากาศ ใหสามารถวเคราะหปรมาณ

มลพษทางอากาศชนดตางๆ เพอประเมนคณภาพในอากาศ

2. หาทางลดปรมาณสารมลพษทางอากาศจากแหลงกาเนด เพอใหสามารถควบคม

และรกษาคณภาพอากาศใหไดตามมาตรฐาน

3. กระตนใหผใชรถยนตใหความสาคญในการดแลรกษาเครองยนตใหอยในสภาพด

เพอลดควนดา

4. ออกมาตรการตรวจสอบและตรวจจบรถยนตทมควนดา

5. รณรงคใหผขบขรถยนตมวนยและเคารพในกฎจราจร

แนวทางการแกไขมลพษทางนา

1. รณรงคใหประชาชนใชนาอยางประหยด 2. มการจดการนาแบบบรณาการใหมประสทธภาพเพอเกดประโยชนสงสด

3. มมาตรการทเขมงวดในการควบคมนาทออกจากโรงงานอตสาหกรรม 4. ปรบปรงทอนาทง ไมใหบานเรอนทงนาใชแลวสแมนาลาคลอง

แนวทางการแกไขขยะมลฝอย

1. หลกเลยงการใชโฟมหรอพลาสตก 2. ซอมแซมแกไขเครองใชทชารดใหนากลบมาใชใหมแทนการทงเปนขยะ

3. ควรนาวสดทใชแลว เชน กระดาษ แกว พลาสตก มาแปรรปกลบมาใชไดใหม

4. นาของทใชแลวบางชนดมาดดแปลงใชใหมใหเกดประโยชน

5. ควรแยกขยะตามประเภท เชน ขยะเปยก ขยะแหง ขวดพลาสตก ฯลฯ

ในการปองกนแกไขปญหาการทาลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมนน ไม

เพยงแตประชาชนทกคนเทานน แตชมชน องคกรภาครฐ และภาคเอกชนจะตองรวมมอรวมใจกนเพอการพฒนาและการอนรกษทยงยน



บท ท

1

กจกรรมท 4 แนวทางการปองกนแกไขปญหาการทาลายทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม โดยประชาชน ชมชน องคกรภาครฐ ภาคเอกชน

1. เหตใดจงกลาววา “มนษย” คอตวการสาคญทเปนผทาลายทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

................................................................................................................................

2. ในชมชนทผเรยนอาศยอย มทรพยากรชนดใดมากทสด ผเรยนจะมวธชวยอนรกษ

ทรพยากรชนดนนไดอยางอยางไรบาง

1. .....………………………………………………………………………………

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

2. ………………………………………………………………………………….

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

3. ………………………………………………………………………………….

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

4. …………………………………………………………………………………......................................................................................................................................

.....................................................................................................................................


ประวตศาสตรบท ท2

สาระ การ เรยนร การ ศกษา ทาง ประวต ศาสตร เปน กระบวนการ หรอ ขนตอน การ ศกษา เรองราว ของ

มนษย ใน ยค ตางๆ เชน ความ เปนอย การ ปกครอง ศาสนา ศลปะ และ วฒนธรรม ท เปน

สภาพ เหตการณ ในอดต ท ถก บนทก ไว ให ศกษา ซง เหตการณ เหลาน จะ ม ผล กระทบ ตอ ความ

คด ของ มนษย ปจจบน ทง ดาน ความ เขาใจ พลเมอง ชาต ตางๆ ความ สาเรจ ความ ประทบใจ ท

ม คณคา ของ บรรพบรษ มา ศกษา ให เขาใจ สามารถ นาไป สราง องคความร ใหม ในทาง ประวต

ศาสตร ได

ตวช วด 1. อธบาย เหตการณ สาคญ ทาง ประวตศาสตร ของ ประเทศ ตางๆ ใน โลก

2. วเคราะห และเปรยบเทยบ เหตการณ สาคญ ทาง ประวตศาสตร ของแตละ ประเทศ

ใน โลก ทม ผลก ระทบ ตอความเปลยนแปลง ของ ประเทศ ตางๆ ใน โลก

3. วเคราะห เหตการณ โลก ปจจบน และ คาดคะเน เหตการณ ท อาจ จะเกด ขน กบ

ประเทศ ตางๆ ใน อนาคต

ขอบขาย เนอหา เรอง ท 1 การ แบง ชวงเวลา และ ยคสมย ทาง ประวต ศาสตร

เรอง ท 2 แหลง อารยธรรม โลก

เรอง ท 3 ประวต ศาสตร ชาต ไทย

เรอง ท 4 บคคล สาคญ ของ ไทย และ ของโลก ในดาน ประวต ศาสตร

เรอง ท 5 เหตการณ สาคญ ของโลก ท มผลตอ ปจจบน

หนงสอเรยน สาระการพฒนาสงคม

บท ท

2

ประวตศาสตร

82

เรองท 1 การแบงชวงเวลาและยคสมยทางประวตศาสตร

ยคสมยประวตศาสตรมความสาคญตอการศกษาประวตศาสตรเนองจากเปนการแบงชวงเวลาในอดตอยางเปนระบบ โดยพจารณาจากหลกฐานทเหลออยในปจจบน ซงจะ

นาไปสการวเคราะหเหตการณตางๆ อยางมเหตผล โดยตระหนกถงความสาคญของความ

ตอเนองของชวงเวลา จะทาใหการลาดบเปรยบเทยบเรองราวทางประวตศาสตรมความชดเจน

ขนตามเกณฑดงตอไปน

1. การแบงชวงเวลา มพนฐานมาจากยคสมยทางศาสนาแบงออกเปน

(1) การแบงชวงเวลาตามประวตศาสตรไทย ไดแก รตนโกสนทรศก (ร.ศ.) จลศกราช (จ.ศ.) และพทธศกราช (พ.ศ.) ปจจบนทใชกนอยคอ พทธศกราช (พ.ศ.) ซงเปน

ศกราชในกลมผทนบถอพระพทธศาสนาการนบปของพทธศาสนา เรมป พ.ศ.1 หลงจากท

พระพทธเจาเสดจดบขนธปรนพพานแลว 1 ป คอปแรกนบเปน พ.ศ. 0 เมอครบ 1 ป ของ

พทธศาสนาจงเรมนบ พ.ศ.1 โดยเรมใชตงแตสมยสมเดจพระนารายณมหาราช จนมาเปนท

แพรหลายและระบใชอยางเปนทางการในสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว

(รชกาลท 6) ในปพทธศกราช 2455 และบางครงมการแบงเปนทศวรรษ และศตวรรษ เชน

พทธศตวรรษท 25 คอ ป พ.ศ. 2500 เทากบ ครสตศตวรรษท 20 คอ ป ค.ศ. 2000

(2) การแบงชวงเวลาตามประวตศาสตรสากล ไดแก ครสตศกราช (ค.ศ.)

เปนการนบเวลาทางศกราชของผทนบถอครสตทนยมใชกนมาทวโลก โดยครสตศกราชท 1

เรมนบตงแตปทพระเยซครสตประสต (ตรงกบ พ.ศ. 543 )และถอระยะเวลาทอยกอนครสต

ศกราชลงไปจะเรยกวา สมยกอนครสตศกราชหรอกอนครสตกาล และฮจเราะหศกราช (ฮ.ศ.)เปนการนบเวลาทางศกราชของผนบถอศาสนาอสลามโดยทอาศยปททานนบมฮมหมดได

อพยพจากเมองเมกกะไปยงเมองมาดนา เปนปเรมตนศกราชอสลามซงตรงกบวนท 6

กรกฎาคม ค.ศ. 622

2. การแบงยคสมยทางประวตศาสตร

การแบงยคสมยทางประวตศาสตรโดยการใชหลกเกณฑการพจารณารปแบบและลกษณะของหลกฐานทเปนลายลกษณอกษรและไมเปนลายลกษณอกษร สามารถแบงยคสมย

ทางประวตศาสตรเปนยคตางๆ ไดดงน

ยคกอนประวตศาสตร

เปนชวงเวลาทมนษยยงไมรจกการประดษฐตวอกษร แตมความสามารถในการปรบ

ตวใหเขากบสงแวดลอม สงทมนษยสรางขนเพอใชประโยชนในชวตประจาวนและหลงเหลออย จงเปนหลกฐานแสดงใหเหนถงววฒนาการในยคกอนประศาสตร ซงแบงยอยออกไปตาม

ลกษณะวสดทใชทาเครองมอเครองใชดงน

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


1. ยคหน เปนยคทมนษยรจกนาหนมาดดแปลงเปนเครองมอเครองใช โดยมววฒนาการดงน (1) ยคหนเกา มนษยนากระดกสตว นาหนมากะเทาะทาเครองมออยางหยาบๆ ยงคงใชชวตเรรอนยายทอยตามฝงสตวทลาเปนอาหารโดยอาศยอยตามถา (2) ยคหนกลาง มนษยเรมรจกสรางบานเรอนแทนการอยถา เรมทาเกษตรและรจกปนหมอไหอยางหยาบๆดวยดนเหนยวตากแหง (3) ยคหนใหม มนษยอยเปนหลกแหลง สามารถทาการเกษตรและผลตอาหารไดเอง เครองมอเครองใชททาจากหนมการขดเกลาใหแหลมคม ทาเครองปนดนเผามาใชในบานเรอนได และเรมรจกการนาเสนใยมาทอผา 2. ยคโลหะ ในยคนมนษยเรมทาเครองมอเครองใชจากโลหะแทนหนและกระดกสตว ยคโลหะสามารถแบงยอยไปไดอก 2 ยค ตามลกษณะโลหะทใชคอ (1) ยคสารด เครองมอเครองใชของมนษยในยคนทาจากโลหะผสมระหวางทองแดงและดบก เชน ขวาน หอก กาไล เปนตน (2) ยคเหลก เมอมนษยรจกวธการถลงเหลกจงนามาทาเครองมอเครองใชและอาวธ เชน ใบหอก ขวาน มด ซงจะมความแขงแกรงทนทานกวาสารดมาก

ยคประวตศาสตร เปนชวงเวลาทมนษยรจกประดษฐตวอกษรและบนทกไวบนวสดตางๆ เชน แผนหน แผนดนเหนยว แผนผา ยคประวตศาสตรแบงออกเปนยคสมยตางๆ ดงน 1. สมยโบราณ มนษยเลกใชชวตแบบเรรอนมาตงถนฐานบานเรอนอยรวมกน สรางระเบยบวนยในการอยรวมกนขนจนเปนสงคมทมความซบซอน อารายธรรมในสมยน ไดแก อารยธรรมเมโสโปเตเมย อารยธรรมอยปต อารายธรรมอนเดย อารยธรรมจนไปจนถงจกรวรรดโรมนลมสลาย 2. สมยกลาง เมอจกรวรรดโรมนลมสลาย โดยการรกรานของพวกเตอรก ศลปะวทยาการตางๆ จงหยดชะงกไปดวย ยคสมยนจงเรยกอกชอหนงวา ยคมด 3. สมยใหมหรอยคฟนฟศลปะวทยาการ นบวายคนเปนรากฐานของความเจรญทกๆ ดานในยคตอมา ชวงเวลาของยคนเรมตงแตการออกสารวจดนแดนไปจนถงสงครามโลกครงท 1 4. สมยปจจบนคอ ชวงเวลาตงแตยตสงครามโลกครงท 1 เรอยมาจนถงปจจบน

หลกเกณฑการแบงยคสมยทางประวตศาสตร มดงน 1. การแบงยคสมยทางประวตศาสตรสากล แบงตามความเจรญทางอารยธรรมมนษย แบงตามการเรมตนของเหตการณสาคญ แบงตามชอจกรวรรดหรออาณาจกรทสาคญทเคยรงเรอง แบงตามราชวงศทปกครองประเทศ

แบงตามการตงเมองหลวง


บท ท

2


84

2. การแบงยคสมยทางประวตศาสตรไทย

สวนใหญยดถอหลกเกณฑของประวตศาสตรสากล แบงเปนสมยกอน

ประวตศาสตรไทยและสมยประวตศาสตรไทย

สมยประวตศาสตรไทยแบงตาม

สมยโบราณหรอสมยกอนสโขทย ตงแต พ.ศ.1180 ถง พ.ศ. 1792

สมยสโขทย ตงแต พ.ศ. 1792 ถง พ.ศ. 2006

สมยอยธยา ตงแต พ.ศ. 1893 ถง พ.ศ. 2310

สมยธนบร ตงแต พ.ศ. 2310 ถง พ.ศ. 2325

สมยรตนโกสนทร ตงแต พ.ศ. 2325 ถงปจจบน

การเทยบยคสมยสาคญระหวางประวตศาสตรสากลกบไทย

ประวตศาสตรสากล ประวตศาสตรไทย

สมยโบราณ• อารยธรรมเมโสโปเตเมย• อารยธรรมอยปต• อารยธรรมกรก• อารยธรรมโรมนสนสดสมยโบราณ เมอ ค.ศ.476

( พ.ศ.1019 )

สมยโบราณหรอสมยกอนสโขทย• อาณาจกรลงกาสกะ• อาณาจกรทวารวด• อาณาจกรโยนกเชยงแสน• อาณาจกรตามพรลงค

สมยกลาง• จกรวรรดโรมนตะวนออก สนสด

ค.ศ. 1453• การสรางอาณาจกรครสเตยน• การปกครองในระบบฟวดล• การฟนฟเมองและการคา• การฟนฟศลปะวทยาการ• การคนพบทวปอเมรกา

สมยสโขทยสมยอยธยา

สมยใหม• การสารวจทางทะเล• การปฏวตวทยาศาสตร• การปฏวตอตสาหกรรม• การปฏวตฝรงเศส• สงครามโลกครงท1-2• สนสดสมยใหม ค.ศ. 1945

สมยธนบรสมยรตนโกสนทร

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


ประวตศาสตรสากล ประวตศาสตรไทย

สมยปจจบน-รวมสมย-ปจจบน

• ยคสงครามเยน

• ยคเทคโนโลยการสอสาร

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลย

เดชมหาราช (2489 – ปจจบน)

ตวอยางเหตการณสาคญทแสดงความสมพนธและความตอเนองของกาลเวลา

1. ประวตศาสตรสากล

เหตการณสาคญในประวตศาสตรสากลนามาเปนตวอยางคอ ยคจกรวรรดนยม

เกดขนมาจากปจจยหลายประการ ทงการเมอง เศรษฐกจและพลงทางสงคม ซงทาใหประเทศ

ในทวปยโรปมอานาจเขมแขง มความกาวหนาทางเศรษฐกจ มความเจรญรงเรอง แตการม

อานาจและความมนคงดงกลาวเกดขนมาเพราะการปฏวตอตสาหกรรมและยคจกรวรรดนยม

สนสดเมอสงครามโลกครงท 1 ซงทาใหมหาอานาจทงหลายหยดการลาอาณานคม แต

อาณานคมทงหลายทเปนอยกยงคงเปนอาณานคมตอมาอกหลายป หลายชาต เรมเรยกรอง

เอกราชและสวนใหญไดเอกราชคนภายหลงสงครามโลกครงท 2

2. ประวตศาสตรไทย

เหตการณสาคญในประวตศาสตรไทยทนามาเปนตวอยางคอ ยคการปรบปรง

ประเทศอยในชวง พ.ศ. 2394-2475 หรอในรชสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว

ถงพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว ระหวางนมการปรบปรงและปฏรปประเทศทกดาน

ทงการปกครอง สงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม ฯลฯ

รชกาลท 5 กบการเลกทาส


บท ท

2


86

กจกรรมท 5 เรองท 1 การแบงชวงเวลาและยคสมยทางประวตศาสตร

จงทาเครองหมาย X หนาคาตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยว

1. ความหมายของคาวา “ประวตศาสตร” ในขอใดถกตองทสด

ก. การกลาวถงสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไปตามกาลเวลา

ข. เปนเรองของความคดและการกระทาของมนษย

ค. การบนทกเรองราวในอดตอยางมหลกฐาน

ง. การเลาเรองราวในอดตทสบคนมา

2. การศกษาประวตศาสตร หมายถงขอใด

ก. การหาหลกฐานซงนาไปสการวเคราะหเหตการณตางๆ อยางมเหตผล

ข. การศกษาพฤตกรรมของ

ค. การใชวธการทางวทยาศาสตร

ง. การใหขอมลจากแหลงตางๆ

3. ประเทศไทยเรมใชปพทธศกราชสมยใด

ก. พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว

ข. พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว

ค. พระพทธยอดฟาจฬาโลก

ง. พระนารายณมหาราช

4. มนษยรจกประดษฐตวอกษรและบนทกไวบนวสดตางๆ ในยคไหน

ก. ยคประวตศาสตรสากล

ข. ยคกอนประวตศาสตร

ค. ยคประวตศาสตร

ง. ยคสงครามเยน

5. การแบงยคสมยทางประวตศาสตรไทย

ก. สมยประวตศาสตรสากล

ข. สมยโบราณและสมยกรงธนบร

ค. สมยอยธยาและสมยประวตศาสตรไทย ง. สมยกอนประวตศาสตรไทยและสมยประวตศาสตรไทย

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


เรองท 2 แหลงอารยธรรมโลก

ในยคกอนประวตศาสตร มนษยจะไมมทอยเปนหลกแหลง มทพกชวคราวตามถา

ตนไมใหญเพอกนแดดกนฝนและปองกนสตวราย การอพยพยายทอยขนอยกบแหลงอาหาร

คอ ฝงสตว เมอสตวอพยพไปตามฤดกาลตางๆ มนษยกอพยพตามไปดวย ตอมาในยคหน

มการคดคนการเพาะปลก มนษยตองรอการเกบเกยวพชผล ทาใหมนษยตองอยเปนหลก

แหลงและพฒนาเปนชมชน ในยคตอมามนษยประดษฐตวอกษรใชในการบนทกเรองราว เมอ

มนษยเรมรวมตวกนหนาแนนตามแหลงอดมสมบรณ ลมแมนาตางๆ ของโลกจงเกดการจด

ระเบยบในสงคม มการแบงหนาทความรบผดชอบรวมกน จงทาใหเกดความชานาญเฉพาะ

อยางขน อนเปนจดกาเนดของอารยธรรม ซงตรงกบภาษาองกฤษวา “Civilization” มความ

หมายวา สภาพทพนจากความปาเถอน

อารยธรรมของมนษยยคประวตศาสตร

พฒนาการของมนษยนน มใชเฉพาะลกษณะทเหนจากภายนอกเทานน พฒนาการ

ทางดานความคด ไดมการปรบเปลยนไปตามสภาพแวดลอมทางภมศาสตรและสงคมท

เปลยนไปดวย พฒนาการทางดานภาษา การสรางสรรคงานศลปะ และการพฒนาวถการ

ดาเนนชวตในดานตางๆ นาไปสการเกดอารยธรรม ซงตองใชเวลาอนยาวนานและความเจรญทงหลายในปจจบนลวนสบสายมาจากอารยธรรมโบราณ อารยธรรมของมนษยในภมภาค

ตางๆ ของโลก แบงออกเปน 2 สวน คอ

สวนท 1 อารยธรรมของโลกตะวนออก สวนใหญมรากฐานมาจากแหลงอารยธรรม

ทเกาแกของโลก คอ จนและอนเดย

อารยธรรมจน ประเทศจนเปนประเทศทมอารยธรรมยาวนานทสดประเทศหนง โดยหลกฐานทางประวตศาสตรทสามารถคนควาไดบงชวา อารยธรรมจนมอายถง 5,000 ป รากฐานทสาคญของอารยธรรมจน คอ การสรางระบบภาษาเขยนและการพฒนาแนวคดลทธขงจอ เมอประมาณศตวรรษท 2 กอน ค.ศ. ประวตศาสตรจนมทงชวงทเปนปกแผนและแตกเปนหลายอาณาจกรสลบกนไป ในบางครงกถกปกครองโดยชนชาตอน วฒนธรรมของอารยธรรมจนสมยกอนประวตศาสตร มแหลงอารยธรรมทสาคญ 2 แหลง คอ ลมแมนาฮวงโห พบความเจรญทเรยกวา วฒนธรรมหยางเซา (Yang Shao Culture) พบหลกฐานทเปนเครองปนดนเผามลกษณะสาคญคอ เครองปนดนเผาเปนลายเขยนส มกเปนลายเรขาคณต พช นก สตวตางๆ และพบใบหนามนษย สทใชเปนสดาหรอสมวงเขม นอกจากนยงมการพมพลายหรอขดสลกลายเปนรปลายจกสาน ลายเชอกทาบ ลมนาแยงซ (Yangtze) บรเวณมณฑลซานตงพบ วฒนธรรมหลงซาน (Long Shan Culture) พบหลกฐานทเปนเครองปนดนเผามลกษณะสาคญคอ เครองปนดนเผาม

เนอละเอยดสดาขดมนเงา คณภาพด เนอบางและแกรง เปนภาชนะ 3 ขา


บท ท

2


88

สมยประวตศาสตรของจนแบงได 4 ยค ประวตศาสตรสมยโบราณ เรมตงแตสมยราชวงศซาง สนสดสมยราชวงศโจว ประวตศาสตรสมยจกรวรรด เรมตงแตสมยราชวงศจน จนถงปลายราชวงศซง หรอเชง ประวตศาสตรสมยใหม เรมปลายราชวงศเชงจนถงการปฏวตเขาสระบอบ สงคมนยม ประวตศาสตรรวมสมย เรมตงแตจนปฏวตเปลยนแปลงการปกครองเขาสระบอบสงคมนยมหรอคอมมวนสตจนถงปจจบน อารยธรรมจนไดรบอทธพลของศาสนาเตาหรอขงจอ สถาปตยกรรมทยงใหญเปนหนงในสงมหศจรรยของโลก คอ “กาแพงเมองจน” กวทสาคญคอ ซอหมาเชยน ผลงานทสาคญคอ การบนทกประวตศาสตรและวรรณกรรมทสาคญ คอ สามกกและความรกในหอแดง

การถายทอดอารยธรรมจนสดนแดนตางๆ อารยธรรมจนแผขยายขอบขายออกไปอยางกวางขวาง ทงในเอเชยและยโรปอนเปนผลมาจากการตดตอทางการฑต การคา การศกษา ตลอดจนการเผยแพรศาสนา อยางไรกตามลกษณะการถายทอดแตกตางกนออกไป ดนแดนทเคยตกอยภายใตการปกครองของจนเปนเวลานาน เชน เกาหลและเวยดนาม จะไดรบอารยธรรมจนอยางสมบรณ ทงในดานวฒนธรรม การเมอง ขนมธรรมเนยมประเพณ การสรางสรรคและการแสดงออกทางศลปะทงนเพราะราชสานกจนจะเปนผกาหนดนโยบายและบงคบใหประเทศทงสองรบวฒนธรรมจนโดยตรง ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต อารยธรรมจนไดรบการยอมรบในขอบเขตจากดมากทเหนอยางชดเจน คอ การยอมรบระบบบรรณาการของจน ในเอเชยใต ประเทศทแลกเปลยนวฒนธรรมกบจนอยางใกลชด คอ อนเดย พระพทธศาสนา มหายานของอนเดยแพรหลายเขามาในจนจนกระทงเปนศาสนาสาคญทชาวจนนบถอ นอกจากนศลปะอนเดยยงมอทธพลตอการสรางสรรคศลปะบางอยางของจน เชน ประตมากรรมทเปนพระพทธรป สวนภมภาคเอเชยกลางและตะวนออกกลางนน เนองจากบรเวณทเสนทางการคา สานแพรไหมผานจงทาหนาทเปนสอกลางนาอารยธรรมตะวนตกและจนมาพบกน อารยธรรมจนทเผยแพรไป เชน การแพทย การเลยงไหม กระดาษ การพมพและดนปน เปนตน ซงชาวอาหรบจะนาไปเผยแพรแกชาวยโรปอกตอหนง

อารยธรรมอนเดย

อนเดยเปนแหลงอารยธรรมทเกาแกแหงหนงของโลก บางทเรยกวา แหลงอารยธรรมลมแมนาสนธ อาจแบงยคสมยทางประวตศาสตรของอนเดยไดดงน

สมยกอนประวตศาสตร พบหลกฐานเปนซากเมองโบราณ 2 แหง ในบรเวณลมแมนาสนธ คอ เมองโมเฮนโจดาโร ทางตอนใตของประเทศปากสถานเมองอารบปา ในแควนปนจาป ประเทศปากสถานในปจจบน

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


สมยประวตศาสตร เรมเมอมการประดษฐตวอกษรขนใช โดยชนเผาอนโด – อารยน ซงตงถนฐานบรเวณแมนาคงคา แบงได 3 ยค 1. ประวตศาสตรสมยโบราณ เรมตงแตกาเนดตวอกษร บราม ลป สนสดสมยราชวงศคปตะ เปนยคทศาสนาพราหมณ ฮนดและพทธศาสนา ไดถอกาเนดแลว 2. ประวตศาสตรสมยกลาง เรมตงแตราชวงศคปตะสนสดลง จนถงราชวงศโมกลเขาปกครองอนเดย 3. ประวตศาสตรสมยใหม เรมตงแตราชวงศโมกลจนถงการไดรบเอกราชจากองกฤษ

อารยธรรมลมนาสนธ ชาวอารยนไดสรางปรชญาโบราณ เรมจากคมภรพระเวทอนเปนแมแบบของปรชญาเอเชย โดยเฉพาะเอเชยตะวนออกเฉยงใต วรรณกรรมทสาคญ ไดแก พระเวทอปนษท มหากาพย มหาภารตะ มหากาพย รามายยะ ปราณะ เปนตน กวทมชอเสยงทสดม กาลทาสจากงานศกณตลา ชยเทพ (กวราช) จากผลงานเรอง คตโควนทและรพนทรนาถ ฐากร กวสมยใหมจากวรรณกรรมเรอง “คตาญชล” ซงไดรบรางวลโนเบล สาขาวรรณคด

การแพรขยายและการถายทอดอารยธรรมอนเดย อารยธรรมอนเดย แพรขยายออกไปสภมภาคตางๆ ทวทวปเอเชยโดยผานทางการคา ศาสนา การเมอง การทหารและไดผสมผสานเขากบอารยธรรมของแตละประเทศจนกลายเปนสวนหนงของอารยธรรมสงคมนนๆ ในเอเชยตะวนออก พระพทธศาสนามหายานของอนเดยมอทธพลอยางลกซงตอชาวจนทงในฐานะศาสนาสาคญและในฐานะทมอทธพลตอการสรางสรรคศลปะของจน ภมภาคเอเชยกลาง อารยธรรมอนเดยทถายทอดใหเรมตงแตครสตศตวรรษท 7 เมอพวกมสลมอาหรบ ซงมอานาจในตะวนออกกลาง นาวทยาการหลายอยางของอนเดยไปใช ไดแก การแพทย คณตศาสตร ดาราศาสตร เปนตน ขณะเดยวกนอนเดยกรบอารยธรรมบางอยางทงของเปอรเซยและกรก โดยเฉพาะดานศลปกรรม ประตมากรรม เชน พระพทธ รปศลปะคนธาระซงเปนอทธพลจากกรก สวนอทธพลของเปอรเซย ปรากฏในรปการปกครอง สถาปตยกรรม เชน พระราชวง การเจาะภเขาเปนถาเพอสรางศาสนสถาน ภมภาคทปรากฏอทธพลของอนเดยมากทสด คอ เอเชยตะวนออกเฉยงใต พอคา พราหมณและภกษสงฆชาวอนเดยเดนทางมาและนาอารยธรรมมาเผยแพร อารยธรรมทปรากฏอยมแทบทกดาน โดยเฉพาะในดานศาสนา ความเชอ การปกครอง ศาสนาพราหมณ ฮนดและพทธ ไดหลอหลอมจนกลายเปนรากฐานสาคญทสดของประเทศตางๆ ในภมภาคน

สวนท 2 อารยธรรมของโลกตะวนตก หมายถง ดนแดนแถบตะวนตกของทวปเอเชย รวมเอเชยไมเนอรและทวปแอฟรกา อยปต เมโสโปเตเมย กรกและโรมน

อารยธรรมอยปต อยปตโบราณหรอไอยคปต เปนหนงในอารยธรรมทเกาแกทสดในโลกแหงหนง ตงอยทางตะวนออกเฉยงเหนอของทวปแอฟรกา มพนทตงแตตอนกลางจนถงปากแมนาไนล


บท ท

2


90

ปจจบนเปนทตงของประเทศอยปต อารยธรรมอยปตโบราณเรมขนประมาณ 3150 ป กอ

นครสตศกราช โดยการรวมอานาจทางการเมองของอยปตตอนเหนอและตอนใต ภายใต

ฟาโรหองคแรกแหงอยปต และมการพฒนาอารยธรรมเรอยมากวา 3000 ป ประวตของ

อยปตโบราณปรากฏขนในชวงระยะเวลาหนงหรอทรจกกนวา “ราชอาณาจกร” มการแบง

ยคสมยของอยปตโบราณเปนราชอาณาจกร สวนมากแบงตามราชวงศทขนมาปกครองจน

กระทงราชอาณาจกรสดทายหรอทรจกกนในชอวา “ราชอาณาจกรใหม” อารยธรรมอยปต

อยในชวงทมการพฒนาทนอยมากและสวนมากลดลง ซงเปนเวลาเดยวกนทอยปตพายแพ

ตอการทาสงครามจากอานาจของชาตอน จนกระทงเมอกอนครสตศกราชกเปนการสนสด

อารยธรรมอยปตโบราณลง เมอจกรวรรดโรมนสามารถเอาชนะอยปตและจดอยปตเปนเพยง

จงหวดหนงในจกรวรรดโรมน

อารยธรรมอยปตพฒนาการมาจากสภาพของลมแมนาไนล การควบคมระบบ

ชลประทาน การควบคมการผลตพชผลทางการเกษตร พรอมกบพฒนาอารยธรรมทางสงคม

และวฒนธรรม พนทของอยปตนนลอมรอบดวยทะเลทรายเสมอนปราการปองกนการรกราน

จากศตรภายนอก นอกจากนยงมการทาเหมองแรและอยปตยงเปนชนชาตแรกๆ ทมการ

พฒนาการดวยการเขยน ประดษฐตวอกษรขนใช การบรหารอยปตเนนไปทางสงปลกสราง

และการเกษตรกรรม พรอมกนนนกมการพฒนาการทางทหาร

อยปตทเสรมสรางความแขงแกรงแกราชอาณาจกร โดยประชาชนจะใหความเคารพ

กษตรยหรอฟาโรหเสมอนหนงเทพเจา ทาใหการบรหารราชการบานเมองและการควบคม

อานาจนนทาไดอยางมประสทธภาพ

ชาวอยปตโบราณไมไดเปนเพยงแตนกเกษตรกรรมและนกสรางสรรคอารยธรรม

เทานน แตยงเปนนกคด นกปรชญา ไดมาซงความรในศาสตรตางๆ มากมาย พฒนาอารยธรรมกวา 3000ป ทงในดานคณตศาสตร เทคนคการสรางพระมด วด โอเบลสก

ตวอกษรและเทคโนโลยดานกระจก นอกจากนยงมการพฒนาประสทธภาพทางดานการแพทย ระบบชลประทานและการเกษตรกรรม อยปตทงมรดกสดทายแกอนชนรนหลงไวคอ ศลปะ

และสถาปตยกรรม ซงถกคดลอกนาไปใชทวโลก อนสรณ สถานทตางๆ ในอยปตตางดงดด

นกทองเทยว กวาหลายศตวรรษทผานมา ปจจบนมการคนพบวตถใหมๆ ในอยปตมากมายซงกาลงตรวจสอบถงประวตความเปนมาเพอเปนหลกฐานใหแกอารยธรรมอยปต การ

สรางสรรคอารยธรรมของชาวอยปตโบราณ เชน อกษรภาพ “เฮยโรกรฟฟค” ถอวาเปน

หลกฐานขอมลของแหลงอารยธรรมอนๆ “พรามด” ใชเปนสสานเกบพระศพของฟาโรห

ซงใชนายาอาบศพในรปของมมม ประตมากรรมรปคนตวเปนสงหหมอบเฝาหนาพรามด

ถอวาเปนประตมากรรมทยงใหญ อารยธรรมเมโสโปเตเมย

กาเนดขนในบรเวณลมแมนา 2 สาย คอ แมนาไทกรสและแมนายเฟรตส ปจจบน

อยในประเทศอรก เปนแหลงอารยธรรมแหงแรกของโลก มนษยในอารยธรรมนมกมองโลก

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


ในแงราย เพราะสภาพภมประเทศไมเออตอการดารงชวต ทาใหเกรงกลวเทพเจา คดวาตนเอง

เปนทาสรบใชเทพเจา จงสรางเทวสถานใหใหญโตนาเกรงขาม เปนสญลกษณทประทบของ

เทพเจาตางๆ มชมชนหลายเผาตงถนฐานในบรเวณนทสาคญไดแก สเมเรยน อะมอไรต

อสซเรยน คาลเดยและชนชาตอนๆ

คนกลมแรกทสรางอารยธรรมเมโสโปเตเมยขน คอ สเมเรย ผคดประดษฐตวอกษร

ขนเปนครงแรกของโลก อารยธรรมทชาวสเมเรยนสรางขนเปนพนฐานสาคญของอารยธรรม

เมโสโปเตเมย สถาปตยกรรม ซกกเรต ประดษฐคนไถใชไถนา ตวอกษร ศลปกรรมอนๆ

ตลอดจนทศนคตตอชวตและเทพเจาเของชาวสเมเรยน ไดดารงอยและมอทธพลอยในลม

แมนาทงสองตลอดชวงสมยโบราณ ชนชาตอะบอไรตแหงอาณาจกรบาบโลเนย ไดประมวล

กฎหมายขนเปนครงแรกคอ ประมวลกฎหมาย “ฮมบราบ” ชนชาตอสซเรยนสรางภาพสลก

นนและชนชาตเปอรเซยเปนตนแบบสรางถนนมาตรฐาน

อารยธรรมกรก

อารยธรรมกรกโบราณ ไดแก อารยธรรมนครรฐกรก คาวา กรก เปนคาทพวกโรมน

ใชเปนครงแรก โดยใชเรยกอารยธรรมเกาตอนใตของแหลมอตาล ซงเจรญขนบนแผนดน

กรกในทวปยโรป และบรเวณชายฝงตะวนออกของทะเลเมดเตอรเรเนยน ดานเอเชยไมเนอร

ซงในสมยโบราณเรยกวา ไอโอเนย (lonia) อารยธรรมทเจรญขนในนครรฐกรกมศนยกลาง

สาคญทนครรฐเอเธนสและนครรฐสปารตา นครรฐเอเธนส เปนแหลงความเจรญในดานตางๆ

ทงดานการปกรอง เศรษฐกจ สงคม ศลปะ วทยาการดานตางๆ รวมทงปรชญา สวนนคร

รฐสปารตาเจรญในลกษณะทเปนรฐทหารในรปเผดจการ มความแขงแกรงและเกรยงไกร เปน

ผนาของรฐอนๆ ในแงของความมระเบยบวนย กลาหาญและเดดเดยว การศกษาเกยวกบ

อารยธรรมกรกโบราณ จงเปนการศกษาเรองราวเกยวกบนครรฐเอเธนสและนครรฐสปารตา

ชาวกรกเรยกตวเองวา เฮลนส (Hellenes) เรยกบานเมองของตนวา เฮลส(Hellas)

และเรยกอารยธรรมของตนวา อารยธรรมเฮเลนค (Hellenic Civilization) (1) ชาวกรก

โบราณเปนชาวอนโตยโรเปยนชาวกรกตงบานเรอนของตนเองอยทางทศตะวนออกเฉยงใต

ตรงปลายสดของทวปยโรปตรงตาแหนงทมาบรรจบกนของทวปยโรป เอเชย และแอฟรกา

เปนตนเหตใหกรกโบราณไดรบอทธพลความเจรญโดยตรงจากทงอยปตและเอเชย กรกได

อาศยอทธพลดงกลาวพฒนาอารยธรรมของตนขน โดยคงไว ซงลกษณะทเปนของตนเอง

ชาวกรกสมยโบราณถอวาตนเองมคณลกษณะพเศษบางอยางทผดกบชนชาตอนและมกจะ

เรยกชนชาตอนวา บาเบเรยน ซงหมายความวาผทใชภาษาผดไปจากภาษาของพวกกรก

อารยธรรมกรกรจกกนในนามของอารยธรรมคลาสสก สถาปตยกรรมทเดนคอ วหา

รพาเธนอน ประตมากรรมทเดนทสด คอ รปปนเทพซอส วรรณกรรมดเดน คอ อเลยดและ

โอดสต (I liad and Oelyssay) ของโอเมอร


บท ท

2


92

อารยธรรมโรมน

อารยธรรมโรมนเปนอารยธรรมทไดรบการถายทอดมาจากกรก เพราะชาวโรมนได

รวมอาณาจกรกรกและนาอารยธรรมกรกมาเปนแบบแผนในการสรางสรรคใหเหมาะสมกบ

สภาพความเปนอยของสงคมโรมน สถาปตยกรรมทเดน ไดแก วหารพาเธนอน หลงคารป

โมในกรงโรม โคลอสเซยม อฒจนทรสาหรบดกฬาซงจผดไดถง 4,500 คน วรรณกรรมท

เดนทสดคอเรอง อเนยด (Aeneid) ของเวอรวล

ภาพสนามกฬากรงโรม

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


กจกรรมเรองท 2 แหลงอารยธรรมโลก

กจกรรมท 6 ใหศกษาคนควาและทารายงานสง

ใหเปรยบเทยบอารยธรรมของโลกตะวนออกและตะวนตก

กจกรรมท 7 จงทาเครองหมาย หนาคาตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยว

1. ขอใดตรงกบความหมายของคาวาอารยธรรม

ก. สภาพโบราณ

ข. สภาพประวตศาสตร

ค. การถายทอดอดตสปจจบน

ง. สภาพทพนจากความปาเถอน

2. อารยธรรมเมโสโปเตเมยกาเนดในบรเวณลมแมนาใด

ก. แมนาไททรสและแมนายเฟรตส

ข. แมนาไทกรส และแมนาสเมเรยน

ค. แมนายเฟรตสและแมนาสเมเรยน

ง. แมนายเฟรตสและแมนาอะมอไรต

3. ประวตศาสตรของจนแบงเปนกยค

ก. 3

ข. 4

ค. 5

ง. 6

4. โคลอสเซยม เปนสถาปตยกรรมของอารยธรรมประเทศใด

ก. ฝรงเศส

ข. อยปต

ค. โรมน

ง. กรก

5. อารยธรรมของโลกตะวนออก มรากฐานมาจากแหลงอารยธรรมประเทศอะไร ก. จนและกมพชา

ข. จนและอนเดย

ค. อนเดยและกมพชา ง. จนและประเทศไทย


บท ท

2


94

เรองท 3 ประวตศาสตรชาตไทย

ความเปนมาของดนแดนประเทศไทยในสมยโบราณสวนใหญมาจากหลกฐานดาน

โบราณคดและเอกสารประวตศาสตรจนโบราณและภาพถายทางอากาศและเหนถงทตงและ

สภาพของแหลงชมชนโบราณในประเทศไทย สภาพคนาและคนดนในแหลงโบราณคดแตละ

แหงแสดงใหเหนวาชมชนนนไดเรมตงถนฐานอยางถาวรแลว เชนชมชนบงคอกชาง จงหวด

อทยธาน มคนาและคนดนลอมรอบถง 3 ชนดวยกน ซงแสดงวาชมชนดงกลาวมประชากร

ตงถนฐานอยอยางตอเนอง และมประชาชนเพมมากขนจนตองขยายเขตชมชนออกไป

ดนแดนในประเทศไทยมทงพฒนามาจากอาณาจกรเดมและมการอพยพยายเขามา

ของกลมคนพดภาษาไทย – ลาวจากถนบรรพบรษ ซงอยตอนใตของประเทศจนเดม เขา

มายงดนแดนเอเชยตะวนออกเฉยงใตราวครสตศตวรรษท 10 รฐของชาวไทยมความสาคญ

ตามยคสมย ไดแก อาณาจกรโยนกเชยงแสน อาณาจกรลานนา อาณาจกรสโขทย อาณาจกร

อยธยา และไดพฒนามาเปนสมยกรงรตนโกสนทร นบตงแต พ.ศ. 2325 เปนตนมา

อาณาจกรสยามเผชญกบการคกคามในสมยยคลาอาณานคมของประเทศตะวนตก

แตสยามสามารถรอดพนจากการถกยดครองโดยประเทศเจาอาณานคมได และหลงจากการ

ปฏวตเพอเปลยนแปลงระบบการปกครอง ในป พ.ศ. 2475 ประเทศไทยยงคงอยในชวงท

ปกครองโดยรฐบาลทหารเปนสวนใหญ จนกระทงอก 60 ปถดมา จงไดมระบบการเลอกตง

ทเปนประชาธปไตยอยางแทจรง

ประวตศาสตรทมการคนพบในประเทศไทยทเกาแกทสดคอทบานเชยง โดยสงของ

ทขดพบมาจากในสมยยค 3,600 ปกอนครสตศกราช โดยมการพฒนาเครองบรอนซ และ

มการปลกขาว รวมถงการตดตอระหวางชมชนและมระบอบการปกครองขน มหลายทฤษฎทพยายามหาทมาของชนชาตไทย ทฤษฎดงเดมเชอวาชาวไทยในสมยกอนเคยมถนอาศยอยขนไปทางตอนเหนอถงแถบเทอกเขาอลไต จากนน ไดมการทยอย

อพยพเคลอนยายลงมาทางใตสคาบสมทรอนโดจน หลายละลอกเปนเวลาตอเนองกนหลายพนป โดยเชอวาเกดจากการแสวงหาทรพยากรใหม แตทฤษฎนขาดหลกฐานทางโบราณคด

ทนาเชอถอได ในขณะเดยวกนกมหลายทฤษฎทอธบายวาเดมชนชาตไท ไดอาศยอยเปน

บรเวณกวางขวางในทางตอนใตของจนจนถงภาคเหนอของไทยและไดมการอพยพลงใต

เรอยๆ เขามาอาศยอยในดนแดนคาบสมทรอนโดจน จากนนไดอาศยกระจดกระจายปะปน

กบกลมชนดงเดมในพนท โดยไมมปญหามากนก ซงอาจเนองดวยดนแดนคาบสมทรอนโด

จนในชวงเวลานนยงมพนทและทรพยากรธรรมชาตเปนจานวนมาก ในขณะทมกลมชนอาศยอยเบาบาง ปญหาการแยงชงทรพยากรจงไมรนแรง รวมทงลกษณะนสยของชาวไทยนนเปน

ผออนนอมและประนประนอม ความสมพนธระหวางชาวไทยกลมตางๆ อาจมการตดตอ

อยางใกลชดอยบาง ในฐานะของผมภาษาวฒนธรรมและทมาอนเดยวกน แตการรวมตวเปน

นคม

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


ขนาดใหญหรอแวนแควนยงไมปรากฏ ในเวลาตอมาเมอมชาวไทยอพยพลงมาอาศยอยใน

ดนแดนคาบสมทรอนโดจนเปนจานวนมากขน ชาวไทยจงเรมมบทบาทในภมภาค แตกยง

คงจากดอยเพยงการเปนกลมอานาจยอยๆ ภายใตอานาจการปกครองของชาวมอญและขอม

กระทงอานาจของขอมในดนแดนทราบลมแมนาเจาพระยาเรมออนกาลงลง กลมชนทเคย

ตกอยภายใตอานาจปกครองของขอม รวมทงกลมของชาวไทย

ในชวงตอมา มการปกครองของหลายอาณาจกรในบรเวณทเปนประเทศไทยใน

ปจจบน ไดแก ชาวมาเลย ชาวมอญ ชาวขอม โดยอาณาจกรทสาคญ ไดแก อาณาจกรทวาร

วดในตอนกลาง อาณาจกรศรวชยในตอนใต และอาณาจกรขอมซงมศนยกลางการปกครอง

ทนครวด โดยคนไทยมการอพยพมาจากดนแดนทางตะวนตกเฉยงใตและทางใตของจน

ผานทางประเทศลาว

ภาคกลาง

1. อาณาจกรทวารวด

2. อาณาจกรละโว

ภาคใต

1. อาณาจกรศรวชย

2. อาณาจกรตามพรลงก

ภาคอสาน

1. อาณาจกรฟนาน

2. อาณาจกรขอม

3. อาณาจกรศรโคตรบรณ

ภาคเหนอ

1. อาณาจกรหรภญชย

2. อาณาจกรโยนกเชยงแสน

ดนแดนในประเทศไทยมทงพฒนามาจากอาณาจกรเดมกอนหนานน เชน ละโว

ศรวชย ตามพรลงก ทวารวด ฯลฯ อาณาจกรทสาคญของไทยในชวงปลายพทธศตวรรษท

19 ถงปจจบน ไดแก อาณาจกรสโขทย อาณาจกรอยธยา กรงธนบร และรตนโกสนทร

กรงธนบร พ.ศ. 2310 – 2325

หลงจากพระเจาตากสนไดกอบกกรงศรอยธยากลบคนจากพมาไดแลว

พระเจาตากสนทรงเหนวากรงศรอยธยาถกพมาเผาผลาญเสยหายมาก ยากทจะฟนฟใหเหมอนเดม พระองคจงยายเมองหลวงมาอยทกรงธนบรแลวปราบดาภเษกขนเปนกษตรย

ทรงพระนามวา “พระบรมราชาธราชท 4” (แตประชาชนนยมเรยกวาสมเดจพระเจาตากสนมหาราชหรอสมเดจพระเจากรงธนบร) ครองกรงธนบรอย 15 ป นบวา เปนพระมหากษตรย

พระองคเดยวทปกครองกรงธนบร


บท ท

2


96

สมเดจพระเจาตากสนทรงยายเมองหลวงมาอยทกรงธนบร เนองจากสาเหตดงตอไปน 1. กรงศรอยธยาชารดเสยหายมากจนไมสามารถบรณปฏสงขรณใหดเหมอนเดมได กาลงรพลของพระองคมนอยจงไมสามารถรกษากรงศรอยธยาเปนเมองใหญได 2. ทาเลทตงของกรงศรอยธยาทาใหขาศกโจมตไดงาย 3. ขาศกรเสนทางการเขาตกรงศรอยธยาด สวนสาเหตทพระเจาตากสนทรงเลอกกรงธนบรเปนเมองหลวงเนองจากทาเลทตงกรงธนบรอยใกลทะเล ถาเกดมศกมาแลวตงรบไมไหวกสามารถหลบหนไปตงมนทางเรอไดกรงธนบรเปนเมองเลก จงเหมาะกบกาลงคนทมอยพอจะรกษาเมองไดกรงธนบรมปอมปราการทสรางไว ตงแตสมยกรงศรอยธยาหลงเหลออย ซงพอจะใชเปนเครองปองกนเมองไดในระยะแรก

ดานการปกครอง หลงจากกรงศรอยธยาเสยใหแกพมา เมอ พ.ศ. 2310 บานเมองอยในสภาพไมเรยบรอย มการปลนสะดมกนบอย ผคนจงหาผคมครองโดยรวมตวกนเปนกลมเรยกวาชมนม ชมนมใหญๆ ไดแก ชมนมเจาพระยาพษณโลก ชมนมเจาพระฝาง ชมนมเจาพมาย ชมนมเจานครศรธรรมราช เปนตน สมเดจพระเจาตากสนทรงใชเวลาภายใน 3 ป ยกกองทพไปปราบชมชนตางๆ ทตงตนเปนอสระจนหมดสนสาหรบระเบยบการปกครองนน พระองคทรงยดถอและปฏบตตามระเบยบการปกครองแบบสมยกรงศรอยธยาตอนปลายตามทสมเดจพระบรมไตรโลกนาถทรงวางระเบยบไว แตรดกมและมความเดดขาดกวา คนไทยในสมยนนจงนยมรบราชการทหาร เพราะถาผใดมความดความชอบ กจะไดรบการปนบาเหนจอยางรวดเรว ลกษณะการปกครอง ในสวนกลางมตาแหนงอครมหาเสนาบด 2 ตาแหนง ไดแก สมหนายก ควบคมดแลหวเมองฝายเหนอ สมหกลาโหม ควบคมดแลหวเมองฝายใต นอกจากนยงมเสนาบดอก 4 ตาแหนง คอ เสนาบดจตสดมภ ไดแก เสนาบดกรมเมอง (นครบาล) เสนาบดกรมวง (ธรรมาธกรณ) เสนาบดกรมคลง (โกษาธบด) และเสนาบดกรมนา (เกษตราธการ) สวนภมภาคแบงเปนหวเมองชนใน คอ เมองทรายรอบพระนครและหวเมองชนนอก คอ เมองทอยไกลพระนคร ดานเศรษฐกจและสงคม ตลอดระยะเวลาทบานเมองไมสงบ สภาพเศรษฐกจตกตาลงอยางมาก เพราะพลเมองไมเปนอนทามาหากน เมอกเอกราชไดแลว ความอดอยากหวโหยกยงคงมอย เปนเหตใหมโจรผรายชกชมและเกดโรคระบาด ผคนลมตายเปนจานวนมาก สภาพหวเมองตางๆ จงเหมอนเมองราง สมเดจพระเจากรงธนบรไดสละพระราชทรพยซอขาวสารราคาแพงจากพอคาตางเมองเพอนามาแจกจายราษฎรนอกจากนนไดพระราชทานเสอผา เครองนงหมดวย

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


สมยกรงธนบร ประชาชนทาการขดทรพยสมบตจากแหลงซอนทรพยในกรงศรอยธยาซงผคนนามาฝงซอนไว การขดแตละครงผขดจะไดทรพยสนเงนทองมากมาย แตกทาใหโบราณวตถถกทาลายลง ดานศาสนา หลงจากทพระเจาตากสนขนครองกรงธนบรแลว พระองคจงไดจดระเบยบสงฆมณฑลรวบรวมพระไตรปฎกและบรณปฏสงขรณวด ดานวฒนธรรมและศลปกรรม สมเดจพระเจากรงธนบรทรงพระราชนพนธรามเกยรตไว 4 ตอน นอกจากนนกมกวทสาคญในสมยนน คอ หลวงสรวชต(หน) นายสวนมหาดเลกและพระยามหานภาพ ดานศลปกรรม เกดศลปกรรมหลายแขนง เชน นาฏกรรม จตรกรรม และสถาปตยกรรม

หลกฐานทางประวตศาสตรกรงธนบร เนองจากสมยกรงธนบรเปนราชธานเปนชวงระยะเวลาสนๆ และมพระมหากษตรยเพยงพระองคเดยว (สมเดจพระเจาตากสนมหาราชเสดจสวรรคตใน พ.ศ. 2325 พระชนมายได 45 พรรษา) ดงนนหลกฐานทปรากฏจงไมมากนก ไดแก 1. บนทกสวนเอกชน เชน จดหมายเหตความทรงจากรมหลวงนรนทรเทว 2. เอกสารไทยรวมสมย ไดแก เอกสาราชการ เชน หมายรบสง จดหมายเหตรายงาน การเดนทพจดหมายเหตโหร พระราชกาหนด และอกประเภทหนง คอ งานวรรณกรรมรวมสมยองประวตศาสตร เชน คาโคลงยอพระเกยรตพระเจากรงธนบรของนายสวนมหาดเลก นราศเมองกวางตงของพระยามหานภาพและสงคตยวงศ ของสมเดจพระวนรตนวดพระเชตพน 3. พระราชพงศาวดารกรงธนบร 4. เอกสารตางประเทศ ไดแก เอกสารจน เอกสารประเทศเพอนบานและเอกสาร

ตะวนตก

กรงรตนโกสนทร พ.ศ. 2325 – ปจจบน

หลงจากปราบดาภเษกขนเปนพระมหากษตรย ในป พ.ศ. 2325 แลว สมเดจเจาพระยา

มหากษตรยศกทรงใชพระนามวา “พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก” และไดยาย

ราชธานจากกรงธนบรขามแมนาเจาพระยามายงฝงตรงขาม และตงชอราชธานใหมนวา “กรงเทพมหานคร” พรอมๆ กบการสถาปนาราชวงศจกรขนมา โดยกาหนดในวนท 6

เมษายน ของทกปเปนวนจกร

เหตผลในการยายราชธาน

1. พระราชวงเดมไมเหมาะสมในแงยทธศาสตร เพราะมแมนาไหลผานกลางเมอง

ยากแกการปองกนรกษา

2. ฝงตะวนออกของแมนาเจาพระยามชยภมดกวา เพราะเปนดานหวแหลม มลานา

เปนพรมแดนกวาครง


บท ท

2


98

3. เขตพระราชวงเดมขยายไมได เพราะมวดกระหนาบอยทงสองขาง ไดแก วดแจงและวดทายตลาด

ลกษณะของราชธานใหม ราชธานใหมทพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราชโปรดฯ ใหสรางขนไดทาพธยกเสาหลกเมอง เมอวนท 21 เมษายน พ.ศ. 2325 การสรางราชธานใหมนโปรดฯ ใหสรางเลยนแบบกรงศรอยธยา กลาวคอกาหนดผงเมองเปน 3 สวน 1. สวนทเปนบรเวณพระบรมมหาราชวง วงหนา วดพระศรรตนศาสดาราม(วดพระแกว) ทงพระเมร และสถานทสาคญอนๆ มอาณาบรเวณตงแตรมฝงแมนาเจาพระยามาจนถงคเมองเดม สมยกรงธนบร 2. สวนทเปนบรเวณทอยอาศยภายในกาแพงเมอง เรมตงแตคเมองเดมไปทางทศตะวนออกจนจดคเมองทขดใหมหรอคลองรอบกรง ประกอบดวย คลองบางลาพ และคลองโองอาง และเพอสะดวกในการคมนาคม โปรดใหขดคลองสองคลอง คอ คลองหลอด 1 และคลองหลอด 2 เชอมคเมองเกากบคเมองใหมตดตอถงกน ตามแนวคลองรอบกรงน ทรงสรางกาแพงเมอง ประตเมองและปอมปราการขนโดยรอบ นอกจากนยงโปรดใหสรางถนน สะพาน และสถานทอนๆ ทจาเปนราษฎรทอาศยอยในสวนนประกอบอาชพคาขายเปนหลก 3. สวนทเปนบรเวณทอยอาศยนอกกาแพงเมอง มบานเรอนตงอยรมคลองรอบกรง เปนหยอมๆ กระจายกนออกไป คลองสาคญทโปรดใหขดขน คอ คลองมหานาค ราษฎรในสวนนประกอบอาชพการเกษตร และผลตสนคาอตสาหกรรมทางชางประเภทตางๆ สาหรบการสรางพระบรมมหาราชวงนน นอกจากจะใหสรางปราสาทราชมณเฑยรแลว ยงโปรดใหสรางวดพระศรรตนศาสดาราม (วดพระแกว) ขนภายในวงดวย เหมอนวดพระศรสรรเพชญสมยกรงศรอยธยา แลวใหอญเชญพระแกวมรกตมาประดษฐานเปนสรมงคลแกกรงเทพมหานคร และพระราชทานนามใหมวา พระพทธมหามณรตนปฏมากร สาหรบพระนครเมอสรางเสรจสมบรณในป พ.ศ. 2328 แลวจดใหมการสมโภช และพระราชทานนามพระนครใหมวา กรงเทพมหานครบวรรตนโกสนทร มหนทรายธยามหาดลก ภพนพรตนราชธานบรรมยอดมราชนเวชมหาสถาน อมรพมานอวตาลสถตสกกะทศตยวศนกรรมประสทธแตตอมาในสมยรชกาลท 4 ทรงเปลยน จากบวรรตนโกสนทร เปน อมรรตนโกสนทร สบมาจนปจจบน

สภาพภมประเทศ สภาพภมประเทศของกรงรตนโกสทรนนตงอยบรเวณแหลมยนลงไปในแมนาเจาพระยาฝงตะวนออก มแมนาเจาพระยาไหลผานลงมาจากทางเหนอผานทางตะวนตกและใตกอนทจะมงลงใตสอาวไทย ทาใหดคลายกบกรงศรอยธยา รชกาลท 1 โปรดเกลาใหขดคพระนครตงแตบางลาพไปถงวดเลยบ ทาใหกรงรตนโกสนทรมสภาพเปนเกาะสองชน คอสวนทเปนพระบรมมหาราชวงกบสวนระหวางคเมองธนบร (คลองคเมองเดม) กบคพระนคร

ใหม ในขณะเดยวกนไดมการสรางพระบรมมหาราชวงแบบงายๆ เพอใชประกอบพระราชพธบรมราชาภเษก พอประกอบพธแลวจงรอของเกาออกและกออฐถอปน สวนกาแพง

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


พระนครนน นาอฐจากกรงศรอยธยามาใชสรางและถอวามชยภมชนเยยมในการปองกนศกในสมยนน คอ พมา เพราะไดมนาเจาพระยาขวางทางตะวนตก อกทงกรงธนบรเดมกสามารถดดแปลงเปนคายรบศกได แตเหตการณทพมาเขาเหยยบชานพระนครกไมเคยเกดขนสกครง เปนทสงเกตเหนไดวา การสรางกรงรตนโกสนทรนนเปนการลงหลกปกฐานของคนไทยอยางเปนทางการหลงกรงแตก เพราะมการสรางปราสาทราชมณเฑยรทสวยสดงดงามจากสมยธนบร ทงๆ ทขณะนนเกดสงครามกบพมาครงใหญ

การขยายพระนคร การขยายพระนครนนเรมในรชกาลท 4 เมอมการขดคลองผดงกรงเกษมขน พรอมสรางปอมแตไมมกาแพง นอกจากนนยงมการตดถนนเจรญกรงและพระรามสหรอสมยนนเรยกถนนตรง ทาใหความเจรญออกไปพรอมกบถนน กสรปไดวาในรชกาลท 4 เมองไดขยายออกไปทางตะวนออก ในรชกาลท 5 ความเจรญไดตามถนนราชดาเนนไปทางเหนอพรอมกบการสรางพระราชวงดสตขน กาแพงเมองตางๆ เรมถกรอเนองจากความเจรญและศกตางๆ เรมไมมแลว ความเจรญไดตามไปพรอมกบวงเจานายตางๆ นอกพระนคร ทงตางๆ กลายเปนเมอง ในสมยรชกาลท 6 ไดเกดสะพานขามแมนาเจาพระยาแหงแรก เปนสะพานขามทางรถไฟชอสะพานพระรามหก พอมาถงรชกาลท 7 ฝงกรงธนบรกบพระนครไดถกเชอมโดยสะพานปฐมบรมราชานสรณ (สะพานพทธ) ทาใหประชาชนเกดความสะดวกขนมามากในการสญจรเมอเกดสงครามโลกครงทสองในรชกาลท 8 พระนครถกโจมตทางอากาศจากฝายสมพนธมตรบอยครง แตพระบรมมหาราชวงปลอดภยเนองจากทางเสรไทยไดระบพกดพระบรมมหาราชวงมใหมการยงระเบด เมอสนสงครามแลวพระนครเรมพฒนาแบบไมหยดเกดการรวมจงหวดตางๆ เขาเปนกรงเทพมหานคร และไดเปนเขตปกครองพเศษหนงในสองแหงของประเทศไทย พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย (รชกาลท 2) เสดจพระราชสมภพเมอวนท 24 กมภาพนธ พ.ศ. 2310 พระนามเดมวา ฉม เปนพระราชโอรสในพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช พระองคทรงใฝพระทยในศลปวฒนธรรมมาก ทงทางดานวจตรศลปและวรรณคดพระองคไดรบการยกยองวาเปนกษตรยผเปนอครศลปน ทรงสรางและบรณะวดวาอารามจานวนมาก ทสาคญทสดคอโปรดเกลาฯ ใหบรณะ วดสลกใกลพระราชวงเดมฝงธนบร จนยงใหญสวยสงากลายเปนวดประจารชกาลของพระองคและพระราชทานนามวา “วดอรณราชวรารามมหาวหาร” ความเปนศลปนเอกของพระองคเหนไดจากการทพระองคทรงแกะสลกบานประตหนาวดสทศนฯ ดวยพระองคเอง ผลงานอนวจตรชนนปจจบนเกบรกษาไวทพพธภณฑสถานแหงชาตกรงเทพฯ นอกจากฝพระหตถเชงชางแลว รชกาลท 2 ยงทรงพรอมอจฉรยภาพในทางกวดวย พระราชนพนธชนสาคญของพระองค บทละครเรอง อเหนา และรามเกยรต นอกจากทรงพระราชนพนธดวยพระองคเองแลว ยงไดชอวาเปนองคอปถมภบรรดาศลปนและกวดวย ยคนจงเรยกไดวาเปนยคสมยทกวรงเรองทสด กวเอกทปรากฏในรชกาล

ของพระองค คอ พระศรสนทรโวหาร (ภ) ทคนไทยทวๆ ไปเรยกวา “สนทรภ”


บท ท

2


100

ในดานการตางประเทศ พระองคทรงไดเรมฟนฟความสมพนธกบประเทศตะวนตกใหม หลงจากหยดชะงกไปตงแตสมยสมเดจพระนารายณมหาราช โดยมพระบรมราชานญาตใหโปรตเกสเขามาตงสถานทตไดเปนชาตแรก พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว (รชกาลท 3) เสดจพระราชสมภพ เมอวนท 31 มนาคม พ.ศ. 2330 มพระนามเดมวา พระองคเจาทบ เปนพระราชโอรสในพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลยและเจาจอมมารดาเรยบ เปนกษตรยผทรงเครงครดในศาสนาพทธ ชาวตะวนตกมกมองวาพระองคตงและตอตานศาสนาอน แมกระนนกทรงอนญาตใหมชชนนารจากอเมรกานาแพทยแผนตะวนตกเขามาเผยแพรได ความจรงในสมยรชกาลท 3 ประเทศสยามตองรบบรรดาทตตางๆ จากชาตตะวนตกทเขามาทาสญญาทางการคาบางแลว โดยเฉพาะการมาถงของเซอรจอหน เบารง จากองกฤษทเขามาทาสญญาเบารง อนสงผลอยางใหญหลวงตองานประเทศสยามในเวลาตอมา อยางไรกตามผลจากการเปดประเทศมาปรากฎอยางเดนชดในสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 4 ซงทรงสนพระทยในศลปะวทยาการของตะวนตกมาก พระองคทรงศกษาวชาการตางๆ อยางแตกฉาน ทรงเขาใจภาษาบาลเปนอยางดตงแตครงทออกผนวชเปนเวลาถง 27 พรรษากอนทรงขนครองราชย สวนภาษาองกฤษนนทรงไดเรยนกบมชชนนารจนสามารถตรสไดเปนอยางด นอกจากนยงมความรในวทยาศาสตรแขนงตางๆ โดยเฉพาะดาราศาสตร ในยคสมยของพระองค ขนมธรรมเนยมตางๆ ในราชสานกไดเปลยนไปมาก เชน การแตงกายเขาเฝาของขนนาง ทรงใหสวมเสอผาแบบตะวนตกแทนทจะเปลอยทอนบนเชนสมยกอน หรอยกเลกประเพณหมอบคลาน เปนตน สวนในดานการศาสนานนทรงตง นกายธรรมยตขนมา ซงเปนการเรมตนการรวมอานาจของคณะสงฆ ซงเคยกระจดกระจายทวประเทศใหเขามาอยทสวนกลาง พระองคนบวาทรงเปนกษตรยผมวสยทศนยาวไกล และทรงตระหนกถงภยจากลทธลาอาณานคมของประเทศตะวนตก ซงในเวลานนเขายดครองประเทศเพอนบานของสยามจนหมดสนแลว พระองคทรงมพระราชดารวา ความเขมแขงแบบตะวนออกของสยามไมสามารถชวยใหประเทศรอดพนจากการตกเปนอาณานคมได จงทรงเนนใหประเทศสยามพฒนาใหทนสมยเพอลดความขดแยงกบชาตตะวนตก ยคสมยนกลาวไดวาประเทศสยามเรมหนทศทางไปสตะวนตกแทนทจะแขงขนอยางประเทศเพอนบาน ซงถงทสดแลวกไมอาจสความไดเปรยบทางเทคโนโลยของชาตตะวนตกไดในราชสานกทรงจางครฝรงมาสอนภาษาใหแกพระราชโอรสและพระราชธดา สวนภายนอกมชาวตางประเทศจานวนมากทมาประกอบกจการในเมองสยาม สมยนมหนงสอพมพภาษาไทยออกมาเปนครงแรก นนคอ บางกอกรคอดเดอรของหมอบดเลย พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท 4) เสดจพระราชสมภพเมอวนท 18 ตลาคม พ.ศ. 2347 เปนพระราชโอรสในพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย และสมเดจพระศรสรเยนทราบรมราชน มพระนามเดมวา เจาฟามหามาลา เมอพระชมมายได 9 พรรษา ไดรบสถาปนาเปนเจาฟามงกฎมพระราชอนชารวมพระราชมารดา คอ เจาฟา

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


จฬามณ ซงตอมาไดรบสถาปนาเปนพระบาทสมเดจพระปนเกลาเจาอยหว เมอพระชนมาย

ได 21 พรรษา ไดออกผนวชตามประเพณและอยในเพศบรรพชต ตลอดรชสมยรชกาลท 3

เมอรชกาลท 3 สวรรคตจงไดลาสกขามาขนครองราชยสมบต

ระหวางททรงผนวช ประทบอยทวดมหาธาต แลวทรงยายไปอยวดราชาธวาส

(วดสมอราย) พระองคไดทรงตงคณะสงฆ ชอ “คณะธรรมยตนกาย” ขน ตอมาทรงยาย

ไปอยวดบวรนเวศวหารไดรบแตงตงเปนพระราชาคณะ และไดเปนเจาอาวาสวดบวรนเวศ

องคแรก ทรงรอบรภาษาบาลและแตกฉานในพระไตรปฏก นอกจากนน ยงศกษาภาษาลาตน

และภาษาองกฤษจนสามารถใชงานไดด ในรชสมยของพระองค องกฤษ สหรฐอเมรกา และ

ฝรงเศส ตางกสงทตมาขอทาสนธสญญาในเรองสทธสภาพนอกอาณาเขตใหแกคนในบงคบ

ของตน และสทธการคาขายเสร ตอมาไทยไดทาสญญาไมตรกบประเทศนอรเวย เบลเยยม

และอตาล และไดทรงสงคณะทตออกไปเจรญพระราชไมตรกบตางประเทศ นบเปนครงทสอง

ของไทย นบตอจากสมยสมเดจพระนารายณมหาราช โดยไปยงประเทศองกฤษ และฝรงเศส

ทรงจางชาวยโรปมารบราชการในไทย ในหนาทลามแปลเอกสารตารา ครฝกวชาทาง

ทหารและตารวจ และงานดานการชาง ทรงตงโรงพมพของรฐบาล ตงโรงกษาปณเพอผลต

เงนเหรยญ แทนเงนพดดวงและเบยหอยทใชอยเดม มโรงสไฟ โรงเลอยจกร เปดททาการ

ศลกากร ตดถนนสายหลกๆ ไดแก ถนนบารงเมอง ถนนเฟองนคร ถนนเจรญกรง และ

ถนนสลม มรถมาขนใชครงแรกขดคลองผดงกรงเกษม คลองมหาสวสด คลองภาษเจรญ

คลองดาเนนสะดวก และคลองหวลาโพง

ดานการปกครอง ไดจดตงตารวจนครบาล ศาล แกไขกฎหมายใหทนสมย ใหเสรภาพ

ในการนบถอศาสนาดานศาสนา ไดสรางวดราชประดษฐ วดมงกฎกษตรยารามและวดปทม

วนาราม เปนตน ทรงเชยวชาญทางโหราศาสตร สามารถคานวนการเกดจนทรปราคา และ

สรยปราคาไดอยางแมนยา ทรงคานวณการเกดสรยปราคาหมดดวงในวนขน 1 คา เดอน

10 ป พ.ศ. 2411 ณ ตาบลหวากอ (คลองวาฬ) จงหวดประจวบครขนธ ไดอยางถกตอง พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท 5) เสดจพระราชสมภพเมอ

วนท 20 กนยายน พ.ศ. 2396 มพระนามเดมวา เจาฟาจฬาลงกรณ เปนพระราชโอรสในพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว และสมเดจพระเทพศรนทรามาตย กอนขนครอง

ราชยทรงดารงพระยศเปนกรมขนพนตประชานาถ

พระองคไดทรงสรางความเจรญรงเรองใหแกประเทศนานปการ ทรงบรหารประเทศ

กาวหนาทดเทยมนานาอารยประเทศ ทรงประกาศเลกทาส ปรบปรงระบบการศาล ตง

กระทรวงยตธรรม ปรบปรงกฎหมายตางๆ สงเสรมการศกษาอยางกวางขวางในหมประชาชน

ทวไป ตงกระทรวงธรรมการ ตงโรงเรยนฝกหดคร สงนกเรยนไทยไปศกษาในยโรป สรางการรถไฟ โดยทรงเปดเสนทางเดนรถไฟสายกรงเทพฯ ถงนครราชสมา เมอวนท 9 มนาคม พ.ศ.

2421 สรางโรงไฟฟาจดใหมการเดนรถรางขนในกรงเทพฯ จดตงการ ไปรษณยโทรเลข เมอ

พ.ศ. 2421 สรางระบบการประปา ฯลฯ


บท ท

2


102

ดานการตางประเทศ ทรงมวสยทศนกวางไกลยงนก ไดทรงนาประเทศไทยใหรอดพน

จากการเปนเมองขนของชาตตะวนตกไดตลอดรอดฝง โดยดาเนนการผกสมพนธไมตรกบ

ประเทศมหาอานาจเพอคานอานาจ พระองคไดเสดจประพาสยโรป ถงสองครง ไดเสดจ

เยอนประเทศ ฝรงเศส รสเซย เยอรมน องกฤษ ออสเตรย ฮงการ เบลเยยม อตาล สวเดน

และเดนมารก เมอป พ.ศ. 2440 ทรงแตงตงราชทตไปประจาประเทศตางๆ ในป พ.ศ. 2424

ไดแก อตาล เยอรมน เนเธอรแลนด เบลเยยม ออสเตรย ฮงการ เดนมารก สวเดน โปรตเกส

นอรเวย และสเปน องกฤษ ในป พ.ศ. 2425 สหรฐอเมรกาในป พ.ศ. 2427 รสเซยในป

พ.ศ. 2440 และญปนในป พ.ศ. 2442

พระองคทรงปกครองอาณาประชาราษฎร ใหเปนสขรมเยนโปรดการเสดจประพาส

ดวยตนเองเพอใหไดทรงทราบความเปนอยทแทจรงของพสกนกร ทรงสนพระทยในวชา

ความร และวทยาการแขนงตาง ๆ อยางกวางขวาง และนามาใชบรหารประเทศใหเจรญรด

หนาอยางรวดเรว พระองคจงไดรบถวายพระราชสมญญานามวา สมเดจพระปยมหาราช

ดานการพระศาสนาทรงทานบารงและจดการใหเหมาะสมเจรญรงเรอง ทรงสถาปนา

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลยขน ณ วดมหาธาต และมหามงกฎราชวทยาลยขน ณ วดบวร

นเวศวหารเพอใหเปนสถานศกษาพระปรยตธรรม และวชาการชนสง นอกจากนน ยงทรง

สรางวดเทพศรนทราวาส และวดเบญจมบพตร ซงนบวาเปนสถาปตยกรรมทงดงามยงแหง

หนงของกรงเทพฯ

พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว (รชกาลท 6) เสดจพระราชสมภพเมอ

วนท 1 มกราคม พ.ศ. 2423 มพระนามเดมวา สมเดจเจาฟามหาวชราวธ เปนพระราชโอรส

ในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว และสมเดจพระศรพชรนทราบรมราชนนาถ ได

รบสถาปนาเปนสมเดจเจาฟา กรมขนเทพทวาราวด เมอพระชนมายได 8 พรรษา เมอพระ

ชนมายได 11 พรรษา ไดเสดจไปศกษาวชาการทประเทศองกฤษ ทรงศกษาในมหาวทยาลย

ออกซฟอรด และศกษาวชาการทหารบกทโรงเรยนนายรอยแซนดเฮสต ไดรบสถาปนาเปนสมเดจพระบรมโอรสาธราชสยามมกฎราชกมาร เมอป พ.ศ. 2437

เสดจกลบประเทศไทยแลว ทรงเขารบราชการในตาแหนงจเรทพบก และทรงบญชาการทหารมหาดเลกดารงพระยศพลเอก

เสดจขนครองราชยสมบต เมอวนท 23 ตลาคม พ.ศ. 2453 ไดทรงปรบปรงดานการ

ศกษาของไทย โปรดใหตราพระราชบญญต ประถมศกษา ใหเปน การศกษาภาคบงคบ ทรงตง

กระทรวงการทหารเรอ กองเสอปา และกองลกเสอ โรงพยาบาลจฬาลงกรณ กรมศลปากร โรง

ไฟฟาหลวงสามเสน คลงออมสน กรมสถตพยากรณ กรมสรรพากร กรมตรวจเงนแผนดน กรม

มหาวทยาลย กรมรถไฟหลวง และเปดเดนรถไฟไปเชอมกบมลาย ตงสถานเสาวภาและกรมรางกฎหมาย ทรงเปลยนการใชรตนโกสนทรศก (ร.ศ.) เปนพทธศกราช (พ.ศ.)

พระองคไดทรงปลกฝง ความรกชาตใหเกดขนในหมประชาชาวไทย ทรงเปนศลปน

และสงเสรมงานประพนธเปนอยางมาก ทรงเปนผนาในการประพนธวรรณคดไทย ทงทเปน

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


รอยแกวและรอยกรอง ทรงเขยนหนงสอทางดานประวตศาสตร และดานการทหารไวเปน

จานวนมากประมาณถง 200 เครอง พระองคจงไดรบถวายพระราชสมญญานามวา สมเดจ

พระมหาธรราชเจา ทรงเปนนกปราชญทยงใหญพระองคหนงของไทย

การปกครองประเทศไดทรงเจรญรอยตามสมเดจพระราชบดา สานตองานทยงไม

เสรจสนในรชสมยของพระองคไดเกดสงครามโลกครงท 1 โดยมสมรภมอยในทวปยโรป ทรง

ตดสนพระทยประกาศสงครามกบเยอรมน โดยเขารวมกบสมพนธมตรไดสงทหารไทยไปรวม

รบ ณ ประเทศฝรงเศส ผลทสดไดเปนฝายชนะสงคราม ทาใหไทยไดรบการแกไขสนธสญญา

ทไทยเสยเปรยบตางประเทศไดเปนอนมาก

พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว (รชกาลท 7) เสดจพระราชสมภพเมอวน

ท 8 พฤศจกายน พ.ศ. 2436 มพระนามเดมวาสมเดจเจาฟาประชาธปกศกดเดชน เปนพระ

ราชโอรส พระองคเลกของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว และสมเดจศรพชรน

ทราบรมราชนนาถไดรบสถาปนาเปนกรมขนสโขทยธรรมราชา เมอพระชนมายได 12 พรรษา

ไดเสดจไปศกษาวชาการทหารบกทประเทศองกฤษ และฝรงเศส สาเรจการศกษาแลวเสดจ

กลบประเทศไทย เขารบราชการทกองพนทหารปนใหญท 1 รกษาพระองคในตาแหนงผ

บงคบกองรอย ตอมาไดรบราชการในตาแหนงผบงคบการโรงเรยนนายรอยทหารบกชนปฐม

ปลดกรมเสนาธการทหารบก ผบญชาการกองพลทหารบกท 2 แลวไดทรงกรมเปนกรมหลวง

สโขทยธรรมราชา

เสดจขนครองราชยสมบต เมอวนท 26 พฤศจกายน พ.ศ. 2468 ในชวงเวลาท

เศรษฐกจของประเทศและของโลกกาลงทรดหนก อนเปนผลเนองมาจากสงครามโลก ครง

ท 1 ซงพระองคกไดทรงแกไขอยางเตมพระกาลงความสามารถจนประเทศไทย ไดรอดพน

จากวกฤตการณนนได ในรชสมยของพระองค ไทยสามารถตดตอกบนานาประเทศทางวทย

และโทรเลขไดโดยทวไปเปนครงแรก ทรงพระราชทานนามหอสมดแหงชาต พมพพระไตรปฎกเลมใหม สรางโรงเรยนวชราวธวทยาลย เปดเดนรถไฟไปถงชายแดนไทยตดตอกบเขมร แกไขระบบการจดเกบภาษาอากรใหม ตงสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย

ประกาศพระราชบญญตเงนตรา และทรงตรากฎหมายอนๆ อกเปนจานวนมาก สรางสะพานพระปฐมบรมราชานสรณ (สะพานพระพทธยอดฟาฯ) วนท 24 มถนายน พ.ศ. 2475 คณะ

ราษฎรไดปฏวตเปลยนแปลงการปกครองตอมาเมอวนท 2 มนาคม พ.ศ. 2477 พระองค

ไดตดสนพระทยสละราชสมบต ตอมาไดเสดจสวรรคต เมอวนท 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2484

ณ ประเทศองกฤษ

พระราชหตถเลขาททรงลาออกจากราชบลลงก มความตอนหนงวา “ขาพเจาม

ความเหนใจทจะสละอานาจอนเปนของขาพเจาอยเดมใหแกราษฎรโดยทวไป แตขาพเจาไมยนยอมยกอานาจทงหลายของขาพเจาใหแกผใด คณะใดโดยเฉพาะ เพอใช

อานาจโดยสทธขาดและโดยไมฟงเสยงอนแทจรงของประชาราษฎร”


บท ท

2


104

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล (รชกาลท 8) เสดจพระราชสมภพ เมอวนท 20 กนยายน 2468 ณ เมองไฮเดลเบรก ประเทศเยอรมน ทรงเปนพระราชโอรสองคทสองของสมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม บรมราชชนก และสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน เมอพระชนมายได 3 เดอน ไดตามเสดจพระบรมราชชนกนาถและพระราชมารดา ไปประทบอย ณ ประเทศฝรงเศสและสหรฐอเมรกา จนพระชนมายได 3 พรรษา จงเสดจกลบประเทศไทย เมอป พ.ศ. 2471 หลงเปลยนแปลงการปกครอง สมเดจพระราชชนนไดนาเสดจไปประทบอย ณ เมองโลซานน ประเทศสวตเซอรแลนด เมอป พ.ศ. 2476 เมอพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว ทรงสละราชสมบต เมอวนท 2 มนาคม พ.ศ. 2477 พระองคไดเสดจขนครองราชย เมอพระชนมายได 10 พรรษา จงตองมคณะผสาเรจราชการแผนดนปฏบตหนาทแทนพระองค พระเจาวรวงศเธอ กรมหมนอนวรรตนจาตรงต เปนประธาน ตอมาพระองคเจาอาทตยทพอาภา เปนประธาน พระองคมนาพระราชหฤทยเปยมดวยพระเมตตากรณาในพสกนกรโปรดการศกษาการกฬา การชาง และการดนตรไดเสดจไปศกษาตอ ณ ประเทศสวตเซอรแลนดเมอสงครามโลกครงท 2 สงบ ไดเสดจนวตประเทศไทย เมอวนท 5 ธนวาคม พ.ศ. 2488ผสาเรจราชการแทนพระองค จงไดถวายราชกจเพอใหทรงบรหารโดยพระราชอานาจ เมอวนท 9 มถนายน พ.ศ. 2489 ไดเกดเหตการณอนไมคาดฝน พระองคตองอาวธปนเสดจสวรรคต ณ ทนงบรมพมานในพระบรมมหาราชวง ยงความเศราสลด และความอาลยรกจากพสกนกรเปนทยง พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชมหาราช (รชกาล ท 9) เสดจพระราชสมภพ เมอวนท 5 ธนวาคม พ.ศ. 2470 ณ มลรฐแมซซาชเซทส ประเทศสหรฐอเมรกา เปนพระราชโอรส องคเลกของสมเดจพระมหตลาธเบศรอดลยเดชวกรม บรมราชชนกและสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน เมอพระชนมายได 1 พรรษา ไดเสดจนวตสประเทศไทยในป พ.ศ. 2471 ภายหลงจากทสมเดจพระราชบดาเสดจทวงคตแลว ไดเสดจกลบไปประทบทเมองโลซานน ประเทศสวตเซอรแลนด และเขารบการศกษา ณ ทนน เมอสมเดจพระบรมเชษฐาธราช พระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดลเสดจสวรรคตเมอวนท 13 มถนายน พ.ศ. 2489 ไดเสดจขนครองราชยสบแทน เมอพระชนมายได 19 พรรษา โดยมผสาเรจราชการแทนพระองค แลวทรงเสดจไปศกษาตอในวชานตศาสตร ทประเทศสวตเซอรแลนด พระองคไดเสดจนวตสประเทศไทย เมอ ป พ.ศ. 2493 เพอถวายพระเพลงพระบรมศพพระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดลและไดทรงเขาพระราชพธ อภเษกสมรสกบสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ ซงขณะนนดารงพระยศ เปน ม.ร.ว.สรกตกตยากร พระธดาของพระวรวงศเธอ กรมหมนจนทบรสรนาถ และไดประกาศพระบรมราชโองการสถาปนาเปนสมเดจพระบรมราชน ไดมพระบรมราชาภเษก เฉลมพระปรมาภไธยวา พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหา ภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศร รามาธบด จกรนฤบดนทร สยามนทราธราช บรมนาถบพตร เมอวนท 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2493

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


ไดเสดจกลบไปทรงศกษาตอ ณ ประเทศสวตเซอรแลนด เมอวนท 5 มถนายน พ.ศ.

2493 จนถงป พ.ศ. 2494 จงเสดจนวตพระนคร ไดเสดจออกผนวช ณ วดพระ

ศรรตนศาสดารามเมอวนท 22 ตลาคม พ.ศ. 2499 แลวเสดจประทบ ณ วดบวรนเวศวหาร

ระหวางททรงผนวชสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชน ทรงเปนผสาเรจราชการแทนพระองค

จงไดรบโปรดเกลาฯ ใหสถาปนาเปนสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทรง

บาเพญพระราชกรณยกจเปนเอนกประการแผไพศาลไปทวทงในประเทศและตางประเทศ

ทรงเสดจพระราชดาเนนเยอนตางประเทศทงในยโรป เอเชย และอเมรกา เพอเจรญ

พระราชไมตรอยางกวางขวาง ปรากฏพระเกยรตคณอยางทไมเคยปรากฎมากอน ดานใน

ประเทศทรงเสดจเยยมเยยนราษฎรในชนบททอยหางไกลเพอรบทราบปญหาตางๆ โดยตรง

และไดทรงรเรมโครงการตามพระราชดาร เพอแกปญหาเหลานนพรอมทงพฒนาใหดขนเพอ

ใหสามารถชวยตนเองได

พระราชกรณยกจของพระองค ทงในฐานะททรงเปนพระประมขของประเทศและใน

ฐานะสวนพระองคเปนไปอยางไมหยดยง ทรงเตมเปยมดวยทศพธราชธรรม ทรงมพระอจฉ

รยภาพในดานตางๆ ยากทจะหาผเสมอเหมอน ทรงมพระราชศรทธาตงมน และแตกฉานใน

พระศาสนาและทรงถายทอดแกพสกนกรของพระองคในทกโอกาส ดงเราจะไดพบในพระบรม

ราโชวาททพระราชทานแกประชาชนในโอกาสตางๆ

การเปลยนแปลงการปกครอง

ภายหลงการปฏรปการปกครองและการปฏรปการศกษาในรชกาลท 5 พระองคได

มกระแสความคดทจะใหประเทศไทยมการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบ

สมบรณาญาสทธราชยมาเปนระบอบการปกครองทมรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดในการ

ปกครองประเทศ โดยมรฐสภาเปนสถาบนหลกทจะใหประชาชนมสวนรวมในการปกครอง

มากขนเปนลาดบ จนกระทงไดมคณะนายทหารชดกบฏ ร.ศ.130 ซงมความคดทปฏบต

การใหบรรลความมงหมายดงกลาว แตไมทนลงมอกระทาการกถกจบไดเสยกอนเมอ พ.ศ.

2454 ในตนรชกาลท 6 อยางไรกตาม เสยงเรยกรองใหมการเปลยนแปลงการปกครองกยงคงมออกมาเปน

ระยะๆ ทางหนาหนงสอพมพ แตยงไมผลตอการเปลยนแปลงใดๆ มากนก นอกจากการ

ปรบตวของรฐบาลทางดานการเมองการปกครองใหทนสมยยงขนกวาเดมเทานน แตกยงไม

ไดมการประกาศใชรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศแตประการใด จน

กระทงในสมยรชกาลท 7 ไดมคณะผกอการภายใตการนาของ พ.อ.พระยาพหลพลพยหเสนา ซงไดกอการเปลยนแปลงการปกครองเปนผลสาเรจใน พ.ศ. 2475

ดงนนการเปลยนแปลงการปกครองใน พ.ศ. 2475 จงเปนการเปลยนแปลงทางการ

เมองทสาคญของประวตศาสตรชาตไทย


บท ท

2


106

สภาพการณโดยทวไปของบานเมองกอนเกดการเปลยนแปลงการปกครอง สงคมไทยกาลงอยในชวงเวลาของการเปลยนแปลงเขาสความทนสมยตามแบบตะวนตกในทกๆ ดาน อนเปนผลสบเนองมาจากการปฏรปแผนดนเขาสความทนสมยในรชกาลท 5 (พ.ศ. 2411 – 2453) ความจรงแลวสงคมไทยเรมปรบตวใหเขากบกระแสวฒนธรรมตะวนตกมาตงแตสมยรชกาลท 4 ภายหลงไดทาสนธสญญาบาวรงกบองกฤษใน พ.ศ. 2398 และกบประเทศอนๆ ในภาคพนยโรปอกหลายประเทศ และทรงเปดรบประเพณและวฒนธรรมของตะวนตก เชน การจางชาวตะวนตกใหเปนครสอนภาษาองกฤษแกพระราชโอรสและพระราชธดาในพระบรมมหาราชวง การใหขาราชการสวมเสอเขาเฝา การอนญาตใหชาวตางประเทศเขาเฝาพรอมกบขนนางขาราชการไทยในงานพระบรมราชาภเษก เปนตน ในสมยรชกาลท 5 ไดทรงดาเนนพระบรมราโชบายปลดปลอยไพรใหเปนอสระและทรงประกาศเลกทาสใหเปนไทแกตนเอง พรอมกนนนยงทรงปฏรปการศกษาตามแบบตะวนตก เพอใหคนไทยทกคนไดรบการศกษาถงขนอานออกเขยนไดและคดเลขเปน ไมวาจะเปนเจานาย บตรหลาน ขนนาง หรอราษฎรสามญชนทพนจากความเปนไพรหรอทาส ถาบคคลใดมสตปญญาเฉลยวฉลาดกจะมโอกาสเดนทางไปศกษาตอยงประเทศตะวนตกโดยพระบรมราชานเคราะหจากผลการปฏรปการศกษา ทาใหคนไทยบางกลมทไดรบการศกษาตามแบบตะวนตก เรมรบเอากระแสความคดเกยวกบการเมองสมยใหม ทยดถอรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศมาจากตะวนตก และมความปรารถนาทจะเหนการเปลยนแปลง สมยรชกาลท 5 ทรงปฏรปประเทศเขาสความทนสมย สงคมไทยกเรมกาวเขาสความมเสรในการแสดงความคดเหนมากขน โดยเรมเปดโอกาสสอมวลชนเสนอความคดเหนตอสาธารณชนไดคอนขางเสร ดงนน จงปรากฏวาสอมวลชนตางๆ เชน น.ส.พ. สยามประเทศ, ตลวภาคพจนกจ, ศรพจนภาค, จนโนสยามวารศพท ซงตพมพจาหนายในรชกาลท 5 น.ส.พ. บางกอกเมอง ซงพมพจาหนายในสมยรชกาลท 6 และน.ส.พ. สยามรวว ซงพมพจาหนายในสมยรชกาลท 7 ไดเรยกรองและชนาใหมการเปลยนแปลงการปกครองประเทศไปสระบบรฐสภา โดยมรฐธรรมนญเปนหลกในการปกครองประเทศอยางตอเนอง อยางไรกตาม เนองจากการปลดปลอยไพรและทาสใหเปนอสระในสมยรชกาลท 5 ไดผานพนไปไดเพยง 20 ปเศษ ดงนนสภาพสงคมสวนใหญในสมยรชกาลท 7 กอนทจะเกดการเปลยนแปลงการปกครอง จงยงตกอยภายใตอทธพลของวฒนธรรมในระบบเจาขนมลนาย นอกจากนคนสวนนอยยงคงมฐานะ สทธผลประโยชนตางๆ เหนอคนไทยสวนใหญ คนสวนใหญมกมความเหนคลอยตามความคดทสวนนอยซงเปนชนชนนาของสงคมไทยชนา ถาจะมความขดแยงในสงคมกมกจะเปนความขดแยงในทางความคด และความขดแยงในเชงผลประโยชนในหมชนชนนาของสงคมทไดรบการศกษาจากประเทศตะวนตกมากกวาจะเปนความขดแยงระหวางชนชนนาของสงคมไทยกบราษฎรทวไป สภาพการณทางการเมองและการปกครองของไทยกาลงอยในระยะปรบตวเขาสแบบแผนการปกครองของตะวนตก เหนไดจากพระบรมราโชบายของพระมหากษตรยไทย

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


ทกพระองค ภายหลงทไทยไดมการตดตอกบประเทศตะวนตกอยางกวางขวาง นบตงแตสมยรบกาลท 4 – 7 สมยรชกาลท 4 ยงไมไดทรงดาเนนนโยบายปรบปรงการปกครองใหเปนแบบตะวนตก แตกทรงมแนวพระราชดารโนมเอยงไปในทางเสรนยม เชน ประกาศใหเจานายและขาราชการเลอกตงตาแหนงมหาราชครปโรหตและตาแหนงพระมหาราชครมหธร อนเปนตาแหนงตลาการทวางลง แทนทจะทรงแตงตงผพพากษาตามพระราชอานาจของพระองค และเปลยนแปลงวธถวายนาพพฒนสตยาดวยการทพระองคทรงเสวยนาพพฒนสตยารวมกบขนนางขาราชการและทรงปฏญาณความซอสตยของพระองคตอขนนางขาราชการทงปวงดวย สมยรชกาลท 5 ทรงปฏรปการเมองการปกครองครงใหญ เพอใหการปกครองของไทยไดเจรญกาวหนาทดเทยมกบชาตตะวนตก โดยจดตง สภาทปรกษาราชการแผนดน (Council of State) และสภาทปรกษาสวนพระองค (Privy Council) ใน พ.ศ. 2417 เพอถวายคาปรกษาเกยวกบการบรหารราชการแผนดนในเรองตางๆ ทพระองคของคาปรกษาไป นอกจากนพระองคยงทรงปฏรปการปกครองทสาคญ คอ การจดตงกระทรวงแบบใหมจานวน 12 กระทรวงขนแทนจตสดมภในสวนกลางและจดระบบการปกครองหวเมองตางๆ ในรปมณฑลเทศาภบาลในภมภาค โดยเรมตงแต พ.ศ. 2435 เปนตนมา นอกจากนพระองคทรงรเรมทดลองการจดการปกครองทองถนในรปสขาภบาล จดตง รฐมนตรสภา เพอทาหนาทตามกฎหมาย ใน พ.ศ. 2437 ตามแบบอยางตะวนตก สมยรชกาลท 6 ทรงรเรมทดลองการปกครองแบบประชาธปไตยโดยการจดตงดสตธาน เมองประชาธปไตยขนในบรเวณพระราชวงดสต พ.ศ. 2461 เพอทดลองฝกฝนใหบรรดาขาราชการไดทดลองปกครองตนเองในนครดสตธาน เหมอนกบการจดรปแบบการปกครองทองถนทเรยกวา “เทศบาล” นอกจากนยงทรงจดตงกระทรวงขนมาใหมจากทมอยเดม และยบเลกกระทรวงบางกระทรวงใหมความทนสมยมากขน โดยทรงจดตงมณฑลเพมขนและทรงปรบปรงการบรหารงานของมณฑลดวยการยบรวมมณฑลเปนหนวยราชการทเกยวกบการปกครองเรยกวา มณฑลภาค เพอใหการปกครองแบบมณฑลเทศาภบาลมความคลองตวมากขน สมยรชกาลท 7 (พ.ศ. 2468 – 2475) ทรงเลงเหนความจาเปนทจะตองเปลยนแปลงการปกครองใหทนสมย และตองเตรยมการใหพรอมเพมมใหเกดความผดพลาดได โดยพระองคไดทรงจดตงอภรฐมนตรสภา เพอเปนทปรกษาราชการแผนดน พ.ศ. 2468 และทรงมอบหมายใหอภรฐมนตรสภาวางระเบยบสาหรบจดตงสภากรรมการองคมนตร เพอเปนสภาทปรกษาสวนพระองคอกดวย นอกจากนทรงมอบหมายใหอภรฐมนตรวางรปแบบการปกครองทองถนในรปเทศบาลดวยการแกไขปรบปรงสขาภบาลทมอยใหเปนเทศบาล แตไมมโอกาสไดประกาศใช เพราะไดเกดการเปลยนแปลงการปกครองขนกอน นอกจากนยงทรงโปรดเกลาฯ ใหพระยาศรวศาลวาจาและนายเรยมอนด บ. สตเวนส ซงเปนทปรกษากระทรวงการตางประเทศชวยกนรางรฐธรรมนญ ตามกระแสพระราชดารใน พ.ศ. 2474 มสาระสาคญดงน


บท ท

2


108

อานาจนตบญญตจะมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรทางออม โดยมสมาชก

2 ประเภท คอ มาจากการเลอกตงและการแตงตง สวนผทมสทธสมครเลอกตงจะตองมอาย

ไมตากวา 30 ป มพนฐานความรอานออกเขยนได สวนอานาจบรหารใหพระมหากษตรย

ทรงเลอกนายกรฐมนตร แตเนองจากอภรฐมนตรมความเหนประชาชนยงไมพรอม ดงนน

การประกาศใชรฐธรรมนญควรระงบไวชวคราว จนกระทงไดเกดการเปลยนแปลงการปกครอง

เสยกอนจงมไดมการประกาศใชแตอยางใด

สาเหตการเปลยนแปลงการปกครองในพ.ศ. 2475

1. ความเสอมของระบอบสมบรณาญาสทธราชย

การทคณะนายทหารหนมภายใตการนาของ ร.อ. ขนทวยหาญพทกษ (เหลง ศรจนทร)

ไดวางแผนยดอานาจการปกครอง เพอเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชย

มาเปนระบอบทจากดพระราชอานาจของพระมหากษตรยใหอยในฐานะประมขของประเทศ

ภายใตรฐธรรมนญเมอ พ.ศ. 2454 แตไมประสบความสาเรจเพราะถกจบกมกอนลงมอปฏบต

งาน แสดงใหเหนถงความเสอมของระบอบนอยางเหนไดชด ขณะเดยวกนในสมยรชกาลท

6ไดมการวพากษวจารณกนอยางกวางขวางเกยวกบการใชจายเงนงบประมาณทไมดลกบ

รายรบ ทาใหมการกลาวโจมตรฐบาลวาใชจายฟมเฟอยเกนไป ครงตอมาในสมยรชกาลท 7

พระองคกถกโจมตวาทรงตกอยใตอทธพลของอภรฐมนตรสภา ซงเปนสภาทปรกษาท

ประกอบดวยสมาชกทเปนพระบรมวงศานวงศชนสง และบรรดาพระราชวงศกมบทบาทใน

การบรหารบานเมองมากเกนไป ควรจะใหบคคลอนทมความสามารถเขามสวนรวมในการ

บรหารบานเมองดวย ปรากฎการณดงกลาวสะทอนใหเหนถงความไมพอใจตอระบอบการ

ปกครองทมพระมหากษตรยอยเหนอกฎหมาย ซงนบวนจะมปฏกรยาตอตานมากขน

2. การไดรบการศกษาตามแนวความคดตะวนตกของบรรดาชนชนนาในสงคมไทย

อทธพลจากการปฏรปการศกษาในสมยรชกาลท 5 ทาใหคนไทยสวนหนงทไปศกษายงประเทศตะวนตก ไดรบอทธพลแนวคดทางการเมองสมยใหม และนากลบมาเผยแพรใน

ประเทศไทย ทาใหคนไทยบางสวนทไมไดไปศกษาตอในตางประเทศรบอทธพลแนวความคด

ดงกลาวดวย อทธพลของปฏรปการศกษาไดสงผลกระตนใหเกดความคดในการเปลยนแปลง

การปกครองมากขน นบตงแตคณะเจานายและขาราชการเสนอคากราบบงคมทลใหเปลยนแปลงการปกครอง ในพ.ศ. 2427 นกหนงสอพมพอยางเทยนวรรณ (ต.ว.ส.วณณาโภ)

ก.ศ.ร.กหลาบ (ตรษ ตฤษณานนท) ไดเรยกรองใหปกครองบานเมองในระบบรฐสภา เพอให

ประชาชนมสวนรวมในการปกครองและยงไดกลาววพากษวจารณสงคม กระทบกระเทยบชนชนสงททาตวฟงเฟอ ซงตวเทยนวรรณเองกไดกราบบงคมทลถวายโครงรางระบบการ

ปกครองทเปนประชาธปไตยแดรชกาลท 5 ตอมาในรชกาลท 6 กลมกบฏ ร.ศ.130 ทวางแผนยดอานาจการเปลยนแปลงการปกครอง กเปนบคคลทไดรบการศกษาแบบตะวนตกแตไม

เคยไปศกษาในตางประเทศ แตคณะผกอการเปลยนแปลงการครองในพ.ศ. 2475 เปนคณะ

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


บคคลทสวนใหญผานการศกษามาจากประเทศตะวนตกแทบทงสน แสดงใหเหนถงอทธพล

ของความคดในโลกตะวนตกทมตอชนชนผนาของไทยเปนอยางยง เมอคนเหลานเหนความ

สาคญของระบอบประชาธปไตยทมพระมหากษตรยเปนประมข การเปลยนแปลงการปกครอง

จงเกดขน

3. ความเคลอนไหวของบรรดาสอมวลชน

สอมวลชนมบทบาทในการกระตนใหเกดความตนตวในการปกครองแบบใหม

และปฏเสธระบบการปกครองแบบสมบรณาญาสทธราชย เชน น.ส.พ.ตลวภาคพจนกจ

(พ.ศ. 2443 – 2449) น.ส.พ.ศรพจนภาค (พ.ศ. 2451) น.ส.พ.จนโนสยามวารศพท (พ.ศ.

2446 – 2450) น.ส.พ. บางกอกการเมอง (พ.ศ. 2464) น.ส.พ. สยามรวว (พ.ศ. 2430)

น.ส.พ. ไทยใหม (พ.ศ. 2474) ตางกเรยกรองใหมการปกครองในระบบรฐสภาทมรฐธรรมนญ

เปนหลกในการปกครองประเทศ โดยชใหเหนถงความดงามของระบอบประชาธ ปไตยทจะ

เปนแรงผลกดนใหประชาชาตมความเจรญกาวหนามากกวาทเปนอย ดงเชนทปรากฎเปน

ตวอยางในหลายๆ ประเทศทมการปกครองในระบอบรฐธรรมนญ กระแสเรยกรองของ

สอมวลชนในสมยนนไดมสวนตอการสนบสนนใหการดาเนนของคณะผกอการในอนทจะ

เปลยนแปลงการปกครองบรรลผลสาเรจไดเหมอนกน

4. ความขดแยงทางความคดเกยวกบการปกครองในระบอบประชาธปไตย

รชกาลท 7 ทรงเลงเหนความสาคญของการมรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดใน

การปกครองประเทศและทรงเตมพระทยทจะสละพระราชอานาจมาอยภายใตรฐธรรมนญ

เมอถงเวลาทเหมาะสม แตเมอพระองคทรงมกระแสรบสงใหพระยาศรวศาลวาจาและนายเรย

มอนด บ.สตเวนส รางรฐธรรมนญขนมาเพอประกาศใช พระองคไดทรงนาเรองนไปปรกษา

อภรฐมนตรสภา แตอภรฐมนตรสภากลบไมเหนดวย โดยอางวาประชาชนยงขาดความพรอมและเกรงจะเปนผลเสยมากกวาผลด ทงๆ ทรชกาลท 7 ทรงเหนดวยกบการประกาศใช

รฐธรรมนญ แตเมออภรฐมนตรสภาคดคาน พระองคจงมนาพระทยเปนประชาธปไตยโดยทรงฟงเสยงทดทานจากอภรฐมนตรสภาสวนใหญ ดงนนรฐธรรมนญจงยงไมมโอกาสไดรบ

การประกาศใช เปนผลใหคณะผกอการชงลงมอทาการเปลยนแปลงการปกครองในวนท 24 มถนายน 2475 ในทสด

5. สถานการณคลงของประเทศและการแกปญหา การคลงของประเทศเรมประสบปญหามาตงแตสมยรชกาลท 6 เพราะการผลต

ขาวประสบความลมเหลว เนองจากเกดภาวะนาทวมและฝนแลงตดตอกนใน พ.ศ.2460

และ พ.ศ. 2462 ซงกอใหเกดผลเสยหายตอการผลตขาวรนแรง ภายในประเทศกขาดแคลนขาวทจะใชในการบรโภค และไมสามารถสงขาวไปขายยงตางประเทศได ทาใหรฐขาดรายได

เปนจานวนมาก รฐบาลจงตองจดสรรเงนงบประมาณชวยเหลอชาวนา ขาราชการ และผประสบกบภาวะคาครองชพทสงขน มทงรายจายอนๆ เพมขนจนเกนงบประมาณรายได ซง


บท ท

2


110

ใน พ.ศ. 2466 งบประมาณขาดดลถง 18 ลานบาท นอกจากนรฐบาลไดนาเอาเงนคงคลง

ทเกบสะสมไวออกมาใชจายจนหมดสน ในขณะทงบประมาณรายไดตา รชกาลท 6 ทรงแก

ปญหาดวยการกเงนจากตางประเทศ เพอใหมเงนเพยงพอกบงบประมาณรายจาย ทาใหเกด

เสยงวพากษวจารยวารฐบาลใชจายเงนงบประมาณอยางไมประหยด ในขณะทเศรษฐกจของ

ประเทศกาลงคบขน

ตอมาสมยรชกาลท 7 ทรงดาเนนนโยบายตดทอนรายจายของรฐบาลลดจานวน

ขาราชการในกระทรวงตางๆ ใหนอยลง และทรงยนยอมตดทอนงบประมาณรายจายสวน

พระองคใหนอยลง เมอ พ.ศ. 2469 ทาใหรฐบาลมรายไดเพมขนปละ 3 ลานบาท แตเนองจาก

เศรษฐกจของโลกเรมตกตามาเปนลาดบตงแต พ.ศ. 2472 ทาใหมผลกระทบตอประเทศไทย

อยางไมมทางหลกเลยง รฐบาลตองตดทอนรายจายอยางเขมงวดทสด รวมทงปลดขาราชการ

ออกจากตาแหนงเปนอนมาก จดการยบมณฑลตางๆ ทวประเทศ งดจายเบยเลยงและเบย

กนดารของขาราชการ รวมทงการประกาศใหเงนตราของไทยออกจากมาตรฐานทองคา

พ.ศ. 2475 รฐบาลไดประกาศเพมภาษราษฎรโดยเฉพาะการเกบภาษเงนเดอนจาก

ขาราชการ แตมาตรการดงกลาวกไมสามารถจะกอบกสถานการณคลงของประเทศได

กระเตองขนได จากปญหาเศรษฐกจการคลงทรฐบาลไมสามารถแกไขใหมสภาพเปนปกตได

ทาใหคณะผกอการใชเปนขออางในการโจมตประสทธภาพการบรหารงานของรฐบาล จนเปน

เงอนไขใหคณะผกอการดาเนนการเปลยนแปลงการปกครองเปนผลสาเรจ

กจกรรม เรองท 3 ประวตศาสตรชาตไทย

กจกรรมท 8 ใหผเรยนแบงกลม 4 กลม แตละกลมศกษาคนควาและทารายงานสง

พรอมกบนาเสนอ โดยมหวเรอง ดงน

กลมท 1 ประวตความเปนมาของชาตไทย ตงแตสมยโบราณจนถงกรงธนบร

กลมท 2 ประวตความเปนมาของกรงรตนโกสนทร

กลมท 3 การเปลยนแปลงการปกครองใน พ.ศ. 2475

กลมท 4 ใหวเคราะหสถานการณปจจบนของกรงเทพมหานครฯ วาแนวโนม

ประเทศไทยจะยายเมองหลวงไปยงแหงใหม หรอไม เพราะเหตใด

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


เรองท 4 บคคลสาคญของไทยและของโลกในดานประวตศาสตร

จากการศกษาประวตศาสตรไทยและของโลกทาใหเราไดทราบเรองราวและผลงาน

ทดารงความเปนเอกราช มวฒนธรรมดานตางๆ ทเปนเอกลกษณ และทสรางคณคาประโยชน

สงทดงามใหแกมวลมนษย ฉนนอนชนรนหลงจะตองเอาใจใสดแลรกษามรดกตางๆ เหลาน

เพอถายทอดสคนรนหลงตอไป

บคคลสาคญของไทยและของโลก

1. สมยกรงสโขทย

1.1 พอขนรามคาแหงมหาราช

พอขนรามคาแหงมหาราช เปนพระราชโอรสของพอขนศรอนทราทตย

(บางกลางทาว) กบนางเสอง มพระนามเดมวา พระราม เมอชนมาย 19 พรรษา ไดตาม

เสดจพระบดาไปในการสงครามระหวางสโขทย กบเมองฉอด ทรงชวยพระบดาทายทธหตถ

ชนะขนสามชน เจาเมองฉอด พระบดาจงเฉลมพระนามใหเปน “พระรามคาแหง”

พระราชกรณยกจทสาคญ

1. ทรงขยายอาณาเขตออกไปกวางขวางกวารชสมยใดๆ และสรางความสมพนธ

อนดกบรฐใกลเคยง เชน พญาเมงรายแหงอาณาจกรลานนา พญางาเมองแหงแควนพะเยา

พระเจาฟารวแหงอาณาจกรมอญ

2. ทรงประดษฐตวอกษรไทยใน พ.ศ. 1826 3. ทรงสงเสรมการคา ทงการคาภายในและการคาภายนอก เชน ใหงดเวนการเกบ

จงกอบหรอภาษดาน 4. ทรงบารงศาสนา เชน ใหนมนตพระสงฆนกายเถรวาทแบบลงกาวงศจากนครศรธรรมราชมาเปนพระสงฆราช และรเรมการนมนตพระสงฆมาแสดงธรรมในวนพระ

5. ทรงดแลทกขสขของราษฎรอยางใกลชด เชน ใหผเดอดรอนมาสนกระดง ถวาย

ฎกาไดใหทายาทมสทธไดรบมรดกจากพอแมทเสยชวตไป เปนตน

1.2 พระมหาธรรมราชาท 1

พญาลไท หรอ พระยาลไท หรอ พระศรสรยพงศรามมหาธรรม-ราชาธราช หรอพระมหาธรรมราชาท 1 ทรงเปนพระราชโอรสของพระยาเลอไทและพระราชนดดา (หลานป)

ของพอขนรามคาแหง ครองราชย พ.ศ. 1890 แตไมทราบปสนสดรชสมยทแนนอน

สนนษฐานวาอยระหวาง พ.ศ. 1911 – 1966 พระมหาธรรมราชาท 1 ทรงเปนแบบฉบบของกษตรยในคตธรรมราชา ทรงปกครองบานเมองและอาณาประชาราษฎรดวยทศพธราชธรรม

ทรงทานบารงพระพทธศาสนาใหเจรญรงเรองจนสโขทยกลายเปนศนยกลางของพระพทธ

ศาสนาและทรงปฏบตพระองคชกนาชนทงหลายใหพนทกข หลกฐานสาคญอกชนหนงท


บท ท

2


112

แสดงวาพระองคมความรแตกฉานในพระไตรปฎกเปนอยางด ไดแก วรรณกรรมเรอง ไตรภม

พระรวง วรรณคดชนแรกของประเทศไทย เมอป พ.ศ. 1888 ททรงนพนธขนตงแตกอน

เสวยราชยหลงจากทรงเปนรชทายาทครองเมองศรสชนาลยอย 8 ป จงเสดจมาครองสโขทย

เมอป พ.ศ. 1890 โดยตองใชกาลงทหารเขามายดอานาจเพราะทสโขทย หลงสนรชกาลพอขนงว

นาถมแลวเกดการกบฏการสบราชบลลงกไมเปนไปตามครรลองครองธรรม


1. การทานบารงพระพทธศาสนาศนยรวมจตใจของคนในชาต เพราะสโขทยหลง

รชสมยพอขนรามคาแหงมหาราชแลว บานเมองแตกแยกแควนหลายแควนในราชอาณาจกร

แยกตวออกหางไป ไมอยในบงคบบญชาสโขทยตอไป

2. พญาลไททรงคดจะรวบรวมสโขทยใหกลบคนดงเดม แตกทรงทาไมสาเรจ

นโยบายการปกครองทใชศาสนาเปนหลกรวมความเปนปกแผนจงเปนนโยบายหลกใน

รชสมยน

3. ทรงสรางเจดยทนครชม (เมองกาแพงเพชร) สรางพระพทธชนราชทพษณโลก

ทรงออกผนวช เมอ พ.ศ. 1905 การททรงออกผนวช นบวาทาความมนคงให

พทธศาสนามากขน ดงกลาวแลววา หลงรชสมยพอขนรามคาแหงมหาราชแลว บานเมอง

แตกแยกวงการสงฆเองกแตกแยก แตละสานกแตละเมองกปฏบตแตกตางกนออกไป เมอ

ผนาทรงมศรทธาแรงกลาถงขนออกบวช พสกนกรทงหลายกคลอยตามหนมาเลอมใสตาม

แบบอยางพระองค กตตศพทของพระพทธศาสนาในสโขทยจงเลองลอไปไกล พระสงฆชน

ผใหญหลายรปไดออกไปเผยแพรธรรมใสแควนตางๆ เชน อโยธยา หลวงพระบาง เมองนาน

พระเจากอนา แหงลานนาไทย ไดนมนตพระสมณะเถระไปจากสโขทย เพอเผยแพรธรรมใน

เมองเชยงใหม

2. สมยกรงศรอยธยา

2.1 สมเดจพระบรมไตรโลกนาถ สมเดจพระบรมไตรโลกนาถ เปนพระราชโอรสของสมเดจพระบรมราชาธบดท 2

(เจาสามพระยา) กบพระราชธดาของพระมหาธรรมราชาท 2 แหงสโขทย พระองคจงเปน

เชอสายราชวงศสพรรณบรและราชวงศพระรวง พระรวง ทรงเปนพระมหากษตรยทยงใหญพระองคหนงของอยธยา ขนเสวยราชย

ใน พ.ศ. 1991 เสดจสวรรคตใน พ.ศ. 2031 ทรงอยในราชสมบต 40 ป นบวานานทสด

พระราชกรณยกจทสาคญ 1. การรวมอาณาจกรสโขทยเขากบอยธยา เมอสมเดจพระบรมไตรโลกนาถขน

เสวยราชยใน พ.ศ. 1991 นน ทางสโขทยไมมพระมหาธรรมราชาปกครองแลว คงมแตพระยา

ยทธษเฐยร พระโอรสของพระมหาธรรมราชาท 4 ไดรบแตงตงจากอยธยาใหไปปกครองเมอง

พษณโลก ถง พ.ศ. 1994 พระยายทธษเฐยรไปเขากบพระเจาตโลกราชแหงลานนา พระราช

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


มารดาของสมเดจพระบรมไตรโลกนาถไดปกครองเมองพษณโลกตอมาจนสนพระชนมเมอ

พ.ศ. 2006 สมเดจพระบรมไตรโลกนาถไดเสดจไปประทบทพษณโลกและถอวาอาณาจกร

สโขทยถกรวมเขากบอาณาจกรอยธยานบตงแตนนเปนตนมา

2.2 สมเดจพระรามาธบดท 2

สมเดจพระรามาธบดท 2 เปนพระราชโอรสของสมเดจพระบรมไตรโลกนาถ

ครองราชย พ.ศ. 2034 ถง พ.ศ. 2072

ใน พ.ศ. 2054 โปรตเกสไดเขามาตดตอกบกรงศรอยธยา นบเปนชาวตะวนตกชาต

แรกทเขามาเจรญสมพนธไมตรกบไทย ไทยจงเรมเรยนรศลปวทยาของชาวตะวนตก โดย

เฉพาะดานการทหาร ทาใหสมเดจพระรามาธบดท 2 ทรงพระราชนพนธตาราพชย-สงคราม

ของไทยไดเปนครงแรก นอกจากนทรงใหทาสารบญช คอ การตรวจสอบจดทาบญชไพรพล

ทงราชอาณาจกร นบเปนการสารวจสามะโนครวครงแรก โดยทรงตงกรมสรสวดใหมหนาท

สารวจและคมบญชไพรพลทางดานศาสนา สมเดจพระรามาธบดท 2 ทรงสรางวดพระศร

สรรเพชญไวในเขตพระราชฐาน และใหหลอพระศรสรรเพชญ สง 8 วา หมทองคา ไวในพระ

มหาวหารของวดดวย ในรชสมยนอยธยาและลานนายงเปนคสงครามกนเชนเดม เนองจาก

กษตรยลานนา คอ พระเมองแกว (ครองราชย พ.ศ. 2038 – 2068) พยายามขยายอาณาเขต

ลงมาทางใต จนถง พ.ศ. 2065 มการตกลงเปนไมตรกน สงครามจงสนสดลง

ทางดานศาสนา

สมเดจพระรามาธบดท 2 ทรงสรางวดพระศรสรรเพชญไวในเขตพระราชฐานและให

หลอ พระศรสรรเพชญ สง 8 วา หมทองคา ไวในพระมหาวหารของวดดวย ในรชสมยน

อยธยาและลานนายงเปนคสงครามกนเชนเดม เนองจากกษตรยลานนา คอ พระเมองแกว

(ครองราชย พ.ศ. 2038 - 2068) พยายามขยายอาณาเขตลงมาทางใต จนถง พ.ศ. 2065 ม

การตกลงเปนไมตรกน สงครามจงสนสดลง 2.3 สมเดจพระนเรศวรมหาราช

สมเดจพระนเรศวรมหาราช เปนโอรสของสมเดจพระมหาธรรมราชาในราชวงศสโขทยกบพระวสทธกษตรย พระราชธดาของสมเดจพระมหาจกรพรรด ประสตเมอ พ.ศ. 2098

ทเมองพษณโลกเมอพระชนมายได 9 พรรษา ทรงถกสงไปเปนตวประกนทกรงหงสาวด

เพราะพมายดเมองพษณโลกได ทรงไดรบการเลยงดในฐานะพระราชบตรธรรมเปนเวลา 7

ป จน พ.ศ. 2112 กรงศรอยธยาเสยแกพมา พระมหาธรรมราชาไดรบการสถาปนาขนเปน

กษตรยของกรงศรอยธยาในฐานะเมองขนของกรงหงสาวด และอนญาตใหพระนเรศวรกลบ

กรงศรอยธยา และไดรบการสถาปนาใหเปนเจาเมองพษณโลกและมตาแหนงอปราช ระหวางนนทรงทาสงครามกบเขมรและพมา เพอปองกนอยธยา พระเจาหงสาวดเหนดงนจงคดกาจด

พระนเรศวร แตพระองคทรงทราบจงทรงประกาศอสรภาพทเมองแครง รวมเวลาทกรง

ศรอยธยาตกอยภายใตการปกครองของพมาเปนเวลา 15 ป หลงจากประกาศอสรภาพกทรง

ทาสงครามกบพมาหลายครง และไดกวาดตอนผคนจากหวเมองฝายเหนอมาไวเปนกาลงได


บท ท

2


114

มาก ตอมาใน พ.ศ. 2133 สมเดจพระธรรมราชาสวรรคต พระนเรศวรจงเสดจขนครองราชย

และทรงสถาปนาพระเอกาทศรถพระอนชาขนเปนพระมหาอปราช พระราชภารกจของ

พระองค ไดแก การทาศกสงคราม โดยเฉพาะสงครามครงสาคญ คอ สงครามยทธหตถ ท

ทรงรบกบพมาทตาบลหนองสาหราย แมแตฝายแพกยงไดรบการยกยองวาเปนนกรบแท

หลงจากนนตลอดระยะเวลา 150 ป กรงศรอยธยาไมถกรกรานจากพมาอก สมเดจ

พระนเรศวรมหาราชทรงขยายอาณาเขตออกไปอยางกวางขวางครอบคลมทงลานนา ลานชาง

ไทยใหญ และกมพชา รวมถงพมา ครงสดทาย คอ การเดนทพไปตเมององวะ ซงพระองค

ประชวร และสวรรคตทเมองหาง ใน พ.ศ. 2148 พระชนมายได 50 พรรษา เสวยราชสมบต

ได 15 ป สมเดจพระนเรศวรมหาราช ทรงเปนวรกษตรยทไดรบการจารกไวในประวตศาสตร

ในฐานะผกอบกเอกราชใหแกกรงศรอยธยา ประชาชนชาวไทยจงยกยองพระองคใหเปน

มหาราช พระองคหนง


1. การลดสวยและงดเกบภาษอากรจากราษฎรเปนเวลา 3 ปเศษ

2. การประกาศใชกฎหมายพระราชกาหนดและกฎหมายเพมเตมลกษณะรบฟอง

3. การสงเสรมงานดานวรรณกรรม หนงสอทแตงในสมยน เชน สมทรโฆษคาฉนท

โคลงทศรถสอนพระราม โคลงพาล-สอนนอง โครงราชสวสด เพลงพยากรณกรงเกา เพลง

ยาวบางบท รวมถงวรรณกรรมชนสาคญ คอ โครงเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนารายณนบ

เปน ยคทองแหงวรรณกรรม ของไทยยคหนง

4. การทาศกสงครามกบเชยงใหมและพมา พ.ศ. 2203 และไดอญเชญพระพทธส

หงค ลงมาอยธยาดวย

5. ดานความสมพนธกบตางประเทศนน เจรญรงเรองมาทงประเทศตะวนออก เชน

จน อนเดย และประเทศตะวนตกทสาคญ ไดแก โปรตเกส ฮอลนดา องกฤษ และฝรงเศส ทงดานการเชอมสมพนธไมตรและการปองกนการคมคามจากชาตตางๆ เหลานจากพระราช

กรณยกจตางๆ ดงกลาว จงทรงไดรบการยกยองวาทรงเปน มหาราช พระองคหนง อกทงในรชสมยของพระองคยงไดรบการยกยองวาเปนบคคลสาคญดานศลปวฒนธรรมยคหนงดวย สมเดจพระนารายณมหาราชเสดจสวรรคตใน พ.ศ. 2231 ทเมองลพบร ราชธานทสอง

ทพระองคโปรดเกลาฯ ใหสรางขน

3. สมยกรงธนบร

สมเดจพระเจาตากสนมหาราช มนามเดมวา สน ประสตเมอวนท 1 เมษายน พ.ศ. 2277 ในรชสมยสมเดจพระเจาอยหวบรมโกศ เปนบตรของนายไหฮอง และนางนกเอยง

เจาพระยาจกรรบไปเปนบตรบญธรรม ตอมาเขารบราชการจนไดตาแหนงหลวงยกกระบตร

เมองตาก และเปนเจาเมองตากครนเมอพมาลอมกรงใน พ.ศ. 2308 พระยาตากถกเรยกตว

เขาปองกนพระนครหลวง แตเกดทอใจวาหากสกบพมาทอยธยาตองเสยชวตโดยเปลา

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


ประโยชนเปนแน จงพาทพตฝาหนไปตงตวทจนทบร(จนทรบร) พอถงเดอนเมษายนพ.ศ. 2310 กรงศรอยธยา กเสยแกพมา แตหลงจากนน 7 เดอน พระยาตากกไดยกทพมาขบไลพมาออกจากกรงศรอยธยา ไดทงหมด แตเหนวากรงศรอยธยาเสยหายมาก จงสถาปนากรงธนบรเปนเมองหลวง และประกอบพธบรมราชาภเษกขนครองราชยใน พ.ศ. 2310ทรงพระนามวา สมเดจพระบรมราชาท 4 แตคนทวไปนยมออกพระนามวา สมเดจพระเจาตากสน พรอมทงพระราชทานนามเมองวา กรงธนบรศรมหาสมทร เหตทเลอกธนบรเปนเมองหลวง เนองจากทรงเหนวาธนบรเปนเมองเลกปองกนรกษางายอยใกลปากอาวสะดวกแกการตดตอคาขายกบตางชาต และการลาเลยงอาวธ มเสนทางคมนาคมสะดวก โดยเฉพาะทางเรอมแมนาคนกลาง เชนเดยวกบพษณโลกและสพรรณบร เพอจะไดใชกองทพเรอสนบสนนการรบ และตงอยไมไกลศนยกลางเดมมากนก เปนแหลงรวมขวญและกาลงใจของผคน โดยอาศยมผนาทเขมแขง

พระราชกรณยกจทสาคญทสด การรวบรวมบรรดาหวเมองตางๆ เขาอยภายใตการปกครองเดยวกน เนองจากมคนพยายามตงตวขนเปนผนาในทองถนตางๆ มากมาย เชน ชมนมเจาเมองพษณโลก ชมนมเจาเมองพมาย ชมนมเจาเมองนครศรธรรมราช เปนตน ตลอดรชกาลมศกสงครามเกดขนมากมาย ไดแก ศกพมาทบางกง ศกเมองเขมร ศกเมองเชยงใหม ศกเมองพชย ศกบางแกว ศกอะแซหวนก ศกจาปาศกด ศกเวยงจนทน ซงพระเจากรงธนบรไดรบชยชนะในการศกษามาโดยตลอด ในสมยกรงธนบรตอนปลาย 4. สมยกรงรตนโกสนทร 4.1 พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก ในรชสมยสมเดจพระเจาอยหวบรมโกศ เมอวนท 20 มนาคม พ.ศ. 2279พระบดามพระนามเดมวา ทองด พระมารดาชอ หยก เมอทรงมพระชนษา 21 พรรษา ทรงผนวชเปนพระภกษ 3 เดอน เมอลาสกขากทรงเขารบราชการในแผนดนสมเดจพระเจาอทมพร ครนถงแผนดนสมเดจพระเจาเอกทศทรงไดรบตาแหนงเปนหลวงยกกระบตร ประจาเมองราชบร พระองคทรงมความชานาญในการรบอยางยง จงไดรบพระราชทานปนบาเหนจความดความชอบใหเลอนเปนพระราชวรนทร พระยาอภยรณฤทธ พระยายมราชวาทสมหนายก เจาพระยาจกร และในทสดไดเลอนเปนเจาพระยามหากษตรยศก มเครองยศอยาง เจาตางกรม เมอทรงตไดเวยงจนทร พระองคไดอญเชญพระพทธมหามณรตนปฎมากร (พระแกวมรกต) จากเมองเวยงจนทนมายงกรงธนบรดวย ตอมาเกดเหตจลาจล ขาราชการและประชาชนจงอญเชญเปนพระมหากษตรยแทนสมเดจพระเจาตากสนมหาราช

พระราชกรณยกจทสาคญ พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราชทรงเปนทงนกปกครองและนกการทหารทยอดเยยม ทรงแตงตงใหเจานายทเคยผานราชการทพศกมาทาหนาทชวยในการปกครอง บานเมองโปรดเกลาฯ


บท ท

2


116

1. ใหชาระกฎหมายใหสอดคลองกบยคสมยของบานเมอง คอ กฎหมายตราสามดวง

2. รวมถงการชาระพระพทธศาสนาใหบรสทธอนเปนเครองสงเสรมความมนคงของ

กรงรตนโกสนทร

3. นอกจากนพระองคยงคงทรงสงเสรมวฒนธรรมของชาต ทงดานวรรณกรรมท

ทรงแสดงพระปรชาสามารถในการประพนธ โดยพระราชนพนธ บทละครเรองรามเกยรต

บทละครเรองอณรท บทละเครองอเหนา บทละครเรองดาหลง เพลงยาวรบพมาททาดนแดง

นอกจากดานวรรณกรรมแลว พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราชยงทรงสง

เสรมศลปะดานสถาปตยกรรม ประตมากรรม และนาฏกรรม

4. ภายหลงทครองกรงรตนโกสนทรเพยง 3 ป ไดเกดศกพมายกทพมาตเมองไทย

พระองคทรงจดกองทพตอสจนทพพมาแตกพาย ยงความเปนเอกราชใหกบแผนดนไทยมา

จนทกวนน พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราชทรงเปนพระมหากษตรยททรง

มพระมหากรณาธคณอยางลนพนตอพสกนกรชาวไทย เปน มหาราชอกพระองคหนงใน

ประวตศาสตรไทย และทรงเปนปฐมบรมกษตรยแหงราชจกรวงศ ทปกครองบานเมองใหเกด

ความสงบสขจวบจนปจจบน

4.2 พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว

พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว มพระนามเดมวา สมเดจพระเจาลกยาเธอ

เจาฟามงกฎ เปนพระราชโอรสในพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย รชกาลท 2 กบ

กรมสมเดจพระศรสรเยนทราบรมราชน ทรงพระราชสมภาพเมอวนท 17 ตลาคม พ.ศ. 2347

ในรชกาลพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราชเมอพระบาทสมเดจพระพทธเลศ

หลานภาลยจะเสดจสวรรคตนน พระองคมไดตรสมอบราชสมบตใหแกเจานายพระองคใด ท

ประชมพระบรมวงศานวงศและขนนางผใหญจงปรกษายกราชสมบตใหแกพระเจาลกยาเธอ

กรมหมนเจษฎาบดนทร ฝายเจามงกฎซงทรงผนวชตามราชประเพณกอนพระราชบดา

สวรรคตไมกวน จงไดดารงอยในสมณเพศตอไปถง 26 พรรษา ทาใหพระองคมเวลาทรง

ศกษาวชาการตางๆ อยางมากมาย โดยเฉพาะภาษาตางประเทศ เปนเหตใหทรงทราบ

เหตการณโลกภายนอกอยางกระจางแจง ทงยงไดเสดจธดงคจารกไปนมสการปชนยสถานตามหวเมองหางไกล ททาใหทรงทราบสภาพความเปนอยของราษฎรเปนอยางด

พระราชภารกจทสาคญ

1. การทาสนธสญญากบองกฤษ เพอแลกกบเอกราชของประเทศ ยอมใหตงสถาน

กงสลมสทธสภาพนอกราชอาณาเขต ยอมเลกระบบการคาผกขาดเปนการคาเสร เกบภาษขาเขาในอตรารอยชกสาม

2. ทรงปรบปรงการรกษาความมนคงของประเทศ มการตงขาหลวงปกปนพระราช

อาณาเขตชายแดนดานตะวนตกรวมกบองกฤษ ทรงจางผเชยวชาญชาวยโรปมาสารวจทา

แผนทพระราชอาณาเขตชายแดนดานตะวนออก จางนายทหารยโรปมาฝกสอนวชาทหาร

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


แบบใหม ทรงใหตอเรอกลไฟขนใชหลายลาและผลจากการทาสญญากบองกฤษทาใหเศรษฐกจเจรญรงเรองมาก 3. พระองคจงขยายพระนครออกไปทางทศตะวนออก ไดมการขดคลองและสรางถนนขนมากมาย เชน คลองผดงกรงเกษม คลองภาษเจรญ คลองดาเนนสะดวก ถนนเจรญกรง ถนนบารงเมอง ถนนเฟองนคร 4. ไดเกดกจการแบบตะวนตกขนหลายอยาง เชน ใชรถมาเดนทาง มตกแบบฝรง มโรงสไฟ โรงเลอยจกร เปนตน นอกจากนยงมการรบชาวตางประเทศเขามารบราชการ ออกหนงสอราชกจจานเบกษา ตงโรงกษาปณ ฯลฯ 5. พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวไดพระราชทานเสรภาพในการนบถอศาสนา เพราะทรงเหนวาไมมผลตอกจการแผนดน 6. พระองคไดทรงปญญตกฎหมายขนเกอบ 500 ฉบบ ซงเปนกฎหมายทเตมไปดวยมนษยธรรม 7. พระองคทรงเปนนกวทยาศาสตร ทรงยอมรบวชาการทางตะวนตกมาใช เชน การถายรป การกอสราง และงานเครองจกร เปนตน ทงยงทรงมพระปรชาสามารถในดานดาราศาสตร คอ ทรงคานวณเวลาเกดสรยปราคาหมดดวงในประเทศไทย ทตาบลหวากอ แขวงเมองประจวบครขนธ ไดวาจะเกดขนวนท18 สงหาคม พ.ศ. 2411 เวลา 10.32 นากา เวลาดวงอาทตยมดเตมดวง คอ 6 นาท 46 วนาท และเหตการณไดเกดขนจรงตามททรงคานวณไวทกประการ ในการเสดจไปทอดพระเนตรสรยปราคาครงนนทาใหพระองคประชวรดวยไขสบสนอยางแรง และเสดจสวรรคตเมอวนท 1 ตลาคม พ.ศ. 2411 สรพระชนมายได 64 พรรษา รวมเวลาครองราชยได 17 ปเศษ

4.3 พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เปนพระราชโอรสในรชกาลท 4 และสมเดจพระเทพศรนทราบรมราชน พระราชสมภพเมอวนท 20 กนยายน พ.ศ. 2396 มพระนามเดมวา สมเดจพระเจาลกยาเธอ เจาฟาจฬาลงกรณ ทรงไดรบการศกษาขนตนในพระบรมมหาราชวงเมอพระชนมาย 13 พรรษา ทรงเปนกรมขนพนตประชานาถ เสวยราชยเมอวนท 1 ตลาคม พ.ศ. 2411 ขณะมพระชนมพรรษาเพยง 15 พรรษา โดยมเจาพระยาศรสรยวงศ (ชวง บนนาค) เปนผสาเรจราชการแผนดน จนถง พ.ศ. 2416 ทรงบรรลนตภาวะ พระชนมพรรษาครบ 20 พรรษา จงมพระราชพธบรมราชาภเษกครงท 2 ทรงครองราชยสมบตยาวนานถง 42 ป สวรรคตเมอวนท 23 ตลาคม พ.ศ. 2453

พระราชกรณยกจทสาคญ เพอใหไทยเจรญกาวหนาทดเทยมอารยประเทศและรอดพนจากภยจกรวรรดนยมทกาลงคมคามภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตอยขณะนน รชกาลท 5 ทรงพฒนาและปรบปรงประเทศ ทกดาน เชน


บท ท

2


118

การปกครอง

ทรงปฎรปการปกครองใหมตามอยางตะวนตก แยกการปกครองออกเปน 3 สวน

คอ การปกครองสวนกลาง แบงเปนกระทรวงตางๆ การปกครองสวนภมภาคโดยระบบ

เทศาภบาลและการปกครองสวนทองถนในรปสขาภบาล

กฎหมายและการศาล

ใหตงกระทรวงยตธรรมรบผดชอบศาลยตธรรม เปนการแยกอานาจตลาการ ออก

จากฝายบรหารเปนครงแรก ยกเลกจารตนครบาลทใชวธโหดรายทารณในการไตสวนคดความ

ตงโรงเรยนกฎหมายขน และประกาศใชประมวลกฎหมายลกษณะอาญาอนเปนประมวล

กฎหมายฉบบแรกของไทย การปรบปรงกฎหมายและการศาลนเปนลทางททาใหประเทศไทย

สามารถแกปญหาสทธสภาพนอกอาณาเขตไดในภายหลง

สงคมและวฒนธรรม

ทรงยกเลกระบบทาสและระบบไพร ใหประชาชนมอสระในการดารงชวต ยกเลก

ประเพณทลาสมย และรบเอาวฒนธรรมตะวนตกเขามา

การเงน การธนาคารและการคลง

ผลจากการทาสนธสญญาเบาวรงในสมยรชกาลท 4 ทาใหเศรษฐกจการคาขยายตว

มชาวตางประเทศเขามาทากจการในประเทศไทยมากขน รชกาลท 5 จงใหออกใชธนบตร

และมการกาหนดอตราแลกเปลยนทแนนอนเปนครงแรก ทรงอนญาตใหธนาคารพาณชยของ

ตางประเทศเขามาตงสาขาและสนบสนนใหคนไทยตงธนาคารพาณชยขน ในดานการคลง ม

การจดทางบประมาณแผนดนเปนครงแรก และปรบปรงระบบจดเกบภาษอากรใหม

ประสทธภาพขน

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงมพระกรณาธคณตอประชาชนชาว

ไทยและประเทศไทยอยางใหญหลวง จงทรงไดรบพระราชสมญญาวา พระปยมหาราช

อนหมายถงวา ทรงเปนทรกยงของปวงชนชาวไทย และในโอกาสครบรอบ 150 พรรษาแหง

วนคลายวนพระราชสมภพ วนท 20 กนยายน พ.ศ.2546 องคการศกษาวทยาศาสตรและ

วฒนธรรมแหงสหประชาชาต หรอยเนสโก (UNESCO) ไดประกาศยกยองใหพระองคเปน

บคคลสาคญและมผลงานดเดนของโลกทางสาขาการศกษา วฒนธรรม สงคมศาสตร มนษย

วทยา การพฒนาสงคม และสอสาร

4.4 สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดารงราชานภาพ

สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดารงราชานภาพ เปนพระโอรสในรชกาลท 4

กบเจาจอมมารดาชม มพระนามเดมวา พระองคเจาดศวรกมาร ประสตเมอวนท 21

มถนายน พ.ศ. 2405 ทรงไดรบการศกษาเบองตนในพระบรมมหาราชวง ในสมยรชกาลท 5 ไดรบการสถาปนาเปนกรมหมนดารงราชานภาพ แลวเลอนเปนกรมหลวง ตอมาในสมย

รชกาลท 6 ไดเลอนขนเปนกรมพระยา และเมอถงสมยรชกาลท 7 ไดรบการสถาปนาเปน

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาดารงราชานภาพ สมเดจฯ กระพระยาดารงราชาน

ภาพทรงเปนกาลงสาคญในการพฒนาบานเมอง โดยเฉพาะการปฏรปประเทศในสมยรชกาล

ท 5 ทรงปฏบตหนาทราชการดานความวรยะอตสาหะ มความรอบร มความซอสตย และ

จงรกภกดตอพระมหากษตรยทกพระองค

กรณยกจทสาคญ

การศกษา

ใน พ.ศ. 2423 ทรงไดรบแตงตงใหดารงตาแหนงผบงคบการกรมทหารมหาดเลก

จงเกยวของกบการศกษามาตงแตนน เนองจากมการตงโรงเรยนทหารมหาดเลกขนในกรม

ทหารมหาดเลก ตอมาเปลยนเปนโรงเรยนเรยนพลเรอน จนถง พ.ศ. 2433 ทรงเปนอธบด

กรมศกษาธการและกากบกรมธรรมการ จงปรบปรงงานดานการศกษาใหทนสมย เชน

กาหนดจดมงหมายทางการศกษาใหสอดคลองกบความตองการของประเทศ คอ ฝกคนเพอ

เขารบราชการกาหนดหลกสตร เวลาเรยนใหเปนแบบสากล ทรงนพนธแบบเรยนเรวขนใช

เพอสอนใหอานไดภายใน 3 เดอน มการตรวจคดเลอกหนงสอเรยน กาหนดแนวปฏบต

ราชการในกรมธรรมการ และรเรมขยายการศกษาออกไปสราษฎรสามญชน เปนตน

การปกครอง

ทรงตาแหนงเสนาบดกระทรวงมหาดไทยคนแรกเปนเวลานานถง 23 ป ตดตอกน

ตงแต พ.ศ. 2435 – 2458 ทรงมบทบาทสาคญในการวางรากฐานระบบการบรหารราชการ

แผนดนสวนภมภาพในแนวใหม โดยยกเลกการปกครองทเรยกวา ระบบกนเมอง ซงใหอานาจ

เจาเมองมาก มาเปนการรวมเมองใกลเคยงกนตงเปนมณฑล และสงขาหลวงเทศาภบาลไป

ปกครองและจายเงนเดอนใหพอเลยงชพ ระบบนเปนระบบการรวมอานาจเขาสศนยกลาง

นอกจากนมการตงหนวยงานใหมขนในกระทรวงมหาดไทย เพอทาหนาทดแลทกขสขราษฎร

เชน กรมตารวจ กรมปาไม กรมพยาบาล เปนตน ตลอดเวลาททรงดแลงานมหาดไทย ทรง

ใหความสาคญแกการตรวจราชการเปนอยางมาก เพราะตองการเหนสภาพเปนอยทแทจรง

ของราษฎร ดการทางานของขาราชการ และเปนขวญกาลงใจแกขาราชการหวเมองดวย

งานพระนพนธ

ทรงนพนธงานดานประวตศาสตรโบราณคด และศลปวฒนธรรมไวเปนจานวนมาก ทรงใชวธสมยใหมในการศกษาคนควาประวตศาสตรและโบราณคด จนไดรบการยกยองวา

เปนบดาทางโบราณคดและประวตศาสตรไทย สมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพทรงลา

ออกจากตาแหนงเสนาบดกระทรวงมหาดไทยเมอ พ.ศ. 2458 ในสมยรชกาลท 6 เนองจาก

มปญหาดานสขภาพ แตตอมาเสดจกลบเขารบราชการอกครง ในตาแหนงเสนาบดมรธาธร

และเมอถงสมยรชกาลท 7 ทรงดารงดาแหนงอภรฐมนตร งานสาคญอนๆ ททรงวางรากฐานไว ไดแก หอสมดสาหรบพระนคร และงานดานพพธภณฑและหอจดหมายเหต สมเดจฯ กรม

พระยาดารงราชานภาพสนพระชนมเมอ พ.ศ. 2486 ทรงเปนตนราชสกล ดศกล ใน พ.ศ. 2505


บท ท

2


120

ยเนสโกประกาศยกยองพระองคใหเปนผมผลงานดเดนทางดานวฒนธรรมระดบโลก นบ

เปนคนไทยคนแรกทไดรบเกยรต

4.5 สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ

สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ เปนเจาฟาผทรง

พระปรชาสามารถในวชาการหลายแขนง ทรงเปนปราชญทางอกษรศาสตร ประวตศาสตร

ดนตร และงานชาง พระองคมพระนามเดมวา พระองคเจาจตรเจรญ เปนพระราชโอรสใน

พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว กบหมอมเจาหญงพรรณราย ประสตทตาหนกใน

พระบรมมหาราชวง เมอวนท 28 เมษายน พ.ศ. 2406 ทรงไดรบการศกษาขนตนทโรงเรยน

เตรยมทหาร จากนนผนวชเปนสามเณรอยทวดบวรนเวศวหาร หลงจากนนทรงศกษาวชาการ

ตางๆ และราชประเพณ ครนลาผนวชแลว ทรงรบราชการในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา

เจาอยหวทรงมพระสตปญญารอบร เปนทวางพระราชหฤทยจนไดรบพระกรณาโปรดเกลาฯ

ใหเลอนพระอสรยยศเปน พระเจานองยาเธอเจาฟากรมขนนรศรานวดตวงศ ทรงรบราชการ

ในตาแหนงสาคญ อยหลายหนวยงานเพอวางรากฐานในการบรหารราชการใหมนคง ทง

กระทรวงโยธาธการ กระทรวงพระคลง และกระทรวงวง

ใน พ.ศ. 2452 ทรงกราบบงคมลาออกจากราชการ เนองจากประชวร ดวยโรค

พระหทยโต ทรงปลกตาหนกอยทคลองเตย และเรยกตาหนกนวา บานปลายเนน ครนเมอ

รชสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหเลอน

พระอสรยยศเปน สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระนรศรานวดตวงศ และโปรดเกลาฯ

ใหทรงกลบเขารบราชการอกครงหนง จนกระทงมการเปลยนแปลงการปกครอง จงทรงพน

จากตาแหนง

ถงรชสมยพระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ

ใหเลอนกรมขนเปน สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ

ในบนปลายพระชนมทรงประทบทบานปลายเนนจนสนพระชนมลงเมอวนท 10 มนาคม

พ.ศ. 2490 พระชนษา 83 ป ทรงเปนตนราชสกล จตรพงศ

สมเดจฯ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ ทรงมพระปรชาสามารถในงานชางหลายแขนง ไดทรงงานออกแบบไวเปนจานวนมาก ทงงานภาพเขยนในวรรณคด ภาพประดบ

ผนง พระราชลญจกรและตราสญลกษณตางๆ ตาลปตร ตลอดจนสถาปตยกรรม ซงเปนทรจกแพรหลาย เชน พระอโบสถวดเบญจมบพตรดสตวนาราม พระอโบสถวดราชาธวาส พระ

อโบสถวดพระปฐมเจดย ฯลฯ ดวยพระปรชาสามารถทางดานงานชางนเอง ทาใหทรงไดรบ

พระสมญญานามวา นายชางใหญแหงกรงสยาม นอกจากนยงทรงพระปรชาสามารถทางดานดนตร ทรงพระนพนธเพลงเขมรไทรโยค

เพลงตบนทราชาครต เพลงตบจลง ฯลฯ สวนดานวรรณกรรมทรงมลายพระหตถโตตอบกบ

สมเดจฯ กรมพระยาดารงราชานภาพ ซงภายหลงไดกลายเปนเอกสารทมคณคาดาน

ประวตศาสตรโบราณคด ศลปวฒนธรรมประเพณและอกษรศาสตร ทรจกกนทวไปในนาม

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


สาสนสมเดจ ความทสมเดจฯ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ ทรงพระปรชาสามารถใน

วชาการหลายแขนง จงมไดเปนบคคลสาคญของชาตไทยเทานน หากแตทรงเปนบคคลท

ชาวโลกพงรจก โดยใน พ.ศ. 2506 อนเปนวาระครบรอยปแหงวนประสต ยเนสโกไดประกาศ

ใหพระองคเปนบคคลสาคญของโลกพระองคหนง

4.6 ขรวอนโขง

ขรวอนโขง เปนชอเรยกพระอาจารยอน ซงเปนจตรกรในสมยพระบาทสมเดจ

พระจอมเกลาเจาอยหว ขรวอนโขงเปนชาวบางจาน จงหวดเพชรบร บวชอยจนตลอดชวต

ทวดราชบรณะ (วดเลยบ) กรงเทพฯ การททานบวชมานานจงเรยกวา ขรว สวนคาวา โขง

นนเกดจากทานบวชเปนเณรอยนานจนใครๆ พากนเรยกวา อนโขง ซงคาวา โขง หรอ โคง

หมายถง ใหญหรอโตเกนวยนนเอง

ขรวอนโขง เปนชางเขยนไทยคนแรกทมความรในการเขยนภาพทงแบบไทยทนยม

เขยนกนมาแตโบราณ และทงแบบตะวนตกดวย นบเปนจตรกรคนแรกของไทยทมพฒนาการ

เขยนรปจตรกรรมฝาผนง โดยการนาทฤษฎการเขยนภาพแบบสามมตแบบตะวนตกเขามา

เผยแพรในงานจตรกรรมของไทยยคนน ภาพตางๆ ทขรวอนโขงเขยนจงมแสง เงา มความลก

และเหมอนจรง

ผลงานของขรวอนโขงเปนทโปรดปรานของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว

มาก เคยโปรดเกลาฯ ใหเขยนรปตางๆ ตามแนวตะวนตกไวทพระอโบสถวดบวรนเวศวหาร

ซงเปนภาพเขยนแรกๆ ของขรวอนโขง นอกจากนนมภาพเหมอนพงศาวดารกรงศรอยธยา

ทหอพระราชกรมานสรณ

ภาพของขรวอนโขงเทาทมปรากฏหลกฐานและมการกลาวอางถง อาท ภาพเขยน

ชาดก เรองพระยาชางเผอก ทผนงพระอโบสถ และภาพสภาษตทหนาตางพระอโบสถวด

พระศรรตนศาสดาราม ภาพพงศาวดารกรงรตนโกสนทรในหอพระราชพงศานสรณใน

พระบรมมหาราชวง ภาพปรศนาธรรมทผนงพระอโบสถวดบรมนวาส ภาพพระบรมรป

รชกาลท 4 ฯลฯ

ภาพเขยนจากฝมอขรวอนโขงเหลาน มเอกลกษณเฉพาะตว โดดเดน แปลกตา ใชสเขมและสออนแตกตางจากงานจตรกรรมทเคยเขยนกนมาในยคนน ทาใหเกดรปแบบใหม

ของงานจตรกรรมในสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวทเรยกกนวา จตรกรรมสกล

ชางขรวอนโขงทเปนตนกาเนดของงานจตรกรรมไทยในยคตอๆ มา

4.7 สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน

สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนช ทรงมพระนามเดมวา สงวาล ตะละภฏพระราชราชสมภพเมอ วนอาทตยท 21 ตลาคม พ.ศ. 2443 ทรงเปนบตรคนท 3 ในพระชนกช และพระชนนคา ทรงมพระภคน และพระเชษฐา 2 คนซงไดถงแกกรรมตงแต

เยาววยคงเหลอแตพระอนชาออนกวาพระองค 2 ป คอ คณถมยา


บท ท

2


122

สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนนอภเษกสมรสกบสมเดจเจาฟาฯ กรมขนสงขลา

นครนทรไดประสตพระโอรสและพระธดา ดงน

1. หมอมเจากลยาณวฒนามหดล ภายหลงทรงไดรบการสถาปนาพระอสรยศกด

เปนสมเดจพระเจาพนางเธอ เจาฟากลยาณวฒนา กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร

2. หมอมเจาอานนทมหดล (รชกาลท 8)

3. พระวรวงศเธอพระองคเจาภมพลอดลยเดช (รชกาลท 9)

พระราชกรณยกจทสาคญ การแพทย พยาบาล การสาธารณสข และการศกษา

สมเดจยาทรงจดตงหนวยและมลนธทสาคญขน ดงน

1. หนวยแพทยอาสาสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน (พอ.สว.) เปนหนวย

แพทยอาสาเคลอนททเดนไปในถนทรกนดาร ประกอบดวย แพทย ทนตแพทย เภสชกร

พยาบาล เจาหนาทสาธารณสข และสมาชกสมทบอกคณะหนง ซงไมไดรบสงตอบแทนและ

เบยเลยง เงนเดอน

2. มลนธขาเทยม จดตงเมอ 17 สงหาคม พ.ศ. 2535

3. มลนธถนยรกษ ทโรงพยาบาลศรราช จดตงเมอเดอนมนาคม พ.ศ. 2538 เพอ

ใชเปนสถานทตรวจวนจฉยเตานม

4. ทรงบรจาคเงนเพอสรางโรงเรยนกวา 185 โรงเรยน และทรงรบเอาโครงการ

ของโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนไวในพระราชปถมภ

การอนรกษธรรมชาต และสงแวดลอม สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน ทรงเปนพระราชวงศทโปรดธรรมชาตมาก

ทรงสรางพระตาหนกดอยตง ขนบรเวณดอยตง เนอท 29 ไร 3 งาน ทบานอกอปากลวย อาเภอแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย ดวยพระราชทรพยสวนพระองคเอง ในพนทเชาของกรม

ปาไมเปนเวลานาน 30 ป มความสงกวาระดบนาทะเลประมาณ 1,000 เมตร โดยทรงเรยก

พระตาหนกนวา บานทดอยตง ทรงพฒนาดอยตง และสงเสรมงานใหชาวเขาอกดวย ดงน

1. โครงการพฒนาดอยตง เมอป พ.ศ. 2531

2. ทรงพระราชทานกลาไมแกผตามเสดจ และทรงปลกปาดวยพระองคเอง

3. ทรงนาเมลดกาแฟพนธอาราบกา และไมดอกมาปลก 4. โครงการขยายพนธโดยวธเพาะเลยงเนอเยอหนอไมฝรง กลวย กลวยไม เหด

หลนจอ สตรอเบอรร

5. จดตงศนยบาบด และฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ทบานผาหม ตาบลเวยง

พางคา อาเภอแมสาย จงหวดเชยงราย

จากพระราชอตสาหะดงกลาว และโครงการทยงมไดนาเสนอขนมาขางตนน ยอดดอยทเคยหวโลนดวยการถางปา ทาไรเลอนลอยปลกฝน จงไดกลบกลายมาเปนดอยทเตมไปดวย

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


ปาไมตามเดม ดวยเหตน พระองคจงทรงไดรบขนานนามวา สมเดจยาแมฟาหลวงของ

ชาวไทย

ในวนองคารท 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2538 สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน

ทรงไดเสดจสวรรคต แตพระเกยรตคณ และพระมหากรณาธคณ ททรงปรารถนาใหชาวไทย

มความสข ยงคงสถตถาวรอยในความทรงจาของพสกนกรทวไทยตลอดกาล และในวนท

21 ตลาคม พ.ศ. 2543 เปนวนคลายวนพระราชสมภพครบรอบ 100 ป องคการวทยาศาสตร

และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต หรอ ยเนสโก ไดเฉลมพระเกยรตยกยองใหสมเดจพระศร

นครนทราบรมราชชนนทรงเปน “บคคลสาคญของโลก”

4.8 พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช (รชกาลท 9)

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชมหาราช พระราชโอรสพระองค

เลกในสมเดจเจาฟามหดลอดลยเดช กรมขนสงขลานครนทร และหมอมสงวาล ประสต ณ

โรงพยาบาลเมานทออเบรน เมองเคมบรดจ รฐแมสสาซเสตต ประเทศสหรฐอเมรกา วนท 5

ธนวาคม 2570 ตรงกบวนจนทร เดอนอาย ขน 12 คา ปเถาะ เหตทประสตทอเมรกาเพราะ

ขณะนนพระบรมราชนกเสดจทรงศกษาและปฏบตหนาทราชการในตางประเทศ

ทรงเปนพระมหากษตรยรชกาลท 9 แหงราชวงศจกร เสดจขนครองราชยตงแตวน

ท 9 มถนาย พ.ศ. 2489 จนถงปจจบน ทรงพระสถานะเปนประมขแหงรฐตามบทบญญต

ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พระองคทรงไดรบการถวายพระราชสมญญาวา “สมเดจพระภทรมหาราช” ซงม

ความหมายวา “พระมหากษตรยผประเสรฐยง” ตอมาไดมการถวายพระราชสมญญาใหม

วา “พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชมหาราช” เมอ พ.ศ. 2530 และ

“พระภมพลมหาราช” อนโลมตามธรรมเนยมเชนเดยวกบพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา

เจาอยหว (รชกาลท 5) ททรงไดรบพระราชสมญญาวา “พระปยมหาราช” อนง ประชาชนทวไปนยมเรยกพระองควา “ในหลวง” คาดงกลาวคาดวายอมาจาก “ใน (พระบรมมหาราชวง)

หลวง” บางกวาเพยนมาจากคาวา “นายหลวง” ซงแปลวาเจานายผเปนใหญ ทงน ทรงเปนพระมหากษตรยทมพระชนมชพอยและทรงอยในตาแหนงยาวนานทสดในโลก และเสวยราชยยาวนานทสดในประวตศาสตรชาตไทยดวยเชนกน

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชมหาราช ทรงหมนกบ ม.ร.ว. สรกต

เมอวนท 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2492 เสดจพระราชดาเนนนวตพระนครในปถดมา โดยประทบ

ณ พระทนงอมพรสถาน ตอมาวนท 28 เมษายน พ.ศ. 2493 พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

โปรดเกลาฯ ใหจดการพระราชพธราชาภเษกสมรสกบหมอมราชวงศสรกต กตยากร ณพระตาหนกสมเดจพระศรสวรนทราบรมราชเทว พระพนวสสาอยยกาเจา ในวงสระปทม ซง

ในการพระราชพธราชาภเษกสมรสน มพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหสถาปนาหมอม

ราชวงศหญงสรกต กตยากร ขนเปนสมเดจพระราชนสรกต วนท 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2493

ทรงพระกรณาโปรดเกลากระหมอมใหตงการพระราชพธบรมราชาภเษกตามแบบอยางโบราณ


บท ท

2


124

ราชประเพณขน ณ พระทนงไพศาลทกษณเฉลมพระปรมาภไธยตามทจารกในพระสพรรณบฏ

วา พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศรามาธบด จกรนฤ

บดนทร สยามมนทราธวาส บรมนาถบพตร พระราชทานพระปฐมบรมราชโองการวา

“เราจะครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม” และในโอกาสน ม

พระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหเฉลมพระนามาภไธย สมเดจพระราชนสรกต เปน สมเดจ

พระนางเจาสรกต พระบรมราชน

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชและสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถมพระราชโอรส และพระราชธดาดวยกนสพระองคตามลาดบดงตอไปน 1. ทลกระหมอมหญงอบลรตนราชกญญา สรวฒนาพรรณวด (พระนามเดม : สมเดจพระเจาลกเธอเจาฟาอบลรตนราชกญญา สรวฒนาพรรณวด ประสต 5 เมษายน 2494 สถานพยาบาล มงตชวช เมองโลซาน ประเทศสวตเซอรแลนด) สมเดจพระเจาลกเธอพระองคนไดทรงลาออกจากฐานนดรศกดแหงพระราชวงศ โดยมพระโอรสหนงองคและพระธดาสององค ทงน คาวา “ทลกระหมอมหญง” เปนคาเรยกพระราชวงศทมพระชนนเปนสมเดจพระบรมราชน 2. สมเดจพระบรมโอรสาธราช เจาฟามหาวชราลงกรณ สยามมกฎราชกมาร (พระนามเดม : สมเดจพระเจาลกยาเธอ เจาฟาวชราลงกรณ บรมจกรยาดศรสนตตวงศ เทเวศรธารงสบรบาล อภคณประการมหตตลาดลเดช ภมพลนเรสวรางกร กตตสรสมบรณสวางควฒน บรมขตตยราชกมาร; ประสต: 28 กรกฎาคม 2495, พระทนงอมพรสถาน) 3. สมเดจพระเทพรตนราชสดา เจาฟามหาจกรสรนธร รฐสมาคณากรปยชาต สยามบรมราชกมาร (พระนามเดม: สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาสรนธรเทพรตนสดา กตวฒนาดลโสภาคย; ประสต: 2 เมษายน 2498, พระทนงอมพรสถาน)

4. สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ อครราชกมาร (ประสต:

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


4 กรกฎาคม 2500, พระทนงอมพรสถาน)

พระราชกรณยกจ พระราชนพนธ และผลงานอนโดยสงเขป

ทรงประกอบพระราชกรณยกจทถงพรอมทงความบรสทธบรบรณ จงเปนชวงเวลา

60 ป ทพสกนกรชาวไทยอยไดอยางรมเยนเปนสขภายใตรมพระบารม พระราชกรณยกจทง

หลายทพระองคทรงบาเพญ นบเปนพระมหากรณาธคณอยางหาทสดไมไดทพระองคทรงม

ตอประเทศชาตและประชาชนชาวไทย ดงพระราชกรณยกจและพระราชนพนธ ดงน

1. มลนธชยพฒนา

2. มลนธโครงการหลวง

3. โครงการสวนพระองคสวนจตรลดา

4. โครงการหลวงอางขาง

5. โครงการปลกปาถาวร

6. โครงการแกมลง

7. โครงการฝนหลวง

8. โครงการสารานกรมไทยสาหรบเยาวชน

9. โครงการแกลงดน

10. กงหนชยพฒนา

11. แนวพระราชดาร ผลตแกสโซออลในโครงการสวนพระองค (พ.ศ. 2528)

12. แนวพระราชดาร เศรษฐกจพอเพยง

13. เพลงพระราชนพนธ

14. พระสมเดจจตรลดา

พระเกยรตยศ

กงหนชยพฒนา


บท ท

2


126

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช ทรงไดรบการทลเกลาฯ ถวาย

รางวลและเกยรตยศตางๆ มากมาย ทงจากบคคลและคณบคคลในประเทศและตางประเทศ

อนเนองมาจากพระราชกรณยกจและพระราชอธยาศยในการแสวงหาความร ทสาคญเปนตนวา

1. ประธานรฐสภายโรปและสมาชกรวมกนทลเกลาฯ ถวาย “เหรยญรฐสภายโรป”

(19 กรกฎาคม พ.ศ. 2519)

2. ประธานคณะกรรมมาธการเพอสนตภาพของสมาคมอธการบดระหวางประเทศ

ทลเกลาฯ ถวาย “รางวลสนตภาพ” (9 กนยายน พ.ศ. 2529)

3. สถาบนเทคโนโลยแหงเอเชย ทลเกลาฯ ถวาย “เหรยญทองเฉลมพระเกยรตคณ

ในการนาชนบทใหพฒนา” (21 กรกฎาคม พ.ศ. 2530)

4. ผอานวยการใหญโครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต (UNEP) ทลเกลาฯ

ถวาย “เหรยญทองประกาศพระเกยรตคณดานสงแวดลอม” (4 พฤจกายน

พ.ศ. 2535)

5. ผอานวยการใหญองคการอนามยโลก (WHO) ทลเกลาฯ ถวาย “เหรยญทอง

สาธารณสขเพอมวลชน” (24 พฤศจกายน พ.ศ. 2535)

6. คณะกรรมการสมาคมนเวศวทยาเชงเคมสากล (International Society of

Chemical Ecology) ทลเกลาฯ ถวาย “เหรยญรางวลเทดพระเกยรตในการ

สงวนรกษาความหลายหลายทางชวภาพ” (26 มกราคม พ.ศ. 2536)

7. หวหนาสาขาเกษตร ฝายวชาการภมภาคเอเชยของธนาคารโลก ทลเกลาฯ ถวาย

“รางวลหญาแฝกชบสารด” สดดพระเกยรตคณในฐานะททรงเปนนกอนรกษ

ดนและนา (30 ตลาคม พ.ศ. 2536)

8. ผอานวยการบรหารของยเอนดซพ (UNDCP) แหงสหประชาชาต ทลเกลาฯ

ถวาย “เหรยญทองคาสดดพระเกยรตคณดานการปองกนแกไขปญหายาเสพตด”

(12 ธนวาคม พ.ศ. 2537)

9. องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO) ทลเกลาฯ ถวาย “เหรยญ

สดดพระเกยรตคณในดานการพฒนาการเกษตร” (6 ธนวาคม พ.ศ. 2539)

10. สานกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) ทลเกลาฯ ถวาย “รางวลความสาเรจสงสดดานการพฒนามนษย” จากการทไดทรงอทศกาลงพระวรกาย

และทรงพระวรยะอตสาหะในการปฏบตพระราชกรณยกจนอยใหญนานปการ

เพอยงประโยชนและความเจรญอยางยงยนมาสประชาชนชาวไทยทงประเทศ

มาโดยตลอด (26 พฤษภาคม พ.ศ. 2549)

11. ในป พ.ศ. 2550 องคการทรพยสนทางปญญาโลก (World Intellectual Property Organization-WIPO) แถลงขาวการทลเกลาฯ ถวาย “เหรยญ

รางวลผนาโลกดานทรพยสนทางปญญา” (Global Leaders Award) โดยนายฟรานซส เกอรร ผอานวยการใหญเปนผนาขนทลเกลาฯ ถวาย ณ

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


พระราชวงไกลกงวล ในวนท 14 มกราคม 2552 เพอเทดพระเกยรตททรงมบทบาทและผลดานทรพยสนทางปญญาทโดดเดน ทงนพระองคทรงเปนผนาโลกคนแรกทไดรบการทลเกลาฯ ถวายเหรยญรางวลดงกลาว

4.9 พระยากลยาณไมตร (ดร.ฟรานซส บ แซร) Dr. Francis Bowes Sayre ดร.ฟรานซส บ.แซร เปนชาวตะวนตกคนท 2 ทไดรบพระราชทานบรรดาศกดเปนพระยากลยาณไมตรชาวตะวนตก คนแรกทเปนพระยากลยาณไมตร มนามเดมวา เจนสไอเวอรสนเวสเตนการด (Jens Iverson Westengard) เกดเมอ พ.ศ. 2428 ทมลรฐเพนซลวาเนย สหรฐอเมรกาสาเรจการศกษาจากมหาวทยาลยฮารวารด เขามารบราชการในประเทศไทยในสมยรชกาลท 5-6 โดยใน พ.ศ. 2446-2451 เปนผชวยทปรกษาราชการแผนดน หลงจากนนเปนทปรกษาราชการแผนดนจนถง พ.ศ. 2458 จงกราบถวายบงคมลาออกกลบไปสหรฐอเมรกา เวสเตนการดไดรบพระราชทานบรรดาศกดเปนพระยากลยาณไมตรเมอ พ.ศ. 2454 ดร.แซร มบทบาทสาคญในการปลดเปลองขอผกพนตามสนธสญญาเบาวรงทไทยทาไวกบประเทศองกฤษในสมยรชกาลท 4 และสนธสญญาลกษณะเดยวกนทไทยทาไวกบประเทศอน ซงฝายไทยเสยเปรยบมากในเรองทคนในบงคบตางชาตไมตองขนศาลไทย และไทยจะเกบภาษจากตางประเทศเกนรอยละ 3 ไมได ประเทศไทยพยายามหาทางแกไขสนธสญญาเสยเปรยบนมาโดยตลอด ตงแตสมยรชกาลท 5 มาจนถงสมยรชกาลท 6 ปรากฏวามเพยง 2 ประเทศทยอมแกไขให โดยมขอแมบางประการ ไดแก สหรฐอเมรกาเปนประเทศแรกทยอมแกไขใน พ.ศ. 2436 และญปนยอมแกไขใน พ.ศ. 2466 เมอ ดร.แซร เขามาประเทศไทยแลว พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงแตงตงใหเปนผแทนประเทศไทยไปเจรจาขอแกไขสนธสญญากบประเทศในยโรป ดร.แซร เรมออกเดนทางไปปฏบตงานใน พ.ศ. 2467 การเจรจาเปนไปอยางยากลาบาก โดยเฉพาะอยางยงการเจรจากบองกฤษ และฝรงเศสซงตางกพยายามรกษาผลประโยชนของตนเตมท แตเนองจาก ดร.แซร เปนผมวรยะอตสาหะ มความสามารถทางการทต และมความตงใจดตอประเทศไทย ประกอบกบสถานภาพสวนตวของ ดร.แซร ทเปนบตรเขยของประธานาธบดวดโรว วสสน แหงสหรฐอเมรกา จงทาใหการเจรจาประสพความสาเรจ ประเทศในยโรปททาสนธสญญากบไทย ไดแก ประเทศองกฤษ ฝรงเศส เนเธอรแลนด สเปน โปรตเกส เดนมารก สวเดน อตาล และเบลเยยม ยนยอมแกสนธสญญาใหเปนแบบเดยวกบทสหรฐอเมรกายอมแกให ดร.แซร ถวายบงคมลาออกจากหนาทกลบไปสหรฐอเมรกาใน พ.ศ. 2468 แตกยงยนดทจะชวยเหลอประเทศไทย ดงเชนใน พ.ศ. 2469 หลงจากทพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวทรงขนครองราชยไดไมนาน ดร.แซรไดถวายคาแนะนาเกยวกบสถานการณบานเมอง และแนวทางแกปญหาตางๆ ตามททรงถามไป และยงไดรางรฐธรรมนญถวายใหทรงพจารณาดวย จากคณงามความดท ดร.แซร มตอประเทศไทย จงไดรบพระราชทานบรรดาศกด


บท ท

2


128

เปนพระยากลยาณไมตร เมอ พ.ศ. 2470 และตอมาใน พ.ศ. 2511 รฐบาลไทยไดตงชอถนนขาง กระทรวงตางประเทศ (วงสราญรมย) วาถนนกลยาณไมตร พระยากลยาณไมตรถงแกอนจกรรมทประเทศสหรฐอเมรกาเมอ พ.ศ. 2515

4.10 หมอบรดเลย (Dr. Dan Beach Bradley) ดร.แดน บช แบรดเลย ชาวไทยเรยกกนวา หมอบรดเลย หรอ ปลดเล เปนชาวนวยอรก ประเทศสหรฐอเมรกา เกดเมอ พ.ศ. 2345 หมอบรดเลยเดนทางเขามายงสยาม เมอ พ.ศ. 2378 โดยพกอาศยอยกบมชชนนาร ชอ จอหนสน ทวดเกาะ เมอเขามาอยเมองไทย ในตอนแรกหมอบรดเลยเปดโอสถศาลาขนทขางใตวดเกาะ รบรกษาโรคใหแกชาวบานแถวนน พรอมทงสอนศาสนาครสตใหแกชาวจนทอยในเมองไทย สวนซาราหภรรยาของหมอเปนครสอนภาษาองกฤษ ตอมาหมอบรดเลยยายไปอยแถวโบสถวดซางตาครส ขยายกจการจากรบรกษาโรค เปนโรงพมพ โดยรบพมพหนงสอเกยวกบศาสนาครสต แจกและพมพประกาศของทางราชการ เรอง หามนาฝนเขามาในประเทศสยามเปนฉบบแรก จานวน 9,000 แผน เมอวนท 27 เมษายน พ.ศ. 2382 อกดวย กจการโรงพมพนนบเปนประโยชนสาหรบคนไทยมาก เอกสารทางประวตศาสตรทสาคญซงคนรนหลงไดศกษาสวนหนงกมาจากโรงพมพของหมอบรดเลย นอกจากนทานไดออกหนงสอพมพรายปฉบบหนง ชอวา บางกอกคาเลนเดอร (Bangkok Galender) ตอมาไดออกหนงสอพมพรายปกษอกฉบบหนงเมอ พ.ศ. 2387 ชอวา บางกอกรคอรเดอร (Bangkok Recorder) นอกจากหนงสอพมพแลวยงไดพมพหนงสอเลมจาหนายอกดวย เชน ไคเกก ไซฮน สามกก เลยดกก หองสน ฯลฯ หนงสอของหมอบรดเลยนนเปนทรจกแพรหลายในหมขนนางและราชสานก โดยเฉพาะหนงสอพมพทลงบทความแสดงความคดเหนอยางกวางขวาง นอกจากงานดานโรงพมพทหมอบรดเลยเขามาบกเบกและพฒนาใหวงการสงพมพไทยแลว งานดานการแพทยและดานสาธารณสขททานทาไวกมไดยงหยอนไปกวากน หมอบรดเลย นบเปนหมอฝรงคนแรกทไดนาเอาหลกวชาการแพทยสมยใหมเขามาเผยแพรในเมองไทย มการผาตดและชวยรกษาโรคตางๆ โดยใชยาแผนใหม ซงชวยใหคนไขหายปวยอยางรวดเรว ทสาคญทสด คอ การปลกฝปองกนไขทรพษ

ดวยคณงานความดทหมอบรดเลยมตอแผนดนไทย พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว จงไดพระราชทานพระบรมราชา

นญาตใหพวกมชชนนาร และหมอบรดเลย

เชาทหลงปอมวไชยประสทธอยจนถงรช

สมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอย

หว จงพระราชทานใหอยโดยไมตองเสยคาเชาจนกระทงหมอบรดเลยถงแกกรรมเมอ

พ.ศ. 2416 รวมอายได 71 ป

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


บคคลสาคญของประเทศไทยทองคการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรมแหง

สหประชาชาต (ยเนสโก) ยกยอง

อนดบ

ผไดรบยกยอง ยกยอง

เมอวนท

ยกยองเนองในวาระ

1. สมเดจพระเจาบรมวงศเธอฯ

กรมพระยาดารงราชานภาพ

21 มถนายน

พ.ศ. 2505

ฉลองวนประสต

ครบ 100 พรรษา

2. สมเดจพระเจาบรมวงศเธอฯ

กรมพระยานรศรานวดตวงศ

28 เมษายน

พ.ศ. 2506

ฉลองวนประสต


3. พระบาทสมเดจพระพทธเลศ

หลานภาลย

24 กมภาพนธ

พ.ศ. 2511

ฉลองวนพระราชสมภพ


4. พระบาทสมเดจพระมงกฏเกลา

เจาอยหว

1 มกราคม

พ.ศ. 2524

ฉลองวนพระพระราช

สมภพครบ 100 พรรษา

5. สนทรภ 26 มถนายน

พ.ศ. 2529

ฉลองครบชาตกาล

200 ป

6. พระยาอนมานราชธน 14 ธนวาคม

พ.ศ. 2531

ฉลองครบชาตกาล 100 ป

7. สมเดจพระมหาสมณเจากรม

พระปรมานชตชโนรส

11 ธนวาคม

พ.ศ. 2533

ฉลองวนประสตครบ

200 พรรษา

8. พระเจาวรวงศเธอกรมหมน

นราธปพงศประพนธ

25 สงหาคม

พ.ศ. 2534


100 พรรษา

9. สมเดจพระมหตลาธเบศร

อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก

1 มกราคม

พ.ศ. 2535ฉลองวนพระราชสมภพครบ 100 พรรษา

10. พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

ภมพลอดลยเดช

9 มถนายน

พ.ศ. 2539

ฉลองสรราชสมบตครบ

50 ป

11. สมเดจพระศรนครนทราบราชชนน 11 พฤษภาคม

พ.ศ. 2543



12. นายปรด พนมยงค 20 กนยายน

พ.ศ. 2543

ฉลองครบชาตกาล 100 ป

13. พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว

20 กนยายน พ.ศ. 2546

ฉลองวนพระราชสมภพครบ 150 พรรษา


บท ท

2


130

อนดบ

ผไดรบยกยอง ยกยอง

เมอวนท

ยกยองเนองในวาระ

14. หมอมหลวงปน มาลากล 20 ตลาคม

พ.ศ. 2546


100 ป

15. พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจา

อยหว

18 ตลาคม

พ.ศ. 2547


ครอบ 200 พรรษา

16. นายกหลาบ สายประดษฐ 31 มนาคม

พ.ศ. 2548


100 ป

17. พทธทาสภกข 20 ตลาคม

พ.ศ. 2548


100 ป

18. พระเจาบรมวงศเธอฯ กรมหลวง

วงศาธราชสนท

19 พฤศจกายน

พ.ศ. 2550


200 พรรษา

กจกรรมท 9 เรอง บคคลสาคญของไทยและของโลกดานประวตศาสตร

ใหนกศกษาแบงกลม 4 กลม แตละกลมศกษาคนควาและทารายงานสง พรอมกบ

นาเสนอ โดยมหวเรอง ดงน

กลมท 1 พระราชประวตและพระราชกรณยกจทสาคญของ

พอขนรามคาแหงมหาราช

กลมท 2 พระราชประวตและพระราชกรณยกจทสาคญของ พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว


สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน


พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


เรองท 5 เหตการณสาคญของโลกทมผลตอปจจบน

เหตการณสาคญทมผลกระทบตอการเปลยนแปลงของโลกนนหมายถงเหตการณ

สาคญททาใหโลกเกดการเปลยนแปลงภายหลงสงครามสนสดลง ซงพบวาสหประชาชาต

สามารถยบยงการทาสงครามอาวธไดในระดบหนง แตเมอสงครามอาวธผานไปเหตการณ

ปจจบนจะกลายเปนสงครามเศรษฐกจ ชวตความเปนอย วฒนธรรม จารตประเพณ รวมถง

การเมองการปกครองในปจจบน ซงเหตการณสาคญในอดตทสงผลตอปจจบนมดงน

1. สงครามโลกครงท 1 และ 2

สงครามโลกครงทหนง เปนสงครามความขดแยงบนฐานการลาอาณานคม ระหวาง

มหาอานาจยโรปสองคาย คอ ฝายไตรพนธมตร (Triple Alliance) ซงประกอบไปดวย

เยอรมน และอตาล กบฝายมหาอานาจ (Triple Entente) ประกอบไปดวยบรเตนใหญ

ฝรงเศสและรสเซย เกดขนในชวง ค.ศ.1914-1918 (พ.ศ.2547-2461)

สาเหตของสงครามโลกครงทหนง เกดจากความขดแยงทางการเมองของทวปยโรป

โดยเปนจดเรมตนของการสนสดของระบอบสมบรณาญาสทธราชยของยโรป การสนสดของ

จกรวรรดออตโตมน เปนตวเรงปฏกรยาของการปฏวตรสเซย การพายแพของประเทศ

เยอรมนในสงครามครงน สงผลใหเกดลทธชาตนยมขนในประเทศ และเปนจดเรมตนของ

สงครามโลกครงทสอง เมอ พ.ศ.2482 (ค.ศ.1939)

ในชวงแรกของสงครามมหาอานาจกลางเปนฝายไดเปรยบ แตหลงจากทอเมรกาเขา

รวมกบฝายพนธมตร พรอมกบสงอาวธยทโธปกรณและกาลงพลเกอบ 5 ลานคน ทาให

พนธมตรกลบมาไดเปรยบและสามารถเอาชนะฝายมหาอานาจกลางไดอยางเดดขาด ในทสด

เมอฝายมหาอานาจกลางยอมแพและเซนตสญญาสงบศกเมอวนท 11 พฤศจกายน ค.ศ.1918 สงครามโลกครงท 1 ซงกนระยะเวลายาวนาน 4 ป 5 เดอน จงยตลงอยางเปนรปธรรม

ผลกระทบ หลงจากทสหรฐอเมรกาไดเขารวมรบและประกาศศกดาในสงครามครงน ทาให

สหรฐอเมรกาไดกาวเขามาเปนหนงในมหาอานาจโลกเสรบนเวทโลกเคยงคกบองกฤษและ

ฝรงเศส รสเซยกลายเปนมหาอานาจโลกสงคมนยม หลงจากเลนนทาการปฏวตยดอานาจ

และตอมาเมอสามารถขยายอานาจไปผนวกแควนตาง ๆ มากขน เชน ยเครน เบลารส ฯลฯ

จงประกาศจดตงสหภาพโซเวยต (Union of Soviet Republics – USSR) ในป ค.ศ.1922

เกดการรางสนธสญญาแวรซาย (The treaty of Veraailles) โดยฝายชนะสงครามสาหรบเยอรมน และสนธสญญาสนตภาพอก 4 ฉบบ สาหรบพนธมตรของเยอรมน เพอใหฝายผ

แพยอมรบผดในฐานะเปนผกอใหเกดสงครามในสนธสญญาดงกลาว ฝายผแพตองเสยคา

ปฏกรรมสงคราม เสยดนแดนทงในยโรปและอาณานคม ตองลดกาลงทหาร อาวธ และตองถกพนธมตรเขายดครองดนแดนจนกวาจะปฏบตตามเงอนไขของสนธสญญาเรยบรอย


บท ท

2


132

อยางไรกตามดวยเหตทประเทศผแพไมไดเขารวมในการรางสนธสญญา แตถกบบบงคบให

ลงนามยอมรบขอตกลงของสนธสญญา จงกอใหเกดภาวะตงเครยดขน เกดการกอตวของ

ลทธฟาสซสตในอตาล นาซในเยอรมน และเผดจการทหารในญปน ซงทายสดประเทศ

มหาอานาจเผดจการทงสามไดรวมมอเปนพนธมตรระหวางกน เพอตอตานโลกเสรและ

คอมมวนสต เรยกกนวาฝายอกษะ (Axis) มการจดตงขนเปนองคกรกลางในการเจรจา

ไกลเกลยขอพพาทระหวางประเทศ เปนความรวมมอระหวางประเทศ เพอรกษาความมนคง

ปลอดภย และสนตภาพในโลก แตความพยายามดงกลาวกดจะลมเหลว เพราะในป ค.ศ. 1939 ไดเกดสงครามทรนแรงขนอกครง นนคอ สงครามโลกครงท 2 เปนความขดแยงในวงกวาง

ครอบคลมทกทวปและประเทศสวนใหญในโลก เรมตนในป พ.ศ.2482 (ค.ศ.1939) และ

ดาเนนไปจนกระทงสนสดในป พ.ศ. 2488 (ค.ศ.1945) ไดชอวาเปนสงครามทมขนาดใหญ

และทาใหเกดความสญเสยครงใหญทสดในประวตศาสตรโลก

ตนเหตทแทจรงของสงครามครงน ยงเปนประเดนทถกเถยงกนอยไมวาจะเปนสนธ

สญญาแวรซายส ภาวะเศรษฐกจตกตาครงใหญ ความเปนชาตนยม การแยงชงอานาจและ

ตองการแบงปนโลกใหมของประเทศทเจรญตามมาทหลงและกระแสนยม เชนเดยวกบวน

เรมตนสงครามทอาจเปนไปไดทงวนท 1 กนยายน พ.ศ. 2482 (ค.ศ.1939) ทเยอรมน

รกรานโปแลนด, วนท 7 กรกฎาคม พ.ศ. 2480 (ค.ศ.1937) ทญปนรกรานแมนจเรย บาง

คนกลาววาสงครามโลกครงทหนงและสงครามโลกครงนเปนขอพพาทเดยวกน แตแยกกน

ดวย “การหยดยง” การตอสมขนตงแตมหาสมทรแอตแลนตก ยโรปตะวนตกและตะวนออก

ทะเลเมดเตอรเรเนยน แอฟรกา ตะวนออกกลาง มหาสมทรแปซฟก เอเชยตะวนออกเฉยง

ใต และจน สงครามในยโรปสนสดเมอเยอรมนยอมจานนในวนท 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2488

(ค.ศ.1945) แตในเอเชยยงดาเนนตอไปจนกระทงญปนยอมจานนในวนท 15 สงหาคม ป

เดยวกน คาดวามผเสยชวตในสงครามครงนราว 57 ลานคน

2. สงครามเยน

สงครามเยน (องกฤษ : Cold War) (พ.ศ.2490-2534 หรอ ค.ศ.1947-1991) เปนการตอสกนระหวางกลมประเทศ 2 กลม ทมอดมการณทางการเมองและระบบการเมอง

ตางกน เกดขนในชวงหลงสงครามโลกครงทสอง ฝายหนงคอสหภาพโซเวยต เรยกวา คาย

ตะวนออก ซงปกครองดวยระบอบคอมมวนสต อกฝายหนงคอ สหรฐอเมรกาและกลมพนธมตร เรยกวา คายตะวนตก ซงปกครองดวยระบอบเสรประชาธปไตย

นโยบายตางประเทศของสหรฐอเมรกาและสหภาพโซเวยตในชวงเวลาดงกลาว คานง

ถงสงครามเยนเปนหลก นบจากป ค.ศ.1947 (พ.ศ.2490) จนกระทงการลมสลายของสหภาพ

โซเวยต ใน ค.ศ.1991 (พ.ศ.2534) สมยเรมตนสงครามเยน นาจะอยในสมยวกฤตการณ

ทางการทตในตอนกลางและปลาย ค.ศ.1947 เมอสหรฐอเมรกากบสหภาพโซเวยตเกดขดแยงเรองการจดตงองคการสนตภาพในตรก ยโรปตะวนออกและเยอรมน

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


ความตงเครยดเนองจากการเผชญหนากนระหวางอภมหาอานาจ แตยงไมมการ

ประกาศสงครามหรอใชกาลงเปนสมยลทธทรแมน วนท 12 มนาคม คศ.1947 กบประกาศ

แผนการมารแชลล เพอฟนฟบรณะยโรปตะวนตก ซงไดรบความเสยหายจากสงครามโลก

ครงทสอง การขยายอทธพลของโซเวยตในยโรปตะวนออกและการแบงแยกเยอรมน

การวจยและพฒนาโครงการทางการทหารทงขนาดเลกและขนาดใหญจานวนมาก

เกดขนในชวงเวลานรวมถงการแขงขนกนสารวจอวกาศ การจารกรรมและการสะสมอาวธ

นวเคลยรดวยทงหมดนเปนไปเพอแสดงแสนยานภาพของฝายตน

3. สงครามเศรษฐกจ

หากยอนไปเมออดตการเกดขนของสงครามจะเปนการแกงแยงชงดนแดนและ

ทรพยากร เพราะสงครามในขณะนนจะเปนการขยายอาณาเขตออกไป โดยมไดมงหวงเพยง

ดนแดนเทานน แตยงมงหวงทรพยากรในดนแดนอกดวย ภายหลงสงครามโลกสนสดลง การ

แขงขนดานการคา ชวตความเปนอยเปลยนแปลงไปกลางเปนสงครามเศรษฐกจ การทา

สงครามเศรษฐกจจะมการใชวฒนธรรมเขาไปแทรกแซงเปนการกลนชาตดวย ทเรยกวา

“Crelization” หมายความวา เปนความพยายามยดเยยดวฒนธรรมของตนใหเปนสวนหนง

ของวฒนธรรมในชาตนน ๆ โดยครอบงาทาใหคนมวถชวตตามแบบฉบบวฒนธรรมของตน

หรอรสกวาเหมอนเปนวฒนธรรมของตน เพราะวาวถชวตจะมตวสนคาเปนองคประกอบ

4. เหตการณโลกปจจบน

หลกการเกดสงครามโลกทงประเทศทชนะและแพสงครามตางกเปนประเทศ

อตสาหกรรมทาใหทกประเทศตองฟนฟเศรษฐกจในประเทศตน ในทสดผลผลตมมากเกน

ความตองการจนกลายเปนสาเหตเศรษฐกจตกตาทวโลกในป ค.ศ. 1929-1933

เหตการณโลกปจจบนมการแขงขนดานเศรษฐกจสงหรอการทาสงครามดาน

เศรษฐกจทาใหวถชวตของชาวไทยไมวาจะเปนการดาเนนชวตปจจบน การบรโภคคานยม

เปลยนแปลงไป เมอเรายอมรบวถชวตใด ๆ กตาม วถชวตเหลานนยอมจะตองรองขอสนคา

บางอยางเพอทจะทาใหการดาเนนชวตเหลานนเดนตอไปได เชน เมอเรายอมรบวถชวต

ดจทล (Digital) เครองมออเลกทรอนกส และ PC กจะกลายเปนสวนหนงของวถชวตเรา

ญปนเปนชาตหนงทผลตเครองเสยงไดด ซงการรองเพลงตามเนอรองทเรยกกนเปนภาษาญปนวา “คาราโอเกะ” เมอเรายอมรบวธการรองเพลงกนตามเนอเพลงทเปน คาราโอเกะ ใน

ทสดสนคาเกยวกบการรองเพลงคาราโอเกะแบบญปนกจะขายดไปดวย การรบประทานอาหารฟาสตฟดตามแบบฉบบวฒนธรรมอเมรกนหรอการยอมรบภาษาทใชในการสอสารทาง

ธรกจตองเปนภาษาองกฤษ ภาษาจน เปนตน

การเกดขนของกระแสวฒนธรรมโลกจะทาใหบรษทยกษใหญระดบโลกสามารถผลตสนคาดวยตนทนตาทขายไดทวโลก ซงเปนการแสวงหาผลประโยชนขามชาตจากประเทศ

ดอยพฒนาหรอการทาการคาโดยเสรจากบรษทใหญ ซงมตนทนหรอกาลงทรพยมากมา


บท ท

2


134

แขงขนธรกจในประเทศทกาลงพฒนาจะเหนไดวาในยคเศรษฐกจใหม มการหลงไหลของ

วฒนธรรมตางชาตเขามาในสงคมไทยอยางหนกจนทาใหรสกวาวฒนธรรมคานยม รปแบบ

วถการดาเนนชวตแบบไทยๆ กาลงถกกลนและถกทาลายความเปนไทย ทาใหปฏเสธไมได

วาปจจบนวฒนธรรม รปแบบวถชวตตะวนตกหรอของตางชาตกาลงมบทบาทตอการดาเนน

ชวตความเปนอยของคนทกเพศทกวย อยางไรกตาม แมวาระบบตลาดทนนยมนจะม

การแขงขนทสงผลดตอผบรโภคในเรองคณภาพผลตภณฑและรปแบบของนวตกรรม

(Innovation) กตาม แตกทาใหสงคมไทยยคใหมมลกษณะเปนบรโภคนยม (Consumerism)

และสงคมมความเสยงตอการถกกลนทางวฒนธรรม ซงคนรนใหมทจะเปนฟนเฟองกลไก

ทางสงคมตอไปในอนาคตกกาลงหลงใหลนยมชมชอบกบความสขจากสงบนเทงตางๆ ทมา

กบกระแสโลกาภวฒนและการเปดเสรทางการคา

ในป ค.ศ.2508 (พ.ศ.2551) วนท 15 กนยายน 2551 บรษทยกษใหญใน

สหรฐอเมรกาประกาศภาวะขาดทนลม ทาใหสงผลกระทบตอเศรษฐกจโลกถดถอยจนถง

ปจจบนป พ.ศ. 2552

ประวต

ศาสต

ร

บท ท

2


กจกรรมท 10 เรอง เหตการณสาคญของโลกทมผลตอปจจบน

1. ขอใดคอสาเหตของการเกดสงครามโลกครงท 1

ก. ความขดแยงทางดานวฒนธรรมของทวปยโรป

ข. ความขดแยงทางเศรษฐกจของทวปยโรป

ค. ความขดแยงทางการเมองของทวปยโรป

ง. ถกทง 3 ขอ

2. สงครามทรนแรงและทาใหเกดความสญเสยครงใหญทสดในประวตศาสตรโลกคอ

ก. สงครามโลกครงท 1

ข. สงครามโลกครงท 2

ค. สงครามเศรษฐกจ

ง. สงครามเยน

3. สงครามในยโรปสนสดลง แตในเอเชยยงตอสกนอยจนกระทงญปนประกาศ

ยอมจานนเมอ

ก. 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2488

ข. 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2488

ค. 8 สงหาคม พ.ศ. 2488

ง. 15 สงหาคม พ.ศ. 2488

4. การแขงขนทางดานเทคโนโลยและสะสมอาวธนวเคลยร การสารวจอวกาศ

การจารกรรมตางๆ เพอแสดงแสนยานภาพเกดขนในชวงไหน

ก. สงครามเยน

ข. สงครามเศรษฐกจ

ค. สงครามโลกครงท 2

ง. ถกทกขอ

5. บรษทยกษใหญของสหรฐอเมรกาประกาศภาวะขาดทนลม ทาใหภาวะเศรษฐกจ

ทวโลกถดถอยเมอป พ.ศ.อะไร

ก. พ.ศ. 2552

ข. พ.ศ. 2551

ค. พ.ศ. 2550 ง. พ.ศ. 2548


เศรษฐศาสตรบท ท3สาระสาคญ การ เรยนร เกยวกบ เศรษฐศาสตร พนฐาน เกยวกบ ระบบ เศรษฐกจ สถาบน ทาง การเงน และ การคลง ความ สมพนธ และ ความ เชอมโยง ของ ระบบ เศรษฐกจ ระหวาง ประเทศ และ การ รวมกลม ทาง เศรษฐกจ ของ ประเทศ ตางๆ เพอ เชอมโยง ส แนวคด เศรษฐกจ พอเพยง ระดบ ชมชน และ การ ดารงชวต

ตว ช วด 1. วเคราะห ปญหา และ แนวโนม ทาง เศรษฐกจ ของ ประเทศ ไทย ได 2. เสนอ แนวทาง การ แกปญหา ของ เศรษฐกจ ของ ประเทศ ไทย ใน ปจจบน ได 3. ร และ เขาใจ ตระหนก ใน ความ สาคญ ของ การ รวมกลม เศรษฐกจ ระหวาง ประเทศ และ ประเทศ ตางๆ ใน โลก 4. ร และ เขาใจ ใน ระบบ เศรษฐกจ แบบ ตางๆ ใน โลก 5. ร และ เขา ใจความ สมพนธ และ ผล กระทบ ทาง เศรษฐกจ ระหวาง ประเทศ ของ ประเทศ ไทย กบ กลม เศรษฐกจ ของ ประเทศ ตางๆ ใน ภมภาค ใน โลก 6. วเคราะห ความ สาคญ ของระบบ เศรษฐกจ และ การเลอก จดกจกรรม ทางเศรษฐกจ ของ ประเทศ ตางๆ ใน โลก และ ผลก ระทบ 7. เขาใจ ใน เรอง กลไก ราคา กบ ระบบ เศรษฐกจ 8. ร และ เขาใจ ใน เรอง การเงน การคลง และ การ ธนาคาร 9 เขาใจ ใน ระบบ ของการ ธนาคาร 10. ตระหนก ใน ความ สาคญ ของการ เงน สถาบน การเงน 11. วเคราะห ผล กระทบ จาก ปญหา ทาง เศรษฐกจ ใน เรอง การเงน การคลง ของ ประเทศ และ ของโลก ไว 12. ร และ เขาใจ เรอง แผน พฒนา เศรษฐกจ และ สงคม แหงชาต

ขอบขาย เนอหา เรอง ท 1 ความร เบองตน เกยวกบ เศรษฐศาสตร เรอง ท 2 ระบบ เศรษฐกจของประเทศไทย เรอง ท 3 กระบวนการ ทาง เศรษฐกจ เรอง ท 4 แผน พฒนา เศรษฐกจ และ สงคม แหงชาต เรอง ท 5 สถาบน การเงน และ การเงน การคลง เรอง ท 6 ความ สมพนธ และ ผล กระทบ เศรษฐกจ ระหวาง ประเทศ กบ ภมภาค ตางๆของโลก เรอง ท 7 การ รวมกลม ทาง เศรษฐกจ

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


เรองท 1 ความรเบองตนเกยวกบเศรษฐศาสตร

1. ความรเบองตนเกยวกบเศรษฐศาสตร

1.1 ความหมายและความสาคญของเศรษฐศาสตร

1) ความหมายของเศรษฐศาสตร

เศรษฐศาสตร หมายถง สาขาวชาหนงในสงคมศาสตร ทศกษาพฤตกรรมของมนษย

ในการใชทรพยากรทมอยอยางจากด โดยการจดสรรทรพยากรไดอยางเสมอภาคและเปน

ธรรมและเปนทพงพอใจ

2) ความสาคญของเศรษฐศาสตร

เศรษฐศาสตร เปนเรองเกยวเนองสมพนธกบพฤตกรรมของคนในสงคมกบกจกรรม

ทางเศรษฐกจ ซงประกอบดวยการผลต การกระจายผลต และผบรโภค เศรษฐศาสตรจงม

บทบาทสาคญตอการดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจทกชนด โดยเฉพาะเรองการตดสนใจเกยว

กบการผลต การบรโภค และการซอ ขาย การแลก เปลยนสนคาและบรการ

เศรษฐศาสตรจงเกยวของกบชวตประจาวนของเราทกคน ทกระดบ ตงแตประชาชนทวไปถงระดบประเทศ เศรษฐศาสตรเขาไปมบทบาทในดานการใชทรพยากรของประเทศใหเกดประโยชนสงสด ใหประชาชนกนดอยด ไมถกเอารดเอาเปรยบ

แตเนองจากทรพยากรตางๆ ในโลกมจากดเมอเปรยบเทยบกบความตองการมนษย

ซงมไมจากด จงทาใหเกดการขาดแคลนขน ในการอยรวมกนของมนษยจงตองตดสนใจ

เลอกอยางใดอยางหนง ในกระบวนการตดสนใจเลอกจงนาความรเชงเศรษฐศาสตรเขามา

ชวยใหการตดสนใจแตละครงใหเกดประโยชนสงสด นอกจากนนเขาใจเศรษฐศาสตร จะทาใหเขาใจเหตการณและระเบยบกฎเกณฑบาง

อยางทตนเองตองมสวนในการใหและรบผลประโชนรวมกน เชน การเสยภาษ การไดรบประโยชนตอบแทนจากการเสยภาษไป เปนตน

1.2 หลกการและวธการจดสรรทรพยากรทมอยอยางจากด

เศรษฐศาสตรเปนวชาทพยายามแกไขปญหาเศรษฐกจขนพนฐานของมนษย ไดแก ปญหาวาทาไมจงผลต จะผลตอะไร ผลตอยางไร และผลตเพอใคร รวมทงยงชวยแกไขปญหา

ทซบซอนมากขน เพอใหประเทศสามารถบรหารจดการทรพยากรใหสมฤทธผลและม

ประสทธภาพ โดยมวตถประสงคดานเศรษฐกจ ดงน

1) ความมประสทธภาพทางเศรษฐกจ หมายถง การใชทรพยากรทมอยอยางจากด

ไดแก ทดน แรงงาน และอนๆ ทาการผลตโดยไดรบผลผลตสงสด

2) การจางงานเตมท หมายถง การทคนงานทกคนทสมครใจทางาน มงานทา และเปนการทางานเตมความสามารถของแตละคน

3) ความมเสถยรภาพของระดบราคาสนคาและบรการ หมายถง การทระดบราคา

สนคาและบรการมการเปลยนแปลงเพยงเลกนอยและไมเปลยนแปลงบอย เพราะจะทาใหผ


บท ท

3

เศรษฐศาสตร

138

บรโภคเดอดรอนและผผลตจะไมสามารถคาดการณภาวะทางธรกจไดอยางถกตอง

4) ความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ หมายถง การทผลผลตของประเทศมแนว

โนมสงขนอยางสมาเสมอ แสดงถงความเปนอยดขนอยางตอเนองของคนในชาต

5) ความเทาเทยมกนของการกระจายรายได หมายถง คนสวนใหญของประเทศ

มรายไดไมแตกตางกนมากนก ทงนเพอใหคนสวนใหญสามารถซอสนคาและบรการไดอยาง

เสมอภาค

ความแตกตางทางเศรษฐกจ

ประเทศตางๆ มความเจรญทางเศรษฐกจแตกตางกน เปนเพราะมนษยดาเนนกจกรรม

ทางเศรษฐกจทงดานเกษตรกรรมและอตสาหกรรมไดเหมาะสมสอดคลองกบสภาพแวดลอม

ของประเทศ

1. ปจจยททาใหเกดความแตกตางทางเศรษฐกจ

ปจจยททาใหเกดความแตกตางทางเศรษฐกจ มดงน

1) ภมประเทศ เปนลกษณะทปรากฏบนผวโลกเปนรปแบบตางๆ เชน แมนา

ภเขา ทราบ ทราบสง เปนตน ประเทศสวนใหญทมเศรษฐกจด ประชากรมกตงถนฐาน

บรเวณทเปนทราบลมแมนาอนมดนตะกอนทบถมซงมธาตอาหารอดมสมบรณเหมาะกบ

กจกรรมเพาะปลก

2) ภมอากาศ เปนสภาพดนฟาอากาศซงประกอบดวยแสงแดด อณหภม นาฝน

ความชน ความกดอากาศและลม ในเขตอากาศรอนอณหภมจะสงกวาในเขตอบอนและเขต

หนาว นอกจากนยงมความเขมของแสงแดดอนเปนปจจยในการเจรญเตบโตของพชและสตว

บรเวณทมฝนตกมากหรอมนาใตดนจะสามารถเพาะปลกและเลยงสตวได ลมทพดไมแรง

มากจะชวยในการผสมเกสรและกระจายพนธพช ทาใหประเทศทอยในลกษณะภมอากาศ

แตกตางกนมความเจรญทางเศรษฐกจตางกน

3) ทรพยากรธรรมชาต ทรพยากรธรรมชาตทสาคญม 4 ประเภท ไดแก

(1) ทรพยากรดน ดนทมอนทรยวตถ ไมแนนทบเกนไปจะชวยใหพชเจรญ

เตบโตไดดเหมาะแกการเพาะปลก บรเวณทดนสลายตวมากจากหนปนกลายเปนดนขาว

สามารถนามาใชเปนวตถดบ ในการอตสาหกรรมซเมนตได

(2) ทรพยากรนา ประเทศทมแหลงนากระจายอยทวไปจะชวยใหสามารถ

ประกอบกจกรรมทางเกษตรกรรมและอตสาหกรรมไดด

สรป การใชจายของรฐบาล เปนมหภาค

อปสงคตอสนคาและบรการ เปนจลภาค

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


(3) ทรพยากรปาไม ชวยใหมแหลงตนนาลาธาร มความชมชนปองกนอทกภย

ไดสวนเนอไมใชเปนวตถดบในการผลตเฟอรนเจอรและอนๆ ได

(4) ทรพยากรแร ถาเปนแรกนาไปใชในอตสาหกรรมหนกประเภทตางๆ ได

เชน

แรโลหะ นาไปใชเปนวตถดบในอตสาหกรรมเคม ใชทาปย ทาวสดกอสราง

แรรตนชาต นาไปใชเปนเครองประดบราคาคอนขางสง

แรเชอเพลง นาไปใชเปนแหลงพลงงานทสาคญ มทงทอยบนบกและในทะเล

4) การเมองการปกครอง ประเทศทปกครองโดยเสร มกจะเปดโอกาสให

ประชาชนตดสนใจดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจตามความสามารถและโอกาส โดยอาศย

กลไกราคาเปนปจจยในการเลอกตดสนใจ เกดการแขงขนกนเตมทในการผลต รายไดของ

บคคลยอมแตกตางกนไปตามความสามารถและโอกาสของแตละคน สวนประเทศทปกครอง

ระบอบคอมมวนสต รฐเปนผดาเนนการผลตซอขายแลกเปลยนสนคาและบรการ ประชาชน

มรายไดจากคาแรงเทานน สาหรบประเทศทปกครองแบบสงคมนยม ประชาชนดาเนน

กจกรรมทางเศรษฐกจทงเกษตรกรรมและอตสาหกรรมขนาดยอมโดยควบคมการผลตขนาด

ใหญ ทาใหประชาชนมฐานะไมแตกตางกนมากนก

5) ความกาวหนาทางเทคโนโลย ประเทศทดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจไดโดย

เสรจะเกดการแขงขนอยางเตมท ใชความสามารถ ความคดรเรม มการลงทนและพฒนาเพอ

เพมประสทธภาพในการผลต มสนคาใหมๆ และมสนคาคณภาพด และสามารถลดการทาลาย

สภาพแวดลอมได

6) ประชากร ประเทศทมประชากรเพมอยางรวดเรว ทาใหเกดการพฒนา

เศรษฐกจและสงคม เพราะมความตองการในการบรโภคในประเทศมาก พชผลทผลตได

ภายในประเทศมปรมาณลดลงไมเพยงพอกบการสงออกทาใหประเทศขาดรายได ขาด

ดลการคาและดลชาระเงน สขภาพอนามยของประชากรไมดเพราะขาดอาหาร มการวางงาน

มากขน และการอพยพยายถนจากชนบทสเมองมสงขน ประเทศทมลกษณะเชนนมกเปน

ประเทศดอยพฒนาคอนขางยากจน


บท ท

3


140

แบบฝกหดทายบท เรองท 1 : ความรเบองตนเกยวกบเศรษฐศาสตร

คาสง

เมอผเรยนศกษาเรองความรเบองตนเกยวกบเศรษฐศาสตรจบแลว ใหทาแบบฝกหด

ตอไปน โดยเขยนในสมดบนทกกจกรรมการเรยนร

แบบฝกหดท 1 ใหตอบคาถามตอไปน

1. เศรษฐศาสตร หมายถง อะไร และมความสาคญและทเกยวของกบชวตประจาวน

ของประชาชนอยางไร ...............................................................................................

2. ระบปจจยทมาใหเกดความแตกตางทางเศรษฐกจ ม 3-5 ปจจย

........................................................................................................................

แบบฝกหดท 2 ใหศกษาพฤตกรรมของมนษยในทางเศรษฐศาสตรและตดสนวาเกยวของ

กบเศรษฐศาสตรสาขาใด โดยกาเครองหมาย ใหตรงชองทถกตอง

พฤตกรรมเศรษฐศาสตร

จลภาคเศรษฐศาสตร

มหภาค

1. การปลอยนาเสยของโรงงานอตสาหกรรมใน กทม.

2. การวางงานของประชากรไทย

3. การผลตขาวของชาวนาในภาคเหนอ

4. การซอขายแลกเปลยนสนคาในตลาด

5. การเกบภาษอากร

6. พฤตกรรมของผบรโภค

7. ปญหาเงนเฟอ

8. ปญหาทางการคลงของรฐบาล

9. การกกตนสนคาของพอคาคนกลาง

10. รายไดประชาชาต

11. ปญหาการขาดดลบญชเดนสะพด

12. ปญหาการสงออกลดลง

13. ปญหาการจราจรตดขดในกรงเทพมหานคร

14. ความนยมในการใชสนคาฟมเฟอยของเยาวชน

15. ปญหาการลงทนในประเทศลดลง

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


แบบฝกหดท 3 ใหผเรยนอาน เรองตอไปน แลว ตอบคาถามในตอนตอไป

“ครอบครวของขวญ”

ขวญเปนผหญงตวเลกๆ คนหนงทจาเปนตองแบกรบภาระของครอบครวเนองจาก

สามเสยชวตดวยอบตเหตขณะทางานกอสราง แมวาขวญจะดนรนเพอปากทองของ

ครอบครวอยางไรกตาม แตคาใชจายกยงไมพอเพยงอยนนเอง เธอมปญหาเรองคาเชาบาน

คานา คาไฟ จนกระทงวนหนงเธอตดสนใจวาจะเลกเชาและออกหาทอยใหมแตดวยความ

สงสารเจาของบานเชา มเมตตาอนญาตใหเธอและลกอยไดโดยไมตองเสย คานาคาไฟ ชวย

หางานใหขวญทาโดยใหเธอไปซกผา จายคาจางเดอนละ 2,000 บาท เมอหกคาเชาบาน

แลวขวญกจะเหลอไวใชจายแค 1,200 บาท ซงมนกยงไมเพยงพอสาหรบเธออยนนเอง

แตขวญกไมทอถอยหรอสนหวง เพราะเธอยงมลกๆ ทตองคอยดแล มภาระทจะตองหา

เลยงครอบครว

สงทเธอวาดหวงอยในขณะนคอ การทลกๆ ไดกนอมนอนหลบ และไดเรยนหนงสอเหมอนเดกคนอนๆ

ผเรยนตอบคาถามตอไปนน

1.เพราะเหตใดคนเราจงตองแสวงหารายได ........................................................

2. ในการดารงชวตของคนเราตองอาศยปจจยอะไรบาง........................................ 3. เศรษฐศาสตรไดเขามาเกยวของกบชวตมนษยในเรองใดบาง............................

4. สงททาใหขวญมชวตอยไดโดยไมยอทอตออปสรรคคออะไร............................. 5. ขวญเปนตวอยางทดในเรองอะไรบาง..............................................................

แบบฝกหดท 4 ใหผเรยนศกษาปญหาพนฐานทางเศรษฐกจตอไปนแลวตอบคาถาม ปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ เปนปญหาทเกดขนในทกสงคม ไมวาจะเปนประเทศ

ทใชระบบเศรษฐกจแบบใด เนองจากทกประเทศจะประสบปญหาความไมสมดลระหวาง

ประชากรและทรพยากร ไดแก

1. ปญหาการจดระบบการผลต ไดแก

1.1 ปญหาวาจะผลตอะไรด (What) เนองจากทรพยากรมจากดแตความตองการของเรามไมจากด จงตองตดสนใจวาจะผลตอะไรกอน หรอหลง

1.2 ปญหาวาจะผลตอยางไร (How) คอจะใชวธผลตอยางไร หรอจะใช

เทคโนโลยอะไรทจะนามาใชในการผลต 1.3 ปญหาวาจะผลตเพอใคร (For Whom) คอ สนคาทผลตไดจะแบง

สรรไปยงบคคลกลมใดบาง


บท ท

3


142

การตดสนปญหาทง 3 น ในประเทศทใชระบบเศรษฐกจทนนยม จะปลอยใหกลไกราคาเปนเครองตดสน ในประเทศสงคมนยมรฐบาลจะเปนผตดสนปญหา สวนในประเทศทใชระบบเศรษฐกจแบบผสม รฐบาลจะกาหนดกลไกแหงราคา มสวนในการตดสนปญหา 2. ปญหาการเลอก เนองจากทรพยากรมจากด จงตองตดสนใจวาจะเลอกผลตสนคาอะไร มากนอยเทาใด เพราะตองแบงปจจยการผลตในการผลตสนคาเหลานนไปสการผลตสนคาชนดอนๆ ในการเปรยบเทยบการผลตสนคา 2 ชนด ในทางเศรษฐศาสตรจะแสดงโดยใชเสนแสดงความสามารถในการผลตตามหลกการทวา เมอเราผลตสนคาชนดหนงไดมาก เรายอมผลตสนคาอกชนดหนงไดนอยลง 3. ปญหาประชากร ปญหาประชากรโลกเกดจากบางประเทสมประชากรมากเกนไปบางประเทศมประชากรนอยเกนไป โทมส โรเบรต มลทส ไดเสนอแนวทางควบคมประชากรโลกโดยการ 3.1 มนษยหาทางคมกาเนด 3.2 มตวยบยงธรรมชาต เชน ภยธรรมชาต โรคระบาด สงคราม เปนตน การมประชากรมาก ไมไดเปนผลเสยเสมอไป ผลดของการมประชากรมากคอ ทาใหมแรงงานมากประชากรมความตองการบรโภคสนคามาก ทาใหเศรษฐกจขยายตว การผลตสนคาในปรมาณมากๆ ทาใหตนทนในการผลตตา แตผลเสยของการมประชากรมากกมมากกวากลาวคอทาใหประชากรในวยเดกมากเกนไปฐานะครอบครวยากจน และเปนภาระของรฐในการเลยงด ประชากรมากอใหเกดปญหาทางสงคม เศรษฐกจการเมองกตามมา ทกประเทศจงตองการใหมประชากรพอด หมายถง จานวนประชากรทมรายไดเฉลยแตละบคคลสงสดตามกาลงทรพยากรทมอย มผลทาใหคนในประเทศนนมมาตรฐานการครองชพสง มการศกษาด มประสทธภาพในการผลตและการบรโภค เชน ประเทศญปน เปนตน

ผเรยนตอบคาถามตอไปน 1. ปญหาพนฐานทางเศรษฐกจของทกๆ ประเทศ ไดแก .................................... 2. ปญหาพนฐานทางเศรษฐกจเกดขนเนองจาก ................................................. 3. การแกปญหาการจดระบบการผลตประเทศไทยใช .......................................... ชวยแกปญหา 4. ปญหาการเลอก หมายถง .......................................................................... 5. เสนแสดงความสามารถในการผลต หมายถง ................................................ 6. การทเสนแสดงความสามารถในการผลตเคลอนมาทางขวามอ หมายความวา .................................................................................................................... 7. ประเทศทมจานวนประชากรมากเกนไป ไดแก .............................................. 8. การมประชากรมาก กอใหเกดผลดคอ ......................................................... การมประชากรมาก กอใหเกดผลเสย คอ........................................................ 9. การมประชากรนอย กอใหเกดผลเสยคอ........................................................ 10. โทมส โรเบรต มลทส กลาววา “มนษยจะไมอดตาย ถา..........................

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


เรองท 2 ระบบเศรษฐกจ

ระบบเศรษฐกจ หมายถง สถาบนทางเศรษฐกจ ทประกอบดวยหนวยเศรษฐกจ

หลายๆ หนวยมารวมกน มกฎเกณฑ ระเบยบแบบแผน และแนวปฏบตอยางเดยวกนม

รปแบบการจดระบบสงคม เพอนาทรพยากรมาใชในการผลตสนคา และบรการรวมถงการ

จาแนกแจกจายสนคาและบรการนนใหกบคนในสงคม ระบบเศรษฐกจยงรวมถงการจดระบบ

การครอบครองปจจย การผลต การควบคมราคาและคาจางหรอระบบตลาด ซงสงเหลาน

จะเปนตวกาหนดชนด ปรมาณ และวธการผลต โดยใชเปนเกณฑในการแบงปนสวนสนคา และบรการใหกบคนในสงคมดวย

ความหมายระบบเศรษฐกจ

ระบบเศรษฐกจ หมายถง กลมบคคลของสงคมทรวมตวกนเปน กลมของสถาบน

ทางเศรษฐกจซงยดถอแนวปฏบตแนวทางเดยวกนในการประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจ

เพอใหสามารถบาบดความตองการแกบคคลตางๆ ทอยรวมกนในสงคมนนใหไดรบประโยชน

มากทสด เกดประสทธภาพสงสด

ความสาคญของระบบเศรษฐกจ

ระบบเศรษฐกจ มความสาคญในฐานะเปนผดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจของสงคม

ซงจะพอสรปไดดงน

1. ความสาคญในการจดหาสนคาและบรการ เพอสนองความตองการของสมาชก

ในสงคมนบตงแตความตองการขนพนฐานในการดารงชวต จนถงความตองการในสงอานวย

ความสะดวก ระบบเศรษฐกจจงกาหนดการแกไขปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ ทาใหทราบวา

จะผลตอะไร ผลตอยางไร ผลตเพอใคร และจะแลกเปลยนหรอกระจายสนคาอยางไร

2. ความสาคญในการผลตสนคาและบรการ โดยการจดแบงงานใหสมาชกในสงคม

มการทางานในอาชพทตนถนดเพอใหไดผลผลตทดมประสทธภาพ เปนการใชทรพยากรอยางประหยดและเกดประโยชนสงสด

3. ความสาคญในการกาหนดระเบยบแผนการผลต ระบบเศรษฐกจจะกาหนด

ระเบยบการเปนเจาของทรพยสนหรอปจจยการผลต และควบคมสถาบนทางเศรษฐกจใหมระเบยบแบบแผน เชน ตลาด คนกลาง ธนาคาร ฯลฯ

4. ความสาคญในการแกปญหาทางเศรษฐกจ ระบบเศรษฐกจจะเปนแนวทางแกไข

ปญหาทางเศรษฐกจของประเทศ และดาเนนการพฒนาเศรษฐกจของประเทศใหเจรญกาวหนา 5. ความสาคญในการกระจายรายไดไปยงสวนตางๆ ของสงคม เพอลดชองวาง

ทางเศรษฐกจระหวางผทมความเขมแขงและออนแอทางเศรษฐกจของสงคม เพอมาตรฐานการครองชพทดและการอยรวมกนอยางเปนสขของสมาชกในสงคม


บท ท

3


144

ระบบเศรษฐกจจงมความสาคญตอสมาชกของสงคมและผบรหารประเทศ ในการ

เลอกใชระบบเศรษฐกจใหเหมาะสมกบการเมองการปกครอง จารต ประเพณ วฒนธรรม

และชวตความเปนอยของสมาชกในสงคม เพอใหไดมาตรฐานการดารงชวตทด และม

ประสทธภาพ

ระบบเศรษฐกจในปจจบน

การแบงระบบเศรษฐกจในปจจบน โดยพจารณาจากสภาพความเปนจรงและสถาบน

ทางเศรษฐกจประกอบกน เราอาจแบงระบบเศรษฐกจออกเปนระบบใหญๆ ได 3 ระบบ คอ

1. ระบบเศรษฐกจแบบทนนยม

1.1 ลกษณะสาคญของระบบเศรษฐกจแบบทนนยม

1) เอกชนเปนเจาของทรพยสนและปจจยการผลต บคคลมกรรมสทธใน

ทรพยสนสวนตวมสทธทจะใช แสวงหา หรอจาแนกแจกจายอยางใดกได

2) เอกชนมเสรภาพในการประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจ ทงในดานการผลต

สนคาการจาแนกแจกจายหรอการกระจายสนคา การบรโภค ซงจะทาใหเกดการผลตสนคา

ใหมๆ มากขนและสงผลใหสงคมนนเจรญกาวหนา

3) มการแขงขนระหวางเอกชนในการดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจอยาง

กวางขวางเนองจากทกคนมอสระในการผลต การบรโภค การคา การแขงขนจงเปนสงท

หลกเลยงไมได การแขงขนจงทาใหมการเพมประสทธภาพมากขน และเปนผลดตอระบบ

เศรษฐกจ

4) การผลตขนอยกบกลไกราคา ในระบบนราคาและตลาดจะทาหนาท

ตดสนปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ กลาวคอ การดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจในเรองการ

ผลต กรรมวธในการผลต การจดสรรผลผลต จะถกจดสรรโดยผานตลาด ผทมอานาจตดสนใจในเรองน ไดแก ผผลตและผบรโภคโดยทงสองฝายจะมสวนรวมในการดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจผานกระบวนการปรบตวของราคาผานกลไกราคา

5) มกาไรเปนแรงจงใจในการผลต จดมงหมายสงสดของการประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจ คอ การพยายามแสวงหาผลประโยชนในการดาเนนกจกรรมทาง

เศรษฐกจตางๆ ใหไดมากทสด โดยผผลตมจดมงหมายเพอแสวงหากาไรสงสด ในขณะท

ผบรโภค กจะพยายามใหตนเองไดรบความพอใจสงสดจากการซอสนคาและการบรการมาบรโภคในแตละครง

6) มการใชทนและเทคโนโลยทกาวหนา จากการทเอกชนมการแขงขนกน

อยางกวางขวางผผลตแตละรายตางเนนการผลตสนคาทดมคณภาพเหนอคแขงขน จงนาทนและเทคโนโลยทกาวหนามาใชในการผลต สงผลใหประเทศชาตเจรญกาวหนามากขน

7) รฐไมเขาแทรกแซงการผลต รฐบาลไมเขาควบคมหรอแทรกแซงใดๆ

ปลอยใหกจกรรมทางเศรษฐกจดาเนนไปอยางเสร

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


1.2 ขอดของระบบเศรษฐกจแบบทนนยม 1) เกดประโยชนตอผบรโภค เพราะมการแขงขน ทาใหมสนคาทมคณภาพ และราคาไมสงมาก 2) เกดประโยชนตอผผลต เพราะมเสรภาพในการผลตทาใหเอกชนมความคดรเรมสรางสรรคทจะผลตสนคาใหมๆ และมคณภาพทดเพอสนองความตองการผบรโภค 3) ลดภาระของรฐบาลในการเขาไปดาเนนธรกจดวยตนเอง 4) การมเสรภาพในการประกอบธรกจอยางเตมท กอใหเกดการแขงขนอยางเสร ทาใหเกดประสทธภาพสงสดในการผลต 5) ทาใหเกดการสะสมความมงคงในรปทนตางๆ ซงเปนแรงจงใจใหผประกอบการขยายความมงคงออกไปและพฒนาความสามารถในการสรางสรรคเทคโนโลยตางๆ ตอไป 1.3 ขอเสยของระบบเศรษฐกจแบบทนนยม 1) กอ ให เกด ปญหา ความเหลอมลาอนเนองจาก ความ สามารถ ทแตกตาง กน ใน แตละ บคคล โดยพนฐาน ทาให ความ สามารถ ในการ หาราย ได ไมเทากน ผทม ความ สามารถ สง กวา จะเปนผได เปรยบ ผท ออนแอ กวา ใน ทางเศรษฐกจ 2) สนคา และ บรการ ทม ลกษณะ ของการ ผกขาด โดย ธรรมชาต หรอ สนคา และ บรการ สารธาณะ ซงไดแก บรการ ดาน สาธารณปโภค (นาประปา ไฟฟา โทรศพท ฯ ลฯ) โครงสราง พนฐาน (ถนน เขอน สะพาน ฯ ลฯ) จะเหน ได วา สนคา และ บรการ ดง กลาว สวน ใหญ จะ ตองใชเงน ลงทน มาก เทคโนโลย ททนสมย เสยง กบ ภาวะ การขาดทน เนองจาก ม ระยะ การคน ทนนาน ไมคมคา ใน เชงเศรษฐกจ ทาให เอกชน ไมคอย กลา ลงทน ทจะ ผลต สง ผล ใหรฐบาล ตอง เขามาดาเนน การแทน 3) การ ใช ระบบ การแขงขน หรอ กลไกล ราคา อาจ ทาให เกดการ ใช ทรพยากร ทางเศรษฐกจ อยาง สนเปลอง เชน การแขงขนกนสราง ศนยการคา เพราะ คด วา เปนกจการ ท ให ผล ตอบแทน หรอ กาไร ด ศนยการคา เหลา น เมอ สราง ขน มา มาก เกนไป กอาจ ไม ม ผ ซอมาก พอ ทาให ประสบกบการขาดทน 2. ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม เปนระบบเศรษฐกจทใหเสรภาพเอกชนในการดาเนนธรกจขนาดเลกและขนาดกลาง รฐเขาควบคมการผลตและเปนเจาของปจจยการผลตทเปนทรพยากรธรรมชาต เพอลดชองวางทางเศรษฐกจและจดสวสดการใหสงคม 2.1 ระบบเศรษ ฐกจแบบสงคมนยม มลกษณะดงน 1) เอกชนมสทธในทรพยสนหรอธรกจขนาดยอมได 2) รฐเปนผดาเนนการในเรองการใหบรการสาธารณปโภคตางๆ เชน ประปา ไฟฟาอตสาหกรรมทใชทรพยากรธรรมชาตเปนวตถดบ กจการธนาคาร 3) มการใชระบบภาษเพอกระจายทรพยสนและรายได 4) รฐใหบรการทางสงคมอยางกวางขวาง 5) เอกชนดาเนนการธรกจในรปของสหกรณ 6) กลไกราคามบทบาทแตไมใชสวนสาคญของระบบ


บท ท

3


146

การทรฐเขาไปควบคมและดาเนนการใชทรพยากรธรรมชาตทาใหผลประโยชนเกดกบประชาชนเตมท ทงยงเปนการลดชองวางทางเศรษฐกจของบคคลในสงคมลง ประชาชนมเสรภาพทางการเมองและไดรบสวสดการจากรฐ ในทางธรกจเอกชนทเปนผผลตขาดแรงจงใจในการประกอบธรกจ 2.2 ขอดของระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม จดเดน ของระบบ เศรษฐกจ แบบสงคมนยม ก คอ เปนระบบ เศรษฐกจ ท ชวย ลด ปญหา ความ เหลอมลา ทาง ฐานะ และ ราย ได ของ บคคล ใน สงคม ภายใต ระบบ เศรษฐกจ น เอกชน จะ ทาการผลต และบรโภค ตามคาสง ของรฐ ผล ผลต ท ผลต ขน มา จะ ถกนาสงเขาสวนกลาง และ รฐ จะเปนผจดสรร หรอ แบงปน สนคา และ บรการ ดง กลาว ให ประชาชน แตละ คน อยาง เทาเทยม กน โดย ไม ม การ ไดเปรยบเสย เปรยบ 2.3 ขอเสยของระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม ภายใต ระบบ เศรษฐกจ แบบสงคมนยม เนองจาก ปจจย การ ผลต พนฐาน อย ในการควบคม ของรฐบาล ทาให ขาดความคลองตว การ ผลต ถก จากด เพราะ ตอง ผลต ตามทรฐ กาหน ด โอกาส ทจะ ขยาย การ ผลต หรอ พฒนา คณภาพ การ ผลต เปนไป คอนขาง ลาบาก ทาให การ ใช ทรพยากร ทางเศรษฐกจ อาจเปนไป อยางไม ม ประสทธภาพ ขาดการแขงขน การ ผลต ทาให สนคา ไม ม คณภาพ เพราะ เปนการ ผลตผกขาด บรการ จดการ ผลต โดย รฐบาล 3. ระบบเศรษฐกจแบบผสม เปนระบบเศรษฐกจทใหเสรภาพเอกชนในการดาเนนธรกจเปนสวนใหญ รฐบาลเขาแทรกแซงกจกรรมบางอยางเชน เขาแทรกแซงการผลตและการตลาดเฉพาะทจาเปน เพอการกระจายรายไดทเปนธรรม 3.1 ลกษณะสาคญของระบบเศรษฐกจแบบผสม 1) เอกชนมสทธในทรพยสนและปจจยการผลต 2) รฐมบทบาทเพอดาเนนการผลตบางอยางทจาเปน เชน การรถไฟ ขนสงมวลชน ไฟฟา โทรศพท ในรปของรฐวสาหกจ 3) เอกชนเปนผวางแผนและดาเนนการผลต 4) การผลตมการแขงขนโดยผานกลไกราคาแตรฐแทรกแซงไดเมอเกดปญหา ระบบเศรษฐกจแบบผสมชวยแกไขปญหาการผกขาด การแทรกแซงเศรษฐกจของรฐเฉพาะทจาเปน ประชาชนมเสรภาพทางการเมอง กจกรรมบางอยางทรฐดาเนนการเองอาจขาดทนและขาดประสทธภาพได ขอดของระบบเศรษฐกจแบบผสม เปนระบบ เศรษฐกจ ท คอนขาง ม ความคลองตว กลาว คอ ม การ ใชกลไก รฐ รวม กบ กลไกรา คา ในการจดสรร ทรพยากร ของระบบ กจการ ใด ท กลไก ราคา สามารถ ทาหนาท ได อยาง ม ประสทธภาพ รฐ ก จะ ให เอกชน เปนผดาเนน การ โดยการแขงขน แต ถา กจการ ใด ท กลไก ลราคาไมสามารถทาหนา ทได อยาง ม ประสทธภาพรฐ ก จะเขามาดาเนน การแทน จะเหน ได วา เศรษฐกจ แบบ ผสมเปนระบบ เศรษฐกจ ท ผสมผสาน กลาว คอ รวม ขอ ด ของ ทง ระบบ เศรษฐกจ แบบ ทนนยม และ สงคมนยม เขาไว ดวย กน อยางไรกตามระบบ เศรษฐกจ ดง กลาว ก ม ขอเสยดวย เชน กน

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


ขอเสยของระบบเศรษฐกจแบบผสม

1) การแกไขปญหาชองวางทางสงคมและปญหาความเหลอมลาทางรายได มก

ไมมประสทธภาพ

2) นายทนมอทธพลเขมแขงทางดานเศรษฐกจและการเมอง โดยเปนผสนบสนน

พรรคการเมอง ตลอดจนไดรบผลประโยชนจากพรรคการเมองทตนสนบสนน

3) การกาหนดนโยบายและการใชอานาจตางๆ ขนอยกบรฐบาล จงทาใหนก

ธรกจขาดความมนใจในการลงทน

ระบบเศรษฐกจของประเทศไทยในปจจบน

ระบบเศรษฐกจของประเทศในปจจบน เปนระบบผสมทเนนทนนยม โดยมรฐบาล

เปนผวางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม เปนเจาของปจจยการผลต และเปนผดาเนน

กจกรรมทางเศรษฐกจ เฉพาะทเปนพนฐานทางเศรษฐกจ สาหรบเอกชนมเสรภาพในการผลต

และการประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจเปนสวนใหญมสทธเปนเจาของทรพยสนและปจจย

การผลต มการแขงขน และมกลไกตลาดเปนเครองมอในการจดสรรทรพยากร โดยรฐบาล

จะแทรกแซงการผลตและการตลาดเมอจาเปน เชนควบคมราคาสนคาเมอเกดภาวะขาดแคลน

หรอประกนราคาขาวเปลอกเพอชวยเหลอกเกษตรกรในกรณราคาขาวตกตา เปนตน

การดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจของรฐบาลจะเขามามบทบาทเฉพาะเทาทจาเปนเทานน

เชน

1) ดาเนนการเกยวกบการปองกนประเทศ ความสงบภายใน และการใหความ

ยตธรรม เชน กจการดานการทหาร ตารวจ และศาล เปนตน

2) ดาเนนการดานเศรษฐกจพนฐาน โดยการสรางถนน สะพาน เขอน การ

สารวจเพอหาทรพยากรธรรมชาต เปนตน

3) ควบคมและดาเนนการดานการศกษา และสาธารณสข โดยใหการศกษาแกเยาวชนควบคมการจดการศกษาของเอกชน จดการเกยวกบการรกษาพยาบาลแกประชาชน

4) ดาเนนกจการสาธารณปโภคทสาคญ เชน การรถไฟ การไฟฟา การประปา การสอสารไปรษณย การจดเกบขยะมลฝอย เพราะเปนกจการทประชาชนสวนใหญตองใช

รวมกน สวนกจกรรมทางเศรษฐกจอนๆ นอกเหนอจากรฐดาเนนการ เอกชนมสทธท

ดาเนนการอยางเสร โดยมกลไกแหง ราคาเปนเครองชนา นอกจากนรฐบาลยงใชระบบภาษในอตรากาวหนา เพอกระจายรายไดและลดความ

เหลอมลาในรายได ตลอดจนจดใหมการสวสดการแกประชาชน ผมรายไดนอย เชน

การประกนสงคม กองทนเลยงชพ 30 บาทรกษาทกโรค การกาหนดคาจางแรงงานขนตา เพอปองกนการเอาเปรยบผใชแรงงาน การสรางงานในชนบท การสงเคราะหคนชรา คนพการ

เปนตน


บท ท

3


148

ความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

นกเศรษฐศาสตรจะใชรายไดประชาชาตเปนเครองมอในการวดและวเคราะหกจกรรม

ทางเศรษฐกจวามความเจรญเตบโต หรอตกตา ปญหาทเกดขนและแนวทางแกไข รายได

ประชาชาตจงเปนตวเลขทแสดงถงฐานะเศรษฐกจของประเทศ การศกษาการเปลยนแปลง

ของรายไดประชาชาตจะทาใหทราบถงความเคลอนไหวในทางเศรษฐกจ องคการ

สหประชาชาต สนบสนนใหประเทศทวโลกจดทารายไดประชาชาตเพอเปนมาตรฐานทาง

เศรษฐกจใชวเคราะหและเปรยบเทยบกบประเทศตางๆ

1. ความหมายของรายไดประชาชาต

รายไดประชาชาต หมายถง มลคาทเปนตวเงนของสนคาและบรการขนสดทาย ท

ประชาชาตของประเทศผลตไดใน 1 ป

รายไดประชาชาตของไทย หมายถง ผลรวมของคาเชา คาจาง เงนเดอน ดอกเบย

และกาไรทประชาชนคนไทยผลตสนคาและบรการในรอบ 1 ป

รายไดประชาชาตของไทย เรมจดทาในป พ.ศ. 2493 โดยกองบญชรายไดประชาชาต

สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต สานกนายกรฐมนตร โดย

นาเอารายไดทงหมดทเกดจาก คาเชา คาจาง ดอกเบย และกาไร ของประชาชนทผลตสนคา

และบรการในรอบ 1 ป มารวมกน

2. ความสาคญของรายไดประชาชาต

รายไดประชาชาตเปนตวเลขทชใหเหนวาในปนนนระบบเศรษฐกจสามารถผลต

สนคาและบรการรวมไดมากนอยเพยงใด อยางไร บญชรายไดประชาชาตจงมความสาคญ

และเปนประโยชนดงน

1) รายไดประชาชาต เปนเครองชภาวะเศรษฐกจของประเทศ เปนตวบอกระดบ

ความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ โดยมความสมพนธในทศทางเดยวกน เชน ถารายได

ประชาชาตสงขนแสดงวาเศรษฐกจในภาพรวมของประเทศเจรญรงเรองขน ในทางตรงขาม

ถารายไดประชาชาตลดลงแสดงวาเศรษฐกจถดถอยเขาสภาวะตกตา

2) รายไดประชาชาตบอกใหทราบการผลตในแตละสาขามมลคาเทาใด ผลผลตสวนใหญมาจากสาขาใด ทาใหทราบถงโครงสรางการผลตของประเทศนนวาเปนเกษตรกรรม

หรออตสาหกรรมนอกจากนทาใหทราบรายไดสวนใหญวาอยในประเภทใดระหวาง คาเชา

คาจาง ดอกเบยและกาไร ตลอดจนรขอมลการใชจายสวนใหญของประชาชน เปนการใชจาย

ในลกษณะใด เพอการอปโภค บรโภค หรอการลงทน

3) ตวเลขรายไดประชาชาตสามารถใชเปรยบเทยบฐานะทางเศรษฐกจของประเทศในปจจบนกบระยะเวลาทผานมา ขณะเดยวกนสามารถใชเปรยบเทยบฐานะทาง

เศรษฐกจระหวางประเทศไดอกดวย

4) ตวเลขรายไดประชาชาตสามารถใชเปนเครองมอสาคญในการกาหนดนโยบาย

และการวางแผนเศรษฐกจของประเทศในอนาคต

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


3. ประเภทของรายไดประชาชาต

รายไดประชาชาต แบงออกได ดงน

3.1 ผลตภณฑในประเทศเบองตน (GDP) คอ มลคารวมของสนคาและ

บรการขนสดทายทผลตไดภายในประเทศ ในระยะเวลาหนง โดย GDP จะคดจากรายได

ของประชาชนทกคนททารายไดในประเทศและรวมถงรายไดของชาวตางชาตททารายไดใน

ประเทศนนดวย เชน GDP ของประเทศไทยคดจากรายไดของคนไทยทงหมดททาไดใน

ประเทศบวกกบรายไดทชาวตางประเทศทาไดในประเทศไทยรวมทงการลงทนและผลผลต

ตางๆ ของชาวตางประเทศททาการผลตในประเทศไทยดวย เปนตน

3.2 ผลตภณฑประชาชาตเบองตน (GDP) คอ มลคารวมของสนคาและ

บรการขนสดทายทประชาชนผลตได ทงในประเทศและตางประเทศ ในระยะเวลาหนง เชน

GDP ของไทยเกดจากรายไดของประชาชนไทยในประเทศทงหมดรวมทงรายไดจากคนไทย

ทไปทางานหรอลงทนในตางประเทศ แลวสงรายไดกลบประเทศไทย เปน

3.3 ผลตภณฑประชาชาตสทธ (NNP) คอ มลคารวมของสนคาและบรการ

ขนสดทายทงหมดหกดวยคาเสอมราคาของการใชทน ผลตภณฑประชาชาตสทธ (NNP)

จงเปนผลตภณฑรวมตามราคา ตลาด จงรวมถง คาเชา คาจาง ดอกเบย และกาไร รวม

ทงภาษทางออมในทางธรกจดวย

3.4 รายไดประชาชาต (NI) คอ ผลตภณฑประชาชาตสทธ ทคดตามราคา

ปจจยการผลต ไดแก คาใชจายโดยตรงในการผลต คอ คาจาง คาเชา ดอกเบย และ

กาไร โดยหกภาษทางออมทางธรกจออก

3.5 รายไดตอหว คอ รายไดทเกดจากมลคาของสนคาและบรการในราคาตลาด

หารดวยจานวนประชากรของประเทศทงหมด

4. ประโยชนของการศกษาเกยวกบรายไดประชาชาต

4.1 ใชในการวเคราะหภาวะเศรษฐกจของประเทศ ระดบรายไดประชาชาต

เปนเครองชภาวะเศรษฐกจของประเทศ วาเจรญกาวหนาหรอตกตา และสามารถเปรยบเทยบ

อตราความเจรญกาวหนาทางเศรษฐกจ วามอตราการเพมของผลผลตมากกวาอตราการเพม

ของประชากรหรอไม

4.2 ใชในการเปรยบเทยบมาตรฐานกาครองชพของประชาชน ถารายได

เฉลยตอบคคลเพมสงขนยอมหมายถง ประชาชนมการกนดอยดมากขน หรอมมาตรฐาน

การครองชพสงขน

4.3 เปนเครองมอในการกาหนดนโยบายเศรษฐกจของประเทศ ตวเลขราย

ไดประชาชาตชวยใหทราบภาวะเศรษฐกจในปจจบน และยงเปนเครองมอสาคญในการ

กาหนดนโยบายหรอการวางแผนเศรษฐกจของประเทศไทยในอนาคต


บท ท

3


150

การกาหนดคาจางและราคาในระบบเศรษฐกจ

1. การกาหนดคาจาง

คาจาง คอ คาทจายใหแกผใชแรงงาน เนองจากการทางานอยางใดอยางหนง

คาจางทไดรบจงเปนทมาของรายได และเมอนามารวมกนทงหมด กจะเปนสวนหนงของ

รายไดประชาชาต คาจางแบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ

1. คาจางทเปนตวเงน (Money Wage) คอ คาจางทไดรบจากนายจางทจาย

ใหอาจเปนรายวน รายสปดาหหรอรายเดอน

2. คาจางทแทจรง (Real Wage) คอ การนาคาจางทเปนตวจรงลบดวยอตรา

เงนเฟอตอปซงอตราเงนเฟอสามารถคานวณไดจากดชนราคาผบรโภค

การกาหนดอตราคาจางจะขนอยกบอปสงคและอปทานของแรงงาน คอ ถา

อปสงคของแรงงานมมาก ความตองการจางแรงงานมาก อตราคาจางจะสงขน แตถาอปทาน

ของแรงงานมมาก จะทาใหคาจางลดลง

2. การกาหนดราคา

ปจจยทเกยวของกบการกาหนดราคาของสนคาและบรการ คอ กลไกของตลาด

หรอปรมาณความตองการในการซอและปรมาณความตองการในการขายสนคาชนดนน

นอกจากนยงขนอยกบตนทนการผลต กลาวคอ ถาตนทนการผลตสงขนจะทาใหราคาสนคา

สงขนตามไปดวย

กลาวโดยสรป การกาหนดคาจางและราคาจะแตกตางกนตามระบบเศรษฐกจ ถา

เปนระบบเศรษฐกจแบบทนนยม การกาหนดคาจางและราคาเปนไปตามกลไกตลาด สวน

ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม และระบบเศรษฐกจแบบผสม รฐบาลสามารถเขาแทรกแซง

การกาหนดคาจางและราคา เพอสรางความเปนธรรมในระบบเศรษฐกจ เชน รฐบาลเขาไป

แทรกแซงการการกาหนดคาจางและราคา เพอสรางความเปนธรรมในระบบเศรษฐกจ ไดแก

การประกาศปรบคาแรงขนตา ตามดชนราคาผบรโภค เพอดงคาจางแรงงานใหสงขน การทรฐบาลเขาไปแทรกแซงการกาหนดราคาสนคาโดยการกาหนดราคาขนตา และการกาหนด

ราคาขนสง เปนตน

ราคาขนตา

ราคาขนตา หมายถง ราคาตาสดทถกกาหนดขนมาในระดบทสงกวาราคาดลยภาพ อนเกดจากการทางานของกลไกตลาดทรฐบาลเขาไปแทรกแซง ซงมกจะใชกบสนคาในสาขา

เกษตรกรรม เพอเพมรายไดใหแกเกษตรกร ทาใหเกษตรกรนาผลผลตออกขายในตลาดได

มากขน ราคาขนสง

ราคาขนสง หมายถง ราคาสงสดทถกกาหนดขนมาในระดบทตากวาราคาดลยภาพ

อนเกดจากการทางานของกลไกตลาดทรฐบาลเขาไปแทรกแซงโดยการควบคมราคาสนคา

บางชนด เพอเปนการปองกนไมใหราคาสนคาชนดนน สงเกนไป

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


ปญหาของระบบเศรษฐกจไทยและแนวทางแกไข

เนองจากระบบเศรษฐกจไทยเปดโอกาสใหเอกชนสามารถเปนเจาของปจจยการผลต

และสามารถดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจไดอยางเสร การผลตสนคาและบรการตางๆ จงม

ขนอยางมากมาย กอใหเกดการแขงขนสงผลใหผผลตมแรงกระตนในการทจะปรบปรง

เทคนคการผลตเพอใหไดสนคาทมคณภาพสงและตนทนตา ผผลตรายใดทไมสามารถผลต

สนคาทมราคาตาแตคณภาพสงไดกจะขาดทนและออกจากระบบการผลตสนคานนๆ ไป

คงเหลอแตผผลตทมคณภาพ ทาใหผบรโภคไดรบผลประโยชนสงสดจากการแขงขนดงกลาว

แตสงทเปนผลเสยตามมากคอเกดการผกขาดและกอบโกยผลประโยชนใสตวมากขน กอให

เกดความเหลอมลาและเกดชองวางขนในสงคม นนคอคนทมฐานะรารวยกจะรวยมากขน

สวนคนทมฐานะยากจนกไมไดมความเปนอยทดขนกวาเดม ซงรฐบาลกไดตระหนกถง

ปญหาดงกลาวจะเหนไดจากรายละเอยดของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ไดเนน

วตถประสงคในการกระจายรายไดใหมความเทาเทยมกนมากขน โดยการใชมาตรการและ

นโยบายดานการเงน – การคลง เพอแกปญหาดงกลาว เชน การกาหนดคาแรงขนตา การ

เพมอตราภาษสาหรบสนคาฟมเฟอย การปรบอตราภาษเงนได ภาษทรพยสน กฎหมาย

ปองกนการผกขาด เปนตน โดยเฉพาะมาตรการทางดานภาษนน รฐบาลสามารถนาเงนท

ไดจากการเกบจากผทมฐานะรารวยมากระจายใหกบผทมรายไดนอยในรปของสวสดการ

ตางๆ เชน การจดตงโรงเรยนของรฐบาล การสรางทอยอาศยและการใหการรกษาพยาบาล

ฟรแกผทมรายไดนอย การจดใหมการประกนสงคมกบแรงงาน การลดดอกเบยสนเชอเพอ

การเกษตร เปนตน

สรป

ระบบเศรษฐกจแบงออกเปน 3 ระบบ ใหญๆ คอ ระบบเศรษฐกจแบบทนนยม

ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม และระบบเศรษฐกจแบบผสม ประเทศไทยใชระบบผสมทเนนทนนยม โดยรฐบาลผลตสนคาและบรการเฉพาะโครงสรางพนฐานหรอ

สาธารณปโภค สวนตวเลขรายไดประชาชาต แสดงใหเหนถงความเจรญเตบโตทาง

เศรษฐกจของประเทศ


บท ท

3


152

แบบฝกหดทายบทเรองท 2 ระบบเศรษฐกจ

คาสง : เมอผเรยนศกษาเรองระบบเศรษฐกจจบแลว ใหทาแบบฝกหดตอไปน

โดยเขยนในสมดบนทกกจกรรมการเรยนร

แบบฝกหดท 1 ใหผเรยนสรางแผนภมแสดงความสมพนธระหวางระบบการปกครอง และ

ระบบเศรษฐกจ และระบวาระบบการปกครองแตละแบบสามารถจดระบบเศรษฐกจแบบใด

ไดบาง

ระบบเศรษฐกจระบบการปกครอง

ประชาธปไตย

เผดจการ

(ทหาร, คอมมวนสต ฯลฯ)

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


แบบฝกหดท 2 บอกขอดและขอเสยของระบบเศรษฐกจตอไปน

ระบบเศรษฐกจ ขอด ขอเสย

1. ทนนยม 1.....................................

2.....................................

3.....................................

1.....................................

2.....................................

3.....................................

2. สงคมนยม (ประชาธปไตย) 1.....................................

2.....................................

3.....................................

1.....................................

2.

3.....................................

สงคมนยม 1.....................................

2.....................................

3.....................................

1.....................................

2.....................................

3.....................................

3. แบบผสม 1.....................................

2.....................................

3.....................................

1.....................................

2.....................................

3.....................................

แบบฝกหดท 3 ใหผเรยนวเคราะหลกษณะทกาหนดใหวา เปนระบบเศรษฐกจใดโดย

กาเครองหมาย ในเรองระบบเศรษฐกจทคดวาถกตอง

ลกษณะ

ระบบเศรษฐกจ

ทนนยม

สงคมนยม



คอมมวนสต

แบบผสม

1. เอกชนมเสรภาพในการผลตและบรโภคอยางเตมท

2. รฐเปนผวางแผนกจกรรมทางเศรษฐกจทงหมด

3. รฐเขาไปดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจในสวนทเกยวของกบประโยชนสวนรวม

4. มเปาหมายเพอผลกาไร

5. มเปาหมายเพอสรางความเปนธรรมในสงคม


บท ท

3


154

ลกษณะ

ระบบเศรษฐกจ

ทนนยม




คอมมวนสต

แบบผสม

6. มเปาหมายเพอความอยดกนดของสงคม

7. เอกชนมกรรมสทธในทรพยสนอยางเตมท

8. ไมเปดโอกาสใหมการแขงขน

9. กจกรรมทางเศรษฐกจขนอยกบกลไกแหงราคา

10. การผลตอะไรเทาใดขนอยกบรฐบาลเทานน

11. รฐและกลไกแหงราคามสวนในการกาหนดวาจะผลตอะไร เทาใด

12. เปนระบบทประเทศสวนใหญใช

13. เปนระบบทพฒนามาจากลทธมารกซสต

14. รฐเกบภาษประชาชนในอตราสงเพอจายเปนสวสดการสงคม แตใหเสรภาพในการบรโภคเตมท

15. เปนระบบทกอใหเกดความแตกตางดานรายไดมากทสด

16. เปนระบบทแกปญหาความแตกตางดานรายไดโดยไมจากดเสรภาพของบคคล

17. เปนระบบทมความแตกตางดานรายไดนอยทสด

18. มการใชทรพยากรสนเปลองมาก

19. มการวางแผนจากสวนกลาง

20. จากดกรรมสทธในทรพยสนและปจจยการผลตบาง

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


เรองท 3 กระบวนการทางเศรษฐกจ

1. การผลต (Production)

1. ความหมายของการผลต การผลต หมายถง การสรางเศรษฐทรพยเพอบาบดความตองการของมนษย

หรอการนาเอาปจจยการผลตตางๆ ไดแก ทดน แรงงาน ทน ผประกอบการไปผาน

กระบวนการผลต หรอกรรมวธตางๆ จนเกดเปนสนคาและการบรการเพอบาบดความ

ตองการของมนษยในลกษณะทเนน การสรางประโยชนทางเศรษฐกจขนมาใหมไดแก

1) ประโยชนทเกดจากการเปลยนรป (Form Utility) เปนประโยชนท

เกดจากการนาสนคามาแปรรปเพอเพมประโยชนใชสอยมากขน เกดความหลากหลายในการ

ผลตมากขน ราคาของสนคาสงขนกวาวตถดบเดมทนามาผลต เชน การเปลยนเหลกเปน

มด เปลยนไมเปนโตะ เกาอ เปลยนไมไผเปนเครองจกสานตางๆ เปนตน

2) ประโยชนทเกดจากการเปลยนสถานท (Place Utility) เปนประโยชน

ทเกดจากการขนยายสนคาจากแหงหนงไปยงอกแหงหนงเพอใหเกดประโยชนใชสอยมากขน

เชน การขนถาย สนคาจากโรงงานไปยงรานคาปลก เปนตน

3) ประโยชนทเกดจากการเปลยนเวลา (Time Utility) หมายถง

การเลอนเวลาในการบรโภคสนคาออกไป เนองจากสนคาบางอยางอาจมขอจากดในเรองของ

ฤดกาล ไดแก ผลไมตางๆ ผก เปนตน ซงถานามาผลตเปนผลไมหรอผกกระปอง จะ

สามารถนามาถนอมไวบรโภคนอกฤดกาลได หรอสนคาบางอยางทผบรโภคตองการสะสม

ไวกเปนการสรางประโยชนทเกดจากการเลอนเวลาเชนเดยวกน เชน การเกบสราไวนานๆ

การสะสมเครองลายคราม พระเครอง หรอของเกาตางๆฃ

4) ประโยชนทเกดจากการเปลยนโอนกรรมสทธ (Possession Utility)

เปนประโยชนทเกดจากการเปลยนแปลงกรรมสทธหรอเจาของ ซงสนคาแตละชนดจะมการ

เปลยนกรรมสทธหลายทอดกวาจะถงผบรโภค กลาวคอ กรรมสทธจะเปลยนจากผบรโภค

ไปยงพอคาขายสง พอคาขายปลก หรอไปยงนายหนาจนถงผบรโภค เชน การจดสรรบาน

ทดน หรอการซอขายอสงหารมทรพยตางๆ เปนตน

5) ประโยชนทเกดจากการใหบรการตางๆ (Service Utility) เปนประโยชน

ทเกดจากผใหบรการในสาขาวชาชพตางๆ เชน ไปหาหมอ ไปดคอนเสรตหรอใหบรการ

ในดานการคมนาคมขนสงตางๆ เปนตน

2. สนคาและบรการ (Goods and Services) สนคาและบรการ คอ สงทไดจากการทางานรวมกนของปจจยการผลตตางๆ

สามารถสนองความตองการของผบรโภคไดไมวาความตองการนนจะขดตอสขภาพอนามย

หรอศลธรรมอนดงามหรอไมกตาม เชน บหร ยารกษาโรค อาหาร เครองนงหม เปนตน


บท ท

3


156

สนคา (Goods) ทมนษยบรโภคอยทกงวนนอาจแบงไดเปน 2 ลกษณะ คอ

1) เปนสงผลตทมนษยผลตขน อาจเปนสงทด (Good) เชน อาหาร เครองนงหม

ยารกษาโรคหรอสงทไมด (Bad) เชน ยาเสพตด ขยะ วตถระเบด เปนตน

2) เปนสงทไดจากธรรมชาตซงมนษยจดหามาสนองความตองการโดยไมเสยคา

ใชจายใดๆ เชน นา อากาศ บรรยากาศ ทวทศน แสงแดด เปนตน

จากสนคาทงสองลกษณะสามารถจาแนกประเภทของสนคาในทางเศรษฐศาสตรไดดงน

ดงนน สนคาในทางเศรษฐศาสตรสามารถจาแนกได ดงน 1. สนคาไรราคา (Free Goods) เปนสนคาทไมมตนทนหรอมการบรโภคแตไมมคาใชจายเปนสนคาทมอยมากมายเกนความตองการของมนษยหรอกลาวอกนยหนง เปนสนคาทอปทานมากกวาอปสงค ณ ราคาศนย เชน อากาศ หรอขยะ นาทะเล ดงนนถาสนคาในโลกทกชนดเปนสนคาไรราคาวชาเศรษฐศาสตรกคงจะไรความหมาย 2. สนคาเศรษฐกจทรพย (Economic Goods) คอ สนคาทมตนทน โดยปกตผบรโภคจะเปนผจายคาสนคาโดยตรง แตในบางกรณผบรโภคกบผจายคาสนคาอาจเปน

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


คนละคน ซงไดแก เศรษฐทรพยทไดจากการบรจาคหรอจากการให รฐบาลจดหามาใหเรยกวา “สนคาใหเปลา” สนคาเศรษฐทรพยแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 2.1 สนคาเอกชน (Private Goods) คอ สนคาทแยกการบรโภคออกจากกนได (Rival Consumption) เชน อาหาร ซงแตละคนแยกกนบรโภคได เครองนงหม รถยนต เปนตน นอกจากนยงเปนสนคาทเจาของสามารถกดกนผบรโภครายอนได (Ex-clousion Principle) เชน การบรโภครถยนตคนหนง ของนายแดงสามารถกดกนไมใหนายดาบรโภครถยนตคนนนได 2.2 สนคาสาธารณะ (Public goods) คอ เปนสนคาทบรโภครวมกน (Joint Consumption) เชน ถนนทเราใชอยกเปนถนนทคนอนๆ ใชสญจรไปมา เชนเดยวกน นอกจากนยงเปนสนคาทไมสามารถกดกนบคคลหรอกลมบคคลใดใหพนจากการบรโภคได (Non Exclusion Principle) เพราะมผบรโภคจานวนมากจนทาใหการกดกนเปนไปไดยาก เชน โรงพยาบาล นาประปา การศกษาของรฐ เปนตน หรออาจเปนเพราะการบรโภคของบคคลกลมหนงจะไมเปนเหตใหคนกลมอนตองบรโภคลดลงหรอขาดโอกาสในการบรโภค เชน การปองกนประเทศ รายการโทรทศน เปนตน 3. ปจจยการผลต ในการผลตสนคาและบรการจะตองอาศยปจจยการผลตตอไปน 1) ทดน (Land) มไดหมายถงเนอทดนทใชประโยชนในทางเศรษฐกจ เชน ทาการเพาะปลกสรางโรงงานอตสาหกรรมหรออยอาศยเทานน แตหมายรวมถงทรพยากรธรรมชาตทอยใตดน บนดนและเหนอพนดนทกชนด เชน ปาไม แรธาต สตวนา ความอดมสมบรณของดน ปรมาณ นาฝนและสงแวดลอมทางธรรมชาตตางๆ สงเหลานมอยโดยธรรมชาต มนษยสรางขนไมได แตสามารถปรบปรงคณภาพของทรพยากรธรรมชาตไดบาง เชน ปรบปรงทดน ใหอดมสมบรณขน ผลตอบแทนของทดน เรยกวา คาเชา (Rent) 2) แรงงาน (Labour) หรอทรพยากรมนษย (Human Resource) หมายถง ความมานะพยายามของมนษยทงทางกาย ทางใจ และทางสมอง คอ สตปญญาความร ความคดทมนษยทมใหกบการผลตสนคาและบรการเพอกอใหเกดรายไดในการดารงชวต ซงมผลตอบแทนเปนคาจางและเงนเดอน (Wages and Salary) 3) ทน (Capital) คอ สงทมนษยผลตขนมาเพอใชรวมกบปจจยการผลตอนๆ ในการผลตสนคาและบรการ เรยกอกอยางหนงวาสนคาทน (Capital Goods) ทนเปนสงทผลตขนมาเพอใชในการผลตตอไปไมใชเพอการบรโภค เชน ขาวเปลอก หากถกนาไปเปนเมลดพนธเพอเพาะปลกขาวเปลอกกเปนสนคาทน หากถกใชเพอการบรโภคจะไมนบเปนสนคาทน ทนอาจแยกไดเปน 3 ประเภท ประเภทแรกทเปนสนคาสาหรบใชในการผลต (Capital Goods) เชน เครองจกร โรงงาน เปนตน ประเภททสองทนทเปนเงน (Monetary Capital) หมายถง เงนทจดไวเพอจางคนงานหรอเชาทดน หรอเงนซงจายเพอจดหาเครองจกร เครองมอ และทดนเพอขยายโรงงาน ประเภททสามคอ ความรทางเทคนค (Technical Knowledge) หมายถง ความรตางๆ สาหรบทใชในการผลต


บท ท

3


158

ทนทแทจรงจงไมไดหมายถงเงนอยางเดยว เงนเปนเพยงรปหนงของทน เรยกวา เงนทน (Money Capital) ซงเปนเพยงสอกลางใหเกดสนทรพยประเภททน ทนทแทจรงจงรวมถงเครองมอทใชผลตสนคา และเจาของทนจะไดรบผลตอบแทนเปน ดอกเบย (Interest) 4) ผประกอบการ (Enterpreneur) หมายถง การจดตงองคการเพอผลตสนคา และบรการโดยอาศยทรพยากร แรงงาน ทน มาดาเนนการโดยผดาเนนการเรยกวาผประกอบการ ซงเปนผรวบรวมปจจยการผลตตางๆ เขาสกระบวนการผลตสนคาและบรการตอบสนองความตองการของตลาด ผประกอบการจงเปนผทตองเผชญกบความเสยงของความไมแนนอนเกยวกบภาวะตลาด ซงตางจากในกรณของแรงงานทไมตองเผชญกบความเสยงแมวาจะเปนทรพยากรมนษยเหมอนกนกตาม ผลตอบแทนของผประกอบการ คอ กาไร (Profi t) ปจจยการผลตทงหมดนเปนสงสาคญและจาเปนมากในการประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจทจะขาดสวนใดสวนหนงไปไมได ถาขาดสวนใดสวนหนงไปจะมผลทาใหการดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจนนหยดชะงก หรอไมไดผลตามเปาหมายทวางไว

4. ลาดบขนการผลต ในการดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจในแตละครวเรอนแบงออกเปน 3 ขนคอ 1) การผลตขนตนหรอการผลตขนปฐมภม (Primary Production) หมายถง การผลตทอาศยธรรมชาต หรอไดจากธรรมชาต เปนการผลตแบบดงเดมของมนษย ไดแก การเกบของปา ลาสตว จบปลา จนพฒนาเปนอาชพเกษตรกรกรรมในปจจบน เชนการเพาะปลก เลยงสตว ประมง ทาปาไมทอาศยทงธรรมชาต และเทคโนโลยเขามาชวย 2) การผลตขนทตยภม (Secondary Production) หมายถง การแปรสภาพวตถดบเปนวตถสาเรจรป หรอผลตภณฑตางๆ ไดแก อาชพหตถกรรม และอตสาหกรรมประเภทตางๆ 3) การผลตขนตตยภม (Tertitary Production) หมายถง การจาหนายจายแจกสนคาและการบรการตางๆ ไดแก อาชพพาณชยกรรมและการบรการ เชน การคาขาย การคมนาคมขนสง การสอสารการโฆษณา การธนาคาร ขาราชการ เปนตน 5. การกาหนดปรมาณการผลต ในการผลตสนคาและบรการนน ผผลตควรตดสนใจวาจะผลตอะไรในปรมาณเทาใดจงจะไดกาไรสงสด ดงนน สงทกาหนดปรมาณการผลตในตลาดทมการแขงขนสมบรณ ไดแก 1) อปสงค (Demand) คอ ปรมาณความตองการของผบรโภคในการบรโภคสนคาอยางใดอยางหนงดวยเงนทเขามอย ณ เวลาใดเวลาหนง ซงพรอมทจะซอสนคานน อปสงคแบงออกเปน 2 ประเภทคอ 1.1) อปสงคสวนบคคล (Individual Demand) หมายถง อปสงคของบคคลแตละคนหรอผซอแตละราย เชน อปสงคเสอกนหนาวของนายชยยทธ เปนตน 1.2) อปสงคตลาด (Market Demand) หมายถง ผลรวมของผซอทกคน ทซอสนคาชนดหนงในตลาดแหงหนง เชน อปสงคตอเสอกนหนาวในฤดหนาวของประชากรในจงหวดแพร เปนตน

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


คาวาอปสงคในทางเศรษฐศาสตร หมายถง อปสงคทมประสทธผล (Eff ecive

Demand) กลาวคอ อปสงคจะประกอบดวยความเตมใจทจะซอ (Willingness to buy)

กบอานาจซอ (Purchasing Power) ณ แตละระดบราคาของสนคาตางๆ (สขม อตวาวฒชย,

2539 : 20)

2) อปทาน (Supply) คอ ปรมาณสนคาทผขายสามารถนามาสนองความตองการ

ของผซอไดเปนสภาพการตดสนใจของผขายวาจะขายสนคาจานวนเทาใดและในราคาเทาใด

ณ เวลาใดเวลาหนง อปทาน แบงออกเปน 2 ประเภทคอ

2.1) อปทานสวนบคคล (Individual supply) หมายถง ปรมาณสนคา

หรอบรการทผผลตหรอผขายแตละรายนาออกมาเสนอขาย

2.2) อปทานตลาด (Market Supply) หมายถง ปรมาณสนคาหรอบรการ

ของผผลตหรอผขายทกคนรวมกนนาออกมาเสนอขาย

6. ราคาดลยภาพและปรมาณดลยภาพ

เมอผซอและผขายพบกนในตลาดเพอตกลงซอขายสนคาและบรการ ปรากฏวา

มราคาอยราคาหนงทปรมาณการเสนอซอ และปรมาณการเสนอขายเทากนพอด ซงเรยกวา

ราคาดลยภาพ (Equilibrium Price) และปรมาณสนคาและบรการทซอขายกน ณ ราคา

ดลยภาพนนเรยกวา ปรมาณดลยภาพ (Eauilibrium Quantity)

ในระบบเศรษฐกจทอาศยตลาดเปนเครองมอในการดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจ

หรอใหกจกรรมทางเศรษฐกจดาเนนไปโดยผานกลไกราคา เชน ระบบเศรษฐกจแบบทนนยม

ปรมาณการผลตจะขนอยกบอปสงคและอปทาน สวนในระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม

ปรมาณการผลตจะขนอยกบการวางแผนของรฐ

ตารางท 2 แสดงราคาดลยภาพของสม

ราคา(บาท)

ปรมาณซอ (กก.)(Demand)

ปรมาณขาย (กก.)(Supply)

12 0 18

10 3 15

8 6 12

6 9 9

4 12 6

2 15 3

ทมา : โกเมน จรญกล และเสร ลลาลย, 2537, หนา 16


บท ท

3


160

จากตารางท 2 แสดงใหเหนวาปรมาณเสนอซอสมของตลาดจะเทากบปรมาณเสนอ

ขายสมของตลาด ณ ราคากโลกรมละ 6 บาท ซงแสดงใหเหนวาราคาดลยภาพเทากบ 6 บาท

และปรมาณดลยภาพเทากบ 9 กโลกรม

ดงนน เราสามารถสรปกฎของอปสงค (Demand) ไดวา “ปรมาณสนคาทมผตองการซอในขณะใดขณะหนง จะมความสมพนธในทางตรงกนขามกบราคาสนคาชนดนน” (รตนา สายคณต และชลลดา จามรกล, 2537 : 34) แสดงวา ถาราคาสนคาสงขนอปสงคจะลดลงและถาราคาสนคาลดลงอปสงคจะเพมขน ในขณะทกฎของอปทาน(Supply) กลาววา “ปรมาณสนคาทผผลตเตมใจจะนาออกขายในขณะใดขณะหนงจะมความสมพนธในทางเดยวกนกบราคาสนคาชนดนน” (รตนา สายคณต และชลลดา จามรกง, 2537 : 81) หมายความวา ถาราคาสนคาสงผผลตจะเตมใจนาสนคาออกขายมาก แตถาสนคาราคาตาผผลตจะเตมใจนาสนคาออกขายนอย ทงนอยภายใตขอสมมตวาปจจยอนๆ ทมอทธพลตออปทานคงท สขม อตวาวฒชย (2541 : 37 – 40) ไดอธบายเพมเตมเกยวกบความสมพนธระหวางอปสงคอปทานและราคาวา ราคาตลาดหรอราคาดลยภาพ (Equilibrium Price) จะถกกาหนดโดยจดตดของเสนอปสงคและอปทานตาดนนเอง ณ ระดบราคาอนๆ จะไมทาใหตลาดอยในภาวะดลยภาพ ถามผเสนอขายสนคาในราคาทสงกวาราคาดลยภาพจะกอใหเกดอปทานสวนเกน (Excess Supply) สนคาจะลนตลาดหรอเมอใดทมผเสนอขายสนคาตากวาราคาดลยภาพ จะเกดอปสงคสวนเกน (Excess Demand) สนคา จะขาดตลาด และกลไกตลาดจะมการปรบตวโดยอตโนมตเพอกลบเขาสภาวะดลยภาพ 7. ประเภทของการผลต สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดแบงกจกรรมทางเศรษฐกจของประเทศไทย โดยอาศยแนวทางการจาแนกขององคการสหประชาชาต แบงการผลตออกเปน 11 ประเภท ดงน 1) การเกษตร ไดแก การเพาะปลก การปศสตว การประมง การทาปาไม และอนๆ 2) การทาเหมองแรและยอยหน 3) หตถอตสาหกรรม 4) การกอสราง 5) การผลตไฟฟาและนาประปา 6) การขนสงและการสอสาร 7) การขายสงและการขายปลก 8) การธนาคาร ประกนภย และอสงหารมทรพย 9) การเปนเจาของทอยอาศย 10) การบรหารงานสาธารณะและปองกนประเทศ 11) การบรการ (โกเมน จรญกล และเสร ลลาลย, 2535 : 9)

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


8. การสะสมทน (Capital Aceumulation) หมายถง การเพมพนสนคาประเภท

ทนหรอการเกบสะสมเงนทนใหมากขน เพอนาไปใชประโยชนในการขยายความสามารถใน

การผลต การสะสมทนสวนหนงไดจากการลงทนในสงกอสราง การซอเครองจกรเครองมอ

และสวนเปลยนสนคาคงเหลอ ในการสะสมทนนนสวนหนงไดจากการออมในประเทศ ซง

เปนการนาเงนออมทกนไวจากรายไดสวนหนงไมนาไปใชจายเพอการบรโภคมาลงทนเพอหา

ผลประโยชนตอบแทน การสะสมทนอกทางหนงไดจากเงนทนจากตางประเทศ ซงอาจ

เปนการระดมทนจากตางประเทศดวยการกเงนจากตางประเทศหรอสถาบนการเงนระหวาง

ประเทศ การลงทนในหลกทรพย เปนตน

9. ประเภทของหนวยธรกจ

หนวยธรกจ หมายถง องคกรทจดตงขนมาเพอดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจ

ในดานการผลตสนคาและบรการ ไดแก

1) กจกรรมทมเจาของคนเดยว (Single Proprietorship) เปนกจกรรมท

การตดสนใจขนอยกบคนๆ เดยว เมอไดผลกาไรมาเปนของเจาของเพยงคนเดยว

2) หางหนสวน (Partnership) เปนธรกจทประกอบกนขนจากคน 2 คนขน

ไป มการตกลงกนวาหนสวนใดจะรบผดชอบในสวนใด หางหนสวนแบงออกเปน 2 ประเภท

คอ

2.1) หางหนสวนจากด จะมหนสวนพวกหนงจากดความรบผดชอบตาม

จานวนเงนทระบไวเมอกจกรรมขาดทน

2.2 หางหนสวนสามญ ผเปนหนสวนทกคนตองรบผดชอบตอการขาดทน

ไมจากดจานวน

กจการทมเจาของคนเดยวและหางหนสวนจะมขอเสยคอกจการทงสองประเภทตองรบผดชอบหนสนอยางไมจากดจานวนเมอกจการขาดทนการดาเนนงานไมเปนไปอยางตอเนอง โดยเฉพาะกรณทเจาของกจกรรมเนนเสยชวตกจการเจาของคนเดยวมกมปญหา

ในดานการขยายเงนลงทน 3) บรษทจากด (Corparation) เปนหนวยธรกจทจดทะเบยนเปนนตบคคล

โดยมหลายคนรวมกนจดตงจะมขนาดใหญหรอเลกขนอยกบจานวนหน (Stock) ผถอหน

เปนเจาของบรษทรวมกนมความรบผดชอบจากดตามจานวนหนทถอ

4) สหกรณ (Cooperative) เปนหนวยธรกจทจดตงโดยคนตงแต 10 คน

ขนไป จดทะเบยนโดยถกตองตามกฎหมาย โดยมจดมงหมายเพอชวยเหลอสมาชกหรอ

ผถอหนซงตองปฏบตตามกฎระเบยบของสหกรณ 5) รฐวสาหกจ (Public Enterprise) คอ กจการทรฐเปนเจาของ หรอมหน

สวนมากกวาครงหนงของหนสวนทงหมด สวนใหญเปนธรกจดานสาธารณปโภคหรอกจการ

ทตองลงทนสง ใหผลตอบแทนชาและเอกชนไมตองการลงทน การดาเนนงานตามระบบ

ราชการจงมกกอใหเกดความลาชาและไมมประสทธภาพเทาทควร


บท ท

3


162

ธรกจทง 5 ประเภท 3 ประเภทแรกเปนธรกจทมงแสวงกาไรและ 2 ประเภทหลง

เปนธรกจทไมไดมงแสวงหาผลกาไร

2. การบรโภค

1. ความหมายของการบรโภค การบรโภคในเชงเศรษฐศาสตรมหภาคหรอการบรโภคมวลรวม (Aggregate Consumption) คอการใชจายเพอการบรโภคสนคาทงประเภทสนเปลองและคงทนถาวร รวมทงบรการตางๆ ทกชนดรวมกนของทงระบบเศรษฐกจ เชน การศกษา การรกษาพยาบาล เปนตน 2. ประเภทของสนคาเพอการบรโภค การบรโภคของมนษยนนตองอาศยทรพยากรมาแปรสภาพเปนสนคาและบรการ ซงอาจจาแนกไดดงน 1) สนคาเพอการผลตและสนคาเพอการบรโภค สนคาบางอยางเปนสนคาของผผลตในขณะทสนคาบางอยางเปนสนคาของผบรโภค เชน จกรเยบผา เปนสนคาของผผลต และเสอผาเปนสนคาของผบรโภคเปนตน 2) สนคาคงทน และสนคาไมคงทน สนคาคงทน คอ สนคาทเกบไวใชไดนานเปนป เชน ปากกา นากา กระเปา บาน ยานพาหนะตางๆ เปนตน สนคาทไมคงทน คอ สนคาทใชแลวหมดสนไปภายใน 1 ป เชน อาหาร นาดม เครองสาอาง เปนตน (อเนก เธยรถาวร, 2535 : 18) 3. ปจจยทกาหนดการบรโภค ในบางครงเราจะพบวาความสามารถของคนเราในการบรโภคหรอปรมาณการเสนอซอสนคา และบรการในชวตประจาวนจะแตกตางกนไป ทงนขนอยกบปจจยหลายๆ อยาง ไดแก

การผลต หมายถง การสรางเศรษฐทรพยเพอบาบดความตองการของมนษย

หรอการสรางอรรถประโยชนดวยการเปลยนรป เปลยนสถานท เลอนเวลาใชสอย

เปลยนโอนกรรมสทธ และการใหบรการตางๆ สงผลตของมนษยเรยกวาสนคา แบง

ออกเปนสนคาเศรษฐทรพยและสนคาไรราคา ในการผลตจะตองอาศยปจจยการผลต

4 อยาง ไดแก ทดน แรงงาน ทน และผประกอบการ มลาดบขนการผลต 3 ขน

คอ การผลตขนปฐมภม ทตยภมและตตยภม การจะผลตอะไรมากนอยเทาใดเปน

ไปตามหลกของอปสงคและอปทานของตลาดสานกงานคณะกรรมการพฒนาการ

เศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดแบงประเภทของการผลตในประเทศไทย

สรป

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


1) รายได (Income) นบเปนปจจยสาคญอนดบแรกของมนษยในการตดสนใจบรโภค สงใดสงหนง โดยปกตผมรายไดนอยจะมอตราการบรโภคตากวาผมรายไดมาก แตทงนอาจจะขนอยกบปจจยอนๆ ดวย การทรายไดของผชอเปลยนแปลงไป จะมผลตอปรมาณการเสนอซอดวย กลาวคอ หากรายไดของ ผซอเพมสงขน สงอนๆ คงท ปรมาณการเสนอซอ ณ แตละระดบราคาจะมากขน เปนตน 2) ราคาสนคาอนๆ (Price of other Goods) เปนสงทจงใจในการตดสนใจของผบรโภคใหเลอกซอสนคาไดตามความเหมาะสมแกฐานะของตนเอง การทปรมาณการเสนอซอสนคาชนดหนงเปลยนแปลงไป ไมเพยงเพราะราคาสนคานนเปลยนแปลงเทานน แตอาจจะขนอยกบราคาสนคาอนๆ เปลยนแปลงไปดวย 2.1) ราคาสนคาททดแทนได (Price of Substitute) เชน สมมตวาขนนสามารถบรโภคแทนทเรยนหมอนทองได หากราคาตอหนวยของขนนลดลงในขณะทราคาทเรยนหมอนทองไมเปลยนแปลงราคาเปรยบเทยบของขนนตอทเรยนจะถกลง ผบรโภคจะลดการบรโภคเรยนหมอนทองลง และหนไปบรโภคขนนมากขน ดงนน ปรมาณการเสนอซอของทเรยนหมอนทอง ณ ทกระดบราคาจะลดลง ในทางตรงกนขามหากราคาขนนเพมสงขนผบรโภคจะหนมาบรโภคทเรยนหมอนทองมากขน ณ ทกระดบราคา และบรโภคขนนนอยลง 2.2) ราคาสนคาทใชควบคกน (Price of Complement) สนคาบางอยาง ตองใชควบคกน เชน โตะและเกาอ ปากกากบหมก เปนตน ถาราคาหมกตอขวดแพงขน ขณะทสนคาอนๆ อยคงทปรมาณความตองการซอปากกาจะลดลง ณ ทกระดบราคา ในทางตรงกนขามถาราคาหมกลดลงปรมาณการเสนอซอปากกาจะสงขน ณ ทกระดบราคา 3) รสนยม (Taste) คอ ความนยมชมชอบของผบรโภคในการเลอกซอสนคาแตละชนดซงแตกตางกนตามลกษณะของผบรโภคแตละทองถนหรอตามฤดกาลทเปลยนแปลงไป 4) การใหเครดต (Credit) หรอยทธวธการขาย เชน การขายสนคาดวยระบบเงนผอนเปนสงหนงทจงใจใหคนหนมาซอสนคามากขน เชน ยานพาหนะตางๆ เปนตน 5) สภาวะอากาศ มผลกระทบตอปรมาณความตองการบรโภคสนคาบางอยาง เชน ปรมาณ ความตองการซอเสอกนหนาวในฤดหนาวของภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอจะเพมสงขน มผลกาไรราคาเสอกนหนาวสงขนในชวงฤดหนาว เปนตน ในกรณของอปสงคตลาดหรอการบรโภคมวลรวมตวกาหนดจะมมากกวากาหนดขางตน เชน 1) ปรมาณซอขนอยกบจานวนประชากร ตามปกตเมอประชากรมจานวนเพมมากขนความตองการสนคาและบรการจะเพมตาม แตการเพมประชากรยงไมเปนการเพยงพอประชากรเหลานจะตองมอานาจซอดวยจงจะสามารถซอสนคาไดมากขน 2) ปรมาณซอขนอยกบสภาพการกระจายรายไดในระบบเศรษฐกจ เชน ประเทศทมบอนามนบางประเทศปรากฏวารายไดสวนใหญตกอยในมอของคนกลมนอย สวนคน


บท ท

3


164

กลมใหญจะมรายไดตามาก ในสงคมของประเทศลกษณะนการบรโภคจะแตกตางจากสงคม

ทมการกระจายรายไดคอนขางทดเทยมกน ถงแมวารายไดเฉลยของทงสองประเทศจะอยใน

ลกษณะใกลเคยงกนกตาม

4. การบรโภคและการออม

ในการบรโภคของคนเรานนจะตองอาศยเงนทมาจากรายไดเปนสวนใหญ แตถา

เรานารายไดทงหมดมาใชในการบรโภค เมอถงเวลาจาเปนหรอในยามเดอดรอนจะกอใหเกด

ปญหายงยาก เชน เกดภาวะทงหมดมาใชในการบรโภค เมอถงเวลาจาเปนหรอในยามเดอด

รอนจะกอใหเกดปญหายงยาก เชน เกดภาวการณเจบปวยในครอบครว การศกษาของบตร

ทตองใชเงนมาก สงเคราะหญาตทเดอดรอน เปนตน คนเราจงจาเปนตองเหลอรายไดสวน

หนงไวเพอรองรบความจาเปนดงกลาว เงนสวนนคอ เงนออม ซงเปนเงนทเหลอจากการ

ใชจายดวยการประหยดหรอเกบออมไวในสถาบนการเงนซงกอใหเกดประโยชนหลายประการ

คอ

1) เพอเกบไวใชจายในยามจาเปน คอ เงนรายไดทเกบไวสาหรบรบรองความ

จาเปนในครอบครว เชน สมาชกในครอบครวเจบปวย เปนคน

2) เพอใชจายในอนาคต เปนเงนรายไดทเกบไวสาหรบสงทยงไมเกดในปจจบน

แตจะเกดในอนาคต เชน เมอยามแกจะตองมเงนสวนหนงไวสาหรบใชจาย หรอเพอการ

ศกษาของบตร เปนตน

3) เพอใหเกดดอกผลงอกเงย คอการนาเงนไปฝากกบสถาบนการเงน การ

ซอหน การซอพนธบตรรฐบาล การนาเงนไปลงทน ซงไดผลตอบแทนเปนดอกเบยหรอ

กาไร

4) เพอประโยชนทางเศรษฐกจสวนรวม คอ เงนออมของประชาชนในสถาบน

การเงน รฐบาลสามารถกเงนมาลงทนขยายการผลตมากขน มผลตอการจางงานในประเทศมากขนทาใหประชาชนมเศรษฐกจดขน (อเนก เธยรถาวร, 2542 : 25)

3. การแบงสรรหรอการกระจาย (Distribution)

1. ความหมายของการแบงสรรหรอการกระจาย

การแบงสรร หมายถง การแบงสรรผลผลตจากผผลตไปยงผบรโภคและแบงปนรายไดไปยงผเกยวของกบการผลต การแบงสรรจาแนกออกเปน 2 ประเภท คอ

สรป

การบรโภค หมายถง การใชจายเพอการบรโภคสนคาและบรการตางๆ ในระบบเศรษฐกจการบรโภคจะมากหรอนอยขนอยกบปจจยหลายๆ อยาง และสวน

หนงทเหลอจากการบรโภคกคอเงนออม

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


1) การแบงสรรสนคาและบรการ ทผลตมาไดไปยงผบรโภค เชน ชาวสวน

ขายผลไมใหกบผบรโภค หรอ ชางตดผมบรการตดผมแกลกคา เปนตน

2) การแบงสรรใหเจาของปจจยการผลต ดงน

ปจจยการผลต ผลตอบแทนทไดรบ

ทดน คาเชา (rent)

แรงงาน คาจาง (wages)

ทน ดอกเบย (interests)

ผประกอบการ กาไร (profi t)

2. ความไมเทาเทยมกนของรายได การแบงสรรรายไดไปยงกลมคนตางๆ ในสงคมมกกอใหเกดความไมเทาเทยมกนของรายได มสาเหตมาจาก 1) ความไมเทาเทยมกนในกาเนดและทรพยสนเกดจากพนฐานและฐานทางเศรษฐกจของครอบครวแตกตางกน เชน คนทเกดมาในครอบครวทรารวยยอมมฐานะทางเศรษฐกจสงกวาคนทเกดในครอบครวทยากจน เปนตน 2) ความไมเทาเทยมกนในการทางาน เกดจากการมหนาทความรบผดชอบในการทางานแตกตางกน เชน ผอานวยการโรงเรยนมรายไดสงกวานกการภารโรง เปนตน 3) ความไมเทาเทยมกนในความร คอ บคคลทมความรเฉพาะดาน ซงไมอาจทดแทนกนได เชน อาชพแพทย วศวกร ชางเจยระไนเพชรพลอย จะมรายไดสงเปนตน 4) ลกษณะของอปสงคอปทาน คอ ความสมพนธระหวางปรมาณความตองการและปรมาณเสนอขายไมสมดลกน เชน อปสงคของแรงงานในกลมประเทศแถบตะวนออกกลางสงมากในขณะทอปทานของแรงงานมนอยกวาจงทาใหคาจางแรงงานในประเทศเหลานสง เปนตน 5) การกระจายการบรการของรฐ ในดานสาธารณประโภค และความเจรญในดานตางๆ ไมทวถง เชน ถนนหนทาง ระบบการสอสารโทรคมนาคมสาธารณปโภคตางๆ ทาใหบรเวณนนมความเจรญทางเศรษฐกจ ประชาชนมรายไดสงเปนตน ดงนน รฐบาลของประเทศตางๆ จงหาวธการจดระบบเศรษฐกจเพอใหมการกระจายรายไดไปสประชาชนอยางเปนธรรมและทวถงกน กลาวคอ ประเทศทใชระบบเศรษฐกจแบบทนนยม เอกชนมเสรภาพในการผลตและการบรโภคอยางเตมทกอใหเกดรายไดในทรพยสนมาก รฐจะเรยกเกบภาษในอตราสง ประเทศทใชระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมรฐจะควบคมการใชปจจยการผลตและกระจายรายไดไปยงประชาชนอยางเปนธรรม สวนประเทศทใชระบบเศรษฐกจแบบผสม เชน ประเทศไทยจะมมาตรการในการกระจายรายไดอยางเปนธรรมดวยการใชมาตรการทางภาษ การจดสวสดการแกผมรายไดนอย การควบคมราคาสนคาเปนตน


บท ท

3


166

4. การแลกเปลยน (Exchange) 1. ความหมายของการแลกเปลยน การแลกเปลยน หมายถง การเปลยนความเปนเจาของในสนคาและบรการ โดยการโอนหรอการยายกรรมสทธ หรอความเปนเจาของ (Ownership) ระหวางบคคล หรอธรกจ 2. ววฒนาการของการแลกเปลยน การแลกเปลยนมววฒนาการ 3 ระยะคอ 1) การแลกเปลยนสงของกบสงของ มกเกดขนในสงคมทมความสมพนธกนอยางใกลชด เชน ในสงคมสมยโบราณหรอในสงคมชนบท โดยการนาเอาสนคาและบรการมาแลกเปลยนกนโดยตรงไมตองมสอกลางในการแลกเปลยน เชน ชาวนาเอาขาวมาแลกกบปลาชาวประมง เปนตน ระบบการแลกเปลยนสนคาตอสนคาจะมขอเสยในเรองความตองการไมตรงกน ทาใหเกดความไมคลองตวในการแลกเปลยน เชน ชาวนาอาจจะไมตองการปลา แตตองการนาขาวไปแลกผาจงตองไปหาบคคลทมความตองการตรงกนการแลกเปลยนจงจะเกดขนได อกประการหนงคอมลคาสงของทนามาแลกเปลยนกนอาจจะมมลคา หรอสดสวนไมเทากนทาใหเกดความไมยตธรรมในการแลกเปลยน 2) การใชเงนเปนสอกลาง เนองจากความไมสะดวกและคลองตวในการแลกเปลยนสนคากบสนคาและความตองการไมตรงกนทาใหมนษยคดสอกลางในการแลกเปลยน เปนการแลกเปลยนระหวางสงของและเงน ไดแก การแลกเปลยนซอขายสนคาและบรการในสงคมปจจบน เงนในยคแรกๆ ท มนษยนามาใชในการแลกเปลยนอาจอยในรปของเปลอกหอย โลหะ แรธาต หรอสงของตางๆ ทสงคมนนยอมรบ ทาใหการแลกเปลยนนนมความคลองตวมากยงขน 3) การใชตราสารอยางอนแทนเงนหรอการใชเครดต เนองจากตลาดในระบบเศรษฐกจมความซบซอนมากยงขน การซอขายแลกเปลยนจงไดพฒนาจากระบบการใชเงนเปนสอกลางมาเปนระบบการใชตราสารอยางอนแทนเงน หรอการซอขายแลกเปลยนโดยผานระบบเครดต โดยการใชเชค ใชตวแลกเงนหรอบตรเครดตตางๆ ระบบเครดตชวยในการแลกเปลยนสนคาและบรการระหวางผผลต (Producers) หรอ หนวยธรกจ (Business) กบผบรโภคหรอครวเรอน (Households) เปนไปอยางรวดเรว

สรป

การแบงสรรหรอการกระจาย หมายถง การแบงสรรผลผลตจากผผลตไปยง

ผบรโภคและการแบงปนรายไดไปยงเจาของปจจยการผลตในรปของ คาเชา คาจาง

ดอกเบย กาไร ในการแบงสรรอาจจะเกดความไมเทาเทยมกนของรายไดซงเปนหนาท

ของรฐทจะตองดแลการกระจายรายไดไปสกลมคนตางๆ อยางทวถงและเปนธรรม

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


3. สถาบนทเกยวของกบการแลกเปลยน ไดแก

1) คนกลาง (Middleman) หมายถง ผทาหนาทเปนสอกลางระหวางผผลต

กบผบรโภค เชน พอคาขายปลก พอคาเรตางๆ คนกลางมประโยชนทาใหผบรโภคไดใช

สนคาและบรการตามความตองการแตถาคนกลางเปนผเอาเปรยบผบรโภคมากเกนไปจะ

ทาใหประชาชนเดอดรอน

2) ธนาคาร (Bank) คอ สถาบนการเงนทใหความสะดวกในดานการแลกเปลยน

ธนาคารทาหนาทเปนตวกลางระหวางผออมและผลงทน

3) ตลาด (Market) ในทางเศรษฐศาสตร หมายถง กระบวนการแลกเปลยน

ซอขายสนคาและบรการ มไดหมายถงสถานททาการซอขายสนคาแตเปนสถานทใดๆ ท

สามารถตดตอซอขายกนได อาจจะมหลายรปแบบ เชน ตลาดขาว ตลาดหน ตลาดโค

กระบอ เปนตน หนาทสาคญของตลาด ไดแก

3.1) การจดหาสนคา (Assembling) คอ จดหา รวบรวมสนคาและบรการ

มาไวเพอจาหนายแกผตองการซอ

3.2) การเกบรกษาสนคา (Storage) คอ การเกบรกษาสนคาทรอการ

จาหนายแกผตองการซอหรอเกบเพอการเกงกาไรของผขาย เชน โกดง หรอไซโลเกบพช

ผลตางๆ เปนตน

3.3) การขายสนคาและบรการ (Selling) ทาหนาทขายสนคาและบรการ

แกผตองการซอ เชน รานคาปลก หางสรรพสนคา ตลาดสด เปนตน

3.4) การกาหนดมาตรฐานของสนคา (Standardization) ทาหนาท

กาหนดมาตรฐานของสนคาทนามาเสนอขายในดานของนาหนก ปรมาณและคณภาพ เพอ

ใหผซอเกดความไววางใจในสนคาทนามาเสนอขาย

3.5) การขนสง (Transportation) ระบบการขนสงทาหนาทสงสนคาทนา

มาแลกเปลยนซอขายกน การขนสงมความสาคญเพราะทกขนตอนของการผลตจะตองผานกระบวนการขนสงทงสน

3.6) การยอมรบการเสยงภย (Assumtion of Risk) ตลาดจะยอมรบการเสยงภยตางๆ อนอาจเกดขนจากการแลกเปลยนซอขาย เชน ความเสยงภยเกยวกบ

สนคาสญหายหรอเสอมภาพ เชน สนคาการเกษตร ยารกษาโรค อาหาร เปนตน

3.7) การเงน (Financing) ตลาดทาหนาทรบจายเงนในขนตอนตางๆ

ของการซอขายตลอดจนการจดหาทนหมนเวยนและสนเชอตางๆ เพอการดาเนนธรกจเกยว

กบการแลกเปลยนซอขาย

ในการแขงขน ตลาดแบงออกเปน 2 ลกษณะคอ 1) ตลาดทมการแขงขนทไมสมบรณ (Imperfect Competitive Market)

เปนตลาดทพบอยโดยทวไปในประเทศตางๆ ลกษณะสาคญของตลาดชนดนคอมกมการ

จากดอยางใดอยางหนงททาใหผขายหรอผซอมอทธพลตอการกาหนดราคาหรอปรมาณได


บท ท

3


168

ตลาดทมการแขงขนไมสมบรณแบงออกเปน 3 แบบ ไดแก

1.1) ตลาดกงแขงขนกงผกขาด (Monopolistic Comtetition) คอ

ตลาดทมผซอขายจานวนมาก สนคาของผขายแตละรายจะมความแตกตางกนเพยงเลก

นอยแตไมเหมอนกนทกประการ สามารถทจะทดแทนกนไดแตไมอาจทดแทนกนไดอยาง

สมบรณ สวนใหญจะแตกตางกนในเรองของการบรรจหบหอและเครองหมายการคา ใน

ตลาดชนดนผขายสามารถกาหนดราคาไดบางแตตองคานงถงราคาของผขายรายอนๆ ดวย

ตวอยางของสนคาในตลาด กงแขงขนกงผกขาด ไดแก ผงซกฟอก ยาสฟน สบ ยาสระ

ผม แปงเดก เปนตน

1.2) ตลาดผขายนอยราย (Oligopoly) หมายถง ตลาดทมผขายไมมาก

นก ผขายแตละรายจะมสวนแบงในตลาด (Market Share) มาก สนคาทซอขายในตลาด

จะมลกษณะคลายคลงกนแตไมเหมอนกนทกประการ เชน การผลตนาอดลมในประเทศไทย

มเพยงไมกราย ถาหากผผลตนาอดลมรายใดลดราคาสนคาลงจะทาใหปรมาณขายของผ

ผลตรายนนเพมขนและปรมาณขายของผอนจะลดลง แตอยางไรกตามผขายในตลาดชนด

นมกจะไมลดราคาแขงขนกน เพราะการลดราคาเพอแยงลกคาซงกนและกนในทสดจะทาให

รายไดของผขายทกรายลดลงโดยทไมไดลกคาเพม ดงนน ผขายมกจะแขงขนกนดวยวธ

อน เชน การโฆษณา และการปรบปรงคณภาพของสนคา เปนตน ตวอยางสนคาในตลาด

ชนดน ไดแก นาดม นาอดลม นามน รถยนต เปนตน

1.3) ตลาดผกขาด (Monopoly) หมายถง ตลาดทมผขายเพยงรายเดยว

สนคาทซอขายในตลาดมคณลกษณะพเศษไมเหมอนใคร ไมสามารถหาสนคาอนมาทดแทน

ไดอยางใกลเคยง เปนการผกขาดตามนโยบายของรฐบาล เชน การผลตบหร การออก

สลากกนแบง เปนตน หรอขนาดของกจการตองใหญมาก เชน กจการรถไฟใตดน โทรศพท การผลตไฟฟา เปนตน

2) ตลาดแขงขนสมบรณ (Prefect Competitive Market) มลกษณะดงน 2.1) ผขายและผซอมจานวนมากราย การซอขายของแตละรายเปน

ปรมาณสนคาเพยงเลกนอยเมอเทยบกบจานวนซอขายทงตลาด ดงนน การเปลยนแปลงปรมาณซอขายของผซอและผขายรายใดรายหนงจงไมทาใหอปสงคของตลาดเปลยนแปลง และไมสงผลกระทบตอราคาตลาด

2.2) สนคามคณลกษณะและคณภาพใกลเคยงกนมาก (Homogeneous

Product) หมายความวา ในสายตาของผซอเหนวาสนคาดงกลาวของผขายแตละรายไม

แตกตางกนจะซอจากผขายรายใดกไดตราบเทาทขายในราคาตลาด

2.3) ผผลตรายใหมสามารถเขาสตลาดไดโดยงาย ขณะเดยวกนการเลกกจการกสามารถทาไดโดยไมมอปสรรคในการเขาและออกจากตลาด (Free Entry and Exit)

กจการใดทมกาไรสงจะมผเขามาแขงขนมากเพอจะไดมสวนแบงในกาไรนน แตกจการใด

ขาดทนผประกอบกจการจะเลกไปเพอไปประกอบกจการอยางอนททากาไรมากกวา

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


2.4) ปจจยการผลตสามารถเคลอนยายไดโดยสมบรณ (Perfect Mobility of factors of Production) ปจจยการผลตสามารถเคลอนยายจากกจกรรมทมผลตอบแทนตาไปยงกจกรรมทมผลตอบแทนสงกวาทนทโดยไมตองเสยตนทนการเคลอนยายแตอยางใด 2.5) ผซอผขายมขอมลขาวสารสมบรณ (Perfect information หรอ Perfect Knowledge) กลาวคอ ผซอผขายสามารถเขาถงขอมลเกยวกบตลาด เชน ราคาสนคาในแตละพนทไดสะดวกและเสมอภาคกน ในตลาดแขงขนสมบรณดงกลาว การจดสรรและการใชทรพยากรทมอยอยางจากด รวมทงสนคาและบรการตางๆ จะถกกาหนดโดยกลไกตลาด (Price Mechanism) หรอโดยปฏสมพนธของผซอและผขายจานวนมากในตลาดซงในทางเศรษฐศาสตร กคออปสงคและอปทานตลาดนนเอง การซอขายเปนไปตามความพอใจของผซอและผขายอยางแทจรง

4. การแทรกแซงราคาในตลาดของรฐบาล ราคาสนคาและบรการในตลาดบางครงอาจถกแทรกแซงโดยรฐบาลกไดซงสามารถทาไดใน 3 กรณ คอ 1) การกาหนดราคาสงสด (Fixing of Maximum Prices) ในกรณทรฐบาลเหนวาสนคาทจาหนายจาเปนตอการครองชพในทองตลาดเกดการขาดแคลนและราคาสนคาสงขนทาใหประชาชนไดรบความเดอดรอน รฐบาลจะเขาควบคมโดยกาหนดราคาสงสดของสนคานนๆ เชน เนอสตว นาตาลทราย เปนตน 2) การประกนราคาขนตา (Guaranteed Minimum Prices) ในกรณทรฐบาลเหนวาราคาสนคาบางอยางลดตาลงจนอาจเกดผลเสยแกผผลต เชน สนคา การเกษตรบางประเภทรฐบาลจะเขาควบคม โดยกาหนดราคาขนตา หรอถาไมมพอคารบซอรฐบาลจะเขารบซอเอง 3) การพยงราคา (Price Support) เปนมาตรการทรฐบาลชวยใหราคาสนคาชนดใดชนดหนงเพมสงขนเพอประโยชนของผผลตหรอผขาย อาจกระทาโดยการเขาแทรกแซงตลาดของรฐบาลดวยการเขาแขงขนการซอกบเอกชนเพอขยายอปสงคหรอการใหเงนอดหนนแกผผลตทลดการผลตลงเพอลดอปทานใหมนอยลงกได กลาวไดวา การแลกเปลยนเปนกจกรรมทสาคญตอการกระจายสนคาและรายไดไปยงบคคลตางๆ ซงตองอาศยสถาบนทเกยวของกบการแลกเปลยนหลายสถาบน เชน คนกลาง ตลาด ธนาคาร และสถาบนอนๆ อกมากมาย รวมทงบทบาทของรฐบาลทจะเขามาอานวยความสะดวกใหการแลกเปลยนดาเนนไปดวยด

สรป

การแลกเปลยน หมายถง การเปลยนความเปนเจาของในสนคาและบรการโดยการ

โอนหรอยายกรรมสทธหรอความเปนเจาของระหวางบคคลหรอธรกจ การแลกเปลยน

มววฒนาการมายาวนานตงแตการแลกสงของกบสงของจนถงปจจบนทใชระบบเงน

และเครดตและอาศยสถาบนตางๆ เปนตวกลางในการแลกเปลยน


บท ท

3


170

แบบฝกหดทายบทเรองท 3 กระบวนการทางเศรษฐกจ

คาสง เมอผเรยนศกษาเรอง กระบวนการทางเศรษฐกจแลวใหทาแบบฝกหดตอไปน

โดยเขยนในสมดบนทกกจกรรมการเรยนร

แบบฝกหดท 1 ใหผเรยนศกษาวเคราะหชอสนคา และประเภทของสนคาตามทกาหนด

แลวนาชอ ประเภทสนคาใสทาย ชอสนคาใหสมพนธ / สอดคลองกน

ก. สนคาไรราคา (Free Goods)

ข. สนคาเศรษฐกจทรพย (Economic Goods)

ค. สนคา ไร ราคา ( Free Goods)

ง. สนคาสาธารณะ (Public Goods)

1. นาทะเล ...............................................................................

2. ผลไม ...............................................................................

3. โทรศพท ...............................................................................

4. รถยนต ...............................................................................

5. ขยะ ...............................................................................

7. ปลาทตวเลก ...............................................................................

8. กองทพแหงชาต ...............................................................................

9. ขาวสารชนด 25% ...............................................................................

10. แสงแดด ...............................................................................

แบบฝกหดท 2 ใหผเรยนตอบคาถามตอไปน

1. การผลต หมายถง อะไร ……………………………………………………………

……………………………..………………………………………………………………

2. ปจจยการผลตไดแกอะไรบาง ………………………………………………………

…………………………………..…………………………………………………………

3. ลาดบขนการผลตมกลาดบขน ไดแกอะไรบาง

………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………...... 4. สนคามกประเภท อะไรบาง ................................................................................

....................................................................................................................................

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


5. สงกาหนดการผลตไดแกอะไรบาง…………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………...... 6. ประเภทของหนวยธรกจไดแกอะไรบาง…………………………………………………………………………………………..………………………………………………………………………………………………... 7. การแบงสรร หมายถงอะไร…………………………………………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………...... 8. การแบงสรรมกประเภท อะไรบาง…………………………………………………………………………………………......……………………………………………………………………………………………… 9. ความแตกตางในดานรายไดของคนเราเกดจากอะไร…………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………

แบบฝกหดท 3 ใหผเรยนอานขอความทกาหนดใหแลวตอบคาถาม อปสงค (Demand) หมายถง ความตองการของผบรโภคในการทจะบรโภคสนคาอยางใด อยางหนงดวยเงนทเขามอย ณ ราคา และเวลาใดเวลาหนง เปนความตองการทผซอตองการและเตมใจทจะซอสนคา อปทาน (Supply) หมายถง ปรมาณการเสนอขายสนคา ณ ราคาหนง ตามความตองการของผซอเปนสภาพการตดสนใจของผขายวาจะขายสนคาจานวนเทาใด ในราคาเทาใด ใหผเรยนพจารณาตารางแสดงอปสงค อปทานของลาไยในตลาดแหงหนง แลวตอบคาถาม

ตารางราคาลาไย

ราคา (บาท)ปรมาณซอ (Demand)

(กก.)

ปรมาณจาย (Supply)

(กก.)

30 20 80

25 35 65

20 50 50

15 65 35

10 80 20


บท ท

3


172

คาถาม

1. ราคาสนคาจะสงหรอตาขนอยกบ

....................................................................................................................

2. เพราะเหตใดลาไยราคากโลกรมละ 30 บาท ผซอจงตองการซอนอย

....................................................................................................................

3. ณ ราคาเทาใดทผขายตองการขายลาไยนอยทสด

....................................................................................................................

4. ลาไยราคา 20 บาท เรยกวา

....................................................................................................................

5. ปรมาณลาไย 50 กโลกรม เรยกวา

....................................................................................................................

แบบฝกหดท 4 ใหผเรยนศกษาวเคราะหปจจยการผลตและผลตอบแทนตอไปนแลวตอบ

คาถามผลตอบแทนของปจจยการผลตแตละชนด

ในการผลตสนคาจะตองอาศยปจจยการผลต 4 อยาง คอ

1. ทดน (Land) หมายถง ทรพยากรธรรมชาตทกชนด มผลตอบแทนเปนคาเชา

2. แรงงาน (Labour) หมายถง ความมานะพยายามของมนษยทงทางกายและ

ทางสมอง มผลตอบแทนเปนคาจาง

3. ทน (Capital) หมายถง สนคาประเภททน หรอเครองมอในการผลต มผล

ตอบแทนเปนดอกเบย

4. ผประกอบการ (Entrepreneurship) หมายถง การจดตงองคการเพอผลต

สนคาและบรการ

ใหผเรยนแสดงผลตอบแทนของปจจยการผลตแตละชนด

ปจจยการผลต ผลตอบแทนของปจจยการผลต

1. ทดน

2. แรงงาน

3. ทน

4. ผประกอบการ

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


เรองท 4 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

1. ความหมายและความสาคญของการพฒนาเศรษฐกจ

การพฒนาเศรษฐกจ หมายถง การเปลยนแปลงโครงสรางทางสงคม การเมอง

และเศรษฐกจใหอยในภาวะทเหมาะสม เพอทาใหรายไดทแทจรงเฉลยตอบคคลเพมขนอยาง

ตอเนอง อนเปนผลทาใหประชากรของประเทศมมาตรฐานการครองชพสงขน

การพฒนาเศรษฐกจของแตละประเทศ จะมจดมงหมายทแตกตางกน ทงน

เนองจากทรพยากรการผลต สภาพภมศาสตร ตลอดจนพนฐานทางวฒนธรรมไมเหมอน

กน แตอยางไรกตาม ในแตละประเทศ ยงคงมจดมงหมายทเหมอนกนประการหนงคอ มง

ใหเกดความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางมเสถยรภาพ เพอใหประชากรของประเทศอยด

กนดนนเอง

การพฒนาเศรษฐกจ หากทาไดผลดยอมสงผลใหประเทศมฐานะทางเศรษฐกจดขน ประชาชนมความเปนอยสขสภาพในทางตรงกนขาม หากการพฒนาเศรษฐกจไมได

ผลหรอไมไดรบ การเอาใจใสอยางจรงจง ฐานะทางเศรษฐกจของประเทศกจะทรดโทรมลง

และประชาชนมความ เปนอยแรนแคนมากขน

สาหรบการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทยนนไดมการพฒนาอยางตอเนอง

และใหความสาคญมาก โดยเฉพาะอยางยงการวางแผนพฒนาเศรษฐกจ โดยจะเหนไดจาก

การกาหนดให มหนวยงานรบผดชอบในการจดทาแผน คอ สานกงานคณะกรรมการพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต ซงในปจจบนประเทศไทยมแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหง

ชาตทงหมด 10 ฉบบ 2. ปจจยทเกยวของกบการพฒนาเศรษฐกจ

ปจจยทเกยวของกบการพฒนาเศรษฐกจม 4 ประการ คอ ปจจยทางเศรษฐกจ ปจจยทางการเมอง ปจจยทางสงคม และปจจยทางเทคโนโลย ซงปจจยดงกลาวมรายละเอยดดงน

2.1 ปจจยทางเศรษฐกจ ปจจยทางเศรษฐกจทมผลใหเกดการเพมขนของราย

ไดตอบคคล ม 4 อยาง คอ

1) การสะสมทน การสะสมทนจะเกดขนไดในกรณทมรายไดประชาชาต

สงขน ซงทาใหเกดเงนออมและเงนลงทนเพมขน ซงเมอมการสะสมทนขนแลว กจะมผลตอการเพม การผลตและรายไดตอบคคลตามมา

2) การเพมจานวนประชากร ในปจจบนนนการเพมจานวนประชากรกอ

ใหเกดผลเสยทางเศรษฐกจอยางมาก โดยเฉพาะอยางยง การผลตจะมประสทธภาพตาลง

เนองจากมการใชทรพยากรธรรมชาตกนมากขน ซงมผลทาใหทรพยากรเสอมคณภาพและ

ทรพยากรบางอยาง กไมสามารถงอกเงยมาทดแทนได นอกจากนเมอมประชากรเพมขนทาใหรฐบาลตองเสยคาใชจาย ดานสวสดการเพมขน เชน คาใชจายดานการจดการศกษา


บท ท

3


174

การสาธารณสขและการสาธารณปโภคเปนตน นอกจากรฐบาลจะตองเสยคาใชจายดงกลาว

แลว ยงมปญหาอยางอนตามมาอก เชน ปญหาดานการจราจร ปญหาดานมลพษ ฯลฯ

3) การคนพบทรพยากรใหมๆ ทาใหเกดโอกาสใหมๆ ในการผลต รวมทง

มผลทาใหมการลงทนเพมขน และสงผลในการเพมขนของผลผลตเพอใหประชาชนไดบรโภค

มากขน

4) ความกาวหนาทางเทคโนโลยจากความกาวหนาทางเทคโนโลยใน

ปจจบน จะเหนไดวามการนาเครองจกรมาใชในการผลต ดงนนจงทาใหมความสามารถใน

การผลตไดมาก ปรมาณผลผลตกเพมขนและเปนไปอยางสมาเสมอ ประการทสาคญชวย

ลดตนทนในการผลตไดเปนจานวนมากอกดวย

2.2 ปจจยทางการเมอง

ปจจยทางการเมองนบวามผลตอการพฒนาเศรษฐกจมากดวยเชนกน โดย

เฉพาะ ในดานนโยบายและความมนคงการปกครอง การเปลยนแปลงรฐบาลบอยๆ หรอการ

ยดอานาจ โดยรฐบาลเผดจการ จะมสวนทาใหเกดปญหาดานการผลต ตางชาตไมสามารถ

เขาไปลงทนดานการผลตได นอกจากนองคกรธรกจภายในประเทศเองกอาจตองหยดซะงก

ตามไปดวย

2.3 ปจจยทางสงคม

ปจจยทางสงคมมผลตอการพฒนาเศรษฐกจไมแพปจจยอนๆ โดยเฉพาะ

ประเทศ ทกาลงพฒนา ซงพบวาสวนใหญประชาชนมกขาดความกระตอรอรนในการทางาน

และมนสยใช จายเงนฟมเฟอยการเกบออมจงมนอย และเมอมรายไดเพมมกใชจายในการ

ซอเครองอปโภค บรโภคทอานวยความสะดวกสบายมากกวาทจะไปลงทนในการผลตเพอ

ใหรายไดงอกเงยขน

2.4 ปจจยดานเทคโนโลย ในประเทศอตสาหกรรม การใชเทคโนโลยชนสงชวยทาใหเพมผลผลตได

มากขน ในขณะเดยวกนกสามรถประหยดการใชแรงงาน ซงมอยอยางจากด โดยการใช

เครองจกรทนแรงตางๆ แตในประเทศกาลงพฒนาการใชเทคโนโลยมขอบเขตจากดเนองจาก

ยงขาดผมความร ความสามารถดานการใชเทคโนโลย ขาดเงนทนทจะสนบสนน การคนควาวจยทางดานเทคโนโลยใหมๆ และทสาคญการใชเครองจกรทนแรงในประเทศทกาลงพฒนา

จะกอใหเกดปญหาดาน แรงงานสวนเกน แทนทจะทาใหการวางงานนอยลง

3. แผนพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทย

ประเทศไทยไดมการจดทาแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตตงแตม พ.ศ.

2504 โดยเรมตงแตฉบบท 1 จนถงปจจบน คอฉบบท 10 มการกาหนดวาระของแผน ฯ ดงน

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1 พ.ศ. 2504 – 2509


เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3










3. สาระสาคญและผลการใชพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

แผนฯ สาระสาคญ ผลจากการใชแผนฯ

ฉบบท 1

พ.ศ.

2504-2509

จดมงหมาย สงเสรมอตสาหกรรม

ทดแทนการนาเขา

สาระสาคญ เนนการลงทนเศรษฐกจ

ขนพนฐาน เชน เขอน ไฟฟา ประปา

ถนน และสาธารณปการอนๆ นอกจากนยงมการพฒนาการศกษา

ระดบอดมศกษาไปสภมภาคเปน

ครงแรก (ตงมหาวทยาลยเชยงใหม,

ขอนแกน) อปสรรค ขาดบคลากรทางวชาการ

และการบรการ

1. G.D.P. เพมขน 8 % ตอไป

2. การกระจายรายไดไมเปน

ธรรม เกดปญหาสาคญในชวงนคอ

ป ระชากร เ พมข นอย า ง

รวดเรว

ฉบบท 2

พ.ศ.

2510- 2514

จดมงหมาย พฒนาสงคมควบคกบการ พฒนาเศรษฐกจ แผนฉบบนจงเรมใชชอวา “แผน พฒนาเศรษฐกจและสงคมแหง

ชาต”

สงเสรมการผลตเพอการสงออก

1. อ ต ร าก า รขยายต วทา ง

เศ รษฐ ก จส ง แต ต า กว า

เปาหมาย2. การกระจายรายไดไมเปน

ธรรม


บท ท

3


176


ฉบบท 3

พ.ศ.

2515- 2519

สาระสาคญ เนนการพฒนาสงคม โดย

ลดชองวางของการกระจายรายได นอกจากนยงไดเรมโยบายประชากร

และการวางแผนครอบครว

1. G.D.P. เพม ขน 6.2%

ตอปซงตากวา เปาหมาย

ท งน เพราะสภาพดนฟ า

อากาศแปรปรวนประกอบ

ก บ ก า ร ผ น ผ ว น ข อ ง

เศรษฐกจโลก (โดยเฉพาะ

การขนราคา นามน)

2. อตสาหกรรม ทาใหไทย

ตองนาเขาสนคาทนมากขน

จนตองประสบภาวะขาด

ดลการคา และดลชาระเงน

อยางมาก

ฉบบท 4

พ.ศ.

2520 - 2524

จดมงหมาย เนนการกระจายรายได

และสรางความเปนธรรมทางสงคม มการปรบปรงอตสาหกรรมเพอ

ขย ายก า รส ง ออกและพฒนา

ทรพยากรธรรมชาต (โดยเฉพาะนามน

และกาซธรรมชาต) มาใชประโยชน นอกจากนมการพฒนาเมองหลกใน

แตละภาคอยางชดเจน

1. ผลการพฒนาสงกวาเปา

หมายเลกนอย

2. ยงคงมปญหา ตองพงพาการนาเขา ขาดดลการคา

ความยากจนในชนบท การพฒนาสงคม

ความเสอมโทรมของสง

แวดลอม

ฉบบท 5

พ.ศ.

2525 - 2529

จดมงหมาย แกปญหาการกระจาย

รายได และความยากจนในชนบท โดย

ใหชาวชนบทมสวนรวมในการแกปญหาดวยตวเองมากทสด นอกจากนยงเนนการพฒนาเมองในพนทชายฝงตะวนออก

1. G. D.P. เพมขน 4.4% ตอ

ปซงตากวาเปาหมาย

2. ประสบความสาเรจในการพฒนาชนบททยากจนและ

ก า ร ล ด อ ต ร า ก า ร เ พ ม


เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3



ฉบบท 6

พ.ศ.

2530 - 2534

จดมงหมาย เนนการขยายตวทาง

เศรษฐกจและพฒนาคณภาพประชากร


1. พฒนาคณภาพประชากร วทยาศาสตร

เทคโนโลย และทรพยากรธรรมชาต

2. ปรบปรงคณภาพสนคาไทยเพอ

แขงขนในตลาดโลก

3. กระจายรายไดสภมภาคและชนบท แผนฉบบนหนมาเพมบทบาท

ของภาคเอกชนในการพฒนา

ป ร ะ เ ทศม า กข น อ ป ส ร ร ค

ขาดแคลนบรการขนพนฐาน

( เชน ถนน ไฟฟา ทา เรอ

สนามบน) และแรงงานฝมอ

1. เศรษฐกจขยายตวสงและ

เปดกวางเขาสระดบ

นานาชาตมากขน

2. โครงสรางเศรษฐกจเรมเขาส

ภาคอตสาหกรรม

3. ฐานะการเงนการคลงของ

ประเทศมเสถยรภาพ

(ดลการคลงเกนดลครงแรก

ในป 2531)

4. ยงคงมปญหา การกระจายรายได ขาดบรการขนพนฐาน

และเงนออม ปญหาสงคมและความ

เสอมโทรมของ

ทรพยากรธรรมชาต ระบบราชการไมดพอ

ฉบบท 7

พ.ศ.

2535 - 2539

จดมงหมาย เนน “ปรมาณทาง

เศรษฐกจ” “คณภาพประชากร” และ “ความเปนธรรมทางสงคม” ใหสมดลกน

สาระสาคญ เนนการพฒนาคณภาพชวต โดย มงการขยายตวและเสถยรภาพทาง

เศรษฐกจ

พฒนากรงเทพฯ และปรมณฑลให

เชอมโยงกบพนทชายฝงทะเลตะวนออก

การเปดเสรทางการเงนทาให

ฟองสบแตก เปนตนเหตของ

วกฤตเศรษฐกจไทย (ตมยากง)


บท ท

3


178


ฉบบท 8

พ.ศ.

2540 - 2544

จดม งหมาย เนน “การพฒนา

ทรพยากร มนษย และคณภาพชวตของคนไทย

เปนสาคญ

การพฒนาคณภาพชวต สงแวดลอม

และทรพยากรธรรมชาต สาหรบการ

พฒนาอยางยงยนและยาวนาน การกระจายความเจรญส ส วน

ภมภาคโดยใหความสาคญแกการ

พฒนากลมคนในชนบท และ

กระจายอานาจบรหารสทองถน กาหนดเขตเศรษฐกจอยางจรงจง

และชดเจนโดยรฐ เขาไปดแลใหการ

สนบสนนการปลกพชตามทกาหนด

ให

เกดวกฤตเศรษฐกจไทยใน

เดอนกรกฎาคม 2540 ทาให

เกดภาวะชะงกงนทางเศรษฐกจ

และรฐตองกเงนจาก IMF มา

พยงฐานะทางเศรษฐกจ

ฉบบท 9

พ.ศ.

2545 - 2549

จดมงหมาย เนน พฒนาคนเปน

ศนยกลางปรบโครงสรางการพฒนา

ประเทศ ใชความคด เ หนประชาชน ทง

ประเทศ มากาหนดกรอบและ

ทศทางของแผน พฒนาฯ ใชแนวพระราชดาร “เศรษฐกจ พอ

เพยง” เปนวสยทศนของแผน การพฒนาทยงยน และความอยดม

สขของคนไทย

รากฐานการพฒนาประ เทศทเขมแขง

กระจายผลประโยชน

แกปญหาความยากจน

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3



ฉบบท 10

พ.ศ.

2550 - 2554

จดมงหมาย เนน “สงคมอยเยน

เปนสขรวมกน” ภายใตแนวปฏบต

ของ “ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” การพฒนาแบบบรณาการเปนองค

รวมทม “คนเปนศนยกลางการ

พฒนา”

การพฒนาทยงยน การพฒนาคน

และ เทคโนโลย

4. วเคราะหสาระสาคญจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10

จากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 ไดสรปสาระสาคญเกยว

กบสถานะดานเศรษฐกจของประเทศไว คอ ประเทศไทยมการเจรญเตบโตอยางตอเนอง

อตราเฉลย 5.7 ตอป ชวงป 2545- 2548 และจดอยในกลมประเทศทมรายไดปานกลาง

โดยมขนาดเศรษฐกจใหญเปนอนดบท 20 จาก จานวน 192 ประเทศของโลก มบทบาท

ทางการคาระหวางประเทศ และรกษาสวนแบงการตลาดไวไดในขณะทการแขงขนสงขน

ตลอดถงการพฒนาเศรษฐกจฐานความรของประเทศไทยปรบตวสงขน โครงสรางการผลต

มจดแขงคอมฐานการผลตทหลากหลาย ชวยลดความเสยงจากภาวะผนผวนของวฎจกร

เศรษฐกจสามารถเชอมโยงการผลตเพอสรางมลคาเพมไดมากขน แตเศรษฐกจไทยมจดออน

ในเชงโครงสรางทตองพงพงการนาเขาวตถดบ ชนสวน พลงงาน เงนทนและเทคโนโลยในสดสวนทสง การผลตอาศยฐานทรพยากรมากกวาองคความร มการใชทรพยากรเพอการ

ผลตและบรโภคอยางสนเปลอง ทาใหเกดปญหาสภาพแวดลอมและผลกระทบในดานสงคม

ตามมา โดยไมไดมการสรางภมคมกนอยางเหมาะสม ภาคขนสงมสดสวนการใชพลงงาน

เชงพานชยสงถงรอยละ 38 โครงสรางพนฐานดานเทคโนโลยสารสนเทศและสอสารรวมถง

นาเพอการบรโภคยงไมกระจายไปสพนทชนบทอยางเพยงพอและทวถง โครงสรางพนฐานดานวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมยงอยในระดบตาและเปนรองของประเทศทเปน

คแขงทางการคา

ประเทศไทยยงมจดแขงอยทมเสถยรภาพเศรษฐกจในระดบทด จากการดาเนนนโยบายเพอฟนฟเสถยรภาพเศรษฐกจของประเทศและวกฤตเศรษฐกจ อยางไรกตามราคา

นามนทเพมสงขนและตอเนองถงปจจบน สงผลใหดลการคา ดลบญชเดนสะพดขาดดลเพม

ขน สะทอนถงปญหาความออนแอในเชง โครงสรางทพงพงภายนอกมากเกนไป ประเทศไทย

ยงมการออมตากวาการลงทน จงตองพงเงนทนจากตางประเทศทาใหมความเสยงจากกา

ขาดดลบญชเดนสะพด และจากการเคลอนยายเงนทนระหวางประเทศ จงจาเปนตองพฒนา


บท ท

3


180

ระบบภมคมกดทางเศรษฐกจภายใตเงอนไขบรบทโลกทมการเคลอนยายอยางเสรของคน

องคความร เทคโนโลย เงนทน สนคาและบรการ

การพฒนาเพอเสรมสรางความเปนธรรมทางเศรษฐกจและการแกไขปญหาความ

ยากจน มสวนชวยใหความยากจนลดลงตามลาดบและการกระจายรายไดปรบตวดขนอยาง

ชาๆ

5. แนวคดหลกและทศทางการปรบตวของประเทศไทย จากสถานการณดงกลาว

จาเปนตองปรบตวหนมาปรบกระบวนทรรศนการพฒนาในทศทางทพงตนเองและภมคมกน

มากขน โดยยดหลก “ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” เปนแนวทางปฏบตควบคไปกบการพฒนา

แบบบรณาการเปนองครวมทยด “คนเปนศนยกลางการพฒนา” เพอเกดความเชอมโยงทง

ดานตวคน สงคม เศรษฐกจ สงแวดลอมและการเมอง โดยมการวเคราะหอยางม “เหตผล”

และใชหลก “ความพอประมาณ” ใหเกดความสมดลระหวางความสามารถในการพงตนเอง

กบความสามารถในการแขงขนในเวทโลก ความสมดลระหวางสงคมชนบทกบสงคมเมอง

โดยมการเตรยม “ภมคนกน” ดวยการบรหารจดการความเสยงใหเพยงพอพรอมรบผลก

ระทบจากการเปลยนทงจากภายนอกและภายในประเทศ

การขบเคลอนการพฒนาทกขนตอนตองใช “ความรอบร” ในการพฒนาดาน

ตางๆ ดวยความรอบคอบ เปนไปตามลาดบขนตอน รวมทงเสรมสรางศลธรรมและสานก

ใน “คณธรรม” จรยธรรมในการปฏบตหนาทและการดาเนนชวตดวยความเพยร อนเปน

ภมคมกนในตวทด พรอมรบการเปลยนแปลงทเกดขนทงในระดบครอบครว ชมชน สงคม

และประเทศชาต และสอดคลองกบวถชวตสงคมและสอดคลองกบเจตนารมณของ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550

เปาหมายดานเศรษฐกจ ปรบโครงสรางเศรษฐกจใหมความสมดลและยงยนโดย

ใหสดสวนภาคเศรษฐกจในประเทศตอภาคการคาระหวางประเทศเพมขน สดสวนภาคการ

ผลตเกษตรและ อตหกรรมเพมขน กาหนดอตราเงนเฟอ ลดการใชพลงงานโดยเฉพาะ

ภาคขนสง สดสวนผลผลตของวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมตอผลตภณฑรวมใน

ประเทศตากวารอยละ 40

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


แบบฝกหดทายบท เรองท 4 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

คาสง เมอผเรยนศกษาเรอง แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตจบแลว

ใหทาแบบฝกหดตอไปน โดยเขยนในสมดบนทกกจกรรมการเรยนร

แบบฝกหดท 1 ใหผเรยนตอบคาถามตอไปน โดยกาเครองหมาย คาตอบทถกทสด

1. การพฒนาเศรษฐกจ หมายถงอะไร

ก. การเพมขนของรายได

ข. การขายตวทางดานเศรษฐกจและการคา

ค. อตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและรายไดเพมสงขน

ง. การเปลยนโครงสรางทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง นาไปสการกระจาย

รายไดทสงขน

2. ประเทศตางๆ เรมมความตนตวในการพฒนาเศรษฐกจเมอใด

ก. กอนสงครามโลกครงท 1

ข. หลงสงครามโลกครงท 1

ค. กอนสงครามโลกครงท 2

ง. หลงสงครามโลกครงท 3

3. เหตผลใดไมไดสงผลกระตนใหประเทศตางๆ หนมาพฒนาเศรษฐกจ

ก. ภาวะเศรษฐกจตกตาหลงสงครามโลกครงท 2

ข. ภาวะสงครามเยนหลงสงครามโลกครงท 2

ค. ความเจรญทางการสอสารกอใหเกดการเลยนแบบกน

ง. ประเทศเอกราชหลงสงครามโลกครงท 2 ตนตวในการพฒนาเศรษฐกจมากขน 4. สงทใชวดระดบการพฒนาเศรษฐกจของประเทศตางๆ คออะไร

ก. รายไดตอบคคล ข. รายไดประชาชาต

ค. รายไดรวมจากสนคาและบรการ

ง. ความกาวหนาทางเทคโนโลย

5. ประเทศ A มรายไดแทจรงตอบคคล 500,000 บาท / คน / ป ประเทศ B ม

รายไดแทจรงตอบคคล เทากบประเทศ A แสดงวาอยางไร

ก. ประเทศ A และประเทศ B เปนประเทศพฒนาแลวเหมอนกน ข. ประเทศ A มระดบการพฒนาเทากบประเทศ B ถาดชนชวดความอยดกนด

ของ 2 ประเทศ ใกลเคยงกน

ค. ประเทศ B มระดบการพฒนาสงกวาประเทศ A ถาประเทศ B มดลการชาระเงน

เกนดล

ง. ทงประเทศ A และประเทศ B เปนประเทศกาลงพฒนาเหมอนกน


บท ท

3


182

6. นอกเหนอจากรายไดตอหว ตอคน ตอปแลว สงสาคญทบงบอกถงระดบ

การพฒนาของประเทศตางๆ คออะไร

ก. จานวนประชากร

ข. อาชพของประชากร

ค. คณภาพประชากร

ง. อตราการเพมของประชากร

7. ขอใดไมใชสงบงบอกวาเปนประเทศดอยพฒนาหรอกาลงพฒนา

ก. รายไดตา

ข. ประชากรสวนใหญเปนเกษตรกร

ค. มความแตกตางกนมากเรองรายได

ง. เศรษฐกจของประเทศพงตวเองได

8. จดเรมตนของวฏจกรแหงความอยากจนอยทใด

ก. การลงทนตา

ข. รายไดแทจรงตา

ค. ปจจยทนมประสทธภาพตา

ง. ประสทธภาพการผลตตา

9. ในการวางแผนพฒนาเศรษฐกจจะมกระบวนการพฒนาโดยเรมตนและสนสด

อยางไร

ก. สารวจภาวะเศรษฐกจ - กาหนดเปาหมาย

ข. สารวจภาวะเศรษฐกจ – ประเมนผลการพฒนา

ค. กาหนดเปาหมาย – ปฏบตงานตามแผนพฒนา ง. กาหนดเปาหมาย – ประเมนผลการพฒนาเศรษฐกจ

10. ขอใดไมถกตอง ก. ประเทศไทยไดประกาศใชแผนพฒนาเศรษฐกจหลงการเปลยนแปลง

การปกครอง พ.ศ. 2475 ข. ประเทศไทยเรมใชแผนพฒนาเศรษฐกจครงแรกใน พ.ศ. 2504

ค. ประเทศไทยเรมใชแผนพฒนาเศรษฐกจครงแรกในสมยจอมพลสฤษด ธนะรชต

ง. แผนพฒนาเศรษฐกจแผนแรกของประเทศไทยเปนแผนทมระยะเวลา

ยาวนานทสด

11. ระยะแรกของการใชแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาต ฉบบท 1 เนนในเรองใด

ก. การพฒนาสงคม ข. การผลตสนคาสาเรจรป

ค. การลงทนปจจยพนฐาน

ง. การควบคมอตราเพมประชากร

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


12. ขอบกพรองของแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาต ฉบบท 1 คออะไร

ก. ขาดการลงทนปจจยพนฐาน

ข. ละเลยการพฒนาชนบท

ค. พฒนาอตสาหกรรมมากกวาการเกษตร

ง. ละเลยการพฒนาทางดานสงคม

13. แผนพฒนาเศรษฐกจฉบบใดทเรมพฒนาเศรษฐกจควบคกบสงคม

ก. ฉบบท 1

ข. ฉบบท 2

ค. ฉบบท 3

ง. ฉบบท 4

14. ขอใดไมใชอปสรรคของการดาเนนงานตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต ฉบบท 3

ก. สภาพดนฟาอากาศแปรปรวน

ข. ภาวะการคาและเศรษฐกจโลกซบเซา

ค. ดลการคาและดลการชาระเงนของประเทศเกนดล

ง. การขนราคานามนของกลมโอเปคทาใหเกดภาวะเงนเฟอ

15. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบใดทมงแกปญหาความยากจนใน

ชนบทอยางจรงจง

ก. ฉบบท 4

ข. ฉบบท 5

ค. ฉบบท 6 ง. ฉบบท 7

16. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบใดทกาหนดเปาหมายการลดอตรา เพมประชากรเปนครงแรก

ก. ฉบบท 3 ข. ฉบบท 4

ค. ฉบบท 5

ง. ฉบบท 7 17. ขอใดไมไดอยในเปาหมายการพฒนาตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต ฉบบท 6

ก. พฒนาคณภาพของทรพยากร

ข. กาหนดอตราเพมประชากรไมเกนรอยละ 1.2

ค. การผลตสนคาเพอการสงออกไปแขงขนในตลาดโลก ง. การขยายตวทางดานการลงทนและดานอตสาหกรรม


บท ท

3


184

18. ขอใดไมใชจดเนนของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 7

ก. การกระจายรายไดไปสภมภาคมากขน

ข. การพฒนาคณภาพชวต รกษาสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต

ค. การขยายตวทางเศรษฐกจอยางตอเนองเหมาะสมและมเสถยรภาพ

ง. การพฒนาอตสาหกรรมโดยใชวตถดบทางการเกษตรเพอพงตนเอง

19. การมงพฒนาประเทศใหเปนประเทศอตสาหกรรมตามแผนพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต ฉบบท 1-7 ไดกอใหเกดผลตอสงคมไทยอยางไร

ก. รายไดตอหวของประชากรสงขนและกระจายไปสคนสวนใหญอยางทวถง

ข. ประชาชนไดรบการบรการพนฐานอยางเพยงพอและมความเปนธรรม

ในสงคม

ค. สงคมไดรบการพฒนาทางวตถ ละเลยการพฒนาทางจตใจเกดชองวาง

ระหวางเมองและชนบท

ง. เกดเสถยรภาพทางเศรษฐกจ สงคมและการเมอง มาตรฐานการครองชพ

ของประชาชนสงขน

20. เปาหมายหลกของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 คออะไร

ก. การกระจายรายไดทเปนธรรม

ข. อตราการขยายตวทางเศรษฐกจสงขน

ค. คณภาพประชากร

ง. การเปนประเทศอตสาหกรรมชนนา

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


เรองท 5 สถาบนการเงนและการธนาคาร การคลง

ความหมายและความสาคญของเงน

เงน (Money) หมายถง อะไรกไดทมนษยนามาใชเปนสอกลางในการแลกเปลยน

แตตองเปนสงทสงคมนนยอมรบในการชาระหน เชน คนไทยสมยสโขทย ใชเบยหรอเปลอก

หอย เปนตน เงนอาจจะอยในรปของโลหะ กระดาษ หนงสตว ใบไมกได เงนทดจะ

ตองมลกษณะดงน

1. เปนของมคาและหายาก เงนจะตองเปนสงทมประโยชน และมคาในตวของมน

เอง เชน ทองคาและโลหะเงน

2. เปนของทดออกงาย สามารถรไดวาเปนเงนปลอมหรอเงนจรง โดยไมตองอาศยวธ

การทซบซอนในการตรวจสอบ

3. เปนของทมมลคาคงตว ไมเปลยนแปลงมากนกแมเวลาจะผานไป

4. เปนของทแบงออกเปนสวนยอยได และมลคาของสวนทแบงยอยๆ นน ไม

เปลยนแปลงและใชเปนสอกลางในการแลกเปลยนได

5. เปนของทขนยายสะดวก สามารถพกพาตดตวไปไดงาย 6. เปนของทคงทนถาวร เงนสามารถจะเกบไวไดนาน ไมแตกหกงาย

คาวา “เงน” ในสมยกอนใชโลหะทองคาและเงน ตอมามการปลอมแปลงกนมาก

จงมการประทบตรา เพอรบรองนาหนกและความบรสทธของเงน เงนทไดรบการประทบ

ตรานจงเรยกวา “เงนตรา”

ความสาคญของเงน เงนเปนสอกลางในการแลกเปลยนทมความสาคญตอชวตประจาวนของมนษยมาก

เงนชวยอานวยความสะดวกใหแกมนษย 3 ประการ คอ 1. ความสะดวกในการซอขาย ในสมยโบราณมนษยนาสงของมาแลกเปลยนกนทาให

เกดความยงยากในการแลกเปลยนเพราะความตองการไมตรงกน หรอไมยตธรรมเพราะ

มลคาของสงของไมเทาเทยมกนการนาเงนเปนสอกลางทาใหเกดความสะดวกในการซอขาย

มากขน 2. ความสะดวกในการวดมลคา เงนจะชวยกาหนดมลคาของสงของตางๆ ซงสามารถ

นามาเปรยบเทยบกนได

3. ความสะดวกในการสะสมทรพยสน สนคาทมนษยผลตไดบางอยางไมสามารถเกบ

ไวไดนานๆ แตเมอแลกเปลยนเปนเงน สามารถทจะเกบไวและสะสมใหเพมขนได


บท ท

3


186

ประเภท และหนาทของเงน

ประเภทของเงน

เงนในปจจบนแบงออกเปน 3 ประเภท ไดแก

1. เหรยญกษาปณ (Coinage) เปนเงนโลหะทสามารถชาระหนไดตามกฎหมาย ใน

ประเทศไทยผลตโดยกรมธนารกษ กระทรวงการคลง

2. เงนกระดาษหรอธนบตร (Paper Currency) เปนเงนทสามารถชาระหนไดตาม

กฎหมาย ในประเทศไทยผลตโดยธนาคารแหงประเทศไทย

3. เงนเครดต (Credit Money) ไดแก เงนฝากกระแสรายวน หรอเงนฝากทสงจาย

โอนโดยใชเชครวมทงบตรเดรดตทใชแทนเงนได

การทสงคมยอมรบวาทง 3 ประเภทเปนเงน (Money) เพราะวามสภาพคลอง (Liquid-

ity) สงกวาสนทรพยอนๆ กลาวคอ สามารถเปลยนเปนสนคาและบรการไดทนท สวนสน

ทรพยอนๆ เชน เงนฝากประจาเงนฝากออมทรพย ตวแลกเงน พนธบตรรฐบาล มสภาพ

คลองนอยกวาจงเรยกวา เปนสนทรพยทมลกษณะใกลเคยงกบเงน (Near Money)

หนาทของเงน

เงนมหนาทสาคญ 4 ประการ คอ

1. เปนมาตรฐานในการเทยบเทา (Standard of Value) มนษยใชเงนในการ

เทยบคาสนคาและบรการตางๆ ทาใหการซอขายแลกเปลยนสะดวกนน

2. เปนสอกลางในการแลกเปลยน (Medium of Exchange) เงนทาหนาทสอกลางในการซอขายสนคาตางๆ เพราะวาเงนมอานาจซอ (Purchasing Power) ทจะ

ทาใหการซอขายเกดขนไดทกเวลา

3. เปนมาตรฐานในการชาระหนภายหนา การซอแลกเปลยนสนคาภายในประเทศ

และระหวางประเทศยอมเกดหนสนทจะตองชาระ เงนเขามามบทบาทในการเปนสญญาทจะตองชาระหนนน

4. เปนเครองรกษามลคา (Store of Value) เงนทเกบไวจะยงคงมลคาของสนคา

และบรการไวไดอยางครบถวนมากกวาการเกบเปนตวของสนคาซงอาจจะอยไดไมนาน

เงน หมายถง อะไรกไดทมนษยนามาใชเปนสอกลางในการแลกเปลยนและ

เปนสงทสงคมนนยอมรบ เงนนอกจะมความสาคญในแงของสอกลางในการแลกเปลยน

แลวยงชวยอานวยความสะดวกในการซอขายการวดมลคาและการสะสมทรพยสน

สรป

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


ววฒนาการของเงน

ววฒนาการในดานการแลกเปลยนของมนษยมดงน 1. ระบบเศรษฐกจทไมใชเงนตรา เปนการแลกเปลยนโดยใชสงของกบสงของซงมขอยงยากและไมสะดวกหลายประการ ไดแก 1.1 ความตองการไมตรงกนทงชนดและจานวนของสนคา 1.2 ขาดมาตรฐานในการเทยบคา เพราะสงของนาทนามาแลกเปลยนมมลคาไมเทากน 1.3 ยงยากในการเกบรกษา การเกบเปนสนคาเปลองเนอทมาก 2. ระบบเศรษฐกจทใชเงนตรา มววฒนาการดงน 2.1 เงนทเปนสงของหรอสนคา คอ การนาสงของหรอสนคาบางอยางมาเปนสอกลาง เชน ลกปด ผาขนสตว เปลอกหอย เปนตน ซงเงนชนดนอาจจะไมเหมาะสมในดานความไมคงทน มมาตรฐานและคณภาพไมเหมอนกน ทาใหคาไมมนคง ยงยากในการพกพาและแบงยอยไดยาก 2.2 เงนกษาปณ (Coinage) การนาโลหะมาเปนสอกลางในการแลกเปลยนแตเดมใชไปตามสภาพเดมของแรนนๆ ยงไมรจกการหลอม ตอมาไดมววฒนาการดขนเรอยๆ มการหลอม การตรวจสอบนาหนกและความบรสทธ หรอผสมโลหะหลายชนดเขาดวยกน 2.3 เงนกระดาษ (Paper Money) นยมใชเปนสอกลางในการแลกเปลยนเพราะมนาหนกเบาพกพาสะดวก ประเทศแรกทรจกการใชเงนกระดาษคอ ประเทศจน 2.4 เงนเครดต (Credit Money) เปนเงนทเกดขนในสงคมเศรษฐกจสมยใหมทมระบบธนาคารแพรหลายเรว การใชเงนชนดนกอใหเกดความรวดเรวและปลอดภยในการแลกเปลยน สาหรบประเทศไทยมววฒนาการของเงนประเภทตางๆ ดงน 1. เหรยญกษาปณ ประเทศไทยใชเงนเบยเปนสอกลางในการแลกเปลยนมาตงแตสมยสโขทยและใชมาถงสมยกรงศรอยธยา ในรชสมยพระเจาอยหวบรมโกศเกดการขาดแคลนเบย จงนาดนเผามาปนและตตราประทบ เรยกกวา “ประกบ” ตอมาไดมการทาเงนพดดวงขนซงไดใชตอมาถงสมยรชกาลท 4 แหง กรงรตนโกสนทร เมองไทยเราทาการคากบตางประเทศมากขนทาใหเกดความขาดแคลนเงนพดดวง จงไดจดทาเงนเหรยญขนแทน ในสมยรชกาลท 5 ไดจดทาเหรยญสตางคขนเพอสะดวกในการทาบญช

สรป

เงนแบงออกเปน 3 ประเภท คอ เหรยญกษาปณ ธนบตร และเงนเครดต

เงนมหนาทสาคญในดานเปนมาตรฐานในการเทยบคา เปนสอกลางในการแลกเปลยน

เปนมาตรฐานในการชาระหนภายหนา และเปนเครองรกษามลคา


บท ท

3


188

2. ธนบตร รชกาลท 4 ไดมพระราชดารใหผลตธนบตรขนเรยกวา “หมาย” แต

ไมแพรหลายมากนกในสมยรชกาลท 5 ไดประกาศใชพระราชบญญตธนบตร เมอวนท

24 มถนายน 2445 ดาเนนการออกธนบตรโดยรฐบาล ธนบตรจงแพรหลายตงแตนนมา

ปรมาณและการหมนเวยนของเงน

1. ปรมาณเงน ปรมาณเงนในความหมายอยางแคบ หมายถง ปรมาณของเหรยญกษาปณ ธนบตร และเงนฝากกระแสรายวน รวมกนทงหมดนาออกใชหมนเวยนอยในมอประชาชนขณะใดขณะหนง ปรมาณเงน ในความหมายอยางกวาง หมายถง ปรมาณของเหรยญกษาปณ ธนบตร และเงนฝาก กระแสรายวน รวมทงเงนฝากประจาและเงนฝากออมทรพยในสถาบนการเงนทกประเภท 2. การวดปรมาณเงน ปรมาณเงนจะเปนเครองชบอกภาวะเศรษฐกจของประเทศในขณะใด ถาปรมาณเงนสงขน อานาจซอของประชาชนกจะสงขน ถาปรมาณสนคาและบรการไมเพยงพอประชาชนจะแยงกนซอและกกตนสนคา ถาปรมาณเงนนอยลง อานาจซอของประชาชนกจะลดลง สนคาจะลนตลาด ผผลตอาจจะลดการผลตสนคาลง หรออาจจะเกดการวางงานได 3. การหมนเวยนของเงนกบกฎของเกรแชม การหมนวยนของเงน หมายถง เงนทเราจบจายใชสอย เปลยนมอไปเรอยๆ เซอรโทมส เกรแชม ไดตงกฎทเรยกวา กฎของเกรแชม (Greshan’s Law) กลาววา ถาประชาชนใหความสาคญแกเงนทกชนดเทาเทยมกนการหมนเวยนของเงนกจะไมตดขด ถาขณะใดประชาชนเหนวาเงนชนดหนงสงกวาเงนอกชนดหนง ประชาชนจะเกบเงนทมคาสงไวไมนาออกมาใชจายแตจะรบนาเงนทมคาตามาใช 4. คาของเงน หมายถง ความสามารถหรออานาจซอของเงนแตละชนดทจะซอสนคาหรอบรการไดการวดคาของเงนจะวดดวยระดบราคาทวไปซงเปนราคาถวเฉลยของสนคาและบรการ คาของเงนจะเปลยนแปลงในทางเพมขนหรอลดลง ยอมมผลกระทบตอบคคลกลมตางๆ

สรป

การแลกเปลยนของมนษยมววฒนาการจากระบบเศรษฐกจทไมใชเงนตรามา

เปนระบบเศรษฐกจทใชเงนตรา สาหรบประเทศไทยใชเงนเบยเปนสอกลางในการแลก

เปลยนมาตงแตสมยสโขทย มาจนถงการใชเหรยญสตางคในสมยรชกาลท 5 สวน

ธนบตรมการผลตและประกาศใชพระราชบญญตธนบตรเปนครงแรกในสมยรชกาลท 5

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


สถาบนการเงน

1. ความหมายของสถาบนการเงน

สถาบนการเงนเปนตลาดเงน (Financial Market) หรอแหลงเงนทนใหผท

ตองการลงทนกยม เพอนาไปดาเนนธรกจ ตลาดการเงนมทงตลาดการเงนในระบบ ไดแก

แหลงการเงนของสถาบนการเงนตางๆ กบตลาดการเงนนอกระบบ ซงเปนแหลงการกยม

เงนระหวางบคคล เชน การจานา จานอง เปนตน

2. ประเภทของสถาบนการเงน สถาบนการเงนทสาคญในประเทศไทย ไดแก

2.1 ธนาคารแหงประเทศไทย เปนสถาบนการเงนทจดตงขนเพอรกษาเสถยรภาพ

ทางการเงนและเศรษฐกจของประเทศ

2.2 ธนาคารพาณชย เปนสถาบนการเงนทใหญทสดของประเทศ เพราะมปรมาณ

เงนฝากและเงนกมากทสดเมอเทยบกบสถาบนอนๆ

2.3 ธนาคารออมสน เปนสถาบนการเงนของรฐ ทาหนาทเปนสอกลางในการ

ระดมเงนออมจากประชาชนสรฐบาล เพอใหหนวยงานของรฐและวสาหกจกไปใชในการ

พฒนาประเทศ 2.4 บรษทเงนทนและบรษทหลกทรพย

บรษทเงนทน หมายถง บรษทจากดทไดรบอนญาตจากรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงใหประกอบกจการกยมหรอรบเงนจากประชาชน การใหกมทงระยะสนและระยะยาว

บรษทหลกทรพย หมายถง บรษทจากดทไดรบอนญาตจากรฐมนตรกระทรวง

การคลงใหประกอบธรกจหลกทรพยประเภทใดประเภทหนงหรอหลายประเภทกไดในดาน

การเปนนายหนา การคา การใหคาปรกษาดานการลงทน เปนตน

2.5 สถาบนการเงนเฉพาะอยาง

1. ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) เปนธนาคารของรฐบาลจดตงขนโดยมวตถประสงคทจะใหความชวยเหลอทางการเงน เพอสงเสรมอาชพ

หรอการดาเนนงานของเกษตรกร กลมเกษตรกร หรอสหกรณการเกษตร โดยใหเงนกทง

ระยะสนและระยะยาว

2. บรรษทเงนทนอตสาหกรรมแหงประเทศไทย จดตงขนโดยมวตถประสงค

ทจะจดหาทน เพอใหกระยะยาวแกกจการอตสาหกรรม เพอสรางสนทรพยถาวร เชน

สรป

ปรมาณเงนในระบบเศรษฐกจมทงปรมาณเงนในความหมายอยางแคบและ

ปรมาณเงนในความหมายอยางกวาง ปรมาณเงนจะเปนเครองชบอกภาวะเศรษฐกจ

ของประเทศ การวดวาเงนจะมคาหรอไมวดดวยระดบราคาทวไป หรอดชนราคา


บท ท

3


190

โรงงาน เครองจกร เครองมอ เปนตน และรบประกนเงนกลกคาทกจากสถาบนการเงน

ภายในและภายนอกประเทศดวย

3. ธนาคารอาคารสงเคราะห เปนธนาคารของรฐบาล จดตงขนเพอดาเนน

การสงเสรมใหประชาชนมอาคารและทดนเปนทอยอาศย ทงการซอ ขาย ไถถอน จานอง

รบจานา

4. บรษทประกนชวตและบรษทประกนภย เปนสถาบนการเงนทดาเนนการ

รบประกนภยใหกบผอนโดยไดรบเบยประกนตอบแทน ถาเปนการประกนภยอนเกดกบ

ทรพยสนเรยกวา การประกนวนาศภย

5. สหกรณการเกษตร เปนสถาบนการเงนทตงขนเพอใหเกษตรกรรวมมอกน

ชวยเหลอในการประกอบอาชพของเกษตรกร

6. สหกรณออมทรพย เปนสถาบนทรบฝากเงนและใหสมาชกกยมโดยคด

ดอกเบยมผถอหนเปนสมาชก

7. บรษทเครดตฟองซเอร เปนสถาบนทระดมเงนทนดวยการออกตวสญญา

ใชเงนและนามาใหประชาชนกยมเพอซอทดนและสรางทอยอาศย

8. โรงรบจานา เปนสถาบนการเงนทเลกทสด มจดมงหมายทจะให

ประชาชนกยมโดยการรบจานาสงของ

3. การวดความสาคญของสถาบนการเงน

สถาบนการเงนแตละประเภททาหนาทระดมเงนออมจากประชาชนใหผตองการ

เงนทนกยมมากนอยแตกตางกนไป สถาบนการเงนมความสาคญ วดไดมาก

1. ความสามารถในการระดมเงนออม การระดมเงนออมโดยวธรบฝากเงนของ

สถาบนการเงนแตละแหงจะแตกตางกนไป ในประเทศไทยธนาคารพาณชยสามารถระดม

เงนออมไดมากทสด

2. ความสามารถในการใหกยมเงน ธนาคารพาณชยเปนสถาบนการเงนทใหก

เงนแกประชาชนมากทสด รองลงมาคอบรษทเงนทน และทงสองสถาบนยงมอตราการ

ขยายตวของการใหกในแตละปสงดวย 3. ยอดรวมของสนทรพย ธนาคารพาณชย เปนสถาบนทมยอดรวมของ

สนทรพยมากทสดรองลงมาคอธนาคารออมสน และบรษทเงนทน

4. ความสาคญดานการพฒนาเศรษฐกจ สถาบนการเงนประเภทธนาคารและ

บรษทเงนทนเปนสถาบนทเปนกาลงสาคญในการพฒนาเศรษฐกจไทย เพราะทาหนาทระดม

เงนออม ใหกแกผลงทนและเปนแหลงเงนกของรฐบาล

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


การคลง

ความหมายและความสาคญของเศรษฐกจภาครฐบาล

หรอคลงรฐบาล (Public Economy)

ความหมายของเศรษฐกจภาครฐบาล

เศรษฐกจภาครฐบาล (Public Economy) หมายถง การศกษากจกรรมทาง

เศรษฐกจของภาครฐบาลในดานรายได รายจาย นโยบายทรฐกาหนดโครงสรางของรายได

รายจายและการกอหนสาธารณะตลอดจนผลกระทบจากการจดเกบรายไดและการใชจายเงน

ของรฐ เพอดาเนนกจกรรมทางดานเศรษฐกจทมผลตอเศรษฐกจ สงคมและการเมอง เพอใหบรรลวตถประสงคดานเศรษฐกจของประเทศ ไดแก การมงานทาการมรายได การรกษา

เสถยรภาพของราคาและดลการชาระเงน การผลกดนใหระบบเศรษฐกจมความมนคง เปนตน

รชารด อาร มสเกรฟ กลาววา การศกษาเศรษฐกจภาครฐบาลเพอตอบสนอง

วตถประสงคทางเศรษฐกจ 4 ประการ คอ

1. เพอจดสรรทรพยากรใหเปนไปอยางมประสทธภาพและตอบสนองความ

ตองการของสงคม

2. เพอการกระจายรายไดในสงคมทมความแตกตางกน ลดชองวางระหวาง

คนรวยและคนจน

3. เพอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ประชาชนมงานทาและมรายได

4. เพอรกษาเสถยรภาพดานเศรษฐกจ แกปญหาการวางงาน รกษาระดบ

ดลการชาระเงนไมใหขาดดลและรกษาระดบราคาสนคาไมใหสงขน

เศรษฐกจภาครฐบาล กคอ คลงรฐบาล ซงหมายถง การแสวงหารายไดและการ

ใชจายเงนของรฐบาลตามงบประมาณแผนดนประจาป

ความสาคญของเศรษฐกจภาครฐบาล

นบตงแตศตวรรษท 18 เปนตนมา นกเศรษฐศาสตรมความเชออยางแพรหลาย

วารฐบาลไมควรแทรกแซงกจกรรมทางเศรษฐกจ แตควรมหนาท 3 ประการคอ หนาทใน

การปองกนประเทศ หนาทรกษาความสงบและความยตธรรมในประเทศ และใหบรการ

สาธารณะบางอยาง เชน การศกษา สาธารณสข เสนทางคมนาคม เปนตน ทเปนเชนน

เพราะนกเศรษฐศาสตรเหลานนมความเชอวาถาบคคลแตละคนสามารถจะตดสนใจทา

กจกรรมตางๆ ซงจะเปนประโยชนสงสดแกตนเอง ยอมจะกอใหเกดประโยชนสงสดตอสงคมดวยแตนบตงแตศตวรรษท 19 เปนตนมา นกเศรษฐศาสตรบางกลมเรมมองเหน

วาการปลอยใหระบบเศรษฐกจดาเนนไปอยางเสรโดยรฐบาลไมแทรกแซงนนกอใหเกดปญหา

บางประการ เชน ปญหาการวางงาน ปญหาเศรษฐกจตกตา จงเกดความคดวารฐบาลนา

จะเขามามบทบาทในกจกรรมทางเศรษฐกจเพอแกไขปญหาตางๆ ขจดการเอารดเอาเปรยบ

ระหวางกลมเศรษฐกจตางๆ สงเสรมการผลตสนคาและบรการทเปนประโยชนตอสวนรวม ควบคมการผลตสนคาและบรการทกอใหเกดโทษตอสงคม การแทรกแซงของรฐบาลจะชวย


บท ท

3


192

รกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจไมใหเกดภาวะเงนเฟอหรอเงนฝด และการวางงาน เครองมอสาคญในการดาเนนงานของรฐบาล คอ นโยบายการคลง (Fiscal Policy) เศรษฐกจภาครฐบาลไมวาจะเปนเรองการจดเกบรายได การกอหนสาธารณะ การใชจายเงนจากภาครฐสภาคเอกชนลวนมผลกระทบตอการผลต การบรโภค และการจางงาน โดยเฉพาะในประเทศดอยพฒนาเศรษฐกจภาครฐบาลมความสาคญมากเพราะ 1. รฐบาลประเทศตางๆ มภาระหนาทไมเพยงแตการบรหารประเทศเทานน รฐยงตองพฒนาเศรษฐกจในทกๆ ดาน ซงตองใชจายเงนจานวนมาก 2. การหารายไดจากภาษอากร การใชจายเงนและการกเงนของรฐบาลผลกระทบตอกจกรรมทางเศรษฐกจในดานการผลต การบรโภค การแลกเปลยน และการกระจายรายได ดงนน การคลงจงมความสาคญในการดาเนนงานของรฐบาลเพราะรฐบาลจะใชการคลงควบคมภาวะเศรษฐกจของประเทศดวยวธการดงตอไปน 1. สงเสรมการจดสรรทรพยากรของสงคม (Allocation Function) ใหเปนไปอยางมประสทธภาพ เนองจากทกประเทศประสบปญหาทรพยากรมจากด จงเกดปญหาวาจะจดสรรทรพยากรของสงคมอยางไรจงจะสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดด นโยบายการคลงจงมบทบาทสาคญในการกาหนดการจดสรรทรพยากรระหวางภาครฐกบภาคเอกชนใหเปนไปในสดสวนททาใหสงคมไดรบประโยชนสงสด 2. สงเสรมการกระจายรายไดทเปนธรรม (Distribution Function) นโยบายการคลงของรฐบาลจงมวตถประสงคทจะใหเกดความเปนธรรมในการไดรบประโยชนและรบภาระรายจายของรฐบาล 3. การรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจของสงคม (Stabilization Function) รฐบาลจะตองควบคมและดแลใหเศรษฐกจของสงคมเปนไปดวยความราบรนดวยการรกษาระดบการจางงานใหอยในอตราสงระดบราคาสนคาและบรการมเสถยรภาพ รวมทงอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ (Economic Growth) อยในระดบทนาพอใจ รฐบาลจงใชนโยบายการคลงในการควบคมดแลตลอดจนแกไขปญหาตางๆ ทเกดขนในระบบเศรษฐกจเพอใหระบบเศรษฐกจของประเทศคงไวซงเสถยรภาพ

ตารางแสดงความแตกตางระหวางการดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจของภาคเอกชน

และภาครฐบาล

การดาเนนกจกรรม ภาคเอกชน ภาครฐบาล

1. วตถประสงคและจดมงหมาย

เพอแสวงหาผลกาไรและประโยชนสวนตว

มวตถประสงคเพอประโยชนของสาธารณชน

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


การดาเนนกจกรรม ภาคเอกชน ภาครฐบาล

2. ดานการวางแผน

ดาเนนกจกรรม

วางแผนดาเนนกจกรรมทาง

เศรษฐกจโดยพจารณารายได

กอนหรอมรายไดกาหนดราย

จาย

วางแผนโครงการและตง

ประมาณการรายจาย แลวจง

ประมาณการรายไดทคาดวา

จะไดรบหรอมรายจายกาหนด

รายได

3. ดานระยะเวลา

ดาเนนโครงการ

มกดาเนนกจกรรมทาง

เศรษฐกจทใหผลตอบแทนใน

ระยะสน

มกดาเนนกจกรรมทาง

เศรษฐกจทใหผลตอบแทน

ระยะยาว ในบางโครงการไม

สามารถประเมนออกมาเปน

ตวเลขได

งบประมาณแผนดน (Budget)

งบประมาณแผนดน เปนแผนการเกยวกบการหารายได และการใชจายเงนของ

รฐบาลตามโครงการตางๆ ซงกระทรวง ทบวง กรมตางๆ เปนผจดทาและเสนอไปยงสานกงบประมาณเพอเสนอตอไปยงคณะรฐมนตร จดทาเปนรางพระราชบญญตงบประมาณ

ประจาป เสนอของอนมตจากรฐสภาเพราะเงนงบประมาณแผนดนคอเงนของประชาชน

ในระบอบประชาธปไตยการใชเงนงบประมาณแผนดนตองไดรบอนมตจากรฐสภากอน งบประมาณแผนดนแบงออกเปน 3 ลกษณะ คอ

1. งบประมาณสมดล (Balanced Budget) คอ รายไดและรายจายของรฐบาลม

จานวนเทากน

2. งบประมาณขาดดล (Difi cit Budget) คอ รายไดของรฐบาลตากวารายจาย

3. งบประมาณเกนดล (Surplus Budget) คอ รายไดของรฐบาลสงกวารายจาย งบประมาณแผนดนจงเปนการเปรยบเทยบรายไดและรายจายจรงของรฐบาลในชวง

เวลา 1 ป

สรป

เศรษฐกจภาครฐบาล หมายถง การศกษากจกรรมทางเศรษฐกจของภาค

รฐบาลในดานรายได รายจายนโยบายทรฐกาหนดโครงสรางของรายได รายจาย และ

การกอหนสาธารณะ ตลอดจนผลกระทบจากการจดเกบรายไดและการใชจายเงน

ของรฐ เศรษฐกจภาครฐบาลมความสาคญในการดาเนนงานของรฐบาล เพราะการ

คลงชวยควบคมภาวะเศรษฐกจของประเทศ


บท ท

3


194

ดลแหงงบประมาณในระบบเศรษฐกจจะเปนอยางไรนนขนอยกบภาวะเศรษฐกจของ

ประเทศในขณะนน โดยทวไปในขณะทระบบเศรษฐกจรงเรอง ดลแหงงบประมาณมกจะเกด

ดลและจะขาดดลในขณะทเศรษฐกจซบเซา ในกรณทงบประมาณขาดดลรฐบาลอาจชดเชย

การขาดดลโดยการกอหนสาธารณะ (Public Debit) หนทมกาหนดระยะเวลาชาระคนไม

เกน 1 ป ถอเปนหนระยะสน สวนหนระยะยาวมกาหนดเวลาชาระคน 5 ป ขนไป ซงอาจ

จะมาจากแหลงเงนกภายในประเทศหรอภายนอกประเทศกได

รายไดของรฐบาล (Public Revenue)

รายไดของรฐบาล หมายถง เงนภาษอากร (Tax Revenue) ทรฐจดเกบจาก

ราษฎรและรายไดอนทมใชภาษอากร (Non – tax Revenue) เชน กาไรจากรฐวสาหกจ

คาธรรมเนยมและรายไดเบดเตลดอนๆ

รายไดของรฐบาล จาแนกออกไดเปน 4 ประเภท คอ

1. รายไดจากภาษอากร เปนรายไดสวนใหญประมาณรอยละ 88 ของรายไดทงหมด

2. รายไดจากการขายสงของและบรการ หมายถง คาบรการและคาธรรมเนยม เชน

คาเชาทรพยสนของรฐ คาขายอสงหารมทรพย คาขายผลตภณฑธรรมชาต คาขายหนงสอ

ราชการ คาขายของกลางจากคดอาญา รายไดสวนนคดเปนรอยละ 2 ของรายไดทงหมด

3. รายไดจากรฐพาณชย หมายถง รายไดของรฐบาลทมาจากผลกาไร และเงนปนผล

จากองคการตางๆ ของรฐ เงนสวนแบงจากธนาคารแหงประเทศไทย รายไดสวนนคดเปน

รอยละ 6 ของรายไดทงหมด

4. รายไดอนๆ เปนรายไดนอกเหนอจากรายได 3 ประเภทขางตน ไดแก คาปรบ คาธรรมเนยมใบอนญาตตางๆ คาสมปทานแรและปโตรเลยม คาอาชญาบตรสาหรบฆาสตว

คาภาคกลางแรและปโตรเลยม คาภาคหลวงไม การผลตเหรยญกษาปณ รายไดสวนนคด

เปนรอยละ 4 ของรายไดทงหมด

สรปไดวารายไดสวนใหญของรฐบาลคอรายได จากภาษอากรเปนเงนทรฐบาลเกบ

จากประชาชนผมเงนไดเพอใชจายในกจการของรฐบาลโดยไมตองใหการตอบแทนอยางใดอยางหนงแกผเสยภาษอากร ซงมวตถประสงคในการจดเกบ ดงน

1. เพอเปนรายไดของรฐสาหรบใชจายในโครงการตางๆ ทจาเปน

2. เพอการควบคม เชน เพอจากดการบรโภคของประชาชนในสนคาฟมเฟอย หรอ

สนคาทเปนอนตรายตอสขภาพ

สรป

งบประมาณแผนดนเปนแผนการเกยวกบการหารายไดและการใชจายเงนของ

รฐบาลตามโครงการตางๆ ในระยะเวลา 1 ป งบประมาณแผนดนม 3 ลกษณะ

คอ งบประมาณสมดล งบประมาณขาดดลงบประมาณเกนดล

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


3. เพอการจดสรรและการกระจายรายได โดยการเกบภาษจากผมรายไดมาก ใน

อตราสงเพอใหรฐนาไปใชจายใหเปนประโยชนแกสวนรวมและผมรายไดนอย

4. เพอการชาระหนสนของรฐโดยการเกบภาษอากรจากผทไดรบประโยชนจากการ

พฒนาของรฐเพอนาไปชาระหนเงนกทรฐกยมมา

5. เพอเปนเครองมอในนโยบายทางธรกจ โดยใชภาษอากรเปนเครองมอสนบสนน

หรอจากดการลงทนการธรกจเพอประโยชนในการพฒนาเศรษฐกจ

6. เพอเปนเครองมอในนโยบายการคลง เชน เพมอตราภาษใหสงขนในภาวะ

เงนเฟอ และลดอตราภาษลงในภาวะเงนฝด เปนตน

ภาษอากร

ประเภทของภาษอากร

การแบงประเภทของภาษอากรขนอยกบเกณฑทใชในการแบงซงม 4 เกณฑ ดงน

1. แยกตามหลกการผลกภาระภาษ แบงไดเปน 2 ชนดคอ

1.1 ภาษทางตรง คอ ภาษทเกบแลวผเสยภาษไมสามารถผลกภาระไปใหผ

ใดไดอก ไดแก ภาษเงนไดบคคลธรรมดา ภาษเงนไดนตบคคล ภาษทรพยสน เปนตน 1.2 ภาษทางออม คอ ภาษทผเสยภาษาไมจาเปนตองรบภาษไวเอง สามารถ

ผลกภาระใหผอนได เชน ภาษสรรพสามต ภาษศลกากร เปนตน

2. แยกตามการใชภาษ แบงไดเปน 2 ชนด

2.1 ภาษทวไป (General Tax) หมายถง ภาษทจดเกบเพอนารายไดไป

เขางบประมาณแผนดน สาหรบใชในกจการทวไป ไมมการระบวาจะตองนาเงนภาษไปใช

เพอการใดโดยเฉพาะ

2.2 ภาษเพอการเฉพาะอยาง (Ear – Marked Tax) หมายถง ภาษทจด

เกบเพอนาเงนไปใชในกจการใดกจการหนงโดยเฉพาะจะนาไปใชผดกจกรรมมได เชน ภาษ

การปองกนประเทศ เปนตน 3. แยกตามฐานภาษ แยกเปนชนดตางๆ ตามฐานภาษ ดงน

3.1 ภาษทเกบจากเงนได เชน ภาษเงนไดบคคลธรรมดา หรอภาษเงนได

นตบคคล

3.2 ภาษทเกบจากฐานการใชจาย เชน ภาษการใชจาย

สรป

รายไดของรฐบาลประกอบดวยรายไดทเปนภาษอากรและรายไดทไมใช

ภาษอากร เพอนามาใชจายในกจการของรฐบาลโดยไมตองใหการตอบแทนแกผหนง

ผใดโดยเฉพาะ


บท ท

3


196

3.3 ภาษทเกบจากทน เชน ภาษมรดก ภาษรถยนต

3.4 ภาษทเกบจากการเปลยนมอ เชน ภาษขาย ภาษสรรพสามต เปนตน

4. แยกตามเกณฑการประเมน ไดแก

4.1 ภาษตามมลคา (Ad Valorem Tax) คอ ภาษทถอมลคาของสนคา

หรอบรการทซอขายกนเปนฐาน โดยมากกาหนดรอยละของมลคาโดยไมคานงจงจานวนท

ซอขายกนวาเปนอยางไร

4.2 ภาษตามสภาพ (Specifi c Tax) คอ ภาษทเกบตามสภาพของสนคา

เชน กาหนดเกบภาษนามนวาเกบลตรละ 2 บาท ไมวาราคานามนจะเปนเทาใด เปนตน

โครงสรางอตราภาษอากร (Tax Rate Structure) แบงเปน 3 ประเภท คอ

1. โครงสรางอตราภาษแบบกาวหนา คอ ภาษทอตราภาษเพมขนเมอฐานภาษสงขน

ถาภาณเงนไดเปนภาษแบบกาวหนาเมอเงนไดเพมขนอตราภาษจะสงขนดวย

2. โครงสรางภาษแบบคงท คอ ภาษทมอตราคงทไมวาฐานภาษจะเพมขนหรอลดลง

3. โครงสรางอตราภาษแบบถดถอย คอ ภาษทอตราภาษจะลดลงเมอฐานภาษมคา

สงขน

การจดเกบภาษอากรในประเทศไทย

ภาษอากรซงเปนรายไดสวนใหญของประเทศไทย มหนวยงานทจดเกบ ไดแก

1. ประเภทภาษอากรทกรมสรรพากรทหนาทจดเกบ ไดแก

1.1 ภาษเงนไดบคคลธรรมดา

1.2 ภาษเงนไดนตบคคล

1.3 ภาษเงนไดปโตรเลยม 1.4 ภาษการคา

1.5 ภาษมลคาเพม (Value Added Tax) รฐบาลนาเขามาใชแทนภาษ การคาเมอวนท 1 มกราคม 2535

1.6 ภาษธรกจเฉพาะ

1.7 อากรแสตมป

1.8 อากรมหรสพ (คางเกา) ไดยกเลกการจดเกบแลว 1.9 อากรรงนกนางแอน

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


การธนาคาร

ความหมายของการตลาดเงนและตลาดทน

ตลาดเงน คอ ตลาดทมการระดมเงนทนและการใหสนเชอในระยะสนไมเกน 1 ป

การโอนเงน การซอขายหลกทรพยทางการเงนทมอายการไถถอนระยะสน เชน ตวแลก

เงน ตวสญญาใชเงน และตวเงนคลง เปนตน เปนทรวมกลไกทงหลายททาใหการหมนเวยน

ของเงนทนระยะสนเปนไปดวยด ไดแก การใหสนเชอเพอการประกอบธรกจ และการจดหา

ทนระยะสนแกภาครฐบาล แบงออกเปน ตลาดเงนในระบบ ไดแก ธนาคารพาณชย บรษท

เงนทน บรษทหลกทรพย ธนาคารกลาง เปนตน และ ตลาดเงนนอกระบบ เปนการก

ยมระหวางบคคล

ตลาดทน คอ ตลาดทมการระดมเงนออมระยะยาวและใหสนเชอระยะยาว ตงแต

1 ปขนไป ไดแก เงนฝากประจาตงแต 1 ปขนไป หนก หนสามญ และพนธบตรรฐบาล

หรอเอกชน

ในปจจบนการแบงปนตลาดเงนและตลาดทนคอนขางยงยากเพราะสถาบนการเงน

จะทาหนาททงสองอยาง จงรวมเรยกวา ตลาดการเงน

ธนาคารกลาง

1. ความหมายของธนาคารกลาง

ธนาคารกลางเปนสถาบนการเงนซงสวนมากเปนของรฐ ทาหนาทเปนศนยกลาง

ควบคมการเครดต และระบบการเงนของประเทศ ในประเทศไทยคอ ธนาคารแหง

ประเทศไทย

ธนาคารกลางมลกษณะแตกตางจากธนาคารพาณชย คอ

1. ธนาคารกลางดาเนนงานเพอเสถยรภาพทางการเงนของประเทศ ไมใชเพอรายไดหรอผลกาไรอยางธนาคารพาณชย

2. ธนาคารกลาง เปนสถาบนการเงนทรฐบาลเขามามสวนรวมในการบรหาร

3. ลกคาสวนใหญของธนาคาร ไดแก หนวยงานของรฐบาล ธนาคารพาณชย และสถาบนการเงนบางประเภท ธนาคารกลางจะไมทาธรกจตดตอพอคาหรอประชาชน

โดยตรง

สรป

ตลาดเงนคอตลาดทระดมเงนทนและการใหสนเชอในระยะสนไมเกน 1 ป

สวนการระดมเงนออมมากกวา 1 ปขนไป เรยกวาตลาดทน ตลาดเงนและตลาด

ทนมทงในระบบและนอกระบบ และมสวนสาคญในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ


บท ท

3


198

2. หนาทของธนาคารกลาง

2.1 เปนผออกธนบตร เพอควบคมปรมาณธนบตรทใชหมนเวยนใหพอดกบ

ความตองการของธรกจและประชาชนทวไป

2.2 เปนผควบคมเงนสดของธนาคารพาณชย โดยมอานาจกาหนดเพมหรอลด

จานวนเงนสดสารองเงนฝากของธนาคารพาณชย เพอใหธนาคารกลางสามารถกาหนด

ปรมาณเงนฝากและการสรางเงนฝากของธนาคารพาณชยได

2.3 เปนธนาคารของธนาคารพาณชย ธนาคารกลางจะรบฝากเงนจากธนาคาร

พาณชยเปนผใหธนาคารพาณชยกยมแหลงสดทาย และรบหกบญชระหวางธนาคาร

2.4 เปนนายธนาคารของรฐบาล ธนาคารกลางจะถอบญชเงนฝากของรฐบาล

ใหรฐบาลกยมเละเปนตวแทนทางการเงนของรฐบาล

3. ธนาคารแหงประเทศไทย

3.1 ประวตความเปนมา

ธนาคารแหงประเทศไทยเปนธนาคารกลางของประเทศไทยเรมตนจากรฐบาล

ไทยไดรเรมจดตงสานกงานธนาคารชาตไทยขนเมอวนท 24 มถนายน พ.ศ. 2483 สานกงาน

นประกอบธรกจของธนาคารกลางเฉพาะบางประเภทเทานนเพราะยงไมมฐานะเปนธนาคาร

กลางโดยสมบรณ ตอมาเมอวนท 10 ธนวาคม พ.ศ. 2548 รฐบาลไดจดตงธนาคารกลาง

ขนตามพระราชบญญตธนาคารแหงประเทศ พ.ศ. 2548 โดยไดรบทนดาเนนงานจาก

รฐบาล 20 ลานบาท รวมทรพยสนทโอนมาจากสานกงานธนาคารแหงประเทศไทย 13.5

ลานบาท

3.2 หนาทของธนาคารแหงประเทศไทย

1) ออกและพมพธนบตร ธนาคารแหงประเทศไทยมอานาจตามกฎหมายท

จะออกธนบตรรฐบาลภายใตเงอนไข 2 ประการ คอ ออกธนบตรใหมแทนธนบตรเทาท

ชารดเสยหาย และเมอไดรบทนสารองเงนตราเพมขน 2) เกบรกษาทนสารองเงนตรา ในการออกธนบตรใหมของธนาคารแหง

ประเทศไทยกฎหมายกาหนดใหมทนสารองเงนตรา ประกอบดวย ทองคา หลกทรพยและเงนตราตางประเทศไมตากวารอยละ 60 ของจานวนธนบตรทพมพออกใช

3) เปนธนาคารของธนาคารพาณชย และคอยกากบดแล ธนาคารแหง

ประเทศไทยใหบรการแกธนาคารพาณชยในลกษณะเดยวกบทธนาคารพาณชยดแลลกคา

คอ

3.1 รกษาบญชเงนฝากของธนาคารพาณชย

3.2 เปนสานกงานกลางในการหกบญชระหวางธนาคาร 3.3 เปนผใหกแหลงสดทาย

3.4 เปนศนยกลางการโอนเงน

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


4) เปนธนาคารของรฐบาล ธนาคารแหงประเทศไทยรกษาบญชเงนฝากของ

หนวยงานรฐบาลและรฐวสาหกจ ซอขายเงนตราตางประเทศใหรฐบาล และใหรฐบาล

รฐวสาหกจ กยมโดนมหลกทรพย

5) รกษาเสถยรภาพของเงนตรา เปนบทบาทหนาททสาคญทสดของธนาคาร

แหงประเทศไทยในการรกษาเสถยรภาพของเงนตราโดยการใชมาตรการตางๆ ควบคมเปร

มาณเงนของประเทศใหอยในปรมาณทเหมาะสม

ธนาคารพาณชย

1. ความหมายของธนาคารพาณชย ธนาคารพาณชย หมายถง ธนาคารทไดรบอนญาตใหประกอบการธนาคารพาณชยและหมายรวมตลอดถงสาจาของธนาคารตางประเทศทไดรบอนญาตใหประกอบการธนาคารพาณชย โดยการประกอบธรกจประเภทรบฝากเงนทตองจายเมอทวงถามหรอเมอสนระยะเวลาอนกาหนดไว และใชประโยชนเงนนนในทางหนงสอหลายทาง เชน 1. ใหกยม 2. ซอขายหรอเกบเงนตามตวแลกเงนหรอตราสารเปลยนมออนใด 3. ซอหรอขายเงนปรวรรตตางประเทศ 2. หนาทของธนาคารพาณชย มดงน 2.1 หนาทในดานการใหบรการทางการเงน ไดแก 1) การรบฝากเงน เงนทรบฝากจะมประเภทเงนฝากกระแสรายวน เงนฝากประจา และเงนฝากออมทรพย 2) การโอน หมายถง การสงเงนภายในทองถน ระหวางเมองหรอระหวางประเทศโดยการใชดราฟ หรอผานระบบออนไลน 3) การเรยกเกบเงน หมายถง การเรยกเกบเงนตามเชค ตวแลกเงนทครบกาหนดเวลา 4) การใหเชาหบนรภย คอ การใหเชาหองทมความมนคงปลอดภย เพอเกบทรพยสน 5) การเปนทรสต หมายถง การทาหนาทพทกษทรพยสน และผลประโยชนของบคคลอนหรอรบจดการผลประโยชนของผทมทรพยสนมาก และไมมเวลาดแลทรพยสนของตนเองได

สรป

ธนาคารกลางเปนสถาบนการเงนทสวนใหญเปนของรฐทาหนาทเปน

ศนยกลางควบคมการเครดตและระบบการเงนประเทศไทยคอ ธนาคารแหง

ประเทศไทย


บท ท

3


200

6) การซอขายเงนตราตางประเทศ หมายถง การซอขายแลกเปลยนเงน

ตราตางประเทศ

2.2 หนาทเกยวกบการใหกยมและสรางเงนฝาก

1) การใหกยมของธนาคารพาณชย ธนาคารพาณชยรบฝากเงนจากประชาชน

แลวนามาใหกยม 3 วธดวยกน คอ

1.1) ใหกยมเปนตวเงนโดยตรง

1.2) ใหเบกเงนเกนบญช

1.3) รบซอตวแลกเงน

2) การสรางเงนฝากของธนาคารพาณชย เมอมลกคานาเงนมาฝากเรยกวา

เงนฝากขนท 1 ธนาคารจะเอาไปใหผอนกยม โดยเปดบญชเงนฝากในนามของผก เรยก

วา เงนฝากขนท 2 โดยมอบเชคใหเพอไปเขยนสงจายตามวงเงนทก เงนฝากของธนาคาร

จงเพมขนโดยธนาคารไมจาเปนตองมลกคานาเงนสดเขามาใหมเสมอ เปนเงนฝากทเกด

จากการแปลงหนของผกใหอยในรปบญชเงนฝาก

สรป

ธนาคารพาณชย คอ สถาบนการเงนทไดรบอนญาตใหรบฝากเงน ใหกยม

ซอขายหรอเรยกเกบเงนตามตวแลกเงน ซอหรอขายเงนปรวรรตตางประเทศ เปน

สถาบนการเงนทใหญทสดในประเทศไทย

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


แบบฝกหดทายบทเรองท 5 สถาบนการเงนและการเงน การคลง การธนาคาร

คาสง เมอผเรยนศกษาเรองสถาบนการเงนและการเงน การคลงจบแลวใหทาแบบฝกหด

ตอไปน โดยเขยนในสมดบนทกกจกรรมเรยนร

แบบฝกหดท 1 ใหผเรยนศกษาวเคราะหและจบคขอความทกาหนดใหตอไปน โดยใหม

ความสมพนธกน

..............1. เหรยญกษาปณ ก. เงนฝากทสงจายโดยใชเชค

..............2. ธนบตร ข. รชกาลท 4

..............3. เงนฝากกระแสรายวน ค. รชกาลท 5

..............4. เงนพดดวง ง. เรมใชสมยสโขทย

..............5. เรมใชธนบตรเปนชาตแรก จ. ธนาคารแหงประเทศไทย

..............6. เลกใชเงนพดดวง ฉ. กรมธนารกษ

..............7. เรมใชเงนโลหะ ช. เงนโลหะ

..............8. เรมผลตธนบตรในประเทศไทย ซ. อยปต

..............9. หนวยงานทผลตธนบตร ฌ. จน

............10. หนวยงานทผลตเหรยญกษาปณ ญ. เงนกระดาษ

แบบฝกหดท 2 ใหผเรยนบอกหนาทของสถาบนการเงนตอไปน

1. ธนาคารออมสน ...........................................................................................

.....................................................................................................................................

2. บรษทเงนทน...............................................................................................

.....................................................................................................................................

3. บรษทหลกทรพย .........................................................................................

........................……………………………………………………………………………

4. บรรษทเงนทนอตสาหกรรมแหงประเทศไทย .......................................................................................................................................................................................

5. บรษทประกนภย ..........................................................................................

..................................................................................................................................... 6. โรงรบจานา...................................................................................................

.....................................................................................................................................

7. บรษทเครดตฟองซเอร .................................................................................

.....................................................................................................................................


บท ท

3


202

8. สหกรณออมทรพย .......................................................................................

.....................................................................................................................................

9. ธนาคารอาคารสงเคราะห ..............................................................................

.....................................................................................................................................

10. ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ............................................

.....................................................................................................................................

แบบฝกหดท 3 ใหผเรยนสรปเรองตอไปน

1. ความหมายของเศรษฐกจภาครฐบาล

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

2. ความสาคญของเศรษฐกจภาครฐบาล

.....................................................................................................................................

3. ความหมายของงบประมาณแผนดน

.....................................................................................................................................

4. ขนตอนการจดทางบประมาณแผนดน

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

5. หนวยงานรบผดชอบในการจดทางบประมาณแผนดน

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

..................................................................................................................................... 6. งบประมาณแผนดนในปปจจบน

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


เรองท 6 ความสมพนธและผลกระทบทางเศรษฐกจระหวางประเทศ กบภมภาคตางๆ ทวโลก

เศรษฐกจระหวางประเทศ คอ การซอขายแลกเปลยนสนคาและบรการระหวาง

ประเทศ ซงประกอบดวย การคาระหวางประเทศ การชาระเงนระหวางประเทศ การรวม

มอทางเศรษฐกจระหวางประเทศ

1. การคาระหวางประเทศ (International Trade)

การคาระหวางประเทศ (International Trade) หมายถง การนาสนคาและ

บรการจากประเทศหนงแลกเปลยนกบอกประเทศหนง

1.1 ปจจยททาใหเกดการขยายตวทางการคาระหวางประเทศ

1) ความแตกตางของทรพยากรและปจจยการผลต เชน ราคาของวตถดบ

คณภาพแรงงานการใหบรการ

2) ความแตกตางของลกษณะทางกายภาพ เชน ภมประเทศ ภมอากาศ

ทาใหผลผลตทไดแตกตางกน

3) ความแตกตางในความสามารถทางการผลต เชน เทคโนโลย ตนทน

การผลต

4) การสนบสนนจากภาครฐบาลและกฎหมายทเออตอการลงทน

5) โครงสรางทางเศรษฐกจของประเทศ

1.2 ประโยชนของการคาระหวางประเทศ

1) แตละประเทศมสนคาครบตามตองการ

2) การผลตสนคาในประเทศตางๆ จะมการแขงขนทางดานคณภาพและ

ประสทธภาพ

3) การกระจายผลผลตไปสผบรโภคอยางกวางขวาง เปนการจดสรร

ทรพยากรของโลกทมอยอยางจากด ใหสามารถสนองความตองการของประชากรโลกอยาง

ทวถง

4) เกดความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ การขยายตวของการผลต การจางงาน การถายทอดเทคโนโลย การผลตระหวางประเทศ เกดความรความชานาญเฉพาะอยาง ม

โอกาสพฒนาประเทศตนใหทดเทยมกนได

5) การผลตสนคาเปนการผลตเพอการคาหรอมเศรษฐกจแบบการคา ประเทศททาการซอขายสนคาระหวางกนเรยกวา ประเทศคคา สนคาทนามา

จากตางประเทศเพอเขามาจาหนาย เรยกวา สนคาเขา (Import) สวนสนคาทผลตไดนา

สงออกไปจาหนายในตางประเทศ เรยกวา สนคาออก (Export) 1.3 นโยบายการคาระหวางประเทศ (Trade Policy) เปนแนวทางปฏบต

ทางการคากบประเทศตางๆ ซงมกกาหนดขนเพอรกษาผลประโยชนทางเศรษฐกจของ


บท ท

3


204

ประชาชน แบงเปน 2 ลกษณะ คอ

1) นโยบายการคาแบบเสรมกใชวธการ ดงน

1. ไมมการเกบภาษคมกน คอไมตงกาหนดกาแพงภาษขาเขา ไมเกบ

คาพรเมยม

2. ไมใหสทธทางการคาแกประเทศหนงประเทศใด

3. หลกการแบงงานทากน เลอกผลตเฉพาะสนคาทตนถนด ทาให

ตนทนการผลตตาสนคามคณภาพ เกดประโยชนทงผผลตและผบรโภค

4. ไมมขอจากดทางการคา คอ ไมมการกาหนดโควตาสนคา

ปจจบนประเทศตางๆ ยกเลกนโยบายการคาแบบเสร เนองจากประเทศเกษตรกรรม

จะเสยเปรยบประเทศอตสาหกรรม ทาใหเกดภาวะปญหาขาดดลการคา เงนทองรวไหลไป

ประเทศอนมากและสถานการณทางการเมองโลกเปลยนไป จงมการกดกนทางการคาซงกน

และกน

2) นโยบายการคาแบบคมกน (Protective Policy) เปนนโยบายการคา

ทจากดสนคาเขาทจะมาแขงขนกบสนคาทผลตไดในประเทศ นโยบายนมวตถประสงคเพอ

คมครองการผลตภายในประเทศประเทศทใชนโยบายการคาแบบคมกนมกใชวธการ ดงน

1. การตงกาแพงภาษ กาหนดอตราภาษสนคาเขาใหสงกวาชาต เกบภาษ

หลายอตรา

2. กาหนดปรมาณการนาเขาหรอการสงออกสนคาบางชนด (โควตา)

3. หามนาเขาหรอสงออกสนคาบางชนด เชน หามสงออกสตวปา

4. การใหเงนอดหนน เชน ใหเงนอดหนนแกผผลตในประเทศหรอผ

สงออกสนคาบางชานด ลดภาษสงออกหรอใหความสะดวกดานสนเชอ

1.4 นโยบายการคาตางประเทศของไทย

พนททางเศรษฐกจของไทย คอ เกษตรกรรม เพอไมใหเกดการเสยเปรยบ

ดลการคา จงใชนโยบายการคาตางประเทศแบบคมกน ดงน

1) ใชนโยบายการคาแบบคมกน นาเอามาตรการตางๆ มาใช เชน ตงกาแพงภาษ การกาหนดปรมาณการนาเขาสนคา การลดภาษสงออก เพอคมครองอตสาหกรรม

และการผลตสนคาภายในประเทศ

2) ใหเอกชนมบทบาททางการคามากทสด รฐบาลสงเสรมใหเอกชนดาเนนการสงออก มสนคาบางอยางทรฐเปนผดาเนนการสงออก เชน ขาว ขาวโพด นาตาล

เปนตน

3) ใชระบบภาษศลกากรพกดอตราเดยว หรอพกดอตราซอน สนคานาเขาจากประเทศใดกตาม รฐเกบภาษาศลกากรในอตราเดยวกน ไมใหสทธหรอกดกนประเทศ

ใดเปนพเศษ ทเปนเชนนเพราะประเทศไทยเปนสมาชก องคการคาโลก (World Trade

Organization หรอ WTO)

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


ปรมาณการคาระหวางประเทศ คดจากมลคาของสนคาออกและมลคาของสนคาเขารวมกนปรมาณการคาระหวางประเทศจะแตกตางกนไป ตามสภาพเศรษฐกจและนโยบายการคาของประเทศนนๆ ประเทศพฒนาแลวมปรมาณการคาระหวางประเทศสงกวาประเทศกาลงพฒนา 1.5 ดลการคาระหวางประเทศ ดลการคา (Balance of Trade) คอ การเปรยบเทยบมลคาสนคาออกกบมลคาสนคาในเวลา 1 ป ดลการคาม 3 ลกษณะ คอ ดลการคาเกนดล = มลคาสนคาออก มากกวา มลคาสนคาเขา ดลการคาสมดล = มลคาสนคาออก เทากบ มลคาสนคาเขา ดลการคาขาดดล = มลคาสนคาออก นอยกวา มลคาสนคาเขา แตขณะเดยวกนประเทศไทยรวมจดตง เขตการคาเสรอาเซยน (ASEAN Free Trade Area หรอ AFTA) มขอตกลงจดเกบภาษาสนคาเขาจากประเทศสมาชก AFTA ตากวารอยละ 0-5 เทานน ประเทศสมาชก AFTA ทง 10 ประเทศจะเกบภาษในอตราเทากนทงหมดในอตราทตากวา WTO 1.6 ดลการคาของไทย ดลการคาประเทศไทยมลกษณะขาดดลมาตลอด นบตงแต พ.ศ. 2495 เปนตนมา เนองจากสนคาเขาสวนใหญเปนสนคาอตสาหกรรมเชน เครองจกรไฟฟา เครองจกรใชในอตสาหกรรม เคมภณฑ แผงวงจรไฟฟา และนามนดบเปนจานวนมากมาพฒนาประเทศ สวนสนคาออกเปนผลตภณฑดานเกษตรกรรมซงมมลคานอยกวาสนคาทน จงทาใหขาดดลการคาตงแต ป 2541 เปนตนมาปรมาณการคาขยายตวสงขนเรอยๆ ประเทศไทยเรมดลการคาเกนดล ประเทศคคาสาคญของไทย คอ ญปน สหรฐอเมรกา ประชาคมยโรป (EC) และประเทศในกลมอาเซยน 1.7 ปญหาการคาระหวางประเทศของไทย ปรมาณการคาระหวางประเทศของไทย มอตราขยายตวสงมาก ขณะเดยวกนกประสบปญหาสาคญ 3 ประการ คอ 1) ลทธกดกนทางการคาของประเทศคคาทสาคญ เชน การตงกาแพงภาษขาเขา ยกเลกการใหสทธพเศษทางการคา (GSP) แกสนคาไทย กฎหมายลขสทธทางปญญา 2) ตลาดการคาในตางประเทศยงไมกวางขวาง 3) การแขงขนแยงตลาดของประเทศคแขง ไทยมคแขงสนคาการเกษตรในตลาดโลกหลายราย โดยเฉพาะสนคาขาว 4) ขอผกพนทตองปฏบตตามกฎขอบงคบของแกตต (GATT) คอ ขอตกลงทวไปวาดวยภาษศลกากรและการคาของประเทศสมาชก 5) การขาดดลการคา แนวทางแกไข คอ ปรบปรงคณภาพสนคาและราคา แลวขยายตลาดและปรมาณสงออก ในขณะเดยวกนตองพฒนาอตสาหกรรมในประเทศพรอมๆ กบจากดการนาเขาสนคาตางประเทศทฟมเฟอย


บท ท

3


206

การเงนระหวางประเทศ (International Finance)

การเงนระหวางประเทศเปนการแสดงความสมพนธดานการเงนระหวางประเทศ

หนงกบอกประเทศหนงอนสบเนองมาจากการคาขายระหวางประเทศ การกยมเงนและการ

ชาระหน การลงทนระหวางประเทศและการชวยเหลอกนระหวางประเทศ

2.1 การแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ (Foreign Exchange)

การแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ คอ การเปรยบเทยบราคาของเงนตรา

ประเทศหนงกบเงนตราของอกประเทศหนง โดยทวไปมกเทยบคาเงนตราของประเทศตน

กบเงนดอลลารสหรฐ การทตองแลกเปลยนเงนตราตางประเทศเพราะมการดาเนนธรกจการ

คาระหวางประเทศ แตละประเทศมหนวยเงนตราไมเหมอนกน จงตองกาหนดอตราแลก

เปลยน เงนตราทไดรบการยอมรบใหเปนสอในการแลกเลยน คอ เงนดอลลารสหรฐ เงน

เยน เงนยโร

ธนาคารกลางเปนผกาหนดอตราแลกเปลยน โดยเทยบคาเงนของตนกบทองคา

หรอเงนตราสกลอน ภายใตเงอนไขทกองทนการเงนระหวางประเทศ (IMF) กาหนด

2.2 ดลการชาระเงนระหวางประเทศ (Balance of Payment)

ดลการชาระเงนระหวางประเทศ หมายถง รายการแสดงยอดรายรบและรายจาย

ของประเทศทเกดจากการทากจกรรมทางเศรษฐกจระหวางประเทศในระยะเวลา 1 ป

ดลการชาระเงนระหวางประเทศ ประกอบดวย 3 สวนใหญๆ คอ

1) บญชเดนสะพด เปนบญชแสดงดลการคา ดลบรการ

2) บญชทนเคลอนยาย เปนบญชแสดงการนาเงนไปลงทนระหวางประเทศทง

ภาครฐและเอกชน

3) บญชทนสารองระหวางประเทศ เปนบญชทแสดงการเปลยนแปลงจานวนเงน

สารองระหวางประเทศในแตละป

ทนสารองระหวางประเทศ คอ ทรพยสนของประเทศทเกบไวในรปของเงนสกล

ตางประเทศและทองคาแทง

4) บญชเงนโอนและบรจาค เปนเงนไดเปลาหรอเงนบรจาคระหวางประเทศ ดลการชาระเงนม 3 ลกษณะ คอ

ดลการชาระเงนขาดดล คอ รายรบตากวารายจาย

ดลการชาระเงนเกนดล คอ รายรบสงกวารายจาย ดลการชาระเงนสมดล คอ รายรบเทากบรายจาย

ดลการชาระเงน = รายรบทงหมดทไดจากตางประเทศ - รายจายทงหมดทจายไปตางประเทศ

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


ขอแตกตางระหวางดลการคากบดลการชาระเงน

1) ดลการคา เปรยบเทยบเฉพาะ มลคาสนคาออกกบมลคาสนคาเขาเทานน

ดลการชาระเงน เปรยบเทยบเฉพาะรายรบกบรายจายทเกดจากการ

ตดตอกบตางประเทศทกดาน

2) ดลการคา เปนสวนหนงของบญชดลการชาระเงน

2.3 ภาวะดลการชาระเงนของไทย

แมดลการคาของประเทศจะขาดดลมาตลอด แตประเทศไทยไมขาด

ดลการชาระเงน ปใดดลการชาระเงนเกนดลเกดผลด ทาใหประเทศม “ทนสารองระหวาง

ประเทศ” เพมสงขน

ป 2540 ดลการชาระเงนขาดดล เพราะดงทนสารองมาใช จนเกดวกฤตการเงน

ป 2541 ดลการคาเรมเกนกล เนองจากการลดอตราแลกเปลยนเงนตราระหวางประเทศลดการนาเขาสนคาทนและวตถดบ นบจากป 2541 นไป ไทยยงคงมดลการคา

เกนดลแตเรมเกนดลลดลง

3. การลงทนระหวางประเทศ (International Investment)

การลงทนระหวางประเทศ หมายถง การทรฐบาลหรอเอกชนของประเทศหนงนา

เงนไปลงทนดาเนนธรกจเพอแสวงหากาไรในอกประเทศหนง ปจจบนการลงทนระหวาง

ประเทศสวนใหญอยในรปการดาเนนงานโดยวสาหกจ และมสถาบนการเงนเอกชนเปนผ

จดหาเงนทนสาหรบโครงการตางๆ

3.1 สาเหตของการลงทนระหวางประเทศ

1) ลดตนทนการนาเขาวตถดบ 2) ลดตนทนแรงงานตา 3) ขยายตลาด โดยตงโรงงานผลตเพอตอบสนองความตองการตลาดมากขน

4) ไดรบสทธพเศษทางภาษ ประเทศกาลงพฒนามความเหมาะสมมากตอการลงทน

ผลดของการลงทนระหวางประเทศ คอ ทาใหการคาระหวางประเทศขยายตว

เศรษฐกจภายในประเทศดขน และมความกาวหนาทางเทคโนโลย

3.2 การลงทนของตางประเทศในประเทศไทย

รฐบาลสนบสนนและสงเสรมการลงทนของตางประเทศ และจดตงสานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (Board of Investment หรอ BOI) เพอทาหนาทสนบสนนการลงทนโดยใหสทธพเศษตางๆ แกผลงทน เชน ลดหยอนภาษศลกากรสนคาสงออกและ

นาเขาวตถดบ หรอตงกาแพงภาษสนคาจากตางประเทศ เพอคมครองอตสาหกรรมทผลต

ไดในประเทศไทย ประเทศไทยไดรบความชวยเหลอทางเศรษฐกจจากประเทศญปน และ

สหรฐอเมรกาเปนสวนใหญ


บท ท

3


208

แบบฝกหดทายบทเรองท 6 เรอง ความสมพนธและผลกระทบทางเศรษฐกจระหวาง

ประเทศกบภมภาคตางๆ ทวโลก

คาสง เมอผเรยนศกษาเรอง ความสมพนธและผลกระทบทางเศรษฐกจระหวาง

ประเทศกบภมภาคตางๆ ทวโลก จบแลว ใหทาแบบฝกหดตอไปน โดย

เขยนในสมดบนทกกจกรรมเรยนร

แบบฝกหดท 1 ใหผเรยนอานขอความตอไปน แลวตอบคาถามทกาหนดให

เรองท 1

การคาระหวางประเทศ หมายถง การซอขายแลกเปลยนสนคาและบรการระหวาง

ประเทศหนงกบอกประเทศหนง อาจกระทาโดยรฐบาลหรอเอกชนกได ปจจบนประเทศ

ตางๆ สวนมากมกมการตดตอซอขายกนเนองจากแตละประเทศมทรพยากรธรรมชาต

สภาพของดนฟาอากาศ และความชานาญในการผลตสนคาแตกตางกน สรปไดวา ปจจย

ทกอใหเกดการคาระหวางประเทศคอ

1. ความแตกตางในเรองทพยากรธรรมชาต ไดแก พลงงาน แรธาต ปาไม ความ

อดมสมบรณของดนในแตละประเทศในโลกแตกตางกน ประเทศทมทรพยากรอดมสมบรณ

ยอมมโอกาสสงทจะนาทรพยากรมาผลตเปนสนคาและบรการ

2. ความแตกตางในดานลกษณะภมประเทศและภมอากาศ จงผลตสนคาไดแตก

ตางกน

3. ความแตกตางในเรองความชานาญการในการผลต เพราะแตละประเทศมความ

กาวหนาทางเทคโนโลยแตกตางกน ประชากรของแตละประเทศมความร ความชานาญแตก

ตางกน เชน สวตเซอรแลนด มความชานาในการผลตนากา เปนตน

ใหผเรยนตอบคาถามตอไปน โดยเตมคาตอบลงในชองวาง

1. การคาระหวางประเทศ หมายถง ............................................................. 2. การดาเนนกจกรรมในดานการคาระหวางประเทศสามารถดาเนนการโดย .........

.....................................................................................................................................

3. สาเหตททาใหเกดการคาระหวางประเทศ ไดแก .................................................................................................................................................................................

4. ประเทศไทยเปนประเทศทผลตขาวไดมาก เนองจาก..........................................

.....................................................................................................................................

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


เรองท 2 การทประเทศใดจะผลตสนคาอะไรมากนอยเทาใดนนขนอยกบปจจยและความเหมาะสมหลายๆ ประการดงกลาวแลว ไมมประเทศใดสามารถผลตสนคาทประชาชนตองการไดหมดทกอยาง ประเทศตางๆ จงนาสนคาของตนมาแลกเปลยนกน ดงนน การคาระหวางประเทศจงกอใหเกดประโยชน ดงน 1. สนคาใดทผลตในประเทศเราไมได เราสามารถทจะซอสนคาจากประเทศอนได ทาใหมสนคาสนองความตองการของเราไดมากขน 2. สนคาทผลตไดในประเทศแตมตนทนในการผลตสง ประเทศเราควรเลอกผลตสนคาทมตนทนการผลตตาแลวสงไปขายแลกเปลยน เราจะไดสนคาคณภาพดและราคาถกกวาทจะผลตเอง 3. กอใหเกดความรความชานาญในการผลตเฉพาะอยางตามความถนด ทาใหเกดแรงจงใจทจะคดคนเทคนคการผลตใหมคณภาพมากขน 4. ชวยใหประเทศกาลงพฒนาไดแบบอยางการผลตททนสมย สามารถนาทรพยากรทมอยมาใชในการผลตเพอสงออกมากขน 5. ชวยใหประเทศกาลงพฒนารจกใชเทคโนโลยจากประเทศทพฒนาแลวมาพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนาขน ใหผเรยนตอบคาถามตอไปน โดยเตมคาตอบลงในชองวางตอไปน 1. ในการผลตสนคา ถาตนทนในการผลตในประเทศสง ควรแกปญหาโดย .................................................................................................................... 2. ประเทศกาลงพฒนาไดแบบอยางในการผลตสนคาจาก.................................... ....................................................................................................................

3. การคาระหวางประเทศชวยใหเศรษฐกจขยายตวเพราะ ................................... ....................................................................................................................

เรองท 3 นโยบายการคาระหวางประเทศ เปนนโยบายทประเทศหนงประเทศใดนาไปใชในการคาระหวางประเทศแบงออกเปน 2 แบบ คอ 1. นโยบายการคาเสร เปนนโยบายทสงเสรมใหประเทศอนนาสนคามาขายอยางเสรปราศจากขอจากดใดๆ ประเทศทใชนโยบายการคาเสรจะตองปฏบตตามเงอนไขตอไปน 1.1 ตองผลตสนคาทมประสทธภาพสง หรอมความชานาญในการผลตสง 1.2 ตองไมเกบภาษ หรอเกบนอยทสดเพอไมใหเกดความแตกตางในการผลตสนคา 1.3 ไมมการแบงแยก หรอใหอภสทธแกประเทศใดประเทศหนง 2. นโยบายการคาแบบคมกน เปนนโยบายทรฐบาลจะใชเครองมอตางๆ เพอจากดการนาเขาและสงเสรมการสงออก


บท ท

3


210

เรองท 7 การรวมกลมทางเศรษฐกจ

ความเปนมาและองคประกอบ

การคาระหวางประเทศเกดขนเนองจากการทโลกไดถกแบงออกเปนประเทศ แตละ

ประเทศตางผลตสนคาหรอบรการแตกตางกน เมอแตละประเทศตางเกดความตองการทจะ

แลกเปลยนสนคาและบรการทตนผลต ไดเปนจานวนมากสนคาและบรการทตนผลตไดนอยห

รอผลตไมไดเลยกบประเทศอน ประกอบกบการคมนาคมไปมาหาสกนสะดวก การคาระหวาง

ประเทศจงเกดขน

การทแตละประเทศผลตสนคาหรอบรการไดแตกตางกนเปนเพราะสาเหตตอ

ไปน

1. แตละประเทศตางมลกษณะทตงตางกน ลกษณะทตงของบางประเทศเอออานวย

ใหเกดการผลตสนคาหรอบรการ เชน ประเทศทมชายฝงทะเลกจะมอตสาหกรรมตอเรอ

เพอขนสงเสรมหรอการใหการบรการขนถายสนคาโดนใชทาเรอนาลกบางประเทศม

ภมประเทศงดงาม

2. จะมอตสาหกรรมการทองเทยวเกดขน แตละประเทศมแรธาตซงเปน

ทรพยากรธรรมชาตมากนอยตางกน เชน สวเดนมเหลก เยอรมนมถานหน เวเนซเอลา

และตะวนออกกลางมนามน แอฟรกาใตมทองคาและยเรเนยม ประเทศเหลานกจะนาแรธาต

ขนมาใชและสงเปนสนคาออก

3. แตละประเทศมลกษณะดนฟาอากาศทแตกตางกน เชน สหรฐอเมรกาและแคนาดาประเทศทอยในเขตอบอนสามารถปลกขาวสาลได ไทยอยในเขตมรสมสามารถปลกขาวได บราซลเปนประเทศในเขตศนยสตรสามารถปลกกาแฟได จากการทพชผลสามารถขนไดด ตามสภาพดนฟาอากาศแตละชนดดงกลาวทาใหแตละประเทศสามารถผลตพชผลชนดนนไดเปนจานวนมากเมอมเหลอกสามารถสงเปนสนคาออก นอกจากนยงมทฤษฎยนยนวา “ถาทกประเทศแบงงานผลตสนคาและบรการตามทตนถนดหรอเมอเปรยบเทยบแลวไดเปรยบจะทาใหมผลผลตเกดขนมากกวาตางคนตางผลต”

ดลการคาและดลการชาระเงน ในการทาการคาระหวางประเทศนน ประเทศหนงๆ ยอมตองบนทกรายการทเกดขน เพราะจะทาใหไดทราบผลการตดตอคาขายกบตางประเทศ รายการคากบตางประเทศนอาจบนทกอยใน 2 รปแบบ ดวยกน คอดลการคาและดลการชาระเงน ดลการคา (Balance of Trade) ไดแก การเปรยบเทยบมลคาของสนคาทประเทศหนงสงออกขาย (Export) ใหประเทศอนๆ กบมลคาของสนคาทประเทศนนสงซอเขามาจาหนายวามากนอยตางกนเทาไรในระยะ 1 ป เพอเปรยบเทยบวาตนไดเปรยบหรอเสยเปรยบ ตวอยางเชน ประเทศไทยสงสนคาออกหลายประเภทไปขายสงประเทศญปน สงคโปร และอกหลายประเทศ มมลคารวมกน 589,813 ลานบาท ในป พ.ศ. 2533 และ

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


ในปเดยวกนกไดสงสนคาเขาจากประเทศตางๆ มมลคา 844,448 ลานบาท เมอนามา

เปรยบเทยบกนจะทาใหทราบไดวาไดเปรยบหรอเสยเปรยบดลการคา ในการเปรยบเทยบน

อาจแบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ

1. ดลการคาไดเปรยบ หรอเกนดล ไดแกการทประเทศหนงสงสนคาไปขายยงตาง

ประเทศมมลคามากกวาสงสนคาเขามาอปโภคบรโภค

2. ดลการคาเสยเปรยบ หรอขาดดล ไดแก การทประเทศหนงสงสนคาไปขายยงตาง

ประเทศ มมลคานอยกวาทสงสนคาเขามาอปโภคบรโภค

3. ดลการคาสมดล ไมไดเปรยบเสยเทยบกน หรอเทากนมผลลบเปนศนยกลาว

คอมลคาสนคาเขาเทากบมลคาสนคาสงออก

โดยทวไปการใชดลการเพยงอยางเดยวอาจไมทาใหทราบฐานะทแทจรงของประเทศ

ไดกลาวคอดลการคาทเสยเปรยบนน อาจไมเปนผลเสยใดๆ ตอประเทศกได เนองจากบนทก

เทยวกบดลการคานนจะไมรวมถงการนาเขาสนคาบางชนด ทไมตองชาระเปนเงนตราตาง

ประเทศกไดเนองมาจากสนคาชนดนนจะมาจากการบรจาคชวยเหลอ ถานาเอารายการนมา

หกออกอาจทาใหดลการคาลดลงหรอการคดราคาสนคาเขาและสนคาออกตางกน กลาวคอ

ขณะทสนคาเขารวมมลคาขนสงและการประกนภยแตสนคาออกไมไดรวมไว หรอการสง

สนคาประเภททน เชน เครองจกรกลเขามาทาการผลตสนคา ดเหมอนวาจะทาใหเสยเปรยบ

ดลการคากจรง แตในระยะยาวแลวเมอมการผลตสนคาเพอการสงออก โดยสนคานนอาจ

ทาใหไดเปรยบดลการคาในระยะยาว

ประเทศทดลการคาไดเปรยบถอวาภาวะเศรษฐกจของประเทศนนเจรญ แตอาจจะ

ไมเปนผลดตอเศรษฐกจเสมอไป เชน เมอไดรบเงนตราตางประเทศ ธนาคารกลางสามารถ

เพมปรมาณเงนในทองตลาดไดมาก พอคาสามารถ แลกเงนตรา ตางประเทศมาเปนเงนใน

ประเทศไดมาก เมอปรมาณเงนในทองตลาดมากอาจเกดภาวะเงนเฟอ หรอการทประเทศใด

ประเทศหนงไดเปรยบดลการคากบประเทศอนตดตอกนหลายปจะทาใหประเทศคคาไมสามารถมเงนมาซอสนคาหรอชาระเงนได ยอมเปนผลเสยตออตสาหกรรมภายในประเทศ

ดงนนนกคดทางเศรษฐศาสตรจงเหนวาไมควรเปรยบเทยบเฉพาะราย การสนคา เทานน จงจะทาใหทราบสภาวะเศรษฐกจทแทจรงของประเทศ แตควรมรายการอนๆ เขามาแสดง

เปรยบเทยบดวยและรายการอนๆ ทแสดงเปรยบเทยบนนแตละประเทศจะแสดงไวในรปของ

ดลชาระเงนระหวางประเทศ

ดลการชาระเงนระหวางประเทศ คอสถตในรปบญชแสดงรายรบ (หรอ credit = +)

ทประเทศหนงไดรบจากตางประเทศ และรายจาย (หรอ debit = - ) ทประเทศนนจายแก

ตางประเทศในรอบ 1 ป นามาเปรยบเทยบกน เพอทราบตนไดเปรยบหรอเสยเปรยบ โดยปกตดลการชาระเงนจะประกอบไปดวย

1. บญชดลการคา

2. บญชดลบรการ


บท ท

3


212

3. บญชดลบรจาค

4. บญชทนหรอบญชเงนทน

5. บญชการเคลอนยายเงนทนของระบบการเงน

6. จานวนไมประจกษหรอคาคลาดเคลอนสทธ

จากบญชดลชาระเงนทง 6 ชนดน บญชดลการคา บญชดลบรการ และบญชดล

บรจาค เรยกรวมกนวา บญชเดนสะพด (Current Account) เปนบญชแสดงถงการ

แลกเปลยนเงนระหวางประเทศเฉพาะสวนทเปนผลตภณฑ (สนคาและบรการ) เทานน แต

ไมมรายการแสดงการเคลอนยายทรพยสนหรอทน ซงดลการชาระเงนจะพจารณาจาก

ดลการชาระเงน = ดลบญชเดนสะพด + ดลบญชทน + จานวนไมประจกษ

ซงจะแสดงผลอยใน 3 ลกษณะ คอ ถายอดรายรบมากวารายจาย เรยกวา

ดลการชาระเงนเกนดล ถายอดรายรบนอยกวายอดรายจายเรยกวาดลการชาระเงนขาดดล

และถายอดรายรบหรอรายจายเทากนหรอเปนศนยเรยนกวาดลการชาระเงนสมดล

อตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ

เงนตราตางประเทศ หมายถง เงนตราของประเทศอนซงอยในความครอบครอง

ของรฐบาลหรอเอกชนของประเทศใดประเทศหนง ตวอยางเชน เงนตราตางประเทศใน

ทศนะของเอกชนและรฐบาลไทยกคอเงน ดอลลาร มารค เยน ปอนด เปนตน สวนเงน

บาทเปนเงนทออกโดยรฐบาลไทย ถอเปนเงนตราตางประเทศทศนะของรฐบาลและเอกชน

ของประเทศอนนอกจากประเทศไทย เงนตราของประเทศตางๆ แตละหนวยจะมอานาจ

ซอแตกตางกนไปตามคาของเงนในแตละประเทศ ซงคาของเงนแตละประเทศจะถกกาหนด

ไวในรปของอตราแลกเปลยนเงนตราระหวางประเทศ

อตราแลกเปลยนเงนตราระหวางประเทศมความสมพนธอยางใกลชดกบการคาระหวางประเทศ เพราะอตราแลกเปลยน หมายถง ราคาของเงนตราสกลหนงเมอเปรยบเทยบกบเงนตราของสกลอนๆ อตราแลกเปลยนเปนราคาทสาคญเมอเทยบกบราคาสนคา

โดยทวไป ทงน เพราะอตราแลกเปลยนจะเปนตวเชอมโยงของราคาสนคาของประเทศตางๆ หากเราไมทราบอตราแลกเปลยนจะทาใหเราไมสามารพเปรยบเทยบราคาสนคาระหวาง

ประเทศได และเมออตราแลกเปลยน ราคาสนคาทกชนดในตางประเทศ ซงคดเปนเงนตรา

ของประเทศใดประเทศหนงจะเปลยนไปดวย ตวอยางเชน อตราแลกเปลยนระหวางปอนดกบบาทเปน 1 ปอนดตอ 45 บาท เสอขนสตวตวหนงมราคา 20 ปอนดในประเทศองกฤษ

จะม ราคา 900 บาทในประเทศไทย แตถาประเทศองกฤษลดคาเงนปอนดเปน 1 ปอนด

เทากบ 35 บาท เสอขนสตวตวเดมจะมราคาในประเทศไทยเพยง 700 บาท เทานน โดยตงขอสมมตในชนนวาราคาเสอขนสตว?ในองกฤษไมเปลยนแตในทางปฏบตจรง เมอองกฤษ

ลดคาเงนปอนด ราคาสนคาในองกฤษจะเปลยนจากระดบเดมและราคาเปรยบเทยบระหวาง

เงนบาทกบเงนปอนดจะเปลยนไป ดงนนราคาสนคาทสงจากประเทศไทยไปประเทศองกฤษ

จะเปลยนไปเชนกน กลาวคอ ทอตราแลกเปลยนเดมทเงน 1 ปอนดมคาเทากบ 45 บาท

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


นน ถาประเทศองกฤษตองการซอรองเทาซงมราคา 450 บาทจากประเทศไทย องกฤษจะตองจายเงน 10 ปอนด แตเมออตราแลกเปลยนเงนตราเปลยนไปเปน 1 ปอนดมคาเทากบ 35 บาท จะทาใหองกฤษตองจายคารองเทาคเดยวกนถง 12.8 ปอนด ดงนนจงกลาวไดวาอตราแลกเปลยนเปนปจจยหนงทมอทธพลตอสนคาเขาและสนคาออกของประเทศ ตลอดจนการดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจของประเทศอกดวย ฉะนนประเทศตางๆ จงพยายามหาวธรวมกนในการกาหนดอตราแลกเปลยนทเหมาะสม

ผลจากการรวมกลมทางเศรษฐกจ การรวมกลมเศรษฐกจ (Regional Economic integration) หมายถง การทประเทศมากวา 1 ประเทศขนไปมารวมกนอยางเปนทางการ (Offi cial integration) เพอเชอมเศรษฐกจของภมภาคเดยวกน การทประเทศในภมภาคเดยวกนมารวมตวกนนน เพราะประสบปญหาทางการคานานาประการ โดยเฉพาะปญหาการขาดดลการคา ซงมสาเหตมาจากการไรประสทธภาพในการผลตและความไมมนคงในสนคาทเปนวตถดบทใชในการผลต จงเกดมการรวมกลมกนเพอการผลตและขยายตลาดและมการทาสญญาตางๆ เพอแกปญหาเฉพาะเรอง การรวมกลมเศรษฐกจมหลายประเภท แตมลกษณะเหมอนกนอยประการหนงคอ “การใชกาแพงภาษกดกนสนคาจากประเทศนอกกลมสมาชก และใหมสทธพเศษในการนาเขาสนคาจากประเทศสมาชกในกลม” การรวมกลมจงมลกษณะของการคาแบบเสร และการคาคมกนอยในตวซงสามารถแบงออกเปนประเภทไดดงน 1. เขตปลอดภาษ (Free Trade) เปนการวมกลมประเทศทงายทสดคอประเทศสมาชกจะยกเวนการเกบภาษขาเขาระหวางกนเอง โดยทแตจะประเทศสมาชกมอสระเตมทในการตงอตราภาษเรยกเกบจากประเทศนอกกลม เชน เขตการคาเสรแปซฟค (Pacifi c Free Trade Area : PAFTA) เขตการคาเสรลาตนอเมรกา (Latin Amereac Free Trade: LAFTA) การรวมกลมประเทศในลกษณะนมกจะมปญหาเนองมาจากการทแตละประเทศสมาชกมระดบการพฒนาทแตกตางกน และการตงอตราภาษสาหรบประเทศนอกกลมมความแตกตางกน ทาใหประเทศคคาสามารถเลอกคากบประเทศสมาชกทตงอตราภาษไวตา 2. สหภาพศลกากร (Custom Union) เปนการรวมกลมเหมอนเขตปลอดภาษ แตมขอตกลงเรองการตงกาแพงภาษรวมกนเพอเกบจากประเทศนอกกลม แตมกจะมปญหาคออตราภาษทรวมกนตงใหมถาแตกตางจากเดมมากจะมผลกระทบตออตราภาษเดมทเกบภายในประเทศและสงผลกระทบถงราคาสนคาในประเทศ 3. ตลาดรวม (Common Market) มลกษณะเหมอนสหภาพศลกากรทกประการ แตเพมเงอนไขวา ไมเพยงแตสนคาเทานนทสามารถเคลอนยายไดโดยเสรระหวางประเทศสมาชกแตไมวาจะเปนการเคลอนยายทน แรงงาน สามารถทาไดโดยเสร การตงตลาดรวมจาเปนตองมนโยบายหลายๆ ดานทประสานกน เชน การเกบภาษรายได นโยบายการเงนภายใน นโยบายการคา ตลอดจนกฎหมายตางๆ


บท ท

3


214

4. สหภาพเศรษฐกจ (Economic Union) เปนการรวมกลมกนอยางสมบรณ

แบบสมาชกอยภายใตนโยบายเดยวกน ใชเงนตราสกลเดยวกน และอยภายใตอาณาจกร

เศรษฐกจเดยวกน

กลมทางเศรษฐกจทสาคญมดงน 1. กลมประชาคมยโรป (European Community : EC) เกดจากการรวมตวกนของประเทศสมาชกในยโรป 12 ประเทศ ไดแก องกฤษ เดนมารก ไอรแลนด กรซ สเปน โปรตเกส ฝรงเศส เยอรมนน อตาล เบลเยยม เนเธอรแลนด และลกแซมเบรก ปจจบนประชาคมยโรปมสภาพเปนสภาพศลกากร กลาวคอมขอกาหนดใหประเทศสมาชกยกเลกการเกบภาษขาเขา การควบคมสนคาเขาและสนคาออกระหวางประเทศสมาชก และไดมการดาเนนนโยบายและมาตรการทางการคากบประเทศนอกประชาคมรวมกน โดยใชระบบประกนคาราผลตผลเกษตรแบบเดยวกน และใชงบประมาณสวนกลางของประชาคมยโรปเขาสการเปนตลาดรวมตงแตป 2535 และคาดวาในป 2539 จะรวมตวกนเปนสหภาพเศรษฐกจและการเงน (Economic and Monetary Union) ซงจะมการใชเงนตราในสกลเดยวกน 2. สมาคมการคาเสรแหงยโรป (European Free Trade Association) มสมาชกในปจจบน 7 ประเทศ คอ นอรเวย สวเดน ออสเตรย สวเดน ออสเตรย สวซเซอรแลนด ไอแลนด ฟนแลนด และลกเตนสไตน มวตถประสงคการกอตงเปนเขตการคาเสรมากกวาเปนสหภาพศลกากร ในป 2527 กลม ประเทศนไดเคยแถลงการณ รวมมอกนจดตงเปนเขตเศรษฐกจยโรป (European Economic Area : EEA) โดยมวตถประสงคเพอขยายความรวมมอระหวางกลมประเทศทงสองสวน ขนตอนในการจดตงยงไมไดกาหนดไวชดเจน จนกระทงป 2532 กลมประเทศสแกนดเนเวยวตกวาการเปนตลาดเดยวของประเทศสมาชกประชาคมยโรปอาจสงผลกระทบตอการคาระหวางประเทศของตน จงไมมความประสงคจะกอตงเขตเศรษฐกจยโรป แตประชาชนยโรปยงใหการสนบสนน เนองจากสมาคมการคาเสรแหงยโรปเปนตลาดสนคาทสาคญ และใหญทสดของประชาคมยโปจงไดมการจดตงอยางเปนทางการและมการใหสตยาบนรวมกน โดยมผลบงคบตงแต วนท มกราคม 2536 เปนตนไป 3. ขอตกลงการคาเสรอเมรกาเหนอ (North American Free Trade Agree-ment : NAFTA) มประเทศสมาชกในปจจบน 3 ประเทศ ไดแก สหรฐอเมรกา แคนาดา และเมกซโก มวตถประสงคเพอยกเลกการกดกนทางการคาและการลงทนระหวางประเทศสมาชกทงสามและเพอสรางเขตการคาเสรทยอมรบการคมครองสทธในทรพยสนทางปญญา 4. กลมประเทศอาเซยน ประกอบไปดวยประเทศสมาชก 10 ประเทศ คอ ไทย สงคโปร มาเลเซย อนโดนเซย ฟลปปนส บรไน เวยดนาม ลาว กมพชา และเมยนมาร มวตถประสงคในการวมตวกนในครงแรก คอการแบงงานกนผลตสนคา เพอลดความซาซอนในการผลต และสรางอานาจตอรองทางการคาภายหลงไดมขอเสนอใหจดตงเขตการคาเสรอาเซยน (Asean Free Trade Agreement : AFTA) มวตถประสงคเพอให

เศรษฐ

ศาสต

ร

บท ท

3


ประเทศสมาชกคอยๆ ยกเลกหรอลดภาษศลกากร สาหรบสนคาสวนใหญทคาขายกนอยใหเหลอรอยละ 5 ภายในระยะเวลา 15 ป เชอวาจะทาใหการคาและการลงทนของกลมอาเซยนขยายตวมากขน ประเทศไทยไดรวมมอทางเศรษฐกจกบประเทศอนๆ อยางกวางขวาง และไดเขารวมเปน สมาชก ขององคกรระหวางประเทศ หลายองคกรดงน กลมอาเซยน หรอสมาคมประชาชาตเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Association of Southeast Asian Nations : ASEAN) ประกอบดวย 6 ประเทศ ไดแก อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร บรไน และไทย สานกงานใหญตงอยทเมองจาการตา ประเทศอนโดนเซย องคกรนมวตถประสงค เพอสงเสรมความรวมมอทางเศรษฐกจ วทยศาสตร และ เทคโนโลย สงคม และวฒนธรรม ตลอดจน การเมองระหวางประเทศสมาชก จากการกอตงกลมอาเซยน มาตงแต พ.ศ. 2510 มาถงปจจบน ประเทศสมาชกอาเซยน มการขยายตวทางเศรษฐกจอยางรวดเรว โครงสรางทางเศรษฐกจกเปลยนแปลงจากภาคเกษตร ไปสภาค อตสาหรรมมากขน สงผลใหประเทศสมาชกประสบปญหาทงทางดาน การขาดดลการคา การเพมอตราคาจางแรงงาน และการขาดแคลน การบรการพนฐาน กลมเอเปค (Asia – Pacifi c Economic Cooperation : APEC) กอตงขนเมอ พ.ศ. 2532 ม สมาชก 12 ประเทศ ไดแก สหรฐอเมรกา เกาหลใต สงคโปร ฟลปปนส นวซแลนด มาเลเซย ญปน อนโดนเซย แคนาดา บรไน ออสเตรเลย และไทย องคกรนวตถประสงคเพอสงเสรมความรวมมอในการแกปญหารวมกน สงเสรม การคาเสรตลอดจนการปรบปรงแบบแผนการตดตอการคาระหวางกน และเพอตงรบการรวมตวเปน ตลาดเดยวกนระหวางประเทศสมาชก คณะกรรมาธการเศรษฐกจ และสงคมสาหรบเอเชยและแปซฟก (Economic and Social Commission for Asia and Pacifi c : ESCAP) องคกรนเปนองคกรทจดตงขนโดยองคการสหประชาชาต มวตถประสงคเพอสงเสรม ความรวมมอในการพฒนาดานเศรษฐกจ และสงคมของประเทศสมาชกทอยในเอเชย และแปซฟก รวมทงประเทศไทยดวย ESCAP เปนองคกรทขยายมาจากคณะกรรมาธการเศรษฐกจแหงเอเชย และตะวนออกไกล (Economic Commission for Asia and the Far East : ECAFE) ซงจดตงขนเมอ พ.ศ. 2490 และ ใน พ.ศ. 2517 ไดขยายมาเปน ESCAP ทงนเพอใหครอบคลมประเทศในพนทเอเชย และแปซฟกทงหมด ประเทศทเปนสมาชกจะไดรบความชวยเหลอในการพฒนาเศรษฐกจ และสงคม สานกงานตงอยท กรงเทพมหานคร ประเทศไทย ขอตกลงทวไปดวยภาษศลกากรและการคา (General Agreement on Tariff s and Trade : GATT) กอตงเมอวนท 30 ตลาคม พ.ศ. 2409 มประเทศสมาชกเกอบทวโลก ประเทศไทย เขาเปนสมาชกเมอวนท 20 พฤศจกายน 2525 องคกรนมวตถประสงคเพอสงเสรมระบบการคาเสร แบะสงเสรมสมพนธภาพ ทางการคา และเศรษฐกจระหวาง


บท ท

3


216

ประเทศ โดยทกประเทศสมาชกตอง ปฏบตตามกฎระเบยบของ GATT ประเทศไทยไดรบการสงเสรมดานการขยายตวทางการคา ความเสยเปรยบดานการเจรจาการคาระหวางประเทศกบมหาอานาจทางเศรษฐกจลดลงไปมาก

ความสมพนธระหวางเศรษฐกจของไทยกบกลมเศรษฐกจโลก

ประเทศไทยเปนประเทศทเปนประเทศสมาชกในขอตกลงเขตการคาเสรอาเซยน ซงมวตถประสงคของการรวมกลมคลายกบการรวมกลมของประเทศในภมภาคอนๆ คอการยกเลกกาแพงภาษทมระหวางประเทศสมาชก และกาหนดมาตรการทางเศรษฐกจอนๆ รวมกน เชน การผลตสนคาบรการ การกาหนดอตราภาษศลกากร ในขณะเดยวกนกสรางกาแพงภาษเพอสกดสนคาทมาจากนอกเขต ในขณะเดยวกนประเทศไทยกสงกดอยในกลม “ขอตกลงทวไปวาดวยภาษศลกากรและสนคา (General Agreement on Tariff and Trade : GATT) ซงเปนองคกรทเกยวของกบการปฏบตทางการคาของโลก ซงประเทศไทยมพนธะสญญาทจะตองปฏบตตามขอตกลงเหลานน เชน การสงเรมการคาแบบเสรการลดอตราภาษนาเขา การถอหลกการทไมใหมการกดกนทางการคาแตกตางกนตามประเทศคคา การคมครองสทธในทรพยสนทางปญญา เปนตน ซงมขอตกลงบางอยางกเปนสงทขดกบการคาภายในประเทศ เชน การยอมรบในขอตกลงวาดวยการคมครองสทธทางปญญา แตการประกอบธรกจในประเทศไทยหลายประเภทมลกษณะละเมดสทธทางปญญา

เนองจากการทแตละประเทศตางรวมตวกนเปนเขตเศรษฐกจในลกษณะตางๆ กนประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจจะดาเนนการเฉพาะภายในกลม ในขณะเดยวกนกมนโยบายกดกนสนคาจากภายนอกกลม ทาใหเปนการยากทประเทศไทยจะหาตลาดทางการคา ประเทศไทยจงตองดาเนนนโยบายทางการคาโดยการเจรจาทางการคากบประเทศคคา โดยตรงเพอรกษาตลาดทางการคา ในขณะเดยวกนกพยายามหาทางขยายตลาดไปสภมภาคทยงมการรวมกลมทางเศรษฐกจทไมคอยเขมแขงนก เชน ตลาดยโรปตะวนออก

แบบฝกหดทายบทเรองท 7

คาชแจง เมอศกษาบทนแลว ใหนกศกษาคนควาและตอบคาถามตอไปน

1. ในระดบชมชน มความเกยวเนองอยางไรกบระบบเศรษฐกจของประเทศ 2. จากสภาวการณเศรษฐกจปจจบน ประชาชนไดรบผลกระทบอยางไร

ใหยกตวอยางประกอบ 2- 3 อยาง

3. การกดกนทางการคาของประเทศคแขง มอะไรบาง

4. อะไรบางทคนไทยควรปรบตวในการทาธรกจกบตางชาต


การ เมอง การ ปกครองบท ท4

สาระสาคญ การ ศกษา เรอง การเมอง การ ปกครอง นอกจาก ผเรยน จะ ได เรยนร ถง การ ปกครอง

ระบอบ ประชาธปไตย และ การ ปกครอง ระบอบ เผดจการ ของ ประเทศ ตางๆ ใน โลก แลว ยง

ได ร และ เขา ใจถง พฒนาการ ของ ประเทศ ตางๆ นบตงแต ยค โบราณ ยคกลาง ชวง ครสต วรรษ

ท 18, 19 และ 20 โดย จะ ทราบ วา จด เรมตน ของ ระบอบ ประชาธปไตย ม ความ เปนมา อยางไร

และ ประชาธปไตย ของ ประเทศ ตางๆ รวม ทงประเทศ ไทย เปน อยางไรบาง นอกจากน ผเรยน

ยง ได เรยนร ถง เหตการณ สาคญ ทาง การเมอง การ ปกครอง ของ ประเทศ ไทย และ ของโลก วา

เหตการณ หรอ สถานการณ ทาง การเมอง นน สงผลกระทบ ตอ สงคม ไทย และ สงคม โลก อยางไร

รวมทง ผเรยน จะ ได ศกษา เรยนร ถง หลกธรรม มา ภบาล และ แนวปฏบต ตาม หลกธรรม มา ภบาล

เปน อยางไร เพอ การ นาไปส การ ปฏบตตน เอง ผเรยน อยาง ถกตอง และ เหมาะสม ตอไป

ตว ช วด 1. รและเขาใจ ระบอบ การเมอง การ ปกครอง ตางๆ ท ใช อย ปจจบน

2. ตระหนก และเหน คณ คา การ ปกครอง ระบอบ ประชาธปไตย

3. รและเขาใจ ผล ท เกด จา กการเปลยนแปลง ทางการ เมอง การ ปกครอง ของประเทศ ไทย

จาก อดต

4. รและเขาใจ ผล ท เกดจาก การเปลยนแปลง ทางการ เมอง การ ปกครอง ของโลก

5. ตระหนก และเหน คณ คาของหลก ธรรม าภบาล และ นา ไป ปฏบต ใน ชวต จรง ได

ขอบขาย เนอหา เรอง ท 1 การ ปกครอง ระบอบ ประชาธปไตย

เรอง ท 2 การ ปกครอง ระบอบ เผดจการ

เรอง ท 3 พฒนาการ ของ ระบบ ประชาธปไตย ของ ประเทศ ตางๆ ใน โลก

เรอง ท 4 เหตการณ สาคญ ทาง การเมอง การ ปกครอง ของ ประเทศ ไทย

เรอง ท 5 เหตการณ สาคญ ทาง การเมอง การ ปกครอง ของโลก ท สงผลกระทบ

ตอประเทศ ไทย

เรอง ท 6 หลก ธรรมาภบาล


บท ท

4

การเมองการปกครอง

218

เรองท 1 การปกครองระบอบประชาธปไตย

1. ระบอบประชาธปไตย

คาวา “ประชาธปไตย” เปนคาไทยทบญญตขน ใหมความหมายตรงกบคาภาษา

องกฤษวา Democracy หมายถง อานาจของประชาชน

คาวา “ประชา” แปลวา ประชาชน

คาวา “อธปไตย” แปลวา ความเปนใหญ

สรปวา คาวา “ประชาธปไตย” หมายถง การปกครองทประชาชนมอานาจ

สงสดในการปกครองประเทศ

ดงนน “การปกครองระบอบประชาธปไตย” จงหมายถง ระบอบการปกครองซง

ประชาชนมอานาจสงสด โดยจะเหนวา การปกครองระบอบประชาธปไตยในปจจบนนนจะ

แยกออกเปน 2 แบบ คอ ระบอบประชาธปไตยแบบมพระมหากษตรยเปนประมข กบระบอบ

ประชาธปไตยแบบมประธานาธบดเปนประมข

ระบอบประชาธปไตยมความเชอวา มนษยเปนสตวประเสรฐ มความคด ความ

เฉลยวฉลาดและสตปญญาทจะปกครองตนเองได สามารถใชเหตผลในการแกไขปญหาของ

ตนเอง และสงคมได ดงนนการปกครองในระบอบประชาธปไตยจงเปนวธการทประชาชน

มโอกาสไดเลอกสรรคนทเหมาะสมเขาไปทาหนาทในการบรหารประเทศแทนตน อนเปน

หนทางทดทสด การปฏวตรฐประหาร การใชวธรนแรง การปราบปรามเขนฆา เพอใหได

มาซงอานาจในการปกครองถอเปนวธการทดหมนเหยยดหยามและทาความทาลายความ

เปนมนษยของประชาชนอยางยง

2. หลกการของระบอบประชาธปไตย ระบอบประชาธปไตยจะมนคงหรอไมนนขนอยกบรฐบาลและประชาชนวาจะยด

มนในหลกการของระบอบประชาธปไตยมากนอยเพยงใด ซงหลกการของระบอบประชาธปไตยมดงน

2.1 หลกความเสมอภาค

หลกความเสมอภาค หมายถง ทกคนไมวาฐานะจะเปนอยางไร มสตปญญา

หรอความสามารถมากนอยแตกตางกน หรอแมมผวพรรณแตกตางกน แตทกคนมความเปนมนษยอยางเทาเทยมกน ซงหลกความเสมอภาคแบงเปน 4 ลกษณะ ดงน

1) ความเสมอภาคทางกฎหมาย หมายความวา ทกคนมความเทาเทยม

กนทางกฎหมาย รฐบาลจะออกกฎหมายเพอคมครองใครคนใดคนหนงไมได เมอมใคร

กระทาผดกจะตองถกกฎหมายลงโทษเทาเทยมกน

2) ความเสมอภาคทางการเมอง หมายความวา ทกคนมความเทาเทยมกนในทางการเมองการปกครอง เชน ทกคนมสทธในการลงคะแนนเสยงเลอกตงเทากนคอ

การเม

องการปกค

รอง

บท ท

4


คนละ 1 เสยง มสทธตงพรรคทางการเมอง มสทธลงสมครรบเลอกตง มสทธตงกลมทางการเมอง มสทธแสดงความคดเหนทางการเมอง เปนตน 3) ความเสมอภาคทางเศรษฐกจ หมายความวา ประชาชนมสทธในการประกอบอาชพทางเศรษฐกจ และสามารถครอบครองหรอไดรบประโยชนจากกจการทตนทาไปอยางเตมท รฐบาลจะตองเปนผนาทรพยากรภายในประเทศมาใชและจดสรรผลประโยชนเหลานนสประชาชนอยางทวถง โดยการกระจายความเจรญไปสสวนตางๆ ของประเทศ 4) ความเสมอภาคในดานโอกาส หมายความวา ความเทาเทยมกนทจะไดรบโอกาสในการพฒนาตนเอง เชน โอกาสทางการศกษา (ความเทาเทยมกนในการสอบเขามหาวทยาลย) การประกอบอาชพ การสรางฐานะทางเศรษฐกจ

2.2 หลกสทธเสรภาพและหนาท สทธ หมายถง อานาจหรอผลประโยชนของบคคลทกฎหมายใหความคมครองบคคลอนและละเมด ลวงเกน หรอกระทาการใดๆ ทกระทบกระเทอนตอสทธของบคคลอนไมได เสรภาพ หมายถง ความมอสระในการกระทาของบคคล การกระทานนตองไมขดตอกฎหมายหรอไมละเมดสทธของผอน เชน มเสรภาพในการเขยนแสดงความคดเหน แตถาไปละเมดสทธของผอน โดยการเขยนโจมตซงขาดพยานหลกฐาน เชนนผทไดรบความเสยหายกมสทธทจะปกปองชอเสยงของตนเอง ดวยการฟองรองไดหรอเรามเสรภาพทจะเปดวทยภายในบานเรอน แตถาเปดเสยงดงเกนไปจนรบกวนผอน เชนนถอวาเปนการละเมดสทธของผอน เปนตน หนาท หมายถง ภาระหรอความรบผดชอบทบคคลจะตองปฏบตตามกฎหมาย สทธและเสรภาพเปนรากฐานทสาคญในการปกครองประชาธปไตย ประเทศใดใหสทธและเสรภาพกบประชาชนมาก ประเทศนนกมประชาธปไตยมาก ในทางกลบกนถาประเทศใดจากดสทธและเสรภาพของประชาชน แสดงวาประเทศนนไมเปนประชาธปไตย สทธและเสรภาพขนพนฐานของประชาชนทรฐบาลจะตองใหการรบรองไดแก 1) สทธและเสรภาพสวนบคคล เปนสทธเสรภาพททกคนพงมในฐานะทเกดมาเปนมนษย ไดแก สทธและเสรภาพในการไดรบการคมครองทงทางรางกายและทรพยสนจากรฐ สทธและเสรภาพในการประกอบอาชพสจรต สทธและเสรภาพในการเลอกทอย หากรฐบาลหรอบคคลใดกระทาการละเมดตอสทธและเสรภาพของบคคลอน ถอวาเปนความผด 2) สทธและเสรภาพทางการเมอง เปนสทธและเสรภาพของประชาชน ทจะเขามามสวนรวมในกจกรรมทางการเมองการปกครอง และกจการตางๆ ของรฐ เชน สทธทางการเมองระหวางเพศหญงและชายมเทาเทยมกน ประชาชนมสทธออกเสยงเลอกตง รบเลอกตง ตงพรรคการเมอง แตตองอยภายใตกฎหมายและระเบยบอนดงามของประเทศ 3) สทธและเสรภาพทางเศรษฐกจ ประชาชนมเสรภาพในการเลอกประกอบอาชพมสทธเปนเจาของทรพยสนทหามาดวยความสจรต มสทธทจะไดรบคาจางแรงงานทเปนธรรม เปนตน


บท ท

4


220

รฐบาลจะตองไมละเมดสทธและเสรภาพของประชาชน ยกเวนในกรณสงครามหรอ

เพอรกษาความมนคงของชาต การรกษาความสงบเรยบรอย การคมครองผลประโยชน

ของสวนรวม การรกษาศลธรรมอนดงามของประชาชนและการสรางสรรคความเปนธรรม

ใหกบสงคมเทานน

2.3 หลกมตธรรม

กฎหมายเปนกฎเกณฑกตกาททกคนจะตองปฏบตตน ดงนน สทธ เสรภาพและ

ความเสมอภาคใดๆ จะเปนจรงไมไดหากขาดกฎหมายทเปนหลกประกนคมครองประชาชน

เพราะเมอไมมกฎหมาย แตละคนกอาจทาตามความพอใจของตน ทาใหเกดการละเมด

สทธและเสรภาพขนได

2.4 หลกการยอมรบเสยงสวนมาก

การอยรวมกนของคนหมมาก ยอมมความขดแยงหรอความเหนไมตรงกน

ตดตามมา ปญหาความขดแยงบางอยางทเกยวของกบความถกผด สามารกใชกฎหมาย

ระเบยบของสงคมหรอกฎศลธรรมมาตดสนได แตความขดแยงบางอยางไมเกยวของกบ

ความถกผด เปนความขดแยงของสวนรวมทตองการทาสงตางๆ ใหดขน ดงนนจงตอง

อภปรายถกเถยงกน แตละฝายชแจงเหตผล จากนนจงลงมตเลอกสงทดทสด ขอเสนอใด

ทเปนเสยงขางมาก กคอวาเปนมตของคนสวนใหญ ซงทกคนตองนามตนไปปฏบต

3. ประเภทของประชาธปไตย

การปกครองระบอบประชาธปไตย แบงออกเปน 2 ประเภท คอ

3.1 ประชาธปไตยโดยทางตรง เปนวธการทประชาชนทกคนมสวนรวมใน

การปกครองโดยตรง เหมาะกบรฐทมประชากรไมมาก เชน นครรฐกรกโบราณ ใหประชาชน

ทกคนรวมกนพจารณาตดสนปญหา แตวธการนไมเหมาะสมกบรฐทมประชากรเปนจานวน

มาก ประชาธปไตย โดยทางออมจงถกนามาใชกบรฐทมประชากรเปนจานวนมาก 3.2 ประชาธปไตยโดยทางออม เนองจากจานวนประชากรของแตละประเทศ

มจานวนมหาศาล ดงนนการใหประชาธปไตยทางตรง จงไมสามารถกระทาได ประเทศตางๆ ทวโลกไดใชวธประชาธปไตยทางออม ซงกคอการเลอกตวแทนเขาไปทาหนาทแทน

ประชาชน การใชอานาจอธปไตยของประชาชนจะใชผานตวแทน ซงไดแก อานาจนตกบ

บญญตคอรฐสภา อานาจบรหารคอรฐบาล อานาจตลาการคอศาล

4. ขอดและขอเสยของระบอบประชาธปไตย

4.1 ขอดของระบอบประชาธปไตย

1) ทาใหประชาชนยดหลกการทถกตอง ชอบธรรม มระเบยบวนย รจก

ประสานผลประโยชนรวมกนของคนภายในชาต เสรมสรางจรยธรรม คณธรรม ความถก

ตองดงามกอใหเกดความเรยบรอยสงบสข ความเจรญงอกงาม ขวญ กาลงใจ ศกดศร

และความภาคภมใจในการเปนเจาของประเทศอยางแทจรง

การเม


รอง

บท ท

4


2) การปกครองระบอบประชาธปไตย เปนการปกครองทประชาชนทกคนมสวนในการปกครองตนเอง เปนเจาของอานาจสงสดของประเทศคออานาจอธปไตย จงทาใหการปกครองมเสถยรภาพ 3) ประชาชนมสทธ เสรภาพ และความเสมอภาคเทาเทยมกน 4) เปนการปกครองทปฏบตตามมตของเสยงสวนมาก ขณะเดยวกนกเคารพเสยงสวนนอย โดยตงอยบนหลกการของประโยชนสวนรวม ความถกตอง และตองไมละเมดสทธและเสรภาพของผอน 5) ชวยแกไขปญหาความขดแยงภายในหมประชาชน ระหวางรฐกบประชาชน หรอระหวางรฐกบรฐ โดยอาศยกฎหมายทกาหนดขนเปนกตกา หรอใชการอภปรายลงมตเพอหาขอสรป

4.2 ขอเสยของระบอบประชาธปไตย 1) ประชาชนสรางความวนวาย เพราะไมเขาใจสทธ เสรภาพและหนาทของตนเองมกใชสทธเสรภาพเกนขอบเขต เชน ประชาชนปดถนนเพราะไมพอใจราคาพชผลตกตา 2) ผแทนราษฎรสรางผลงานในเฉพาะทองถนของตน แตไมสนใจปญหาประเทศชาตเทาทควร 3) ประชาชนไมเขาใจระบอบประชาธปไตย ขาดสานกของประชาธปไตย จงเกดการขายเสยง 4) รฐบาลทมเสยงขางมากในรฐสภา อาจใชความไดเปรยบนจนกลายเปนระบอบคณาธปไตยได 5) ประชาชนเกดความเบอหนาย เพราะเมอเลอกตงไปแลวผแทนขาดความจรงใจตอประเทศชาต 6) ในระหวางการหาเสยง อาจเกดการสาดโคลนทาใหประชาชนเกดความเบอหนายไดเชนกน 7) คาใชจายสง เนองจากระบอบประชาธปไตยจะตองทาการเลอกตงผแทนราษฎรทวประเทศ ซงการเลอกตงแตละครงจะตองเสยคาใชจายเปนจานวนมาก และเมอไดผแทนเหลานมาแลวกตองมคาใชจายดานเงนเดอนดวย 8) กอใหเกดความลาชาในการตดสนใจ การปกครองระบอบประชาธปไตยจาเปนตองใชการอภปราย แลกเปลยนความคดเหน ปรกษาหารอ ถกเถยงปญหาและลงมต ซงแตละขนตอนจะตองใชเวลานาน 9) การปกครองระบอบประชาธปไตย เปนการปกครองทประชาชนปกครองตนเองเปนระบอบการปกครองทดแตใชยาก เพราะประชาชนจะตองมความรความเขาใจถงระบอบประชาธปไตย ดงนน ในทางปฏบตประเทศทสามารถใชการปกครองระบอบประชาธปไตยอยางไดผล จงเปนประเทศทประชาชนมการศกษาสงหรอไดมการปพนฐาน

การศกษา


บท ท

4


222

กจกรรม

ใหผเรยนตอบคาถามตอไปนแลวบนทกคาตอบลงในแบบบนทกผลการเรยนร

เรอง การปกครองระบอบประชาธปไตย

1. จงอธบายความหมายของคาวาการปกครองระบอบประชาธปไตย

2. จงเปรยบเทยบขอดและขอเสยของการปกครองระบอบประชาธปไตย

3. ผเรยนมสวนรวมในกจกรรมทางการเมองตามระบอบประชาธปไตยในเรองใดบาง

แบบบนทกผลการเรยนร

เรอง การปกครองระบอบประชาธปไตย

1. การปกครองระบอบประชาธปไตย หมายถง ................................................

....................................……………………………………………………………………

…………………………………….………………………………………………………

………………………………………………….…………………………………………

2. เปรยบเทยบขอดและขอเสยของระบอบประชาธปไตย

ขอด ขอเสย

3. การมสวนรวมในกจกรรมทางการเมองตามระบอบประชาธปไตย

………………………………………………………………………………………………

………….………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

……………………………………………….………………………………………………………………………………………………………….………………………………

………………………………………………………………………….…………………..

การเม


รอง

บท ท

4


เรองท 2 การปกครองระบอบเผดจการ

1. ความหมายของการปกครองระบอบเผดจการ

การปกครองระบอบเผดจการ หมายถง การปกครองทใหความสาคญแก

อานาจรฐและผปกครองอานาจรฐจะอยเหนอเสรภาพของบคคล คณะบคคลเดยว หรอ

พรรคการเมองเดยว โดยจะถอประโยชนของรฐมากกวาของประชาชน

การปกครองระบอบเผดจการมลกษณะแตกตางจากประชาธปไตย เพราะระบอบ

เผดจการมงใหประชาชนมสวนรวม “นอยทสด” หรอ “ไมม” เลย อกทงยงไมตองการใหม

ฝายคานแตตองการใหมการปฏบตตามอยางเตมท เพราะถอวาฝายคานเปนศตรหรอ

อปสรรคของชาต ระบอบเผดจการเปนระบอบการเมองการปกครองทมมาชานานแลว และ

ไดววฒนาการไปตามกาลเวลา ซงผนาประเทศตางๆ มการนาระบอบเผดจการมาปรบปรง

เพอใหสอดคลองกบสถานการณทนสมยและนาเลอมใส เพอใหเปนทยอมรบของประชาชน

2. หลกการปกครองระบอบเผดจการ

2.1 ยดหลกรวมอานาจการปกครองไวทสวนกลางของประเทศ ใหอานาจอยใน

มอผนาเตมท

2.2 ยดหลกการใชกาลง การบงคบและความรนแรงเพอควบคมประชาชนให

ปฏบตตามความตองการของผนา

2.3 ประชาชนตองเชอฟงและปฏบตตามผนาอยางเครงครด ไมมสทธโตแยงใน

นโยบายหลกการของรฐได

2.4 สรางความรสกไมมนคงในชวตใหแกประชาชน จนประชาชนเกดความหวนวตกเกรงกลวอนทาใหอานาจรฐเขมเขง

2.5 ไมสนบสนนใหประชาชนเขามามสวนรวมทางการเมองการปกครองของประเทศ

2.6 จากดสทธภาพของประชาชนทงดานเศรษฐกจ สงคมและการเมอง 2.7 ยดหลกความมนคง ปลอดภยของรฐเปนสาคญ ยกยองอานาจและความ

สาคญของรฐเหนอเสรภาพของประชาชน 2.8 การใหความสาคญตอการศกษาความมนคงของอานาจรฐ ชาตและผนา

2.9 ผนาหรอคณะผนามกจะดารงตาแหนงอยนาน อาจนานตลอดชวต

2.10 ระบอบเผดจการอาจอนญาตใหมการเลอกตงหรอมรฐธรรมนญ โดยรฐสภา

จะตองออกกฎหมายทรฐบาลเผดจการเหนสมควรเทานน รฐสภาไมมสทธลงมตไมไววางใจ

รฐบาลอานาจของศาลมจากด ไมมสทธทจะพจารณาคดทางการเมอง หรอพจารณาไดแตตองอยภายใตการกากบดแลของรฐบาลเผดจการ

3. ประเภทของการปกครองระบอบเผดจการ

การปกครองระบอบเผดจการแบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก


บท ท

4


224

3.1 ระบอบเผดจการอานาจนยม (Authoritarianism)

ลกษณะสาคญของระบอบเผดจการอานาจนยมคอ อานาจการปกครองจะ

ผกขาดอยในมอของคนกลมเดยว คอ รฐบาลและจะจากดสทธเสรภาพทางการเมองของ

ประชาชน เชน หามประชาชนวจารณการทางานของรฐบาล หามแสดงความคดเหนทเปน

ปรปกษกบรฐบาล หามเผยแพรบทความดานประชาธปไตย หามชมชนประทวงรฐบาล

สรปกคอหามทากจกรรมการเมองทกกจกรรม

แตสงทระบอบเผดจการอานาจนยมยงสามารถใหเสรภาพกบประชาชน คอ ดาน

เศรษฐกจและสงคม ไดแก

1) ประชาชนมเสรภาพทจะเลอกนบถอศาสนา

2) มเสรภาพในการดารงชวตสวนตว

3) มสทธในครอบครว

4) สามารถกอตงกลมเศรษฐกจและสงคมได เชน จดตงสมาพนธ และ

สมาคมตางๆ ทไมเกยวของกบการเมอง

5) มเสรภาพในทางเศรษฐกจ เชน เศรษฐกจ เชน สามารถเลอกประกอบ

อาชพได เปนตน หากกจกรรมใดคมคามตอเสถยรภาพของรฐบาลกจะถกหาม

ระบอบเผดจการอานาจนยมแบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ เผดจการอานาจ

นยมทหารและระบอบเผดจการฟาสซสต

3.1.1 ระบอบเผดจการทหาร

ระบอบเผดจการทหาร เปนระบอบทผนาฝายทหารเปนผใชอานาจเผดจการปกครองประเทศโดยตรง โดยใชกฎอยการศกหรอรฐธรรมนญเผดจการทรฐบาลหรอคณะ

ของคนสรางขนเพอใชเปนเครองมอการลดรอนสทธเสรภาพทางการเมองของประชาชนและ

เปนเครองมอในการปกครองของประเทศ

รฐบาลเผดจการทหารของทกประเทศมกจะใชวธเดยวกนในการคมอานาจ

กลาวคอ ในชวงทประเทศไดรบภยคมคามจากคอมมวนสต หรอมภยคมคามดานความ

มนคง หรอเกดความระสาระสายภายในประเทศ หรออยในภาวะสงคราม ฯลฯ ผนาฝาย

ทหารจะใชชวงจงหวะดงกลาวทาการยดอานาจ โดยฝายผนาทหารมกจะใหคาสญญาวาเมอประเทศคนสภาวะปกตกจะคนอานาจการปกครองหรออานาจอธปไตยใหประชาชนดงเดม

แตเมอเวลาผานพนไปกจะยงคงอยในอานาจโดยอางวาสถานการณดานความมนคงยงไม

เปนทไววางใจ จนกระทงประชาชนหมดความอดทนตอระบอบเผดจการ จงทาการเรยกรอง

เดนขบวน ในทสดกสามารถโคนลมระบอบเผดจการทหารได ตวอยางการเรยกรอง

ประชาธปไตยของประชาชนเชน ในประเทศไทย คอเหตการณวนมหาวปโยคหรอวนท14 – 16 ตลาคม 2516 เหตการณนองเลอดวนท 6 ตลาคม 2519 เหตการณนองเลอด

17 พฤษภาคม 2535 เหตการณทเกดขนในประเทศฟลปปนสเพอเรยกรองประชาธปไตย

จากประธานาธบดมารกอส จนประธานาธบดมารกอสตองหนไปตางประเทศ เปนตน

การเม


รอง

บท ท

4


3.1.2 ระบอบเผดจการฟาสซสต

ระบอบเผดจการฟาสซสต เปนระบอบเผดจการทไดรบการสนบสนนจาก

กลมนกธรกจและกองทพ มชอสทธทางการเมองวา “ลทธฟาสซสม” เกดขนครงแรกใน

ประเทศอตาลชวงหลงสงครามโลกครงท 1 โดยมผนาคอมสโสลนในสมยป พ.ศ. 2473 – 2486

ตอมาไดประสานสอดคลองกบขบวนการทางการเมองของเยอรมน นนคอ “ขบวนการนาซ”

ซงมฮตเลอร เปนผนาในสมยป พ.ศ. 2476 – 2488

แมวาเผดจการนาซจะมหลกการคลายคลงกบฟาสซสต แตหลกการ

ชาตนยมของเผดจการนาซจะรนแรงกวาเผดจการฟาสซสต กลาวคอ เผดจการนาซมความ

เชอวา มนษยแตละชาตพนธมความสามารถตางกน ชนชาตเยอรมนเปนชาตพนธทเขมแขง

ฉลาดทสด จงสมควรทจะเปนปกครองโลก รวมทงการโยนความผดของทกปญหา เชน

ปญหาเศรษฐกจตกตา ตวการสาคญทกดกรอนเศรษฐกจของเยอรมน ฯลฯ ไปใหชาวยว

เปนแพะรบบาป ชาวยวนบพนนบหมนคนจงตองสญเสยชวตเพราะลทธชาตนยมของนาซ

ระบอบเผดจการฟาสซสต จะมนโยบายการขยายอาณาเขตเปน

จกรวรรดนยมดงจะเหนไดจากหลงสงครามโลกครงท 2 ไดมการประชมของสหประชาชาต

ซงทกชาตทประชมตางเหนตองตองกนวา ลทธจกรวรรดนยมเปนตวการสาคญทกอใหเกด

สงครามโลกทง 2 ครงดงนน ประเทศองกฤษ ฝรงเศส เนเธอรแลนดและสเปน จงปลด

ปลอยประเทศในอาณานคมของตน เชน มาเลเซย อนเดย พมา เวยดนาม กมพชา ลาว

อนโดนเซย ฯลฯ พรอมกนนประเทศเยอรมนกถกแบงออกเปน 2 สวนคอเยอรมนตะวน

ออกมรสเซยเปนผควบคม และเยอรมนตะวนตกมสหรฐอเมรกาเปนผควบคม ญปนถก

สหรฐอเมรกาเปนผควบคม ทาใหลทธเผดจการฟาสซสตซงเปนลทธจกรวรรดนยมสญสนไป

3.2 ระบอบเผดจการเบดเสรจนยม (Totalitarianism) ประชาชนถกจากดสทธเสรภาพทกดาน คอ ทงดานการเมองการปกครอง

เศรษฐกจ และสงคม รวมทงถกควบคมในดานวถชวตความเปนอย การศกษา มการลงโทษ

ผแสดงตวเปนปฏปกษตอรฐบาลอยางรนแรง

กลาวคอ ระบอบเผดจการเบดเสรจนยม ไมเพยงควบคมประชาชนในดานการเมอง เชน หามการแสดงความคดเหน การรวมกลม การชมชนทเปนปฏปกษกบรฐบาล

ยงควบคมทงดานเศรษฐกจและสงคมอกดวย เชน ศาสนา (สอนวาศาสนาเปนสงงมงาย) วฒนธรรมและการศกษา (รฐหรอคอมมนจะทาหนาทชวยพอแมในการเลยงดเดกในชวงท

พอแมไปทางานและจะสอนใหเดกรบใชสงคม ซงหมายถงชนชนกรรมาชพหรอชนชน

กรรมกร การศกษาในระดบสงกยงคงเนนการรบใชชนชนกรรมาชพ) หรอแมแตการประกอบอาชพ การพกผอนหยอนใจ ทกอยางทาเพอชนชนกรรมาชพทงสน ระบอบเผดจการ

ประเภทนเขาไปควบคมทงทางการเมอง เศรษฐกจสงคม รวมทงความคดจตสานกของ

คนในสงคม


บท ท

4


226

4. ความเชอของระบอบเผดจการ

การปกครองระบอบเผดจการไมวาจะเปนประเภทใด มความเชอดงน

4.1 รฐหรอพรรคทปกครองรฐเปนผทสามารถนาความผาสกมาสประชาชนอยาง

แทจรง ฉะนน ประชาชนจงตองเหนคณคาของรฐและตองใหความชวยเหลอกจการของรฐ

ทกประการ

4.2 จดหมายของรฐ ความตองการของพรรคถอเปนวตถประสงคสาคญ

ประการแรกสทธเสรภาพของประชาชนไมมความสาคญเทากบความตองการของพรรคหรอรฐ

4.3 เชอวารฐหรอพรรคมอานาจ มฐานะเหนอประชาชนทวไป

4.4 ประชาชนยอมเกดมาเพอเปนเครองมอรฐ และมหนาทประการเดยว คอ

ใหความรวมมอตอรฐ เชอฟงรฐ เพอใหรฐไดบรรลถงวตถประสงคทกาหนดไว

4.5 รฐหรอพรรคทปกครองรฐ ควรจะอานาจ มสทธ ประชาชนมหนาทเพยง

อยางเดยว

5. ขอดและขอเสยของการปกครองระบอบเผดจการ

5.1 ขอดของการปกครองระบอบเผดจการ

1) สามารถตดสนปญหาตางๆ ไดรวดเรววาระบออบประชาธปไตย เพราะไมตองรอผลประชม 2) การแกปญหาบางอยาง สามารถทาไดดกวาระบอบประชาธปไตย เชน การปราบการจลาจล การกอการรายหรอปญหาทเปนภยตอสงคม เพราะสามารถใชวธการทรนแรงและเฉยบขาดกวา 3) สามารถแกปญหาวกฤตหรอเหตการณฉกเฉนไดอยางรวดเรว 4) มกาลงกองพนและอาวธเขมแขง เปนทยาเกรงของประเทศเพอนบาน 5) มสวนใหเกดความเจรญกาวหนาในการพฒนาประเทศดานตาๆ โดยเฉพาะดานเศรษฐกจ 6) มสวนกอใหเกดการปกครองทมประสทธภาพเพราะมการใชอานาจบงคบโดยเดดขาดและรวดเรวทนททนใด ทาใหขาราชการของรฐมความกระตอรอรน 5.2 ขอเสยของการปกครองระบอบเผดจการ 1) เปนการลดรอนสทธและเสรภาพขนพนฐานของประชาชน ซงเปนสงทสาคญทสดของการเมองการปกครอง 2) เปนการปกครองของคนกลมนอย จงทาใหเกดคงวามผดพลาดในการทางานไดงาย 3) มงผลประโยชนเฉพาะกลมหรอพรรคพวกของตน 4) จากดและขดขวางสทธเสรภาพของประชาชนเปนการละเมดสทธมนษยชน 5) สกดกนมใหผมความสามารถเขามามสวนรวมในการสรางสรรคความเจรญกาวหนาของประเทศ

6) บานเมองไมสงบสขมผตอตานดานใชกาลงอาวธเขาตอสกบรฐบาล

การเม


รอง

บท ท

4


7) ผปกครองอาจเหลงอานาจหรอปลอยใหพรรคพวกบรวารเขามาแสวงหาผล

ประโยชนสวนตวโดยไมสจรต

8) เปดชองใหมหาอานาจเขามาแทรกแซงได

9) กอใหเกดการนองเลอดตดตามมาในภายหลง เพราะประชาชนยอมตองเรยก

รองอานาจอธปไตยกลบคน

10) นาประเทศไปสความหายะ เชน ฮตเลอร มสโสลน และนายพลโตโจ นา

ประเทศเยอรมน อตาลและญปนเขาสสงครามโลกครงท 2 และแพสงครามในทสด

กจกรรม

ใหผเรยนตอบคาถามตอไปนแลวบนทกผลการเรยนร

เรอง การปกครองระบอบเผดจการ

1. จงสรปหลกการของการปกครองระบอบเผดจการมาสก 3 ขอ

2. จงเปรยบเทยบขอดและขอเสยของการปกครองระบอบเผดจการ


เรอง การปกครองระบอบเผดจการ

1. สรปหลกการของการปกครองระบอบเผดจการ 3 ขอ

1.1. ...........................................................................................................

..................................………………………………………………………………………

1.2. ……………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

1.3 ……………………………………………………………………………

……………….…………………………………………………………………………… 2. เปรยบเทยบขอดและขอเสยของระบอบเผดจการ

ขอด ขอเสย


บท ท

4


228

เรองท 3 พฒนาการของระบอบประชาธปไตยของประเทศตางๆ ในโลก

1. จดเรมตนของระบอบประชาธปไตย “ยคโบราณ” มหลายประเทศ เชน

1.1 ประเทศกรก

ระบอบประชาธปไตย มจดเรมตน เกดขน ณ นครรฐกรกโบราณ ในชวงครสต

ศตวรรษท 5 ซงเปน “ยคโบราณ” หรอบางท เรยกวา “ยคกรซโบราณ” โดยในยคน

ถอวาเปนการปกครองระบอบประชาธปไตย “โดยทางตรง” ซงแตเดมนน มการปกครอง

ระบอบประชาธปไตยแบบ “เอเธนส” กลาวคอ

1. มการคดเลอกพลเมองธรรมดาจานวนมาก เขาสระบบรฐบาล และศาล

2. มการชมนมของพลเมองทกชนชน โดยชายชาวเอเธนสทกคนจะไดรบ

อนญาตใหอภปรายและลงคะแนนเสยง ในสมชชาได แตคาวา “พลเมอง” นนไมรวมไป

ถง “ผหญง” และ “ทาส” ซงจากจานวนประชาชนผอยอาศย กวา 250,000 คน จะ

มผไดรบสถานการณเปน “พลเมอง” เพยง 30,000 คนเทานน และคนทจะไปปรากฏ

ตวในสมชชาประชาชนเพยง 5,000 คนเทานน

1.2 ประเทศซเรย

ประเทศซเรยในยคโบราณเปนเพยงเกาะชอ “เกาะอารวด” ไดถกกอตงขน

เมอ ครสตสหสวรรษท 2 กอนครสตกาลโดยชาว “ฟนเซยน” ซงถกนบวา เปนตวอยาง

ของประชาชาธปไตยทพบในโลก เนองจาก ประชาชนจะถออานาจ “อธปไตย” ของตนเอง

1.3 ประเทศอนเดย

ประเทศอนเดย เปนอกประเทศหนงซงมการพจารณาไดวามการปกครองระบอบ

ประชาธปไตย โดยการปกครองของ “เวสาล” (ปจจบน คอ รฐพหาร” นบเปนรฐบาล

แรกของโลก แตอยางไรกตามกยงมเสยงคดคานวา “เวสาล” นาจะเปนการปกครอง แบบ

“คณาธปไตย” มากกวา

1.4 สาธารณรฐโรมน

สวนสาธารณรฐโรมนนน กมการสนบสนนการปกครองระบอบประชาธปไตย

เชนมการออกกฎหมาย แตกไมเปนประชาธปไตยอยางสมบรณ เนองจาก ชาวโรมน

มการเลอกผแทนเขาสสภากจรง แตไมรวมถงสตร ทาสและคนตางดาวทมมากจานวน

มหาศาล

2. ยคกลาง

ในชวงยคกลาง ไดมรปแบบหลายอยางทเกยวของกบการเลอกตงหรอสมชชา

ถงแมวาบอยครง จะเปดโอกาสใหกบประชาชนเพยงสวนนอยเทานน อยางเชน เครอจกรภพ

โปแลนด – ลทวเนย ในนครรฐเวนช ชวงอตาลยคกลาง รฐในไทรอลเยอรมน และสวตเซอร

การเม


รอง

บท ท

4


แลนด รวมไปถงนครพอคาอสระซะไก ในชวงครสตศตวรรษท 16 ในญปน เนองจากการ

ปกครองรปแบบตางๆ ทกลาวมานนประชาชนมสวนรวมเพยงสวนนอยเทานน จงมกจะ

ถกจดวาเปนคณาธปไตยมากกวา และดนแดนยโรปในสมยนนยงคงปกครองภายใตนกบวช

และขนนางในยคศกดนาเปนสวนมาก

อยางไรกตามในชวง “ยคกลาง” รปแบบการปกครองของหลายประเทศกมลกษณะ

ใกลเคยงกน “ระบอบประชาธปไตย” แตกยงเปนประชาธปไตยทไมสมบรณ เชน

2.1 ระบบกลมสาธารณรฐคอสแซคในยเครน (ครสตศกราช 16 – 17) ม

การเปดโอกาสใหผแทนจากตาบลตางๆ เลอกตาแหนงสงสด ซงเรยกวา “เฮดมน”

(Hetman) แตเนองจากสาธารณรฐคอสแซคเปนรฐทางการทหารอยางเตมตว จงทาใหการ

เลอก “เฮดมน” จากดอยเฉพาะผรบราชการทหารคอสแทคเทานน

2.2 ประเทศองกฤษ (ค.ศ. 1265) แมจะมการจดตงรฐสภาพทมาจากการ

เลอกตงกจรง แตขนอยกบความพงพอใจของกษตรย มากกวาเสยงของประชาชน ดงนน

ภายหลงจากมการปฏบต ในป ค.ศ. 1688 และมการบงคบใชพระราชบญญตสทธในป ค.ศ.

1689 ทาใหประชาชนมสทธในการเลอกสมาชกรฐสภาเพมมากขนทละนอย จนกระทง

กษตรยเปนประมขแตเพยงในนามเทานน

2.3 สหพนธไอโรโควอส (Inqeeois Confederacy) รปแบบประชาธปไตย

ของสหพนธไอโรโควอส ปรากฏ ในแบบการปกครอง “ระบบชนเผา” ซงผทจะสามารถ

เปนผนาไดตองมาจาก สมาชกเพศชายของ “ชนเผา” เทานน

3. ครสตศตวรรษท 18 – 19

ในชวงครสตศตวรรษท 1 8 -19 กไดเหนพฒนาการของระบอบประชาธปไตย

ชดเจนขน สมบรณขนกวายคกลาง หลายประเทศ ถงแมวาจะเปนประชาธปไตยทเคารพ

เสยงสวนนอยกตาม เชน

3.1 ประเทศสหรฐอเมรกา (ค.ศ. 1788) แมวาจะไมมคาจากดความของคา

วาประชาธปไตย แตวาเหลาผกอตงสหรฐอเมรกาไดกาหนดรากฐานของแนวปฏบตของ

อเมรกนเกยวกบเสรภาพและความเทาเทยมใหกบบรษเจาจองทดนผวขาว รฐธรรมนญแหง

สหรฐอเมรกา ซงมผลบงคบใชตงแตป ค.ศ. 1788 เปนตนมา ไดกาหนดใหมรฐบาลทมา

จากการเลอกตง รวมไปถงการปกปองสทธและเสรภาพของประชาชน

3.2 ประเทศฝรงเศส (ค.ศ. 1789) ในป ค.ศ. 1789 ภายหลงจากการปฏวต

ฝรงเศส ไดมการประกาศใชคาประกาศวาดวยสทธมนษยชนและสทธพลเมอง และมการ

เลอกตงสมชชาแหงชาตฝรงเศส โดยบรษทกคน แตกมอายไมยนยาวนก

3.3 ประเทศนวซแลนด (ค.ศ. 1867) แนวซแลนดไดใหสทธการเลอกตงกบ

ชาวเมารพนเมองในป ค.ศ. 1867 ชายผวขาวในป พ.๕. 1876 และผหญงในป ค.ศ.

1893 ซงนบเปนประเทศแรกทใหสทธการเลอกตงกบพลเมองทงหมด แตสตรยงไมไดรบ

อนญาตใหสมครรบเลอกตงไดจนกระทงป ค.ศ. 1910


บท ท

4


230

4. ชวงครสตศตวรรษท 20 4.1 ในชวงครสตศตวรรษท 20 ไดมการเปลยนแปลงรปแบบการปกครองเปนระบอบประชาธปไตยทเคารพสทธของเสยงขางนอยจานวนมาก จนทาใหเกด “กระแสประชาธปไตย” ซงประสบความสาเรจในหลายพนทของโลก ซง มกเปนผลมาจากสงคราม การปฏวต การปลดปลอยอาณานคม และสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและศาสนา ภายหลงจากการสนสดของสงครามโลกครงทหนง และการลมสลายของจกรวรรดออสเตรย – ฮงการ และจกวรรดออตโตมน ทาใหเกดรฐชาตจานวนมากในทวปยโรป ซงสวนใหญมการปกครองในระบอบประชาธปไตย ในชวงครสตทศวรรษ 1920 ระบอบประชาธปไตยไดมการเจรญขน แตผลของภาวะเศรษฐกจตกตาครงใหญ ไดทาใหความเจรญดงกลาวหยดชะงกลง และประเทศในแถบยโรป ละตนอเมรกา และเอเชย ไดเปลยนแปลงรปแบบไปสการปกครองในระบอบเผดจการมากขน ทาใหเกดเปนสทธฟาสซสต ในนาซเยอรมน อตาล สเปนและโปรตเกส รวมไปถงรฐเผดจการในแถบคาบสมทรบอลตก คาบสมทรบอลขาน บราซล ควบา สาธารณรฐจนและญปน เปนตน ภายหลงจากการสนสดของสงครามโลกครงทสอง ทาใหเกดผลกระทบในดานตรงกนขามในทวปยโรปตะวนตก ความสาเรจในการสรางระบอบประชาธปไตยในออสเตรย อตาล และญปนสมยยดครอง ซงไดเปนตนแบบของทฤษฎการเปลยนแปลงระบอบการปกครอง อยางไรกตาม กลมประเทศในยโรปตะวนออก รวมไปถงเขตยดครองของโซเวยตในเยอรมนน ซงถกบงคบใหมการเปลยนแปลงไปสการปกครองในระบอบคอมมวนสตตามคายตะวนออก หลงจากการสนสดของสงครามโลกครงทสองยงสงผลใหเกดการปลดปลอยอาณานคม และประเทศเอกราชใหมสวนใหญจะสนบสนนใหมการปกครองในระบอบประชาธปไตย และอนเดยไดกลายมาเปนประเทศทปกครองในระบอบประชาธปไตยทมจานวนประชากรมากทสดในโลก และดาเนนตอไปอยางไมหยดยง ในชวงหนงทศวรรษภายหลงสงครามโลกครงทสอง ชาตตะวนตกทปกครองในระบอบประชาธปไตยสวนใหญไดมระบบเศรษฐกจแบบผสม และดาเนนการตามรปแบบรฐสวสดการ สะทอนใหเหนถงความสอดคลองกนระหวางราษฎรกบพรรคการเมองในชวงครสตทศวรรษ 1950 และ 1960 เศรษฐกจทงในกลมประเทศตะวนตกและกลมประเทศคอมมวนสต ในภายหลงเศรษฐกจทอยภายใตการควบคมของรฐบาลไดลดลง เมอถงป ค.ศ.1960 รฐชาตสวนใหญไดมการปกครองในระบอบประชาธปไตย ถงแมวาประชากรสวนใหญของโลกจะยงคงมการจดการเลอกตงแบบตบตา และการปกครองในรปแบบอนๆ อย

สรป

ในชวงปลายครสตศตวรรษท 19 ประชาธปไตยทเคารพเสยงขางนอยยงคง

มอายสน และหลายประเทศมกจะกลาวอางวาตนไดใหสทธการเลอกตงกบพลเมอง

ทงหมดแลว

การเม


รอง

บท ท

4


กระแสของการเปลยนแปลงไปสระบอบประชาธปไตย นาไปสความเจรญกาวหนาของรปแบบ ประชาธปไตยทเคารพสทธของเสยงขางนอยในหลายรฐชาต เรมจากสเปน โปรตเกส ในป ค.ศ. 1974 รวมไปถงอกหลายประเทศในทวปอเมรกาใต เมอถงปลายครสตทศวรรษ 1970 และตนครสตทศวรรษ 1980 ซงไดเปลยนแปลงมาจากระบอบเผดจการทหาร มาเปนรฐบาลพลเรอน ตามดวยประเทศในเอเชยตะวนออกและเอเชยใต ระหวางชวงตนถงกลางครสตทศวรรษ 1980 และเนองจากความเสอมถอยทางเศรษฐกจของสหภาพโซเวยต รวมไปถงความขดแยงภายในทาใหสหภาพโซเวยตลมสลาย และนาไปสจดสนสดของสงครามเยน ตามมาดวยการเปลยนแปลงระบอบการปกครองภายในกลมประเทศยโรปตะวนออกในคายตะวนออกเดม นอกเหนอจากนน กระแสของระบอบประชาธปไตย ไดแพรขยายไปถงบางสวนของทวปแอฟรกา ในชวงครสตทศวรรษ 1990 โดยเฉพาะอยางยงในแอฟรกาใต ความพยายามบางประการในการเปลยนแปลงระบอบการปกครองยงพบเหนอยในอนโดนเซย ยโกสลาเวย ยเครน เลบานอนและครกซสถาน 4.2 ระบอบประชาธปไตยในประเทศไทย ประเทศไทยไดเขาสการปกครองระบอบประชาธปไตยอยางเปนทางการในป พ.ศ. 2475 สมยรชกาลท 7 โดยมเหตการณสาคญทแสดงถงความพยายามทจะพฒนาประชาธปไตยอยางแทจรง ดงน 1) เหตการณสมยประชาธปไตย พ.ศ. 2475 – 2535 (สมยรชกาลท 7 – กอน 14 ตลาคม 2516) รปแบบการปกครองสมยรชกาลท 6 -7 ยงคงยดรปแบบการปกครองสมยรชกาลท 5 มการปรบปรงแกไขบางเพยงเลกนอย ทง 2 พระองคไดตระหนกถงการเปลยนแปลงการปกครองทคงจะมขนในภายขางหนา สมยรชกาลท 6 ไดมการจดตง “ดสตธาน” ใหเปนนครจาลองในการปกครองแบบประชาธปไตย จนเมอวนท 24 มถนายน พ.ศ. 2475 หลงจากทรชกาลท 7 ทรงครองราชยได 7 ป คณะผกอการซงเรยกตวเองวา “คณะราษฎร” ประกอบดวยทหารบก ทหารเรอและพลเรอน จานวน 99 คน ไดทาการยดอานาจ และเปลยนแปลงการปกครองจากระบบสมบรณาญาสทธราช หรอ “ราชาธปไตย” มาเปนระบบการปกครองแบบ “ประชาธปไตย” และไดอญเชญรชกาลท 7 ขน เปนกษตรยภายใตรฐธรรมนญ นบไดวารชกาลท 7 ทรงเปนกษตรยองคแรกในระบอบประชาธปไตย 2) มลเหตของการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 1. ภาวะเศรษฐกจตกตาทวโลก หลงสงครามโลก รฐบาลตองการลดรายจาย โดยปลดขาราชการบางสวนออก ผถกปลดไมพอใจ 2. ผทไปเรยนจากตางประเทศเมอกลบมาแลวตองการเปลยนแปลงประเทศใหทนสมยเหมอนประเทศทเจรญแลว 3. ความเหลอมลาตาสงระหวางขาราชการและประชาชน จงตองการสทธเสมอภาคกน 4. ระบบสมบรณาญาสทธราชยไมสามารถแกปญหาพนฐานชวตของราษฎรได


บท ท

4


232

3) ลกษณะการปกครองหลงเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475

1. พระมหากษตรยทรงเปนประมขภายใตรฐธรรมนญ

2. รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศ

3. อานาจอธปไตย เปนของปวงชนชาวไทยและเปนอานาจสงสดในการ

ปกครองประเทศ

4. ประชาชนใชอานาจอธปไตยผานทางรฐสภา รฐบาลและศาล

5. ประชาชนมสทธเสรภาพเทาเทยมกน

6. ประชาชนเลอกตวแทนในการบรหารประเทศ ซงเรยกวา รฐบาล หรอ

คณะรฐมนตร

7. ในการบรหารราชการแผนดน แบงเปน 3 สวนคอ

1) การปกครองสวนกลาง แบงเปน กระทรวง ทบวง กรมตางๆ

2) การปกครองสวนภมภาค แบงเปน จงหวด และอาเภอ

3) การปกครองสวนทองถนแบงเปนองคการบรหารสวนจงหวด

เทศบาล สขาภบาล และองคการบรหารสวนตาบล

การเปลยนแปลงการปกครองของไทยเปนไปอยางสงบไมรนแรงเหมอนบางประเทศ

อยางไรกตามลกษณะการเมองการปกครองมไดเปนประชาธปไตยโดยสมบรณ อานาจบาง

สวนตกอยกบผนาทางการเมอง หรอผบรหารประเทศ มการขดแยงกนในดานนโยบายม

การแยงชงผลประโยชน เปนเหตใหเกดการปฏวตรฐประหารขนหลายครงระบบการปกครอง

ของไทย จงมลกษณะกลบไปกลบมาระหวางประชาธปไตยกบคณาธปไตย (การปกครอง

โดยคณะปฏวต)

4. ประชาธปไตย หลง 14 ตลาคม 2516

จอมพลถนอม กตตขจร ไดขนเปนนายกรฐมนตร เมอป 2511 หลงมการ

ประกาศใชรฐธรรมแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2511 ซงใชเวลารางถง 10 ป แต

หลงจากบรหารประเทศมาเพยง 3 ปเศษ จอมพลถนอม กตตขจร และคณะไดทาการปฏวตตนเองและลมเลก รฐธรรมนญฉบบน เมอวนท 17 พฤศจกายน 2514 และไดเขาควบคม

การบรหารประเทศ ในฐานะหวหนาคณะปฏวต การบรหารประเทศโดยคณะปฏวต ซงนา

โดย จอมพลถนอม กตตขจร จอมพลประภาส จารเสถยร และ พ.อ.ณรงค กตตขจร หรอกลม ถนอม ประภาส – ณรงค ถกมองวาเปนการทาการปฏวตเพอผลประโยชนของ

ตนเองและกลม มการคอรรปชนเกดขนมากมายในทสด นสต นกศกษา และประชาชน

ไดรวมกนเรยกรองรฐธรรมนญและขบไลรฐบาล จนนาไปสเหตการณนองเลอดในวนท 14 ตลาคม 2516 ซงเรยกเปน “วนมหาวปโยค” และในทสดจอมพลถนอม กตตขจร และคณะ

ตองลาออกจากตาแหนงและเดนทางออกนอกประเทศภายหลงเหตการณ 14 ตลาคม 2516

การเม


รอง

บท ท

4


นายสญญา ธรรมศกด ไดขนเปนนายกรฐมนตรระยะหนงในระยะนถอวาเปนการ

ตนตวในทางประชาธปไตยอยางมาก มการเรยกรองสทธเสรภาพมากขน มการจดหยดงาน

(Strife) มการแสดงออกในทางเสรภาพดานการพด การเขยน จานวนหนงสอพมพไดมออก

จาหนายมากขน มกลมพลงทางการเมองเกดขนมากมาย มการเดนขบวน เพอเรยกรอง

สทธและผลประโยชนหลายครงเหตการณเหลานไดสรางความเบอหนายใหกบประชาชนเรอยมา

อกทงคณภาพของผแทนราษฎรไมดไปกวาเดม นสตนกศกษาไดเขาไปยงเกยวในเหตการณ

วนวายตางๆ

จนในทสดเกดวกฤตการณนองเลอด 6 ตลาคม 2519 ทหารในนาม “คณะปฏรป

การปกครองแผนดน” ไดเขายดอานาจจากรฐบาล ม.ร.ว. เสนย ปราโมช และคณะปฏรป

การปกครองแผนดนไดแตงตงนายธานนทร กรยวเชยร เปนนายกรฐมนตร นายธานนทร

กรยวเชยร บรหารประเทศมาไดเพยง 1 ป

คณะปฏรปฯ ไดยดอานาจอกครงหนง และครงหลงนไดแตงตงพลเอก เกรยงศกด

ชมะนนท เปนนายกรฐมนตร พลเอก เกรยงศกด ชมะนนท เปนนายกรฐมนตรถงวนท

29 กมภาพนธ 2523 จงไดลาออกจากตาแหนง

พลเอก เปรม ตณสลานนท ไดขนเปนนายกรฐมนตรตอจาก พลเอกเกรยงศกด

ชมะนนท ดารงตาแหนงมาจนถงวนท 4 สงหาคม 2531 รวมระยะเวลา 8 ปเศษ ไดม

การปรบปรงคณะรฐบาลหลายครง ในระหวางดารงตาแหนง มผพยายามทาการรฐประหาร

ถง 2 ครง แตไมสาเรจ สมย พลเอกเปรม ตณสลานนท ไดชอวาเปนหวเลยวหวตอทสาคญ

ทางดานการเมองการปกครองมการพฒนาโครงสรางทางการเมอง ใหเขมแขงรวมถงการ

พฒนาโครงสรางทางดานเศรษฐกจและสงคมของประเทศใหกาวหนาดวย

พลเอกชาตชาย ชณหะวน ไดขนเปนนายกรฐมนตร ตอจากพอเอกเปรม ตณสลานนท

เมอวนท 4 สงหาคม 2531 และถอไดวาเปนคณะรฐมนตรทมาจากการเลอกตง ซงเปน

ความชอบธรรมในกระบวนการบรหารตามระบอบประชาธปไตย รฐบาลพลเอกชาตชาย ชณหะวณ ไดถกคณะทหารซงเรยกตนเองวา คณะรกษา

ความสงบเรยบรอยแหงชาตทาการยดอานาจ เมอวนท 23 กมภาพนธ 2534 และไดแตงตงให นายอานนท ปนยารชน เปนนายกรฐมนตร

คณะรฐบาลของนายอนนท ปนยารชน ทาการบรหารประเทศมาไดปเศษจงพน

จากตาแหนงไปเมอมรฐบาลชดใหมนาโดย พลเอกสจนดา คราประยร เปนนายกรฐมนตร

รฐบาลโดยพลเอก สจนดา คราประยร ไมไดผานการเลอกตงจงถกตอตานจาก

พรรคการเมองบางพรรค นสตนกศกษาและประชาชนบางกลม จนนาไปสเหตการณ

“พฤษภาทมฬ” เมอวนท 15 – 17 พฤษภาคม 2535 ในทสด พลเอกสจนดา คราประยรไดลาออกจากตาแหนง

นายอานนท ปนยารชน ไดกลบมาเปนนายกรฐมนตรอกครงหนง โดยมเปาหมาย

สาคญทการยบสภาเพอเลอกตงใหมและเมออยในตาแหนงไดประมาณ 3 เดอนเศษ จงได


บท ท

4


234

ทาการยบสภา เมอมการเลอกตงใหม นายชวน หลกภย ไดเปนนายกรฐมนตร ตงแตวนท

23 กนยายน 2535 เปนตนมา

5. ประชาธปไตยกบการมสวนรวมในประเทศไทย

การเปดโอกาสใหประชาชนไดมสวนรวมในทางการเมอง เปนพฒนาการมสวนรวม

ในทางการเมองไทยแบบพหนยม (Pluralism) หรอเปนแนวความคดทเคารพความแตกตาง

(Diff erence) และความหลากหลาย (Diversity) ในมตตางๆ ของผคนในสงคมตงแต

การเมอง ชวตทางสงคม และวฒนธรรม (ธรยทธ บญม , 2543) อนเปนการสงเสรมให

ประชาชนไดมสวนรวมในการผลกดนหรอการพฒนาทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคม

กอใหชมชนเขมแขง หรอทเรยกวา “ประชาสงคม” ในปจจบน ทงน ไดมการนาเสนอแนว

ความคดเรองพหนยมกนมาตงแตยคแหงการตอสเพอประชาธปไตย 14 ตลาคม 2516

แตชวงนนอดมการณประชาธปไตยไดเลอนหายไป โดยมแนวความคดเกยวกบสงคมนยม

มาแทนท

จนกระทงทศวรรษทผานมา (นบจากเหตการณพฤษภา 2535) เปนชวงหวเลยว

หวตอของการปฏรปการเมองไทย ประชาชนนกการเมอง นกวชาการ สอมวลชน องคกร

เอกชน และสภารางรฐธรรมนญ ไดใหความสาคญกบ “การมสวนรวมในทางการเมอง”

(Political Participation) มากเปนพเศษ จนดเหมอนวาจะเปนคาทมความหมายยงใหญ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 นบตงแตกรอบเบองตนของราง

รฐธรรมนญ เจตจานงของสภารางรฐธรรมนญ สาระสาคญของรฐธรรมนญจงลวนแตมผล

ใหประชาชนไดมสวนรวมในทางการเมองทกระดบในกระบวนทางการเมองมากยงขน และ

ยงไดขยายการรบรองสทธขนพนฐาน (Basic Rights or Fundamental Rights) สทธ

ในการแสดงความคดเหน โดยการพด การเขยน การพมพ การโฆษณา และการสอความ

หมาย โดยวธอน เปนตน และสทธของพลเมอง (Citizen’s Rights) เชน สทธออกเสยง

เลอกตงและสมครรบเลอกตง เสรภาพในการรวมกนเปนพรรคการเมอง เปนตน เพอเออ

ประโยชนตอการมสวนรวมในทางการเมองของประชาชน

ตามเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 นน นบเปนคณปการอนยงใหญของการปฏรปการเมอง มผลใหประชาชนมชองทางเขามสวน

รวมในทางการเมอง ในทกมตแหงกระบวนการทางการเมองการปกครองในระบอบ

ประชาธปไตยทงในแนวราบ (รปแบบหรอวธการ) และแนวตง (ขอบเขตหรอจานวนของ

ประชาชนผมสทธสวนรวมในทางการเมอง) โดยบญญตไวชดเจนในหมวด 5 แนวนโยบาย

พนฐานแหงรฐ มาตรา 76 ดงน “มาตรา 76 รฐตองสงเสรมและสนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการ

กาหนดนโยบาย การตดสนใจทางการเมอง การวางแผนพฒนาทางการเมอง เศรษฐกจ และ

สงคม รวมทงการตรวจสอบการใชอานาจรฐทกระดบ”

นอกจากนน บทบญญตแหงรฐธรรมฉบบใหมอกหลายมาตามกไดเปดโอกาสให

การเม


รอง

บท ท

4


ประชาชนมสวนรวมในทางการเมองอยางเปนรปแบบเดนชดอยางทไมเคยปรากฏมากอนใน

รฐธรรมนญทง 15 ฉบบทประเทศไทยเคยใชมา สทธมสวนรวมในทางการเมองของประชาชน

ตามรฐธรรมนญฉบบใหมจงไดเปดกวางขนทงดานรปแบบ หรอวธการของการสวนรวมใน

ทางการเมองของประชาชน และขอบเขตกลมหรอจานวนของประชาชนผมสทธสวนรวมใน

ทางการเมอง กอใหเกด “ระบอบประชาธปไตยแบบมสวนรวม” (Participatory

Democracy) และสราง “ระบบพหการเมอง” (Plural Politics) ทนาไปส “การเมอง

ภาคประชาชน”

เรองท 4 เหตการณสาคญทางการเมองการปกครองของประเทศไทย

ประเทศไทยแมจะมการปกครองระบอบประชาธปไตยโดยมพระมหากษตรยทรงเปนประมขและมนายกรฐมนตรเปนหวหนาสงสดของรฐบาลมาตงแตปพทธศกราช 2475 แลวกตาม ยงพบวามเหตการณสาคญทางการเมองการปกครองของประเทศไทยตอมา โดยมทงการกบฎปฏวตและรฐประหาร ซงลวนแตเปนการใชกาลงอานาจทไมถกตองตามรฐธรรมนญเขายดอานาจทงสน นอกจากนยงพบวาการใชกาลงอานาจมความหมายแตกตางกนออกไป กลาวคอ บางครงเปน “การปฏวต” เพอไลนกการเมองทคดโกงออกไปเทานน หรอบางครงหากกลมทตองการยดอานาจทางการเมองแตทาไมสาเรจกจะถกเรยกวา “กบฏ” แตถาสามารถยดอานาจทางการเมองสาเรจ มการเปลยนแปลง แตยงคงใชรฐธรรมนญฉบบเกาหรอใชรฐธรรมนญฉบบใหมเพอใหมการเลอกตงในระยะเวลาทไมนานนกกจะเรยกการกระทาครงนวา “รฐประหาร” ซงบางครงกมการใหความหมายผดจากการกระทาครงนวาเปน “การปฏวต” กคอ การใชอานาจ การยดอานาจทางการเมอง แลวทาการเปลยนแปลงผนาการปกครอง ซงแทจรงแลวการเปลยนแปลงรฐบาลบอยครงทเกดขนในประเทศไทยมาจาก “การแยงชงอานาจ” ของกลมทมอานาจอยางไรกตามเหตการณสาคญทางการเมองการปกครองของประเทศไทยภายหลงปพทธศกราช 2475 มดงน

บทสรป

จนถงปจจบนน ทวโลกไดมประเทศทปกครองในระบอบประชาธปไตย จานวน 123 ประเทศ (ค.ศ. 2007) และกาลงมจานวนเพมขนเรอยๆ ซงไดมการคาดเดากนวา กระแสดงกลาวจะเกดขนตอไปในอนาคต ทซงประชาธปไตยทเคารพสทธของเสยงขางนอยจะกลายเปนมาตรฐานสากลสาหรบสงคมมนษยชาต สมมตฐานดงกลาวเปนหวใจหลกของทฤษฎ “จดสนสดของประวตศาสตร” โดยฟรานซส ฟกยะมะ ซงทฤษฎดงกลาวเปนการวพากษวจารณบรรดาผทเกรงกลววาจะมววฒนาการของประชาธปไตยทเคารพสทธของเสยงขางนอยไปยงยคหลงประชาธปไตย และผทชใหเหนถงประชาธปไตยไมเสร


บท ท

4


236

1. กบฏบวรเดช พ.ศ. 2476

ผนาการเปลยนแปลง คอ พลเอกพระวรวงศเธอ พระองคเจาบวรเดชและพระยา

ศรสทธสงคราม (ถน ทาราม)

สาเหตของการเปลยนแปลง คอ เพอลมลางการปกครองระบอบประชาธปไตย

และนาประเทศกลบสการปกครองระบอบสมบรณาญาสทธราช

ผลการของการเปลยนแปลง คอ การปฏวตครงนลมเหลว ฝายกบฏถกฝายรฐบาล

ปราบปรามไดสาเรจ

2. การรฐประหาร พ.ศ. 2490

ผนาการเปลยนแปลง คอ พนเอกหลวงกาจสงครามและพลโทผน ชณหะวน

สาเหตของการเปลยนแปลง กรณสวรรคตของรชกาลท 8 และปญหา

การฉอราษฎรบงหลวง

ผลของการเปลยนแปลง ทาใหจอมพล ป.พบลสงครามกลบมามบทบาททางการ

เมองอกครง และกลมซอยราชครมบทบาทสาคญทางการเมองมากขน ความสมพนธระหวาง

ไทยกบสหรฐอเมรกาแนนแฟนมาก


ผนาการเปลยนแปลง คอ จอมพลสฤษด ธนะรชต

สาเหตของการเปลยนแปลง อางสาเหตจากภยคกคามของลทธคอมมวนสต

ผลของการเปลยนแปลง ทาใหประเทศไทยเขาสระบอบเผดจการอานาจนยม

4. วนมหาวปโยค 14 ตลาคม พ.ศ. 2516

ผนาการเปลยนแปลง คอ ประชาชน นสต นกศกษา

สาเหตของการเปลยนแปลง เพอตอตานเผดจการทหารทครอบงาและลดรอนสทธเสรภาพทางการเมองของประชาชน

ผลของการเปลยนแปลง ประเทศไทยเขาสระบอบประชาธปไตยอยางสมบรณ ประชาชนมเสรภาพในการแสดงออกทางการเมองอยางกวางขวาง และมการประกาศใช

รฐธรรมนญ พ.ศ. 2517 (ทถอวามความเปนประชาธปไตยมากทสดฉบบหนง) 5. เหตการณ 6 ตลาคม พ.ศ. 2519

ผนาการเปลยนแปลง คอ พลเรอเอกสงด ชะลออย

สาเหตของการเปลยนแปลง อางวานสตนกศกษาทเปนผนาการเปลยนแปลง

ทางการเมองในวนท 14 ต.ค. 2516 ไดรบการสนบสนนจากคอมมวนสต

ผลของการเปลยนแปลง ระบอบประชาธปไตยถกลมลางและกลบไปสการ

ปกครองแบบเผดจการอานาจนยมอกครง สภาพการเมองขาดเสถยรภาพและเกดความแตกแยกอยางรนแรง


ผนาการเปลยนแปลง คอ พลเรอเอกสงด ชะลออย

การเม


รอง

บท ท

4


สาเหตการเปลยนแปลง การคดคานนโยบายแบบขวาจดของนายธานนทร กรยวเชยร

(เผดจการโดยพลเรอน)

ผลของการเปลยนแปลง มการประกาศใชรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2521 พลเอก

เกรยงศกด ชมะนนทและพลเอกเปรม ตณสลานนท เปนนายกรฐมนตรคนตอมา

7. การรฐประหาร พ.ศ. 2534 (รสช.)

ผนาการเปลยนแปลง คอ พลเอกสนทร คงสมพงษ, พลเอกสจนดา คราประยร,

พลอากาศ เอกเกษตร โรจนนล

สาเหตของการเปลยนแปลง การฉอราษฎรบงหลวงของคณะรฐบาลทมพลเอก

ชาตชาย ชณหะวณเปนนายกรฐมนตร

ผลของการเปลยนแปลง นายอานนท ปนยารชน ไดรบการแตงตงใหเปนนายก

รฐมนตร

8. เหตการณพฤษภาทมฬ (17 – 19 พ.ค. 2535)

ผนาการเปลยนแปลง คอ ประชาชนทวไป นกเรยน นกศกษา

สาเหตของการเปลยนแปลง นกศกษา ประชาชน และนกการเมองบางกลมรวม

กนตอตานการเขาดารงตาแหนงผนาของพลเอกสจนดา คราประยร

ผลของการเปลยนแปลง เกดเหตการณนองเลอดอกครง และนายอานนท ปน

ยารชนกลบเขามาดารงตาแหนงนายกฯ อกวาระหนง

กบฏ 12 ครง – ปฏวต 1 ครง – รฐประหาร 8 ครง

การเปลยนแปลงทางการเมองไมวาจะเปนการเปลยนรฐบาลหรอคณะผปกครองหรอ

การเปลยนกตกาการปกครองหรอรฐธรรมนญยอมเปนสงทเกดขนไดในทกประเทศปกต

รฐธรรมนญของแตละประเทศยอมกาหนดวธการเปลยนแปลงไว เชน ใหมการเลอกตงทวไป

ทก 4 ป หรอ 5 ป หรอเลอกประธานาธบดทก 4 ป หรอ 6 ป เพอใหโอกาสประชาชนตดสน

ใจวาจะใหบคคลใดหรอกลมพรรคการเมองใดไดเปนผปกครอง และกาหนดวธการเปลยนแปลง

หลกการหรอสาระของรฐธรรมนญหรอแมกระทงสรางรฐธรรมนญใหมแทนฉบบเดม

การเปลยนแปลงตามกระบวนการดงกลาวขางตนถอวาเปนการเปลยนแปลงโดยสนต

วธและเปนวถทางทถกตองตามกฎหมาย อยางไรกตาม การเปลยนแปลงอกวธหนงทถอวา

เปนวธการรนแรงและไมถกตองตามกฎหมาย นนกคอ การใชกาลงเขาขมข เชน ใชกองกาลง

ตดอาวธเขายดอานาจจากรฐบาลเดมไลคณะรฐมนตรออกไปและตงคณะรฐมนตรใหม โดย

กลมของคนทยดอานาจเขามาแทนทหรอยกเลกรฐธรรมนญฉบบเดมแลวรางรฐธรรมนญฉบบ

ใหม วางกฎและกตกาตามทกลมผมอานาจปรารถนา โดยปกตคณะหรอกลมบคคลทจะเขา

มาเปลยนแปลงดวยวธน จะตองมกองกาลงตดอาวธเขาปฏบตการ มฉะนนแลวกยากทจะ

สาเรจและถงมกาลงกไมอาจไมสาเรจเสมอไปเพราะมองคประกอบการสนบสนนหรอตอตาน

จากประชาชนเขามาเปนปจจยประกอบดวย


บท ท

4


238

ปญหาทเกดขนกบประเทศทไมมเสถยรภาพทางการเมองกคอวา การเปลยนรฐบาล

หรอผปกครองประเทศมกไมเปนไปตามกตกา หรอระเบยบแบบแผนโดยสนตวธ ตรงกน

ขามมกเกดการแยงชงอานาจดวยการใชกาลงอยเนองๆ ไมวาจะเปนไปในรปของการจลาจล

กบฏ ปฏวตหรอรฐประหารความหมายของคาเหลานเหมอนกนในแงทวาเปนการใชกาลง

อาวธยดอานาจทางการเมอง แตมความหมายตางกนในดานผลของการใชกาลงความรนแรง

นน หากทาการไมสาเรจจะถก เรยกวา กบฏจลาจล (rebellion) ถาการยดอานาจนน

สมฤทธผล และเปลยนเพยงรฐบาลเรยกวา รฐประหาร (coupd etat) แตถารฐบาลใหมได

ทาการเปลยนแปลงมลฐานะระบอบการปกครอง กนบวาเปนการปฏวต

ในการเมองไทยคาวา ปฏวต กบรฐประหารมกใชปะปนกน แลวแตผยดอานาจได

นนจะเรยกตวเองวาอะไร เทาทผานมามกนยมใชคาวา ปฏวตเพราะเปนคาทดขงขงนาเกรง

ขามเพอความสะดวกในการธารงไวซงอานาจทไดมานน ทงทโดยเนอแทแลว นบแตมการ

เปลยนแปลงการปกครอง 24 มถนายน 2475 ซงอาจถอไดวาเปนการปฏวตทแทจรงครง

เดยวทเกดขนในประเทศไทย การยดอานาจโดยวธการใชกาลงครงตอๆ มาในทางรฐศาสตร

ถอวาเปนเพยงการรฐประหารเทานน เพราะผยดอานาจไดนนไมไดทาการเปลยนแปลงหลก

การมลฐานของระบอบการปกครองเลย

ดงนน เพอใหสอดคลองกบพฤตกรรมทางการเมองและมใหสบสนกบการใชชอเรยก

ตวเองของคณะททาการยดอานาจทงหลาย อาจสรปความหมายแคบ ๆ โดยเฉพาะเจาะจง

สาหรบคาวา ปฏวต และรฐประหารในบรรยากาศการเมองไทย เปนดงน คอ

“ปฏวต” หมายถง การยดอานาจโดยวธการทไมถกตองตามรฐธรรมนญ ยกเลก

รฐธรรมนญทใชอย อาจมหรอไมมการประกาศใชรฐธรรมนญฉบบใหม และรฐบาลใหมได

ทาการเปลยนแปลงฐานะระบอบการปกครอง เชน เปลยนแปลงการปกครองจากระบอบ

สมบรณาญาสทธราชย เปนระบอบประชาธปไตยหรอคอมมวนสต ฯลฯ

สวน “รฐประหาร” หมายถง การยดอานาจโดยวธการทไมถกตองตามรฐธรรมนญ

แตยงคงใชรฐธรรมนญฉบบเกาตอไป หรอประกาศใชรฐธรรมนญฉบบใหม เพอใหมการเลอก

ตงเกดขนในระยะเวลาไมนานนก

ในประเทศไทย ถอไดวา มการปฏวตเกดขนครงแรกและครงเดยว คอ การเปลยนแปลงการปกครอง 2547 โดยคณะราษฎร จากระบบสมบรณาญาสทธราชยมาเปน

ระบอบประชาธปไตย และมการกบฏเกดขน 12 ครง และรฐประหาร 8 ครง ดงน

กบฏ 12 ครง

1. กบฏ ร.ศ. 130

2. กบฏบวรเดช (11 ตลาคม 2476)3. กบฏนายสบ (3 สงหาคม 2478)

4. กบฏพระยาทรงสรเดช หรอกบฏ 18 ศพ (29 มกราคม 2482)

5. กบฏเสนาธการ (1 ตลาคม 2491)

การเม


รอง

บท ท

4


6. กบฏแบงแยกดนแดน (พ.ย. 2491)

7. กบฏวงหลวง (26 กมภาพนธ 2492)

8. กบฏแมนฮตตน (29 มถนายน 2494)

9. กบฏสนตภาพ (8 พฤศจกายน 2497)

10. กบฏ 26 มนาคม 2520

11. กบฏยงเตอรก (1- 3 เมษายน 2524)

12. กบฏทหารนอกราชการ (9 กนยายน 2528)

รฐประหาร 8 ครง

1. พ.อ.พระยาพหลฯ ทาการรฐประหาร (20 ม.ย. 2476)

2. พล.ท.ผน ชณหะวณ และคณะนายทหารบก ทาการรฐประหาร (8 พ.ย.

2490)3. จอมพล ป.พบลสงคราม ทาการรฐประหาร (29 พ.ย. 2494)

4. จอมพลสฤษด ธนะรชต ทาการรฐประหาร (16 กนยายน 2500)

5. จอมพลถนอม กตตขจร ทาการรฐประหาร (20 ตลาคม 2501)

6. จอมพลถนอม กตตขจร ทาการรฐประหาร (17 พฤศจกายน 2514)

7. พล.ร.อ. สงด ชะลออย ทาการรฐประหาร (20 ตลาคม 2520)

8. พล.อ. สนทร คงสมพงษ ทาการรฐประหาร (23 กมภาพนธ 2534)

9. คณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย

เปนประมขทาการรฐประหาร (19 กนยายน 2549)

กจกรรม ใหผเรยนตอบคาถามตอไปนแลวบนทกผลการเรยนรลงในแบบบนทกผลการเรยนร

เรอง เหตการณทสาคญทางการเมองการปกครองของไทย

1. ใหผเรยนสรปเหตการณทางการเมองการปกครองของประเทศไทยในชวงป 2475

จนถงป 2550 ทผเรยนเหนวาเปนเหตการณรฐประหารเทานน 2. ใหผเรยนวเคราะหเหตการณทางการเมองของไทยในปจจบน (ป 2551 – 2552)

วาเปนอยางไร เพยงสนๆ


บท ท

4


240


เรอง เหตการณสาคญทางการเมองการปกครองของ

1. สรปเหตการณสาคญทางการเมองของไทยระหวางป พ.ศ. 2475 – 2549 เฉพาะ

เหตการณทเปนรฐประหาร

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

2. วเคราะหเหตการณทางการเมองของไทยในปจจบน (ป 2551 – 2552)

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

การเม


รอง

บท ท

4


เรองท 5 เหตการณสาคญทางการเมองการปกครองของโลก ทสงผลกระทบตอประเทศไทย

เหตการณสาคญทางการเมองการปกครองของโลก นบเปนมลเหตใหญททาใหสงคมไทยเกดการเปลยนแปลง โดยเฉพาะอยางยงสงผลกระทบตอการเมองการปกครองและเศรษฐกจของประเทศไทยอยางหลกเลยงไมได ซงเหตการณสาคญตางๆ ทเกดขนในชวงศตวรรษท 20 (ค.ศ. 1900 – 2000) ดงน 1. สงครามโลกครงท 1 (ค.ศ. 1914 – 1918) สงครามโลกครงท 1 เพมความขดแยงระดบโลกทเกดขน ตงแตค.ศ. 1914 ระหวางฝายสมพนธมตรและฝายมหาอานาจกลาง ซงไมเคยปรากฏสงครามขนาดใหญทมทหารหรอสมรภมทเกยวของมากขนาดนมากอน นบยคสมยแหงความหายนะ โดยสาเหตของการเกดสงครามครงน เกดจากความขดแยงทางการเมองของทวปยโรป ซงเปนจดเรมตนของการสนสดของระบอบสมบรณาญาสทธราชยของยโรปและการสนสดของ “จกรวรรดออตโตมน” อนเปนตนเหตของการปฏวตรสเซย นอกจากนการพายแพของประเทศเยอรมนในสงครามครงน สงผลใหเกดลทธชาตนยมขนในประเทศอนเปนจดเรมตนของสงครามโลกครงท 5 (ค.ศ. 1939) 2. สงครามโลกครงท 2 (ค.ศ. 1939 – 1945) สงครามโลกครงทอบตขนอกครงในเดอนกนยายน ค.ศ. 1939 นบเปนการประลองความยงใหญอกครงระหวางเยอรมนและองกฤษเพยง 1 ป เยอรมนกสามารถยดครองยโรปไวเกอบทงทวปองกฤษตองสญเสยอานาจโดยสนเชง สงครามครงนไมเพยงแตเกดขนในยโรปเทานน ทางดานเอเชยญปนไดเขายดครองประเทศตาง ๆ โดยไดบกยดจนแผนดนใหญและดนแดนตางๆ ในเอเชยตะวนตะวนออกเฉยงใตสงผลใหสหรฐฯ เขารวมสงครามในครงนอก สงครามเรมทวความรนแรงขนเมอเยอรมนไดบก โจมต สหภาพโซเวยตและเขายดครองไดเกอบทงหมด สวนญปนเองกโจมตกองทพเรอของสหรฐฯ ทเพรลฮาเบอร ทาใหสหรฐฯ ใชมาตรการเดดขาดโจมตญปนซงจบลงดวยการทงระเบดประมณ 2 ลก ทเมองฮโรชมาและนางาซาก กลาวโดยสรปไดวาการทาสงครามครงนเปนสงครามระหวาง 2 ฝาย คอ สหรฐฯ กบญปน เพอครอบครองเอเชยและระหวางเยอรมนกบสหภาพโซเวยต เพอแยงชงความเปนใหญในยโรป ผลกระทบของสงครามโลกทง 2 ครง มผลกระทบหลายดาน ซงสรปไดดงน ประการแรก อาณานคมของยโรปเรมไดรบอสรภาพมากขนเพราะผลของสงครามนน ทงผแพและผชนะในยโรปตางกหมดกาลง ไมวากาลงทรพยหรอกาลงคน ประเทศอยในสภาพบอบชา จงไมมพลงตอตานกระแสการดนรนแหงเสรภาพของประเทศอาณานคมไดอก องกฤษ ฝรงเศสตางตองผอนปรนตามกระแสตอตานของประเทศอาณานคม ประการทสอง ผลพวงจากสงครามทง 2 ครงน กอใหเกดลทธคอมมวนสตในสหภาพโซเวยต ซงเรมตงแตสงครามโลกครงทแรก จนกระทงเมอสนสดสงครามโลกครงท 2 แลว


บท ท

4


242

ลทธคอมมวนสตในสหภาพโซเวยตกยงอยและเตบโตขนเรอยๆ ทงในทวปยโรปและเอเชย

จงกลาวไดวาผลของสงครามโลก ครงท 2 ทาใหโลกตองพบปญหาทรายแรงกวาเดม เพราะ

เมอลทธนาซในเยอรมนลมสลายไปเนองจากแพสงคราม ยโรปกลางและยโรปตะวนออกตอง

อยใตอทธพลของลทธคอมมวนสตจนหมดสน โดยมผนาคอ สหภาพโซเวยต ในทสดสหภาพ

โซเวยตจงกาวขนมาเปนประเทศมหาอานาจแทนเยอรมนและมความมงหวงจะเปนจาวโลก

ใหได แตสหภาพโซเวยตกตองพบคแขงทสาคญทมแนวความคดทแตกตางกน คอ

สหรฐอเมรกากลาวโดยสรป สงครามทง 2 ครงไดเปลยนยโรปจากการเปนผนาของโลก กลาย

มาเปนยโรปตองตกอยภายใตอทธพลของสหภาพโซเวยตของฝายสหรฐอเมรกา นบเปนการ

เปลยนโฉมหนาครงสาคญของประวตศาสตรโลกและลทธลาอาณานคมของยโรปทเจรญ

ตงแตกอนศตวรรษท 20 อนยาวนานกถงจดอวสานไปดวย หากจะสรปรวมๆ เมอ

สงครามโลกครงท 2 ยตลง สถานการณโลกไดเปลยนแปลงครงใหญ คอ ยโรปไมไดครอบ

ครองแอฟรกาและเอเชยตอไป อานาจโลกขนอยกบ 2 ประเทศ คอ สหภาพโซเวยตและ

สหรฐอเมรกา ความขดแยงทางอดมการณทางการเมองของประเทศมหาอานาจทงสองหลง

สงครามโลกครงท 2 ไดนาไปสเหตการณสงครามเยน

3. สงครามเยน

สงครามเยน คอ การตอสระหวางคายประชาธปไตยกบคายคอมมวนสต เปนการ

ทาสงครามกนโดยปราศจากเสยงปนหรอการเขนฆา อนเปนผลสบเนองจากการขยายอทธพล

ทางดานอดมการณทางการเมองของสองคาย ตางฝายตางกแสวงหาพรรครวมอดมการณ

ทง 2 คายตางใชยทธวธตางๆ ทจะดงประเทศตางๆ ทวโลกมาเปนฝายตนใหได ไมวาจะ

เปนการโฆษณา ประชาสมพนธ การชวยเหลอทางดานเศรษฐกจ การเมองหรออาวธ

ยทโธปกรณตางๆ แกประเทศในโลกทสามแมจะมประเทศเลกๆ จะรวมตวเปนกลม “ผไม

ฝกใฝฝายใด” กตามกไมสงผลกระทบตอประเทศมหาอานาจทงสองลดการแขงขนกน

สหรฐอเมรกาซงเปนประเทศทมเศรษฐกจทดมากเพราะไมไดรบผลจากสงครามมากนกและสามารถขายอาวธใหกบชาตพนธมตร ซงตางจากสหภาพโซเวยตทมอานาจมาก แตสภาพ

เศรษฐกจตกตา เนองจากทาสงครามกบเยอรมน อยางไรกตามสหภาพโซเวยตกยงมอดมการณทแนวแนทจะแพรอทธพลทางคอมมวนสตใหกวางขวางเพอครองโลก โดยสหภาพ

โซเวยตมองวา เมอยโรปตะวนออกเปนบรวารของตนแลว

1. การสนสดของสงครามเยนและการเปลยนแปลงทางอานาจในโลก

ความเปลยนแปลงในชวงป ค.ศ. 1989 – 1990 มความสาคญอยางยงในแงของ

ความสมพนธทางอานาจ ทงในระดบโลกและภมภาค ในทางประวตศาสตร กลาวไดวาการ

สนสดของทศวรรษ 1980 เปนการสนสดของยคสมยหนงทเดยว นนคอ ยคสมยทรจกกนทวไปวา “สงครามเยน” อนเปนความขดแยงหรอปรปกษทางอดมการณระหวางทนนยม

และคอมมวนสต สงครามเยนเรมกอตวตงแตระหวางสงครามโลกครงท 2 ระหวางรสเซย

และพนธมตรตะวนตกทงๆ ทยงอยในระหวางการรวมมอตอตานนาซและมาแตกแยกกลาย

การเม


รอง

บท ท

4


เปนการเผชญหนาระหวาง “ตะวนออก” และ “ตะวนตก” อยางชดเจน ประมาณป ค.ศ.

1946 – 1947 คาประกาศของสตาลน ในป ค.ศ. 1946 เรยกระดมพลงในชาตเพอเตรยม

การเผชญหนากบฝายตะวนตก (ความจรงจดมงหมายในทางปฏวต นาจะเพอฟนฟบรณะ

และพฒนาประเทศอยางเรงรด) นบเปนการ “ประกาศสงครามเยน” โดยฝายคอมมวนสต

และการประกาศ “หลกการทรแมน” ในปตอมากนบเปนการ “ประกาศสงครามเยน”

ของฝายตะวนตก การลมสลายของระบอบปกครองคอมมวนสตในยโรปตะวนออกและ

ความเปลยนแปลงในรสเซยทเปนแมแบบของระบบปกครองแบบนทสนคลอน ไมเพยงแต

การผกขาดอานาจของพรรคคอมมวนสตรสเซย แตรวมไปถง “จกรวรรด” รสเซยเลยทเดยว

ซงสงผลกระทบสาคญยงตอความสมพนธทางอานาจในโลก ในชวงตอระหวางป ค.ศ.

1989 – 1990 นกสงเกตการณทางการเมองบางคนระบอยางไมลงเลยวา “โลกไดเปลยน

ไปแลวในชวงเวลาเพยงหนงป”

5. การเมองโลกสสงคมไทย

จดเปลยนแปลงทสาคญทนาสสงคมไทยในยคปจจบน กลาวไดวาเหตการณสาคญ

กคอการลมสลายของสหภาพโซเวยต ในป ค.ศ. 1997 อดตสหภาพโซเวยตเปนประเทศท

มดนแดนกวางใหญ มอาณาเขตครอบคลมทงในทวปยโรปและทวปเอเชย นอกจากนสหภาพ

โซเวยตยงมบทบาทในการเปนผนาของโลกคอมมวนสตดวยการขยายตวของลทธ

คอมมวนสตและปญหาในสหภาพโซเวยต เรมจากการเปลยนแปลงครงแรกในการปฏวต เมอ

เดอนตลาคม ค.ศ. 1917 โดยเลนนผซงนาสหภาพโซเวยตเขาสความเปนคอมมวนสตและ

ทาใหโลกแบงออกเปน 2 ฝาย คอ ฝายลทธคอมมวนสตโดยมแกนนา คอ สหภาพโซเวยต

และฝายโลกเสรนาโดยสหรฐอเมรกา การกระทาดงกลาวกมอาจจะลลวงไปไดดวยด ในชวง

เวลาดงกลาวนนโลกจงเตมไปดวยความวนวาย ตอมาเมอถงชวงปลายศตวรรษท 20 ประเทศ

มหาอานาจทง 2 ตองประสบกบปญหาทางดานเศรษฐกจอนเนองมาจากการสนบสนนประเทศตางๆ ในคายของตนทงทางดานอาวธยทโธปกรณ ทน เทคโนโลยตางๆ จนลมผลก

ระทบทจะมมาสประเทศ นอกจากน ประเทศตางๆ เหลานนเรมจะมอสระในการดาเนนนโยบายภายในประเทศและคานงผลประโยชนหลกของตนมากขน ดงนน ประเทศมหาอานาจ

ทงสองจงไดตกลงเจรจาจากดอาวธยทธศาสตรขน ทาใหสถานการณโลกเรมคลคลายลง การ

เปลยนแปลงครงทสองของสหภาพโซเวยตทสงผลกระทบทวโลกและทาใหสหภาพโซเวยต

ตองลมสลายนน กคอ การปรบเปลยนนโยบายบรหารประเทศแบบใหมของนายมดาฮล กอร

บาซอฟ ประธานาธบดของสหภาพโซเวยต ซงไดใชนโยบาย เปเรสทอยกา กลาสนอสต ซง

มสาระสาคญอยทการปฏรปโครงสรางทางการเมอง การขจดความเฉอยชา การคอรปชนของเจาหนาทพรรคและยงรวมถงการเปดโอกาสใหมประชาธปไตยในการรบขาวสารขอมลนน

ไดทาใหเกดความวนวายในสหภาพโซเวยต ทาใหผนาคอมมวนสตไมไววางใจผนา และนา

ไปสการปฏวตทลมเหลว การหมดอานาจของพรรคคอมมวนสต ประเทศบรวารของสหภาพ

โซเวยตในยโรปตะวนออกตางแยกตวเปนอสระและทายทสดรฐตางๆ ในสหภาพโซเวยตตาง


บท ท

4


244

แยกตวเปนประเทศอสระปกครองตนเอง สงผลใหสหภาพโซเวยตถงการลมสลายและ

ดลอานาจ

6. เกดขบวนการนกศกษาเปนปรากฏการณระดบโลก ในชวงสงครามโลก

ทง 2 ครง

ขบวนการนกศกษานไดเกดขนจากแนวความคด “การปฏบตวฒนธรรม” ในเชง

การปลดปลอยตนเองเปนรปแบบของการตอตานสถาบนเดม หรอการปลดปลอยตนเองจาก

วฒนธรรมเกาสรางวฒนธรรมใหม ดงจะเหนไดจากความนยม “เพลงรอค” “กางเกงยน”

“บปผาชน” “ซายใหม” โดยความคดทเกดกบนกศกษานไมเพยงเกดกบนกศกษาของ

สหรฐ ยโรปตะวนตก ญปนเทานน แตยงเขามาสนกศกษาไทยดวย โดยเฉพาะอยางยงใน

ชวงสงครามเวยดนามนกศกษาไทยมสวนรวมในขบวนการตอตานสงครามเปนอยางมาก

ขบวนการนกศกษาโลกกลายเปนพลงทางสงคมและการเมองสาคญโดยเฉพาะใน

การประทวงใหญของนกศกษาฝรงเศส (ค.ศ. 1968) ททาใหเมองปารส และอกหลายเมอง

ของฝรงเศสกลายเปนอมพาต และในปเดยวกน การประทวงของนกศกษาอเมรกนกทาให

นายลนคอน จอหนสน ไมกลาลงสมครรบเลอกตงเปนประธานาธบดของสหรฐ สมยท 2

สาหรบประเทศไทยนน กระแสความคดทปลดปลอยและขบวนการนกศกษาได

เกดขน อนเปนผลมาจากระยะชวงเวลาอนยาวนานของการเมองโลก โดยในชวง 14 ตลาคม

2516 เกดขบวนการนกศกษาประทวงตอตานระบอบถนอม – ประภาส – ณรงค จนนกศกษา

ตองถกรฐทาลายชวตไปกวา 70 คน แตในทสดกสามารถไล ถนอม – ประภาส และณรงคได

สรปไดวา ขบวนการนกศกษาไทย ชวง พ.ศ. 2516 – 2519 นบเปนสวนหนงของ

“ชวงระยะเวลายาว” ของการเมองไทยกวา 100 ป ในขณะเดยวกนกเปนสวนหนงของ

“ชวงเวลาระยะยาว” ของการเมองโลกกวา 2 ศตวรรษ โดยมาพรอมและทนกบระยะเวลา

ของการปลดปลอย และเปลยนแปลงของโลกครงหลงของศตวรรษท 20 ซงหลงจากนนเพยง

ไมกป เมอถงศตวรรษ 1980 ทกอยางกเปลยนแปลงไปโดยสนเชง โดยสหภาพโซเวยตและ

ระบบสงคมนยมไดลมสลาย เศรษฐกจตลาดและโลกาภวตนกเตบโตมาแทนท ซงเชอกนวา

จะมความกาวหนาไปพรอมกบ “ความพนาศของอดต” และ “การสนสดของประวตศาสตร

ทางการเมอง”

การเม


รอง

บท ท

4


กจกรรมท 1

ใหผเรยนเขยนเครองหมาย หนาขอความทถกตองและเขยนเครองหมาย หนา

ขอความทเหนวาผด

................... 1. เมองฮโรชมาและเมองนาวาซาก เปนเมองของประเทศญปนทถกระเบด

ปรมาณในชวงสงครามโลกครงท 2

................... 2. ผลกระทบจากการเกดสงครามโลกครงท 2 ทมตอสหภาพโซเวยต คอ

ไดรบความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ

................... 3. สงครามเยน คอ การตอสระหวางคายประชาธปไตยและคายคอมมวนสต

................... 4. ลทธนาซเปนลทธของประเทศรสเซย

................... 5. ในชวงสงครามเยน ยโรปตะวนออกปกครองระบอบประชาธปไตย

................... 6. สงคมไทยไดรบผลกระทบจากเหตการณการลมสลายของสหภาพโซเวยต

ในป ค.ศ. 1997

................... 7. “ขบวนการนกศกษาโลก” เกดขนจากแนวความคด “การปฏบตวฒนธรรม”

................... 8. นกศกษาไทยมสวนรวมในขบวนการตอตานสงครามเยน

................... 9. ในป ค.ศ. 1968 เกด “ขบวนการนกศกษา” ประทวงในประเทศฝรงเศส

และสหรฐอเมรกา

................... 10. “ขบวนการนกศกษาไทย” ไดเกดขนอนเปนผลมาจาก “การเมองโลก”

ในชวง 14 ตลาคม 2520

เฉลย

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.


ใหผเรยนศกษาขอมลเกยวกบเหตการณสาคญทางการเมองของโลกชวงสงครามโลก

ครงท 1 และสงครามโลกครงท 2 ตลอดจนเหตการณปฏวตทางการเมองของประเทศตางๆ

จาก Internet


บท ท

4


246

เรองท 6 หลกธรรมาภบาล

ความหมายของหลกธรรมาภบาล

หลกธรรมาภบาล หมายถง แนวทางในการจดระเบยบเพอใหสงคมของประเทศ ทง

ภาครฐ ภาคธรกจ เอกชนและภาคประชาชนสามารถอยรวมกนไดอยางสงบสข โดยตงอยใน

ความถกตองและเปนธรรม

ปจจบนจงเหนไดวา การบรหารจดการองคกรทงภาครฐและเอกชนไดใหความสาคญ

กบการนาหลกธรรมาภบาลมาใชโดยเฉพาะเรองคณธรรมเนองจากพบวา มการประสบกบ

ภาวะวกฤตอนเกดจากการทจรตทระบาดออกไปอยางรวดเรวและกวางขวาง มทงความไม

รบผดชอบตอสงคมหรอสวนรวมโดยคานงแตประโยชนของตนเองและพวกพอง อนเปนการ

บรหารจดการทขาดคณธรรมและจรยธรรมอยางยง

ธรรมาภบาลในองคกรภาครฐหรอการบรหารจดหารทดในภาครฐ (Good Gover-

mnance) จะชวยกระตนอยางมากตอการพฒนาและขยายตวของจรยธรรมในทางธรกจ

ทงนเพราะความสมพนธระหวางภาครฐกบภาคเอกชนมอยอยางใกลชด ภาครฐในฐานะท

เปนผควบคมกตกาการดาเนนของเอกชนยอมมผลตอการเสรมสรางการบรหารจดการทด

ในวงการธรกจและการยดมนในหลกคณธรรมและจรยธรรม รวมทงความรบผดชอบทธรกจ

มตอสงคม ถาการควบคมยอหยอนหรอหนวยงานในภาครฐ มสวนรเหนเปนใจกบการทจรต

หรอการเอารดเอาเปรยบสงคมและผบรโภคของธรกจเอกชนหรอมการรวมมอกนระหวาง

คนในภาครฐกบในภาคเอกชนเพอแสวงหาผลประโยชนอนมชอบแลว จะเปนอปสรรคซง

ทาใหการเสรมสรางจรยธรรมในการทาธรกจเปนไปไดลาบาก

หลกธรรมาภบาล

หลกธรรมาภบาลททกคนไมวาจะเปนคนทางานในหนวยงาน ภาครฐหรอเอกชน ตองยดมนหลกธรรมาภบาล 6 ประการ เปนแนวทางในการปฏบตงาน ดงน

1. หลกนตธรรม (The Rule of Law) หลกนตธรรม หมายถง การปฏบตตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบตางๆ โดย

ถอวาเปนการปกครองภายใตกฎหมายมใชตามอาเภอใจหรออานาจของตวบคคลจะตอง

คานงถงความเปนธรรมและความยตธรรม รวมทงมความรดกมและรวดเรวดวย 2. หลกคณธรรม (Morality)

หลกคณธรรม หมายถง การยดมนในความถกตอง ดงาม การสงเสรมใหบคลากร

พฒนาตนเองไปพรอมกน เพอใหบคลากรมความซอสตย จรงใจ ขยน อดทน มระเบยบ วนย ประกอบอาชพสจรต เปนนสยประจาชาต

3. หลกความโปรงใส (Accountability)

หลกความโปรงใส หมายถง ความโปรงใส พอเทยบไดวามความหมายตรงขามหรอ

เกอบตรงขามกบการทจรต คอรรปชชน โดยทเรองทจรต คอรรปชนใหมความหมายใน

การเม


รอง

บท ท

4


เชงลบและความนาสะพรงกลวแฝงอย ความโปรงใสเปนคาศพททใหแงมมในเชงบวกและใหความสนในเชงสงบสข ประชาชนเขาถงขอมลขาวสารไดสะดวกและเขาใจงายและมกระบวนการใหประชาชนตรวจสอบความถกตองอยางชดเจน ในการนเพอเปนสรมงคลแกบคลากรทปฏบตงานใหมความโปรงใส ขออญเชญพระราชกระแสรบสงในองคพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชมหาราชทไดทรงมพระราชกระแสรบสง ไดแก ผทมความสจรตและบรสทธใจ แมจะมความรนอยกยอมทาประโยชนใหแกสวนรวมไดมากกวาผทมความร มาก แตไมมความสจรต ไมมความบรสทธใจ 4. หลกการมสวนรวม (Participation) หลกการมสวนรวม หมายถง การใหโอกาสใหบคลากรหรอผมสวนเกยวของเขามามสวนรวมทางการ บรหารจดการเกยวกบการตดสนใจในเรองตางๆ เชน เปนคณะกรรมการ คณะอนกรรมการและหรอคณะทางานโดยใหขอมล ความคดเหน แนะนา ปรกษา รวมวางแผนและรวมปฏบต 5. หลกความรบผดชอบ (Responsibility) หลกความรบผดชอบ หมายถง การตระหนกในสทธและหนาท ความสานกในความรบผดชอบตอสงคม การใสใจปญหาการบรหารจดการ การกระตอรอรนในการแกปญหาและเคารพในความคดเหนทแตกตาง รวมทงความกลาทจะยอมรบผลดและผลเสยจากการกระทาของตนเอง 6. หลกความคมคา (Cost-eff ectiveness or Economy) หลกความคมคา หมายถง การบรหารจดการและทรพยากรทมจากด เพอใหเกดประโยชนสงสดแกสวนรวม โดยรณรงคใหบคลากรมความประหยด ใชวสดอปกรณอยางคมคาและรกษาทรพยากรธรรมชาตใหสมบรณยงยน

แนวปฏบตตามหลกธรรมาภบาล แนวการปฏบตงานตามหลกธรรมาภบาลทนามาเสนอตอไปนจะเปนหลกธรรมาภบาลในภาครฐ ซงผปฏบตงานในองคกรของรฐ ควรมแนวทางการทางานดงน 1. ยดมนในวตถประสงคขององคกรและผลผลตทจะสงมอบใหแกประชาชนและผทมารบบรการ แนวการปฏบต คอ 1) ตองมความเขาใจอยางแจมแจงในวตถประสงคและผลผลตทตงใจจะทาให 2) ผรบไดผลผลตทมคณภาพเปนเลศ 3) คมคากบภาษทเสยใหแกรฐบาล 2. ทางานอยางมประสทธภาพในหนาทและบทบาทของตน แนวการปฏบต คอ 1) บคลากรตองเขาใจในหนาทของผบรหาร 2) เขาใจอยางแจมชดในความรบผดชอบของผใตบงคบบญชาและผบรหาร รวมทงตองมนใจวาทกคนปฏบตหนาทตามความรบผดชอบของตน 3) มความเขาใจอยางชดเจนในความสมพนธระหวางผบรหารกบประชาชน ผรบบรการ


บท ท

4


248

3. สงเสรมคานยมขององคกรและแสดงใหเหนถงคณคาของธรรมาภบาล โดย

การปฏบตหรอพฤตกรรม แนวการปฏบตคอ

1) นาคานยมขององคกรมาใชปฏบต

2) ผบรหารองคกรประพฤตตนเปนตวอยางทด

3) ผบรหารตดสนและวนจฉยอยางโปรงใสและเปดเผย

4) บรหารงานอยางมประสทธภาพ

4. มการสอสารทด มการตดสนใจอยางโปรงใสและมการบรหารความเสยงท

รดกมแนวการปฏบตคอ

1) การตดสนใจทกครง ตองกระทาอยางโปรงใสและยตธรรม

2) ใชขอมลทด รวมทงคาแนะนาและการสนบสนน

3) ตองมนใจวามระบบบรหารความเสยงทมประสทธภาพอยในระบบการ

ทางาน

5. พฒนาศกยภาพและความสามารถของสวนบรหารจดการอยางตอเนอง พรอม

ทงใหมประสทธภาพยงขน แนวการปฏบต คอ

1) ตองมนใจวาผไดเลอนตาแหนงขนมาเปนผบรหารจดการนน มทกษะ

ความรและประสบการณทจาเปนตองใชในหนาทนนๆ

2) พฒนาความสามารถของผททาหนาทในสวนบรหาร รวมทงมการประเมน

ผลงานไมวาจะเปนรายบคคลหรอเปนกลมกได

3) มความเชอมโยงในการทดแทนบคลากรในสายบรหารจดการเพอความ

ตอเนองในการปฏบตงานขององคกร

6. เขาถงประชาชนและตองรบผดชอบตอการทางานและผลงานอยางจรงจง

แนวการปฏบต คอ

1) ตองมความเขาใจถงขอบเขตของความรบผดชอบ

2) รเรมการวางแผนทจะตดตอกบประชาชน เพอใหทราบถงหนาทและความ

รบผดชอบในผลงานของตน

3) รเรมการแสดงออกถงความรบผดชอบตอบคลากรภายในองคกร 4) ประสานงานกบหนวยเหนอหรอผบงคบบญชาอยางใกลชด

การเม


รอง

บท ท

4



ใหผเรยนเขยนเครองหมาย หนาขอความทถกตอง และเขยนเครองหมาย หนาขอความทผด แลวตรวจกบเฉลยทายกจกรรม

.......... 1. หลกธรรมาภบาล เปนแนวทางในการจดระเบยบเพอใหสงคมของประเทศ

ทงภาครฐ ภาคธรกจ และภาคประชาชนอยรวมกนอยางสงบสข

.......... 2. การปฏบตงานโดยยดหลกนตธรรมนน ตองทาอะไรดวยตนเองอยางมนใจ

อาจถกตองตามระเบยบหรอไมกได

.......... 3. บคคลใดกตามทยดมนในความถกตอง ดงาม จรงใจ และขยน ถอวาเปนผ

ยดมนในหลกความคมคา

.......... 4. “สมชาย” มกจะชวยทากจกรรมของชมชนอยเสมอ และเปนผทยอมรบฟง

ความคดเหนของเพอนรวมงาน ถอวา “สมชาย” เปนผยดมนในหลกการมสวนรวม

.......... 5. ในการทากจกรรมกลมทกครง “นน” จะเปนผทกลาออกความคดเหน และ

รบอาสาเปนผดแลการทางาน ซงงานจะประสบความสาเรจทกครง ถอวา “นน”

เปนผยดมนในหลกความโปรงใส

กจกรรมท 2 คาสง หากผเรยนไดทางานเอกชนกบบรษทแหงหนง ผเรยนมแนวการปฏบตงาน

ตามหลกธรรมาภบาลอยางไร


.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

.....................................................................................................................................


บท ท

4


250


1. ใหผเรยนศกษาเรยนรเพมเตมเกยวกบเรองการพฒนาของระบอบประชาธปไตย

ของประเทศตางๆ ในโลกจาก Internet เอกสารแบบเรยน ตาราตางๆ ตลอดจน

ศกษาจากผร

2. ใหผเรยนทาแบบฝกหด แลวตรวจเฉลยทายเรอง

แบบฝกหด

คาสง ใหผเรยนเลอกคาตอบทถกตอง แลววงกลมลอมรอบตวอกษรหนาขอความทถกตอง 1. ประเทศใดบางทเปนจดเรมตนของการปกครองระบอบประชาธปไตยใน “ยคโบราณ”

ก. ญปน จน เกาหล ข. กรก ซเรย อนเดย ค. กรก เกาหล จน ง. ไทย จน ญปน 2. ประเทศใดบางทจดอยใน “ยคกลาง” ของการพฒนาการระบอบประชาธปไตย ก. ไทย จน ญปน ข. กรก ซเรย อนเดย ค. ยเครน องกฤษ สหพนธไอโรโควอส ง. องกฤษ ฝรงเศส อเมรกา 3. “คอสแซค” มความเกยวของกบประเทศยเครนอยางไร ก. เปนรฐทางการทหารของยเครน ข. เปนรฐทปกครองโดยประชาชนของยเครน ค. เปนรฐทปกครองแบบประชาธปไตย ง. ไมมขอใดถก 4. รปแบบการปกครองระบอบประชาธปไตย “สหพนธไอโรโควอส” เปนแบบใด ก. ราชาธปไตย ข. รฐอสระ ค. อาณาธปไตย ง. ระบบชนเผา 5. ประเทศใดบางทมการพฒนาการระบอบประชาธปไตยในชวง “ครสตศตวรรษท 18 – 19” ก. อนเดย ซเรย เกาหล ข. สหรฐอเมรกา ฝรงเศส นวซแลนด ค. สหรฐอเมรกา รสเซย องกฤษ ง. ไทย จน ญปน

การเม


รอง

บท ท

4


6. ขอใดเปนการแสดงถงพฒนาการการปกครองระบอบประชาธปไตยของฝรงเศส

ก. การทาสงครามในประเทศ

ข. การเขารวมสงครามโลกครงท 2

ค. ภายหลงการปฏวต มการเลอกตงสมชชาแหงชาตฝรงเศส

ง. การยดครองอาณานคมในยโรป

7. ในชวงปลายครสตวรรษท 19 ลกษณะของประชาธปไตยของประเทศตางๆ

ในโลกเปนอยางไร

ก. ประชาธปไตยทเคารพเสยงขางนอย

ข. ประชาธปไตยทเคารพเสยงขางมาก

ค. ประชาชนไมสามารถแสดงความคดเหนได

ง. ไมมขอใดถก

8. ภายหลงการสนสดของสงครามโลกครงท 2 เกดเหตการณสาคญเกยวกบ

การเมองการปกครองของประเทศตางๆ ในโลกอยางไร

ก. ทกประเทศแพสงคราม

ข. กระแสการเปลยนแปลงไปสระบอกประชาธปไตยในหลายประเทศ

ค. กระแสของระบอบประชาธปไตยแพรขยายไปยงแอฟรกาใต

ง. ขอ ข และ ค ถก

9. ประเทศไทยเขาสการปกครองระบอบประชาธปไตยในรชสมยใด

ก. รชกาลท 6

ข. รชกาลท 7

ค. รชกาลท 8

ง. รชกาลท 9 10. ขอใดคอรปแบบการปกครองระบอบประชาธปไตยของประเทศไทย

ก. ประชาชนมสทธเสรภาพเทาเทยมกน

ข. พระมหากษตรยทรงเปนประมขภายใตรฐธรรมนญ

ค. อานาจอธปไตยเปนของปวงชนชาวไทย

ง. ถกทกขอ


แนวเฉลย

252

แนวเฉลยกจกรรมท 1ภมศาสตรกายภาพ


1. ใหบอกลกษณะภมประเทศและลกษณะเศรษฐกจของประเทศไทยและทวปยโรป

พนท ลกษณะภมประเทศ ลกษณะเศรษฐกจ

ประเทศไทย ภาคเหนอมเทอกเขาสงทอดยาวนานในแนวเหนอใต ทมราบลมสลบอย เปนแหลงกาเนด แมนาสายสาคญ คอ ปง วง ยม นาน พนทสองฝงนาอดมสมบรณ เหมาะแกการเพาะปลก

ภาคกลางเปนดนดอนสามเหลยม ปากแมนาเจาพระยาทเกดการรวมตวของแมนา ปง วง ยม นาน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอม ราบสงทมราบลมแมนาทสาคญคอมลและช

ภาคตะวนออก มทราบใหญอยทางตอนเหนอตอนกลางมเทอกเขาจนทบรของภาค มทราบแคบๆ ชายฝงทะเล

มการทาเกษตรกรรม ทานา ทาไร ทาสวนผลไม ยางพารา ปาลม ปาไม และเลยงสตว

อตสาหกรรมเหมองแร อตสาหกรรมการแปรสภาพผลผลตทางการเกษตร ฯลฯ

ทวปยโรป ตอนเหนอมเทอกเขาสงและทราบชายฝงทะเล ทเวาแหวง และอาวลกทเรยกวาฟยอรด เนองจากเกดถกธารนาแขงกดเซาะ

เขตทราบสงตอนกลาง เชน แบลกฟอเรสต ของเยอรมน ทราบสง โบฮเมยเขตตดตอเยอรมนนกบสาธารณรฐเชค ทราบเมเซตา ในเขตสเปน และโปรตเกส

เขตทราบตอนกลาง ตงแตชายฝงมหาสมทรแอตแลนตกไปถง เทอกเขาอราลในรสเซย ตะวนตกของฝรงเศสตอนใตของเบลเยยม เนเธอรแลนด เดนมารก ภาคเหนอของเยอรมนนมประชากรอาศยอยหนาแนน เพราะมความสาคญทางเศรษฐกจ

เขตเทอกเขาตอนใต มเทอกเขาสงทอดตวยาวตงแตตะวนออกเฉยงใตของฝรงเศสผานสวส เยอรมนนไปจนถงทางเหนอของอตาล ยอดเขามนาแขงปกคลมเกอบตลอดป

มการท า เกษตรกรรม ปลกขาวสาลไรปศสตว เลยงสตวควบคกบการปลกพชและเลยงสตวแบบเรรอน

การทาอตสาหกรรมแรเหลกและถานหน

มการทาประมง เพราะมชายฝงทยาวและเวาแหวง และตดทะเลทง 3 ดาน

แนวเฉ

ลย


แนวตอบกจกรรม 1.1 สภาพภมศาสตรกายภาพ

2. ปจจยทมอทธพลตอภมอากาศของทวปอเมรกาใต คอ

1. ละตจด พนทสวนใหญของทวปครอบคลมเขตอากาศรอน และประมาณ

1 ใน 3 ของพนททวป เปนเขตอากาศแบบอบอน ภมภาคทางเหนอของทวปจะมฤดกาล

ทตรงขามกบภมภาคทางใต

2. ลมประจา ไดแก

2.1 ลมคาตะวนออกเฉยงเหนอ พดผานมหาสมทรแอตแลนตกจงนาความ

ชมชนเขาสทวปบรเวณชายฝงตะวนออกเฉยงเหนอ

2.2 ลมคาตะวนออกเฉยงใต พดผานมหาสมทรแอตแลนตกจงนาความชม

ชนเขาสทวปบรเวณชายฝงตะวนออกเฉยงใต

2.3 ลมตะวนตกเฉยงเหนอ พดผานมหาสมทรแปซฟกจงนาความชมชน

เขาสทวปบรเวณชายฝงตะวนตกของทวป ตงแตประมาณละตจด 40 องศาใตลงไป

3. ทศทางของเทอกเขา ทวปอเมรกาใตมเทอกเขาสงอยทางตะวนตกของ

ทวป ดงนนจงเปนสงทกนขวางอทธพลจากทะเลและมหาสมทร ทาใหบรเวณทใกลเทอกเขา

คอนขางแหงแลง แตในทางตรงกนขาม ชายฝงดานตะวนออกจะไดรบอทธพลจากทะเล

อยางเตมท

4. กระแสนา ม 3 สายทสาคญ คอ

4.1 กระแสนาอนบราซล ไหลเลยบชายฝงของประเทศบราซล

4.2 กระแสนาเยนฟอลกแลนด ไหลเลยบชายฝงประเทศอารเจนตนา

4.3 กระแสนาเยนเปร (ฮมโบลด) ไหลเลยบชายฝงประเทศเปรและชล

3. ปจจยสาคญททาใหทวออสเตรเลยมสภาพภมอากาศทแตกตางกน

ปจจยสาคญททาใหทวปออสเตรเลยมภมอากาศตางๆ กน คอ ตงอยในโซน

รอนใตและอบอนใต มลมประจาพดผาน ลกษณะภมประเทศและมกระแสนาอนและกระแส

นาเหนไหลผาน

แนวตอบกจกรรมท 1.2 ลกษณะปรากฏการณทางธรรมชาตทสาคญ

และการปองกนอนตราย

1. ปรากฏการณเรอนกระจกคออะไร

คาวา เรอนกระจก (greenhouse) หมายถง อาณาบรเวณทปดลอมดวย

กระจกหรอวสดอน ซงมผลในการเกบกกความรอนไวภายใน ในประเทศเขตหนาวนยมใช

เรอนกระจาในการเพาะปลกตนไมเพราะพลงงานแสงอาทตยสามารถผานเขาไปภายในไดแต

ความรอนทอยภายในจะถกกกเกบโดยกระจกไมใหสะทอน หรอแผออกสภายนอกไดทาให



254

อณหภมของอากาศภายในอบอนและเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพชแตกตางจากภายนอกทยงหนาวเยน นกวทยาศาสตรจงเปรยบเทยบปรากฏการณ ทความรอนภายในโลกถกกบดกความรอนหรอกาซเรอนกระจก (Greenhouse agses) เกบกกเอาไวไมใหสะทอนหรอแผออกสภายนอกโลกวาเปนปรากฏการณเรอนกระจก โลกของเราตามปกตมกลไกควบคมภมอากาศโดยธรรมชาตอยแลว กระจกตามธรรมชาตของโลกคอกาซคารบอนไดออกไซดและไอนา ซงจะคอยควบคมใหอณหภมของโลกโดยเฉลยมคาประมาณ 15 °C และถาหากในบรรยากาศไมมกระจกตามธรรมชาตอณหภมของโลกจะลดลงเหลอเพยง -20°C มนษยและพชกจะลมตายและโลกกจะเขาสยคนาแขงอกครงหนง

2. ในฐานะททานเปนสวนหนงของประชากรโลกทานสามารถจะชวยปองกนและแกไขปญหาภาวะโลกรอนไดอยางไรใหบอกมา 5 วธ 1. อาบนาดวยฝกบวจะชวย ประหยดวาการตกนาอาบหรอใชอางอาบนาถงครงหนงในเวลาเพยง 10 นาท และ ปดนาขณะแปรงฟน 2. ใชหลอดไฟตะเกยบ ประหยดกวาหลอดธรรมดา 4 เทา ใชงานนานกวา8 เทา แตละหลอดชวยลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ได 4,500 กโลกรม หลอดไฟธรรมดาเปลยนพลงงานนอยกวา 10% ไปเปนแสงไฟ สวนทเหลอถกเปลยนไปเปนความรอน เทากบสญพลงงานเปลาๆ มากกวา 90% 3. ถอดปลกเครองใชไฟฟาทกครงจากใชงาน 4. พกถงผาแทนการใชถงพลาสตก 5. เชคลมยาง การขบรถโดยทยางมลมนอย อาจทาใหเปลองนามน

แนวตอบ กจกรรมท 1.3 วธใชเครองมอทางภมศาสตร 1. แผนท หมายถง การแสดงลกษณะพนผวโลกลงบนแผนราบ โดยการยอสวนและการใชสญลกษณไมวาเครองหมายหรอส แทนสงตางๆ บนพนผวโลก แผนทจงตางจากลกโลกและแผนผง 2. จงบอกประโยชนของการใชแผนทมา 5 ขอ 1. ประโยชนในการศกษาลกษณะภมประเทศ แผนทจะทาใหผศกษาทราบวาพนทใดมลกษณะภมประเทศแบบใดบาง 2. ประโยชนตอการศกษาธรณวทยา เพอใหทราบความเปนมาของแหลงทรพยากร ดน หน แร ธาต 3. ประโยชนดานสมทรศาสตรและการประมง เพอใหทราบสภาพแวดลอมชายฝงทะเล 4. ประโยชนดานทรพยากรนา รขอมลเกยวกบแมนาและการไหล อางเกบนา ระบบการชลประทาน 5. ประโยชนดานปาไม เพอใหทราบคณลกษณะของปาไมและการเปลยนแปลงพนทปาไม

แนวเฉ

ลย


3. ใหบอกวธการใชเขมทศคกบการใชแผนทาพอสงเขป

1. วางเขมทศใหเปนตามทศจากจดเรมตนไปยงจดทจะไป

2. หมนตวเขมทศจนเสนเมอรเดยนในแผนทขยายกบแนว orienting lines

3. หมนแผนทกบเขมทศไปดวยกนจนกระทงปลายเขมแดงของเขมทศชไปท

ทศเหนอ

4. เดนไปตามทศนน โดยรกษาแนวไวใหเขมยงอยในแนวเดมตลอด

เฉลยบทท 4


1. ข 2. ค 3. ก 4. ง 5. ข

6. ค 7. ก 8. ง 9. ข 10. ง

แนวเฉลยกจกรรมบทท 2

เรอง ประวตศาสตร

เรองท 1 กจกรรมท 1

1. ค 2. ก 3. ง 4. ข 5. ง เรองท 2 กจกรรมท 3

1. ค 2. ก 3. ข 4. ค 5. ค เรองท 5 กจกรรมท 5

1. ค 2. ข 3. ง 4. ง 5. ข

แนวตอบ กจกรรมท 4การทาลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

จงเลอกคาตอบทถกตองทสดเพยงคาตอบเดยว

1. ข 2. ค 3. ง 4. ง

5. ก 6. ข 7. ง 8. ง


บรรณานกรม

โกเมน จรฐกล, รศ.ดร.และเสร ลลาลย, รศ. หนงสอเรยน ส.504 สงคมศกษา ชนมธยมศกษา ปท 5. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช จากดการศกษาทางไกล, สถาบน, กรมการศกษานอกโรงเรยน. 2546. ชดการเรยนทางไกล ระดบมธยมศกษาตอนตน หมวดวชาสพฒนาสงคมและชมชน. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราวคม ไชยแสนสข, รศ. และศนสนย วรรณากร. 2545. ชดปฏรปการเรยนรหลกสตรการศกษา ขนพนฐาน พ.ศ. 2544 กลมสาระการเรยนร สวนศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ชวงชนท 4 สาระ 3 เศรษฐศาสตร. กรงเทพฯ : สานกพมพประสานมตรประเวศ วะส. 2544. เศรษฐกจพอเพยงและประชาสงคม : แนวทางผลตฟนฟเศรษฐกจสงคม. กรงเทพฯ : พมพดปยพร บญเพญ. หลกเศรษฐศาสตร 3200–0101, 05-110-103. กรงเทพฯ : บรษท บณฑตสาสน จากด. มปป.ไพฑรย พงศะบตร และวนชย ศรรตน. หนงสอเรยนสงคมศกษา ส. 504 สงคมศกษา ชนมธยมศกษา ปท 5. กรงเทพมหานคร : บรษทโรงพมพไทยวฒนาพานชย จากด 2537.สมชาย ภคภาสนววฒน. การรวมกลมทางเศรษฐกจ . วารสารเอเชยปรทศน. ปท 15 ฉบบท 1 (ประจาเดอนมกราคม –เมษายน 2537) : 1-7อภนนท จนตะน และชยยศ ผลวฒนา. 2538. ระบบเศรษฐกจไทยและการสหกรณ. กรงเทพฯ : สานกพมพพทกษอกษร.อภนนท จนตะน. 2541. เอกสารคาสอนเศรษฐศาสตร มหภาค 1 . ภาคงชาเศรษฐศาสตร คณะวทยาการจดการ สถาบนราชภฎพระนครศรอยธยา. กรงเทพฯ : พทกษอกษรhttp : //rirs3.royin.go.th/dictionary.aspสถาบนการศกษาทางไกล ชดการเรยนทางไกล หมวดวชาพฒนาสงคมและชมชน ระดบมธยมศกษาตอนปลาย 2548พรรณภา ศรสข และผดผอง ปตฐพร, พฒนาสงคมและชมชน. กรงเทพ : บรษท บางกอก- บคสแอนดมเดย จากด, 2548.วไล ทรงโดม , พฒนาสงคมและชมชน. กรงเทพฯ : บรษท สามเจรญพาณชย, 2548มานต กตตจงจต และสรพล เอยมอทรพย, สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม. กรงเทพฯ : แสงจนทรการพมพ, ปป.http://st. mengrai.ac.th/users/doremon/03_SURAPONG/09.htmhttp://st. mengrai.ac.th/users/doremon/03_SURAPONG/20.htmhttp://st. mengrai.ac.th/users/doremon/03_SURAPONG/05.htmhttp://seas.art.tu.ac.th/6tula.htmhttp://th.wikipedia.orq/wiki%EO%B8%9B%E0%B8%A3%E0%b8%B0%E0%...http://www.thaigoodview.com/node/16621http://www.parliament.go.th/parcy/889.0.htmfi le://C:\DOCUME 1\ADMINI 1\LOCALS 1\Temp\1I2k4IKW.htmhttp://dek-d.com/board/view.php?id = 663147http://www.kr.ac.th/ebook/saiyud/b1.htmhttp://www. Pathumthani.go.th/webkm/km. fi le / lefe –l – k .ppt#256,)

แนวเฉ

ลย


ท ปรกษา

1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.

2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

4. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.

5. นางรกขณา ตณฑวฑโฒ ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผ เขยนและเรยบเรยง

1. นางสาว สดใจ บตร อากาศ สถาบน กศน. ภาคเหนอ

2. นางสาว พมพา พร อนทจกร สถาบน กศน. ภาคเหนอ

3. นาง ดษณ เหลยม พนธ สถาบน กศน. ภาคเหนอ

4. นาง ดวง ทพย แกว ประเสรฐ สถาบน กศน. ภาคเหนอ

5. นาย นพนธ ณ จน ตา สถาบน กศน. ภาคเหนอ

6. นาง อบลรตน ม โชค สถาบน กศน. ภาคเหนอ

7. นาง กรรณการ ยศ ตอ สถาบน กศน. ภาคเหนอ

8. นางณ ชา กร เม ตา ภรณ สถาบน กศน. ภาคเหนอ

ผบรรณาธการและ พฒนา ปรบปรง

1. นาง พร ทพย เขม ทอง กลม พฒนาการ ศกษานอก โรงเรยน

2. นางสาว พมพา พร อนทจกร สถาบน กศน. ภาคเหนอ

3. นางสาว สรตนา บรณะ วทย สถาบน กศน. ภาคตะวนออก

4. นางสาว สปรดา แหลม หลก สถาบน กศน. ภาคตะวนออก

5. นางสาว สาลน สมทบ เจรญ กล สถาบน กศน. ภาคตะวนออก

6. นายอดมศกด วรรณทว สานก งาน กศน. อ.โขง เจยม

7. นายเรอง เวช แสง รตนา สานก งาน กศน. ภาคตะวนออก เฉยง เหนอ8. นางพฒนสดา สอน ซอ ขาราชการ บานาญ

9. นาง ธญญาวด เหลา พาณชย ขาราชการ บานาญ

10. นางพร ทพย เขมทอง กลม พฒนาการ ศกษานอก โรงเรยน11. นางสาว วรรณพร ปทมานนท กลม พฒนาการ ศกษานอก โรงเรยน

12. นายเรองเดช แสงวฒนา สถาบน กศน. ภาคตะวนนออกเฉยงเหนอ13. นางมยร สวรรณาเจรญ สถาบน กศน. ภาคใต

14. นางสาววาสนา บรณาวทย สถาบน กศน. ภาคตะวนออก

คณะ ผจดทา



258

15. นางสาววาสนา โกลยวฒนา สถาบนการศกษาทางไกล

16. นางธญญาวด เหลาพาณชย ขาราชการบานาญ

17. นางพรทพย เขมทอง กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

คณะทางาน

1. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวศรญญา กลประดษฐ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผพมพตนฉบบ

1. นางปยวด คะเนสม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นางเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาวกรวรรณ กววงษพพฒน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวอรศรา บานช กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผออกแบบ ปก

นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

สังคมศึกษา ม.ปลาย

Education

Transcript of สังคมศึกษา ม.ปลาย