Post on 29-Mar-2016
description
3www.jezykiobce.pl
Uwagi dla użytkownika
Słownik zawiera ponad 10 tysięcy haseł należących do najczęściej używanego
słownictwa współczesnego języka chińskiego. Hasła zostały uzupełnione o przydatne
złożenia, popularne wyrażenia czteroznakowe oraz przykładowe użycia wyrazów.
Kolejność znakówPojedyncze znaki chińskie są uszeregowane alfabetycznie według transkrypcji
pinyin. Pojedyncze znaki, stanowiące samodzielne hasła, zostały wyróżnione
większą czcionką. Pod każdym z nich znajdują się hasła wieloznakowe,
zaczynające się od wyróżnionego znaku. Hasła te także zostały uszeregowane
alfabetycznie według transkrypcji pinyin:
ǎi
ǎizi ài
àizībìng ài
Ài’ěrlánàidài àiguó
Znaki tradycyjne i uproszczone Znaki chińskie podawane są w słowniku przede wszystkim w formie uproszczonej,
wprowadzonej w wyniku reformy, którą wdrożono w ChRL w latach 50. XX wieku.
W części znaków została wówczas zmniejszona liczba kresek, a wiele z nich
całkowicie zmieniło swoją postać. Jednak nie wszędzie, gdzie używa się języka
chińskiego, reforma ta została przyjęta. Znaki w formie tradycyjnej stosuje się
dziś m.in. na Tajwanie, w Singapurze i w Hongkongu.
Formę tradycyjną znaków podano w słowniku w nawiasach. Przy hasłach
wieloznakowych umieszczona w nawiasach kreseczka oznacza, że forma
tradycyjna danego znaku jest identyczna z formą uproszczoną:
bàn
bànfǎbàngōngshì
4
Transkrypcja pinyin
Po wyrazach hasłowych (i ich formie tradycyjnej) podano wymowę zgodną
z transkrypcją pinyin. Jest to ofi cjalna i powszechnie dziś używana transkrypcja
znaków chińskich na alfabet łaciński. Niektóre znaki języka chińskiego mogą
być wymawiane na kilka sposobów. Sposób wymowy znaku wpływa na jego
znaczenie. Na przykład znak posiada dwie wymowy: 1. cháng o znaczeniu
‘długi’ 2. zhǎng o znaczeniu ‘starszy, rosnąć’. W słowniku hasła uszeregowane
są alfabetycznie według wymowy, dlatego znak z wymową cháng znajduje się
pod literą C, natomiast z wymową zhǎng – pod literą Z. W hasłach słownikowych
wariant (bądź warianty) wymowy podano w nawiasach:
Zasady wymowy
Sylaba chińska zbudowana jest z nagłosu (początkowej, nieobowiązkowej części,
w której występują spółgłoski) oraz wygłosu (końcowej, obowiązkowej części sylaby,
w której występują samogłoski oraz mogą wystąpić dwie spółgłoski: ‘n’ i ‘g’).
Nagłosy
Zapis Przybliżona wymowa
b między ‘b’ a ‘p’, np. bā (osiem)
p p z przydechem – pch (jak w wyrazie ‘pchać’), np. pǎo (biegać)
m jak w języku polskim, np. māma (mama)
f jak w języku polskim, np. fēi (latać)
d między ‘d’ a ‘t’, np. dà (duży)
t t z przydechem – tch (jak w wyrazie ‘tchawica’), np. tā (on)
n jak w języku polskim, np. nǐ (ty)
l jak w języku polskim, np. lèi (zmęczony)
cháng (zhǎng) 1. dłu-
gość; długi 2. zaleta;
gè yǒu suǒ ~ każdy ma jakieś
zalety
zhǎng (cháng) 1. starszy,
najstarszy 2. rosnąć, rozwijać
się; ~ yá ząbkować 3. kierow-
nik, przewodniczący, głowa;
xiào ~ dyrektor szkoły
5www.jezykiobce.pl
g między ‘g’ a ‘k’, np. gēge (starszy brat)
k k z przydechem – kch, np. kū (płakać)
h jak w języku polskim, np. hē (pić)
j dź, np. jiějie (starsza siostra)
q ć, np. qù (iść, jechać)
x ś, np. xiǎo (mały)
zh dż, np. zhōng (środek)
ch cz z przydechem – czch, np. chī (jeść)
sh sz, np. shǒu (ręka)
r ż lub jak angielskie r, np. rè (gorący)
z dz, np. zì (znak)
c c z przydechem – cch, np. cí (wyraz)
s jak w języku polskim, np. sān (trzy)
w ł, np. wǒ (ja)
y j, np. yī (jeden)
Wygłosy
Zapis Przybliżona wymowa
a jak w języku polskim, np. bàba (tata)
o jak w języku polskim, np. bō (fala)
e jak w języku polskim, np. kè (lekcja)
ai aj, np. bái (biały)
ei ej, np. gěi (dawać, dla)
ao jak w języku polskim, np. lǎo (stary)
ou oł, np. tóu (głowa)
an jak w języku polskim, np. lán (niebieski)
en jak w języku polskim, np. mén (drzwi)
ang aŋ (‘n’ tylnojęzykowe, nie wymawia się ‘g’), np. máng (zajęty)
eng eŋ (‘n’ tylnojęzykowe, nie wymawia się ‘g’), np. fēng (wiatr)
i w połączeniu z nagłosami zh, ch, sh, r, z, c, s jak ‘y’, np. sì (cztery)w połączeniu z pozostałymi nagłosami – jak w języku polskim,
np. dìdi (młodszy brat)
ia ja, np. jiā (dom, rodzina)
6
ie je, np. jiějie (starsza siostra)
iao jao, np. tiào (skakać)
iu joł, np. liù (sześć)
ian jen, np. qián (pieniądze)
in jak w języku polskim, np. xīn (nowy)
iang jaŋ (‘n’ tylnojęzykowe, nie wymawia się ‘g’), np. qiáng (silny)
ing iŋ (‘n’ tylnojęzykowe, nie wymawia się ‘g’), np. tīng (słuchać)
u jak w polskim, np. shū (książka)
ua ła, np. huā (kwiat)
uo ło, np. duō (dużo)
uai łaj, np. kuài (szybki)
ui łej, np. shuǐ (woda)
uan łan, np. duǎn (krótki)
un jak w języku polskim, np. chūn (wiosna)
uang łaŋ (‘n’ tylnojęzykowe, nie wymawia się ‘g’), np. huáng (żółty)
ong uŋ (‘n’ tylnojęzykowe, nie wymawia się ‘g’) , np. hóng (czerwony)
ü między ‘u’ a ‘i’ (jak niemieckie ‘ü’ lub francuskie ‘u’), np. lǜ (zielony)
iong juŋ (‘n’ tylnojęzykowe, nie wymawia się ‘g’), np. xióng (niedźwiedź)
System tonalnyJęzyk chiński jest językiem tonalnym. Oznacza to, że każda sylaba musi być
wypowiedziana w odpowiednim tonie, gdyż inaczej nie posiada ona znaczenia.
W języku chińskim występują cztery tony: równy, wznoszący, opadająco-
-wznoszący (falujący) i opadający. Tony
różnią się między sobą liczbą stopni
przebytych w skali numerycznej:
1. Ton pierwszy (równy)
2. Ton drugi (wznoszący)
3. Ton trzeci (opadająco-wznoszący)
4. Ton czwarty (opadający)
7www.jezykiobce.pl
Ton pierwszy jest najwyższy, a w trakcie jego wypowiadania głos pozostaje na tej
samej wysokości. Podczas wypowiadania tonu drugiego głos się wznosi, a jego
wymowę można porównać do intonacji pytającej w języku polskim. Wymowa tonu
trzeciego wydaje się najtrudniejsza, ponieważ głos musi najpierw nisko opaść,
a następnie wznieść się. W trakcie wypowiadania tonu czwartego głos opada,
a jego wymowa jest zbliżona do intonacji wykrzyknikowej w języku polskim.
W transkrypcji pinyin tony są zaznaczane czterema znakami diakrytycznymi,
które znajdują się nad samogłoskami. Ton pierwszy (równy) zaznaczany jest
znakiem: ˉ , ton drugi (wznoszący): ́ , ton trzeci (opadająco-wznoszący): ˆ , ton
czwarty (opadający): ̀ .
Jak wspomniano, w języku chińskim ton decyduje o znaczeniu wyrazu. Sylaba
bez tonu nie ma znaczenia. Oto przykłady tej samej sylaby w czterech tonach:
1. ton pierwszy (równy) mā mama bāo torba
2. ton drugi (wznoszący) má konopie báo cienki
3. ton trzeci (opadająco--wznoszący)
mǎ koń bǎo skarb
4. ton czwarty (opadający) mà przeklinać (kogoś) bào wybuchać
Znaki i wyrazy
Język chiński jest językiem monosylabicznym i zasadniczo każdy znak posiada
znaczenie. Jednak współcześnie występuje tendencja do tworzenia wyrazów
dwusylabowych (dwuznakowych). W efekcie występuje wiele przykładów pojedynczych
znaków i odpowiadających im wyrazów dwuznakowych o tym samym znaczeniu:
fù ojciec
fùqīn ojciec
ōu mewa; hǎi ~ mewa
Należy pamiętać, że w większości tego typu przypadków na co dzień używa się
formy dwusylabowej.
Część znaków nie jest już używana samodzielnie i utraciła swoje znaczenie.
Znaki te występują tylko w wyrazach i złożeniach wieloznakowych. W słowniku
znaki te nie są tłumaczone, lecz odsyłane do odpowiednich wyrazów hasłowych:
gǎn patrz: gǎnlǎn
gǎnlǎn oliwka
11www.jezykiobce.pl
1 kreska
2 kreski
(po lewej
stronie)
(po prawej
stronie)
3 kreski
4 kreski
5 kresek
6 kresek
Indeks kluczy
12
7 kresek
8 kresek
9 kresek
10–14 kresek
13www.jezykiobce.pl
1.
wán
yì
zhī
liù
wéi, wèi
yǐ
zhǔ
zhōu
liáng
jǔ
2. yī
dīng
qī
cái
sān
shàng
wàn
xià
yǔ, yù
zhàng
bù
chǒu
jǐng
tún
wū
yá
zhuān
bǐng
cè
cóng
dōng
gān
mò
qiū
shì
sī
bǎi
ér
zài
gēng, gèng
lì
liǎng
yán
sāng, sàng
shì
miàn
3.
yā
fēng
kǎ
yǐn
zhōng, zhòng
běi
shēng
nián
chuàn
fēi
lín
4.
bǐ
jiǔ
chuān
jí
jiǔ
me
cháng, zhǎng
dān
shì
wū
cè
hū
lè, yuè
shēng
diū
nián
pīng
chuí
guāi
chóng, zhòng
chéng
5. yǐ
le, liǎo
fēi
qǐ
xí
xiāng
yě
shū
yǔ
mín
mǎi
luàn
rǔ
6.
wáng
shì
chǎn
chōng
jiāo
yì
mǔ
jīng
xiǎng
yè
liàng
qīn
tíng
gāo
lí
shuāi
lǜ
shāng
yōng
7.
bīng
cì
Indeks znaków
14
chōng
jué
dòng
kuàng
lěng
yě
jìng
líng
liáng
qī
zhǔn
còu
jiǎn
níng
8.
xiě
jūn
nóng
hǎn
guān, guàn
yuān
9.
dìng
jī
jì
rèn
jì
ràng
tǎo
xùn
yì
é
fǎng
fěng
huì
jiǎng
lùn
ōu
shè
xǔ
cí
píng
shí
sù
yì
zhà
zhěn
zhèng
zǔ
chéng
gāi
huà
shī
shì
xiáng
xún
dàn
shuō
sòng
wū
wù
yòu
yǔ
diào, tiáo
dú
fěi
kè
liàng
nuò
qǐng
shéi
tán
yì
zhū
mí
móu
wèi
xié
qiān
xiè
yáo
jǐn
miù
pǔ
qiǎn
10.
èr
gān, gàn
kuī
yú
hù
tiān
wú
wǔ
yuán
yún
píng
yà
xiē
11.
shí
qiān
shēng
wǔ
zhī
bàn
qù
huá
xié
bēi
dān
mài
sāng, sàng
zhí
zhuō
nán
zhēn
bó
12.
chǎng
lì
tīng
lì
yā
yàn
cè
hòu
lí
yuán
xiāng
chú
13.
jù
pǐ
qū
yī
15www.jezykiobce.pl
fěi
nì
14.
bǔ
lú
wài
zhān, zhàn
wò
15.
kān
chuāng,
chuàng
gāng
huá, huà
liè
xíng
zé
bié, biè
lì
pàn
shān
cì
dào
guā
jì
kè
chà, shā
shuā
zhì
jiàn
qián
tì
xiāo, xuē
bāo, bō
jù
fù
gē
shèng
16.
nèi
ròu
tóng
wǎng
zài
zhōu
17.
bā
gōng
lán
bìng
gòng
guān
xīng, xìng
duì
bīng
diǎn
jù
měi
shǒu
yǎng
jiān
huáng
céng, zēng
18.
rén
rù
gè
cāng
cóng
jiè
jīn
yǐ
lìng
huì, kuài
qǐ
quán
sǎn
zhòng
yú
mìng
shě
qín
19.
yì
chóu
huà
jǐn
pú
rén
réng
shén
dài
fù
men
qiān
tā
xiān
yí
zhàng
zǐ
chuán, zhuàn
fá
fǎng
fèn
fú
huǒ
jià
jiàn
lún
rèn
shāng
shì, sì
wěi
wěi
wǔ
xiū
yǎng
yī
yōu
bàn
cì
dàn
dī
fó
gū
hé
líng
nǐ
shēn
tǐ
wèi
yōng, yòng
zhù
zuō, zuò
cè
gōng
jiā
3838
bā forma znaku bā (osiem)
używana w sytuacjach ofi cjal-
nych, np. na czekach
bā osiem
bāchéng 1. osiemdziesiąt pro-
cent 2. najprawdopodobniej
bāyuè sierpień
bā (pá) 1. trzymać się czegoś
2. burzyć; ~ fángzi
burzyć dom 3. obierać, zdejmować;
~ pí obierać skórę z owocu,
zdejmować skórę 4. wykopywać
bā 1. przyklejać się, przyle-
piać 2. przylegać 3. tęsknić (za
czymś), mieć nadzieję (na coś), wy-
czekiwać (czegoś) 4. otwierać;
~ zhe yǎnjing otwierać oczy
Bā'ěrgàn Bałkany
bājie przypochlebiać się
(komuś)
bāshì autobus
Bāxī Brazylia; ~ rén Bra-
zylijczyk, Brazylijka
bā blizna; shāng ~ bli-
zna
bā bananowiec
bājiāo banan
bālěiwǔ balet
bá 1. wyrywać; ~ yá
wyrywać ząb 2. wydychać
3. wybierać; xuǎn ~ wybie-
rać najlepszą osobę 4. przewyż-
szać, przekraczać; hǎi ~
nad poziomem morza 5. zdobyć,
przejąć władzę (nad czymś);
~ chéng zdobyć miasto
bá 1. podróżować 2. posłowie
(np. książki)
bǎ cel; dǎ ~ strzelać do
celu, ćwiczyć strzelanie
bǎ (bà) 1. trzymać, chwytać
2. kontrolować 3. pilnować
4. rączka, uchwyt 5. wiązka 6. przy-
imek stosowany w zdaniach, w któ-
rych dopełnienie bliższe jest wysu-
nięte przed orzeczenie;
Wǒ ~ cāngying dǎsǐ le.
Zabiłam muchę. 7. klasyfi kator sto-
sowany w odniesieniu do przedmio-
tów z rączką, uchwytem;
zhè ~ jiǎndāo te nożyczki
bǎbǐng rączka; dāo ~
rączka noża
bǎjiǔ wznosić toast
bǎshǒu pilnować, strzec;
~ chéng mén strzec bram
miasta
bǎwò chwytać, łapać;
~ jīhuì łapać, wykorzystywać okazję
bǎxì 1. kuglarstwo,
akrobatyka 2. tania sztuczka
bà (bǎ) rączka, uchwyt;
zìxíngchē ~ kie-
rownica roweru
bà 1. tyran, despota; è ~
lokalny tyran 2. tyranizować,
dominować 3. (w systemie feudal-
nym) suzeren (najwyższy senior)
B
3939www.jezykiobce.pl
bàdao 1. apodyktyczny, de-
spotyczny 2. (o alkoholu) mocny
bàquán hegemonia,
całkowita kontrola (nad czymś)
bàzhàn zająć siłą;
~ bié guó lǐngtǔ siłą za-
jąć terytorium innego państwa
bà 1. tama 2. grobla, za-
pora, wał ochrony; dī ~
tama, zapora 3. równina (używane
głównie w nazwach geografi cznych)
bà 1. zatrzymywać, prze-
stawać; ~ bǐ przestać
pisać 2. odrzucać, zwalniać;
~ zhí zwalniać ze stanowiska
3. kończyć; chī ~ fàn
skończyć jeść posiłek
bàgōng strajk, protest;
strajkować
bàle i tyle, i nic ponadto
(partykuła modalna umieszczana
na końcu zdania)
bà (pá) brona; bronować
bà tata, ojciec
bàba tata
ba 1. partykuła modal-
na wyrażająca rozkaz, prośbę
lub sugestię; Fàngxīn ~!
Uspokój się! 2. partykuła modalna
wyrażająca zgodę; Hǎo ~!
Dobrze! 3. partykuła modalna wy-
rażająca powątpiewanie lub przy-
puszczenie 4. partykuła modalna
wyrażająca wahanie
bāi łamać coś rękami;
yī kuài
yuèbǐng ~ chéng liǎng bàn zła-
mać ciastko księżycowe na pół
bái 1. biały; ~ sè biały
kolor 2. blask; ~ rì dzień,
biały dzień 3. jasny, zrozumiały;
míng ~ rozumieć 4. czysty
5. pusty; kòng ~ pusta prze-
strzeń, luka 6. na próżno, bezsku-
tecznie; ~ zuò robić coś na
próżno 7. darmowy, za darmo;
~ chī ~ hē jeść i pić za
darmo 8. oświadczać, ogłaszać,
wyjaśniać; zì ~ wyznanie
báibái na próżno, bez skutku
báibānr dzienna
zmiana
báicài kapusta pekińska
báichī idiota, kretyn
Bái'éluósī Biało-
ruś; ~ rén Białorusin, Biało-
rusinka; ~ yǔ język białoruski
báihuà 1. putonghua (stan-
dardowy język chiński) 2. puste
słowa, obietnice bez pokrycia
báijiǔ chińska wódka
báimángmáng bezkresna
biel (przymiotnik używany do opi-
sywania śniegu, mgły itp.)
báimiàn mąka pszenna
báirén człowiek rasy białej
báirì zuòmèng
śnić na jawie
báisè biały
báitiān dzień (od wschodu do
zachodu słońca)
bǎi 1. sto; ~ fēn sto
punktów 2. liczne, wszelkiego
rodzaju
bǎifēnbǐ procent (część cze-
goś wyrażona w procentach)
bǎihuò różne towary;
~ dàlóu dom towarowy
40
bǎikē quánshū
encyklopedia
bǎiwàn milion;
~ fùwēng milioner
bǎixìng zwykli ludzie;
lǎo ~ zwykli ludzie
bǎi 1. kłaść, układać
2. przybierać, przyjmować
(postawę) 3. machać;
~ shǒu machać ręką
bǎibu 1. układać 2. roz-
kazywać (komuś), manipulować
(kimś); tīng rén ~ być po-
pychadłem, być posłusznym (ko-
muś)
bǎidòng kołysać, ma-
chać czymś (tam i z powrotem)
bǎituō pozbywać się
(czegoś negatywnego lub niepo-
żądanego); ~ kùnjìng
wyjść z trudnej sytuacji, wydostać
się z kłopotów
bài 1. klęska, poraż-
ka; ponieść klęskę;
~ sù przegrać sprawę w sądzie
2. przeciwdziałać, neutralizo-
wać, usuwać; ~ dú zneu-
tralizować działanie trucizny
3. niszczyć
bàihuài 1. niszczyć,
psuć (np. reputację) 2. zdeprawo-
wany, zepsuty
bàixìng rozczarować,
czuć się rozczarowanym
bài 1. odwiedzać 2. uznawać
kogoś (za kogoś)
bàibài do widzenia, cześć
bàifǎng odwiedzać
bàihuì odwiedzać, skła-
dać ofi cjalną wizytę
bàinián składać komuś nowo-
roczną wizytę, składać życzenia
noworoczne
bān 1. cętka, kropka, plamka;
w kropki 2. pasek; w paski
bānbái szpakowaty, siwiejący;
~ tóufa szpakowate włosy
bānmǎ zebra
bānwén pasek, pręga
bān 1. klasa (grupa uczniów),
zespół (pracowników), zorgani-
zowana grupa 2. zmiana (w pracy);
shàng ~ iść do pracy, za-
czynać pracę; xià ~ kończyć
pracę 3. klasyfi kator używany w od-
niesieniu do kursów (środków trans-
portu), przejazdów;
zuìhòu yī ~ chē ostatni autobus
bānjí klasa, rocznik
(w szkole)
bānzhǎng przewodni-
czący klasy
bānzhǔrèn wychowawca
klasy
bān ciągnąć (w dół), naciskać;
~ dòng nacisnąć (np.
spust), uruchomić (mechanizm)
bānshou klucz (do nakrętek)
bān wydawać, rozpo-
wszechniać, przyznawać na-
grodę
bānbù ogłaszać publicz-
nie, wydawać; ~ fǎlìng
ogłosić dekret
bānfā wydawać (np.
oświadczenie, dokumenty), przy-
znawać, nagradzać; ~
zhèngshū wydać certyfi kat;
~ jiǎngxuéjīn przyznać sty-
pendium
41www.jezykiobce.pl
bān rodzaj, kategoria, typ;
bǎi ~ wszelkiego rodza-
ju, na wszelki sposób
bān przenosić, przesuwać,
przestawiać; ~ yí prze-
prowadzać się, wprowadzać się
bānjiā przeprowadzać się, wy-
prowadzać się
bānyùn nosić, prze-
wozić, transportować; transport;
~ jiājù przenosić meble
bǎn 1. tablica, deska, pły-
ta; tiānhuā ~ sufi t
2. twardy; ~ jié twardnieć
3. sztywny, nieelastyczny;
sǐ ~ sztywny 4. przybierać surowy
wyraz twarzy
bǎn 1. matryca drukarska
2. edycja, wydanie;
chū ~ pierwsze wydanie 3. strona;
tóu ~ pierwsza strona
bǎnběn wydanie (książki)
bǎnshì format; dà ~ duży format
bàn 1. płatek; huā ~ płatek kwiatu 2. część czegoś,
np. cząstka (pomarańczy), ząbek
(czosnku); suàn ~ r zą-
bek czosnku
bàn 1. pół, połowa;
~ jià za pół ceny; pół ceny
2. niewiele 3. środek 4. częściowo
bàn… bàn… konstruk-
cja, za pomocą której wyraża
się, że dwie czynności, cechy lub
stany współistnieją w tym samym
czasie; bàn kāi wánxiào bàn rènzhēn pół żar-
tem, pół serio
bànbèizi pół życia
bàndǎo półwysep
bànjìng promień (okrę-
gu)
bànjuésài półfi nał;
jìnrù ~ dostać się do pół-
fi nału
bànkōngzhōng w powietrzu,
w powietrze; qiú fēidào ~ piłka poleciała w powietrze
bànlù w połowie drogi; pół
drogi
bànqiú półkula; běi ~ półkula północna
bànshù połowa
bàntiān pół dnia, (metaforycz-
nie) przez długi czas; děng ~ czekać pół dnia
bàn tú ér fèi poddać się w połowie drogi
bànyè północ, środek nocy
bànyuán półokrąg
bàn zhēn bàn jiǎ czę-
ściowo prawda ( dosł. pół prawdy,
pół kłamstwa)
bàn mieszać; ~ huò mieszać
bànzuǐ kłócić się
bàn towarzyszyć, towarzysz,
kompan; ~ wǔ partner
w tańcu
bànchàng akompaniament
wokalny
bànlǚ towarzysz, part-
ner (życiowy, zawodowy itp.)
bànsuí iść, podążać za
kimś lub za czymś, towarzyszyć;
Xìngfú wèibì zǒngshì ~ jīnqián. Szczę-
ście nie zawsze idzie w parze z pie-
niędzmi.
42
bàn potknąć się;
~ shǒu ~ jiǎo stać komuś
na drodze
bàn ubierać się, przebierać
się
bànyǎn grać (rolę)
bàn 1. zajmować się
czymś; ~ shǒuxù za-
łatwiać formalności 2. zakładać,
otwierać; ~ gōngchǎng
zakładać fabrykę 3. kupować;
~ huò kupować towar 4. ka-
rać; chéng ~ karać
bànfǎ sposób, metoda
bàngōngshì biuro
bànlǐ załatwiać (coś),
zajmować się (czymś)
bànshì załatwiać spra-
wy, pracować
bāng kraj, naród; lín ~
sąsiednie państwo
bāngjiāo stosunki dyploma-
tyczne
bāng 1. pomagać 2. gru-
pa 3. gang, banda
bāngmáng pomagać
bāngpài gang;
~ fènzǐ gangster
bāngshou asystent
bāngzhù pomagać
bǎng lista nazwisk; fā ~
ogłosić listę osób
bǎngyàng dobry przy-
kład, model, wzór
bǎng 1. ramię 2. skrzydło
bǎngzi ramię;
diào ~ fl irtować
bǎng związywać, zawią-
zywać
bǎngjià porywać
bàng funt (454 gramy)
bàng funt (waluta brytyj-
ska)
bàng znajdować się blisko,
zbliżać się; blisko; ~ hēi
ściemniać się
bàngwǎn zmierzch, wieczór
bàng 1. pałka, maczuga, kij,
drąg; mù ~ drewniana
pałka 2. pot. świetny;
chéngjì hěn ~ świetne wyniki
bàngqiú baseball
bàngzi kij, pałka
bāo chwalić; ~ jiǎng
wychwalać
bāo 1. zawijać, owijać, pa-
kować; paczka, zawiniąt-
ko, opakowanie, torba;
~ jiǎozi lepić pierożki;
shū ~ tornister 2. zawierać, włą-
czać, wliczać; wú suǒ
bù ~ łączny, obejmujący wszyst-
ko 3. otaczać 4. podejmować się
(zrobienia czegoś) 5. zapewniać,
gwarantować 6. wynajmować;
~ jī samolot czarterowy
bāobàn 1. zajmować się
czymś w pojedynkę 2. robić coś,
decydować samemu, bez konsul-
tacji z innymi; ~ hūnyīn
małżeństwo zaaranżowane przez
rodziców
bāobì zasłaniać, tuszować,
ukrywać
bāofu 1. brzemię, ciężar 2. to-
bołek
bāoguǒ 1. pakować, owijać
2. paczka; jì ~ wysyłać pacz-
kę
43www.jezykiobce.pl
bāohán zawierać, pociągać za
sobą, obejmować;
Zhè jù huà ~ liǎng céng yìsi. To zdanie ma dwie płaszczy-
zny znaczeniowe.
bāokuò składać się, zawierać,
włączać; ~ wǒ zài nèi
łącznie ze mną
bāoróng 1. mieć, zawierać
2. wybaczać, tolerować
bāowéi otaczać
bāozhuāng pakować,
paczka; opakowanie; ~ zhǐ
papier pakowy
bāozi chińskie bułki na parze
bāo (pào) 1. smażyć krótko
na mocnym ogniu 2. przypie-
kać i suszyć na ogniu
bāo pąk
bāo (bō) obierać ze skór-
ki, łupiny; ~ pí obierać
ze skórki
báo grad; xià ~ pada
grad
báo (bó) 1. cienki;
~ piàn cienki plasterek 2. zim-
ny, oziębły 3. (o smaku) mdły
bǎo skarb, coś cennego;
cenny; guó ~ skarb na-
rodowy
bǎobèi 1. skarb 2. małe
dziecko, niemowlę, kochanie
bǎoguì cenny, warto-
ściowy
bǎokù skarbiec
bǎoshí kamień szlachet-
ny; hóng ~ rubin
bǎo 1. bronić, chronić
2. przechowywać, zachowy-
wać 3. zapewniać, gwarantować
bǎo'ān bezpieczeństwo pu-
bliczne, ochrona; zapewniać bez-
pieczeństwo
bǎochí zachowywać, utrzymy-
wać; ~ zhènjìng zacho-
wać spokój
bǎocún konserwować, prze-
chowywać, zachowywać
bǎoguǎn 1. dbać o coś
2. z pewnością 3. sprzedawca
bǎohù chronić; ochro-
na; ~ huánjìng ochrona
środowiska
Bǎojiālìyà Buł-
garia; ~ rén Bułgar, Bułgar-
ka; ~ yǔ język bułgarski
bǎojiàn ochrona zdrowia
bǎojié utrzymywać czy-
stość, porządek
bǎolíngqiú kręgle
(sport)
bǎoliú zachować się (w nie-
zmienionym stanie), zachowywać;
~ quánlì zachowywać
prawa
bǎomì dochowywać tajemnicy
bǎomǔ niania
bǎoshì kaucja; wycho-
dzić za kaucją; bèi ~
chūyù wyjść z więzienia za kaucją
bǎoshǒu 1. pilnować, strzec
2. konserwatywny;
~ guānniàn konserwatywne po-
glądy
bǎowèi chronić, bro-
nić; ~ zǔguó bronić oj-
czyzny
bǎowēn utrzymywać
ciepło; ~ píng termos
44
bǎoxiǎn ubezpieczenie;
bezpieczny; ~ tào prezerwa-
tywa
bǎoyǎng dbać o zdro-
wie
bǎozhàng zapewniać, gwa-
rantować
bǎozhèng zapewniać,
obiecywać, gwarantować
bǎozhòng dbać o siebie
bǎo fort, forteca;
chéng ~ zamek
bǎolěi forteca
bǎo 1. najedzony, syty
2. usatysfakcjonowany
bǎohé nasycenie; nasy-
cony
bǎomǎn pełen wigoru
bào 1. informować, zgła-
szać, powiadamiać 2. odpo-
wiadać, odpłacać 3. gazeta, cza-
sopismo 4. telegram
bào'àn donieść o prze-
stępstwie
bàochóu mścić się; ze-
msta
bàochou zapłata, wyna-
grodzenie, rekompensata;
wú ~ de bezpłatny, bez wynagro-
dzenia
bàodá odwdzięczać się,
rewanżować się, odpłacać
bàodǎo relacja (telewi-
zyjna, radiowa), sprawozdanie
bàofu mścić się, brać
odwet; jìnxíng ~ dokony-
wać zemsty
bàogào raport, spra-
wozdanie; raportować;
~ lǐngdǎo złożyć raport władzom
bàokǎo zapisywać się
na egzamin
bàomíng zapisać się;
~ cānjiā kǎoshì za-
pisać się na egzamin
bàoshè redakcja (gaze-
ty)
bàozhǐ gazeta (łączy
się z klasyfi katorem zhāng )
bào gwałtowny; gwałtownie,
nagle
bàodòng bunt, powsta-
nie
bàofā wybuchać, eks-
plodować
bàofēng wichura;
~ yǔ burza
bàolì przemoc, brutalność;
jiātíng ~ przemoc domowa
bào tiào rú léi wpaść we
wściekłość
bàoxíng okrucieństwo, po-
tworność; fànxià ~ po-
pełnić okrucieństwo
bàoyǔ ulewa
bàozào choleryczny, łatwo
wpadający w złość; píqi ~
wybuchowy temperament
bào 1. wybuchać, eksplodo-
wać; Qìqiú ~ le.
Balon pękł. 2. wydarzyć się nagle
3. krótko smażyć na dużym ogniu
bàofā wybuchać;
huǒshān ~ erupcja wulkanu
bàomǐhuā prażona kukury-
dza, popcorn
bàozhà wybuchać
bàozhú petarda, fajerwerki
bào lampart, pantera
45www.jezykiobce.pl
bào 1. obejmować, przytulać
2. adoptować; ~ yǎng
adoptować dziecko 3. żywić (na-dzieje, obawy); ~ hèn żywić nienawiść
bàofù ambicje, aspira-cje; shíxiàn ~ zrealizować ambicje
bàoqiàn przepraszać
bàoyuàn narzekać
bēi naczynie, z którego się pije
bēi shuǐ chē xīn
kropla w morzu
bēizi kubek, szklanka
bēi rozpacz, smutek
bēi'āi pełen smutku, zasmucony
bēicǎn nieszczęśli-wy, tragiczny; ~ de
xiàchǎng tragiczne zakończenie
bēiguān pesymistyczny; ~ zhǔyìzhě pesymista
bēijù tragedia
bēishāng rozpacz, smu-tek
bēitòng zrozpaczony, bardzo smutny
bēi (bèi) nieść na plecach
bēibāo plecak
bēi niski, niższej jakości, gor-szy
bēibǐ nikczemny, niemoralny, podły; ~ xiǎorén nik-czemnik, łajdak
bēi tablica pamiątkowa, stela
běi 1. północ (strona świata) 2. zostać pokonanym
běibànqiú półkula północ-na
běibù część północna
běifāng 1. północ 2. północ-na część Chin (na północ od Żół-tej Rzeki)
běijí biegun północny
Běijīng Pekin; ~ rén Pe-kińczyk; ~ kǎoyā kaczka po pekińsku
Běi Měizhōu Ameryka Pół-nocna
bèi 1. razy, pomnożony przez 2. podwojony, pomnożony
przez dwa;
Zhè ge
chéngshì de rénkǒu bǐ nà ge
chéngshì de rénkǒu duō liǎng
~. Liczba mieszkańców tego mia-sta jest dwa razy większa niż liczba mieszkańców tamtego miasta.
bèishù wielokrotność
bèi sprzeczny (z czymś); wbrew czemuś
bèi 1. pokolenie;
hòu ~ młodsze pokolenie; xià ~ następne, przyszłe po-
kolenie 2. rodzaj (ludzi) 3. życie, czas trwania życia
bèizi życie, żywot; xià ~ następne, przyszłe życie
bèi (bēi) 1. plecy, tył;
~ tòng ból pleców 2. odwró-cony tyłem 3. recytować z pamię-ci, umieć na pamięć; ~ shī
recytować wiersz
bèihòu 1. za czymś 2. za plecami; ~ shuō rén
huàihuà obgadywać za plecami bèijǐ plecy