Slownik Nato

AAP-6(2011)NATO/PdP JAWNE

AAP-6SOWNIK TERMINW I DEFINICJI NATO

ZAWIERAJCY WOJSKOWE TERMINY I ICH DEFINICJE STOSOWANE W NATO

NATO/PdP JAWNE

1


NORTH ATLANTIC TREATY ORGANIZATION

ORGANIZACJA TRAKTATU PNOCNOATLANTYCKIEGO AGENCJA STANDARYZACYJNA NATO (NSA)

NATO STANDARDIZATION AGENCY (NSA)

1. AAP-6(2011) is promulgated by the NATO Standardization Agency and is effective NATOwide upon receipt. 2. All terms are followed by a date, (day, month, year), indicating when they became NATO Agreed and inserted in AAP-6 as terms or changed if they had already been included in AAP-6.

1. AAP-6(2011) zosta promulgowany przez Agencj Standaryzacyjn NATO i obowizuje w Sojuszu.

2. Na kocu kadego hasa zostaa zamieszczona data (dzie, miesic, rok) wskazujca kiedy hasa zostay Uzgodnione w NATO i wczone do sownika AAP-6 jako nowe lub zmodyfikowane.

NATO/PdP JAWNE

2


NORTH ATLANTIC TREATY ORGANIZATION

ORGANIZACJA TRAKTATU PNOCNOATLANTYCKIEGO AGENCJA STANDARYZACYJNA NATO (NSA) LIST PROMULGACYJNY NATO

NATO STANDARDIZATION AGENCY (NSA) NATO LETTER OF PROMULGATION

4 October 2011 1. AAP-6(2011) - NATO GLOSSARY OF TERMS AND DEFINITIONS (ENGLISH AND FRENCH) is a NATO Allied publication. The agreement of nations to use this publicationis recorded in STANAG 3680. 2. AAP-6(2011) is effective upon receipt. It supersedes AAP-6(2010), which shall be destroyed in accordance with local procedures for destruction of documents. 3. It is permissible to copy or make extracts from this publication. However, the NSA, as the AAP-6 custodian of the publication, shall be notified in writing of any such reproduction by outside bodies or individuals. Under no circumstances shall any of the contents of this publication be reproduced with alterations without the written consent of the NSA.

4 padziernika 2011 r. 1. AAP-6(2011) - SOWNIK TERMINW I DEFINICJI NATO jest Publikacj Sojusznicz NATO. Porozumienie pastw dotyczce stosowania tej publikacji jest zamieszczone w dokumencie STANAG 3680. 2. AAP-6(2011) obowizuje z chwil jego promulgowania i zastpuje AAP-6(2010), ktr naley zniszczy zgodnie z krajowymi procedurami niszczenia dokumentw. 3. Dopuszcza si powielanie lub dokonywanie wycigw z niniejszej publikacji. W przypadku podejmowania takich dziaa przez instytucje lub osoby fizyczne spoza NATO, naley o tym pisemnie poinformowa NSA - opiekuna publikacji AAP-6. Kategorycznie zabrania si reprodukowania ze zmianami, niniejszej publikacji, bez uzyskania pisemnej zgody NSA.

podpisano Cihangir AKSIT TUR Civ Dyrektor NSA

NATO/PdP JAWNE

3


SZCZEGOWY WYKAZ ZMIAN (W STOSUNKU DO EDYCJI 2010)

1. 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) 2. 1) 2) 3) 4) 5)

TERMINY NOWE P-hour / godzina P 1 Exfiltration, Exfil. / ewakuacja 2 extraction / ewakuacja insertion / wtargnicie special operations command and control element, SOCCE / element dowodzenia i kierowania operacjami specjalnymi, SOCCE civil defence, CD / obrona cywilna, CD operational environment, OE / rodowisko operacyjne, OE operational-level planning / planowanie na poziomie operacyjnym operations planning / planowanie dziaa air-to-ground missile, AGM / pocisk rakietowy powietrze-ziemia, AGM irregular activity / dziaanie nieregularne reintegration / reintegracja TERMINY USUNITE payload / adowno observation helicopter / migowiec obserwacyjny numbered reference position system / system numerowanych pozycji odniesienia combined airspeed indicator / zespolony wskanik prdkoci lotu anti-aircraft operations centre / centrum operacji przeciwlotniczych3

3. 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) 13) 14) 15) 16) 17) 18) 19)

TERMINY ZMODYFIKOWANE key terrain / teren kluczowy kite / tarcza zanurzeniowa lap / pas traowania lap course / kurs traowania lap track / cieka traowania lap width / szeroko pasa traowania laser guided weapon / bro kierowana laserowo laser pulse duration / czas trwania impulsu laserowego late / opnienie cascade image intensifier / kaskadowy wzmacniacz obrazu initial unloading period / faza rozadunku wstpnego general unloading period / faza rozadunku gwnego intensity mine circuit / obwd natenia wzbudzenia miny international cooperative logistics / midzynarodowa logistyka kooperatywna officer conducting the exercise, OCE / oficer prowadzcy wiczenie, OCE officer conducting the serial, OCS / oficer prowadzcy etap wiczenia, OCS officer scheduling the exercise, OSE / oficer planujcy wiczenie, OSE opposing forces, OPFOR / siy przeciwnika, OPFOR opposing forces commander / dowdca si przeciwnika

NATO/PdP JAWNE

4


20) 21) 22) 23) 24) 25) 26) 27) 28) 29) 30) 31) 32) 33) 34) 35) 36) 37) 38) 39) 40) 41) 42) 43) 44) 45) 46) 47) 48) 49) 50) 51) 52) 53) 54) 55) 56) 57) 58) 59) 60) 61) 62) 63) 64) 65) 66) 67)

optical minehunting / optyczne poszukiwanie min order / rozkaz parallel classification / klasyfikacja porwnawcza passage of lines / przejcie przez ugrupowanie bojowe permanent echo / echo stae shelling report, SHELREP / meldunek ogniowy, SHELREP short title / nazwa skrcona 1 splash / obserwowa cel! 2 splash / zniszczenie spoiling attack / atak wyprzedzajcy aircraft ground support equipment / sprzt naziemnej obsugi statkw powietrznych aircraft ground support equipment / sprzt naziemnej obsugi statkw powietrznych air to surface missile, ASM / pocisk rakietowy powietrze-woda, ASM armed forces / siy zbrojne general support, GS / wsparcie oglne, GS obstruction (preferred) / przeszkoda 1 army , A / wojska ldowe, A 2 army / armia 3 4 control point / punkt kontrolny selective identification feature, SIF / zdolno selektywnej identyfikacji, SIF infrastructure / infrastruktura internally displaced person, IDP / przesiedleniec wewntrzny, IDP area of operations, AOO / rejon dziaa, AOO joint operations area, JOA / obszar operacji poczonych, JOA aircraft marshalling area / miejsce zbirki statkw powietrznych manoeuvring area / pole naziemnego ruchu statkw powietrznych inshore patrol / patrol brzegowy physical security / bezpieczestwo fizyczne petroleum intersectional service / midzystrefowa suba materiaw pdnych 1 1 salvage procedure / procedura ratowania 2 2 salvage procedure / procedura ratowania subkiloton weapon / bro jdrowa subkilotonowa vignetting / winietowanie visual identification / identyfikacja wzrokowa visual call sign / wzrokowy sygna wywoawczy visual mine firing indicator, VMFI / wizualny wskanik wybuchu miny, VMFI vital ground / teren o decydujcym znaczeniu radar picket / posterunek radiolokacyjny radarscope overlay / nakadka ekranu radaru road hazard sign / drogowy znak ostrzegawczy route reconnaissance / rozpoznanie trasy photogrammetric control / kontrola fotogrametryczna photographic filter / filtr fotograficzny rising mine / mina wznoszca 2 crisis response shipping, CRS / egluga w dziaaniach kryzysowych military engineering, MILENG / inynieria wojskowa, MILENG 1 2 1 2 payload , PL / adunek uyteczny , PL 2 2 2 2 payload , PL / adunek uyteczny , PL

NATO/PdP JAWNE

5


68) 69) 70) 71) 72) 73) 74) 75) 76) 77) 78) 79) 80) 81) 82) 83) 84) 85) 86) 87) 88) 89) 90) 91) 92) 93) 94) 95) 96) 97) 98) 99) 100) 101) 102) 103) 104) 105) 106) 107) 108) 109) 110) 111) 112) 113)

unmanned aerial vehicle, UAV / bezzaogowy statek powietrzny, bezzaogowy statek latajcy (dopuszczalny), UAV, BSP, BSL (dopuszczalny) airlift capability / zdolno transportu powietrznego airlift requirement / zapotrzebowanie na transport powietrzny 1 down / niej 2 down / mniej drift / zboczenie guinea-pig / przerywacz zagrd minowych gull / odbijacz radarowy hasty defence / obrona dorana deliberate defence / obrona przygotowana, obrona zawczasu przygotowana (dopuszczalny) helicopter direction center, HDC / centrum kierowania migowcami, HDC gun-type weapon / artyleryjski pocisk jdrowy grapnel / uchwyt ground observer organization / system obserwatorw naziemnych homing guidance / samonaprowadzanie passive homing guidance / samonaprowadzanie pasywne search and rescue, SAR / poszukiwanie i ratowanie, poszukiwanie i ratownictwo (dopuszczalny), SAR search mission / zadanie poszukiwania aircraft flat pallet / paleta statku powietrznego aircraft picketing / unieruchomienie statku powietrznego active electronic protective measures / aktywne dziaania obrony elektronicznej electronic protective measures, EPM / dziaania obrony elektronicznej, EPM passive electronic protective measures / pasywne dziaania obrony elektronicznej aircraft transient servicing / tranzytowa obsuga statku powietrznego aircraft replenishing / odtwarzanie gotowoci statku powietrznego aircraft scrambling / alarmowy start statku powietrznego aircraft servicing connector / zcze obsugowe statku powietrznego cross-servicing / wzajemna obsuga techniczna mutual support / wzajemne wsparcie support / wsparcie 1 pressure mine / mina naciskowa 2 pressure mine / mina cinieniowa pressure suit / skafander cinieniowy blue commander / dowdca niebieskich blue forces / siy niebieskich bombing height / wysoko bombardowania damage threat / zagroenie uszkodzeniem danger close / niebezpieczestwo ostrzelania si wasnych forward aeromedical evacuation / wysunita lotnicza ewakuacja medyczna initial draft plan / wstpny projekt planu fire support, FS / wsparcie ogniowe naval fire support / morskie wsparcie ogniowe fire support area, FSA / rejon wsparcia ogniowego, FSA naval support area / rejon wsparcia morskiego naval fire liaison team / grupa cznikowa morskiego wsparcia ogniowego naval fire operations centre / morskie centrum operacyjne wsparcia ogniowego

NATO/PdP JAWNE

6


114) 115)

unconventional warfare, UW / niekonwencjonalne dziaania wojenne unit strength / potencja jednostki

NATO/PdP JAWNE

7


PREFACE / PRZEDMOWA 1. This glossary is compiled by the direction of the Military Committee and with the approval of the NATO Council. Its purpose is to standardize (i) general terminology with a specific military meaning; (ii) specialist terminology that needs to be widely understood throughout NATO, as well as (iii) terms that are not adequately defined in the NATO Terminology Programme (NTP)'s 1 reference dictionaries , thus promoting mutual understanding and strengthening the Alliance's defence capabilities. The definitions contained herein do not establish or modify NATO policy and doctrine, but help to express them more clearly. 1. Niniejszy sownik zosta opracowany pod kierunkiem Komitetu Wojskowego i zatwierdzony przez Rad Pnocnoatlantyck. Jego celem jest standaryzacja (i) oglnej terminologii posiadajcej znaczenie wojskowe; (ii) specjalistycznej terminologii w aspekcie szerszego zrozumienia w NATO; (iii) terminw niewystarczajco zdefiniowanych 1 w sownikach odniesienia Programu Teminologii NATO (NTP), a tym samym promowanie wzajemnego zrozumienia oraz wzmocnienie zdolnoci obronnych Sojuszu. Zawarte w sowniku definicje w aden sposb nie ustanawiaj ani nie zmieniaj polityki i doktryny NATO, lecz pomagaj w lepszym ich zrozumieniu. 2. Sownik jest dostpny w wersji elektronicznej, w dwch oficjalnych jzykach NATO, angielskim i francuskim. Sownik jest corocznie aktualizowany i dostpny na stronie internetowej: http:/www.nato.int/docu/stanag/aap006/aap6. htm) i intranetowej (MINERVA i CRONOS): NATO HQ SitesNSA TerminologyMilitary Committee Terminology Conference DocumentsMCTC Documents AAP-6. 3. Zgodnie z postanowieniami dokumentu STANAG 3680 i C-M (2005)0023, Dyrektywy dotyczcej Programu Terminologii NATO, terminy i definicje zawarte w tym sowniku zostay uzgodnione przez wszystkie pastwa NATO. 4. Sownik jest podzielony na trzy gwne czci: Cz I. Informacje oglne i procedury. Cz II. Uzgodnione w NATO wojskowe terminy i definicje w jzyku angielskim i polskim. Odpowiadajce im terminy w jzyku francuskim s umieszczone zaraz za terminami w jzyku angielskim, np. nominal weapon / arme de puissance nominale. Cz III. Wykaz skrtw.

2. The glossary is available in electronic form in the two official languages of NATO, English and French. These versions are updated and made available annually through the Internet (http://www.nato.int/docu/stanag/aap006/aap6.h tm) and the intranet (MINERVA and CRONOS): NATO HQ SitesNSA TerminologyMilitary Committee Terminology Conference DocumentsMCTC Documents AAP-6. 3. In accordance with STANAG 3680 and C-M (2005)0023, Directive on the NATO Terminology Programme, the terms and definitions contained herein have been approved by all NATO nations. 4. The glossary is divided into four main parts: Part 1.Organization and Procedures. Part 2.NATO Agreed terms and definitions of military significance in English. The corresponding French preferred terms are shown immediately following the English entry term e.g., nominal weapon / arme de puissance nominale. Part 3.NATO Agreed terms and definitions of military significance in French. The corresponding English preferred terms are shown immediately following the French entry term e.g. arme de puissance nominale / nominal weapon Part 4. List of Abbreviations

1

Sownikami odniesienia dla NTP s Concise Oxford English Dictionary i le Petit Robert.

NATO/PdP JAWNE

8


5. After the introduction of abbreviations in AAP6(2008) to comply with the layout for NATO glossaries prescribed by C-M(2007)0023, Guidance for the Development and Publication of NATO Terminology, the Office of NATO Terminology Coordination (ONTC), which is responsible for issuing AAP-6, decided to change the abbreviations list to a unilingual format (with some exceptions) in the 2009 edition of AAP-6. Upon reflection, the ONTC considered that the bilingual presentation prescribed by the Guidance led to confusion in a number of cases. As a result, the second edition of the Guidance will be adapted accordingly. After having looked up the term corresponding to an abbreviation, users of this NATO glossary may look up further information, including the translation of the term in the other language, in the full entries listed in Parts 2 and 3. 6. Whereas AAP-6 normally contains the NATO Agreed terminology from the two meetings of the MCTC in the previous year, this year, owing to the late publication of the glossary, the ONTC was able to add NATO Agreed terminology from the MCTCs spring 2011 meeting, too. 7. Proposals for new terms and definitions or changes to or deletion of existing terms and definitions are to be made in accordance with C-M(2005)0023, Directive on the NATO Terminology Programme and C-M(2007)0023, Guidance for the Development and Publication of NATO Terminology and using a terminology tracking form, which can be downloaded from the NSAs protected Internet site. 8. All suggestions and inquiries concerning this glossary should be directed to the:

5. Po wprowadzeniu skrtw w AAP-6(2008) w celu zachowania zgodnoci z formatem sownikw NATO przedstawionym w C-M(2007)0023, Wytyczne dla opracowywania i publikowania Terminologii NATO, Biuro Koordynacji Terminologii NATO (ONTC), ktre jest odpowiedzialne za wydawanie sownika AAP-6 zdecydowao si na zmian ukadu wykazu skrtw na jednojzyczny (z kilkoma wyjtkami) w edycji 2009 sownika AAP-6. ONTC wzio pod uwag wtpliwoci, jakie w wielu przypadkach budzia proponowana przez Wytyczne dwujezyczna wersja. W wyniku czego druga edycja Wytycznych bdzie odpowiednio zmieniona. Sownik AAP-6 zawiera skrty, ktrych rozwinicie oraz tumaczenie mona odnale w czci II niniejszego sownika zawierajcej pene hasa.

6. Sownik AAP-6 zawiera przewanie terminologi uzgodnion w NATO z dwch konferencji MCTC z poprzedniego roku, jednak w tym roku, w zwizku z opnieniem w publikacji sownika, ONTC miao moliwo zamieszczenia rwnie terminologii uzgodnionej na MCTC wiosn 2011 roku. 7. Propozycje nowych terminw i definicji, zmian lub usunicia istniejcych terminw i definicji naley opracowywa zgodnie z C-M(2005)0023, Dyrektywa dotyczca Programu Terminologii NATO i C-M(2007)0023, Wytyczne dla opracowywania i publikowania Terminologii NATO uywajc formularza zgoszeniowego (TTF), ktry mona pobra z zabezpieczonej strony internetowej NSA. 8. Wszelkie uwagi i pytania dotyczce niniejszego sownika powinny by adresowane (za porednictwem Wojskowego Centrum Normalizacji, Jakoci i Kodyfikacji) do: Koordynatora Terminologii NATO Biuro Kooordynacji Terminologii NATO Agencja Standaryzacyjna NATO (NSA) Kwatera Gwna NATO B - 1110 Bruksela Belgia Tel: +32 2 707-5601 lub +32 2 707-5560 Fax: +32 2 707-5718 Email: [email protected]

NATO Terminology Coordinator Office of NATO Terminology Co-ordination NATO Standardization Agency (NSA) NATO Headquarters B - 1110 Brussels Belgium Tel: +32 2 707-5530 or +32 2 707-5560 Fax: +32 2 707-5718 Email: [email protected]

NATO/PdP JAWNE

9


CZ I INFORMACJE OGLNE I PROCEDURY

ROZDZIA I OPRACOWYWANIE I AKTUALIZACJA (ANGIELSKO-FRANCUSKIEGO) CZ I - WPROWADZENIE INFORMACJE OGLNE 1. Sownik AAP-6 jest opracowywany i zarzdzany przez Konferencj Terminologiczn Komitetu Wojskowego (ang. Military Committee Terminology Conference ) jako czci Programu Terminologii NATO (NTP), ktry ma rdo w Programie standaryzacji terminologii Komitetu Wojskowego (ang. Military Committee Terminology Standardization Programme ) ustanowionym w lutym 1954 r., w ktrym: Agencj Standaryzacyjn NATO (NSA), nastepc Wojskowej Agencji Standaryzacyjnej (MAS), uczyniono odpowiedzialn za koordynacj terminologii wojskowej NATO; Nakrelono oglne etapy opracowywania terminologii; Sprecyzowano oglne reguy dziaania (TOR). SOWNIKA TERMINW I DEFINICJI NATO AAP-6

a.

b. c.

Z biegiem czasu TOR zmieniano i aktualizowano, aby umoliwi uczestniczenie w programie wszystkim pastwom czonkowskim NATO. W 1970 roku Rada Si Powietrznych MAS opublikowaa Porozumienie Standaryzacyjne NATO (STANAG) 3680 Sownik wojskowych terminw i definicji NATO AAP-6 (angielsko-francuski) w celu wsparcia poszczeglnych rad rodzajw si zbrojnych, grup roboczych i paneli eksperckich w pracach nad terminologi z ich obszarw kompetencyjnych. Celem STANAG 3680, jak podano w jego pitej edycji (poprawka 1) jest odnotowanie krajowej akceptacji Administracyjnej Publikacji Sojuszniczej nr 6 (AAP-6). Porozumienie stanowi, e "pastwa uczestniczce zgadzaj si stosowa AAP-6, wraz z kolejnymi zmianami, jako gwny sownik terminw i definicji NATO o znaczeniu wojskowym". W roku 2009, na zabezpieczonej stronie internetowej NSA zosta uruchomiony System Zarzdzania Terminologi NATO (NTMS) stajc si gwnym narzdziem terminologii wojskowej. Baza NTMS zawiera AAP-6 oraz 20 innych sownikw podlegajcych NTP i jest odniesieniem dla terminologii NATO. Pomimo, i baza danych NTMS odzwierciedla ca terminologi zawart w AAP-6, kontynuowane bdzie publikowanie w cyklu rocznym wersji elektronicznej i papierowej niniejszego sownika. Poniewa sownik AAP-6 z zaoenia ma by publicznie dostpny za porednictwem internetu, hasa wprowadzone do AAP-6 nie posiadaj klauzuli tajnoci.

NATO/PdP JAWNE

10


ROZDZIA II WYTYCZNE DLA UYTKOWNIKW Struktura sownika W czci II sownika przedstawiono hasa terminologiczne w porzdku alfabetycznym jzyka angielskiego. Wykaz skrtw i ich penych form znajduje si w czci III. Ukad hase jednopojciowych Kade pojcie przedstawiono w oddzielnym hale, gdzie podano odpowiadajcy mu termin, definicj i inne metadane. Ukad hasa Kade haso w czci II zawiera kolejno: termin zalecany w jzyku angielskim, jego ekwiwalent w jzyku francuskim (w tym samym wierszu poprzedzony ukonikiem) i w kolejnych wierszach: synonimy i skrty, definicja, uwagi, przykady, odsyacze do terminw zwizanych i rysunkw oraz dane dotyczce dokumentw rdowych i dat przyjcia hasa jako "Uzgodnione w NATO", jak poniej: termin zalecany synonim (dopuszczalny) synonim (niezalecany) synonim (przestarzay) skrt Definicja Uwagi Przykady Terminy zwizane [rdo] Data Forma gramatyczna Aby unikn nieporozumie, mona zamieci informacje dotyczce gramatyki, t.j. klasyfikacja sowa, rodzaj/liczba. Synonimy Terminy niezalecane s wprowadzone jako oddzielne hasa w kolejnoci alfabetycznej i zawieraj odniesienie do terminu zalecanego. Wieloznaczno W przypadku, gdy termin ma wicej ni jedno znaczenie, kade znaczenie jest wprowadzone jako oddzielny wpis. Skrt Wpisy w czci III zawieraj tylko skrty i ich pene formy.

NATO/PdP JAWNE

11


LEXICON / LEKSYKON

NATO Agreed Terminology The terminology that has been approved in both official languages of NATO by the consensus of the NATO member nations, through the NATO Terminology Programme. [CS] NATO Agreed silence procedure A procedure by which concurrence is achieved unless an objection is received by a given date. Note: Within NATO, only the member nations may break silence.

terminologia uzgodniona w NATO Terminologia zatwierdzona w obydwu oficjalnych jzykach NATO, na zasadzie konsensu przez pastwa czonkowskie NATO, w ramach Programu Terminologii NATO. [CS] Uzgodniono w NATO procedura milczcej akceptacji Procedura, w wyniku ktrej osigana jest zgodno pogldw, o ile w zaoonym terminie nie zostanie zgoszony sprzeciw. Uwaga: W NATO, wycznie pastwo czonkowskie moe przerwa procedur milczcej akceptacji. [AAP-42] Uzgodniono w NATO propozycja terminologiczna Formalny wniosek dotyczcy zmiany w terminologii uzgodnionej w NATO poprzez zamieszczenie, zmian lub usunicie hasa terminologicznego. [AAP-42] Uzgodniono w NATO

[AAP-42] NATO Agreed terminology proposal / proposition de terminologie A formal request to change the body of NATO Agreed terminology by adding, modifying or deleting a terminological entry. [AAP-42] NATO Agreed

NATO/PdP JAWNE

12


CZ II

Aabac scale / abaque de conversion A nomogram for obtaining the conversion angle to apply when plotting great circle bearings on a Mercator projection. 1/7/73 abeam / par le travers Bearing approximately 090 or 270 degrees relative ; at right angles to the longitudinal axis of a vehicle. 18/8/98 abeam replenishment / ravitaillement couple The transfer at sea of personnel and/or supplies by rigs between two or more ships proceeding side by side. 1/7/801 1

skala nomogramowa Nomogram sucy do odczytania kta przeksztacenia stosowany podczas wykrelania namiarw koa wielkiego w odwzorowaniu Merkatora. >27/10/04 na trawersie Azymut wynoszcy okoo 090 wzgldnie 270 stopni; wykrelony pod ktem prostym do podunej osi pojazdu. >5/4/01 uzupenianie zapasw metod trawersow Przekazanie zapasw lub osb pomidzy dwoma lub wieloma okrtami w morzu, za pomoc odpowiedniego osprztu, w sytuacji, kiedy okrty id burta w burt. >27/10/04 przerwa Zakoczy misj z innego powodu ni dziaanie przeciwnika. Komenda moe by podana w dowolnym momencie po rozpoczciu misji, a przed jej zakoczeniem. >27/10/04 przerwa Przerwa start statku powietrznego lub wystrzelenie pocisku. >27/10/04 zarysowanie W fotografii,zadrapanie lub znak spowodowany mechanicznie na powierzchni emulsji lub podou filmu. >27/10/04 filtr absolutny Filtr zatrzymujcy 100% wagowej zawartoci czstek staych, wikszych od okrelonej wartoci podanej w mikronach. >4/7/02 wysoko rzeczywista Wysoko lotu statku powietrznego mierzona wzgldem powierzchni terenu, nad ktrym przelatuje on w danej chwili. >Terminy zwizane: altitude; altitude datum; barometric altitude; calibrated altitude; critical altitude; cruising altitude; cruising level; datum level; 1 drop altitude; height ; high altitude; minimum safe altitude; pressure-altitude; transition altitude; transition level. 7/12/10 dawka pochonita Ilo energii przekazana przez promieniowanie jdrowe (lub jonizujce) pochonita przez jednostkow mas materiau absorbujcego. Jednostk dawki pochonitej jest grej (Gy). >7/2/02 bd przyspieszenia Bd spowodowany odchyleniem ukadu odniesienia2 1

abort / avorter To terminate a mission for any reason other than enemy action. It may occur at any point after the beginning of the mission and prior to its completion. 1/5/73 abort / avorter To discontinue aircraft take-off or missile launch. 1/5/73 abrasion / rayure In photography, a scratch or mark produced mechanically on an emulsion surface or film base. 1/1/73 absolute filter / filtre absolu A filter capable of cutting off 100 % by weight of solid particles greater than a stated micron size. 1/1/802 2

absolute height / hauteur absolue The height of an aircraft directly above the surface or terrain over which it is flying. Related terms: altitude; altitude datum; barometric altitude; calibrated altitude; critical altitude; cruising altitude; cruising level; datum 1 level; drop altitude; height ; high altitude; minimum safe altitude; pressure-altitude; transition altitude; transition level. 13/7/94

absorbed dose / dose absorbe The amount of energy imparted by nuclear (or ionizing) radiation to unit mass of absorbing material. The unit is the rad. 1/2/73

acceleration error / erreur d'acclration An error caused by the deflection of the vertical

NATO/PdP JAWNE

13


reference due to any change in acceleration of the aircraft. 1/2/73 acceptable product / produit de substitution One which may be used in place of another for extended periods without technical advice. Related terms: emergency substitute; standardized product. 1/2/73 acceptance trial / essai de recette A trial carried out by nominated representatives of the eventual military users of the weapon or equipment to determine if the specified performance and characteristics have been met. Related terms: consumer logistics; production logistics. 4/11/05 access procedure / procdure d'accs Related term: explosive ordnance disposal procedures. 9/1/96 accompaniment / accompagnement In naval cooperation and guidance for shipping, the coordinated passage through a specific area of increased risk by one or more merchant ships in company with military assets. Accompaniment takes place under a voluntary arrangement and does not imply direct protection by military assets. Related terms: merchant ship; merchant shipping; naval cooperation and guidance for shipping. 2/3/07

pionu w wyniku zmiany przyspieszenia statku powietrznego. >27/10/04 wyrb zastpczy Wyrb, ktry moe by uywany zamiast innego przez duszy okres bez konsultacji technicznej. >Terminy zwizane: emergency substitute; standardized product. 3/10/02 prba kwalifikacyjna Sprawdzenie przeprowadzane przez wyznaczonych przedstawicieli przyszego wojskowego uytkownika uzbrojenia lub sprztu, w celu okrelenia zgodnoci jego parametrw i charakterystyk. >Terminy zwizane: consumer logistics; production logistics. 19/4/06 procedura dostpu >Termin zwizany: explosive ordnance disposal procedures. 26/2/98 eskortowanie W ramach wojskowej wsppracy i doradztwa dla eglugi morskiej, skoordynowany ruch jednego lub wicej statkw handlowych przez obszar zwikszonego ryzyka w obecnoci jednostek si morskich. Eskortowanie odbywa si na zasadach dobrowolnoci i nie oznacza bezporedniej ochrony przez jednostki si morskich. >Terminy zwizane: merchant ship; merchant shipping; naval cooperation and guidance for shipping. 06/11/07 celno Precyzja strzelania wyraana odlegoci grupowania si trafie w rodku i wok rodka celu. >27/10/04

accuracy of fire / justesse de tir The precision of fire expressed by the closeness of a grouping of shots at and around the centre of the target. 1/10/84 acknowledgement / aperu A message from the addressee informing the originator that his communication has been received and is understood. 1/1/74 aclinic line Preferred term: magnetic equator. acoustic circuit / mise de feu acoustique A circuit which responds to the acoustic field of a 1 target. Related term: mine . 2/5/95 acoustic intelligence / renseignement acoustique ACINT Intelligence derived from the collection and processing of acoustic phenomena. 1/11/86 acoustic mine / mine acoustique A mine with an acoustic circuit which responds to the 1 acoustic field of a ship or sweep. Related term: mine . 1/8/76 acoustic minehunting / chasse aux mines acoustique The use of a sonar to detect mines or mine-like

potwierdzenie Informacja zwrotna przekazywana od adresata do nadawcy o odebraniu i zrozumieniu otrzymanej wiadomoci. >15/1/08 rwnik magnetyczny, aklina >Termin zalecany: magnetic equator. 26/2/98 obwd akustyczny Obwd, ktry reaguje na pole akustyczne generowane 1 przez cel. >Termin zwizany: mine . 11/1/01 rozpoznanie akustyczne Rozpoznanie wykorzystujce rejestrowanie i analiz zjawisk akustycznych. >13/5/04

mina akustyczna Mina wyposaona w ukad akustyczny, ktry reaguje na pole akustyczne generowane przez okrt lub tra. 1 >Termin zwizany: mine . 27/10/04 akustyczne poszukiwanie min Wykorzystanie sonaru do wykrywania min lub obiektw

NATO/PdP JAWNE

14


objects which may be on or protruding from the sea bed, or buried. 1/11/75 acoustic warfare / guerre acoustique In an underwater environment, the use of acoustic energy to provoke, exploit, restrict or prevent hostile use of the acoustic spectrum and the implementation of any measures taken to restrict its use to friendly forces. Related terms: acoustic warfare countercountermeasures; acoustic warfare countermeasures; acoustic warfare support measures.13/12/99

mino podobnych, ktre le na dnie morskim, wystaj z niego lub s w nim zakopane. >27/10/04 walka akustyczna Stosowanie energii akustycznej w rodowisku podwodnym w celu sprowokowania, wykorzystania, ograniczenia lub uniemoliwienia uycia widma akustycznego przez przeciwnika oraz stosowanie wszelkich rodkw w celu ograniczenia generowania emisji szkodliwych dla si wasnych. >Terminy zwizane: acoustic warfare counter-countermeasures; acoustic warfare countermeasures; acoustic warfare support measures. 30/3/10 kontrprzeciwdziaanie akustyczne Dziaania podejmowane w rodowisku podwodnym w celu zapewnienia efektywnoci wykorzystania podwodnego widma akustycznego si wasnych przez zwalczanie przeciwdziaania akustycznego przeciwnika. Kontrprzeciwdziaanie akustyczne obejmuje wsparcie antyakustyczne i przeciwdziaanie antyakustyczne oraz moe nie obejmowa podwodnej emisji fal akustycznych. >Terminy zwizane: acoustic warfare; acoustic warfare countermeasures; acoustic warfare support measures. 30/3/10

acoustic warfare counter-countermeasures / contrecontre-mesures de guerre acoustique In an underwater environment, those actions taken to ensure effective friendly use of the acoustic spectrum by countering hostile acoustic warfare measures. Acoustic warfare counter-countermeasures involve antiacoustic warfare support measures and antiacoustic warfare countermeasures, and may not involve underwater acoustic emissions. Related terms: acoustic warfare; acoustic warfare countermeasures; acoustic warfare support measures. 13/12/99 acoustic warfare countermeasures / contremesures de guerre acoustique In an underwater environment, actions taken to prevent or reduce the use of the acoustic spectrum by hostile forces. Acoustic warfare countermeasures involve intentional underwater acoustic emissions for deception and jamming. Related terms: acoustic warfare; acoustic warfare counter-countermeasures; acoustic warfare support measures. 13/12/99 acoustic warfare support measures / mesures de soutien de la guerre acoustique AWSM In an underwater environment, actions taken to search for, intercept and identify radiated acoustic energy for the purpose of exploiting such radiation. Note: The use of these measures involves no intentional underwater acoustic emission and is generally not detectable by hostile forces. Related terms: acoustic warfare; acoustic warfare countercountermeasures; acoustic warfare countermeasures. 22/1/10 action information centre Preferred term: combat information centre. activate / activer In military administration, to make active by official order a previously established military organization so that it can function in its assigned capacity. 13/12/99

przeciwdziaanie akustyczne Dziaania podejmowane w rodowisku podwodnym w celu przeciwdziaania lub ograniczenia wykorzystania widma akustycznego przez siy przeciwnika. Przeciwdziaanie akustyczne obejmuje celow emisj podwodnych fal akustycznych w celu dezinformacji lub zakcania. >Terminy zwizane: acoustic warfare; acoustic warfare counter-countermeasures; acoustic warfare support measures. 30/3/10 wsparcie walki akustycznej AWSM Dziaania podejmowane w rodowisku podwodnym polegajce na poszukiwaniu, przechwytywaniu i identyfikacji generowanej w wodzie energii akustycznej w celu wykorzystania tego typu emisji. Uwaga: Dziaania te nie obejmuj celowej podwodnej emisji fal akustycznych i s zazwyczaj niewykrywalne przez przeciwnika. >Terminy zwizane: acoustic warfare; acoustic warfare counter-countermeasures; acoustic warfare countermeasures. 20/10/10

centrum informacji bojowej >Termin zalecany: combat information centre. 26/2/98 powoa do dziaania W administracji wojskowej uruchomienie oficjalnym rozkazem wczeniej ustanowionej struktury wojskowej tak, aby moga funkcjonowa zgodnie ze swoim przeznaczeniem. >5/4/01 detektor aktywacyjny

activation detector / dtecteur de neutrons par activation

NATO/PdP JAWNE

15


activation A device used to determine neutron flux or density by virtue of the radioactivity induced in it as a result of neutron capture. 1/2/73 active / actif(ve) In surveillance, an adjective applied to actions or equipments which emit energy capable of being detected. 1/11/75 active air defence / defense arienne active Active measures taken against attacking enemy forces to destroy or nullify any form of air or missile threat or to reduce the effectiveness of any such attack. Related terms: air defence; air superiority; air supremacy; counter-air operation; defensive counterair operation; offensive counter-air operation; passive air defence. 20/6/06

Urzdzenie suce do okrelenia wielkoci lub gstoci strumienia neutronw na podstawie wzbudzonej w nim promieniotwrczoci powstaej w wyniku wychwytu neutronw. >4/7/02 aktywny W rozpoznaniu przymiotnik okrelajcy czynnoci lub wyposaenie emitujce energi dajc si wykry. >27/10/04 aktywna obrona powietrzna Przedsiwzicia podejmowane przeciwko atakujcym siom przeciwnika w celu uniemoliwienia lub likwidacji jakiegokolwiek zagroenia uderzeniem z powietrza lub rakietami, a take ograniczenia skutecznoci takiego ataku. >Terminy zwizane: air defence; air superiority; air supremacy; counter-air operation; defensive counter-air operation; offensive counter-air operation; passive air defence. 6/11/07 obrona aktywna Dziaania podejmowane przeciwko siom przeciwnika w celu zapobieenia, uniemoliwienia lub ograniczenia skutecznoci jakiegokolwiek ataku przeciwnika. >Termin zwizany: passive defence. 24/05/05 aktywne dziaania obrony elektronicznej Wykrywalne dziaania, takie jak zmiana parametrw nadajnika, podejmowane w celu zapewnienia efektywnego wykorzystania widma elektromagnetycznego przez wojska wasne. >Terminy zwizane: electronic protective measures; passive electronic protective measures. 3/4/12 aktywne samonaprowadzanie System samonaprowadzania, w ktrym zarwno rdo owietlajce cel jak i odbiornik wykrywajcy energi odbit od celu w rezultacie jego owietlenia, s umieszczone w pocisku. >Termin zwizany: homing guidance. 27/10/04 materia aktywny Materia, taki jak pluton i niektre izotopy uranu, podtrzymujcy acuchow reakcj rozszczepienia. >7/3/02 mina aktywna Mina aktywizowana przez sygna wasny odbity od celu. 1,2 >Termin zwizany: passive mine . 16/11/00

active defence / dfense active Active measures taken against enemy forces to prevent, nullify or reduce the effectiveness of any form of enemy attack. Related term: passive defence. 25/1/05 active electronic protective measures / mesures de protection lectronique actives Detectable measures, such as altering transmitter parameters as necessary, to ensure effective friendly use of the electromagnetic spectrum. Related terms: electronic protective measures; passive electronic protective measures. 20/11/96 active homing guidance / guidage actif A system of homing guidance wherein both the source for illuminating the target, and the receiver for detecting the energy reflected from the target as the result of illuminating the target, are carried within the missile. Related term: homing guidance. 1/2/73 active material / matire fissile Material, such as plutonium and certain isotopes of uranium, which is capable of supporting a fission chain reaction. 1/2/73 active mine / mine dispositif actif A mine actuated by the reflection from a target of a signal emitted by the mine. Related term: passive 1,2 mine . 1/11/94 active public information policy / attitude active en matire d'information publique A policy which dictates that attempts will be made to stimulate media/public interest about an issue or activity for the purpose of informing the public. Interest may be stimulated by press advisories, news releases, personal contacts, press conferences or other forms of public presentation. Related term: passive public information policy. 1/11/90

aktywna polityka informacyjna Polityka informacyjna nakazujca aktywne oddziaywanie na rodki masowego przekazu w celu zainteresowania opinii publicznej danym wydarzeniem lub sytuacj. Obejmuje wykorzystanie wielu rodkw i technik przekazu, midzy innymi kontaktw osobistych, komunikatw prasowych, owiadcze dla prasy, konferencji prasowych i innych form prezentacji publicznych. >Termin zwizany: passive public

NATO/PdP JAWNE

16


information policy. 27/10/04 actuate / dclencher To operate a firing mechanism by an influence or a series of influences in such a way that all the requirements of the mechanism for firing or for registering a target count are met. Related term: dormant state. 9/1/96 actuator / servocommande A mechanism that furnishes the force required to displace a control surface or other control element. 1/1/80 acute radiation dose / dose d'irradiation aigu Total ionising radiation dose received at one time and over a period so short that biological recovery cannot occur. Related term: chronic radiation dose. 1/3/79 pobudzenie, aktywacja Uruchomienie mechanizmu odpalajcego poprzez jeden czynnik lub szereg czynnikw tak, aby zostay spenione wszystkie wymagania mechanizmu odpalajcego lub rejestrujcego. >Termin zwizany: dormant state. 16/11/00 siownik Mechanizm zapewniajcy si potrzebn do przemieszczenia powierzchni sterowych lub innego elementu sterujcego. >17/5/11 ostra dawka promieniowania Cakowita dawka promieniowania jonizujcego pochonita jednorazowo i w czasie na tyle krtkim, e powoduje skutki biologiczne, ktrych organizm nie jest w stanie zregenerowa. >Termin zwizany: chronic radiation dose. 20/10/10 wyduenie ognia Przy wsparciu ogniowym artylerii ldowej i morskiej korekta wprowadzana przez obserwatora oznaczajca, e konieczne jest zwikszenie zasigu ostrzau wzdu linii obserwacji. >27/10/04 dodatkowe warstwy wojskowe AML Zunifikowany zbir cyfrowych produktw danych geoprzestrzennych, zaprojektowany w celu spenienia wszystkich, nie nawigacyjnych wymaga obrony morskiej NATO. >29/9/05 przemieszczenie improwizowane Przemieszczenie, ktre moe by przeprowadzone w dowolnym czasie, dla zaplanowania ktrego brak jest niezbdnych i stosownych danych. To przemieszczenie bdzie planowane czciowo lub cakowicie natychmiast po otrzymaniu wymaganych informacji. >Terminy zwizane: fully planned movement; partially planned movement. 27/10/04 koryguj ogie Przy wsparciu ogniowym artylerii ldowej i morskiej, metoda kontroli przekazywania danych przez obserwatora podczas prowadzenia ognia po wyznaczeniu go do korygowania ognia. >27/10/04 koryguj ogie Przy wsparciu ogniowym artylerii ldowej i morskiej, rozkaz lub zarzdzenie do rozpoczcia korygowanie ognia. >27/10/04 korygowanie ognia Procedura stosowana przy prowadzeniu ognia artylerii ldowej i morskiej, suca uzyskaniu waciwego kierunku i zasigu celu oraz wysokoci wybuchu (jeli uywane s zapalniki czasowe), podczas raenia celu 1 ogniem obserwowanym. >Termin zwizany: spot .2 1

add / plus loin In artillery and naval fire support, a correction used by an observer/spotter to indicate that an increase in range along a spotting line is desired. 1/9/74

additional military layer / couche militaire additionnelle AML A unified range of digital geospatial data products designed to satisfy the totality of NATO nonnavigational maritime defence requirements. 1/10/03 ad hoc movement / mouvement improvis A movement which may occur at any time, for which necessary or appropriate planning data is not yet available. This movement will be partially or fully planned as soon as the required information has been provided. Related terms: fully planned movement; partially planned movement. 1/11/901

adjust fire / prt rgler In artillery and naval fire support, a method of control transmitted in the call for fire by the observer or spotter to indicate that he will control the adjustment. 1/9/742

adjust fire / rglage In artillery and naval fire support, an order or request to initiate an adjustment of fire. 1/9/74

adjustment of fire / rglage observ de tir Process used in artillery and naval fire to obtain correct bearing, range and height of burst (if time fuzes are used) when engaging a target by observed 1 fire. Related term: spot . 1/2/73

NATO/PdP JAWNE

17


15/1/08 administration / administration The provision and implementation of regulations and procedures related to the management of an organization in support of the accomplishment of its mission. [Approving authority(ies): NCS] 10/3/04 administrative chain of command / voie administrative The normal chain of command for administration. Related terms: chain of command; operational chain of command. 1/6/84 administrative control / contrle administrative ADCON Direction or exercise of authority over subordinate or other organizations in respect to administrative matters such as personnel management, supply, services, and other matters not included in the operational missions of the subordinate or other 1 2 organizations. Related terms: command ; control ; full command; operational command; operational control. 1/4/71 administrative escort / escorteur administratif A warship or merchant ship under naval control, carrying a convoy commodore and his staff, serving as a platform for simultaneous communication with an operational control authority and a coastal convoy. 1/10/78 administracja Opracowywanie i wdraanie przepisw oraz procedur w obszarze zarzdzania organizacj wspierajcych realizacj powierzonych jej zada. >25/9/08

struktura administracji wojskowej Typowa struktura wykorzystywana w administrowaniu. >Terminy zwizane: chain of command; operational chain of command. 17/11/04

administrowanie ADCON Realizacja funkcji kierowania lub sprawowanie wadzy nad organizacjami podlegymi lub innymi w zakresie spraw administracyjnych, takich jak personalne, zaopatrzeniowe, usugowe oraz innych aspektw nie objtych zadaniami operacyjnymi tych organizacji. 1 2 >Terminy zwizane: command ; control ; full command; operational command; operational control. 3/3/09

eskorta administracyjna Statek cywilny przekazany w podporzdkowanie marynarce wojennej lub okrt z zaokrtowanym komodorem konwoju i jego sztabem, zapewniajcy jednoczesn czno pomidzy dowdztwem sprawujcym kontrol operacyjn a konwojem. >15/12/04 zaadunek efektywny zaadunek handlowy (komercyjny) System zaadunku, ktry suy przede wszystkim osigniciu maksymalnego wykorzystania przestrzeni pasaerskiej i adunkowej bez uwzgldnienia uwarunkowa taktycznych. Sprzt i zaopatrzenie musz by przed ich uyciem rozadowane i posortowane. >17/11/04 przemieszczenie efektywne Przerzut w czasie, ktrego wojska i pojazdy s tak uporzdkowane, aby przypieszy ich przerzut, zaoszczdzi czas i energi, gdy nie przewiduje si dziaa przeciwnika, za wyjtkiem napadu powietrznego. >17/11/04 rozkaz administracyjny Rozkaz zawierajcy szczegy dotyczce komunikacji wojskowej, zasobw osobowych, zaopatrzenia, eksploatacji, ewakuacji i innych spraw administracyjnych. >17/11/04 plan administracyjno-logistyczny Plan, zwykle odnoszcy si do planu lub rozkazu operacyjnego stanowicy jego uzupenienie, zawierajcy informacje i instrukcje dotyczce logistycznego i administracyjnego zabezpieczenia

administrative loading / chargement administrative commercial loading A loading system which gives primary consideration to achieving maximum utilization of troops and cargo space without regard to tactical considerations. Equipment and supplies must be unloaded and sorted before they can be used. 1/2/73

administrative movement / mouvement administratif A movement in which troops and vehicles are arranged to expedite their movement and conserve time and energy when no enemy interference, except by air, is anticipated. 1/2/73

administrative order / ordre administratif An order covering traffic, supplies, maintenance, evacuation, personnel and other administrative details. 13/12/99

administrative plan / plan administratif et logistique A plan, normally relating to and complementing the operation plan or order, which provides information and instructions covering the logistic and administrative support of the operation. 1/9/81

NATO/PdP JAWNE

18


dziaa. >17/11/04 advanced aerodrome / arodrome avanc An aerodrome, usually having minimum facilities, in or near an objective area. Related term: aerodrome. 20/11/96 advanced base / base avance A base located in or near a theatre of operations whose primary mission is to support military operations. 1/3/81 advanced fleet anchorage / mouillage avanc de flotte A secure anchorage for a large number of naval vessels, mobile support units and auxiliaries located in or near a theatre of operations. Related term: emergency anchorage. 1/2/73 advanced guard / avant-garde The leading element of an advancing force. The primary mission is to insure the uninterrupted advance of the main body. It has the following functions: a. To find and exploit gaps in the enemy's defensive syste; b. To prevent the main body of the advancing force running blindly into enemy opposition. c. To clear away minor opposition or, if major opposition is met, to cover the deployment of the main body. Related term: main guard. 1/2/73 lotnisko wysunite Lotnisko znajdujce si w rejonie celu lub w jego pobliu majce podstawowe instalacje. >Termin zwizany: aerodrome. 17/11/04 baza wysunita Baza znajdujca si na/lub w pobliu teatru dziaa, ktrej podstawowym zadaniem jest wsparcie dziaa militarnych. >17/11/04 wysunite kotwicowisko floty Zabezpieczone kotwicowisko dla duej liczby okrtw, mobilnych jednostek wsparcia i jednostek pomocniczych, umiejscowione w/lub w pobliu teatru dziaa. >Termin zwizany: emergency anchorage. 15/12/04 awangarda Czoowy element ugrupowania przemieszczajcych si si. Jego gwnym zadaniem jest zabezpieczenie niezakconego ruchu si gwnych. Do jego zada naley: a. Odnajdywanie i wykorzystywanie luk w systemie obrony przeciwnika. b. Zapobieganie nieoczekiwanemu zetkniciu si si gwnych z przeciwnikiem. c. Likwidacja oporu przeciwnika, a w przypadku silnego oporu, zabezpieczenie rozwinicia si gwnych. >Termin zwizany: main guard. 15/12/04 siy wysunite Tymczasowe ugrupowanie wydzielone z zadaniowych si desantu morskiego poprzedzajce wejcie si gwnych do rejonu dziaa. Jego zadaniem jest udzia w przygotowaniu gwnego uderzenia poprzez prowadzenie takich dziaa jak: rozpoznanie, zdobycie pozycji do wsparcia, dziaania przeciwminowe, ogniowe przygotowanie ldowania desantu, wykonywanie przej w zaporach i wsparcie z powietrza. >15/12/04 nawizanie kontaktu Dziaania ofensywne w celu nawizania lub odtworzenia kontaktu z przeciwnikiem. >Termin zwizany: approach march. 17/11/04 przeciwnik Strona uznana za potencjalnie wrog, przeciwko ktrej dopuszcza si uycie siy. >16/1/03

advance force / force d'avant-garde A temporary organization within the amphibious task force which precedes the main body to the objective area. Its function is to participate in preparing the objective for the main assault by conducting such operations as reconnaissance, seizure of supporting positions, minesweeping, preliminary bombardment, underwater demolitions, and air support. 1/6/81

advance to contact / marche l'ennemi An offensive operation designed to gain or re-establish contact with the enemy. Related term: approach march. 1/10/78 adversary / adversaire A party acknowledged as potentially hostile to a friendly party and against which the use of force may be envisaged. 14/10/02 advisory area / rgion service consultatif A designated area within a flight information region where air traffic advisory service is available. 1/2/73

rejon konsultacji lotniczej Obszar wyznaczony w rejonie informacji lotniczej, w ktrym dostpna jest doradcza suba ruchu lotniczego. >17/11/04 doradcze kierowanie ruchem statkw powietrznych Tryb kontroli, w ramach ktrej dowdcy statkw

advisory control / contrle consultatif A mode of control under which the aircraft

NATO/PdP JAWNE

19


commander selects his own speed, altitude and heading, and has freedom of action to accomplish the assigned task. The aircraft control unit will inform the aircraft of the current tactical picture and provide adequate warnings of hazards affecting aircraft safety. 1/11/75

powietrznych sami okrelaj ich prdko, wysoko i kurs oraz maj swobod w podejmowaniu dziaa zwizanych z wykonaniem wyznaczonych zada. Jednostka kontroli lotu bdzie informowaa dowdcw statkw powietrznych o aktualnej sytuacji taktycznej i bdzie ostrzegaa ich o zagroeniach dla bezpieczestwa statku powietrznego. >17/11/04 posterunek powietrzny >Termin zalecany: air picket. 26/2/98 rozpoznanie powietrzne >Termin zalecany: air reconnaissance. 26/2/98 lotnisko 1 AD Obszar (obejmujcy budynki, instalacje i urzdzenia) przygotowany do przechowywania, ldowania i startu statkw powietrznych. >Terminy zwizane: advanced 1,2 aerodrome; aerodome traffic ; air strip; air traffic; 4 alternate aerodrome; diversion ; diversion aerodrome; 2 1 helipad; landing area ; landing site ; landing zone; main aerodrome; redeployment aerodrome; touchdown 1,2 zone . 16/1/03

aerial picket Preferred term: air picket. aerial reconnaissance Preferred term: air reconnaissance aerodrome / aerodrome airfield 1 AD An area prepared for the accommodation (including any buildings, installations and equipment), landing and take-off of aircraft. Related terms: advanced 1,2 aerodrome; aerodome traffic ; air strip; air traffic; 4 alternate aerodrome; diversion ; diversion aerodrome; 2 1 helipad; landing area ; landing site ; landing zone; main aerodrome; redeployment aerodrome; 1,2 touchdown zone . 1/2/73 aerodrome damage repair / rparation des dgts subis par un aerodrome 1 ADR The range of activities required to restore the operational capability of an aerodrome after non-nuclear attack, including: a. Reconnaissance to assess the damage and essential recuperative work. b. Explosive ordnance disposal. c. Restoration of minimum operating surfaces, including aircraft manoeuvring areas and access tracks. Restoration of services and facilities essential for the conduct of air operations. 3/8/98

usuwanie zniszcze lotniskowych 1 ADR Zakres dziaa wymaganych w celu przywrcenia zdolnoci operacyjnej lotniska po ataku konwencjonalnym, obejmujcy: a. Rozpoznanie prowadzone w celu oceny uszkodze i wymaganych zasadniczych prac remontowych. b. Usunicie niewybuchw i niewypaw. c. Remont minimalnej powierzchni operacyjnej, obejmujcej rejony manewrowania statkw powietrznych i drogi dojazdowe statkw powietrznych. Odtworzenie zdolnoci dziaania sub i urzdze niezbdnych do prowadzenia operacji powietrznych. >29/4/10 naziemny ruch lotniczy Wszelki ruch odbywajcy si w rejonie manewrowym lotniska. >Terminy zwizane: aerodrome; air traffic. 17/11/04 ruch lotniczy w rejonie lotniska Wszelkie statki powietrzne przelatujce w pobliu lotniska. >Terminy zwizane: aerodrome; air traffic. 17/11/04 pocisk aerodynamiczny Pocisk wykorzystujcy siy aerodynamiczne w celu utrzymania wasnego toru lotu. >Terminy zwizane: ballistic missile; missile. 17/11/04 lotnicza ewakuacja medyczna AEROMEDEVAC

aerodrome traffic / circulation d'arodrome All traffic on the manoeuvring area of an aerodrome Related terms: aerodrome; air traffic. 1/10/012 2

1

1

aerodrome traffic / circulation d'arodrome All aircraft flying in the vicinity of an aerodrome. Related terms: aerodrome; air traffic. 1/10/01

aerodynamic missile / missile arodynamique A missile which uses aerodynamic forces to maintain its flight path. Related terms: ballistic missile; missile. 1/11/94 aeromedical evacuation / vacuation sanitaire arienne

NATO/PdP JAWNE

20


AEROMEDEVAC The movement of patients to and between medical treatment facilities by air transportation. 2/3/09 aeromedical evacuation control centre / centre de contrle des vacuations sanitaires ariennes AECC The control facility established by the commander of an air transport division, air force, or air command. It operates in conjunction with the command movement control centre and coordinates overall medical requirements with airlift capability. It also assigns medical missions to the appropriate aeromedical evacuation elements in the system and monitors patient movement activities. 1/2/73

Transport pacjentw do orodkw pomocy medycznej oraz pomidzy nimi z wykorzystaniem rodkw transportu lotniczego. 6/10/09 centrum kontroli lotniczej ewakuacji medycznej AECC Orodek kierowania ustanowiony przez szefa komrki transportu lotniczego, dowdc si powietrznych lub dowdztwo si powietrznych. Dziaa w poczeniu z centrum kierowania ruchem wojsk i koordynuje wszelkie zapotrzebowania na ewakuacj medyczn stosownie do posiadanych moliwoci transportu lotniczego. Przydziela rwnie zadania waciwym komrkom lotniczej ewakuacji medycznej funkcjonujcym w systemie oraz monitoruje dziaalno zwizan z transportem pacjentw. >17/11/04 koordynator lotniczej ewakuacji medycznej AECO Osoba funkcyjna wysyajcego, tranzytowego lub docelowego punktu lub orodka medycznego, koordynujcy przedsiwzicia zwizane z lotnicz ewakuacj medyczn. >17/11/04

aeromedical evacuation coordinating officer / officier rgulateur d'vacuations sanitaires ariennes AECO An officer of an originating, in-transit, or destination medical facility/establishment who coordinates aeromedical evacuation activities of the facility/establishment. 10/6/03 aeromedical evacuation operations officer / officier responsable des oprations d'vacuations sanitaires ariennes An officer of the airlift force or command who is responsible for activities relating to planning and directing aeromedical evacuation operations, maintaining liaison with medical airlift activities concerned, operating an aeromedical evacuation control centre, and otherwise coordinating aircraft and patient movements. 1/2/73 aeromedical evacuation system / chane d'vacuations sanitaires ariennes AES A system which provides: a. control of patient movement by air transport; b. specialized medical attendants and equipment for in-flight medical care; c. facilities on, or in the vicinity of, air strips and airbases, for the limited medical care of intransit patients entering, en route via, or leaving the system; d. communication with destination and en route medical facilities concerning patient airlift movements. 1/2/73

oficer odpowiedzialny za lotnicz ewakuacj medyczn Osoba funkcyjna si transportu powietrznego lub dowdztwa odpowiedzialna za przedsiwzicia zwizane z planowaniem i kierowaniem operacjami medycznej ewakuacji lotniczej, utrzymujca czno z orodkami medycznego transportu powietrznego, kierujca centrum kontroli lotniczej ewakuacji medycznej i wszelkimi innymi przedsiwziciami. >17/11/04

system lotniczej ewakuacji medycznej AES System zapewniajcy: a. Kierowanie przemieszczaniem pacjentw za pomoc transportu powietrznego; b. Wyspecjalizowany personel i wyposaenie zapewniajce opiek medyczn w czasie lotu; c. Odpowiednie obiekty, umieszczone w ssiedztwie pasw startowych, baz lotniczych, zabezpieczajce podstawow opiek medyczn dla pacjentw wprowadzanych do system, pacjentw tranzytowych lub pacjentw opuszczajcych system; d. czno z docelowymi orodkami medycznymi i etapowymi w czasie transportu lotniczego pacjentw. >17/11/04 lotnicza mapa nawigacyjna Mapa specjalnie przystosowana do wymaga nawigacji lotniczej. >Terminy zwizane: aeronautical plotting chart; aeronautical topographic chart; map; special aeronautical chart. 17/11/04 nadruk informacji lotniczych

aeronautical chart / carte aronautique A chart specifically designed to meet air navigation requirements. Related terms: aeronautical plotting chart; aeronautical topographic chart; map; special aeronautical chart. 1/11/91 aeronautical information overprint / surimpression d'informations aronautiques

NATO/PdP JAWNE

21


d'informations aronautiques Additional information which is printed or stamped on a map or chart for the specific purpose of air navigation. 1/2/73 aeronautical plotting chart / carte de trac de route aronautique A chart designed for the graphical processes of navigation. Related terms: aeronautical chart; aeronautical topographic chart; chart; map; special aeronautical chart. 1/10/84 aeronautical topographic chart / carte topographique aronautique A representation of features of the surface of the earth, designed primarily as an aid to visual or radar navigation, which shows selected terrain, cultural or hydrographic features and supplementary aeronautical information. Related terms: aeronautical chart; aeronautical plotting chart; chart; map; special aeronautical chart. 1/2/73 aeropause / aropause Region in which functional effects of the atmosphere on man and aircraft cease to exist. 1/2/73 afloat support / soutien logistique la mer A form of logistic support outside the confines of a harbour in which fuel, ammunition and supplies are provided for operating forces either underway or at anchor. 1/12/74 afterburning / postcombustion The characteristic of some rocket motors to burn irregularly for some time after the main burning and thrust has ceased. 1/2/732 2 1 1

Dodatkowe informacje nadrukowane lub naniesione na map przeznaczone do specyficznych celw nawigacji lotniczej. >17/11/04

mapa wyznaczonych tras lotniczych Mapa przeznaczona do graficznych metod nawigacji. >Terminy zwizane: aeronautical chart; aeronautical topographic chart; chart; map; special aeronautical chart. 17/11/04

lotnicza mapa topograficzna Mapa przedstawiajca uksztatowanie powierzchni ziemi, przeznaczona gwnie do pomocy przy prowadzeniu nawigacji wzrokowej lub radarowej przedstawiajca wybrany teren, obiekty kulturowe lub hydrograficzne oraz dodatkowe lotnicze informacje nawigacyjne. >Terminy zwizane: aeronautical chart; aeronautical plotting chart; chart; map; special aeronautical chart. 17/11/04 dziura powietrzna Obszar, w ktrym zanika oddziaywanie atmosfery na funkcje czowieka i statku powietrznego. >17/11/04 wsparcie logistyczne na morzu Forma wsparcia logistycznego realizowana poza granicami portu, polegajca na tym, e paliwo, amunicja i inne zapasy przekazywane s siom w czasie przejcia morzem lub stojcym na kotwicy. >15/12/04 dopalanie Cecha charakteryzujca niektre silniki rakietowe, polegajca na nieregularnym spalaniu paliwa odbywajcym si okresowo, po zaniku gwnego spalania paliwa i cigu. >17/11/04 dopalanie Proces wtrysku paliwa i spalania w strumieniu wylotowym silnika turboodrzutowego (za lub w czci kocowej turbiny). >17/11/04 przegld polotowy przegld po przeprowadzonym locie Oglny przegld statku powietrznego dokonywany po wykonanym locie, w celu wykrycia widocznych uszkodze, usunicia niesprawnoci i uszkodze zgaszanych przez zaog, uzupenienia zuytych materiaw i czci jednorazowego uytku oraz jego zabezpieczenia. >17/11/04 agencja, agentura agencja zbierania informacji W wywiadzie/rozpoznaniu organizacja lub osoba zatrudniona przy zbieraniu i/lub przetwarzaniu informacji. >Terminy zwizane: agent; intelligence cycle; source. 5/7/01 agent2 1

afterburning / postcombustion The process of fuel injection and combustion in the exhaust jet of a turbojet engine (aft or to the rear of the turbine). 1/2/73 after-flight inspection / vrification aprs le vol post-flight inspection General examination after flight for obvious defects, correction of defects reported by aircraft crews, replenishment of consumable or expendable stores, and securing aircraft. 1/2/73

agency / organisme de renseignement collection agency In intelligence usage, an organization or individual engaged in collecting and/or processing information. Related term: agent; intelligence cycle; source.1/9/81

agent / agent

NATO/PdP JAWNE

22


In intelligence usage, one who is recruited, trained, controlled and employed to obtain and report information. Related terms: agency; source. 1/9/81

W wywiadzie, osoba zwerbowana, wyszkolona, kierowana i zatrudniona w celu zbierania i przekazywania informacji. >Terminy zwizane: agency; source. 5/7/01 wiek ksiyca Czas od ostatniego nowiu Ksiyca wyraany zazwyczaj w dobach. >17/11/04 linia zerowych deklinacji, agona Linia krelona na mapie, czca punkty o zerowej deklinacji magnetycznej, wyznaczona dla okrelonej daty. >15/12/04 uzgodniony punkt Uprzednio okrelony punkt na powierzchni ziemi, moliwy do zidentyfikowania z powietrza, wykorzystywany przez statek powietrzny do korygowania ognia. >17/11/04 powietrznodesantowy Przymiotnik opisujcy wojska specjalnie wyszkolone do prowadzenia dziaa po przerzuceniu drog powietrzn i zrzucie spadochronowym lub desantowaniu z pokadu statku powietrznego po przyziemieniu. >Terminy zwizane: airborne force; airborne operation; air-portable; air-transportable; operation; paradrop. 7/12/10 powietrznodesantowy Przymiotnik opisijcy zbrojenie i sprzt przeznaczony dla wojsk powietrzno-desantowych. >11/1/01 powietrzny Przymiotnik opisujcy sprzt lotniczy uywany do wykonania okrelonego zadania. >11/1/01 lotniczy Przymiotnik opisujcy przedmioty stanowice integraln cz statku powietrznego. >11/1/01 wykonujcy lot Przymiotnik opisujcy stan statku powietrznego znajdujcego si w powietrzu w czasie dziaania na niego siy nonej. >11/1/01 dyurowanie w powietrzu Stan gotowoci, w ktrym uzbrojone statki powietrzne znajduj si w powietrzu i s gotowe do 1 natychmiastowego dziaania. >Terminy zwizane: alert ; fighter cover. 17/11/04 desant powietrzny 2 >Termin zalecany: assault phase . 26/2/98 powietrzne stanowisko dowodzenia ACP Odpowiednio wyposaony statek powietrzny uywany przez dowdc do prowadzenia dziaa. >17/5/112 1

age of moon / ge de la lune The elapsed time, usually expressed in days, since the last new moon. 1/2/73 agonic line / ligne agonale A line drawn on a map or chart joining points of zero magnetic declination for a specified year date. 1/2/74

agreed point / repre convenu A predetermined point on the ground, identifiable from the air, and used when aircraft assist in fire adjustment. 1/2/731 1

airborne / aroport Adjective used to describe troops specially trained to carry out operations, either by paradrop or air landing, following an air movement. Related terms: airborne force; airborne operation; air-portable; airtransportable; operation; paradrop. 1/10/01 airborne / aroport Adjective used to describe materiel specially designed for airborne troops. 1/10/01 airborne / aroport Adjective used to describe aeronautical equipment used to accomplish a particular mission. 1/10/01 airborne / de bord Adjective used to describe items forming an integral part of an aircraft. 1/10/01 airborne / en vol Adjective used to describe the state of an aircraft from the instant it becomes entirely sustained by air until it ceases to be so sustained. 1/10/01 airborne alert / alerte en vol A state of aircraft readiness wherein combat-equipped aircraft are airborne and ready for immediate action. 1 Related terms:alert ; fighter cover. 1/9/035 4 3 3 2 2

airborne assault 2 Preferred term: assault phase part . airborne command post / poste de commandement volant ACP A suitably equipped aircraft used by the commander for the conduct of his operations. 1/10/03

NATO/PdP JAWNE

23


airborne early warning and control / alerte lointaine et contrle arien par moyens aroports Air surveillance and control provided by airborne early warning aircraft which are equipped with search and height-finding radar and communications equipment for controlling weapon systems. Related term: air picket. 1/2/73 airborne force / force aroporte A force composed primarily of ground and air units organized, equipped and trained for airborne 1 operations. Related terms: airborne ; force(s). 1/2/73

powietrzny system wczesnego ostrzegania i kontroli Obserwacja i kontrola przestrzeni powietrznej zapewniana przez statki powietrzne wczesnego ostrzegania wyposaone w radar przeszukiwania przestrzeni powietrznej oraz sprzt cznoci sucy do kierowania systemami uzbrojenia. >Termin zwizany: air picket. 17/5/11 siy powietrznodesantowe Siy zoone gwnie z jednostek ldowych i lotniczych zorganizowane, wyposaone i wyszkolone do dziaa 1 powietrznodesantowych. >Terminy zwizane: airborne ; force(s). 3/10/02 oficer cznikowy si powietrznodesantowych Przedstawiciel jednostek powietrznodesantowych wsppracujcy z siami powietrznymi na lotniskach wykorzystywanych do dziaa powietrznodesantowych. >17/11/04 radiolokacyjny kompleks celowniczy System kierowania ogniem, obejmujcy urzdzenia radarowe, zainstalowany na pokadzie przechwytujcego statku powietrznego. >17/11/04

airborne force liaison officer / officier de liaison des forces aroportes An officer who is the representative of the airborne units and who works with the air force on aerodromes being used for airborne operations. 1/2/73 airborne interception equipment / centrale d'interception A fire control system, including radar equipment, installed in interceptor aircraft used to effect air interception. 1/8/73 airborne operation / opration aroporte An operation involving the movement of combat forces and their logistic support into an objective area 1 by air. Related term: airborne ; air transportable unit. 1/2/73 airborne radio relay / relais radio en vol A technique employing aircraft fitted with radio relay stations for the purpose of increasing the range, flexibility or physical security of communication systems. 1/2/73

operacja powietrznodesantowa Dziaania obejmujce przerzut drog powietrzn wojsk wraz z ich elementami zabezpieczenia logistycznego do 1 rejonu celu. >Termin zwizany: airborne ; air transportable unit. 15/1/08 retranslator powietrzny Technika polegajca na wykorzystaniu statku powietrznego wyposaonego w radiow stacj przekanikow, stosowana w celu zwikszenia zasigu, elastycznoci zastosowania lub zapewnienia fizycznego bezpieczestwa systemw cznoci. >17/11/04 wybuch powietrzny Wybuch bomby lub pocisku nad powierzchni w odrnieniu od wybuchu nastpujcego w momencie kontaktu z powierzchni po jej penetracji. >Termin zwizany: type of burst. 17/11/04 adunek lotniczy Zapasy, sprzt lub pojazdy, nie bdce czciami statku powietrznego, stanowice cz bd cao jego ciaru uytecznego. >Termin zwizany: cargo. 17/11/04 lotniczy aparat kartograficzny kartograficzny aparat fotograficzny Aparat fotograficzny charakteryzujcy si du dokadnoci oraz innymi parametrami istotnymi z punktu widzenia obserwacji powietrznej lub fotografii wykonywanej dla celw kartograficznych (fotogrametrycznych). >29/9/05 lotnicza fotografia kartograficzna

airburst / explosion arienne An explosion of a bomb or projectile above the surface as distinguished from an explosion on contact with the surface or after penetration. Related term: type of burst. 1/2/73 air cargo / cargaison arienne Stores, equipment or vehicles, which do not form part of the aircraft, and are either part or all of its payload. Related term: cargo. 1/3/81

air cartographic camera / chambre arophotogrammtrique mapping camera A camera having the accuracy and other characteristics essential for air survey or cartographic photography. 1/5/73

air cartographic photography / photographie arienne cartographique

NATO/PdP JAWNE

24


arienne cartographique air survey photography The taking and processing of air photographs for mapping and charting purposes. 1/2/73 air control / contrle arien Related terms: air controller; air traffic control centre; airway; area control centre; control and reporting centre; control area; control zone; controlled airspace; interceptor controller; tactical air control centre; tactical air controller; terminal control area. 1/2/73 air controller / contrleur arien An individual especially trained for and assigned the duty of the control (by use of radio, radar, or other means) of such aircraft as may be allotted to him for operation within his area. Related terms: air control; tactical air controller. 1/2/73

lotnicza fotografia topograficzna Fotografowanie i przetwarzanie fotografii lotniczych dla celw zwizanych z opracowywaniem map. >17/11/04

kontrola powietrzna >Terminy zwizane: air controller; air traffic control centre; airway; area control centre; control and reporting centre; control area; control zone; controlled airspace; interceptor controller; tactical air control centre; tactical air controller; terminal control area. 26/2/98 kontroler ruchu powietrznego Osoba specjalnie wyszkolona i wyznaczona do kontrolowania (z uyciem radia, radaru, lub innych rodkw) ruchu statkw powietrznych, ktre mog mu by przydzielone w czasie prowadzenia przez nie dziaa w jego przestrzeni odpowiedzialnoci. >Terminy zwizane: air control; tactical air controller. 17/11/04 korytarz powietrzny Zastrzeona trasa przelotu wasnych statkw powietrznych, ustanowiona w celu uniknicia ostrzau przez wojska wasne. >15/1/08

air corridor / corridor arien A restricted air route of travel specified for use by friendly aircraft and established for the purpose of preventing friendly aircraft from being fired on by friendly forces. 1/2/73 aircraft / aronef A/C 1 AC (admitted) Any machine that can derive support in the atmosphere from the reactions of the air other than the reactions of the air against the earth's surface. [derived from: ICAO] 20/6/06 aircraft arresting barrier / barrire d'arrt d'aronef emergency barrier A device, not dependent on an aircraft arresting hook, used to stop an aircraft by absorbing its forward momentum in an emergency landing or aborted take-off. Related term: aircraft arresting system. 1/11/94 aircraft arresting cable / cble d'arrt aircraft arresting wire That portion of an aircraft arresting system which spans the runway surface or flight deck landing area and is engaged by the aircraft arresting hook. Related term: aircraft arresting system. 13/7/94 aircraft arresting gear / dispositif d'arrt d'aronef A device used to engage hook equipped aircraft to absorb the forward momentum of a routine or emergency landing, or aborted take-off. Related term: aircraft arresting system. 1/1/83

statek powietrzny A/C 1 AC (dopuszczalny) Urzdzenie, ktre jest zdolne do unoszenia si w atmosferze na skutek oddziaywania powietrza innego ni odbitego od powierzchni ziemi. [ICAO]. >8/12/09

bariera hamujca statek powietrzny bariera awaryjna Urzdzenie niezalene od haka hamujcego statku powietrznego, uywane do jego zatrzymania, pochaniajce pd w przypadku awaryjnego ldowania lub przerwanego startu. >Termin zwizany: aircraft arresting system. 17/5/11 lina hamujca statek powietrzny Element systemu hamowania statku powietrznego, rozcignity nad powierzchni pasa startowego lub pokadem lotniskowca w miejscu ldowania, o ktry zaczepia hak hamujcy statku powietrznego. >Termin zwizany: aircraft arresting system. 17/5/11 urzdzenie hamujce statek powietrzny Urzdzenie stosowane do zaczepienia haka hamujcego statku powietrznego w celu absorpcji jego pdu w czasie normalnego lub awaryjnego ldowania albo w czasie przerwanego startu. >Termin zwizany: aircraft arresting system. 17/5/11 hak hamujcy statku powietrznego hak ogonowy Element zamontowany na statku powietrznym, sucy do zaczepiania urzdzenia hamujcego. >Termin

aircraft arresting hook / crosse d'arrt d'aronef tail hook A device fitted to an aircraft to engage arresting gear. Related term: aircraft arresting system. 1/7/94

NATO/PdP JAWNE

25


zwizany: aircraft arresting system. 17/5/11 aircraft arresting system / systme d'arrt d'aronef A series of devices used to stop an aircraft by absorbing its momentum in a routine or emergency landing or aborted take-off. Related terms: aircraft arresting barrier; aircraft arresting cable; aircraft arresting gear; aircraft arresting hook. 1/11/94 system hamowania statku powietrznego Szereg urzdze sucych do zatrzymania statku powietrznego, poprzez absorpcj jego pdu w czasie normalnego lub awaryjnego ldowania albo przerwanego startu. >Terminy zwizane: aircraft arresting barrier; aircraft arresting cable; aircraft arresting gear; aircraft arresting hook. 17/5/11 lina hamujca statek powietrzny >Termin zalecany: aircraft arresting cable. 17/5/11 wyhamowanie statku powietrznego Kontrolowane zatrzymanie statku powietrznego z wykorzystaniem rodkw zewntrznych. >4/10/11 dowdca statku powietrznego >Termin zalecany: aircraft commander. 22/9/99 cieka wznoszenia statku powietrznego Kontrolowana cz przestrzeni powietrznej o okrelonych wymiarach poziomych i pionowych, rozcigajca si od obszaru kontrolowanego, ktry moe obejmowa lotnisko, gdzie statek powietrzny wykonuje cao lub cz wznoszenia pozostajc w zasigu kontroli pozytywnej. >7/6/01 dowdca statku powietrznego Czonek zaogi wyznaczony przez kompetentne wadze do dowodzenia statkiem powietrznym i ponoszenia odpowiedzialnoci za jego bezpieczn eksploatacj. Uwaga: dowdca statku powietrznego moe rwnie by dowdc misji. >Termin zwizany: mission commander. 9/5/02

aircraft arresting wire Preferred term: aircraft arresting cable. aircraft arrestment / arrt d'un aronef Controlled stopping of an aircraft by external means. 1/8/74 aircraft captain Preferred term: aircraft commander. aircraft climb corridor / couloir de monte pour aronefs Controlled airspace of defined vertical and horizontal dimensions extending from a controlled area that may include an aerodrome, in which an aircraft executes all or part of a climb under positive control. 4/10/00

aircraft commander / commandant d'aronef aircraft captain The aircrew member designated by a competent authority as being in command of an aircraft and responsible for its safe operation. Note: the aircraft commander may also be the mission commander. Related term: mission commander. 1/10/01 aircraft control unit / unit de contrle tactique air ACU A unit with facilities and personnel, including controllers, for conducting aircraft control and which exercises tactical control of aircraft or a unit(s). 1/11/75

jednostka kierowania statkami powietrznymi, jednostka kontroli lotu ACU Jednostka wyposaona w urzdzenia i posiadajca personel, wcznie z kontrolerami, dla kierowania statkami powietrznymi, ktra sprawuje taktyczn kontrol nad statkami powietrznymi lub jednostk/jednostkami. >20/10/10 wzajemna obsuga statku powietrznego 1 ACS przez organizacj inn ni ta, do ktrej statek powietrzny jest przydzielony, zgodnie z ustalonymi wymaganiami operacyjnymi wzajemnej obsugi statku powietrznego, za ktr moe by wnoszona opata. Wzajemna obsuga statku powietrznego dzieli si na dwie kategorie: a. Obsuga wzajemna w fazie A: obsuga statku powietrznego na lotnisku lub okrcie, umoliwiajca statkowi powietrznemu odlot na inne lotnisko lub okrt. b. Obsuga wzajemna w fazie B: obsuga statku powietrznego na lotnisku lub okrcie,

aircraft cross-servicing / services mutuels pour aronefs 1 ACS Services performed on an aircraft by an organization other than that to which the aircraft is assigned, according to an established operational aircraft cross-servicing requirement, and for which there may be a charge. Aircraft cross-servicing has been divided into two categories: a. Stage A cross-servicing: The servicing of an aircraft on an aerodrome/ship, which enables the aircraft to be flown to another aerodrome/ship. b. Stage B cross-servicing: The servicing of an

NATO/PdP JAWNE

26


aircraft on an aerodrome/ship, which enables the aircraft to be flown on an operational mission. Related terms: aircraft servicing; aircraft transient servicing; operational aircraft cross-servicing requirement. 1/11/94 aircraft dispersal area / aire de dispersion An area on a military installation designed primarily for the dispersal of parked aircraft, whereby such aircraft will be less vulnerable in the event of enemy air raid. 1/2/73

umoliwiajca statkowi powietrznemu odlot do obszaru wykonywania zadania. >Terminy zwizane: aircraft servicing; aircraft transient servicing; operational aircraft cross-servicing requirement. 29/4/10 strefa rozrodkowania statkw powietrznych Obszar znajdujcy si na terenie wojskowym, wyznaczony przede wszystkim do rozrodkowania stacjonujcych tam statkw powietrznych, przez co bd one w mniejszym stopniu naraone na zniszczenie w przypadku powietrznego ataku przeciwnika. >4/10/11 paleta statku powietrznego Paleta zdolna do utrzymania okrelonego adunku, specjalnie zaprojektowana do mocowania na statku powietrznym. >Termin zwizany: palletized unit load. 15/2/12 wyposaenie do naziemnego obsugiwania statku powietrznego Wyposaenie niezbdne do obsugiwa technicznych i napraw statku powietrznego oraz jego wyposaenia pokadowego. >4/10/11 ustawiajcy statki powietrzne; kierujcy ruchem statkw powietrznych na lotnisku >Termin zalecany: aircraft marshaller. 26/2/98 przekazanie statku powietrznego Proces przekazania kontroli nad statkiem powietrznym pomidzy uprawnionymi organami. >4/10/11

aircraft flat pallet / palette d'aronef A stressed pallet capable of supporting and restraining a specifically rated load. It is specifically designed for tie-down in an aircraft. Related term: palletized unit load. 1/2/73 aircraft ground support equipment / matriel de servitude au sol Equipment needed to carry out servicing and maintenance of an aircraft and its associated mission systems. 25/9/98 aircraft guide Preferred term: aircraft marshaller.

aircraft handover / prise en compte successive d'un aronef The process of transferring control of aircraft from one controlling authority to another. 1/2/73 aircraft inspection / vrification d'aronefs The process of systematically examining, checking and testing aircraft structural members, components and systems, to detect actual or potential unserviceable conditions. 1/2/73

przegld statku powietrznego Proces systematycznego prowadzenia kontroli, sprawdzania i testowania elementw strukturalnych statku powietrznego, jego komponentw oraz systemw, prowadzony w celu wykrycia istniejcych lub potencjalnych stanw uniemoliwiajcych jego uycie. >4/10/11 tabela zaadunku statku powietrznego Arkusz danych uywany przez dowdc jednostki, zawierajcy informacje dotyczce adunku, faktycznie adowanego na statek powietrzny. >4/10/11 kierujcy ruchem statkw powietrznych na lotnisku marshaller Osoba wyszkolona do kierowania ruchem statkw powietrznych na ziemi do i z punktw ldowania, parkowania lub zawisu, za pomoc rodkw wizualnych lub innych. >4/10/11 miejsce zbirki statkw powietrznych Obszar, na ktrym statki powietrzne mog formowa si przed startem lub zbiera po ldowaniu. >Termin zwizany: manoeuvring area. >7/12/11

aircraft loading table / tableau de fractionnement A data sheet used by the force unit commander containing information as to the load that actually goes into each aircraft. 1/2/73 aircraft marshaller / signaleur aircraft guide A person trained to direct by visual or other means the movement of aircraft on the ground into and out of landing, parking or hovering points. 1/2/73

aircraft marshalling area / aire de manoeuvre des aronefs An area in which aircraft may form up before take-off or assemble after landing. Related term: manoeuvring area. 1/2/73

NATO/PdP JAWNE

27


aircraft mission equipment / quipement particulier d'un aronef aircraft role equipment Equipment that must be fitted to an aircraft to enable it to fulfil a particular mission or task. 1/2/73 aircraft modification / modification d'un aronef A change in the physical characteristics of aircraft, accomplished either by a change in production specifications or by alteration of items already produced. 1/2/73 aircraft picketing / saisie d'aronef aircraft tie-down Securing aircraft when parked in the open to restrain movement due to the weather or condition of the parking area. 1/12/74

wyposaenie statku powietrznego do wykonania zadania Wyposaenie, ktre musi by zamontowane na statku powietrznym w celu wykonania okrelonej misji lub zadania. >4/10/11 modyfikacja statku powietrznego Zmiana fizycznych charakterystyk statku powietrznego, ktr osiga si albo przez zmian procesu produkcyjnego, albo przez dokonanie zmian w egzemplarzach ju wyprodukowanych. >4/10/11 unieruchomienie statku powietrznego Zabezpieczenie statku powietrznego w czasie jego parkowania na otwartej przestrzeni, w celu uniemoliwienia jego przemieszczenia, spowodowanego warunkami pogodowymi lub waciwociami paszczyzny postoju samolotw. >15/2/12 odtwarzanie gotowoci statku powietrznego Uzupenienie statku powietrznego o rodki zaopatrzenia, takie jak paliwo, oleje i sprone gazy do okrelonych poziomw, cinie, iloci lub ciaru. Pojcie to nie obejmuje uzupenienia uzbrojenia. >3/4/12 wyposaenie statku powietrznego do wykonania zadania >Termin zalecany: aircraft mission equipment. 26/2/98 alarmowy start statku powietrznego Zarzdzenie natychmiastowego startu statkw powietrznych znajdujcych si na ziemi w stanie gotowoci bojowej. >3/4/12 obsuga statkw powietrznych Czynnoci i procedury zwizane z przegldem, uzupenieniem rodkw nietrwaych i materiaw jednorazowego uytku, czyszczeniem, smarowaniem, zarzdzaniem w zakresie zabezpieczenia technicznego, parkowaniem/przechowywaniem i ochron statkw powietrznych. >Terminy zwizane: aircraft crossservicing; aircraft servicing connector; aircraft transient servicing; cross-servicing; servicing. 6/11/07 zcze obsugowe statku powietrznego Urzdzenie doczane do statku powietrznego i/lub wyposaenia naziemnego, umoliwiajce odtwarzanie gotowoci statku powietrznego i/lub przeprowadzenie obsugi. >Terminy zwizane: aircraft cross-servicing; aircraft servicing; aircraft transient servicing; crossservicing; servicing. 3/4/12 wyposaenie przenoszone przez statek powietrzny Dowolne adunki przeznaczone do przenoszenia wewntrz lub na zewntrz statku powietrznego, zamocowane do jego zaczepw lub urzdze zwalniajcych, bez wzgldu na to czy s one

aircraft replenishing / ravitaillement d'un aronef The refilling of aircraft with consumables such as fuel, oil, and compressed gasses to predetermined levels, pressures, quantities or weights. Rearming is excluded. 1/2/73

aircraft role equipment Preferred term: aircraft mission equipment.

aircraft scrambling / ordre de dcollage immdiat Directing the immediate take-off of aircraft from a ground alert condition of readiness. 1/2/73

aircraft servicing / entretien courant pour aronefs Activities and procedures related to inspection, replenishment of expendables and consumables, cleaning, lubrication, marshalling, parking and securing of aircraft. Related terms: aircraft crossservicing; aircraft servicing connector; aircraft transient servicing; cross-servicing; servicing. 02/03/07

aircraft servicing connector / raccord de servitude pour aronefs A device fitted to aircraft and/or ground equipment which enables replenishing and/or servicing to be carried out. Related terms: aircraft cross-servicing; aircraft servicing; aircraft transient servicing; crossservicing; servicing. 1/12/79 aircraft store / charge emporte par aronef Any device intended for internal or external carriage and mounted on aircraft suspension and release equipment, whether or not the item is intended to be separated in flight from the aircraft. Aircraft stores are

NATO/PdP JAWNE

28


classified in two categories as follows: a. Expendable store - An aircraft store normally separated from the aircraft in flight such as a missile, rocket, bomb, nuclear weapon, mine, torpedo, pyrotechnic device, sonobuoy, signal underwater sound device, or other similar items. b. Non-expendable store - An aircraft store which is not normally separated from the aircraft in flight such as a tank (fuel and spray), line-source disseminator, pod (refuelling, thrust augmentation, gun, electronic-countermeasures, data link, etc.), multiple rack, target, cargo drop container, drone or other similar items. Related terms: cluster bomb unit; load. 1/9/81

przeznaczone czy te nie do zrzucenia w czasie lotu statku powietrznego. adunki przenoszone przez statek powietrzny klasyfikowane s wedug nastpujcych kategorii: a. adunki jednorazowego uytku - przenoszone przez statek powietrzny, zazwyczaj oddzielane od niego w czasie lotu, takie jak pociski, rakiety, bomby, bro nuklearna, miny, torpedy, urzdzenia pirotechniczne, boje sonarowe, sygnaowe, podwodne urzdzenia dwikowe albo inne podobne elementy. b. adunki wielokrotnego uytku - przenoszone przez statek powietrzny, ktre zazwyczaj nie s oddzielane od statku powietrznego w czasie lotu, takie jak zbiorniki (paliwowe i aerozolowe), rozsiewacze, platformy (zawierajce uzupenienie paliwa, wzmacniacze cigu, dziaka, rodki przeciwdziaania elektronicznego, cza informacyjne, etc.), zasobniki wielofunkcyjne, kontenery do zrzutu adunku, cele pozorne albo inne podobne elementy. >Terminy zwizane: cluster bomb unit; load. 27/10/04 mocowanie statku powietrznego >Termin zalecany: aircraft picketing. 26/2/98 tranzytowa obsuga statku powietrznego Obsuga statku powietrznego, za ktr moe by pobrana opata, prowadzona przez organizacj inn ni ta, do ktrej statek powietrzny jest przydzielony. Jest ona wykonywana poza programem wzajemnej obsugi statku powietrznego i wymaga, by jego zaoga sprawowaa nadzr nad poprawnoci stosowania procedur przez zaog naziemn. >Terminy zwizane: aircraft cross-servicing; aircraft servicing. 3/4/12

aircraft tie-down Preferred term: aircraft picketing. aircraft transient servicing / assistance aux aronefs de passage Services performed on an aircraft by an organization other than that to which the aircraft is assigned and for which there may be a financial charge. This activity is separate from the established aircraft cross-servicing programme and requires that the transient aircrew supervise the correct application of ground crew procedures. Related terms: aircraft cross-servicing; aircraft servicing. 1/7/94

aircraft vectoring / guidage des appareils par transmission de cap The directional control of in-flight aircraft through transmission of azimuth headings. 1/2/73 air cushion vehicle / aroglisseur ACV A vehicle capable of being operated so that its weight, including its payload, is wholly or significantly supported on a cushion of air generated continuously at higher than ambient pressure. Related term: ground-effect machine. 9/1/96

wektorowe naprowadzanie statku powietrznego Kierowanie statkiem powietrznym w locie dokonywane poprzez transmisj azymutw kursw. >26/2/981

poduszkowiec ACV Pojazd charakteryzujcy si zdolnoci do poruszania w taki sposb, e jego masa, cznie z adunkiem, jest utrzymywana cakowicie lub czciowo na poduszce powietrznej wytwarzanej w sposb cigy i charakteryzujcej si cinieniem powietrza wikszym ni cinienie otoczenia. >Termin zwizany: groundeffect machine. 7/12/10 komputer danych aerodynamicznych >Termin zalecany: central air data computer. 22/9/99 obrona powietrzna 2 AD OP (dopuszczalny) Wszelkie rodki przeznaczone do likwidacji lub

air data computer Preferred term: central air data computer. 1/3/81 air defence / dfense arienne 2 AD All measures designed to nullify or reduce the effectiveness of hostile air action. Related terms:

NATO/PdP JAWNE

29


active air defence; passive air defence. 1/3/85

zmniejszenia efektywnoci wrogich dziaa powietrznych. >Terminy zwizane: active air defence; passive air defence. 29/4/10 obszar dziaania obrony powietrznej Obszar oraz znajdujca si nad nim przestrze powietrzna, w ktrej statki powietrzne lub uzbrojenie typu ziemia-powietrze maj zwykle pierwszestwo dziaania z wyjtkiem okrelonych sytuacji. >Termin zwizany: air defence operations area. 26/2/98

air defence action area / zone d'action de df

Slownik Nato

Documents

Transcript of Slownik Nato