Post on 05-Sep-2019
Kapitulli 1: Hyrje në e-business
dhe e-commerce
Lënda: Modelet e Biznesit Elektronik
Drejtimi: DS
Semestri:6
Viti akademik:3
Msc. Zirije Hasani
Përmbajtja
HYRJE
NDIKIMI I KOMUNIKIMEVE ELEKTRONIKE NË BIZNESET TRADICIONALE.
KUSH ËSHTË DALLIMI NË MES E-COMMERCE DHE E-BUSINESS?
MUNDËSITË E E-BUSINESS (BIZNES ELEKTRONIK)
ADAPTIMI I BIZNESIT TË TEKNOLOGJIVE DIGJITALE PËR E-COMMERCE DHE E-BUSINESS
REZIQET E E-BUSINESS DHE PENGESAT PËR ADAPTIMIN E BIZNESIT
HYRJE
Organizatat tash aplikojn teknologjitë që
bazohen në Internet, WWW dhe Wireless
për të transformuar bizneset e tyre.
Web faqa e parë: (http://info.cern.ch) nga
Sir Tim Berners-Lee në 1991.
Përmbajtja HYRJE
NDIKIMI I KOMUNIKIMEVE ELEKTRONIKE NË BIZNESET TRADICIONALE.
KUSH ËSHTË DALLIMI NË MES E-COMMERCE DHE E-BUSINESS?
MUNDËSITË E E-BUSINESS (BIZNES ELEKTRONIK)
ADAPTIMI I BIZNESIT TË TEKNOLOGJIVE DIGJITALE PËR E-COMMERCE DHE E-BUSINESS
REZIQET E E-BUSINESS DHE PENGESAT PËR ADAPTIMIN E BIZNESIT
NDIKIMI I KOMUNIKIMEVE ELEKTRONIKE NË
BIZNESET TRADICIONALE
Mundësit aktuale që shum biznese shohin përfitime, kosto dhe reziqe për ti implementuar janë:
◦ Ritja e popullaritetit të mediave sociale si: Bebo, Facebook dhe
MySpace, bota virtuale si Habbo Hotel dhe Second Life, dhe krijimi I bloqeve nga shum individ dhe biznese.
◦ Media të pasura si videot online dhe aplikacione intereaktive në web faqet e tyre.
◦ Përdorimi i paisjeve mobile për blerje. (që nga viti 2008)
◦ Transportimi i produkteve të porositura online deri në destinacionin e duhur.
Përmbajtja HYRJE
NDIKIMI I KOMUNIKIMEVE ELEKTRONIKE NË BIZNESET TRADICIONALE.
KUSH ËSHTË DALLIMI NË MES E-COMMERCE DHE E-BUSINESS?
MUNDËSITË E E-BUSINESS (BIZNES ELEKTRONIK)
ADAPTIMI I BIZNESIT TË TEKNOLOGJIVE DIGJITALE PËR E-COMMERCE DHE E-BUSINESS
REZIQET E E-BUSINESS DHE PENGESAT PËR ADAPTIMIN E BIZNESIT
E-commerce
E-commerce është shkëmbimi i informatave
përmes rjetit elektronik, në çdo fazë të
zinxhirit furnizues, brënda një organizate, në
mes biznesit dhe konsumatorve ose në mes
sektorit publik dhe privat, me pages ose pa
pages.
E-commerce [2]
Kalakota dhe Whinston (1997) referohen në një sërë perspektivash të ndryshme për e-commerce :
1. Prespektiva e komunikimit – shpërndarja e informatave, produkteve, shërbimeve ose pagesave përmes mjeteve elektronike.
2. Prespektiva e proceseve të biznesit- aplikimi i teknologjis në drejtim të automatizimit të transakcioneve të biznesit dhe rjedhjes së punës.
3. Prespektiva e shërbimeve – mundson zvoglimin e kostos dhe rit shpejtsin dhe kualitetin e shpërndarjes së shërbimit.
4. Një prespektivë online- shitja dhe blerja e produkteve dhe informatave online.
E-commerce [3]
Buy-side (ana e blerësit) e-
commerce- transakcioni e-commerce
ne mesë organizatës blerëse dhe
furnizuesit të saj.
Sell-side (ana e shitësit) e-
commerce- transakcioni e-commerce
në mesë organizatës furnizuese dhe
konsumatorit.
Definicionet e e-business
Sipas IBM- e-business (e’biz’nis) – transformimi i proceseve kyqe të biznesit duke përdorur teknologjin e internetit.
Sipas DTI (Department of Trade and Industry) (2000): kur një biznes integron plotësisht teknologjin e informimit dhe komunikimit (ICT) në operacionet e saj, potencialisht ridizajnimin e proceseve të biznesit të tij reth ICT ose plotësisht ndrishon modelin e biznesit……e-business, kuptohet të jetë integrimi i të gjitha këtyre aktiviteteve me proceset e brendshme të një biznesi përmes ICT.
Intranets dhe extranets
Intranet- Rjet privat në një kompani duke përdorur standardet e internetit për tju mundsuar të punsuarve të qasen dhe të shkëmbejnë informata duke përdorur teknologjin e publikimit në web.
Extranet- Shërbim i ofruar përmes internetit dhe web teknologjija shpërndahet duke zgjëruar një intranet përtej kompanis për konsumatorët, furnizuesit dhe bashkëpunëtorët.
Intranets dhe extranets [2]
Nga një anketë ku kanë marur pjes 275 menaxher që janë përgjegjës për një intranet në CIO (Serving chief information officers, www.cio.com), si beneficione të intranet kanë përmendur:
1. Përmirsimi i shpërndarjes së informatave (shërbimi ndaj klientit), 97%
2. Ritja e komunikimit dhe shpërndarjes së informatave (komunikimi), 95%
3. Ritja e qëndrueshmërisë së informatave (shërbimi ndaj klientit), 94%
4. Ritja e saktësis së informatave (shërbimi ndaj klientit), 93%
5. Reduktimi ose eliminimi i procesimit, 93%
6. Publikimi i lehtë i organizatave, 92%.
Llojet e ndryshme të e-commerc
sell-side (ana e shitësit)
1. Transactional e-commerce site- faqe për transakcione e-commerc përfshin porositjen e produkteve online.
2. Services-oriented relationship-building web site- web faqe e orjentuar në ofrimin e shërbimeve dhe krijimin e lidhjeve.
3. Brand-building site- ofron ekspertizë për mbështetjen e brendeve.
4. Portale ose faqe të mediave.
Marketingu digjital
Marketingu digjital ka domethënije të njejt
me “marketingun elektronik”- të dyja
përshkruajnë menaxhimin dhe
egzekutimin e marketingut duke përdorur
mediat elektronike si web, e-mail, TV
intereaktive dhe wireless-in.
Web 2.0 Karakteristikat kryesore të Web 2.0 janë se ajo zakonisht
përfshinë:
1. Web shërbime ose aplikacione intereaktive si Flickr (www.flickr.com), Google Maps™ (http://maps.google.com) ose shërbimet e blogging si Blogger.com ose Typepad (www.typepad.com);
2. Mbështetja e pjesmarjes- shumica e aplikacioneve bazohen në mbështetjen e pjesmarjes si Bebo ,MySpace dhe Facebook;
3. Inkurajimi i kreativitetit të shfrytëzuesve- bloqet janë shembulli më i mirë i kësaj. Shembulli tjetër është enciklopedija bashkpunuese Wikipedia (www.wikipedia.com);
Web 2.0 [2]
4. Mundësimi i vlerësimit të përmbajtjes dhe shërbimeve online- shërbime të tilla si delicious (http://del.icio.us) dhe komentet nëpër blloqe.
5. Shkëmbimi i të dhëna ne mes të faqeve përmes standardeve të të dhënave të bazuara në XML. RSS bazohet në XML.
6. Zhvillimi i shpejt i aplikacioneve duke përdorur teknologji intereaktive të njohur si ‘Ajax’ (Asynchronous JavaScript and XML). Google Maps është i ndërtuar mbi Ajax.
Menaxhimi i furnizimit zinxhir
Supply chain management (SCM)
Menaxhimi i furnizimit zinxhir (Supply chain management (SCM)) – kordinimi i të gjitha aktiviteteve të furnizuesëve të një organizate prej furnizuesve të tij dhe partnerve deri te konsumatorët e tij.
Value chain- një model për të analizuar se si të risim vlerat e produkteve dhe shërbimeve që i shpërndajm konsumatorëve.
Definicioni i E-government
E-government (e-qeverisje)- ka të
bëjë me aplikimin e teknologjive të e-
commerce në qeveri dhe shërbimet
publike.
Përmbajtja HYRJE
NDIKIMI I KOMUNIKIMEVE ELEKTRONIKE NË BIZNESET TRADICIONALE.
KUSH ËSHTË DALLIMI NË MES E-COMMERCE DHE E-BUSINESS?
MUNDËSITË E E-BUSINESS (BIZNES ELEKTRONIK)
ADAPTIMI I BIZNESIT TË TEKNOLOGJIVE DIGJITALE PËR E-COMMERCE DHE E-BUSINESS
REZIQET E E-BUSINESS DHE PENGESAT PËR ADAPTIMIN E BIZNESIT
MUNDËSITË E E-BUSINESS
(BIZNES ELEKTRONIK)
Pesë mundësit më të mëdhaja të e-business:
1. Shitja e produkteve online
2. Kompanit e shërbimeve
3. Mësimi në distancë
4. Telekomunikimi
5. Ofruesi i informatave dhe përmbajtjeve-
publikimi i revistave online
Përmbajtja HYRJE
NDIKIMI I KOMUNIKIMEVE ELEKTRONIKE NË BIZNESET TRADICIONALE.
KUSH ËSHTË DALLIMI NË MES E-COMMERCE DHE E-BUSINESS?
MUNDËSITË E E-BUSINESS (BIZNES ELEKTRONIK)
ADAPTIMI I BIZNESIT TË TEKNOLOGJIVE DIGJITALE PËR E-COMMERCE DHE E-BUSINESS
REZIQET E E-BUSINESS DHE PENGESAT PËR ADAPTIMIN E BIZNESIT
ADAPTIMI I BIZNESIT TË TEKNOLOGJIVE
DIGJITALE PËR E-COMMERCE DHE E-BUSINESS
Adaptimi i biznesit të e-commerce dhe e-
business në kompani udhëhiqet nga
suksesi i pjesëve të ndryshme të
kompanis.
Arsyja kryesore është se si beneficionet e
e-business do të risin të ardhurat dhe
vlerat e kompanis.
ADAPTIMI I BIZNESIT TË TEKNOLOGJIVE DIGJITALE PËR
E-COMMERCE DHE E-BUSINESS [2]
Dy mënyrat se si ata mund të arihen janë:
1. Potenciali për ritjen e të ardhurave që vinë nga konsumatorët e mëdhej dhe shtyerja që të blejn konsumatorët egzistues.
2. Reduktimi i kostos duke shpërndar produktet në mënyrë elektronike. Reduktimi përfshin koston e stafit, koston e transportit dhe koston e materialit (si letra).
ADAPTIMI I BIZNESIT TË TEKNOLOGJIVE DIGJITALE PËR
E-COMMERCE DHE E-BUSINESS [3]
Në një pikë të hershme në e-business raporti i qeveris identifikoi dy kategori kryesore të drejtuesve që janë relevante tani:
Drejtimi i kostos/ efikasitetit.
1. Ritja e shpejtsis me të cilën mund të meren porosit
2. Ritja e shpejtësisë me të cilën produktet dërgohen.
3. Reduktimi i kostos së blerjes dhe shitjes
4. Reduktimi i kostos së operimit
Drejtimi i konkurencës
5. Kërkesat e konsumatorve
6. Përmirsimi i nivelit dhe kualitetit të shërbimeve që ofrohen
7. Shmangëja e humjes së tregut duke përdorur e-commerce.
Kur rishikojm beneficionet potenciale, është e vlefshme të identifikojmë dy grupe të beneficioneve: tangible benefits (për të cilat kursimet monetare ose të ardhurat mund të identifikohen) dhe intangible benefits (për të cilat është më e vështirë të kalkulohen kostoja e kursimit).
Përmbajtja HYRJE
NDIKIMI I KOMUNIKIMEVE ELEKTRONIKE NË BIZNESET TRADICIONALE.
KUSH ËSHTË DALLIMI NË MES E-COMMERCE DHE E-BUSINESS?
MUNDËSITË E E-BUSINESS (BIZNES ELEKTRONIK)
ADAPTIMI I BIZNESIT TË TEKNOLOGJIVE DIGJITALE PËR E-COMMERCE DHE E-BUSINESS
REZIQET E E-BUSINESS DHE PENGESAT PËR ADAPTIMIN E BIZNESIT
REZIQET E E-BUSINESS DHE PENGESAT
PËR ADAPTIMIN E BIZNESIT
Kemi dy lloje të reziqeve në e-biznes:
1. Reziku strategjik- reziku për investime të gabuara
2. Reziku praktik- eksperiencë e keqe e shfrytëzuesve kur përdorin shërbimin online.
Andy Grove (1996), Kryetari i Intel ka thënë se çdo biznes duhet të parashtroj pyetjen: ◦ Interneti është forcë e një tajfuni, ose forcë 10 her më
e fuqishme ose është një erë e lehtë? Apo është forcë që rënjësisht ndryshon biznesin tonë?
REZIQET E E-BUSINESS DHE PENGESAT PËR ADAPTIMIN
E BIZNESIT [2]
Shembuj të eksperincave të këqija të konsumatorëve:
1. Web faqe që dështojnë për shkak të ritjes së menjëhershme të trafikut të vizitorve si pasoj e reklamava të shumta në TV.
2. Hakerët hyn në sistem dhe vjedhin të dhënat e kredit kartelave.
3. Kompanija ju dërgon e-maile konsumatorve pa marur leje nga ata, pra kjo i bezdis konsumatorët dhe thyejn regullat për mbrojtjen e privatësis së konsumatorve.
4. Probleme me dërgimin e porosive që bëhen online, d.m.th. Porosit e konsumatorve humben ose vonohen si rezultat i kësaj konsumatorët nuk kthehen asnjëher.
5. Dërgimi i emailieve te shërbimi për konsumator dhe ai asnjëher nuk i përgjigjet konsumatorit.
Figura 1.12. Barrierat në zhvillimin e
teknologjive në internet
Barrierat në zhvillimin e
teknologjive në internet janë:
•Set-up cost- kostoja e vendosur pa u
analizuar
•Kostoja e drejtimit
•Mungesa e kohës / burimeve
•Mungesa e aftësive (stafit)
•Ngurrimi i stafit
•Padijeni
•Vështirësia e Integrimit të IT sistemeve
•Jo relevante për biznesin
•Mungesa e teknologjisë
•Mungesa e interesit të bordit
•Vështirësia e ndryshimit të proceseve
•Asnjë përfitimet
•Mungesa e aftësive (furnizues /
konsumator)
•Shqetësimet e sigurisë / mbrojtjes
•Besueshmëria e dobët
•Ngurrimi i furnizuesve
•Udhëzime të pamjaftueshme të
qeverisjes
•Kufizimet aktuale të Bandwidthit
Vlerësimin e aftësive të e-biznesit të
një organizate.
Pika fillestare për zhvillimin e strategjisë së e-biznesit është vlerësimi i aftësive egzistuese të e-biznesit të një organizate.
Modeli i fazave (Stage models) – përdoret për të rishikuar se sa është e avancuar kompanija në përdorimin e teknologjive të informimit dhe telekomunikimit (ICT) për të mbështetur procese të ndryshme.
Figura 1.13 Model i thjesht i stage model për e-commerc në anën e
blerësit (buy-side) dhe anën e shitësit (sell-side)
Drejtuesit e adaptimit të internetit te
konsumatorët
Për të përcaktuar investimet në e-commercin në anën e shitësit, menaxherët duhet të vlersojnë si të miratojnë shërbimet e reja si web, mobile dhe TV intereaktive dhe shërbimet specifike si bloqet, rjetet sociale etj.
Propozimi i vlerës online (Online value proposition (OVP))- deklaratë për beneficionet e shërbimeve online duke i krahasuar me dallimet që i ka prej organizatave offline dhe organizatat konkurente.
Drejtuesit e adaptimit të internetit te
konsumatorët [2]
Përfitimet tipike nga shërbimet online janë përmbledhur nga “Gjashte C-jat”, që tregojnë llojet e ndryshme të vlerave të konsumatorëve:
1. Përmbajtja (Content) – në mes të vitit 1990 thuheshte gjithmon se “përmbajtja është mbret”. Pra përmbajtja relevante e pasur edhe tash është mbret. Në më detaje kjo do të thotë informatat për të mbështetur procesin e blerjes për faqet transakcionale ose faqet për krijimin e lidhjeve.
2. Përshtatja (Customization) – p.sh. “rekomandimet e amazon”, e-mail alert etj.
3. Bashkësi (Community) – Interneti i lejon shfrytëzuesit të diskutojn çka të dëshirojnë ata përmes forumeve, dhomat-e-bisedave, komentimet në bloqe.
Drejtuesit e adaptimit të internetit te
konsumatorët [3]
4. Përshtatja (Convenience) – kjo është aftësija për të zgjedhur, porositur dhe në disa raste përdorimi i produkteve prej desktopit tuaj në çdo kohë: 24 × 7 × 365 shërbime të disponueshme. Përdorimi online i produkteve është gjithsesi i limituar në produktet digjitale si muzika ose shërbime të të dhënave tjera.
5. Zgjedhja (Choice) – Web jep një numër të madh të zgjidhjeve të produkteve përmes kanaleve konvencionale të zgjidhjeve. Dëshmi për këtë është suksesi i Kelkoo (www.kelkoo.com) dhe Screentrade (www.screentrade.com).
6. Zvoglimi i kostos (Cost reduction) – Interneti është perceptuar gjërësisht si një vend relativisht me kosto të ulët për blerje. Zakonisht online ofrohen oferta për lirimin e produkteve, produkte të cilat nëse i blejm në dyqan kushton dyfish më shum.
Pengesat në adaptimin e internetit te
konsumatorët
Studimi i (Booz Allen Hamilton, 2002) tregon disa nga pengesat që pengojnë konsumatorët në adaptimin e internetit:
Nuk shohin asnjë beneficion
Mungesa e besimit
Problemet e siguris
Mungesa e aftësive
Kostoja
Përmbledhje
1. Tregtija elektronike (e-commerce) tradicionalisht referohet në ndërmjetsimin elektronik në blerjen dhe shitjen.
2. E-commerc në anën e shitësit (Sell-side e-commerce) ose marketingu digjital përfshinë të gjitha transakcionet elektronike të biznesit në mes një organizate dhe konsumatorët e saj, kurse e-commerc në anën e blerësit (buy-side e-commerce) përfshin transakcionet në mes një organizate dhe furnizuesit të saj.
3. Biznesi elektronik është një term i gjerë, duke iu referuar se si nga teknologjia mund të përfitojnë të gjitha proceset e brendshme të biznesit dhe marrëdhëniet me palën e tretë. Kjo përfshin e-commercin në anën e shitësit dhe në anën e blerësit dhe vlerat e zinxhirit të brendshëm.
4. Vlera monetare e e-commerc-it për transakcionet business-to-business (B2B) në mas të madhe i kalon transakcione business-to-consumer (B2C).
Përmbledhje [2]
5. Drejtuesit kryesor të biznesit për futjen e-commerce dhe e-business janë mundësitë për ritjen e të ardhurave dhe reduktimi i shpenzimeve, por mund të identifikohen edhe shum beneficione tjera që përmirsojnë shërbimet për konsumatorët dhe imazhin e korporatës.
6. Adaptimi i konsumimit të internetit është i kufizuar nga mungesa e gjërave thelbësore si kostoja e qasjes dhe frika për sigurinë. Adaptimi i biznesit tenton të jetë i kufizuar nga perceptimi i kostos, duke bër kthime në investim.
7. Prezentimi i teknologjive të reja nuk është ajo që kërkohet më së shumti për suksesin e e-commerce dhe të biznesit. Definimi i qartë i objektivave, krijimi i kulturës së duhur për ndryshime, përzierje e aftësive, partneritetet dhe struktura organizative janë ndoshta më të rëndësishme.