Download - Panahon ng kastila

Panahon ng kastila(1565-1872)

1521

Nadiskubre ng mga taga-Espanya angPilipinas ni Ferdinand Magallanes.

1565

Dumating si Miguel Lopez de Legazpi at nagsimula ang pananakop ng mga Kastila sakapuluan.

1565

Sa taon ding ito ay naimarka sakasaysayan ng lahing Pilipino at sa panitikannito ang Panahon ng Kastila.

Panitikan sa panahon ng kastila


Sinasabibing pinakamahabang panahon angpanahon ng panitikang Pilipino ang Panahong ngKastila.

Tingurian din itong panahon ng krus at espada.


Sa panahong ito, panrelihiyon angkaraniwang paksa ng panitikan.

Ginamit ng mga Kastila ang panitikanupang maisakatuparan ang kanilanglayunin na mapalaganap angKristiyanismo.


Pinalaganap nila ang mga dulangitinatanghal tungkol sa buhay at pagpapakasakit ni Hesus tulad ng tibag, senakulo, at panunuluyan.


Gayundin pinalaganap ng mga Kastilaang mga kwento tungkol sa mga santo, mga nobena, dasal at mga aral ngrelihiyong Katoliko.

Karamihan na mga manunulat sapanahong ito ay mga prayle.


Kontribusyon ng mga paring Kastila sa panitikang Pilipino:

1. Doktrina Cristiana

Sinulat nina Padre Juan de Plasencia at Padre Domingo de Nieva na kinikilalang kauna-unahang aklatpanrelihiyon na nailimbag sa Pilipinas noong 1593.

Kontribusyon ng mga paring Kastila sa panitikangPilipino:

2. Nuestra Senora del Rosario

Ito ang ikalawang aklat na nailimbag saPilipinas noong 1602 na sinulat ni Padre Blancas de San Jose.


3. Barlaan at Josaphat

Isang kwentong hango sa Bibliya at isinalin sa Tagalog ni Padre Borja naitinuturing na kauna-unahang nobela saPilipino.


4. Urbana at Felisa

Isa itong obra ni Padre Modesto de Castro na pumapaksa sa pagsusulatanng dalawang magkapatid na si Urbana at Felisa.


4. Urbana at Felisa

Nagkaroon ito ng malakingimpluwensya sa kaugaliang panlipunanng mga Pilipino noon.

Anyo ng panitikan sa panahon ng kastila

A. Awit at Kurido

Ito ay salaysay na pumapaksa sa kagitinganat pakikipagsapalaran ng mga hari, reyna, prinsipe at prinsesa na naglalayongmapalaganap ang Kristiyanismo.

A. Awit at Kurido

Nagmula ang kurido sa Mehikanong salitangcorrido na nangangahulugang kasalukuyangpangyayari.

Ang awit ay binubuo ng 12 pantig sa bawattaludtod samantalang ang korido ay binubuo ng walong pantig sa bawattaludtod.

A. Awit at Kurido

Ang akda ni Francisco Baltazar o kilala s tawag na Kikong Balagtas na pinamagatangFlorante at Laura ay isang halimbawa ngawit na naging mahalagang ambag sapanitikang Pilipino.

A. Awit at Kurido

Sa pamamagitan nito, naipakilala ng mgaKastila ang konseptong maharlika o dugong bughaw sa mga Pilipino.

Inaalay ni Kikong balagtas ang nasabingakda sa isang babaeng itinago niya sapangalang Celia na may inisyal na M.A.R o Maria Asuncion Rivera.

B. Dulang panlibangan

Itinatanghal ang dula sa entablado ngunitmaari rin itong ganapin sa bakuran o labasng bahay.

Tungkol sa relihiyon ang karaniwang paksang mga dula na nakilala sa panahon ngKastila.


B.1. Moro-moro

Ipinapakita sa dulang ito ang paglalaban ngmga Kristiyano at Muslim na lagingnagwawakas sa pagtatagumpay ng mgaKristiyano at pagpapabinyag ng mgamuslim.


B.1. Moro-moro

Nagmula ang salitang Moro sa salitangMoor na siyang ginagamit ng mga Kastila napantawag sa mga Muslim.


B.2.. Tibag

Sina Reyna Elena at Prinsipe Constantinoang mga pangunahing tauhan sa dulang ito.

Ang tema ay tungkol sa paghahanap sanawawalang krus na kinamatayan ni Kristo.


B.3.. Santa Cruzan

Isinasadula ang paghahatid ng krus nakinamatayan ni Kristo matapos itongmahanap nina Reyna Elena.

Pangunahing tauhan din sa dulang ito siReyna Elena.

Ito ay ginaganap tuwing Mayo.


B.4. Moriones

Tungkol ito sa pagpugot ng ulo kayMoriones na isang dating bulag nanagsasabing nakita niya ang mulingpagkabuhay ni Kristo.

Ito ay ginaganap sa Moriones, Marinduque.


B.5. Senakulo

Itinatanghal sa dulang ito ang buhay at pagpapakasakit ni Hesus.

Ginaganap ito tuwing mahal na araw.


B.6. Karilyo

Tau-tauhang karton ang mga nagsisiganapsa dulang karilyo.

Ang mga pangyayaring ipinapakita ay sadula ay galing sa mga awit at korido o ibapang dulang panrelihiyon.


B.6. Karilyo

Napapagalaw ang mga kartong tauhan sapamamagitan ng mga nakataling lubid o pising hawak ng mga tao sa itaas ngtanghalan.

Sinasamahan din ng awit ang dulang ito.


B.7. Duplo

Ito’y isang laro na ang mahalaga ay angpagtatalo sa pamamagitan ng tula.

Ginaganap ito sa bakuran ng namatayankung ikasiyam ng gabi matapos mailibingang patay upang aliwin ang mga naiwan.


B.7. Duplo

Hinahati sa dalawang pangkat ang mgamaglalaro at pinangungunahan ng isangtinatawag na hari o punong halaman.

Ang isang pangkat ay tinatawag na belyakana nasa kanan ng hari ang nasa kaliwanaman ay belyako.


B.8. Karagatan

Isa ring larong paligsahan sa pagtula angkaragatan.

Ginaganap ang larong ito kung may pagtitipon bilang pakikipagdalamhati sanamatayan.


B.8. Karagatan

At kung sino man ang binata na makakita ngsingsing ay siyang pakakasalan ng prinsesaat maging kabiyak.


B.9. Panunuluyan o pananapatan

Ginaganap ang dulang ito tuwing bisperasng pagdiriwang ng kapaskuhan.

Tungkol ito sa paghahanap ng matutuluyannina Maria at Jose noong malapit ng isilangsi Hesus.


B.1o. Sarsuwela

Ito’y isang uri ng dula na magkasama angpagsasalita at ang pag-awit.

May mga bahagi o tagpo sa dula na angdayalogo o usapan ay sinasabi ng tauhan sapamamagitan ng pag-awit.


B.11. Saynete

Katawa-tawang dula ang saynete napumapaksa sa karaniwang ugali.

c. Kantahing bayan

Nagkaroon ng impluwensiyang Kastila angiba’t-ibang kantahing bayan ng mga Pilipino.

Makikita ito sa pagkakaroon ng mga salitangKastila sa liriko ng awit.