Metodat ne shkencat shoqërore, janë mjete te domosdoshme të hulumtimit, të cilat
mundësojne që të arrijmë te rezultatet dhe njohuritë e reja, apo ti korrigjojmë ato ekzistuse.
Në krahasim prej hulumtimeve shkencore që disponojnë me sitrumente të shumta
metodologjike, me qasje të ndryshme teorike, shkencat politike kombinojnë një sere
metodasht qe janë te përbashkëta apo te ngjashme për te gjitha shkencat shoqërore.
Gjithsesi ne shkencat politike kërkohet zotërimi i njohurive dhe teknikave te kërkimit
shkencor. Objektivi i secilit hulumtim shkencor është rritja e njohurive por edhe te kuptuarit
tone për realitetin shoqëror e politik. Kjo fillon me parashtrimin e një apo me shumë
pyetjevehulumtuse rreth problemit qe na preokupon ose fenomeni qe na interson, këto pyetje
rrjedhin apo udhëhiqen nga ndonjë teori/teoritë duke i sfiduar përmes hipotezës/hipotezave e
cila/te cilat duhen përfundimisht te i nënshtrohen vlerësimit e matjes neermjet testimit qe
rezulton me konkluzione ( Vujovic, 2009).
Procesi i kërkimit shkencor përbëhet nga disa faza qe janë te ndërlidhura me formulimin e
teorisë, operacionalizimi, përzgjedhja e teknikave kërkimore, analiza dhe interpretimi i të
dhënave.
Qasja kryesore metodike në studime politike ndahen në qasjen normative, që konsistojnë
rreth asaj se SI DUHET TË JETË vlera, çështja ose diçka e jo si ËSHTË, dhe në atë empirike
e cila mundohet që realitetin politik të hulumtojnë dhe interpretojnë në mënyra sa më
objektive përmes vrojtimeve, përvojave, instrumenteve dhe metodave të caktuara shkencore
duke testuar tezat dhe matur te dhënat e fituara, në kuptimin e verifikimit dhe falsifikimit të
tyre ( spias tezës së Karl Popper-it). Duke u nisur nga qasjet se KA ËSHTË ose edhe SI
ËSHTË. Derisa qasjet teorike normative e vlersojnë botën duke gjykuar më shum sesa
analizuar, ato empirike e përshkruajnë atë përmes observimeve sistematike dhe gjetjeve të
lidhjeve kausale.
Metodat e hulumtimit për kah mënyra e veprimit mund të jenë kuantitative dhe kualitative.
Përmes metodës kualitative ose cilësore ne sigurojmë kuptimin dhe sqarimin e rasteve
studimore, gjegjësisht objekteve të hulumtimit nga prizmi historik e filozofik. Duke
grumbulluar të dhënt e informatat me qëllim të krahasimeve të rasteve apo duke u bazuar në
një rast të vetëm studimor. Ndërsa te metodat kuantitative ose sasiore mbeshtetemi tek të
dhënat numerike e që janë zakonisht të prezantuara në trajtën e statistikave. Kështu çështjet e
hulumtuara përmes të dhënave të matura tentojmë të interpretojmë duke i shfrytzuar
indikatorët e matësit pak a shumë konkret, për të ardhur deri të rezultatet e duhura.
Megjithatë, se çfarë informatash dhe studimesh do të ofrohen, varet në masë të madhe , se si
bëhet studimi, konkretisht se përmes çfarë metodash kërkohen të dhënat, si analizohen dhe se
si interpretohen këto.
duke iu referuar studiuesit të spikatur Ëilliam N.Dunn, hulumtimet në shkencat politike
zakonisht iu referohen dhe orientohen rreth pyetjeve si;
Çka është çështja për të cilën kërkohet zgjidhja?
Çfarë qasje duhet ndjekur për të zgjidhur këtë çështje?
Çfarë rezultate priten të arrihen?
A mundësojnë këto rezultate zgjedhjen e çështes së caktuar
Çfarë masa shtesë duhet ndërmare nëse këto veprime nuk ishin të mjaftushme? Cila
alternativ duhet ofruar në këtë rast?
( Dunn, 2008:8ff)
Siç edhe kemi theksuar më herët studimi politologjik është interdisiplinar prandaj
edhe metodat e saj janë të huazuara nga fusha tjera shkencore.
Të gjitha keto disiplina si dhe metodat e tyre jan të ndërvarura edhe interferojnë edhe
faktorët tjerë të cilat nuk duhet të anashkalohen. Ndërsa matjet e indikatorve brenda
politikave përkatëse mund të bëhen në forma statistikore, përmes figurave dhe të
dhënave qoftë ekonomike apo nga anketimet e opinionit publik, ose përmbajtsore
përmes shqyrtimit legal, apo politik ose edhe në formë të krahasimeve me politika të
ndryshme të vendeve tjera etj. Metodë unike, ideale dhe të caktuar nuk ka, ajo varet
kryekëput nga vet objekti i studimit.
Mirpo një ndër mënyrat e hulumtimit me të shpeshta dhe më ta përhapura në shkenca
politike është padyshim metoda krahasuese, e që njihet si “ metoda mbretërshë e
shkencave politike “ ( shih: Schubert/Bandeloë, 2003:210) Kjo metdo nënkupton
krahasimin e dy apo më shumë objekteve të studimit. Metoda komperative përbëhet
prej konstatimit të ngjashmërisë dhe ndryshimeve bë nes të dukurive të ndryshme, për
shembull, të kuptohen dhe të interpretohen më mir shtete dhe politikat e caktuara të
tyre, shkalla e zhvillimeve ekonomike, niveli arsimor, administrimi, menaxhimi i
burimeve tj.
Krahasimet mund të bëhn ndërmjet fushave, faktorve dhe aktorëve të ndryshëm, apo
edhe ndërmjet shteteve ose organizatave të ndryshme. Në aspektin kohor mund të jenë
diakron- pra në kohë të ndryshme ose sinkron- në kohë të njëjtë. Ndërsa në sferën
hapsinore studimet krahasimtare mund të jenë:
Brendashtetërore (p.sh krahasimi i partive politike të një vendi)
Ndërshtetërore ( si bie fjala krahasimi i të ardhurave mesatare apo shkallës së
papunësisë mes dy apo më shumë shteteve).
Ndëerregjionale ( modelet komperative mund të përdoren ndërmjet regjioneve
në disa aspekte si p.sh politikat e energjitikës në Ballkanë dhë Skandinavi apo
politikat tregtare ndërmjet Amerikës Latine dhe Azisë qëndrore etj.).
Globale (bëhen krahasimet mes rendeve botërore në kohëra të ndryshme më
karakter të përgjithshëm siç është rasti ndërmjet Pax Romana dhe Pax
Americana ose hulumtimi për ngrohjen globale, vrima e ozonit, popullsia
botërore, terrorizmi etj.)
Kjo metodë ka vlerën e vet praktike, sepse duke krahasuar dukuritë e ndryshme
shoqërore, institucionet e ndryshme qeveritare dhe duke zbuluar vetite e njëjta apo
të ndryshme nga ato krahasuse, Konstatohen përparsitë apo magësit konkrete e
asaj qe dëshirojmë të studiojmë dhe të njohim.
Janë të njohura raportet e shumta ndërkombëtare, regjionale dhe kombetare që
bazohen në metoda krahasuese dhe qe publikohen periodikisht për qështe të
caktuara. Bie fjala kërkimet statistikore të numrit të veprave kriminale apo të
konflikteve të armatosura, shkallës së papunësisë, barazisë mës meshkujve dhe
femrave në tërë vendet e botës nga institucionet qeveritare dhe organizatat
joqeveritare ndërkombëtare, indeksi i zhvillimit njerëzor ( Human Development
Index) nga OKB-ja, liritë politike nga Instituti Freedomhouse, shkalla e
korrupsionit nga organizata Transparency International, Conflict Barometer nga
fondacioni Bertelsman, e kështu me radhë.
Perveç për studime të politikave publike krahasimet e tilla përdoren sidomos në
marrëdhëniet ndërkombëtare si dhe ekonomi. Mirëpo, të dhënat e tilla krahasuese
për analiza të politikave preferohen zakonisht për një numër më të vogël duke u
fokusuar më shumë në përmbajtje sesa në përgjithësime të çështjeve përkatëse.
Përzgjedhja e rasteve studimore mund të bëhet duke u bazuar në raste me
ngjashmëri më të përafërta ( most similar systems design) dhe atyre me dallime
më të mëfha ( most different systems design), Varsisht prej intencionit të
hulumtimit dhe vet natyrës së objektit të studimit bëhet përzgjedhja edhe e rasteve
studimore dhe numrit të tyre.
Një metodë mjaft e popullarizuar është modeli i rasteve të veçanta studimore
(case study), që mundëson përqendrimin në një fush të caktuar politike dhe
përfitimin e rezultateve me specifike. Përndryshe kjo mënyr, është edhe klasike
apo te themi konvencionale gjatë studimit të politikave publike. Në kuadër të saj
mund të shërbehemi më intervista të ekspertëve, analizave të dokumenteve dhe
dispozitave ligjore, analizave të ligjërimit, anketimeve etj.
Kurse hulumtimi i opinionit apo anketimi mbetet një ndër metodat më të
përhapura dhe preferiara gjate kerkimeve të shumta rreth dukurove shoqërore e
politike. Sot zgjedhjet demokratike as qe mund te paramendohen pa anketime e
sondazhe të tilla. Në politikë, rezultatet e dala nga sondazhet t e tilla merren edhe
si indikator te sukseseve apo dështimeve të politikave si dhe ndikojnë mjaft ne
procesin e politikberjes dhe vendimarrjes. Madje edhe ekonomia aq shum e ka
pervetësuar kërkimin e opinionit sa qe përbën një komponentë te pandarë te tregut
dhe te marketingur.
Përveç metodave te lartpërmendura, ne shkenca shoqërore mjft e përhapur është
edhe vrojtimi ( Observimi) si dhe eksperimentimi.
Gjithashtu edhe analiza përmbajtësore e teksteve dhe dokumenteve përbën një
metodë, e cila sidomos ne studime të politikave gavorizohet mjaft shume.
Dhe se fundi vlen te thuhet se metodat jnë te varura nga teoritë, ndërsa teoritë te
ndërlidhura me hipoteza, e hipotezat me pyetjen hulumtuse dhe te gjitha këto me
te dhënat respektive te cilat duhet interpretuar dhe analizuar. Njohuritë tona
shkencore si dhe rezultatet e hulumtimeve varen nga saktësia, objektiviteti si dhe
lloji adekuat i metodës hulumtuse.
Pytje
1.Intervistimi mund te realizohet permes formave te ?
A. Intervistimit deklarativ
B. Intervistimit narrative
C. Intervistimit normative
2. Shpjegoni rendesin e besushmeris dhe validitetit per hulumtime shkencore?
3. Sqaroni shkurtimisht procesin e hulumtimit?
4. Anketimi i strukturuar mund te realizohet permes?
A. pytsorit
B. intervsites se hapur
C. Bisedes se fokusuar
5. Matja përmes ndryshores ordinale nuk perfshine kete matje?
A. Notat e shkolles
B. Rezultate ne sport
C. Te ardhurat personale
6. Çka paraqet objektiviteti ne hulumtime shkencore?
7. Shtjelloni llojet e metodave te cilat kryesisht aplokohen ne shkenca politike?
1. Llojet e hipotezave
Hipoteza me pershkrim, klasifikim, eksplicite dhe me permbajtje pragmatike
2. Variabla e varur.
Ato qe jan ne qender te interesimit ton variabla te varuar jan atribute te cilat neve me se
shumti na interesojn ne hulumtim, pastaj keto variabla i vendosim ne lidhshmeri me variablat
tjer qe i pershkruajm i klasifikojm ose i shpjegojm ndersa variabla te cilat i pershkruajm i
shpjegojm variablat e varura i quajm variablat e pa varura e varura i shenojm me y te
pavarurat me x p.sh variable e varur kyqja ne jeten politike ndersa e varur si ndikon
informimi i qyetetarve ne jeten politike.
3. Hipotezat
Jan mendime tona per atributet e ndonje variable ose mendime per raportet med dy variablave
4. Nocionet jan paramendime te qensis te lendes dukuris dhe procesit ato dallohen nga kenda
dukuria te procesi qe nenkupton si pas kesaj faze paraprake te preocesit hulumtus
5. Anketa esht lloj i veqant per grumbullimin e te dhenave per qendrimet dhe mendimet jan
fakte ideore. Aplikimi i anketes 1. Anketimi individual, 2, Anketimi grupor nepermjet postes
3. Anketimi me telefon
6. Intervista eshte nje anket verbale per ndryshim nga anketa ne kuptim te ngusht ne te cilen
pyetja parashtrohet me shkrim dhe pergjigjia meret me shkrim, ne intervist pytjet behen
verbalishtndera pergjigjiet merren verbalisht, po ashtu kemi intervisten e lir e ngjashme me
biseden e zakonshme dhe perdoret kur deshirojm te deportohet thellsisht ne tematik intervista
e standardizuar esht elaborim formal dhe permbajtsor ku fjalimi i te pyeturit udheheqet
paraprakisht me pytje te pergaditura.
7. analiza e permbajtjës, eshte metod per grumbullimine te dhenave nga materjalet
informuse nga librat nga gazetat revistat radio stacionet ( kategorit e analizes se permbajtjes)
jan atribute variablat e permbajtjes perfaqsimit te cilat deshirojm ti caktojm ne ndonje
material informues, shembull nese na intereson se çfar permbajtje te besim katolik ka ne
shkolla.
8. Qellimet pragmatike ose shoqërore hulumtusit flasin per dobin e cila mund te rrjedh nga
baza e rezultateve hulumtuse per shfrytzuesit te cilet mund te sherbejn me rezultate e fituara
nese mund te percaktohemi per menyren e rezultatev te fituara flasin per problemet te cilat
probleme se pse qytetaret nuk jan aktiv ne jeten politke.
9. Hulumtimi Hulumtimi esht nje aktivitet shum i kerkuar i cili nuk mund te kryhet me
sukses nese paraparkisht nuk ka pergaditje per nxjerrjen e tyre per ket arsye para zbatimit te
hulumtimit duhet te perpunohen hollsisht te gjitha operacionet qe duhet te kryhen gjat
hulumtimit aktivitetet elaboruse qe duhen te kryhen ne nje hulumtim jan 1hulumtusit ti
mundesohet kontroll e mendimit dhe aktivitetev qe duhet kryhen gjat hulumtimit 2. Projekti i
realizuar mundeson permisimin e paramendimeve dhe aktiviteteve per konfrontimin dhe
menjanimin e dobsive 3. Projekti i realizuar esh nje dokument material qe u mundeson
hulumtusve të tjerë për te shprehur mendimet e tyre dhe me ket ndihmojn ne menjanimin e
veshtirsive dhe gabimeve.
10. Mostra e Analizes se permbajtjes gjat percaktimit te mostrave zakonisht kufizohemi ne periudhat kohire qe me se shumti na interesojn dhe te cikat na bejn me te rendesishme problematiken qe e percjellim ne periudhat e zgjedhura 11. Njesit e Analizes se Permbajtjes analiza e permbajtjes esht pikërisht matja, kurse matja eshte numri i madhsive krahasuse te cilat maten ( madhesija e matjes ) me madhesi e njetit lloj ( njesia matse ) kategorit analizes se permbajtjes jan madhesi matse keto jan atribute permbajtjeve te cilat perfaqsimin e deshirojm ti caktojm me ndihmen e njesive matse qe shfrytzohen ne analizat permbajtjes 12. Klasifikimi dhe perpunimi i të dhenave të dhenat jan fakte simbolike te regjistruara ne saje te asj se me pervoj mund te shenohen e grumbullohen te dhenat ne hulumtim shkencor kalohet ne qdo pervoj individual pervoj individuale esht gjithmon e kufizuar ndersa te dhenat ne hulumtim jan reprezentative. Per ket arsye nuk esht befasi 13. Interpretimi i te dhenave eshte mendim i themeluar ne njohjen teorike per problemet tona hulumtuse dhe ne grumbullimin e te dhenave per at problem njohurit teorike na orientojn ne at dukur qe u perkasin dukurive me te cilat mendojm me te dhenat per to si dhe per perpunimin perkatse te te dhenave te tilla 14. Ku është dallimi ne mes te ndryshores se varuar dhe asaj te pavarur. Dallimi qendron ne faktin se variablat e varuara zakonisht jan kritere ne baz te te cilave miratojn vendime dhe me te cilat do te hulumtojm ne fushat te caktuara mir po keto jan edhe variabala te pavarura ku pa marr parasysh cila esht e pavaru dhe cila e varur hulumtimi i problemit te till duhet te jet interdisiplinar ne fushat politologjike dhe at ekonomike ku kerkohet kualifikimi me matje dhe interpretim e njers dhe tjetres 15. Projekti ideor esht nje dokument me te cilin hulumtusi deshiron te siguroj kushtet materiale dhe shoqerore. 16. Pershkrimi shkencor zakonsiht lidhet me metodat e vrojtimi per grumbullimin e te dhenave pershkrimi shkencor na jep nje veshtrim te pergjithshem ne dukurt dhe proceset mbi te themelohen te gjitha nivelet e njohjev 17. Variablat jan atribute ndryshuse te dukurive ose proceseve te cilat kunatitativisht ose kualitativisht ndryshojne. 18. Hulumtimet “ ex post facto “ kohve te fundit i kushtohet mjaft vemendje sepse mundeson menyren e lir dhe te thjesht qe te vim deri te rezultate me te mira hulumtuse ne hulumtim. 19. Me grumbullime e te dhenave , hulumtimet shkencore arrin ne realitetet ku verifikojn vertetsin e paramendimeve te nxjerrura per at realitet, ne baz te paramendimeve te tilla kemi percaktuar se cilat fakte na interesojn 20. Metodat Socometrike me ndihmen e pytjeve te caktuara mundeson qe te arrim deri te mikrostruktura e grupeve me te vogla. 21. Sa faza e pershkojn nje hulumtim dhe permdeni ato : Pesë fazat e para hulumtuse krijojne aktivitete teorike, prej gjasht dei ne njëmbedhjet janë faza e elaborimit te aktiviteteve empirike ne procesin hulumtus
1. Zgjedhja dhe defnimi i problemeve per hulumtim 2. Percaktimi i fushes se analizes shkencore 3. Definimi i nocioneve dhe analiza e nocioneve 4. Percaktimi i qellimit te hulumtimit
5. Parashtimi i hipotezave 6. Identifikimi dhe klasifikimi i variablave 7. Operacionalizimi i variablave 8. Percaktimi i projektit hulumtues 9. Zgjdhja dhe elaborimi i metodave per grumbullimin e te dhenave 10. Planifikimi dhe aplikimi i hulumtimit lidhur me aksionet ne terren 11. Klasifikimi dhe përpunimi i te dhenave 12. Interpretimi i te dhenave 13. Hartimi i raporteve shekencore
22. Dallimi ndemjet normatives dhe empirikes: Sipas kësaj ne shkencat shoqërore dallojm dy lloj
teorish teoria empirike qe ben fjal për shoqërin se qfar duhet te jet ajo, vertetsia e teoris empirike
verifikohet duke i përshtatur mendimet e dukurive dhe proceseve per te cilat mendohet teoria
normative bën fjal për ardhmërin per shoqërin qe deshirohet prandaj vertetsij e saj nuk mund te
verifikohet si vertetsi e teoris empirike
23. Dallimi ndermjet ndryshores nominale dhe asaj ordinale ; shkalla nomianle e shfrytzon gjat
regjistrimit te variacioneve te variablav kualitativ qdo variacion kualitativ fiton numrin e caktuar
shkalla ordinale jan pikrisht klasifikimet kuantitative dallimi ne rang asht 1 ndersa dallimet reale
mund te jen ndryshme dallimet e rangut te parë dhe të dytë mund te jen me te mëdha se sa dallimet
Top Related