Dispens - Hyrje Ne Hulmtim Ne Shkenca Politike

9
Metodat ne shkencat shoqërore, janë mjete te domosdoshme të hulumtimit, të cilat mundësojne që të arrijmë te rezultatet dhe njohuritë e reja, apo ti korrigjojmë ato ekzistuse. Në krahasim prej hulumtimeve shkencore që disponojnë me sitrumente të shumta metodologjike, me qasje të ndryshme teorike, shkencat politike kombinojnë një sere metodasht qe janë te përbashkëta apo te ngjashme për te gjitha shkencat shoqërore. Gjithsesi ne shkencat politike kërkohet zotërimi i njohurive dhe teknikave te kërkimit shkencor. Objektivi i secilit hulumtim shkencor është rritja e njohurive por edhe te kuptuarit tone për realitetin shoqëror e politik. Kjo fillon me parashtrimin e një apo me shumë pyetjevehulumtuse rreth problemit qe na preokupon ose fenomeni qe na interson, këto pyetje rrjedhin apo udhëhiqen nga ndonjë teori/teoritë duke i sfiduar përmes hipotezës/hipotezave e cila/te cilat duhen përfundimisht te i nënshtrohen vlerësimit e matjes neermjet testimit qe rezulton me konkluzione ( Vujovic, 2009). Procesi i kërkimit shkencor përbëhet nga disa faza qe janë te ndërlidhura me formulimin e teorisë, operacionalizimi, përzgjedhja e teknikave kërkimore, analiza dhe interpretimi i të dhënave. Qasja kryesore metodike në studime politike ndahen në qasjen normative, që konsistojnë rreth asaj se SI DUHET TË JETË vlera, çështja ose diçka e jo si ËSHTË, dhe në atë empirike e cila mundohet që realitetin politik të hulumtojnë dhe interpretojnë në mënyra sa më objektive përmes vrojtimeve, përvojave, instrumenteve dhe metodave të caktuara shkencore duke testuar tezat dhe matur te dhënat e fituara, në kuptimin e verifikimit dhe falsifikimit të tyre ( spias tezës së Karl Popper-it). Duke u nisur nga qasjet se KA ËSHTË ose edhe SI ËSHTË. Derisa qasjet teorike normative e vlersojnë botën duke gjykuar më shum sesa analizuar, ato empirike e përshkruajnë atë përmes observimeve sistematike dhe gjetjeve të lidhjeve kausale. Metodat e hulumtimit për kah mënyra e veprimit mund të jenë kuantitative dhe kualitative. Përmes metodës kualitative ose cilësore ne sigurojmë kuptimin dhe sqarimin e rasteve studimore, gjegjësisht objekteve të hulumtimit nga prizmi historik e filozofik. Duke grumbulluar të dhënt e informatat me qëllim të krahasimeve të rasteve apo duke u bazuar në një rast të vetëm studimor. Ndërsa te metodat kuantitative ose sasiore mbeshtetemi tek të dhënat numerike e që janë zakonisht të prezantuara në trajtën e statistikave. Kështu çështjet e hulumtuara përmes të dhënave të matura tentojmë të interpretojmë duke i shfrytzuar indikatorët e matësit pak a shumë konkret, për të ardhur deri të rezultatet e duhura. Megjithatë, se çfarë informatash dhe studimesh do të ofrohen, varet në masë të madhe , se si bëhet studimi, konkretisht se përmes çfarë metodash kërkohen të dhënat, si analizohen dhe se

description

dispens - Hyrje ne hulmtim ne shkenca politike

Transcript of Dispens - Hyrje Ne Hulmtim Ne Shkenca Politike

Page 1: Dispens - Hyrje Ne Hulmtim Ne Shkenca Politike

Metodat ne shkencat shoqërore, janë mjete te domosdoshme të hulumtimit, të cilat

mundësojne që të arrijmë te rezultatet dhe njohuritë e reja, apo ti korrigjojmë ato ekzistuse.

Në krahasim prej hulumtimeve shkencore që disponojnë me sitrumente të shumta

metodologjike, me qasje të ndryshme teorike, shkencat politike kombinojnë një sere

metodasht qe janë te përbashkëta apo te ngjashme për te gjitha shkencat shoqërore.

Gjithsesi ne shkencat politike kërkohet zotërimi i njohurive dhe teknikave te kërkimit

shkencor. Objektivi i secilit hulumtim shkencor është rritja e njohurive por edhe te kuptuarit

tone për realitetin shoqëror e politik. Kjo fillon me parashtrimin e një apo me shumë

pyetjevehulumtuse rreth problemit qe na preokupon ose fenomeni qe na interson, këto pyetje

rrjedhin apo udhëhiqen nga ndonjë teori/teoritë duke i sfiduar përmes hipotezës/hipotezave e

cila/te cilat duhen përfundimisht te i nënshtrohen vlerësimit e matjes neermjet testimit qe

rezulton me konkluzione ( Vujovic, 2009).

Procesi i kërkimit shkencor përbëhet nga disa faza qe janë te ndërlidhura me formulimin e

teorisë, operacionalizimi, përzgjedhja e teknikave kërkimore, analiza dhe interpretimi i të

dhënave.

Qasja kryesore metodike në studime politike ndahen në qasjen normative, që konsistojnë

rreth asaj se SI DUHET TË JETË vlera, çështja ose diçka e jo si ËSHTË, dhe në atë empirike

e cila mundohet që realitetin politik të hulumtojnë dhe interpretojnë në mënyra sa më

objektive përmes vrojtimeve, përvojave, instrumenteve dhe metodave të caktuara shkencore

duke testuar tezat dhe matur te dhënat e fituara, në kuptimin e verifikimit dhe falsifikimit të

tyre ( spias tezës së Karl Popper-it). Duke u nisur nga qasjet se KA ËSHTË ose edhe SI

ËSHTË. Derisa qasjet teorike normative e vlersojnë botën duke gjykuar më shum sesa

analizuar, ato empirike e përshkruajnë atë përmes observimeve sistematike dhe gjetjeve të

lidhjeve kausale.

Metodat e hulumtimit për kah mënyra e veprimit mund të jenë kuantitative dhe kualitative.

Përmes metodës kualitative ose cilësore ne sigurojmë kuptimin dhe sqarimin e rasteve

studimore, gjegjësisht objekteve të hulumtimit nga prizmi historik e filozofik. Duke

grumbulluar të dhënt e informatat me qëllim të krahasimeve të rasteve apo duke u bazuar në

një rast të vetëm studimor. Ndërsa te metodat kuantitative ose sasiore mbeshtetemi tek të

dhënat numerike e që janë zakonisht të prezantuara në trajtën e statistikave. Kështu çështjet e

hulumtuara përmes të dhënave të matura tentojmë të interpretojmë duke i shfrytzuar

indikatorët e matësit pak a shumë konkret, për të ardhur deri të rezultatet e duhura.

Megjithatë, se çfarë informatash dhe studimesh do të ofrohen, varet në masë të madhe , se si

bëhet studimi, konkretisht se përmes çfarë metodash kërkohen të dhënat, si analizohen dhe se

Page 2: Dispens - Hyrje Ne Hulmtim Ne Shkenca Politike

si interpretohen këto.

duke iu referuar studiuesit të spikatur Ëilliam N.Dunn, hulumtimet në shkencat politike

zakonisht iu referohen dhe orientohen rreth pyetjeve si;

Çka është çështja për të cilën kërkohet zgjidhja?

Çfarë qasje duhet ndjekur për të zgjidhur këtë çështje?

Çfarë rezultate priten të arrihen?

A mundësojnë këto rezultate zgjedhjen e çështes së caktuar

Çfarë masa shtesë duhet ndërmare nëse këto veprime nuk ishin të mjaftushme? Cila

alternativ duhet ofruar në këtë rast?

( Dunn, 2008:8ff)

Siç edhe kemi theksuar më herët studimi politologjik është interdisiplinar prandaj

edhe metodat e saj janë të huazuara nga fusha tjera shkencore.

Të gjitha keto disiplina si dhe metodat e tyre jan të ndërvarura edhe interferojnë edhe

faktorët tjerë të cilat nuk duhet të anashkalohen. Ndërsa matjet e indikatorve brenda

politikave përkatëse mund të bëhen në forma statistikore, përmes figurave dhe të

dhënave qoftë ekonomike apo nga anketimet e opinionit publik, ose përmbajtsore

përmes shqyrtimit legal, apo politik ose edhe në formë të krahasimeve me politika të

ndryshme të vendeve tjera etj. Metodë unike, ideale dhe të caktuar nuk ka, ajo varet

kryekëput nga vet objekti i studimit.

Mirpo një ndër mënyrat e hulumtimit me të shpeshta dhe më ta përhapura në shkenca

politike është padyshim metoda krahasuese, e që njihet si “ metoda mbretërshë e

shkencave politike “ ( shih: Schubert/Bandeloë, 2003:210) Kjo metdo nënkupton

krahasimin e dy apo më shumë objekteve të studimit. Metoda komperative përbëhet

prej konstatimit të ngjashmërisë dhe ndryshimeve bë nes të dukurive të ndryshme, për

shembull, të kuptohen dhe të interpretohen më mir shtete dhe politikat e caktuara të

tyre, shkalla e zhvillimeve ekonomike, niveli arsimor, administrimi, menaxhimi i

burimeve tj.

Krahasimet mund të bëhn ndërmjet fushave, faktorve dhe aktorëve të ndryshëm, apo

edhe ndërmjet shteteve ose organizatave të ndryshme. Në aspektin kohor mund të jenë

diakron- pra në kohë të ndryshme ose sinkron- në kohë të njëjtë. Ndërsa në sferën

hapsinore studimet krahasimtare mund të jenë:

Brendashtetërore (p.sh krahasimi i partive politike të një vendi)

Ndërshtetërore ( si bie fjala krahasimi i të ardhurave mesatare apo shkallës së

papunësisë mes dy apo më shumë shteteve).

Ndëerregjionale ( modelet komperative mund të përdoren ndërmjet regjioneve

në disa aspekte si p.sh politikat e energjitikës në Ballkanë dhë Skandinavi apo

politikat tregtare ndërmjet Amerikës Latine dhe Azisë qëndrore etj.).

Globale (bëhen krahasimet mes rendeve botërore në kohëra të ndryshme më

karakter të përgjithshëm siç është rasti ndërmjet Pax Romana dhe Pax

Americana ose hulumtimi për ngrohjen globale, vrima e ozonit, popullsia

botërore, terrorizmi etj.)

Page 3: Dispens - Hyrje Ne Hulmtim Ne Shkenca Politike

Kjo metodë ka vlerën e vet praktike, sepse duke krahasuar dukuritë e ndryshme

shoqërore, institucionet e ndryshme qeveritare dhe duke zbuluar vetite e njëjta apo

të ndryshme nga ato krahasuse, Konstatohen përparsitë apo magësit konkrete e

asaj qe dëshirojmë të studiojmë dhe të njohim.

Janë të njohura raportet e shumta ndërkombëtare, regjionale dhe kombetare që

bazohen në metoda krahasuese dhe qe publikohen periodikisht për qështe të

caktuara. Bie fjala kërkimet statistikore të numrit të veprave kriminale apo të

konflikteve të armatosura, shkallës së papunësisë, barazisë mës meshkujve dhe

femrave në tërë vendet e botës nga institucionet qeveritare dhe organizatat

joqeveritare ndërkombëtare, indeksi i zhvillimit njerëzor ( Human Development

Index) nga OKB-ja, liritë politike nga Instituti Freedomhouse, shkalla e

korrupsionit nga organizata Transparency International, Conflict Barometer nga

fondacioni Bertelsman, e kështu me radhë.

Perveç për studime të politikave publike krahasimet e tilla përdoren sidomos në

marrëdhëniet ndërkombëtare si dhe ekonomi. Mirëpo, të dhënat e tilla krahasuese

për analiza të politikave preferohen zakonisht për një numër më të vogël duke u

fokusuar më shumë në përmbajtje sesa në përgjithësime të çështjeve përkatëse.

Përzgjedhja e rasteve studimore mund të bëhet duke u bazuar në raste me

ngjashmëri më të përafërta ( most similar systems design) dhe atyre me dallime

më të mëfha ( most different systems design), Varsisht prej intencionit të

hulumtimit dhe vet natyrës së objektit të studimit bëhet përzgjedhja edhe e rasteve

studimore dhe numrit të tyre.

Një metodë mjaft e popullarizuar është modeli i rasteve të veçanta studimore

(case study), që mundëson përqendrimin në një fush të caktuar politike dhe

përfitimin e rezultateve me specifike. Përndryshe kjo mënyr, është edhe klasike

apo te themi konvencionale gjatë studimit të politikave publike. Në kuadër të saj

mund të shërbehemi më intervista të ekspertëve, analizave të dokumenteve dhe

dispozitave ligjore, analizave të ligjërimit, anketimeve etj.

Kurse hulumtimi i opinionit apo anketimi mbetet një ndër metodat më të

përhapura dhe preferiara gjate kerkimeve të shumta rreth dukurove shoqërore e

politike. Sot zgjedhjet demokratike as qe mund te paramendohen pa anketime e

sondazhe të tilla. Në politikë, rezultatet e dala nga sondazhet t e tilla merren edhe

si indikator te sukseseve apo dështimeve të politikave si dhe ndikojnë mjaft ne

procesin e politikberjes dhe vendimarrjes. Madje edhe ekonomia aq shum e ka

pervetësuar kërkimin e opinionit sa qe përbën një komponentë te pandarë te tregut

dhe te marketingur.

Përveç metodave te lartpërmendura, ne shkenca shoqërore mjft e përhapur është

edhe vrojtimi ( Observimi) si dhe eksperimentimi.

Page 4: Dispens - Hyrje Ne Hulmtim Ne Shkenca Politike

Gjithashtu edhe analiza përmbajtësore e teksteve dhe dokumenteve përbën një

metodë, e cila sidomos ne studime të politikave gavorizohet mjaft shume.

Dhe se fundi vlen te thuhet se metodat jnë te varura nga teoritë, ndërsa teoritë te

ndërlidhura me hipoteza, e hipotezat me pyetjen hulumtuse dhe te gjitha këto me

te dhënat respektive te cilat duhet interpretuar dhe analizuar. Njohuritë tona

shkencore si dhe rezultatet e hulumtimeve varen nga saktësia, objektiviteti si dhe

lloji adekuat i metodës hulumtuse.

Page 5: Dispens - Hyrje Ne Hulmtim Ne Shkenca Politike

Pytje

1.Intervistimi mund te realizohet permes formave te ?

A. Intervistimit deklarativ

B. Intervistimit narrative

C. Intervistimit normative

2. Shpjegoni rendesin e besushmeris dhe validitetit per hulumtime shkencore?

3. Sqaroni shkurtimisht procesin e hulumtimit?

4. Anketimi i strukturuar mund te realizohet permes?

A. pytsorit

B. intervsites se hapur

C. Bisedes se fokusuar

5. Matja përmes ndryshores ordinale nuk perfshine kete matje?

A. Notat e shkolles

B. Rezultate ne sport

C. Te ardhurat personale

6. Çka paraqet objektiviteti ne hulumtime shkencore?

7. Shtjelloni llojet e metodave te cilat kryesisht aplokohen ne shkenca politike?

Page 6: Dispens - Hyrje Ne Hulmtim Ne Shkenca Politike
Page 7: Dispens - Hyrje Ne Hulmtim Ne Shkenca Politike

1. Llojet e hipotezave

Hipoteza me pershkrim, klasifikim, eksplicite dhe me permbajtje pragmatike

2. Variabla e varur.

Ato qe jan ne qender te interesimit ton variabla te varuar jan atribute te cilat neve me se

shumti na interesojn ne hulumtim, pastaj keto variabla i vendosim ne lidhshmeri me variablat

tjer qe i pershkruajm i klasifikojm ose i shpjegojm ndersa variabla te cilat i pershkruajm i

shpjegojm variablat e varura i quajm variablat e pa varura e varura i shenojm me y te

pavarurat me x p.sh variable e varur kyqja ne jeten politike ndersa e varur si ndikon

informimi i qyetetarve ne jeten politike.

3. Hipotezat

Jan mendime tona per atributet e ndonje variable ose mendime per raportet med dy variablave

4. Nocionet jan paramendime te qensis te lendes dukuris dhe procesit ato dallohen nga kenda

dukuria te procesi qe nenkupton si pas kesaj faze paraprake te preocesit hulumtus

5. Anketa esht lloj i veqant per grumbullimin e te dhenave per qendrimet dhe mendimet jan

fakte ideore. Aplikimi i anketes 1. Anketimi individual, 2, Anketimi grupor nepermjet postes

3. Anketimi me telefon

6. Intervista eshte nje anket verbale per ndryshim nga anketa ne kuptim te ngusht ne te cilen

pyetja parashtrohet me shkrim dhe pergjigjia meret me shkrim, ne intervist pytjet behen

verbalishtndera pergjigjiet merren verbalisht, po ashtu kemi intervisten e lir e ngjashme me

biseden e zakonshme dhe perdoret kur deshirojm te deportohet thellsisht ne tematik intervista

e standardizuar esht elaborim formal dhe permbajtsor ku fjalimi i te pyeturit udheheqet

paraprakisht me pytje te pergaditura.

7. analiza e permbajtjës, eshte metod per grumbullimine te dhenave nga materjalet

informuse nga librat nga gazetat revistat radio stacionet ( kategorit e analizes se permbajtjes)

jan atribute variablat e permbajtjes perfaqsimit te cilat deshirojm ti caktojm ne ndonje

material informues, shembull nese na intereson se çfar permbajtje te besim katolik ka ne

shkolla.

8. Qellimet pragmatike ose shoqërore hulumtusit flasin per dobin e cila mund te rrjedh nga

baza e rezultateve hulumtuse per shfrytzuesit te cilet mund te sherbejn me rezultate e fituara

nese mund te percaktohemi per menyren e rezultatev te fituara flasin per problemet te cilat

probleme se pse qytetaret nuk jan aktiv ne jeten politke.

9. Hulumtimi Hulumtimi esht nje aktivitet shum i kerkuar i cili nuk mund te kryhet me

sukses nese paraparkisht nuk ka pergaditje per nxjerrjen e tyre per ket arsye para zbatimit te

hulumtimit duhet te perpunohen hollsisht te gjitha operacionet qe duhet te kryhen gjat

Page 8: Dispens - Hyrje Ne Hulmtim Ne Shkenca Politike

hulumtimit aktivitetet elaboruse qe duhen te kryhen ne nje hulumtim jan 1hulumtusit ti

mundesohet kontroll e mendimit dhe aktivitetev qe duhet kryhen gjat hulumtimit 2. Projekti i

realizuar mundeson permisimin e paramendimeve dhe aktiviteteve per konfrontimin dhe

menjanimin e dobsive 3. Projekti i realizuar esh nje dokument material qe u mundeson

hulumtusve të tjerë për te shprehur mendimet e tyre dhe me ket ndihmojn ne menjanimin e

veshtirsive dhe gabimeve.

10. Mostra e Analizes se permbajtjes gjat percaktimit te mostrave zakonisht kufizohemi ne periudhat kohire qe me se shumti na interesojn dhe te cikat na bejn me te rendesishme problematiken qe e percjellim ne periudhat e zgjedhura 11. Njesit e Analizes se Permbajtjes analiza e permbajtjes esht pikërisht matja, kurse matja eshte numri i madhsive krahasuse te cilat maten ( madhesija e matjes ) me madhesi e njetit lloj ( njesia matse ) kategorit analizes se permbajtjes jan madhesi matse keto jan atribute permbajtjeve te cilat perfaqsimin e deshirojm ti caktojm me ndihmen e njesive matse qe shfrytzohen ne analizat permbajtjes 12. Klasifikimi dhe perpunimi i të dhenave të dhenat jan fakte simbolike te regjistruara ne saje te asj se me pervoj mund te shenohen e grumbullohen te dhenat ne hulumtim shkencor kalohet ne qdo pervoj individual pervoj individuale esht gjithmon e kufizuar ndersa te dhenat ne hulumtim jan reprezentative. Per ket arsye nuk esht befasi 13. Interpretimi i te dhenave eshte mendim i themeluar ne njohjen teorike per problemet tona hulumtuse dhe ne grumbullimin e te dhenave per at problem njohurit teorike na orientojn ne at dukur qe u perkasin dukurive me te cilat mendojm me te dhenat per to si dhe per perpunimin perkatse te te dhenave te tilla 14. Ku është dallimi ne mes te ndryshores se varuar dhe asaj te pavarur. Dallimi qendron ne faktin se variablat e varuara zakonisht jan kritere ne baz te te cilave miratojn vendime dhe me te cilat do te hulumtojm ne fushat te caktuara mir po keto jan edhe variabala te pavarura ku pa marr parasysh cila esht e pavaru dhe cila e varur hulumtimi i problemit te till duhet te jet interdisiplinar ne fushat politologjike dhe at ekonomike ku kerkohet kualifikimi me matje dhe interpretim e njers dhe tjetres 15. Projekti ideor esht nje dokument me te cilin hulumtusi deshiron te siguroj kushtet materiale dhe shoqerore. 16. Pershkrimi shkencor zakonsiht lidhet me metodat e vrojtimi per grumbullimin e te dhenave pershkrimi shkencor na jep nje veshtrim te pergjithshem ne dukurt dhe proceset mbi te themelohen te gjitha nivelet e njohjev 17. Variablat jan atribute ndryshuse te dukurive ose proceseve te cilat kunatitativisht ose kualitativisht ndryshojne. 18. Hulumtimet “ ex post facto “ kohve te fundit i kushtohet mjaft vemendje sepse mundeson menyren e lir dhe te thjesht qe te vim deri te rezultate me te mira hulumtuse ne hulumtim. 19. Me grumbullime e te dhenave , hulumtimet shkencore arrin ne realitetet ku verifikojn vertetsin e paramendimeve te nxjerrura per at realitet, ne baz te paramendimeve te tilla kemi percaktuar se cilat fakte na interesojn 20. Metodat Socometrike me ndihmen e pytjeve te caktuara mundeson qe te arrim deri te mikrostruktura e grupeve me te vogla. 21. Sa faza e pershkojn nje hulumtim dhe permdeni ato : Pesë fazat e para hulumtuse krijojne aktivitete teorike, prej gjasht dei ne njëmbedhjet janë faza e elaborimit te aktiviteteve empirike ne procesin hulumtus

1. Zgjedhja dhe defnimi i problemeve per hulumtim 2. Percaktimi i fushes se analizes shkencore 3. Definimi i nocioneve dhe analiza e nocioneve 4. Percaktimi i qellimit te hulumtimit

Page 9: Dispens - Hyrje Ne Hulmtim Ne Shkenca Politike

5. Parashtimi i hipotezave 6. Identifikimi dhe klasifikimi i variablave 7. Operacionalizimi i variablave 8. Percaktimi i projektit hulumtues 9. Zgjdhja dhe elaborimi i metodave per grumbullimin e te dhenave 10. Planifikimi dhe aplikimi i hulumtimit lidhur me aksionet ne terren 11. Klasifikimi dhe përpunimi i te dhenave 12. Interpretimi i te dhenave 13. Hartimi i raporteve shekencore

22. Dallimi ndemjet normatives dhe empirikes: Sipas kësaj ne shkencat shoqërore dallojm dy lloj

teorish teoria empirike qe ben fjal për shoqërin se qfar duhet te jet ajo, vertetsia e teoris empirike

verifikohet duke i përshtatur mendimet e dukurive dhe proceseve per te cilat mendohet teoria

normative bën fjal për ardhmërin per shoqërin qe deshirohet prandaj vertetsij e saj nuk mund te

verifikohet si vertetsi e teoris empirike

23. Dallimi ndermjet ndryshores nominale dhe asaj ordinale ; shkalla nomianle e shfrytzon gjat

regjistrimit te variacioneve te variablav kualitativ qdo variacion kualitativ fiton numrin e caktuar

shkalla ordinale jan pikrisht klasifikimet kuantitative dallimi ne rang asht 1 ndersa dallimet reale

mund te jen ndryshme dallimet e rangut te parë dhe të dytë mund te jen me te mëdha se sa dallimet