2 4/201 8

SPIS TREŚCI

Oddział Psychiatryczny I ................................................... str 3

depresja .............................................................................. str 4

SCHIZOFRENIA ......................................................................... str 7

Pacjent z chorobą Alzheimera .......................................... str 8

Jak picie alkoholu wpływa na uczucia............................. str 10

Miód pszczeli ....................................................................... str 12

CHAD ...................................................................................... str 14

Djembe na oddziale ............................................................. str 15

Wydawca:Zespół Opieki Zdrowotnej w Dębicy39 – 200 Dębica, ul. Krakowska 91

Redakcja:Redaktor Naczelny - lek med. Wojciech Barański

Redaktor naukowy - dr n. med. Lesław CiepielaOpracowanie graficzne – mgr Piotr KrasońKontakt: e-mail: biuletyn@zoz-debica.pl

Druk:Nakład: 500 sztuk

Biuletyn ukazuje się jako kwartalnik.Dostępny jest również w formie cyfrowej pod adresem:

http: //www.zoz-debica.pl/biuletyn.html

okładkafot.MarcinKądzielawa

4/201 8 3

ddział Psychiatryczny I jest oddziałemogólnopsychiatrycznym, w którymleczeni są pacjenci (kobietyi mężczyźni powyżej 18 roku życia),z zaburzeniami psychicznymi oraz

osoby upośledzone umysłowo. Leczenie w całościfinansowane jest przezNarodowy Fundusz Zdrowia.W oddziale pracuje pięciulekarzy (w tym dwóch lekarzyspecjal istów, trzech lekarzyrezydentów, dwóch psychol-ogów, pracownik socjalny).Jednostka mieści się w Stra-szęcinie, gmina Żyraków iposiada 32 łóżka. Kiero-wnikiem oddziału jest lek.med. Aneta Szatko – Wese-lak. Leczenie w Oddziale pole-ga na stosowaniu farmakote-rapii, uzupełnionej rozmo-wami terapeutycznymi i tera-pią zajęciową.

Dodatkowo prowadzona jest psychoedukacja ro-dzin osób chorych. Pacjenci podczas hospital izacjikorzystają z zajęć gimnastycznych, spacerów, tre-ningów relaksacji. Od kilku miesięcy, raz w tygo-dniu, prowadzone są warsztaty bębniarskie z wy-korzystaniem Djembe.

OddziałPsychiatryczny I

Ofot.MarcinKądzielawa

4 4/201 8

fot.freepik.com

4/201 8 5

epresja to poważna choroba, która wgdefinicji Światowej OrganizacjiZdrowia, objawia się smutkiem, utratązainteresowań i przyjemności, poczu-ciem winy, niską samooceną, zaburze-

niami snu i apetytu, uczuciem zmęczenia i osła-bieniem koncentracji.Depresja znacząco wpływa na jakość życia i zdol-ność funkcjonowania w każdym obszarze życia,zarówno społecznym jak i zawodowym.Depresja to czwarty najpoważniejszy problemzdrowotny na świecie.Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, żedo roku 2020 depresja stanie się w skali światadrugą najczęstszą przyczyną niepełnosprawnościwynikającej ze stanu zdrowia.

KLUCZOWE FAKTY:• Depresja jest powszechnym zaburzeniempsychicznym – na świecie na depresję chorujeponad 350 mln ludzi, w Polsce nawet do 1,5mil iona osób• Depresja jest najczęściej diagnozowana u osóbw przedziale wiekowym 20-40 lat i dotyka codziesiątego mężczyznę oraz co piątą kobietę.• Wśród osób chorujących na depresję 40-80%ma myśli samobójcze, 20-60% podejmuje próbysamobójcze – pośród nich – 15% chorychskutecznie.• Z powodu depresji ginie około mil iona osób naświecie każdego roku, 3 800 każdego dnia.• Depresja może być skutecznie leczona.

PRZYCZYNY DEPRESJI:Depresja rzadko ma tylko jedną przyczynę.Chorobę najczęściej wywołują różne, złożoneczynniki takie jak negatywne doświadczenia,ciężkie choroby trwające długi czas, czynnikidziedziczne, cechy osobowości, warunki życiowe.

DepresjaWspółczesne czasy (zmiany cywil izacyjne, wzrosttempa życia, kryzys ekonomiczny) generujądodatkowe czynniki rozwoju depresji. Są nimi:zaburzenia rytmów okołodobowych (więcejpracujemy, mniej śpimy) oraz przewlekły stres.Rozregulowanie rytmów dobowych możeprowadzić do zaburzenia cyklów zmian nastrojuoraz snu i aktywności, wpływając na sposóbfunkcjonowania człowieka w ciągu doby.

OBJAWY DEPRESJI:• Stopniowa utrata radości życia i odczuwaniaprzyjemności, umiejętności cieszenia się rzeczamii wydarzeniami, które do tej pory były odczuwanejako radosne, aż do całkowitego ich zaniku(anhedonia), obniżenie nastroju i przeżywania,połączone ze zobojętnieniem („jest mi wszystkojedno, co się dzieje i co się stanie”), poczuciepustki, czasami zmienny (labilny), drażliwy nastrój,trudność w kontrolowaniu natroju oraz smutek(mające głęboki i przenikl iwy charakter,doświadczane przez większość czasu), płacz, którycoraz trudniej kontrolować, a czasami niemożnośćpanowania nad własnymi emocjami, impulsywnośćniezgodna z dotychczasowym zachowaniem.• Ograniczenie aktywności życiowej, stopniowautrata dotychczasowych zainteresowań, trudnościw podejmowaniu różnych czynności i działań, ażdo skrajnego zaniechania tych czynności (abulia) –na przykład niemożność wstania z łóżka,wykonania najprostszych czynności higienicznych,jak ubranie się, umycie, uczesanie, stopniowautrata energii życiowej i zmniejszenie wrażliwościna bodźce emocjonalne (apatia), wzmożonamęczliwość, przewlekłe zmęczenie z ograniczeniemcodziennej aktywności, czasami pobudzeniepsychoruchowe z poczuciem zwiększonego napię-cia wewnętrznego, niepokoju oraz niemożnościąznalezienia sobie miejsca.

fot.mgrErnestGarstka

Dlek med

Agnieszka Kogut

6 4/201 8

• Myślenie depresyjne to pesymistyczna ocenawłasnej przeszłości, teraźniejszości i przyszłości,utrata poczucia własnej wartości, zaniżonasamoocena, poczucie bycia bezwartościowym,niepotrzebnym.• Lęk wprawdzie nie jest typowym objawemdepresji, ale bardzo często jej towarzyszy.Pacjentowi, choć ma poczucie stale utrzymującegosię lęku, trudno określić, czego konkretnego sięboi (lęk nieokreślony). Lęk niejednokrotnie macharakter przewlekły, jego nasilenie stopniowonarasta i zmniejsza się (lęk wolno płynący), częstojest umiejscawiany przez pacjenta gdzieś w środkuciała, na przykład w klatce piersiowej.• Narastające poczucie utraty sensu życia, bezsensżycia, poczucie beznadziejności, myśli rezygnacyj-ne, myśli o śmierci. Może to być pragnienie śmiercidrogą naturalną („chciałbym usnąć i więcej się nieobudzić”, „proszę Boga o śmierć”, „chciałbym ulecjakiemuś wypadkowi”), aż do myśli o popełnieniusamobójstwa. Myśli samobójcze pojawiają sięczęsto wbrew woli pacjenta, który stara się sobiez nimi radzić, ignorować je, ale z czasem staje sięto coraz trudniejsze.W przebiegu depresji często występują też innemniej typowe dolegliwości:• Zaburzenie koncentracji uwagi, poczucie po-gorszenia pamięci i funkcji poznawczych, którestopniowo ustępują wraz z postępującym lecze-niem depresji i poprawą nastroju.• Zaburzenia snu w depresji przejawiają się częstotrudnościami w zasypianiu i utrzymaniu snu, senczęsto jest płytki, przerywany.• Często występuje zmniejszenie lub utrata ape-tytu. Towarzyszy temu czasem znaczna utratawagi ciała (kilka kilogramów w ciągu miesiąca).Czasami jednak depresji może towarzyszyćnadmiernie łaknienie, objadanie się nietypowe dlado-tychczasowego zachowania (zwłaszcza słodkimipokarmami), co w połączeniu z brakiem aktywno-ści fizycznej może prowadzić do zwiększenia masyciała. W tej sytuacji mówimy o tak zwanej atypo-wej depresji.• Spadek libido (popędu seksualnego) – brakochoty na seks zarówno u kobiet, jak i u mężczyznczęsto występuje w depresji.• U kobiet mogą wystąpić zaburzenia cyklupłciowego i zaburzenia miesiączkowania• Dla typowych postaci depresji charakterystycznejest tzw. dobowe wahanie samopoczucia. Pacjenci

zazwyczaj gorzej czują się w godzinach poran-nych, południowych i bardzo trudno im jest roz-począć dzień. W godzinach wieczornych mająwrażenie nieco lepszego samopoczucia i akty-wności.Aby rozpoznać powyższe objawy muszą onewystępować bez przerwy przez co najmniej dwatygodnie. Nie wszyscy chorujący na depresjęcierpią z powodu tych samych objawów. Niezawsze jest tak, że osoba chora ma depresyjny na-strój czy też odczuwa wewnętrzną pustkę. W nie-których przypadkach przeważają zaburzenia snu,anhedonia, w innych brak inicjatywy, w jeszczeinnych dolegliwości fizyczne. Również, jeśl i chodzio natężenie choroby to bywa ono różne. W przy-padku depresji podstawową metodą diagno-styczną, która pozwala ustalić rozpoznanie, jestdokładne badanie psychiatryczne i wywiad(rozmowa z pacjentem, w miarę możliwości teżz jego bliskimi/opiekunami).

JAK LECZY SIĘ DEPRESJĘ?Metod leczenia jest kilka. Podstawową jestleczenie farmakologiczne. Leki do leczenia depresjinazywają się lekami przeciwdepresyjnymi. Wielez nich, obok działania przeciwdepresyjnego, mateż działanie przeciwlękowe i poprawia sen.Leki przeciwdepresyjne nie uzależniają, niepowodują uszkodzenia mózgu, nie zmieniająosobowości. Ich działanie pojawia się powoli, za-zwyczaj w ciągu 2 tygodni. Szybciej może się po-prawić sen i zmniejszyć napięcie psychiczne i lęk.Są też inne metody leczenia. W lżejszychpostaciach depresji skuteczną metodą może byćpsychoterapia. Nie ma wówczas koniecznościpodawania lekarstw.W cięższych postaciach depresji psychoterapiarównież jest przydatna, jest wówczas metodąuzupełniającą leczenie farmakologiczne.Leczenie depresji jest długotrwałe, przedwczesneprzerwanie kuracji może spowodować nawrótobjawów choroby.NAJWAŻNIEJSZE:DEPRESJA JEST WYLECZALNA.

lek. med. Agnieszka Kogut

Rezydentka I roku Psychiatriiukończyła kierunek lekarski na Lwowskim UniwersytecieMedycznym.

4/201 8 7

Schizofreniaermin SCHIZOFRENIA (od słów schizo –rozszczepiam i phrenos - umysł, wola,serce) określa jedną z najczęstszychchorób psychicznych. Choruje na niąok. 1% światowej populacji, zaczyna się

w młodym wieku, najczęściej między 18. a 35.rokiem życia.

Co to jest PSYCHOZA?Psychoza, to taki stan umysłu, w którym zmieniasię postrzeganie otaczającego świata. Zachowanietakiej osoby odbierane jest przez innych jako“nienormalne” - myślenie staje się chaotyczne,niedostosowane do przyjętych społecznie norm,pełne spiskowych teorii. Chory zaczyna wycofywaćsię z kontaktów społecznych, żyje we własnymświecie. Często pojawiają się objawy wytwórcze:urojenia, czyli błędne przekonania, w które chorybezkrytycznie wierzy oraz omamy (inaczejhalucynacje) najczęściej słuchowe, ale równieżdotyczące innych zmysłów: wzroku, smaku,węchu.

Schizofrenia jest psychozą.Jak rozpoznać, że ktoś z moich bliskich choruje?Początek choroby może być nagły lub powolny.Psychoza może narastać przez kilka dni, alerównież przez kilka miesięcy. Pacjent niewłaściwieinterpretuje zaistniałe zdarzenia, fakty, mawrażenie obcości otaczającego go świata, miewauczucie zagrożenia, wydaje mu się, że jestobserwowany, śledzony. Osoba taka nie mapoczucia choroby, dlatego też może zareagowaćagresywnie, gdy ktoś z bliskich sugeruje wizytę ulekarza. Pacjent czuje się zdrowy i takiepropozycje interpretuje jako potwierdzenie jegoteorii spiskowej.

Skąd się bierze schizofrenia? Czyja to wina?Ryzyko zachorowania jest większe w rodzinach,w których rozpoznano schizofrenię; największe,gdy chorują krewni I stopnia (rodzice, rodzeń-

stwo). Genetyczna podatność na chorobę nieoznacza wcale, że ona wystąpi. Oznacza to, żeczłowiek może urodzić się ze schizofrenią, ale to,czy w ciągu życia pojawią się objawy, zależy odwielu czynników. Choć, niestety, czynniki te wciążpozostają nieznane, należy pamiętać, że schizofre-nia nie jest w żaden sposób spowodowana działa-niami bliskich, czy samego pacjenta. Błędy w wy-chowaniu dziecka, trudne dzieciństwo, czy trauma-tyczne przeżycia nie są przyczyną schizofrenii.To dysproporcje pomiędzy neuroprzekaźnikami(substancje odpowiadające za komunikowanie sięze sobą komórek mózgowych) odgrywają znaczącąrolę w zaburzeniach psychicznych.

Jak leczy się schizofrenię?Leczeniem schizofrenii zajmują się psychiatrzy.Często, szczególnie w ostrej psychozie, koniecznajest hospital izacja w oddziale psychiatrycznym.W terapii stosuje się głównie neuroleptyki – lekiprzeciwpsychotyczne, które są dobierane przezlekarza indywidualnie do każdego pacjenta, m. in.w zależności od nasilenia i rodzaju objawów. Jakoże farmakoterapia schizofrenii jest długotrwała,należy podkreślić, że neuroleptyki, to lekistosunkowo bezpieczne i, co ważne, nieuzależniają. Przebieg schizofrenii i nasilenieobjawów w dużej mierze zależą od dobrejwspółpracy pacjenta z lekarzem, od regularnegozażywania zaleconych leków. Nie należy jednakzapomnieć o znaczącej roli, jaką odgrywa wsparcierodziny, bliskich i społeczeństwa.

Jakie jest rokowanie?Schizofrenia jest chorobą przewlekłą, rokowaniejest bardzo zróżnicowane i zależy od wieluczynników. Choroba ta ma przebieg nawrotowy,a ryzyko nawrotów nigdy nie ustępuje całkowicie,dlatego tak ważne jest regularne zażywanie lekówzgodnie z zaleceniami lekarza psychiatry. W pra-ktyce leczenie podtrzymujące powinno trwać dokońca życia.

Tlek med

Karina Łąbędowicz-Więcek

8 4/201 8

Choroba to nie wstyd!Chorujący na schizofrenie nie zagrażają innymbardziej niż osoby zdrowe. Niestety społeczeństwoczęsto miewa stereotypowe podejście do chorobypsychicznej, które zakłada, że osoba cierpiąca naschizofrenię jest całkowicie nieprzewidywalna,agresywna, niezdolna do funkcjonowania wśródludzi. Schizofrenia to nie wyrok! Nowoczesnapsychiatria dąży do tego, aby pacjent mógł wrócićdo pełnej sprawności sprzed zachorowania, abyprzebywał w szpitalu jedynie tyle czasu, ile jest tokonieczne, a na stałe mieszkał w warunkachnaturalnych – w domu, wśród swoich bliskich.Zaraz po “szoku” jakim jest zachorowanie,pacjenci przez pewien czas mają gorszą pamięć,trudności z koncentracją, są mniej ufni, powolni.Dlatego też początkowo wymagają większej opieki,wsparcia ze strony bliskich. Najbliżsi powinni

wspierać chorego w planowaniu ścieżki życiowej,motywować go do przestrzegania zasad leczenia,do podejmowania aktywności, pracy, utrzy-mywania kontaktów społecznych. Pomoc rodzinyjest nieocenione i ma olbrzymi wpływ na przebiegchoroby.Pamiętaj! Jest schizofrenia - są osoby chore naschizofrenię, ale nie ma “schizofreników”.Chorujący na schizofrenię boją się odtrąceniai marginalizacji, a oczekują, jak każdy z nas,szacunku i zrozumienia.

Pacjent z chorobą

Alzheimerahoroba Alzheimera polega na zwy-rodnieniu tkanki mózgowej, którepowoduje zanik komórek nerwowych.Zanik mózgu spowodowany jest odkła-daniem się substancji białkowej zwanej

amyloidem, którego obecność utrudnia pracękomórek nerwowych doprowadzając do ichrozpadu. Czynnikami predysponującymi dozachorowania są: obecność genu apolipoproteinyE, wiek, płeć (czterokrotnie częściej chorująkobiety), krótki okres edukacji, zawódniewymagający aktywności umysłowej, zespołyotępienne w rodzinie, urazy głowy, chorobynaczyniowe mózgu.Choroba Alzheimera charakteryzuje się pod-stępnym początkiem, powolnym przebiegiem,zaburzeniami pamięci - początkowo świeżej, póź-niej odległej, zaburzeniami mowy, orientacji i za-chowania. Początkowo, przy zachowanym kryty-cyzmie, może pojawić się obniżenie nastroju,rzadziej depresja, a w późniejszym okresie częściejwystępuje dysforia, podwyższony nastrój, czasemwesołkowatość lub mania połączona z niepokojem,

brakiem koncentracji uwagi, przymusowymchodzeniem. Typowym objawem późniejszegookresu jest tzw. „Objaw zachodzącego słońca”,charakteryzujący się zaburzeniem snu polegającymna przestawieniu rytmu dobowego – sennośćw ciągu dnia i nocne pobudzenie. Do stałychobjawów należą też: trudności w rozpoznawaniuróżnych dźwięków, struktur, w ubieraniu sięi utrzymaniu higieny osobistej, w wykonywaniuprecyzyjnych ruchów. W zaawansowanym okresiepojawia się nietrzymanie zwieraczy, halucynacje,urojenia, nierozpoznawanie osób. Pogarsza sięzdolność chodzenia, co jest częstą przyczynąupadków, złamań. W ostatnim okresie chorobychorzy nie są w stanie poruszać się samodzielnie,później nawet przy pomocy innych, co powodujeleżenie w łóżku. Efektem są zaniki mięśniowe,przykurcze kończyn, odleżyny, powikłaniazatorowo-zakrzepowe, infekcje dróg moczowychi oddechowych, co bywa najczęstszą przyczynązgonu osób z otępieniem.Przeciętny czas trwania choroby wynosi średnio 8-14 lat. W praktyce rozpoznanie następuje dopiero

lek. med. Karina Łabędowicz-Więcek

Lekarz rezydent w trakcie specjal izacji z Psychiatrii,ukończyła wydział wojskowo-lekarski na UniwersytecieMedycznym w Łodzi.

Cmgr Renata Styś

4/201 8 9

ułożyć w kolejności zakładania.Istotne jest przystosowanie pomieszczeń w któ-rych przebywa chory do jego możliwościsprawnościowych: w łazience poręcze, drabinki,maty antypoślizgowe, zabezpieczenie kuchenekgazowych, źródeł gorącej wody itp.W późniejszym okresie należy dbać o racjonalneżywienie i pory posiłków, gdyż chory może niepamiętać kiedy jadł, a ponadto z czasem traciodczuwanie łaknienia i pragnienia.Przyjmuje się, że w okresie początkowychobjawów pacjent wymaga uwagi opiekuna okołojednej godziny dziennie. W kolejnych latach tenczas się wydłuża i po 5-7 latach wynosi całą dobę.W zaawansowanym stanie opieka całodobowaobejmuje wszystkie aspekty pielęgnacyjne: pomocw kontroli zwieraczy, karmienie, codzienna toaleta,ochrona przed upadkami, profilaktyka przeciw-odleżynowa, regulacja snu, terapia lekowa,kontrola parametrów życiowych (temperatura,ciśnienie krwi, ewentualnie poziom cukru czyokresowe badania laboratoryjne). W kontakciez pacjentem na każdym etapie choroby ważny jestton głosu, życzliwość i spokój okazywany przezpielęgniarkę (opiekuna). Nawet jeśli chory nierozumie sensu kierowanych do niego słów w przy-padku niepokoju i zaburzeń zachowania spokojnyton głosu i przyjazne gesty mogą złagodzić lęki ograniczyć konieczność doraźnej farmakoterapii.Mówiąc o chorobie Alzheimera nie można pominąćtych, którzy sprawują opiekę nad chorymi. W mia-rę rozwoju choroby czas poświęcony opiece jestcoraz dłuższy, od kilku godzin aż do całej doby.Opieka nad takim chorym to obciążenie fizyczne,psychiczne, finansowe i społeczne. Opiekun, któ-rym przeważnie jest najbliższa osoba musi miećstały kontakt z lekarzem, starać się o pomocw opiece nad chorym, mieć czas na odpoczynek,powinien uporządkować sprawy prawne i finan-sowe związane z sytuacją chorego (sprawypełnomocnictwa, mieszkaniowe, ewentualne ubez-własnowolnienie).

ermin SCHIZOFRENIA (od słów schizo –rozszczepiam i phrenos - umysł, wola,serce) określa jedną z najczęstszychchorób psychicznych. Choruje na niąok. 1% światowej populacji, zaczyna się

w młodym wieku, najczęściej między 18. a 35.rokiem życia.

Co to jest PSYCHOZA?Psychoza, to taki stan umysłu, w którym zmieniasię postrzeganie otaczającego świata. Zachowanietakiej osoby odbierane jest przez innych jako“nienormalne” - myślenie staje się chaotyczne,niedostosowane do przyjętych społecznie norm,pełne spiskowych teorii. Chory zaczyna wycofywaćsię z kontaktów społecznych, żyje we własnymświecie. Często pojawiają się objawy wytwórcze:urojenia, czyli błędne przekonania, w które chorybezkrytycznie wierzy oraz omamy (inaczejhalucynacje) najczęściej słuchowe, ale równieżdotyczące innych zmysłów: wzroku, smaku,węchu.

Schizofrenia jest psychozą.Jak rozpoznać, że ktoś z moich bliskich choruje?Początek choroby może być nagły lub powolny.Psychoza może narastać przez kilka dni, alerównież przez kilka miesięcy. Pacjent niewłaściwieinterpretuje zaistniałe zdarzenia, fakty, mawrażenie obcości otaczającego go świata, miewauczucie zagrożenia, wydaje mu się, że jestobserwowany, śledzony. Osoba taka nie mapoczucia choroby, dlatego też może zareagowaćagresywnie, gdy ktoś z bliskich sugeruje wizytę ulekarza. Pacjent czuje się zdrowy i takiepropozycje interpretuje jako potwierdzenie jegoteorii spiskowej.

Skąd się bierze schizofrenia? Czyja to wina?Ryzyko zachorowania jest większe w rodzinach,w których rozpoznano schizofrenię; największe,gdy chorują krewni I stopnia (rodzice, rodzeń-

w okresie wyraźnego zaawansowania, co oznaczakrótszy przebieg, około 5-7 lat.Rozpoznanie stawia się na podstawie objawów,które mają przebieg postępujący bez dolegliwościsomatycznych, brak wyraźnych objawów neuro-logicznych i ogniskowych w badaniu tomo-graficznym głowy (obserwuje się często tylkouogólniony zanik mózgu, zwłaszcza płatówskroniowych, czołowych i potylicznych). Znaczeniediagnostyczne może mieć wynik pozytronowejtomografii emisyjnej (PET) i tomografii emisyjnejpojedynczego fotonu (SPECT).W leczeniu choroby Alzheimera stosuje się leki:Donepezyl, Rywastygmina, Galantanina, Memanty-na. W zaawansowanym otępieniu chorzy wymag-ają leków przeciwdziałających pobudzeniu i regulu-jących sen. Dawki leków są ustalane indywidualniedla każdego chorego przeważnie podczas jegopobytu w szpitalu. Istotne jest zwrócenie uwagi nachoroby współistniejące, np. , cukrzyca, nadciś-nienie, anemia, itd.Pielęgnowanie pacjenta z chorobą Alzheimera nakażdym etapie zmierza do hamowania postępuchoroby, przeciwdziała powikłaniom oraz polegana dążeniu do poprawy jakości życia, zapewnieniumu bezpieczeństwa i opóźnieniu koniecznościuzależnienia od pomocy innych. Rola pielęgniarki(opiekuna) zwiększa się wraz z postępem choroby.Postępujące pogorszenie pamięci jest zwykle naj-wcześniejszym zauważalnym objawem, nasilają-cym się w miarę trwania choroby i stanowiącymproblemy opiekuńcze. W łagodzeniu ich istotnejest utrzymanie regularnego rozkładu dnia,unikanie zmian otoczenia oraz opiekunów chorego.Ważne jest utrwalanie podstawowych informacjidotyczących tożsamości (warto uwzględnićzaopatrzenie pacjenta w identyfikator). Niezbędnesą codzienne ćwiczenia pamięci dostosowane domożliwości danej osoby (oglądanie zdjęć, czytaniel istów, oglądanie filmów rodzinnych, rozwiązywa-nie krzyżówek itd.). Pomocne są we wcześniej-szych okresach choroby napisy: „szafka z obu-wiem”, „sztućce”, „łazienka”, itd.Wraz z postępem choroby chory staje się mniejsprawny. Potrzebuje więcej czasu na ubranie się,na odróżnianie części garderoby. Może mieć corazmniej sprawne ręce i trudności z wiązaniemsznurowadeł czy zapięciem guzika. Należy pomócchoremu przez modyfikację garderoby: guzikii sznurówki zamienić na zamki lub rzepy, ubranie

mgr Renata Styś

Absolwentka: Wydziału Pielęgniarstwa CMUJ Kraków,Studiów podyplomowych „Zarządzanie Jednostkami OpiekiZdrowotnej” CMUJ Kraków, Studiów podyplomowych„Geriatria i opieka długoterminowa”; specjal izacja z pie-lęgniarstwa psychiatrycznego. Kierownik d/s. pielęgniarstwaw OPP ZOZ Dębica.

10 4/201 8

Jak picie alkoholuwpływa na uczucia?

fot.freepik.com

mgr Dominika Szarek

4/201 8 11

czucia w naszym życiu odgrywająbardzo istotną rolę. To właśnie dziękinim uświadamiamy sobie co dla nas jestdobre, a co złe, przyjemne i nie-przyjemne, że czegoś chcemy lub nie.

Gdybyśmy nie przeżywali żadnych uczuć ozna-czałoby to dla nas całkowite zagubienie i utratęsensu życia, co stanowi podstawowy wymiar każ-dego człowieka oraz jego ważną potrzebę. Z tegoteż powodu boimy się pustki emocjonalnej,ponieważ oznacza ona dla nas utratę sensu życia.Osoby, które w szczególny sposób mają problemyz dostępem do uczuć lub w sposób nieadekwatnydo sytuacji na nie reagują, to osoby uzależnioneod alkoholu.Jak alkohol wpływa na życie emocjonalne?Jednorazowe upicie się alkoholem, wraz z utratąświadomości powoduje zniszczenie od 10-12komórek glejowych w mózgu. Ponadto zaburzeniaukładu krążenia, niedożywienie i inne urazy po-alkoholowe powodują dodatkowe organiczneuszkodzenia mózgu i obwodowego układu nerwo-wego.Alkohol po dotarciu do mózgu uśmierza przykrei bolesne uczucia takie jak złość, smutek,cierpienie, wstyd, wzbudza uczucia przyjemne, np.odwagę, beztroskę, rozluźnienie, wesołość, w tensposób zmieniając myślenie i zachowanie u osobypijącej alkohol. Dla osób uzależnionych odalkoholu, staje się on często jedynym środkiemregulacji emocjonalnej. W ten sposób uzależnienistają się „znieczuleni” alkoholem nie zdając sobiesprawy z tego, że alkohol” usypia” przykre uczuciatylko na chwilę. Kiedy przestaje działać powracająone ze zdwojoną siłą, ponieważ w konsekwencji topicie alkoholu sprawia ból i cierpienie.Przyjemne uczucia u osób uzależnionych trwajątylko chwilę, a następnie szybko znikają. Gdyosoby uzależnione odczuwają pustkę, wówczaspojawia się u nich konieczność ich przeżywania, corodzi natrętną potrzebę przyjęcia substancji, czyligłód alkoholowy.Biologiczne i psychologiczne skutki piciapowodują, że życie takich osób oscyluje międzycierpieniem a coraz silniejszą potrzebą napicia sięalkoholu, który staje się główną przyczynącierpienia. Dzieje się tak za sprawąpsychologicznego mechanizmu regulowania uczuć.Osoba uzależniona tłumi uczucia, wypiera je,

w ten sposób oszukując samego siebie. Robi to,ponieważ chce mieć komfort picia i być w kon-takcie z piciem alkoholu, co w konsekwencjipowoli go zabija.Podstawowym problemem osób uzależnionych odalkoholu w sferze uczuć jest brak posiadaniaumiejętności radzenia sobie z cierpieniempsychicznym. Chciel iby go uniknąć, zmienić, czyodroczyć. Obawiają się też wszelkich trudnościjakie napotykają w życiu, często je wyolbrzy-miając. Zdarza się, że nie radzą sobie ze złościąi krytyką, nie potrafią być asertywni. Są impul-sywni i reagują bez wcześniejszego zastano-wienia. Niska odporność na cierpienie sprawia, żeosoby uzależnione od alkoholu dążą do jaknajszybszego złagodzenia stanu cierpienia, byuzyskać tzw. uczucie ulgi, poprzez spożyciealkoholu.Jak pomóc osobie uzależnionej od alkoholu?Można sobie zadać pytanie, co zrobić żeby alkoholprzestał być podstawowym, często jedynymźródłem uczuć?Okazuje się, że samo odstawienie alkoholu niesprawi, że w życiu osoby uzależnionej zniknieuczucie pustki i bezcelowości, a tym samym niewzrośnie u nich poczucie własnej wartości. Pracanad uzależnieniem od alkoholu to długotrwały pro-ces. Aby powrócić do naturalnego funkcjonowaniaosoba uzależniona powinna korzystać z psycho-terapii leczenia uzależnień oraz uczestniczyćw grupach wsparcia AA, co w przyszłości pozwolijej odzyskać „kontakt” ze swoimi emocjami.

Gdzie można korzystać z pomocy?

Całodobowy Oddział Terapii Uzależnień,Poradnia Terapii Uzależnień ZOZ w Dębicy,Straszęcin 295,39-218 Straszęcintel. kierownik Oddziału tel.14 6803656,z-ca kierownika 14 6803654

Jak picie alkoholuwpływa na uczucia?

U

mgr Dominika Szarek

Specjal ista Psychoterapii Uzależnień, z-ca kierownikaOddziału Terapii Uzależnień w Straszęcinie.

12 4/201 8

właściwości zdrowotneMiód pszczeli

mgr Agnieszka Książek

fot.freepik.com

4/201 8 13

aturalny i aromatyczny miód nie tylkodoskonale smakuje, ale też jestwspaniałym środkiem wspomagającymleczenie wielu chorób. Świetnie spra-wdza się przy leczeniu dolegliwości

układu nerwowego.Naturalne właściwości miodu warto wykorzystywaćw równie naturalny sposób. Zamiast kupowaćtabletki czy preparaty zawierające miód, wartonabyć aromatyczny złocisty słoiczek prosto z pa-sieki. Najlepiej sprawdza się bowiem stosowaniemiodu w kuchni – kawa czy mleko z miodem,ciasto czy herbata sprawiają, że pozytywnewłaściwości miodu ujawnia się dużo szybciej niżpodczas łykania suplementów. Najważniejsze, bywłączyć produkty zawierające miód do codziennej,zbilansowanej diety. Miód doskonale poprawiasamopoczucie i nastrój, jest więc zdrowsząalternatywą dla czekolady. Polecany jest dla osóbcierpiących na depresję, sezonowe obniżenienastroju czy apatię. Regularne spożywanie miodudodaje energii i wzmacnia układ nerwowy.Polecany jest w stanach nadpobudliwości i pod-czas wyczerpania psychicznego. Jeśli jesteśmyprzepracowani czy przemęczeni, warto sięgnąć posłoik z miodem zamiast po kolejny napój energe-tyzujący. Miód nie tylko pomoże łagodzić negatyw-ne objawy stresu, ale też uodporni nasz organizmna wszelkie infekcje i choroby, które w stresu-jących okresach życia pojawiają się dużo częściej.W przypadku dzieci miód sprawdzi się w stanachniepokoju i nadpobudliwości – warto więcpodawać maluchom kubek mleka z miodemwieczorem przed snem – nie tylko wtedy, gdypojawia się przeziębienie. W przypadku dorosłychmiód świetnie sprawdzi się też jako sposób naspokojny sen. Jego łagodne i naturalne działaniedużo lepiej wspomaga układ nerwowy niżjakiekolwiek tabletki czy suplementy diety.Oto najbardziej popularne rodzaje miodu:• Wielokwiatowy – o delikatnym, jasnokremowymlub nawet żółtobrązowym kolorze, pachniepszczelim woskiem.• Lipowy – w kolorze bardzo jasny (złoty lubżółty), w zapachu – intensywny, l ipowy, a w sma-ku ostry, czuć nutkę goryczy.• Spadziowy – ma kolor brunatnozielony, zapachprzypomina przyprawy korzenne, a smak łagodny,choć delikatnie cierpki.• Wrzosowy - ma kolor jasno lub ciemnobrązowy,

czasem czerwonobrunatny, jest łagodny w smakuprzypomina ciągnącą się galaretkę.• Gryczany – kolorem przypomina herbatę, pa-chnie gryką, smakuje ostro, zdecydowanie.• Akacjowy – bardzo delikatny miód o jasnym,kremowym kolorze, lekkim zapachu akacji i mdła-wym smaku.• Rzepakowy – choć ma jasny kolor i smak,pachnie zdecydowanie, rzepakiem.Miód wielokwiatowy - dodaje energiiJeden z najpopularniejszych i najłatwiej dostęp-nych miodów. Choć jest wysokokaloryczny, tolekkostrawny. W okresach wzmożonej zachoro-walności na choroby wirusowe, pomaga wzmocnićorganizm, dodaje energii i siły do działania. Będzieodpowiedni dla osób korzystających z poradkardiologa – wspomaga pracę najważniejszegomięśnia w organizmie człowieka, pomaga obniżaćciśnienie. Ale to nie wszystko, dzięki właściwo-ściom pochodzącym w dużej mierze z kwiatówmniszka, koniczyny, malwy i innych roślin –wspomaga pracę układu pokarmowego. Łagodzitakże dolegliwości żołądkowe i jel itowe, jakrównież te związane z alergią: katar sienny,łagodną postać astmy, opuchliznę. Polecany przysilnych stresach – działa uspokajająco.Miód lipowy – na kaszelDzięki zawartym w nim śluzom pochodzącymz kwiatu lipy, miód ten ma właściwości anty-bakteryjne, przeciwgorączkowe i przeciwkaszlowe(działa wykrztuśnie). Może być traktowany jakowspomaganie leczenia grypy i przeziębienia. Działanapotnie, dzięki czemu pomaga w walce z infe-kcjami dolnych dróg oddechowych, łagodzi nawetobjawy zapalenia płuc. Miód lipowy polecany jesttakże dla cukrzyków. Oprócz tego leczy stanydepresyjne, koi niepokój i przeciwdziałabezsenności.Miód gryczany – dla kobiet w ciąży8 mil ionów - tyle kwiatów muszą "odwiedzić"pszczoły, by zebrać jeden kilogram miodu gry-czanego. A ten jest prawdziwą skarbnicą zdrowia,szczególnie dla kobiet w ciąży. Dlaczego? Miódgryczany polecany jest w przypadku niedoborówżelaza w organizmie, a to dotyczy w dużej częściwłaśnie przyszłych mam. Ten rodzaj płynnegozłota jeść lub pić powinny także osobyzestresowane - dzięki wysokiej zawartości magne-zu miód łagodzi niepokój. Ciśnieniowcy i chorzy nacukrzycę nie powinni unikać miodu

N

14 4/201 8

gryczanego. Miód gryczany działa też moczo-pędnie, dzięki czemu pomaga w oczyszczaniunerek i pęcherza. Poleca się go także diabetykomi osobom z innymi chorobami metabolicznymi.Miód spadziowy – naturalny antybiotykMiód spadziowy jest bardzo charakterystyczny.Powstaje ze spadzi, czyli lepkiej substancji, którawystępuje na drzewach. Możemy wyróżnić miódspadziowy iglasty – robiony z takich drzew jaksosna, jodła, świerk i modrzew, a także miódspadziowy liściasty – robiony z lip, klonów, dębów.Ma cechy antybiotyków – działa silneprzeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie. Z tychwłaściwości miodów spadziowych korzystająproducenci syropów wykrztuśnych. Ale miódspadziowy stosowany jest także w nieżytach drógoddechowych, przy zaparciach, astmie, chorobachwątroby. Ten ze spadzi iglastej będzie naturalnymlekiem na anemię, szczególnie dla dzieci.Miód malinowy - polecany dzieciomJest drogi, nieczęsto się go spotyka, ale warto gokupić. Miód malinowy ma takie same właściwościjak sok z malin. Doskonały dla dzieci – działanapotnie, przez co naturalnie walczy z gorączką,rozgrzewa organizm. Pszczelarze polecają go także

CHAD

przy niedokrwistości, nieżycie żołądka. Dorosłympolecany jest ze względu na działanieprzeciwmiażdżycowe.Miód rzepakowy - dla sercowcówTen delikatny w smaku miód polecany jestszczególnie osobom z chorobami serca i tym, któreskarżą się na nawracające zapalenia drógoddechowych. Miód z rzepaku powinni jeść takżechorzy na wątrobę i drogi żółciowe. Szczególniepolecany jest pacjentom po usunięciu woreczkażółciowego. U dzieci świetnie wspomagaodporność. Warto pamiętać, że miód mogą jeśćdzieci powyżej pierwszego roku życia. U niemowlątmoże on wywołać silną reakcję alergiczną.

horoba afektywna dwubiegunowa.W rzeczywistości pozaklinicznej - czę-sto mylnie przypisywana osobom z ten-dencją do zmiennego nastroju. Zgodniez definicją opisuje chorobę, w której

przebiegu oprócz epizodów depresji, występuje conajmniej raz w życiu stan podwyższonego nastrojutj. manii, potocznie zwanej przez pacjentów „gó-rką”, bądź podobnego, o mniej nasilonych obja-wach stanu - hipomanii - często uchwytnego jedy-nie dla rodziny, bliskich przyjaciół, tudzież psy-chiatry. Aby rozpoznać chorobę afektywnądwubiegunową, stany podwyższonego nastrojunie mogą być wywołane przyjmowaniem substan-cji psychoaktywnych (w tym alkoholu), aczkolwiekproblem uzależnienia dotyka około 40% chorych.Epizod manii cechuje wzmożona aktywność, duża

potrzeba mówienia, gonitwa myśli, zmniejszonapotrzeba snu, zawyżona samoocena lub poczuciewyższości, utrata zahamowań społecznych,zwiększona energia seksualna, zachowanialekkomyślne (np. nadmierne wydatki, kredyty,nierozsądne interesy, brawurowa jazdasamochodem). Postać klasyczna z pełnoobjawowąmanią występuje u 1-2% populacji (I typ, częścieju mężczyzn), z hipomanią u 3-5% populacji (IItyp, częściej u kobiet). W obu typach chorobydepresja występuje częściej. Mania jest to stannajbardziej dokuczliwy dla otoczenia, odwrotniedepresja - najbardziej nieprzyjemna dlacierpiącego nań pacjenta. CHAD jest chorobądziedziczną, ryzyko zachorowania wśród krewnychI stopnia wynosi około 25%. Średni wiekwystąpienia pierwszych objawów wynosi 20 lat,

Opracowanie: mgr Agnieszka Książek

Absolwentka dębickiego ILO im. Króla W. Jagiełły w Dębicy.Absolwentka Wydziału Pielęgniarstwa Collegium MediumUniwersytetu Jagielońskiego w Krakowie, posiadającaspecjal izację z medycyny społecznej, kierownik SekcjiMarketingu i Rozliczeń Usług Medycznych, współpracujez Centralną Komisją Egzaminacyjną w Warszawie jakoegzaminator w zawodach medyczno – społecznych,pasjonatka pszczelarstwa, ukończyła szkołę policealną nakierunku pszczelarskim.

Clek. med.

Andrzej Minor

4/201 8 15

przeciętna ilość epizodów 6 - 9, trwających ok.miesiąca. U 10 - 20% chorych dochodzi do tzw.szybkiej zmiany faz: występowania w ciągu rokuco najmniej 4 epizodów choroby. W miarę trwaniachoroby długość epizodów wzrasta, natomiastokres utajenia skraca się. Chorobę leczy sięfarmakologicznie, regularnie przyjmując leki prze-pisane przez psychiatrę. Czynnikiem wyzwalającymmoże być stres, stosowanie alkoholu oraz substan-cji psychoaktywnych (co może zmieniać stężenieleku w organizmie). W profilaktyce nawrotu popu-larnością zaczynają cieszyć się programy psycho-edukacyjne przeznaczone dla pacjentów z CHADoraz ich rodzin.W pierwszym etapie terapii celem jestzaznajomienie z chorobą, przebiegiem i leczeniem.

W następnej fazie uczestnicy uczą się identy-fikować czynniki wywołujące oraz objawy zapowia-dające wystąpienie nawrotu. Na tej podstawiepacjenci wraz z rodzinami wypracowują własnemetody radzenia sobie ze stresem i zapobieganiunawrotom. W Oddziałach Psychiatrycznych w Stra-szęcinie uzyskasz profesjonalną pomoc w zakresiediagnostyki i leczenia choroby afektywnej dwu-biegunowej, oferowaną przez specjal istycznąkadrę medyczną.

jembe na oddziale - to inicjatywawspółtworzona przez personel medy-czny oddziałów psychiatrycznychw Straszęcinie. Projekt ma na celuuatrakcyjnienie pobytu pacjentom

doświadczonych kryzysem psychicznym. Zajęciatwórcze wspomagają proces leczenia, pozytywnie

wpływają na integrację społeczności terapeuty-cznej, sprzyjają aktywizacji oraz poprawiająkontakt z emocjami. Warsztaty bębniarskiewspółprowadzi Piotr Czarniecki - terapeuta zajęcio-wy, bębniarz, szczudlarz, kuglarz, tancerz ognia,animator, członek stowarzyszenia InnowacyjnyOśrodek Twórczy Ether.

Djembe na Oddziale

lek. med. Andrzej Minor

Lekarz rezydent w trakcie specjal izacji z Psychiatrii, ukończyłWarszawski Uniwersytet Medyczny. W trakcie kursupsychoterapii organizowanego przez Stowarzszenie na RzeczRozwoju Psychiatrii i Opieki Środowiskowej akredytowanegoprzez Polskie Towarzystwo Psychiatryczne.

D

fot.mgrMarcinKądzielawa

CENTRALA 1 4 670 36 21 do 23, 680 82 00

PORADNIE SPECJALISTYCZNERejestracja ogólna 208Poradnia Chirurgiczna, Ortopedyczna 204Poradnia Endokrynologiczna 21 3Poradnia Laryngologiczna 21 5Poradnia Kardiologiczna 463Poradnia Medycyny Pracy 228Poradnia Neonatologiczna 382Poradnia Neurologiczna 21 4Poradnia Neurologiczna I I 496Poradnia Rehabil itacj i 452Poradnia Reumatologiczna 201Poradnia Stomatologiczna 220Poradnia Urologiczna 304

SORIzba przyjęć SOR 396Izba Przyjęć Planowych 271

ODDZIAŁ CHIRURGII OGÓLNEJSekreteriat 31 8Gabinet lekarski 311Dyżurka pielęgniarek 31 4

ODDZIAŁ CHIRURGII URAZOWEJ I ORTOPEDIISekretariat 31 7Gabinet lekarski 21 0Dyżurka pielęgniarek 31 0

ODDZIAŁ DZIECIĘCYSekretariat 376Gabinet lekarski 370Dyżurka pielęgniarek 367, 368

ODDZIAŁ GINEKOLOGICZNO-POŁOŻNICZYSekretariat 322Gabinet lekarski 326Dyżurka - ginekologiczna 327Dyżurka - położnicza 325

ODDZIAŁ NEONATOLOGICZNYSekretariat 332Gabinet lekarski 372Dyżurka 331

ODDZIAŁ NEUROLOGIISekretariat 486Gabinet lekarski 389Dyżurka pielęgniarek 386

ODDZIAŁ OKULISTYCZNYSekretariat 346Gabinet lekarski 347Dyżurka pielęgniarek 348

ODDZIAŁ REHABILITACJISekretariat 346Gabinet lekarski 340

Dyżurka pielęgniarek 338

ODDZIAŁ WEWNĘTRZNY ISekretariat 356Gabinet lekarski 354Dyżurka pielęgniarek 353

ODDZIAŁ WEWNĘTRZNY IISekretariat 360Gabinet lekarski 359Dyżurka pielęgniarek 358

ODDZIAŁ ZAKAŹNYSekretariat 408Gabinet lekarski 387Dyżurka pielęgniarek 383, 483

ZOLSekretariat 670Gabinet lekarski 672Dyżurka pielęgniarek 669

ODDZIAŁ PSYCHIATRYCZNY ISekretariat 624Gabinet lekarski 660Dyżurka pielęgniarek 663

ODDZIAŁ PSYCHIATRYCZNY IISekretariat 652Gabinet lekarski 650Dyżurka pielęgniarek 649

ODDZIAŁ PSYCHIATRYCZNY II ISekretariat 634Gabinet Lekarski 635Dyżurka pielęgniarek 638

ODDZIAŁ ODWYKOWYSekretariat 657Gabinet lekarski 656Dyżurka pielęgniarek 654

ODDZIAŁ OIOMDyżurka pielęgniarek 31 2Gabinet lekarski 31 3

Pracownia Rehabil itacj i 451Pracownia Endoskopii 41 0Pracownia Holter 475Pracownia RTG 365Pracownia Tomografi i 462Pracownia USG 364Laboratorium 481POZ dni robocze (1 8:00-08:00), soboty, niedzielei święta (08:00-08:00) 444POZ Gabinet Lekarski 403Stacja Dial iz 41 4Tefony alarmowe 11 2, 999

SPIS TELEFONÓW