Yüz Estetiğinde Dolgu Kullanımı · Yüz Estetişinde Dolgu Kullanımı105 Curr Pract ORL 2018,...
4
Curr Pract ORL 2008, 4(1) Dolgu Maddeleri Dolgu maddeleri eriyen ve kalıcı olmak üzere ikiye ayrılırlar. Ancak eriyen dolgular içerisinde daha uzun kalan ve resorp- siyonu tam olmayan dolgular da vardır ki bunlara yarı-kalıcı dolgular da denilmektedir. Eriyen Dolgular Bu tip dolgular genllikle 6 ay ile 2 sene içerisinde tamamen resorpsiyona uğrar ve istenilen etkiyi sağlayabilmek için tek- rar tekrar uygulanmak zorundadır. Daha yumuşak ve elle şe- killendirilmesi daha kolay dolgulardır. Yumuşaklığı dolayısıyla bu tür dolguları daha yüzeyel uygulamak mümkündür ve yüz cildindeki ince kırışıklıkların yok edilmesinde de endikedir. Bu grubun en önemli üyesi hiyaluronik asittir. Günümüzde en sık kullanılan dolgu maddesidir ve su tutma etkisine sahip- tir. Hem uygulaması kolay hemde dokuya enjekte edildikten sonra istenilen yere ve dolgunluğa ulaşmak için el ile mani- pülasyonu kolaydır. Yanlış uygulanması veya kişinin fazla dol- gunluğa bağlı şikayet etmesi durumunda da hiyalurunidaz ile eritilebilmesi de önemli artılarından biridir. Ancak kısa süreli etkisi olması ve hacim oluşturma konusunda yetersizliği ne- deniyle, özellikle fazla volüm kaybı olan yerlerde kullanılma- sı hem hasta memnuniyetini düşürmekte hemde uygulama fiyatının oldukça yüksek olması neden olup dezavantajları arasındadır. Yarı-Kalıcı Dolgular Bu dolgular yine zamanla rezorpsiyona uğrayan ancak uy- gulandıktan sonra kalıcı etkilerinin 2 seneden fazla olduğu Fillers in Facial Aesthetics Yüz Estetiğinde Dolgu Kullanımı Yüz Estetiğinde Dolgu Kullanımı İsmet Emrah EMRE, Selin ÜNSALER ÖZET Son yıllarda artış gösteren non-invazif yüz gençleştirmenin en önemli komponentlerinden birisini dolgular oluşturmaktadır. Daha önce çoğunlukla dudak ve nazolabial kırışıklık için kullanılırken, bugün göz altı, temporal fossa, yanak, burun ve çene gibi yüzün her alanında kullanılmaya başlandı. Yine daha önceleri daha çok augmentasyon gayesi ile kullanılan dolgular günümüzde artık definasyon, şekillendirme ve kontur oluşumunda da önemli bir yere sahiptir. Dolgu maddelerinin gelişen teknoloji ile yumuşaklığından ödün vermeden daha uzun süre kalabiliyor olması nedeniyle de burun gibi küçük değişikliklerin göze çarpabildiği bölgelerde kullanılmasının sıklığı da artış göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Yüz dolgusu, hiyaluronik asit, Augmentasyon, Yüz yaşlanması, Hacim kaybı ABSTRACT e past decades have seen a major increase in dermal filler application for non-invasive facial rejuvenation. Previously more commonly used in the lips and the nasolabial crease, practice today utilises the use of fillers for the entire of the face including areas such as the periorbital area, temporal fossa, cheek, nose and chin. Once thought of to augment the face, recent applications include filler use for definition, chaping and contour formation. As more research into fillers come up with longer lasting fillers without sacrificing the malleability their use in places where small irregularities are more obvious such as the nose is becoming more popular. Key Words: Facial fillers, Hyaluronic acid, Augmentation, Facial ageing, Volume loss Curr Pract ORL 2018, 14(2): 103-106 dolgulardır. Poly L-lactic asit ve kalsiyum hidroksilapatit bu tarz dolgulara örnektir. Poly L-lactic asit aynı zamanda kol- lajen sentezini de stimüle etmektedir ve bu yüzden yarattığı etkinin zamanla artması ve yaklaşık 6 hafta sonra hacim art- tırıcı etkisinin maksimum düzeyde olması beklenir. Kalsiyum hidroksilapatit ise çok düşük antijenisiteye sahip bir dolgudur. Her hangi bir su tutma etkisi olmayan bu dolgunun, kollajen stimüle etkisi azdır ve bu yüzden yarattığı hacim etkisi hemen görülür ve ek bir volüm kazancı beklenmez. Fazla yüzeyel konulması durumunda hem renklerinin daha opak olması ve görünür duruma gelmesi hemde yüzeyel konulduğunda ele hissedilebilir parçacık geliştirebilmeleri nedeniyle dudak dol- gusunda kullanılmaları önerilmemektedir. Kalıcı Dolgular Kalıcı dolgular uygulandıktan sonra herhangi bir şekilde yok edilemeyen dolgulardır. Bu tip dolguların cerrahi ile dışarı alınması gerekir. Silikon ve polimetilmetakrilat (PMMA) en çok kullanılan maddelerdir. Silikon en eski dolgu maddele- rinde biridir, ancak çok uzun yıllar sonra bile granülom oluş- ması, enfeksiyon veya migrasyon gibi yan etkileri olabileceği için yüzde kullanımı son yıllarda bir hayli azalmıştır. PMMA, poly-L laktik asit gibi kollajen sentezini stimüle eder. Allerjik reaksiyon geliştirebilme potansiyeli yüksektir ve bu yüzden önceden mutlaka test yapılmalıdır. Bu tarz dolguların yarattı- ğı hacim etkisi bir önceki iki gruba oranla daha fazladır ve bu yüzden özellikle fazlasıyla çökük veya üstünde kalın cilt olan bölgelerde uygulanmaları daha fazla önerilmektedir.
Transcript of Yüz Estetiğinde Dolgu Kullanımı · Yüz Estetişinde Dolgu Kullanımı105 Curr Pract ORL 2018,...
Curr Pract ORL 2008, 4(1)
Dolgu MaddeleriDolgumaddelerieriyenvekalıcıolmaküzereikiyeayrılırlar.Ancakeriyendolgulariçerisindedahauzunkalanveresorp-siyonutamolmayandolgulardavardırkibunlarayarı-kalıcıdolgulardadenilmektedir.
Eriyen DolgularButipdolgulargenllikle6ay ile2 sene içerisinde tamamenresorpsiyonauğrarveistenilenetkiyisağlayabilmekiçintek-rartekraruygulanmakzorundadır.Dahayumuşakveelleşe-killendirilmesidahakolaydolgulardır.Yumuşaklığıdolayısıylabutürdolgularıdahayüzeyeluygulamakmümkündürveyüzcildindeki ince kırışıklıkların yok edilmesinde de endikedir.Bu grubun en önemli üyesi hiyaluronik asittir.Günümüzdeensıkkullanılandolgumaddesidirvesututmaetkisinesahip-tir.Hemuygulamasıkolayhemdedokuyaenjekteedildiktensonra istenilenyerevedolgunluğaulaşmak içinel ilemani-pülasyonukolaydır.Yanlışuygulanmasıveyakişininfazladol-gunluğabağlışikayetetmesidurumundadahiyalurunidazileeritilebilmesideönemliartılarındanbiridir.Ancakkısasürelietkisiolmasıvehacimoluşturmakonusundayetersizliğine-deniyle,özelliklefazlavolümkaybıolanyerlerdekullanılma-sı hem hastamemnuniyetini düşürmekte hemde uygulamafiyatının oldukça yüksek olması neden olup dezavantajlarıarasındadır.
Yarı-Kalıcı DolgularBu dolgular yine zamanla rezorpsiyona uğrayan ancak uy-gulandıktan sonra kalıcı etkilerinin 2 seneden fazla olduğu
Fillers in Facial Aesthetics
Yüz Estetiğinde Dolgu KullanımıYüz Estetiğinde Dolgu Kullanımı
İsmet Emrah EMRE, Selin ÜNSALER
ÖZET
Son yıllarda artış gösteren non-invazif yüz gençleştirmenin en önemli komponentlerinden birisini dolgular oluşturmaktadır. Daha önce çoğunlukla dudak ve nazolabial kırışıklık için kullanılırken, bugün göz altı, temporal fossa, yanak, burun ve çene gibi yüzün her alanında kullanılmaya başlandı. Yine daha önceleri daha çok augmentasyon gayesi ile kullanılan dolgular günümüzde artık definasyon, şekillendirme ve kontur oluşumunda da önemli bir yere sahiptir. Dolgu maddelerinin gelişen teknoloji ile yumuşaklığından ödün vermeden daha uzun süre kalabiliyor olması nedeniyle de burun gibi küçük değişikliklerin göze çarpabildiği bölgelerde kullanılmasının sıklığı da artış göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Yüz dolgusu, hiyaluronik asit, Augmentasyon, Yüz yaşlanması, Hacim kaybı
ABSTRACT
The past decades have seen a major increase in dermal filler application for non-invasive facial rejuvenation. Previously more commonly used in the lips and the nasolabial crease, practice today utilises the use of fillers for the entire of the face including areas such as the periorbital area, temporal fossa, cheek, nose and chin.
Once thought of to augment the face, recent applications include filler use for definition, chaping and contour formation. As more research into fillers come up with longer lasting fillers without sacrificing the malleability their use in places where small irregularities are more obvious such as the nose is becoming more popular.
Key Words: Facial fillers, Hyaluronic acid, Augmentation, Facial ageing, Volume loss
Curr Pract ORL 2018, 14(2): 103-106
dolgulardır.PolyL-lacticasitvekalsiyumhidroksilapatitbutarzdolgularaörnektir.PolyL-lacticasitaynızamandakol-lajensentezinidestimüleetmektedirvebuyüzdenyarattığıetkininzamanlaartmasıveyaklaşık6haftasonrahacimart-tırıcıetkisininmaksimumdüzeydeolmasıbeklenir.Kalsiyumhidroksilapatitiseçokdüşükantijenisiteyesahipbirdolgudur.Herhangibirsututmaetkisiolmayanbudolgunun,kollajenstimüleetkisiazdırvebuyüzdenyarattığıhacimetkisihemengörülür ve ek bir volüm kazancı beklenmez. Fazla yüzeyelkonulmasıdurumundahemrenklerinindahaopakolmasıvegörünür duruma gelmesi hemde yüzeyel konulduğunda elehissedilebilirparçacıkgeliştirebilmelerinedeniyledudakdol-gusundakullanılmalarıönerilmemektedir.
Kalıcı DolgularKalıcıdolgularuygulandıktansonraherhangibirşekildeyokedilemeyen dolgulardır. Bu tip dolguların cerrahi ile dışarıalınması gerekir. Silikonvepolimetilmetakrilat (PMMA)ençok kullanılanmaddelerdir. Silikon en eski dolgumaddele-rindebiridir,ancakçokuzunyıllarsonrabilegranülomoluş-ması,enfeksiyonveyamigrasyongibiyanetkileriolabileceğiiçinyüzdekullanımısonyıllardabirhayliazalmıştır.PMMA,poly-Llaktikasitgibikollajensentezinistimüleeder.Allerjikreaksiyon geliştirebilme potansiyeli yüksektir ve bu yüzdenöncedenmutlakatestyapılmalıdır.Butarzdolgularınyarattı-ğıhacimetkisibiröncekiikigrubaoranladahafazladırvebuyüzdenözelliklefazlasıylaçökükveyaüstündekalınciltolanbölgelerdeuygulanmalarıdahafazlaönerilmektedir.
Güncel Yaklaşım104
Curr Pract ORL 2018, 14(2)
Uygulama NedenleriDolgu uygulamasının nedenlerini iki ana başlıkta toplamakmümkündür. Hacmin kazandırılması veya şekillendirme.Ancakikisinibirbirindenayırmakherzamanmümkündeğil-dir.Yanibiryerehacimkazandırırkenaynızamandaşeklidedüzeltilebilir.
Uygulama BölgeleriYüz cildinde oluşan cilde ait kırışıklıkların giderilmesindeve ince cilt altı dokuya sahip yerlerde uygulama genellikleepidermis-dermis bileşkesinde veya intradermal olarak uy-gulanır.Bunoktadael ilekolayyayılabilen, renksizdolgularseçilmelidir.Hiyalorunikasitdolgularıbukriterlereuymaktaveözelliklelokalanestezikbirmaddeilesulandırılmışolarakkonulması tavsiye edilir. Bu hem ağrıyı azaltmakta hemdedolgunundahakolayşekillendirilebilirbirhalegelmesineyar-dımcıolur.Fazlahacmintekrarkazandırılmasınınönemliolduğuyerler-deiseciltaltıveyasupraperiostealolarakdolgununkonulma-sıveözelliklekollajenstimüleetkisiolandolgularınkullanıl-masıhemerkendönemdeiyileşmesağlarhemdedahauzunsoluklubiruygulamayaratır.BunoktadapolyL-lacticasitvekalsiyumhidroksilapatit,kalıcıolarakisepolimetilmetakrilatiçerendolgularınbaşarısıyüksektir.
Ugulama Alanları
Üst 1/3Yüzünüst1/3ündedolgukonulanyerleralındaglabellarböl-ge,temporalbölgevealnınkendisidir.Temporalbölgedeyaşlagelişenyağveciltatrofisibubölgedeçökükbirbölgeoluşmasınanedenolur.Dolgumaddesiseçi-mindevenereyeuygulanacağınaözellikleincebirciltolmasıdolayısıyladikkat edilmelidir.Dolgununcilt altındakalmasıveuygulandıktan sonra el ile yayılması gelişebilecek irregü-laritelerienazaindirger.Bunaekolarakdolgumaddesininsuveyalokalanestezikilesulandırılmasıyaymaişleminikolay-laştırmaktadır(Şekil1).Glabellarbölgedegelişen çöküklükler içindedolguuygula-masıyapılabilir.Ancakbubölgevaskülerkomplikasyoniçin
yüksekrisklibölgekabuledilirbuyüzdenintradermalkalın-masıvebubölgeninanatomisininiyibilinmesiçokönemlidir.Alınbölgesinidahabombeyapmakveyasupraorbitalbölge-nin konturlarını düzenlemek adına dolguuygulamaları kul-lanılabilir.Aynızamandaalındaoluşanderinciltçizgilerindebotoksilebirliktedolgukullanımısonzamanlardaartansık-lıktayapılmayabaşlanmıştır.
Orta 1/3Bubölgedeperiorbitalbölge,yanak,nazolabialsulkusvebu-runiçindolguuygulamalarındanbahsedilecektir.Periorbitalbölgedehemüstgözkapağınahemdealtgözka-pağınauygulamamümkündür.Çokincebircildesahipolmasıvealtındaorbitaolmasıdolayısıylaüstgözkapağındadolgumaddesikonulduktansonrayaymaişlemiyapmakzordurvebuyüzdendolgukonulurkendikkatedilmelidir.Aynızaman-da lateraldekaşdüşüklüğüdedolgumaddeleri ilebirkısımdüzeltilebilir. Özellike kaş ile supraorbital rim arasına late-raldekonulandolgumaddesikaşıyukarıyadoğrukaldırabilir(Şekil2).İnfraorbitalalanüçanabölgegibiayrılabiliri.Altgözkapağı,gözyaşıoluğuveorbitomalargeçişbölgesi.AltgözkapğındaoluşaninceçizgilerinkısmiyokedilmesindeözellikleHAdol-gularıkullanılabilir.Çokazmiktardasuborbikülerveyasub-dermal konulan dolgu çizgileri ortadan kaldırabilir.Alt gözkapağıveyanakyaşlanmailebirliktetekbirüniteolmaktançıkarvearadakeskinbirçizgiolanikifarklibölgehalinegelir.Bukeskin sınırı yapan infraorbital kenardır.Dolgular ilebuçizgininüzerinindoldurulmasıvealtgözkapağı ileyanağıntekrartekbirüniteyedönüştürülmesiamaçlanır.Buradakul-lanılantekniklerdenbiridolgununsupraperiosteumunüstü-nekonulduktansonraelileyayılmasıdır.Birbaşkateknikiseküçük küçük noktalar halinde dolgunun infraorbital kenarboyunca konulması. Gözyaşı oluğu göz medialinde, nazalkenarboyuncayaşlanma ilebirliktegörülenmalarbölgeninaşağıyadoğruyerdeğiştirmesiilebelirginhalegelir.Bukişideyorgunbirifadevermektedir.Bunoktadayinesupraperiostealbirnoktayauygulamasonrasıparmaklayaymaşeklindeuygu-lanabiliryadabirnoktadadolgumaddesininverilmeyebaşla-narakenjektörüyavaşageriçekmeyleuygulanabilir(Şekil3).
Şekil 1. Temporal bölge dolgusu
Yüz Estetiğinde Dolgu Kullanımı 105
Curr Pract ORL 2018, 14(2)
Sonyıllardaartışgösterenbirdolguuygulamaalanıburundur.Özelliklecerrahininfazlainvazifbirtedaviolacağıveyahasta-nıncerrahidenuzakdurmasınedeniyletercihedilebilecekbiryöntemdir.Tipbölgesindecilt altıuygulama tercihedilmesigerekirkendorsumdaintradermalenjeksiyonlartercihedilir.Dolguuygulamalarındaortayüz3bölümhalindedeğerlen-dirilebilir.Zigomatikomalarbölge lateral kantus ile oral ko-missürarasındaçizilenbirçizgininlateralindekalanbölgedirvebubölgeninaugmentasyonuortayüzüngenişliğiniarttırır.Geneldeuygulamazigomanınlateralindesupraperiostealola-rakuygulanabilir.Birikiadetenjeksiyonyapılırveelleyayıla-rak istenilen augmentasyon sağlanabilir.Orta yanak bölgesilateralkantusilekomissürarasındaçizilençizgininmedialin-dekalanbölümdürveburayauygulanandolguortayüzünönedoğruprojeksiyonunuarttırır.Uygulamaşeklizigomatikböl-geileaynıdır.Sonbölgeolansubmalarbölgeiselateralkantus
ilekomissürarasındaçizilençizgininlateralinde,Hinderer’inçizgisininaltındakalanbölgedir.Bubölgedeuygulamaçap-razlama şeklinde yapılır ve fazladoldurulması yanağınhemönehemdeyanadoğruçokbombelşmesinenedenolabileceğiiçindikkatedilmelidir(Şekil4).
Nazolabial sulkus yaşlanma ilemalar yağ pakesinin aşağıyadoğruyerdeğiştirmesiiledahabelirgenleşenveyüzemutsuzbirifadeverenbirgirintidir.Bubölgedehemintradermalhemdeciltaltıhiyaluronikasitkullanımıenuyguntercihtir.Hac-mintekrarkazandırılıpoluğundüzleşmesiiçinciltaltınabirkaçnoktadangirilipgeriçekilerekdolgumaddesininverilme-sivedahasonramasajileyayılmasıensıkkullanılanyöntem-dir.Yinebubölgedeoluşanincekırışıklıklarıngiderilmesindeisehiyaluronikasidinintradermalvesubdermalinfiltrasyonuileyokedilmesimümkündür(Şekil5).
Şekil 2. Periorbital dolgu (Fotoğraf: Prof.Dr. Özcan ÇAKMAK)
Şekil 3. Göz altı dolgusu (Fotoğraf: Prof.Dr. Özcan ÇAKMAK)
Şekil 4. Malar ve infraorbital bölge dolgusu (Fotoğraf: Prof.Dr. Özcan ÇAKMAK)
Güncel Yaklaşım106
Curr Pract ORL 2018, 14(2)
Şekil 7. Çene dolgusu Alt 1/3Yüzünalt1/3ündedudak,marionetteçizgileriveprejowlsul-kusbahsedilecektir.Dudakdolgusuuzunzamandıryapılanveyaşlılığabağlıgeli-şendeğişikliklerdenziyadedahaçokestetikbitgörünüşeldeetmek için talepedilir.Dudağınhangibölümününbüyütül-mesi veya şekilendirmesi düşünülüyorsa bu amaca yönelikenjeksiyonyapmakgerekir.Dudakyaşlanmailedahadüz,içedönük ve sönmüşbir hal alır.Bunoktadadudağın gençleş-tirilmesindedolgunluktanziyadekontürlerinintekraryuvar-laklaştırılmasıdahadoğrubir yaklaşımdır.Özellikleüstdu-dağınortahattındabulunanphiltrumunortasındakikıvrımınvehemenphiltrumaltındavebitişiğindeki alanauygulanandolgududağındışaveyukarıyadoğrudönmesinisağlar.Bunaekolarakherikidudaktavermiliyonsınırınauygulanandolgudaaynışekildedudağındışarıyaveyukarıyadönmesinisağ-lar.Vermilyonsınırınaenjeksiyonyapılırkensub-orbikülerbirşekilde yapılmalıdır.Geri çekilerek uygulama ve sonrasındamasajileyaymaişlemihemnodüloluşumunuengellerhemdefazladandolguuygulamanınönünegeçer(Şekil6,7).Tama-mensönmüşdudaklardayinekasaltınakonulacakdolguvesonrasındamasajileyaymatekniğietkinvegüvenilirdir.Du-dakdolgusuyaparkendudağafazlarotasyonyapılmasıördekdudakgelişiminenedenolurvebuyüzdenözelliklezamanlasututmasıbeklenendolgularuygularkenikiseanstayapılmasıveilkseanstatutumludavranıpikinciseanstaazgelenyerleretekraruygulanmayapılmasıdüşünülebilir.Aynışekildeakıldatutulmasıgerekennoktalardanbiridelateraldudağaenjeksi-yonyaparken,fazladanşişirilmesidurumundadudağınşekli-nindüzleşebileceğive“yapılmışdudak”görünümününortayaçıkabileceğidir.
Marionette çizgileri, oral komissür ile çene arasında yaş ilegelişenvertikalçizgilerdir.Buçizgilerindüzeltilmesisırasındaaynı zamandaoralkomissürdeyaş ilegelişenaşağıyadoğrudönüşdebirmiktardüzeltilir.Derinepidermiseveyaciltaltı-naçaprazlamatekniğiuygulanabilir.Yaşlanma ile birlikteorta yüzdeki yumuşakdokularınman-dibulanın üstünden aşağıya sarkması nedeniyle “jowling”oluşur. Bu oluşumun hemen önünde, mentum ile arasındabir boşluk oluşur. Bu bölgeye pre-jowl sulkus ismi verilir.Pre-jowlsulkusundoldurulması jowlingetkisinidebirmik-tarazaltmaktadır.Bubölgeyeuygulamaciltaltınnabolusveyaymaşeklindeolabileceğigibiaynı,dermisegeriçekmeyön-temiyledeyapılabilir.Çeneucuaugmentasyonuiseyüzdekiuyumuarttırmakiçinkullanılabilen bir dolgudur. Bu noktada yine hacim kazan-dırmak açısından cilt altına uygulanacak hiyaluronik asidinbolusşeklindekonulabilirvesonraelileistenilenşekildeya-yılabilir(Şekil7).
KomplikasyonlarMorarma,enjeksiyondayerindeağrıvehiperemiçoksıkola-rakgörülenkomplikasyonlardır.Özellikleherikigözkapağı,burun, temporalbölgevenazolabialsulkustamorarma ihti-malidahayüksekolduğuiçinhastayauygulamaöncesidetaylıbilgiverilmesiönemlidir.Tyndallefektidolgununçokyüzeyelkonulmasıileışığınyan-sıması dolayısıylamavi röfle vermesidir. Tedavisindemasaj,yüzeyelküçükbirkesi iledolgunundağıtılmasıveyahiyalu-rinidazkullanılır.Asimetrigelişimiveallerjikreaksiyonlardahaazsıklıklagö-rülebilen komplikasyonlardır. Hiyaluronik asit ve kalsiyumhidroksilapatit ile dolgu uygulamalarında allerjik reaksiyongelişmeihtimaliçokdüşüktür.Görmekaybıveyasantralsinirsisteminietkileyebilenkomp-likasyonlar çoknadirdir ancak en ciddi komplikasyonlardır.Genelliklevaskülersistemeenjeksiyonileveyavasküleryapı-larabaskısonucuortayaçıkar.Literatürdeensıkolarakgla-bellarbölge,burunvenazolabial sulkusaenjeksiyonsonrasıgelişmiştir.Budurumunengellenmesi içinuygulamayapar-kenanatomininçokiyibilinmesi,enjeksiyonyapılmadanen-jektörün geri çekilerek kan gelip gelmediğinin kontrol edil-mesi ve herhangi bir olumsuz durumuda hemenmüdahaleetmek için HA kullanılıyorsa hiyalurinidaz bulundurulmasıönerilir.
Şekil 5. Nazolabial dolgu (Fotoğraf: Prof.Dr. Özcan ÇAKMAK)
Şekil 6. Dudak dolgusu
