Bilindiği gibi 2011-2014 yıl-

larını kapsayan “Türkiye

Sanayi Stratejisi Bel-

gesi” 27 Ocak 2011

tarihinde Resmi Gazete’de

yayımlanarak yürürlüğe gir-

di. Belgede Türkiye’nin orta

ve yüksek teknolojili ürün-

lerde Avrasya’nın üretim

üssü olması yönünde bir

vizyon ortaya konuluyor.

Bu vizyon üzerinde çok

farklı yorumlar ve tartış-

malar yapılabilir. Ancak ül-

kemiz sanayisine bir hedef

belirlemesi, zaman içinde uy-

gulamaya alınacak karar ve ya-

pılacak düzenlemelerin bu çerçe-

ve de şekillenmesi açısından gerekli

bir adım olduğu ortada. Ayrıca belgede

bu vizyon dikkate alınarak, Türk sanayisinin re-

kabet edebilirliği ve verimliliği yükseltilerek, dünya

ihracatından daha fazla pay alan, ağırlıklı olarak yüksek katma

değerli ve yüksek teknolojili ürünlerin üretildiği, nitelikli işgücüne sahip ve aynı zamanda

çevreye ve topluma duyarlı sanayi yapısına dönüşümünün sağlanması amaçlanıyor. Bu-

nun yanında orta ve yüksek teknolojili sektörlerin üretim ve ihracat içindeki payının ar-

tırılması, düşük teknolojili sektörlerde ise katma değeri yüksek ürünlere geçişin hız-

landırılması hedefleniyor.

YÜKSEK TEKNOLOJİ AR-GE FAALİYETLERİ İLE

DESTEKLENİYORYüksek teknoloji kavramı, çeşitli biçim-

lerde tanımlanabilmesine karşın temelde iki fark-

lı yaklaşım bulunuyor. İlk yaklaşım olan sektörel ba-

kış açısında, üretim yapmak için ihtiyaç duyulan

teçhizat, cihaz ve bilgi yanında, iş süreçlerinin ve ima-

lat zincirinin teknolojinin sağladığı imkânlar dâ-

hilinde tasarlandığı sektörler yüksek tekno-

lojili olarak tanımlanıyor. İkinci yaklaşım

ise yüksek teknoloji kullanarak üretim

yapılması için ihtiyaç duyulan do-

nanım, yazılım ya da kontrol ci-

hazlarının Ar-Ge faaliyetleri ile

üretilmesi oluyor. Görüldüğü

gibi yüksek teknoloji üretil-

mesi ile üretim süreçlerinde

yüksek teknolojinin sağla-

dığı olanaklardan faydala-

nılması farklı kavramlar ola-

rak ortaya çıkıyor.

Türkiye Sanayi Strateji-

si’nde hangi kavramın amaç-

landığı net olarak belirtilme-

mekle birlikte, yüksek teknolo-

ji ürünlerin üretilmesi için bunla-

rın kullandığı üretim süreçlerinin

tasarlanması gerekmektedir. Bu açı-

dan bakıldığında özellikle bilgi, iletişim, na-

noteknoloji, elektronik gibi ileri mühendislik bil-

gisi gerektiren alanlarda ürünlerin üretilmesinin

amaçlandığı söylenebilir.

Ancak yüksek teknoloji ürünlerinin temel özelli-

ği olan hızlı büyüme evresi ve sonrasında keskin dü-

şüş yani ürün sonlanma sürecinin de göz önünde bu-

lundurulmasında yarar vardır. Yüksek teknoloji alanında

her yeni ürünle birlikte hız, kapasite, güç, performans

TEKNOLOJİ >>

60 EKONOMİK FORUM l Kasım 2011

YÜKSEK

TE

K N O L OJİ

Türkiye’ninyüksek teknoloji

ithalatının genel ithalatıiçindeki oranı yüzde 7,7 iken,

ihracat içindeki oranı ise yüzde1,5’dir. Yüksek teknoloji alanında

her yeni ürünle birlikte hız,kapasite, güç, performans vb.özellikler artarken bir önceki

ürünün yarattığı faydanınyetersizliği ortaya

çıkıyor.

Hazırlayan: Dr. Atilla YARDIMCI (TOBB Bilgi Hizmetleri Daire Başkanı)

yüzde 1,45 kadarı yüksek teknoloji sektörlerinde üretim yapıyor. Kapasite raporlarına göre

firmaların yüzde 20,08’i orta yüksek, yüzde 30,13’ü orta düşük, yüzde 48,34’ü ise düşük tek-

noloji sektörlerinde faaliyet gösteriyor. Bu verilerin sonucunda Türkiye’de öncelikle temel

eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ait malzemelerin imalatı, bilgisayar,

elektronik ve optik ürünlerin imalatı, hava ve uzay araçları ve ilgili ma-

kinelerin imalatının desteklenmesi gerektiği ortaya çıkıyor. Bunun

yanında orta yüksek teknoloji sektörlere bakıldığında Türkiye’nin

rekabet edebilirlik açısından bazı avantajlara sahip olduğu görü-

lüyor. Bu sektörlerin üretim süreçlerinde ihtiyaç duydukları tekno-

lojik kapasite artırımlarının ülke içindeki kaynaklardan sağlanması so-

nucunda hem yüksek teknolojinin gelişmesi hem de Ar-Ge faaliyetle-

rinde artış olabilir.

Ülkelerin yüksek teknoloji ürün ithalat ve ihracatları ve genel içindeki oranları Tablo II’de

özetleniyor. Tablo, ihracat ve ithalatı arasındaki pozitif farkın büyükten küçüğe sıralı dü-

Kasım 2011 k EKONOMİK FORUM 61

TEKNOLOJİ �

NACE Kodu Açıklama Kapasite Raporu Sayısı

Yüksek teknoloji 894 (%1,45)

21 Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ait malzemelerin imalatı 126

26 Bilgisayar, elektronik ve optik ürünlerin imalatı 736

30,3 Hava ve uzay araçları ve ilgili makinelerin imalatı 32

Orta-yüksek teknoloji 12,422 (%20,08)

20 Kimyasallar ve kimyasal ürünlerin imalatı 2,903

25,4 Silah ve mühimmat imalatı 156

27 Elektrikli teçhizat imalatı 1,974

28 Başka yerde sınıfl andırılmamış makine ve ekipman imalatı 5,167

29 Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı römork imalatı 1,590

30 Diğer ulaşım araçlarının imalatı, (30.1, 30.3 hariç) 199

32,5 Tıp ve diş hekimliği aletleri ve sarf malzemeleri imalatı 433

Orta-düşük teknoloji 18,646 (%30,13)

18,2 Kayıtlı medyanın çoğaltılması 9

19 Kok kömürü ve rafi ne edilmiş petrol ürünleri imalatı 511

22 Kauçuk ve plastik ürünler imalatı 4,739

23 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı 4,305

24 Ana metal ürünleri imalatı 2,093

25 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı, (25.4 hariç) 6,578

30,1 Gemi ve teknelerin yapımı 208

33 Makine ve Ekipmanların kurulumu ve onarımı 203

Düşük teknoloji 29,910 (%48,34)

10 Gıda ürünlerinin imalatı 10,817

11 İçeceklerin imalatı 472

12 Tütün ürünleri imalatı 27

13 Tekstil ürünleri imalatı 6,012

14 Giyim eşyasının imalatı 4,057

15 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı 1,004

16 Ağaç, ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç) 1,828

17 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı 1,120

18 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması (18.2 hariç) 1,097

31 Mobilya imalatı 2,723

32 Diğer imalatlar (32.5 hariç) 753

TOPLAM 61,872

Kaynak: Sınıflandırma EUROSTAT, hesaplamalar TOBB Sanayi Veritabanı kullanılarak yazar tarafından yapılmıştır.

(*) Bir fi rmanın birden çok sektörlerde kapasite raporu bulunabileceğinden genel toplam farklı çıkmıştır.

TABLO I: Teknolojik Yoğunluğa Göre Türkiye İmalat Sanayinin Dağılımı (*)

vb. özellikler artarken bir önceki ürünün yarattığı fay-

danın yetersizliği ortaya çıkmaktadır. Bunun sonucunda

yüksek teknoloji ürünlerinin bir kez üretilmesi yeter-

li olmamakta, Ar-Ge faaliyetleri ile sürekli olarak iyi-

leştirilmesi ve geliştirilmesi için çalışmaların yapılma-

sı gerekmekte. Dünya genelinde teknolojik ürün ve ye-

nilik konusunda söz sahibi olmuş ülkelerde genellik-

le bu aşamada devlet destekleri etkili olmakta.

TÜRKİYE’NİN İLERİ TEKNOLOJİALANINDAKİ YERİ

EUROSTAT tarafından Mayıs ayında yayınlanan “Av-

rupa’da Bilim, Teknoloji ve İnovasyon” başlıklı raporun

üretim ve rekabet edebilirlik kısmında, üretim faali-

yetlerindeki teknolojik yoğunluğuna göre sektörler

yüksek, orta yüksek, orta düşük ve düşük

olarak 4 grup altında toplanmıştır. Tab-

lo-I’de yapılan bu gruplandırmada

firma dağılımı yer alıyor. Bu istatistik

TOBB tarafından onaylanan kap-

asite raporlarından yararlanılarak

hazırlandı. 54 bin firmaya ait yaklaşık

60 bin kapasite raporundaki bilgileri ba-

rındıran TOBB Sanayi Veritabanına http://sa-

nayi.tobb.org.tr adresinden ulaşılabilir.

Tablo-I’den görüleceği gibi firmaların sadece

zenlenmiştir. Türkiye’nin yüksek teknoloji ürünü ithalatı

10,560 milyon euro iken, ihracatı 1,301 milyon euro’dur.

Yüksek teknoloji ithalatının genel ithalat içindeki

oranı yüzde7.7, ihracat içindeki oranı ise yüzde1.5’dur.

Tablo incelendiğinde yüksek teknoloji ürünlerinin it-

halat ve ihracatı arasındaki pozitif farkın en yüksek ol-

duğu ülkenin Çin olduğu görülmektedir. Bunun ya-

nında Ar-Ge ve yenilikçi faaliyetlere önem veren ve

bunları destekleyen ülkeler üst sıralarda yer almakta.

Ancak İrlanda ve Macaristan gibi ülkeler özellikle bi-

lişim teknolojilerinin ihtiyaç duyduğu donanım üre-

ticilerinin dağıtım merkezlerini kendilerine çekerek,

yüksek teknoloji ihracatlarında artış sağlamışlardır. Hava

ve uzay araçları üretimi sayesinde Fransa’nın, eczacılık

ürünlerin üretimi konusunda İsviçre’nin, bilgisayar, elek-

tronik ve optik ürünlerin imalatı konusunda Alman-

ya’nın yetkinlikleri kendilerini üst sıralara taşımıştır. ABD

Başkanı Obama 24 Haziran’da katıldığı bir toplantıda,

istatistikleri dikkate alarak, geçmişte dünya genelin-

de kullanılan birçok yüksek teknoloji ürününün

ABD’de üretilmiş olmasına karşın, bu konudaki li-

derliklerini kaybetmeye başladıklarını ifade etmiştir.

Bunun sonucunda da başlangıçta 500 milyon dolarlık

bir paket hazırladıklarını vurgulamıştır.

Bilindiği gibi 6 Eylül tarihinde yayınlanan Baş-

bakanlık genelgesi ile Türkiye’nin ihtiyaçlarının yer-

li ürünlerden karşılanması ve kamu ihalelerinde

yerli ürün üreten firmaların teşvik edilmesinin sağ-

lanması isteniyor. Aslında bu genelgenin bir adım

sonrası ise yüksek teknoloji ürünlerinin öncelikli ola-

rak yerli kaynaklardan temin edilmesinin zorunlu hale

getirilmesi olabilir. Bu amaçla başlatılan eğitimde FA-

TİH Projesi kapsamında ihtiyaç duyulan taşınabilir bil-

gisayarların ülkemizde üretimi, yerli otomobil yapı-

mı ve son günlerde gündeme gelmeye başlayan yer-

li cep telefonların üretiminin de hayata geçirilmesi

ülkemiz için büyük kazançlar sağlayacaktır.

�TEKNOLOJİ

Ülkeler

İthalat Fark İhracat

Milyon Avro Toplam ithalat içindeki oranı Milyon Avno Milyon Avro Toplam ihracat

içindeki oranı

Çin 213,319 27,7 45,198 258,517 26,6

Güney Kore 44,864 17,2 31,438 76,302 28,2

Japonya 65,152 12,6 21,208 86,360 16,3

Singapur 64,418 29,6 19,435 83,854 36,5

Almanya 107,370 13,3 14,934 122,304 12,4

Fransa 54,037 11,3 12,861 66,898 16,4

İsviçre 17,975 14,4 10,350 28,325 20,8

İrlanda 13,236 23,2 7,520 20,756 24,3

Hollanda 64,794 16,4 5,295 70,089 16,2

Tayland 18,679 15,4 3,401 22,081 18,5

Finlandiya 8,420 13,5 2,945 11,366 17,3

Macaristan 12,705 17,2 2,225 14,930 20,2

İsveç 14,685 12,9 2,187 16,872 13,5

İsrail 4,577 10,3 1,933 6,510 15,6

Belçika 21,533 6,8 268 21,801 6,8

Avusturya 13,263 10,6 96 13,358 10,8

Çek Cumhuriyeti 14,600 15,1 -485 14,115 14,1

Slovenya 1,790 7,1 -585 1,205 5,2

Slovak Cumhuriyeti 4,726 9,5 -2,395 2,331 4,8

Romanya 4,956 8,7 -3,136 1,819 5,4

Meksika 35,468 16,9 -6,160 29,308 14,8

Hong Kong 105,211 39,4 -7,900 97,312 38,7

İtalya 31,010 8,2 -9,243 21,767 6,0

TÜRKİYE 10,560 7,7 -9,259 1,301 1,5

İngiltere 58,018 13,5 -10,787 47,231 15,1

Kanada 31,770 11,4 -11,174 20,596 6,6

Avustralya 15,647 12,0 -12,687 2,960 2,3

Brezilya 17,918 15,2 -14,319 3,599 2,7

Rusya 19,608 10,8 -15,890 3,718 1,2

İspanya 28,491 10,0 -20,524 7,966 4,2

ABD 202,771 13,8 -33,209 169,562 19,2

Kaynak: EUROSTAT Science, Technology and Innovation in Europe, 2011 edition.

TABLO II: Bazı Ülkelerin Yüksek Teknoloji Ürünü İthalat ve İhracat Rakamları

62 EKONOMİK FORUM l Kasım 2011