- 1 -

MEVKUN NUCM

YILDIZLARIN MEVK

MUHYDDN BNL ARAB

Abdullah Th FERAZOLU

KTSAN

- 2 -

SUNU

Kymetli okurlarmz... Hazret-i e-eyh'ul Ekber Muhyiddin-i bn Arab (K.S.)'nun

"MEVK'UN NUCM Yldzlarn Mertebeleri" naml eserini nasipkrlarna ulatrmaya vesile klan ALLAH'a kr olsun, yaratm olduu sonsuz lemlerdeki zerreler miktrnca lemlerin nr kayna, HAK'kn Hbibi, Raslallah Efendimiz Muhammed Mustafa Aleyhisselt Vesselam'a da Selm olsun.

ok sevinliyiz, ok mutluyuz. Zira ok iyi idrk etmekteyiz ki bu gibi Tasavvuf eserleri telf etmek, ner etmek, okumak ve zellikle de okunan nkteleri kavramak, onlarla zdeleerek yaamak ancak ve ancak ok byk bir ltf-u ilh, ikrm- ilh, tevfik-i ilh ve himmet sayesinde mmkndr.

te bu ltf-u ilhye ve ikrama nil olabilenlere Selm olsun. Allah cmlemizi bu yolda daim eylesin. MN'imiz olsun.

Hazret-i e-eyh'ul Ekber Muhyiddin-i bn Arab (K.S.) bu kymetli eserini mehur eseri "FUTUHAT"da gerek mevzsu gerekse konulara aklk getirmek iin bir ok yerinde defalarca zikrederek tantmtr. Adet Futuhat'da anlalamayan mevzularn daha da iyi anlalabilmesi iin bavurulacak eser olarak "Mevk'un Nucm"u tavsiye etmitir. Dolaysyla eyh'ul Ekber Muhyiddin-i bn Arab (K.S.) bu tantmlarnn bazlarn SUNU blmne koyarak eserin muhtevasn yani Eserin tantmn ancak Hazret-i eyh'in yapabileceinin bilincinde olarak sz ona brakyoruz...

Mevk'un Nucm'da zikr ettiimiz herey, bu almann verdiinin ancak bir ksmdr...

lim ve mrifet'in ve bu ikisi arasndaki farkn tahkik edilmesini isteyenlerin zerine, bize it Mevk'un Nucm kitab n okumak gerekir.

Allah'a ait samedn (ebed) tecellde marifetler, hakktlar, ziya srrlar vesireden (doan) bu menzilin tazammum ettiine vakf olmak isteyen Mevki'un Nucm kitabnda bb'l kalb -Kalb'in Felei iinde onu mtla etsin...

Biz bunlar (uzuvlarla ilgili) tam olarak, onlara it, nurlar, menziller, srtlar ve tecelliler ile birlikte, Mevk'un Nucm isimli kitabmzda beyn ettik... Onu, Ramazan aynda, Meriyye ehrinde (H.595. M. 1199) ylnda onbir gnde kayd ettim. O std'tan mstanidir (hocasz okunabilir). Belki stad ona muhtatr. Bu kitap, bir stadn bulunabilecei en yksek makamdadr.

- 3 -

Hz. Raslullah'n iaret ettii gibi, "Salt iin TAM abdest alanlar, sonra iki rek'at rk edenlere, bu iki rek'tta onlara Cennette'ki gklerin kaplar alm olur. Hangisinden isterse girerler" bu ahsa bylece tahareti mkemmel ve srr temiz oluunda uzuvlarn ilemlerinden (cennet kaplar, mertebeler) alr. Uzuvlar iin bu nemli mertebeleri, Mevki'un Nucm kitabnda beyan ettik...

nsandaki ana kuvvetler , sekz tanedir. Be tane hiss kuvvet ve ayrca akl, mfekkire ve hayal kuvvetleri. Bu kuvvelerden mdas , bu sekiz kuvvet iin gardiyan gibidir. Bu kuvvetler her ne kadar ana kuvvetler ise de, bunlarda dierlerinden baka gardiyan ve ktd bir mertebe vardr. Bu nevlerdeki fazilet ma 'lmdur.

Her uzuvda kendisine mahsus bir amel olmas gibi, ilem iin dah, kevn'den yana kendisine mahsus bir netice vardr ki ona keramet ad verilir. Bunu intc eden, bu ilemin hlidir. Mkellef uzuv ve bu uzva mahsus olan ilemin hli, bu kerametle mnsibdir. Mevki'un Nucm kitabnda bu kerametlerin fasllarn zikr ettik; onun mertebelirin ve intc ettii eyleri beyn ettik. Bunu "mnsebet" zere bina ettik. Zira mnsebet, lem'in varlnn ve lemden mucizelerin asldr...Onun yan ilemin, Hakk'dan yana bir neticesi vardr ki MENZL adn alr. Bunu da bu ilem'in makam intc etmektedir. Bu menzil dah, Allah'n indinde sorumlu uzuv ile balantldr. Bu uzva mahsus olan makamn tafsilt eit eit menzilleri birinden ayrr. Btn bunlar bize it Mevki'un Nucm kitabnda beyan ettik. Bu kitap, talebe iin hoca yerine kim olur. Talebe gle urad zaman, std da bu kitab eline ald alp onu Mrifet'e hidyet ettirir. Bu, doru yollu,faydas byk, cirmi kk bir kitaptr.

Kur'n; Allah kelmdr. Bylece, Allah'n kelmnda Vhid, lfz bulunduundan bunun hkm bundaki lafz itirak sebebi ile Ehadiyet hkmndedir. Vah id, Allah'tan baka hi kimsenin isimlenmedii Allah ismi gibi olur. Allah'a mahsus bu tenzhden ortaya kan bu menzile mteallik eyden de, Mevki'un Nucm kitabnda zikrettiimiz marifetler hsl olur...

M. bn ARAB

- 4 -

HAK'tan niyazmz, Hazreti eyh'in bu eserinin seyr-i slk

okurlarmza ve cmlemize rehber olmasdr... ALLAH, bu hakki yolda siz okurlarmzla beraber cmlemize kabiliyet,

samimi niyet, gayret, himmet, tevfk ve inayet nasib etsin. Kolaylatrsn, hazmn versin. lmiyle aml olan "MUHAKKK" m'min olmay ALLAH (C.C) herkese nasip eylesin. Raslullah Efendimizin, Ashabnn ve evldlarnn halleriyle cmlemizi hllendirsin...

Yaynevimiz KTSAN'a da bu kymetli zevt- kiram'dan olan ztlarn eserlerini hatasz olarak yaynlamay ve bu eserlerin ksmetlilerine ulamalarna vesile olmay dam nasb eylesin.

Raslullah Efendimiz Muhammed Mustafa Sallallahu Aleyhisselm'a zerreler miktrnca Salt-u Selm olsun..

Gzide Al''nin, Ashab Kirm'n, Raslullah evld olan bata Abdulkdir Geylni (K.S.) hazretleri, eyh'l Ekber bn'l Arab (K.S) hazretleri olmak zere tm zevt- kiramn, ALLAH ilminin nasipkrlarna ulamalarna vesile olan kardelerimizin, hrete intikl eden okurlarmzn ve tm m'min kardelerimizin rhaniyyetleri iin

EL-FATHA. KTSAN

- 5 -

MEVKUN NUCM

Hamdler Hayy ve Kayyum olan ALLAHa mahssdur. yle ALLAH ki; sabit ve gezgin olan yldzlarla yemin eden, yce

mevkilerden balayarak yldzlarn altndaki cisimlerin karanlnda gizlenmi ruhlara Rabbani hikmetleri balayan, rsum ve himmet ehl arasnda ok aydnlatc hakikt nurunu yadran, hibir arta balanmakszn diledii kuluna hikmeti verendir.

zellikle HKMET, diledii kullar iin takdr ettii bir rzktr. "O" ALLAH Aliym ve Hakiym'dir. Allah'n salt beyaz cevher ve yeil zebercedin zerine olsun. yle cevher ve zeberced ki, yerleri ve gkleri dolduran nr ve onlar

aydnlatan k Sahibidir. Ve mm- Ezher, tevbe-i efhar sahibi, iksiri devlet ve Kibrit-i Ahmer

olan MUHAMMED BN ABDULLAHdr. yle ahsiyet sahibi ki ma'sm- pak ve seilmi Neb'dir. yle Nebki, Kadmin huzurunda Yce Makamda daha kinat icd ve

hibir ey taksm edilmeden, kendisine Hilfet Sanca verilendir. Artk planlandrlan ve cisimlendirilen lemde zdrap ve ihsan srr- ile

zahir oldu. Ve bu lemde Yce Rabbi ve Mucidiyle ecel-i merkumu zamanna kadar hi kimseyi dost edinmeksizin yaad. Sonra, bu tertib ve cisimlerden oluan lem den Kerm Mucidine dnd.

Ki, bu dnmn Mabdundan hibir ekilde ayrlmakszn gerekletirdi.

Ve "O" Neb kendisinden sonra srr ve anlay ehl olan 'r'y mamet Sancan emnet olarak terk etti.

Artk mamet Sancan asil ve erefyb olanlar ve ilh yaknla erenler nbetleerek alrlar.

Nbeti bu surette devr alp vermeleri, Kyamet gnne kadar srecektir.

yle MUHAMMED bin Abdullah Sallallh Aleyh ve Sellem ki Nbvvet ile Velayeti birletiren sekin ve merhametli babaya benzeyen felek trabiyi devrann hatmedendir.

- 6 -

Sallallh Aleyhi ve Al lh Efdale Saltn ve Selleme E'mmete teslimin emm ba'du.

Ey Akl selim sahibi ve gzel sfat ve ahlakla sslenmi Dostum!.. Ben MEVK-UN NUCM adl Risalemi dorular aratran, engin

idrk sahibi olanlar, ilimde zirveye ulaanlar ve ieceini ayn saf iyeden ienler veya ieceini kfur ve tesnim ile kark ienler iin yazdm.

Bu Risalede bahs mevzu olan Yldzlar idrk sahibi olan aratrmaclar iindir.

Uhlet ise, ilimler ve ahlklarn srlarna vkf olup o ilim ve ahlk mucibince kendisine eki dzen veren, Rabbn terbiye ile yetien Hakmler iindir.

Ve ben bu Risalede ahmak olanlar ile Hakkn srarla arayanlar arasndaki mnakaalara cevp vermekten de geri kalmyorum.

Usul ve Fur'da muhalif olmayanlar hakknda necat ve hilmi elde etmekle hkm ettim.

Muhalif olanlar ise, izmi olduklar hayat safhalarna neyi ilemilerse onunla, onlar hakknda hkm ettim.

Yldzlara mahss mertebelerden, her bir mevk iin mhrleyici ve mhrlenen gzel tedbir alc yamurlar vardr.

Her mevk iin, erefli mefhmlar ve mhrl olmas gerekli olan yldzlarn domas kanlmaz bir gerektir.. Her eyin muayyen bir mr vardr. Ben, bu risaleyi bunun idrk edilmesi iin yazdm.

Kularn kafeslerinden (*) ayrlp gitmeleri ve mahede bahesinde dostlarna kavuup dudak dudaa konumalar da bize mrn snrl olduunu tasdik ediyor.

Rabbani kef ve lh mhadede vukuf sahibi olan; lim ve Ariflerin huzuruna ulatrmaya vesile olmasn temenni ederek yazdm.

Mutlak dorularn sahibi, her eyin mucd'i her eyin yok edicisi, her eyde kudretiyle tasarruf eden, her eye hakm olup hibir eyin "O'na hkim olamayaca Zt ve mminlere efkat ve merhametle muamele eden Ezel ve Ebed Sultnn rzasn celb etmeye bu risalenin vesile olmas iin telifine c'ret gsterdim.

Not: Kudan maksat "Ruh", kafesten maksatda "beden'dir.

Bu risle, gne misli klar yayar oldu. Seyr edilmesi doyumsuz baheler gibi kendisini tem edenlerin her birine ayr ayr hazlar takdim eder.

Bu risalenin nurunun ulelerini ve ieklerinin gzelliklerini; ancak ana, baba, yr, yaran ve vatann terk ve Hakkn rzsn kullardan tecerrud

- 7 -

edilmi olarak taleb edenler elde edebilirler.. O halde, btn kondurulmu snrlar kaldrp yakanlar, baharlar usuz

bucaksz konaklara vsl olmak iin binek edinenler, beden karalarnn avazn her eyin en doruuna ulatranlar, huzr-u ilhi ye vsl edecek nder ve ieriye almas iin kap kulu arayanlar ve kendi kendisine hem Resul hem de Mrsel olanlar iin Rab'lerini bilmek talebi kalblerinde "O'nu bilmeye davetisi olmutur" hkm verilmekten baka sylenecek bir ey kalmyor.

te bu risale byle olan kimseler iinde bir Rehberdir.. O kimselerden biri de temiz zhid ve fazilet sahibi olan Ebu

Muhammed bin Abdullah bin Nadr Abdullah Habeil Harranil Temm, vakfa-ki tlim esnasnda ALLAH ona sddklra has olan tevfkni versin bana "Allah'a kalb-i selimle kavumann mans nedir?" diye sordu..

ALLAH, bizlerin herbirine ulalmas g olan hikmet ilmiyle ihsanda bulunsun.

AMN Biz Kitabn ana konusunu gelecek blmden sonra yazacaz. Ancak,

bu gelecek ksmda bu kitabn yazlmasna sebeb olan ynlendiricileri izah edeceiz..

Srat- Mstakime insanlar ulatrmak ancak "Hd" olan Allah'a mahss'dur.

yle ise biz dim Allah'tan bizi slm zerine dosdoru klmasn temenni ve niyaz ederiz.

AMN

- 8 -

KTABN TELF SEBEB Vakta ki ALLAH Subhaneh bu kitabn vcda kmasn diledi ve

kerem hazinelerinde ki bereketli halka diledii kulun eliyle hediye vermeyi irde etti, kervanlarn Mrsiliyye'den Murebbiye'ye uzanp gitmelerine sebeb olacak hareketle kalbimi hareketlendirdi..

Artk ben de devenin palanlarna binip en temiz ve erefli bir toplulukla yola koyuldum.. Bu yolculuk 595 senesinde gerekleti.

Dndklerimi gerekletirmek iin ne zaman ki Murebbiye'ye vardm, yce Ramazan ay hilliyle beni karlad. Ramazan erf'in kna dein orada Ramazan aynn geceleri benimle dostluk ederek musafah etti..

Bylece bana Ramazan- erf'in bereketiyle orada hereyi kolaylatran As-y Musa misli bir as verildi.

Madem ki bu ay beni bu kadar bereket ve ihsanlarla karlad artk ben de zikr ve istifar en iyi arkada ve en gzel enis edinerek zikr ve istifar etmeye baladm.

Allah'n yceltilmelerine zin verdii evlerde huu ve havf ile hereyle alkam keserek Allah'a huu ve havf ile ibdet etmekle megul iken, Allah Subhnehu, kalbime ilham elisini kasd ettiim telifi yapmam teyid ettirici olarak gnderdi. Artk Ramazan- erifin on nc gn olmutu..

Evet, bu ayn faziletini bilen Allah'n slih kullar, o ayn gndz ve gecelerini Allah ve insan haklarna riyet ederek kulluk vazifeleriyle megul olanlar Ramazan- erf'in feyz ve bereketiyle byk kazan elde ederler.

Allah'n bana ltfettii ilhamn mislini takva sahibi olan Abdullah El Habe'ye ryada gstermesi yapmak istediim telifi yazmam iin ikinci bir te'yd olmutur.. Zira, ryas ilhamma muvafk olmutu. yle ise bu bir tevfuk- ilhidir.

Daha sonra, bu kitabda bahs edilecek hikmetler ilhm- ilhi eseri olarak, gnlme en gzel bir tarzda manzume olarak dodu.

Bata belirttiim gibi... "ALLAH" DLED KULUN VASITASIYLA BU KTABI BR HEDYE OLARAK VCDA GETRR.

te btn bu olan bitenlerin esnasnda bu kitabn aa kmasna beni vasta kldn idrk ettim.

Bu hikmetlerin bekisi olduumun ve tayin edilen planda bana tasarruf etme yetkisinin verildiinin uuruna vardm.

Ey Aziz!.. Allah'n sonsuz ltfuyla o kitabn ruhu kalbime dkld ve irdemin

semsnda Allah'n yardmyla nurlar saan dolunay dodu..

- 9 -

Bylece, akl- ruhi bu kitabn tasnifini kabullendi. Ayrca onun te'lf edilmesine sebeb olan davet ediciler gitgide oalnca bu te'lf in yazlmasnn terk edilmeyecek bir hakikt olduunu grdm ve kitab te'lf ettim.

Rh-u fikri, kitabn yce keyfiyetini ve emsalsiz nazmnn gzelliini tefekkr ederek kitab mertebeye taksim ederek tertibledi. Bu tertibi en salim slbu seerek slk etti.

Birinci Mertebe: NAYET MERTEBE sidir. O da TEVFK'tir. kinci Mertebe: HDYET MERTEBE'sidir. O da TAHKK LMdir. nc Mertebe: VELAYET MERTEBE'sidir. O da Sddklarm

Makamna ulatrmaya vesile bulunan SALH AMEL lerdir. Gzel szler ALLAH'n katna ycelirler. Bu Mertebeyi Dokuz Felekte cereyan ettirdim. yle dokuz felek ki, merkezleri olan ekim alanlaryla fezada dolaplar

gibi dnp dururlar.. Bu (dokuz) feleklerden ; SLM'dir. Birinci, drdnc ve yedinci

felekler. Bunlardan de; MN'dir. kinci, beinci ve sekizinci felekler. Bunlarn dier de; HSN'dir. nc, beinci ve sekizinci

felekler. slm olan felekler, bdayet yldzlarnn doduu yerlerdir. Dier feleklere gelince onlar ise nihayet ehlinin doulardr., yle ise

felekleri yle zetleyebiliriz.. slm' Felekler Cismni'dir. mni Felekler Nefsan'dir. hsni Felekler Ruhandir. hsni Feleklerin her birisinin snd ve baland kalasn ihsni

Feleklerin her birisinden sonra zikr ettim. Her bir mertebenin birinci hillini her ayn son gnnde ki hilli

kldm.. NOT: Yani her bir mertebenin bir balangc ve sonu vardr. Burada eyh- Ekber

mertebeleri Kmer-i aylara benzetmitir. Nasl ki Kmer-i aylarn balangc ve sonu Hilalin domasyla belli oluyor. Bu mertebelerin de her birinin kendisine has birer almetleri vardr. Bu almetlerden biri o mertebenin balangcn ve dier bir almet ise, sonunu gsterir. (Mtercim)

- 10 -

Yine her bir Mertebenin ikinci Hillim btn afatlardan gzetilen Hilli yaptm. te bu iki makamdan dolay, her bir mertebe iin iki hilli mnasib grdm.

Beinci feleki sekiz nurla merreftendi.. Bu nurlar grsel ve gayb olarak dier sekiz felekte yzerler ve slm' mevki'nin nc mertebesine devran ederler.

Daha sonra bu kitab gzel bir faslla bitirdim.. Bu Faslda Yldzlarn yerlerinden ve delillerle tertipleyerek mulak meseleleri izah edici srr ehlinin dou yerlerinden bahsettim.

Bu izahlarda u yolu kasd ettim; nesir ve nazmen bu kitabda geen kokular kemli vuzuhla akladm ki benden bakasna bu kokularla alkal ihtiyatan istina etsin.

Allah'n ltfu keremiyle aynen kasdettiim uslbla bu kitab vcda geldi.

Ey Aziz!.. Ben bu kitab ve dier eserlerimi Mabud-u Zini'nin meleklere ilk

ettii hikmetleri direkt kendisinden telakki ederek yazdm. ALLAH'n Rahmetine muhta kul dedi: Vakfa ki kitab ve fasllarnn tertiblenmesi bitti ereflendirmeme

vesile olan minbere kp ehli tevfk ve ilimler deryas zevata zeki ve mbarek olum olan Bedreddin tantmaya ynelerek kalabalk bir topluluk huzurunda u dizeleri irticalen okudum..

Biz Vucd-u Ebedin (kudretiyle zahir olan) srr- ezeliyiz. Biz, ykselmekle Makam- Kudsiye'ye eit olduk. Bize balananlar,

Bedr-i Habei'nin sr Nardr. Biz onu zeki reislere eli gnderdik. Yazdm kitabla (yle kitab ki okuyucusunu) iinde ki ilimlerle sahibul

hikmet ztlara muhta brakmaz. Bu kitab, insanlara varlklarnn sebebi olan amellere kavumaya

rabet ettirir. Ve en son ulaabilecekleri ahlk makamlara onlar ynlendirir.

Halbuki lemde yce ve dk btn varlklarda Zt-i Esmalar tecelli eder. nsanlardan o isimlere imn edenleri o isimlerin hayatyla hayatdar olurlar. Ve o isimlerden i'rz edenler hibir eyi elde etmeyen (hsran ehli olurlar),

MUHYDDN BN'LARAB

- 11 -

KTABIN FHRST Birinci Mertebe: nayet Tevfki hakkndadr. Tevfkin birinci mevki'nin unvan lem-i ehdet'te tedbirci olan

mm'n kalbine vki olan inayet yldzdr, O kalbin her tarafn rerek kapatr. Bu da SLM olan Feleklerin ilkidir.

Vifki olan birinci Matla'n unvan lem- Ceberut ve lem-i Melekt'da tedbirci olan mm'n nefsiyle doan ayn son gnnde ki hill ki, o kalbe labet eder.. Bu da MN olan ikinci Felek'tir.

ilhi olan birinci matla'n unvan lem-i Rahamt ve Rahabt berzahinde mutasarrif olan Kutbun burcunun domasyla gzetilen Hill'dir. Hill hem vermeye hem de engellemeye sebebdir. Bu da, HSN olan feleklerin ncsdr.

kinci Mertebe: Hidyet Mertebesidir. ilmi olan hidyet yldzdr. Bu yldz hidyetin kabulne sebebdir.

Bu da SLMI olan feleklerin drdncsdr. Yani, Ayan olan matla'larn ikincisinin nvan lem-i Ceberut ve

Melekt'ta mdebbir olan mmn zatiyle doan ayn son nc gnn hillidir. Bu Hill'de hidyetin kabulne sebebdir. Bu da MN olan feleklerin beincisidir.

Bu hill kuds sekiz nuru aydnlatr..' Onlar ise, Gne, Hill, Kamer, Bedir, Sabit Yldz, imek, Ate ve Src'dr.

lh matlalarn birincisinin Rahamt ve Ceberut berzahinde kutbun ruhu ile doarak ykselen hilldir. Bu Hill Hidyet ve sapknla sebebtir. Bu da HSN'n Feleklerinden altncsdr. Hemen ardndan nsiyet ettii karasn zikr edeceiz..

nc Mertebe: Velayet lminin Mertebesi'n. ilmi olan mevkilerin ncsnn unvan; lem-i ehdette mdebbir

olan mmn kalbiye vaki olan velayet yldzdr. Bu yldz, nehyin yaplmasna sebebdir. Bu da SLM olan feleklerin yedincisidir.

Bu Mevkide; ayn zamanda mn- hill'n matlalarndan olan Beinci Felekteki sekiz nr'un felekleri de vardr. Bunlarda srasyla; itme Felei, Grme Felei, Lisn Felei, El Felei, Karn Felei, Fere (Tenasuf) Felei, Ayak Felei ve Kalb Feleidir.

Ahlk olan matla'larn ikincisinin unvan Melekt ve Ceberut ilminde

- 12 -

mdebbir olan immn nefsiyle doan ayn son gnnn hill'dr. Bu hill'da nehy sebebdir. Bu da MN olan feleklerin sekizincisidir.

lhi olan matla'larn ncsnn unvan Rahamt ve Rahabt berzahnda Kutbun burcuyla doan, gzetilen Hill'dir. Bu hill, zengin ve fakirlie sebebdir. Bu da HSN olan feleklerin yedincisidir. Hemen onun peinde unsiyet ettii kalasnn zikri gelecektir. Ve btn bu szlerden sonra da kitabn son faslnn zikri gelecektir.

ALLAH'n Rahmetine muhta olan kul dedi ki; nAllh yazdmz bu tertib ve taksm ayn zaman da kitabn

fihristi olur. Varlklar icd eden Mucd-i Ezeli ve Ebediden bize g vermesini

ve yardm etmesini diliyorum.. L havle vel kuvvete ill bil'lahil aliyyi'l-azm ve hasbnallah fil

klli mevtinin ve ni'mel vekl.

BRNC MERTEBE Birinci Mertebe, inyet-i ilhiye vesile klnan tevfk-i lh

hakkndadr. slm-i Feleklerden ilki kutbun kalbinden doan nayet Yldzdr. slm ve imnn ilk kelimesi LlLHELLLLAHdr. BSMLLHRRAHMANRRAHYM Ve Sallallah a'l Seyyiden Muhammedn ve tih ve Sahbhi ve

Selleme teslman kesran. Ey Bedr Mundi'nin arsna sratle ynel ki kendini ktlklerden

koruyasn. Seni Hak'ka, ulatran ni'metlerden tr nankrlerin yapamad kr

vazifesini if et. Sana gelen Hak'kn nr'undan (hikmeti) al. (Bundan sonra) bo

fsltlara meyi etme. Her kim ki kaz-i ilhi kendisini rz- ilhi'den geri brakmsa o

murekkeble yaz yazmay terk etsin. (Madem yle) yle ise lhi Sfatlarla ahlakn gzelletirmeye al ve

(sebeblere gvenmeyi kalben terk ederek) btn nesnelerde (tecelli eden) Allah'n Sfatlarna nazr ol.

D'vet-i ilhiyeye muhatap olduun vakit de kulaklarn (O'nun dndaki arlardan) muhafaza et.

- 13 -

Sen ilhi d'vaya arc olduun zaman szlerinde samimi ol. Cevvad ve Vhibin ikrmlaryla hz almak diliyorsan, Mevl'nn rzs

iin fakr elbisesini kendine giysi edin. Ve, Mevl'nn huzuruna fakr (zell) olarak ktnda "Ey Padih'm

(senden bakasna olan) gvenimi kalbimden kaldr. Ve, "Visal arbn bana kana kana iir, yle arb ki devaml

suda uzak kalanlar ekva ederler ondan.." de. (yle uzak kimseler ki) ay ieinden baka yiyecek grmediklerinden

tr uzun bir mddet azksz olarak akn kalmlar.. T ki ok knayanlar ac ve zdraplarla lnceye ve dmanlk atei

snnceye dein.. Sen onlara Rahmet az olmaya devam et. insanlar dallet ehli olup da inayeti ilhi ile: hidyete geldikten sonra,

mrid olmalarna arrlar. l olup da dirilenler hi phesiz yok olmaktan uzaklarlar. Musa'dan bakas Tr dann eteklerinde ki Eymen vadisinde nleyn'i

(ayakkablarn) karmad. Evet, (ayakkabs) nleyn'i kartlan kimsenin szleri doruluk rtbesine ular.

Eer sen Haemi'nin vrisi isen, o verasetle doruluk yolundan git. Ve, papularn giyin.. Zira, papularn giyinmeyen kimse ukurlu bozuk yollarda kalr.

Ve papularn giyin.. Zira, ukurlu yerlerde papucunu giyinmeyen kimse nasl yolculuk edebilir.. (1)

Dikilmi elbise ile dikilmemi kuma acaba eit olabilir mi..??? Hak'kn Kudret eserlerini bu lemde mahede edemeyen kimse

heiktadr. Kalb de vki olan kuds bineklerde (ilhamlarda) (nefs ve eytan'n)

hilelerini grdn anda, o hileleri lhm-i Rahmni'den temyiz et. lhamlarn ilk geliin de srr'n srrlarla gizlice konutuu anlarda (ilham

eseri olan) ilimleri tertible, (1) Btn bu anlatlan eyler, nefs muhasebesinde kullanlan sluplardr.

"Papu'tan" maksd, ilim olmas gerekir.. Zira halkn iine girdiin zaman bilgi silhn kuanmak gerekir.. T ki insanlara doruyu yanllardan ayrd etmeye sebeb olsun.. Allah'n huzurunda ise, Hazreti Musa gibi papularn karmas gerekir. Zira, O huzurda bilginin fideden ziyde zarar olur. (Mtercim)

Ve heran gelmek ve gitmek zellii bulunan her srrn vehminde ilimleri gzet. (1)

Ve klb'e gelen ilhamlar sekr hlinde iken meclisinde bulunanlar ve bulunmayanlara hemen datma!. (2)

- 14 -

Eer sekir hlinden intibah ederek dnn sana balanrsa, hazr ve gib olanlar arasnda ayrm yap.

Kheylan ile vahi eeklerin birlikte olduu zamanda develere binmekten sakn. Yani, sr'tle gelip giden bir takm ilhamlar ile srarla tekrar tekrar ayn gelen ilhamlarn ikisini brakp nefsin holanaca, kymettar surette gelen eytan'n hilelerine binmekten sakn.

(1) Kalb'e vk olan her vehm ve ilham da bir ok hikmetlere anahtar olabilecek srlar vardr.. Sakn hal. Klb'e gelen bu tr ilhamlar bo ve abes eylerdir diye kulak ard etme!. unu bilmek gerekir ilimler y bilinenleri tertibleyip o tertiple bilinmeyenleri aa karmakla elde edilebilir. Veya direk ilhamlarla gelir. Sofiler ikinci kk tercih etmilerdir. Yalnz ilhamlar slm lleriyle lmek arttr.

(2) M'min, yapaca ilerde teenni ile hareket etmek zorundadr. Teenni ise, yapaca iin Allah'n emirlerine uyup uymamasn lmeye sebeb olur. Zira m'min irde ettii ii yapmak iin sr'tle Kur'n'a ve Raslullah Efendimizin Snnetlerine bavurur ve onun izni dairesinde yapaca veya yapmayaca ie teebbs eder. Konumakta bu durumdadr... yleyse klb'e gelen ilhamlar konumadan nce Kitb ve Snnet ve icm-i mmette mracaat etmek zaruridir. Mtercim.

Seni, o yarn ykseklikleri, hedefine ulamandan alkoymasn. Ve, o yar glkle elde edebilen mhimmatn kazanmaya sabrla alarak elde et.

Ve (Omhimmatlara ulamak iin) ba gzn, gnl gzne balayarak sana hikmetleri balayan Zt'n kereminde tefekkr et.

Ve o hikmetlerin kabul grlmesindeki hkm de, O Zt'a nisbet et ki, dayana olan kimse olasn. Yani, olan biteni kendine nisbet etme.

Bu makamla alkal akladklarm hususunda, bakalarnn szleri, seni aldatmasn. Zira Hak, karmakark duruma giren kalbe nida etmi. Yani, hakikte ermek; Tevhd-i Kble etmek lzmiyetiyle gerekleir. Tevhid-i Kble ise, itimd edilen zatlardan birisinin szleriyle amel etmek suretiyle oluur. Amma bir ondan, bir bundan seyr-u suluk hususunda ihtilf gerektirecek tarzda Hakk'n nidasn anlamaya engeller oluur. Ve bu makam dernidir. Nasl ki, kheylann olmad yerde hi kimse o asil at, emsali bulunmadndan dolay tanyamaz...

yle ise iddetli rzgrlarn getirdii ilim ve hlle Hak'la ol. erken Hak'kn sfatlaryla vasflan. Amma, Hak'kn zatiyle Hak'la olmaya

kalkma!.. Zira, varln Hakk'n varlna mukayese etmek bizzat mhl bir

kyaslamadr. "O"nun Zt'n bilmek arzu ve sevgisini tama. Zira, muhiblerin

kalblerinin susuzluu iddetlidir. Hasret gerektirecek bir eye ak olan kimseye kalbin harareti dima o

eyden ikyeti olur.

- 15 -

Muhabbet ettiin Zt'a ayrlk gzyle bakarsan, kulluk hikmetini bilirsin.

Ve hazm etmenin, tembellik, sulhun ve celladn hikmetini de bilirsin. lemde ki ztlk hikmetini, saylar az olan hikmet sahiblerinden bakas

gremez. phenin byk dz kayalarn aala vurana bak!. Ve, byle yapan

gen adam diyet alandr. O genci mklen zmleyen dost edinirsen, atelemekte kendine

onu tetik gibi bulursun.. Su, rh iin ilim azdr.. Cisim, ate iin azk gibidir.. Su dnya yurdundan gelip geerse, hretin iin onu bulamazsn. Velevki onun atei yatakta len kimsenin sertlemesi gibi, geceye

dein devam etmede. Sen hr irde sahibi isen, ben sana yle srlar akladm ki, o srlarla

tetii ateleye bilirsin. Her kim ki Hak'k ilmi zevk ile bilirse onda tuyanla hidyet birlemez.

yle ise habb-i kef cihetiyle kendisine gelen kimse, uyku lezzetinin ne olduunu bilemez.

Allah Rasl Aleyhisselm gibi. Zira, o Rasl'n kalbinde uyku denen ey mevcd deildi.

ayet ekin tarlada olgunlarsa, insanlar o ekinin hasadyla megul olurlar..

Veyahud dman ordular bir kal'aya girse o ahali cihada sratle balar..

Allah iin syle ey halilim!. Hi halis ipekten yaplan dek ceviz aacna benzer mi?

Hayr! Aynen ylede kendisine ynelmemiz emredilen Zt'n katnda iyilikler ktlkler gibi deildir.

Senas yce ve esmalar mukaddes Rabbimiz yle buyurdu: Benim muvaffakatiyyetim ancak Allah'n yardtmyladr.

(Hd Sresi, yet: 88) Allah Subhaneh bu yette kula verdii tevfk-i, Zt'nn esma, sfat ve

fiilleriyle balants olan sm-i Azam "ALLAH" lafza- celline nisbet etti.. Niye?. Zira, Lafz- Cell taalluk iindir, tehalluk iin deildir. Yani, lfza- cell

- 16 -

kul baz alarak belirli bir ahlk elde edemez. Fakat Esm- Hsna'nn her birisinde iaret edilen ahlkla kul ahlklanabilir.

Bu said yldzn hilalinde naallah Tela tevfk'in lfza- celle isnadndaki gzel hikmetlere iaret edeceiz.

BRNC FELEK Ey necib ve hr olum!.. ALLAH sana muvaffakiyet versin. imdi, Tevffki sana izah

edeceim.. Tevffk; ebedi sa'detin anahtar, Neb- Zinin yolunda slka kulu

vsl edici ve ilh ahlkla ahlklanmas na rehberdir. Tevfk-i ilhi'ye nail olan kii, byk ganimeti eide etmitir. Tevfik-i ilhiden mahrum kalan kimse de hayrn tamamn yitirmitir. Ey Azz!.. Tevfk; kulun alarak elde edecei bir ey deildir. TevfTk, Allah'n kendi huzuruna setii hs kullarnn kalblerine

ilk ettii bir nr-u ilhidir. Kulun kurtuluu ancak Tevfk-i lh ile gerekleir. Kul yce

derece ve mertebelere de ancak Allah'n yardmyla ulaabilir. Tevfk hibe edilen bir srr ve kulun kalbinede kondurulmu bir nurdur.

Kulun rdesi tevfk'in zelliklerini ve hakiktlarn bilmesi itibariyle, tevfkle vasflanmas ve tevfkin kulda peyda olmasnda Allah'n rdesinin balants vardr. Bylece de, kul iin bu irde hsl olur ve o irdeyi kendi kesbi olduunu tahayyl eder.

Halbuki kulun tevfkle vasflanmasnda ki gerek sebeb; Allah Subhneh'nun iradesidir. Fakat kul, kendisini tevfkin talebine sevk eden irdesinin, lhi Tevfkin eseri olduunu bilemedi.

Evet!., ilhi Tevfk olmam olsayd kulun irdesi gerekleemezdi. Zira, kulun tevfki irde etmeside lhi Tevfkdendir. Ancak insanlarn ou bunu bilincinde deildir.

imdi tevfki anlattmz tarzda isbt ettiimizde, insanlar, ancak Hakm, balar yapan ve kula muaffakiyeti veren Zt'tan tevfk'in kemlini taleb edebilirler.

Tevfk'in kemli ne mnya geidiini yle izah edebiliriz: Kulun btn fiil ve hllerinde tevfki ilhinin kula arkadalk etmesidir.

- 17 -

Kulun hlleri yle taksm edilmitir. 1- tikd, 2- Kalbe gelen ilhmlar, 3- Akl ve kalbinde doan nrlar, 4- Mahedeler, 6- Mkafeler, 7- Zahiri ve batini btn fiiller. Netice-i Kelm: Kul, btn hllerinde lhi Tevfk'in kendisine devaml surette

arkada olmasn taleb etmesi, tevfkin keml mnsdr. yle ise, kul zten kendisine verilen muvaffakiyetin artmasn tleb

eder. Yoksa tevfk blnmeyi kabul eden bir ey deildir. Zira, tevfk insanla kim olan mnlardan bir mndr. Mn ise blnmeyi kabul etmez. Tevfke nisbet edilen noksanlk ise, Tevfk-i lhinin kulun her hangi bir fiilinde kul ile kim olmas ve dier bir fiilinde kul ile kim olmamas itibariyledir.

Tevfk-i lhinin kulun btn fiillerine olan beraberlii de ayn anlattmz gibidir.

Artk bu izahlarmzda kulun tevfki Allah'tan istemesinin hikmeti de zahir oldu.

lerde unu da izah edeceiz: Kul Allah'tan tevfki istedii vakitte kulda Tevfk-i lhin yoktu

denilemez. Zira kulun isteme fiilinde yine ilhi muvaffakiyet vard r. Tevfk lfz Arap dilinde muvafakat babndan Tefti babna intikl etmek suretiyle tretilmitir. Tevfk de kulda sudur eden fiillerin peyda olmas esnasnda zten kulda kim bir mndr. Dolaysyla kulla kim bulunan o Tevfk-i lhi kulu, kuldan sudur edecek fiili hakkndaki islm llerine muhalefet etmesinden engeller. Fakat bu engellemesi sadece kendisinde sudur edecek olan fiilde gerekleir. Dier fiilleriyle alkas olmayabilir. yle ise hkm byle olan her mnya tevfk ismi verilir.

Ey Oulcuum!.. Gnahkar kendisi iin meru olan her hangi bir ameli yapmaya

muvafk olursa o gnahkar olmaz. Fakat meru haklarndan herhangi birisine muvafakati

gereklemezse, o zaman slm'a muhalefet etmi olur. Zira kaidedir bir mahal eyden veya onun ztndan bo kalmaz. Tabiatn boluu kabul

- 18 -

etmedii gibi. Kulda yapaca fiilinin mahalidir. Dolaysyla ya o fiil slm'a muvafak veya muhalif olmas zaruridir.

Bazen bir zamanda, kulun yapt bir fiilinde, tevfk kendisiyle kim olduu gibi, ayn o anda dier bir fiilinde kendisiyle kim olmayabilir. Buna misl: Gasb edilen bir evde namaz ed eden musallidir. Zira o salt ed etme fiiliyle tevfk kendisiyle kim olmutur. Fakat ayn anda salt kendisinde ed ettii yeri gasb etmesinden tr tevfk kendisiyle kim deildir. yle ise ayn anda kulda hem tevfk hem de hizlan kim olabilir.

Hizlan ise; Allah'n raz olmad bir fiili kulun talebi zere Allah'n kulda muvaffakiyet vermesine denir.

te bu anlattmz sebebden dolay kul, Mevtasndan tevfk'in kemlini ister.. Bylece de kul, lhi Tevfk'in kendisine btn hllerinde arkadaln istemi olur. Tki kul, hibir fiilinde eriat llerine muhalefet etmesin.

Akladmz tarz zere kulla kim olan Tevfk-i lhi tam ve kmil olursa, artk o tevfk; Hfz- lhi ve ismet diye ta'bir edilir. Yani, byle olan kul, ALLAH'n korumas altnda olur.

Allah Teal vakitlerin aleyhimizde geip gitmesinden ve gafletin neticelerinden cmlemizi muhafaza etsin.

ALLAH, hayrlarla cmertlik yapan Cevd- Mutlakdr. Ey Oulcuum!.. Tevfk: Kul yaratlmadan nce, Allah'n katnda kul iin olan

inyet-i ilhi'dir. Tevfk: Allah kulu icd ve hitb ettii esnada kulun zerine olan

en yce ihsandr. Tevfk'in lhi bir inayet ve ihsan olduuna, Allah'n u buyruu dellet

etmektedir. mn edenlere Rab'leri indinde kendileri iin muhakkak bir

kadem-i sdk olduunu mjdele. (Yunus sresi, yet: 2)

mn edenler daha yaratlmadan nce kendileri iin bu kadem lm-i lhide gereklemitir. Bu kadem de Allah'n kendi Ztna yazd Rahmeti lhidir.

Vakta ki Allah Teal, Kerem sfatyla Ayn- Sabiteleri icd etti ve onlarn varln aa kard, ltfuyla onlarn ihtiyalarn stlendi.

Artk, Allah Azze ve Celle onlar tevfk'in hakiktlaryla donatt ve onlara, O'na ulatrc yollar aklad.

- 19 -

Enbiy'ya melekler, Evliyaya da Enbiy'lar ve meleklere de yarat llar vastasyla aklad gibi.. Bylece onlar gnee giden aydnlk yolu zere hidyeti kabullendiler. Ve Mi'raca vesile olan ykseli kanatlarna binerek uruc ettiler. Artk Tevfk, btn hllerinde onlar yalnz brakmayan sadk bir arkada olmutur. Tevfk onlar Allah'a yaklatran amellere yn vermekten de geri kalmad.

Allah'n rzasna vesile olacak ameller; kalb, nefsi ve duyu organlarna mtevecih muamelattan ibarettir.

Tevfk-i lhi onlar himmetlerinin fevkine varncaya dein ynlendirdi..

Tevfk-i lhi onlar hazreti Cud ve Kerem Makamna indirdi. Onlar o ni'metler deryasnda ve Cennet nimetleri iinde gark

oldular. Ve Tevfk-i lhi onlar istivaya benzer bir makama kard.. O makamda Allah'n onlara, vermeyi takdir kld nimetleri balad.

Btn bu olan bitenlerin esnasnda, Hak'kn onlarn ilerini stlendiini bildiler. Halbuki daha "NSAN" namyla yd edilen bir ey deildiler..

Sonra, onlar iin du etme mahallinde Allah'a szl yaknlklar, o ilerden uzak olduklarn gsterdi. Zira, Allah'n ihsan ettii bunca cesim ve ltif nimetlere kar kr etmeyi irde ettiler. Halbuki kir mekr ve Zkir mezkr idi. Dolaysyla bu hakikt onlar, irde ettikleri szl kr'den engelledi.. Artk kul, btn gcn sarf etmesine ramen, Allah'a hamd ve sena etmekten aciz oldu. Ve, bu hlin senann fevkinde olduunu grdklerinden, aknlk ve hayret makamnda durakladlar... Sonra, insanlar kendilerinden aa kan Allah' vmeleri sena etmeleri, ancak Allah'n kendi fiiliyle Ztn sena etmesi olduunu bildiler.

nsanlarn byle idrk etmelerinin lzmiyetini yazacamz yet dellet etmektedir.

Zaten size az bir ilimden bakas verilmemitir. (sr Suresi, yet: 84)

yle ise, az bir ilim de Allah'n inyetiyle bize balad bir terazidir. ok ilme ulamamz ise bizim iin mmkn deildir. yle ise ilimde okluk iddia edebileceimiz eylerden deildir.

Muhakkik eyh, hereyi inceleyip yontandr. Fakat o, yapt ilerde samimidir.

ddia sahibi ise, o da hereyi inceleyip yontar.. Fakat o, yapt ilerde samimi deildir. Bu makamda Allah Rasl Aleyhisseltu vesselam yle buyurdu;

- 20 -

Senin med ve senan sayamam, sen kendini vdn gibisin. (Eb Davud ve Tirmizi)

Ve Sddk- Ekber'de - Allah ondan raz olsun- bu makamda yle buyurdu;

"Allah' idrk, idrk edilemeyeceini idrk etmektir." Yaratcsn idrk etmeyi kasd edene yle syle!.. "Allah' idrk, idrk edilemeyeceini idrk etmektir. Kim Allah'a

hayretle kulluk ederek yaklarsa, ite o nihayet Rahman idrk edendir. Gerekten Allah' idrk etmemek nusuk semsnda cevelan eden feleklerin dou sebebi olan duha vaktindeki Gne'tir.

Tevfk'in balangc, ortas ve gayesi vardr. Ey Oulcuum!.. Tevfk, her fazilete ynlendirici, temiz sfatlara uiatnc ve gzleri

cilalayan, srlan islah eden ve kalbe hulsiyeti veren btn gzel ahlklarda celb edici olduunu bii.

Tevfk kalbde ki kilitleri aan, kalblerde ki ek ve pheleri gideren, kalblerin varlk hikmetini balayan ve azmet-i lhiyeyi retendir.

Tevfk, kulun istikmeti taleb etmesine sevk eden, esas muharrik ve kulu selmet yoluna ulatrcdr.

Tevfkle vasflanan her kul, hidyete erip doruluk zere olur. Tevfkden mahrum kalan da rezil ve rusva olur..

ALLAH emirlerine muhalif olmaktan ALLAH a snrz. Tevfkin balangc slm, ortas imn ve nihayeti ihsan sana

verir. Tevfkin balangc olan slm, kan ve mal korur. Tevfkin ortas olan imn, nefisleri saptma ve saptrma

zulmnden muhafaza eder. Tevfk'in sonu olan ihsan, ruhu Allah'tan bakasna bakmaktan

engelledii gibi rh'a murakabe ve Allah'tan utanmay balar. yle ise... Nefis, Cennette ehvetlerini yerine getirmekle mutlu olur. Gz, Rahman grmekle huzur bulur. Ruh, nimetlerin hakiktlarndan lezzet alr. Ey Oulcuk!..

- 21 -

Tevfkin ulatrdklarnda tefekkr et!.. yle ise, btn hllerinde seni tevfk'e davet eden, hibir iyilik yoktur ki

Allah sana vermesin. Artk sana den, onlar geri evirmemektir. Tevfkin mebdei, sana ilim ve ameli ihsan eder. Ortas, seni pis

hedeflerden temizler. Sonu, varlk ve ezelin srrlarm verir. Tevfkin balangc seni hislerinden, ortas nefsinden uzaklatrr

ve sonu sana senin gneinle cmertlikte bulunur. Tevfkin balangc sana kerametleri ihsan eder.. Ortas, seni

sfatlardan fni klar.. Sonu, seni Ztla mutlu eder. Tevfkin balangc sana Cennetle, ortas varlkla ve sonu varln

fenasyla ahidlikte bulunur. ALLAH'tan baka umutlarmz balayabileceimiz bir varlk mevcd deildir. Menn ve btn nimetleri balayan ALLAH btn noksan

sfatlardan mnezzehtir. TEVFK N KISIMLARI Ey Oulcuum!.. ALLAH seni muvaffak klsn. Tevfk. GENEL ve ZEL olmak zere iki ksma ayrlmaktadr.. 1) GENEL TEVFK; btn insanlarn kendisinde mterek

olduklar tevfkdir. Mslman ve mslman olmayanlar eittir. Genel tevfkde iki ksma ayrlmaktadr.

a) Hikmete muvafak olan tevfk. Bu tevfk, hikmetle eyann yaratlnda ki srlar bilmekle gerekleir,

b) ahsn maksadna muvafk olan tevfkdir. Bu tevfkde; 1) Maksada muvafk olan, 2) Hikmete muvafk olan, diye ikiye ayrlr. 1) Maksada muvafk olan tevfki yle izah ederiz: Su bulunmayan

bir yerde hangi dinde olursa olsun bir kimsenin kuyu kazp su karmas oradan gelip geen kimselerin maksadna o suyun kmas muvafkdr,

2) Hikmete muvafk olan tevfki de yle aklayabiliriz: Nesnelerin arasndaki mesafeyi ve onlarn asllarn bildii iin nesneleri birbirinden ayran kimsenin tevfkidir. Zira, bu tr bir almaya her hak sahibine

- 22 -

hakkn vermek denir. Mesel; eyann hikmetini bilen bir adam elekle su imeye ve bardakla

un elemeye teebbs eden bir ahs grdnde, derhal unu elee ve suyu bardaa boaltr.. Ve o ahsa da yle der; "Bu elek un elemek ve bardak su iin yaplmtr." Grld gibi nesnelerin hikmetini bilen ahs, ilmi ve ameli olarak btn nesnelerin yaratl gayesine riayet ederek muamele eder. te bu hikmet tevfkidir.

2) ZEL TEVFK; seni zulumattan nura karan ve btn mertebeleriyle ebed saadete velev atee girsende seni ulatran tevfkdir.

Bu zel tevfkde; ZEL ve GENEL olmak zere iki ksma ayrlr. a) zel Tevfik'in Genel ksm: Allah'a, Rasllere ve Allah'n

katndan gelenlere imn etmekten ibarettir.

b) zel Tevfk'in zel ksm: Meru olan ilimlerle amel etmekten ibarettir.

yle de aklayabiliriz... 1) Genel olan zel Tevfk ki sadece Farzlarn edasndan ibarettir. Zmman ibnu Sa'lebe Allah Rasl Aleyhisselatu Vesselama; - "Farz ibdetler nelerdir?" diye sorduunda Allah Rasl

Aleyhisseltu Vesselam da ona cevap verdikten sonra Zmmam; - "Saydklarnn dnda zerine baka Farzlar var mdr?" diye

sordu. Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselam;

- "Hayr yoktur. Yalnz dilersen nafilelerle megul olursun." buyurunca

Zmmame; "Allah'a yemin ederim zerime farz olanlardan ne noksanlk ve ne

de fazlalk yaparm.." dedi. Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselam o gittikten sonra;

- "Sylediklerinde sadk olursa kurtulua erdi." buyurdu. te bu Hadis'te zel Tevfk'in Genel blmn bylece renmi

bulunmaktayz. 2) zel Tevfk'in zel blmne gelince, o da kalbi tasfiyeye,

marifete, bo eylerden arnmaya, riyzat ve mchedeye seni ulatrandr.

Bu ksmda a) Genel ve b) zel olmak zere iki ksma

- 23 -

ayrlmaktadr. Bu ksmn a) Genel tevfki; senin iin btn ulvi ahlklar ve

Rabbani sfatlar meyve verendir. Bu ksmn b) zel tevfki ise, tahkik etmek mnsn ve ahlk

srlarn senin iin meyve verir. Tahkik etmek mns ve ahlk srlar da 1) zel ve 2) Genel olmak

zere iki ksma ayrlmaktadr. 1) Genel ksm, sana ahlklanacan hususlar ve o ahlklarn

srlarn ihsan eder. 2) zel ksm da, seni muhta olmak mlhazasndan musteni

klar. yleyse, kulun zahiri ve kalbi btn hareketlerinde ve

durgunluklarnda kula arkadalk eden tevfk, ilmiyle mil ve veresat-u enbiy olan Ariflerin tevfkidir.

Hareket ve durgunluun bazsnda kulla arkadalk eden tevfkde o ba'za nisbet edilir ve zellikle o kula varlk mertebelerinden verdii eye muzafdr. te bu da, sadece Arif, Zahid, Abid ve bunlardan baka suluk ve makamat erbabndan olanlarn tevfkidir.

Tevfkin peyda olmas da muhakkikin ulema katnda, iki ksma ayrlmaktadr.

1) Allah'n vastal sende var ettii tevfk, 2) Allah'n vastasz olarak sende icd ettii Tevfk. Bunlar da yle aklarz: Vastal sende icd edilen tevfk; ana ve babann telkin ettikleri slm

Dinini kabul etmen gibidir. Zira, her ocuk slm ftrat zere doar. Anne ve babas onu ya Yahudi ya Mecsi ya da Hristiyan yaparlar.

Bu anlattklarmz Allah Raslnden rivayet edilen bir Hadis'in mefhumudur.

Veya hi ummadn bir anda yoluna, seni irkin ameller ilemekten engelleyen nasihtlarda bulunan bir ahsn kmas gibi, Yaplan nasihttan tr sen gaflet uykusundan uyan rsan, Allah Subhneh, senin kalbine tevfk nurunu ilk eder... O ahsn vastasyla gnlne lk edilen tevfk nuru, seni nefsin hilelerinden kurtulmaya ve sai'dler zmresine girmeye sevk eden ilhi bir rehber olur.

2) Vastasz olarak sende hsl olan ilhi tevffk'e gelince; o da kimsenin yardm olmakszn Allah'n senin ayblann grme duygusunu sana bah etmesidir, yle duygu ki ilemi olduun irkin amellerinden tr nefsin ve hlin sana buz ettiini idrk edersin...

- 24 -

Bu duygun glendike kurtulu yoluna ve senin iin ezeli olarak takdir edilen gzel amellere seni sratle sevk eden ilhi bir rehber olur.

zel Tevfk'in makamlarnn ilki hi phesiz Allah'n sana tahsil etmeni emrettii er'i ilimlerle itigl etmendir.

zel tevfk'in seninle arkadalk etmesi ynyle son makam da, ayet zel tevfk'in btn makamlar tamamlanrsa, akl hibir eyin kendisiyle olumas mmkn olmayan Tevhd-i Zt sende kendi Tevhdiyle hs l olmasdr.

Velev ki baz huzr-u vcdiye ve kerem-i ltfiye sende noksan olsa da bu durum deimez.

Netice-i Kelm; cehaletle birlikte ne hayat ne de makam sz konusu olmaz.. Yani, er-i ilimlerden cahil olan bir ahsn ne hayatnn ne de makamnn hibir kymeti harbisi yoktur.

BLM: Bu blm, zahiri ahkamlarla balants olan muamelelerde tevfkin

hsl olacak neticeleri ile alkaldr. nsanlar bu neticelerin hsl olmas itibariyle iki ksma ayrlr. 1) Kendilerine tam neticelerin hasl olduu kimseler ki "Zamann

Sahibi" diye iaret edilen Kutub'lardr. 2) Kutublarn dndakilerdir ki, Alm ve Hakmin onlar iin ezel

ilmnde neyi takdir etmise, onlarn ona ulamasdr.

Ey Oulcuum!.. Eer tevfkin shhatli olursa, - ki shhatli oluu da ancak er'i

ilimleri tahsil etmekle gerekleir... Artk tevfk, sana inbeyi, inbe de tevbeyi, tevbe de hzn,

hzn de havf'u, havf'da insanlardan uzaklamay, insanlardan uzaklamada, halveti, halvette tefekkr, tefekkr de huzuru, huzurda murakabeyi, murakabe de haya etmeyi, haya etmede edebi, edeb de slm'n hkmlerine riyet etmeyi, Allah'n emir ve yasaklarna riyet etmekte yaknl, yaknlkta visali, vislda ns, ns de nazlanmay, nazlanmakta istemeyi ve istemekte Allah icabet etmesini netice verir.

te btn bu makamlara bir ksm Tasavvuf Ehl MARFET ve dier ksm da LM diye isimlendirmitir.

istemek -du etmek- kendi asndan ok eitli olduundan kiinin bulunduu durumda kesin bildii makama bakar. Bu da kendi hlini mhade etme makamdr.

Kimi bir resmi, kimi bir almeti, kimi hayret ve aknl ve kimi de

- 25 -

acziyeti du etme makamnda kendisinde mahede eder. Herkes kendi durumuna uygun olan merebini bilir.

Btn bu makamlar ise ancak RESM ve ZEVK ilimleri tahsil etmekle gerekleir.

RESM ilimleri iki blmde ele alabiliriz. 1) Akaid bilgilerine balants olan Akl ilimler. 2) Mkellef olduun amellerin slm da ki hkmlerini bilmekle

alkal olan er'i ilimler.

Bu ilimlerden ihtiyac miktar renmek zaruridir. Zaten ilim mertebesinde ilerde bu ilimlerden ne kadarn renmek gerekir naallahu Teia aklayacaz.

ZEVK ilimden maksat ise, er'i ilimlerle amel etme neticeleri olan srrlardr. Bu da Allah'n senin kalbine ilk ettii ilhi bir nurdur. Sen, bu nr vastasyla mevcd mnlarn hakiktlarna, Hakk'n kullarnda gizledii srrlara ve nesnelerde ki yaratl hikmetlerine vakf olursun. Bu ilme; "LM- HL" derler. Zira kul, Esm- lhiden herhangi birisiyle ahlklanrsa kendi halini o Esma ile mahede eder.

Kiinin hlinin delilleri ya onun hlinin doruluuna veya yanllna hidlik yapar.

Ey Oulcuum!.. Taleb edlien saadeti ebediye veya baka bir ey iin kendisiyle tevfkin

kim olduu ahsn delileri ya onun da'va ettiini tasdik veya tekzib eder. Hlinin delilleri iki ksma ayrlmaktadr. 1- Bir eyi iddia eden ahsla kim olan deliller. 2- Bakasyla kim olan deliller. Yalnz bakasnn hli, iddia edicinin

iddia ettii eyleri bir fiil icraat etmekle vasfl olmas arttr. Bu hussda nc bir delil yoktur.

Birinci delil: Hl sahibinin durumunu gsteren delile gelince, o da korkuda yznn sararmas, utandnda kzarmas ve ilhi hkmlerde Allah'a kar itirazlar terk etmektir.

Mutlak surette kadere teslim ve kaza- ilhiyeye raz olduunu iddia eden bir kimsenin kendisine isabet eden musibetlere kar sabrl olmas da o hlinin delilidir.

kinci delil, Bakasnn haliyle kim olan delildir. yle delil ki hl sahibinin bulunduu durumu, hl lisanyla bildirmektedir.

- 26 -

Bu durum yle tasvir edilebilir. Kendisinden vcd diliyle muayyen bir eyin ayrldn syleyen ahsn hli gibi.. Bu da iki eit olur.

1) Maharetiyle kendisinden ayrlan muayyen eye ulamas mmkndr. Halbuki bu kimsenin daha nceki hlinin mahedesi onda byle bir maharetin olmadn bildirmektedir.

2) Yahud o ayrlan muayyen eyin, insan gcnn haricindedir. Artk bu da tekrar ulamas ancak bir ltf ilhi gerekir.

Buraya kadar yaptmz izahatlar ksaca hllerin belirtilerini bildirmek iindir. Zaten bu kitabtaki ana gayemiz, veciz bir tarz ile bu risaleyi yazp tebli etmektir. Yoksa sadece hret bulmak ve mevzular gereksiz uzatmalarla izah etmek deildir.

Her ynyle mkemmel vecz kelmla maksat Allah' n izniyle hsl olur. Zira, bkknla sebebiyet ancak gereksizce kelm uzatmaktr.

Hakiki Mrid ALLAH Tealdr. Ondan baka Rab'ler yoktur.

KNC FELEK MN Feleklerin ikincisi: lem-i Melekt ve Cebertta tedbir alc

Kutbun ztyla doan vifk hillinin dou yeridir ve bu hill onun kalbinin her tarafn rerek rter..

Zek ve anlay sahibi olan lim, muvafakat sabahnn nuru teneffs ettiini bilmez mi?..

Sabah nr'unun muvafakati, iindeki gzellikleri aa karp gecenin karanln giderir,

Eyann suretlerinin bulunduu lem-i Misl'de tam bir benzerlikle birbirine benzeyen iki ey'in ztnn muvafakatiyle, Allah'n keremine mazhar olan keremi misl leminde onlar hakkndaki tevfk-i ilhi aa kar. Bu lem, gerek lemdir. Burada ki suretlerin glgesi, maddi ve hissi suretlerdir.

Bu mertebe; bir ey'in ztnn paralanma ve blnme kabul etmeyen ekiller ile harite zuhurudur.

Bu mertebeye "Misl" denmesinden maksat; ruhlar leminde bulunan her bir ferdin cisimler leminde brnecei bir eklin benzerinin bu lemde zahir olmasndan trdr.

Be hazret, kudret ve onun temsilcileri yerinde kullanlan bir terimdir. Bu, Allah'tan zuhur ve sudur eden sfat ve fiillerin geirdikleri be lemdir. Bu be lem unlardr:

1- Mutlak Gayb hazreti; ilim hazret-i alemindeki yn- Sabite

- 27 -

buradadr. 2- Gayb- Muzf hazreti: Bu da iki ksmdr. 3- Ya mutlak gavba yakn olana muzf olur: Bu hazret; Ceberti ve

Melekti ruhlar lemidir. Bunlar; mucerred nefisler ve akllar lemidir.

4- Ya da uhd- mutlakava yakn olana muzftr: Bu misl lemidir. Buna Melekt lemi'de denir.

5- Bu drt lemi bir araya getiren, toplayan hazrettir: Bu lem-i nsandr. yle bir insan ki, btn lemleri ve ondaki varlklar kendisinde toplamtr.

Bu Hazret- Hamseden ncsnn ve drdncsnn biz bu blmde izahatna gayret sarf edeceiz.

Bu iki hazret iin ikier almet vardr. 1- Eer vcd- mislinin tecellisi baz benzetimle taalluk etse,

muvafakat hazret- farkda gizli ve Tevfk-i hi sonucunda mislinin lem-i Ezel'de yaratl cihetiyle tahakkuk eder.

2- Eer tecellisi kullT benzetimle ta'alluk etse muvafakat hazret- cemde hakiki olur ve vcdu mislinin lem-i Ezel'de yaratl cihetiyle gerekleir.

yleyse, lem-i ehdette tezahr eden varlklarn vcdu hususundaki Tevfk-i lhi, lem-i Misldeki zlerinin muvafakat etmesinin feridir.

nsanlarn bedenleri olularnn itibariyle gerekleen Tevfk-i ilhi'de onlarn ruhlarnn muvafakat- nahiyesinin neticesidir.

Bu hakikta Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselam bir Hadis-i erifte yle buyurarak iaret etmektedir:

Ruhlar, toplanm muhtelif nevilere ayrlm zmrelerdir. Cesedler ise, salam rlm bo kalplardr. Binaenaleyh bunlardan Allah yolundan tanyanlar vasflar, huylar mttehit olanlar birbiriyle hak iin tanmlardr, aralarnda tevfuk ve tenasp bulunmayanlar da ihtilfa dm, birbirlerinden nefret edip durmulardr.

(Buhari, Mslim, Cami-us Sair) yle ise, Tevfk-i lhi ebrar ve ilerinde muvafakati olanlar hakknda

muamelelerde ve muvafakat- ilhi'de onlarn mnacatlarnda gerekleir.

Tevfk ile muvafakat arasnda intisb vardr. yle ki: ayet bir kimsede tevfk-i ilhi ve muvafakat toplanp

- 28 -

birleirlerse, o kimsenin yapaca ilerde hayret verici eyler zahir olur.

Eer her ikisi de bir kimsede ayrlsalar, onunla Hak arasnda engelleyici perdeler vak olur. Tevfk ve muvafakat'n bir kimsede toplanmalar insafa dayaldr. Ayrllar Riyaset sevgisiyle gerekletii bilinmektedir.

Tevfk-i ilhi; kul hakknda kesbi olan eylerde gerekleir. Muvafakat- lhi: kul hakknda vehbi olan eylerde gerekleir.

BEYT Eer said yldz hilline muvafak olursa, Her ikisinin varlklar bir akta olur. Onlardan dosta biribiriyle yaklam olmazsa, Varlk, zaid varlndan noksanlar. yle ise, kalbine bak bakalm!.. Onlarla olan hazzn birlemeden mi?.. Yoksa.. Uzaklamak leminden mi?..

NC FELEK HSAN Feleklerden ncs:lem-i Rahamt ve Rahabt

berzahnda mutesarrf olan Kutbun burcunun domasyla dou yeridir.

yle hilldir ki hem ihsanda bulunur hem de men etmekte. Rahamt ve Rahabt lemlerinde ki varlk, alan sabahn nuru ve

bitmekte olan gecenin aydnl olduunu ve karanlk zindanda kurulan mecliste en zarif ve ltif zinetlerle sslenmi kandillerin klarnn idrki, duyu organlarn aydnlattn hikmet ehli bilmez mi..?

Ve o lemde soluklamalarnn bahesinde gizlenen ceylann yata imnlarnn vastasyla onlara zahir oldu.

O lemde kendi emaillerine olan Cinsiyetlerinden tr oluan kalplar sinsice hakiktlara ulamaya engellemeye alan her azgnn hilesine kar gvenceleridir.

Ve o lemde b- hayat ime duygusu ve onlarla birlikte ime arkadalarna su yatann oluumunun yeri zuhur etti. Ceylan yavrusu "Cinsiyet edilecek bir mfik ve her eyden alkasn kesen hi kimse yok mu?" diye haykrarak, eline ald mitsizlik klncyla bana vurarak

- 29 -

sallanan aacn yapraklar gibi onlardan uzaklat. Su yatandan g ettirildi.. O suya en gzel giysiler geirildi, insanlar

imtihana duar oldular. Muhafzlar kskandlar. Arkadalar kibirlendi... Sizin iin hibir zarar endiesi yoktur.

Ey altarlar belerle arpan kii!.. Ben insanlardan gafil deilim. Hannastan kork! Zira vesvese onun ilhamdr. Rabbiniz terazileri sonra o lemde Kutub yazl evraklar teraziyi

kurmak iin okumaya balad ki o evraklarda yle yazlyd; Arn ihtiva ettii felekler kendilerine mnsip varlklarla

doludur. Ve Rabb'inizin bu ihtiaml arna bakn!, yle Ar ki; koruyucu muhafzlar tarafnda korunmaya alnmtr. Bu varlklarn iinde Melek ve Hanns bir arada cem etmitir, ilhama mazhar olacaklar da hem lhm- Melek hem de lhma- Hannsa mustaid olarak yaratmtr. Yani, ilhamn aa kaca yerde Melek ve Hanns'n ilhamn birletirir.

yle Rabbiniz ki; aknn ateini hazret- kuds'ye mahss kld ve nimetlere nsiyet etmeyi ondan uzaklamak azab yapt.

Arifler, Rableriyle unsiyet etmekle soluk alp verirler. Artk Rabbiniz o lemde ki varl, irde deryasnda his edilmecek tarzda aktt. Aklarn hllerinin dalgalar da o deryaya vurdu..

Binaenaleyh, o irde deryas da onlar yayd. Fesahat yokuunda ki yolda Rabbinizin askerleri, fasih Arab ve Acemleri dilsiz b rakarak malp ettiler.

And ederim o geri dnp aydnlk nereden, akb akb yuvalarna giden yldzlara o derya, izleri yok eden aklarn ve snm grntlerin kal'as ve snadr.

O lem-i srr erbblar yaymtr. O lemde ki kselerin ayaklar ner edilmitir.

O kselerde soylu develer hudus etmitir. Ve Rahman onun bana gelecek olan her boyadan nefis cevherlerle salamlatrlmtr. Veyahud onun vcdunu en ltif cevherlerle sslenmi zrhla salamlatrmtr.

Bu lemin sonu, akl ile idrk edilir. n ise, mahede etmek suretiyle his edilir. yleyse, Kutub yedi yldzn varl srd mddete Kuds

Deryasnda yzer. te bu lem'e ruhlar kar akl ve hiss bilgilerle geri gelirler. Bu durum, ilk hli zere haps edilen ile Arslan yatanda emin oturan arasnda baki olur.

- 30 -

nsanlar yz eki, ahmak ve mdebbir ncler arasnda gelip giden, klan Zt noksan Sfatlardan tenzih ederim.

BEYT ALLAH'n Esmsyla su yznde yzen Ara bak! Ve Arn iinde devran edici murekkeb cisimlerin

yerletirilmesine taaccubla bak! O murekkeb cisimlerle birlikte Ar, gecenin zebun karanlnda

ahitsiz bir deryaya yzer. O geminin ynn Hak aklarnn hlleri tyin eder. Ve o gemiyi yzdren rzgr ise, o aklarn tkettikleri ak

nefesleridir. Ar, ihtiva ettii varlklarla elifinin hattndan yarna seyr edici ve

bu seyrin varaca nokta ilk k yeri olduunu bil!. Arn seyr-u seferi esnasnda kendisinde aa kacak eylerin

sonu yoktur. Ar sabahlar gecelerin zerine sarar ve onun sabah geceye

muhta deildir. Feleklerin derinliklerinde ve ortalarnda ki seyyare olan hikmete

bak! Her kim o hikmetlerin oluumlarn bilmeyi taleb ederse, o dnya

da kendi idaresiyle oturur. Bylece kendi zatnda ki, ALLAH'n in ettii Felei ve sanat

grr.

HSANI FELEKLERDEN NCSNN UNSIYET ETT KAL ASI.

Hilim sahibi olanlar bu gzel karann hakiktini bilmezler mi? Doruluk, bu kala da akan gzyalar ve zr sahibi aklardan devran

eden akn ateinin scakldr. Gaddar ve yalanclar evin ve ziyretghn uzaklndan ikyeti

olurlar. Halbuki seven sevgilisini arzuladnda onun ziyaretine gider. Salgn develer ne zaman doum yapar?.. Deveye katrlarn eziyeti ne

zaman giderilir?.. Yldzlar ne zaman doacak?.. Yamur damlalar eziyet verici nesneleri ne zaman giderecek?..

Denizler tebih eder. Snrlarn hibir anlam kalmayacak bir tarzda

- 31 -

uzayacak. Engeller oalacak.. Yurdlardaki evler birbirleriyle birleecek.. Yazklar olsun!!! Yazklar olsun!!! nsanla oyun oynayacak. Artk byle asrlarn kendisini oyuncak yapt kimseyi seherde doan

yldzlarn vaktinde riyet etmesi gereken amellerinden, bakirelerle oynamas, gzel kokulu ieklerin kokusunu koklamas, mevyelerin zlerinden lezzet almas, kularn namelerini dinlemesi ve makyaj yapan kzlarla mzik yaparak dnm yapmas, hakiktten megul ederek onu her ey'den engeller. Bylece byle olan herkes saptarak akn hlde kalr.

Herkes kamaktan ikyeti oldu.. Hakm-i Mutlak'n san'atnn ve Cebbarnn sibasnn nuruyla parlayan ftar hilli gzkt. yle hill ki parlayan bileziin yans gibidir. Hill ve Dolunay'n devran ve onlarn izdii izgileri felein ortasdr.

Asllarnn kuvvet yerlerinde gelip-gitmeleri kar karya gelir, O asllarnda ki g tek ynldr. Ve Dolunay ve Hill Ay'n ortasnda varlklarnda asl olan yerde bir hizaya gelip birleirler,

Dolunay ve Hill ate ve sudur. Ate ve Su ise, ancak merkezlerinde asl unsurlarda ehemmiyetli bir e'nden tr karlap birleirler. Onlarn birleimleri byk bir hkmdr.

Ate harb iin alevlendi. Eserleri taleb etmek iin alevleri sr'atlendi. Ve, alevler, bazen maarann sa bazen de sol taraflarna meyi ederek marada mazinin tercbesizlikleriden oluan bo nesneleri gsterdi. Orada esareti kabul edenleri salam bir tarzda balad.. Helak olmak kfirlerin sahasna bu sebebden tr kondu. Ehlinin zilletinden tr paraya karlk kendisinde sulh yaplan yurdun akibeti ne kt akibettir.

mn klar yayarak o yeri aydnlatt. Israrn dmleri bu vesile ile zld. Aslan ve ceylan imn nuru ile dostlatlar. yle nr ki, onun tesiriyle ceylan kurttan uzaklamyor. Kurt'da onun tesiriyle ceylan'a kar komuluk hukukuna riyet etti.

mn nurunun tesiriyle muhsin kullar, maddi ve ma'nevi faideleri elde etmekte bakalarn kendi stlerine tercih etmek ahlakyla ahlklandlar.

mn nurunun bu tesirleri itibariyle Mukarribinin seyiati Ebrar' n hasenat olmaya intikl etmitir.

Evet!. Evet!. Sebat, seilenlerin yksek zirvelerde ki en hayrl evleridir, yle

sekinler ki, onlar arnma vadisinin ortasnda otururlar. Peyderpey nadir vaki olan olaylar ve yaygn haberler salamlat.. Duraklamann kendisine meakkatli gelmeyen seyyarlardan bir hatib

- 32 -

emr- ilhi ile kim oldu. Hrlk ve kleliin srlarn aklayc olarak bizleri da'vet etti.

Tefekkr edenler ve hereye ibretle bakanlar nerede? Sabah olunca ayan ve ayarn karanlklar kayb olup nurlar belirtir.

Artk o karanlklar irkin serlere konar. Ay, ne zaman bilezik gibi yusyuvarlaklar ondan nice srrlar zahir olur.,

yle srlar ki, izilmi olan eserlerin tamamn siler, yle izilmi eserler ki, onlar gr ve yeermek iin ldr. yle ller ki ykseklerde sabah akam k yayan byk bir fenerdir..

Abd- Muhtar, inkr istimal etti.. Dnceler onu seyyar ve mukim olmak arasnda sevk etti..

Bu hl zere intizar uzad. Artk ihbarlar o halde hibe edildi. Hibe edilen ihbarlardan bir az gnein ykseli vaktinde nuzl eder etmez hemen lemde inkr vaki olup perdeler kaldrld.

insanla Hak arasnda vaki olan varlk perdeleri kaldrlnca insann teslim olmasn iltizam eden Dolunay nr'lanarak dodu. Bylece varlk leminde olanlarn tamam mjde hillini ve Melik- Kahhar'n Resullerini iza'n ettiler.

Not: Bu anlatmlar tamamen kalb duygularla alkaldr. Yani Dnyadaki nimetlere kalben yaplan nsiyetleri izah edilmitir. Hz. eyh Kuddise Srruh'nun bu tarz beynlar daima kalbin nefsin tesirlerine kar okuyucusunu ikz etmektedir. Binaenaleyh gnmzde slm'n emr ettiklerini yaamad hlde tasavvuf bilgisiyle dem vuranlara ne demeli? (Mtercim)

BEYT Ey karanlk gecelerde parlayan hill gndzleri de parla. And olsun Sen grmenin nurusun. Sen her izi yok eden ve gzler iin dolunaysn. Senin tecellinle kta imr vardr.. Srlar bahesinde mnlarn hill gzktnde ona ykselt

tevazuyla yle syle; "Ey iki taraf arasnda seyr eden hill ayarn karanlklarndan ayrlma!."

O hillin sarayna kle ve ayn son gnnde size ulaan izleri mahv ediciden sonra kral ol!.

Bu yle bir hikmetdir ki akl onda hayrete duar olur.. Gndz ile aydnlk veren iki kandildir.. Onlar, yksekliklerde nas l

grnyorlar diye taa'cub edilir.. Gnein ykseklii ise btn nurlarn mezhebidir..

- 33 -

Muhtarn varislerinin kalbine gelen nurlarn dndaki her kalbe vaki olan her nur ay yldzdr..

yle ise, ey garda fikirlerin neticelerinin balad eylere karlk ALLAHa kr et!.

KNC MERTEBE

kinci Mertebe: HDYET MERTEBESldir lmi olan ikinci mevkinin unvan lem-i ehdete mdebbir olan

imamn kalbine gelen hidyet yldzdr.

Bu yldz hidyetin kabulne sebebdir. Bu da islmi Feleklerden drdncsdr.

Allah, u hakikti: Kendisinden baka hibir Tanr olmadn, adaleti ayakda tutarak (delilleriyle, yetleriyle) a klad. Melekler (bunu ikrar etti, hakk) ilim shibleri (Nebler, Alimle)de (bylece inand). Ondan baka hibir Tanr yoktur. "O" mutlak alibdir, yegane hkm ve hikmet sahibidir.

(Al-i mrn Sresi, yet: 18) Bu yette Allah Subhnehu, kullarna ilmin erefini kendi Zt'n ilimle

vasflayarak bildirmektedir. yle ise, Ey muvaffak ve said olum!, ilmin erefi kmille sahib olduunu itikad et.

ilim sfat varl vacib, varl caiz ve varl muhal olan her eye balants bulunduundan tr, sfatlarn en kapsamlsdr. lmin dndaki hibir sfat, varl vacib, varl caiz ve varl muhal olan eylerin tamamna taalluk etmez. Belki ilmin dndaki sfatlar ya varl caiz olan eylere veya varl vacib ve caiz olanlara balants olur.

Ey Aziz!. lim iin iki eref vardr. Bu ereflerden birincisi; ilmin kendisi itibariyle, kincisi; bilinen eyler ynyledir. Bunlarn aklamas: lmin kendisi itibariyle olan erefi, eyden dolay hsl

olmaktadr. 1- ilmin, eyann nefs-ul emir (realite)de bulunduklar hakiktlarna seni

ulatrmas, 2- Bilmek istediin eylerle alkal sende bilgisizlik varsa ilim o

bilgisizlii senden gidermesi,

- 34 -

3- ilim, zanni, pheli, ilmi gereklerle ters den bilgileri ve gaflet edilen meselelerdeki gafleti izle etmesi itibariyle, ilmin bizzat kendisinde byk bir eref vardr.

Bilinen eyler ynyle ilimdeki erefe gelince.. O erefi ma'lumu elde etme itibariyle hsl olan ereftir.

Yani, ma'lumatlarn bir ksm, baz ksmlarna nazaran daha erefli ve stn olduu gibi, baz ilimlerde bazsndan daha stn olur. Mesel; Hak'kn Sfat ve Fiillerini bilmekten tr Hak'k bilme vasf kendisinde bulunan ahsla Zeyd'in evde olmakln bilmekten tr kendisinde Zeyd'in evde oluunu bilme vasf.. Bulunan ahs arasnda eref bakmndan ok byk fark vardr. Nasl ki bu iki malum arasnda eref bakmndan hibir mnasebet yoktur.. Aynen yle de o iki ilmin arasnda da eref cihetinde hibir alka mevcd deildir, yle ise bu ikinci eref malumdan ilme arz olan stnlk ve erefdir.

Allah Teal, Kurn- Kerm'in birok yerinde alimlerden vgyle bahsetmektedir. Birok yette de kendisini ilimle vasflad gibi, kullarn da ilimle vasflyor. O yetlerden biri de mevzunun balangcnda zikr ettiimiz Al-i imrn Sresinin 18. yetidir. Bu yette Allah Subhanehu kendisini Melekleri ve insanlar ilimle vasflamtr. Zira ahidlik bir eyi grp onu itiraf etmektir. Dolaysyla burada ki itirafda ancak bilmekle oluur. yle ise bilinmeyen bir mevzuda ahidlik yaplmaz.

Bu yetin iaretiyle yle bir netice zuhura gelmektedir. Hakiktte Tevhd Ehl ancak Ulem'dr. Ve byle olduunu bu yetle Allah Subhanehu Celle, bil'ire ile bizlere bildirmektedir.

Tevhid kendisine ulaabilen makamlarn en ereflisidir. Tevhidin tesinde hibir makam yoktur. Fakat ikilik vard r.

yle ise Tevhd yolunda itikd veya hl ynyle bir kimsenin ayaklar kayarsa hi kukusuz o kimse irkin iine der. Artk her kim ki aya inanta (itiktda) kayarsa, o ebedi olarak akilerden olur. Ve onu ebedi ateten ne efaatlarn efaati ne de baka bir ey karamaz.

Her kim de hl de (yani ameli konularda) aya kayarsa o da gaflet sahibidir. yle gaflet ki Zikrullah onu giderir. Veya tevbe eder ve terk ettii eyleri yapabilir. Zira bu gafletten tr Allah'n emirlerine ve yasaklarna riyet etmeyen ahsta imn billah bakdir. mn kald mddete umulur ki Allah ona ltfuyia afveder.

yle ise Allah'n Rasl Aleyhisselm'n vastasyla bizlere dinen inanlmas zaruri olan eylere inanmayan insanlar ebedi olarak atete kalacaklardr.

Ancak dinen inanlmas zaruri olan eylere inand halde,

- 35 -

gereince yaayamayan insanlar ise, onlarn hli Allah'n dileine baldr, isterse onlar afveder Cennete koyar ve isterse amellerinden dolay cezalarn ektikten sonra Cennete dahil eder.

ilmin faziletine dellet eden yetlerden birisi de Allah Teal'n n hazreti Musa'nn arkada hakknda ki buyruudur:

Derken kullarmzdan (yle) bir kul buldular ki biz ona tarafmzdan bir Rahmet vermi, kendisine nezdimizden (haas) bir ilim retmitik. (Kehf Sresi, yet: 65)

Burada ki ilim, ilhamla renilen ilimdir. yle ise lim, ilmi kesbiye shib olduu gibi ilham ve hikmete de shibdir.

lmin faziletine dellet eden yetlerden biri de u yettir: Allah'tan, kullar iinde, ancak alimler korkar. (Fatr Sresi, yet:

28) yle ise ulema; ilim, ilham ve hikmete shib olduklar gibi hayete de

shibdirler, ilmin faziletine dellet eden yetlerden biri de: te misller!. Biz onlar insanlar iin ird ediyoruz. lim

olanlardan bakas onlar anlamaz. (Ankebut Sresi, yet: 43) yle ise limler Allah'n yetlerinin hkmlerini ve tafsilatlarn

gereince anlarlar, ilmin faziletine dellet eden yetlerden biri de; ilimde yksek payeye erenler ise; "Biz "O"na inand k. Hepsi

Rabb'imizin katndadr" derler. (Al-i imran Sresi, yet: 7) yle ise; limler, ilimde kk saldklar iin phe, ek gibi eyler asla

onlar, ilimle mahede ettikleri hakiktlerden saptramaz. ilmin faziletine dellet eden yetlerden biri de; srail oullar bilginlerinin bunu bilmesi de onlar iin bir yet (bir

dell) deil miydi? (uar Sresi, yet: 197) yle ise ulema nesnelerin varl aa kmadan nce onlarn

oluumlarn bilirler ve onlar husla gelmeden oluacaklarn bildirirler.

ALLAH Teal, Nebsine -Allah'n Salt ve Selm onun zerine olsun- ilimde ziydelii tleb etmesini emrederek ilim sfatnn yksek erefini bildirmektedir.

Rabbi zidnilm. "Rabbim, ilmimi artr" de.

(Tah Sresi, yet: 114)

- 36 -

Ey Aziz!. Cenab- Hak, Raslne ilmi sfatnn dndaki sfatlar hakknda

byle bir talebi emretmemitir. Bu da bize ilmin Allah katndaki erefini izah etmektedir.

ilim hakknda niye bu kadar ok beyanatta bulunduk. Zira, ilmin makam hakknda kendilerinde cehaletin glib geldii ve heva- nefsin kendileriyle oyun oynad adedleri saylmayacak kadar kimseler bu zamanda tremeye baladlar. Hatt onlar; ilmin perde olduunu sylerler.

And olsun!.. Onlar, sylemi olduklar bu eye inanyorlarsa farknda olmadan

doru sylemilerdir. Evet!. lim, kalbi gafletten, cehaletten ve ilmin ztt eylerden engelleyen

byk bir perdedir. yle ise, ilim hakikte ulamaya kesinlikle engel deildir. Ancak,

limle gururlamlmad mddete. lim ne erefli bir sfattr ki; Allah Subhaneh bizlere, ondan lezzet ve

hz almakla ihsanda bulundu. Nasl olur da insan ilimden tr sevinmez. lim, yle bir sfattr ki onu elde etmek iin her ey terk edilebilir. lim iin iki yce eref vardr. yle ki: 1- Allah Teal, kendi Ztn ilimle vasflamtr. 2- Kur'an'da Enbiy ve Melekler ilimle vlmeye mazhar olmulardr. Dolaysyla Ulem, Enbiy'nn varisleridir. Ey Aziz!. Allah Teal, bizleri ilimde Enbiyya varis klmakla bize en byk

nimetle ihsandan bulunmutur. Bu ihsana nail olmamz da Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselam

yle beyn etmitir: Enbiy ne bir dinar, ne de bir dirhem miras brakmlardr.

Onlarn brakt miras, ancak ilimdir. Kim ilme nail olursa byk bir nasibe, yksek bir dereceye ular. (Tirmizi)

Ey insanlar!. Allah ve Rasl'nn bizler hakknda kullandklar ismi niin deitirip

yerine Arif diyorsunuz? Bu yaptnz, nefsin yaratlnda asi olan muhalefet etme zelliinden peyda olmaktadr. Zira nefis Allah'n emir ettiklerine muhalif hareket etmek zere yaratlmtr. Ve sen hal

- 37 -

"lim" demekten kanp "Arif" istimal etmekte srar ediyorsun.. Allah'a muhalefet etmekten hsl olacak mahrumiyetten Allah'a

snrz. Marifet, Arap lisnnda ilmin derecesinden haddi zatnda dktr.

Zira marifet tek mefu'le gei yapt iin onunla tek bir fide hsl olur. ilim ise, iki mef'ule gei salad iin onunla iki fide vcda gelir.

Zikr edeceimiz yette ilim, marifetin yerinde kullanlmtr. yle ki: Hem de sizin bilmediiniz.. (Enfl Sresi, yet: 60)

Aslnda ilim, iki mef'ule tesir edendir.. Fakat burada marifet yerinde niybeten istimal edildiinden tr tek mef'ule tesirde bulunmakta esas anlamna bir noksanlk peyda olmutur, ilim ve marifete her ne kadar bir eyin hakiktini olduu gibi idrk etmekte birdirler.

Bize ne oluyor ki, biz Allah'n kulland ismi terk edip yerine baka bir eyi zikr ediyoruz!!!

limle marifet arasnda ok ince bir fark vardr. O da ilim; klliyatlara taalluk eder. Marifet ise czivatlara.

yle ise, ilmin muteallak klliyatlara nazaren cziyatlara olan muteallak itibariyle kllileri kapsamna almaz, ite bu farka binaen Allah'a "lim" denir. "Arif" denilmesi caiz deildir.

ilmin kendisinde vaaz edilmesi gerekli olan makamda marifeti kullanan ahslar, Verasat- Nebevide tahkik sahibi olsaydlar o makama ilim ve makam sahibine de lim ismini verirlerdi. Bylece onlar, adb- ilhiye ile hareket etmi olurlard.

Sehl bin Abdullah -Allah ondan raz olsun- bu makamda alkal sylemi olduu u cmleleri, iin hakiktini ne gzel izah etmektedir.

"Kiinin rif-i Billh olmas; ilim ile ALLAH'I bilmesine baldr. lim olmas da mahlukata Rahmet ile muamele etmesiyle gerekleir."

Sehl - Allah ondan raz olsun - byle dedikten sonra da; "Semlar yeryz iin, yerin ii yerin stndekiler iin, hret

dnya iin, ulem cahiller iin ve Neb-i Zin - Allah'n Salt ve Selm onun zerine olsun - btn mahlkat iin Rahmet'tir." dedi.

Ey Aziz!. Allah seni muvaffak klsn!. Dn, bak!.. Sehl, limi hangi makama koydu ve kime benzetti!!!.. Bu yce immn idrk ettiklerini bize de idrk ettiren Allah'a hamd

olsun. yle imm ki muhakkikin soflere kar Allah'n hccetidir. Zira Ebu-I

- 38 -

Kasm Cneyd onun hakknda yle sylemitir: "Hz. Sleyman, meliklere kar, Hazreti Eyyub bellara duar

olanlara kar, Hazreti MUHAMMED Aleyhisselm fukaraya kar ve Sehl bin Abdullah da soflere kar Allah'n hccet ve delilidir."

Cneyd, Enbiy'y bir takm eyleri iddia edenlerin her bir grubuna kar Allah'n hccet ve delilleri olduunu sylyor. Bu sz Cneyd'in Sehl bin Abdullah'n makam iin yapt hidlik vesikasdr.

imm Kuseyri "Risle-i Kueyri"de Cneyd iin; "O Seyyidu-I taifedir." Yani, "Sofilerin nderlerinden biridir." diyor, imm Kuseyri'de sofilerin nderlerinden biridir.

yle ise sylediimiz bu hkmde onlara muvafk oluumuzdan tr Allah'a hamd ederiz.

Sehl'in syledii bu cmlede u sonuca varyoruz.. Kiinin rif-i billh olmas ancak kendisinden nce yaam

muhakkiklerin usl ve kaidelerinde, syledii eylerin denk olmas ve bu husus da onlar gibi lhi ahlkla ahlklanmasyla gerekleir. te bu ahlk gerei zahiri ve batini ilme sahib olanlara "lim" derler.

Eb Tlib-i Mekk "Kut" adl kitabnda Sehl bin Abdullah'n ilim sahibleri hakknda yle dediini nakleder:

'limimiz ve bymz olan Sehl bin Abdullah; "limin tr ilmi vardr.

1) Zahir ehline rettii ilmi zahirisi, 2) Ehlinden bakasna retmedii ilm-i btn, 3) Allah ile ilim sahibi arasnda srr olan ilim ki, bu da onun imn

hakiktidir. Ne zahir ehline ne de btn ehline sylemez." dedi. Grld gibi Sehl tr ilim sfatyla mevsuf olan ahs, lim ve

bildiklerine de ilim ismi vermitir, ite Sehl'i byle sylemeye ynlendiren tek unsurun Ahlk- ilhi ile ahlklanmasdr.

Bu erif makamdan dereceleri dk olanlar ve himmetleri ya Rab'lerine veya nefislerine taalluk edenlere, bulunduklar makam kendilerine Arif demelerine sebeb olmutur. Zira muhakkikin sofilerin katnda Bek- Resm" diye tbir edilen keml- hakik; ancak Rab'lerini ve nefislerini birlikte mahede edenlerde gerekleir.

ehrzurve bakalar; "Hli itibariyle yalnz Rabbisini mahede eden kimsenin

kemlat dereceleri noksandr, ve o kii fideden beridir" demilerdir. Kulun, hem nefsini hem de Rabbisini mhade etmekiiinde,

- 39 -

Hakkn kendisini kendisiyle muhadesi gerekleir. Ve bu durumda Rabb'in Gan, Kadir ve btn kemlatlara sahib ve nefsinin aciz, fakir ve btn noksanlklara sahib olduunu mhade etmekle iki fide elde etmitir.

Ancak hli itibariyle yalnz Rabbisini mhade ettiine inanan kimse, kendi nefsini mhadesizliinden tr, kendisinden geip giden fideleri kazandn ZAN eder. Halbuki bu kimse, varl kesinlikle gereklemeyen bir mahedeyi iddia etmitir. Bu da mahede makamnda bir eyleri birbirine kartrmaktan ibarettir. Kendisine nefsi duygulardan arnmaktk bu mahede de onun ilerini stlendiini zan etmesidir. Artk byle bir kimse, hli ile beeri zelliklerden arnarak ilhi ahlklarla ahlklandn hayl eder.. Halbuki bu durum sahibi olan ahs, btn ilerini ve nefsini gark eden derin bir uykuya dalan ahsn hli gibidir. yle uyku ki uyuyan ahs o hlde ne hisleri ne de nefsiyle birlikte olamaz.. Aynen bu makam iddia eden ahsda, bulunduu mahede de ne nefsiyle ne de Rabbisiyle beraber deildir.

His ve nefsinden alkasn kesen uykuya dalan kimseyi o ahsn hlini izah etmek iin rnek vermemiz mevzyu daha iyi idrk etmen iindir.

Bu uykuda ki adam uyandnda ona yle denilecek; "Sen uyuduktan sonra his leminde bizlere peyda olan nice ilimlerden sen mahrum kaldn. Peki hayl leminden senin iin hsl olan bir fide var m? " o da; "Hayr!. Bir ey grmedim, bir ey bilmedim" diyecek. Ona bu cevptan sonra yle diyecekler; "And olsun ki, sen ne bizimle ne de nefsinle birlikte bir fide elde etmedin. Sen bu suretle vaktini boa harcamaktan baka bir ey yapmamsn."

ite bu durum gereklemeyen bir mahedeyi iddia eden ahsn hlidir. Bu hli de sofilerin usl ve kaidelerini bilmeyen ve kys- fsidle meseleleri len kimseden bakas konumamtr.

Veyahud hl ilmi, kendisine iltibas eden kimsenin sylemleridir, Eer bu ahs iddia ettii o mahedesinde bir fide ile gelse ve Bek- Resmi hl ile inkr etse bu adam Fena- Resme Arif olmayan ve vaktin fenas n bilendir. Mahedesi bu surette gerekdir. Fakat ona mahedesinde ilim hl ile ilTibs etmitir. yle ise bu kimse akladmz gibi noksanlk sahibidir. Keml ehli deildir.

Buraya kadar hlini izah ettiimiz kimse, yalnz Rabbini mhade ettiini syleyenin durumudur. Aynen onun gibidir, ikincisinin hlide. Bu ikincisi yalnz nefsini mahede eden kimsedir. Bu da gaflet, iddia ve irk sahibidir. Byle olan muallimlerden ALLAH'a snrz.

Gerekten kmil olan u kimsedir ki, kemlat ondan bakasnda mecazen bulunur. Zira gerekten kmil olanlar Rabbisini hem ilmen

- 40 -

hem de hlen ve nefsini yalnz ilmen mahede edenlerdir. Burada iaret edilen malm kesinlikle mevcd olmayan

YOK'luktur. Ebl Abbs Kasm ibn-ul Kasm El Seyyar, bu Makama yle "Akll

olanlardan hi kimse mahedeyle lezzet almamlardr. Zira Hakkn mahedesi kendisinde lezzet bulunmayan yokluktur. Ancak bu mhadeyi eden kimseye, ilim mahedesi hl mahedesine galabet etmitir. Velevki her iki mahede bir anda hsl olsa da.." diyerek iaret etmektedir.

Bu zt; "Akll olanlardan hi kimse mahede ile lezzet almamlardr.." szyle Bek- Resm'in hkmn ifde etmitir.

yle ise, Bek- Resm yle tanmlayabiliriz; "Nefs'in arzu ve isteklerinden arnmak." Nefs'in arzularndan arnmakta Hakkn arzu ve isteklerin de YOK olmakla gerekleir. Hak'kn arzu ve isteklerinde YOK olmakta, beeri duygu ve ahlklardan arnmaktr.

yle ise, mahede de lezzet edinmek nefsin hz duymasdr. Nefs'in hz aldn bir eyin Rabban olmas dnlemez. Eer bu kimse hakknda yle dersek Rabbisini hem ilmen hem de hlen mhade ettii gibi, nefsini de ilmen ve hlen mahede etti. o zaman o kimsenin mahedesi tamamen mevcd olmaya yoklua taalluk etmi olur. Yani o kimse, Bek- Resm ve Fen- Resm ile vasflanm olur.

Btn bu izahatlarmzda u gerek sabit oluyor: Bu mahede sahibi M fide elde edendir. Biri zahmet ekmek dieri de lezzet almak fidesidir. Zahmet fidesinin hsl olmas esnasnda Bek- Resm ile mahede de hsl olan marifete lezzet denir.

lmin iki mefule gei yapmasndan tr iki fideyeye shib olana "lim denir. lim iin hsl olan fidelerden birisini kazanana "Arif" denir. nk o, lim'in ulat ilim Makamna ulamamtr.

inayet yldz mebhasnda akladmz gibi, eer o kiinin lem- i Misl'de Hak'la olan muvafakatiyeti gereklemise lem-i ehdet'te Tevfk-i lhi onun hakknda vak olur.

Biz, ilmin marifetten stn olduunu sylediimiz gibi lim de rif'den stndr deriz.

TENBH Sehl bin Abdullah Allahondan raz olsun- nakl ettiimiz kelm Eb

Abdullah Hseyin bin Musa En Nibur "zht- Tarik f Usli Ehli Tahkik" Melmiye'lerin usl ve kaidelerini izah eden kitabda rivayet etmitir.

- 41 -

Cneyd-i Badad'nin Sehi'den nakl ettii kelm da; "Kitab Muhtehab il Esrar f Sfatssddkin vel Ebrar" adl kitapta zikr edilmitir.

Eb'l Abbs El yessri'den nakl ettiimiz kelm da; "Risle-i Keyri"de mevcuttur.

TEYD VE BURHAN

Aada yazacaklarm arifin sddk limden derecesinin dk olduunu te'yid edecektir.

Allah'n, kalbini genilettirdii kimse, lemde stn olur. Zira bu ihsana mazhr olan, dim huzr-u ilhi'de olmak artyla Hakk'n edebiyle edeblenmi olur.

Hakk'n edebiyle edeblenmekte; onlarn nasl ve neler olduklarn bilmekle gerekleir. yle ise lim, btn bunlar bilen ve uygulayandr.

Ahvallerden alamak, makmatlardan iitmekle imn etmek ve amellerden Allah'n rzasn kazanmak, salhlere karmak ve hidlerden yazlmak nasibi olanlar ALLAH Teal, "Arif" diye isimlendirmitir.

Anlattklarmz kendisine nasib olanlara Arif denilmesine delil yazacamz yetlerdir,

Rasle indirilen (Kur'n- Kerm)i dinledikleri vakit Hakk tandklarndan tr gzlerinin yala dolup tatn grrsn onlar (yle) derler "RABBENA MENNA FEKTBN MAAHDYN - Ey Rabbimiz imn ettik. Artk bizi (Hakka) ahid olanlarla beraber yaz. (Maide suresi, yet: 83)

Byle talebte bulunanlara ilim mastarndan tretilen fiili isnad edilmeyip tanmak mnsna gelen marifet mastarndan karlan "arife" fiili nisbet edilmitir. Bu da bize onlara niin Arif denildiini yani onlarn Arif diye adlandrmalarna sebeb tekil eden fiillerini gstermektedir. yetin devamnda onlarn yle dediklerini de grmekteyiz:

Zaten biz, Rabbimizin bizi de salhler katarna katb koymasn unutup dururken ne diye Allah'a ve bize gelen hakikte imn etmeyelim?

te Allah'n onlarn (bu) sylediklerinden dolay altndan rmaklar akan Cennetleri - kendileri iin ebed kalc olmak zere - onlara mkfat olarak ihsan etti. Bu iyi hareket edenlerin mkfat dr. (Maide Sresi, yet: 84-85)

Hli byle olan kimselerin kendi nefislerinden iitmeyip Kitb- Kebr'den dinlediklerini ALLAH Subhnehu bize bu yetlerle bildirmektedir.

- 42 -

Allah Teal'nn u; te onlara mkfat olarak ihsan etti kavlinde bizden olanlara iaretler vardr. yle ki:

Arifler, salhlerden ve hidlerden olmay taleb ediyorlar. Halbuki Sddkiyyetin Mertebesi bu iki sfatn mertebesinden stn olduunda hi phe yoktur. yle ise; Sddkiyyet'in Mertebesi o iki Sfatn dndadr. Hl byle olmasna ramen onlara Arif denilmitir.

Kim Allah'a ve Rasl'ne itaat ederse, ite onlar, Allah'n kendilerine ni'metler verdii Nebilerle, sddklarla, hidlerle, iyi adamlarla beraberdir. Onlar ne iyi arkadatr. (Nisa Sresi, yet: 69)

Sddklarn derecesinin salhler ve hidlerin derecelerinden stn olduunu yazdmz yette anlalmaktadr. Zira Allah'n kendilerine ni'met verdii kimselerin iinde en byk dereceye Nebier ve onlardan sonra sddklarn sahip olduunu yetteki sralamada anlalmaktadr. Dolaysyla sralamada nde olanlarn derecesi sonra gelenlerinkinden stndr.

Bunlarn aralarndaki derece farklarn anlamak iin shhatli tefekkr etmek gerekir ki netice alnabilsin.

unu da bilesin ki; Arif, ehdler ve slihler katarna girmeyi arzulayandr.

Halbuki katarna girmek istedii ehdler cret ve sevabn hsl olmas karlnda amel ederler. Yani onlar, yaptklar gzel ameller karlnda cret ve sevab taleb ediyorlar.

Sddklar, yaptklar gzel amelellere karlk gnllerinde cret ve sevab orzusu bulunmadndan tr, Allah Azze ve Celle onlar ivaz ve sevab beklentisinden beri klmtr.

Binaenaleyh sddklar dima kendilerini kul olduklarn mahede ederler. Kulluk ise, kendilerinden aa kan fiilleri kendi g ve kuvvetleriyle olmadn kabul etmekle onlarn katnda gerekleir. Bu sebebten tr; yapm olduklar gzel amellere karlk cret ve sevab istemezler.

Yapan da, veren de HAK olduuna gre HAK'k taleb etmekten daha gzel bir mkfat olabilir mi?

Sddklar, kendilerini hakikaten "Abd" mecazen ise "Malk" grrler. Yani, dnyada icra ettikleri her eyi bir emnet olduunu ve kendilerini de emaneti kabul ederler.

Sddklarn amellerine karlk mkfat beklemediklerine delil ise yazacamz yetdir:

ALLAH ve Rasllerine imn edenler ite onlar sddklardr. (Hadd Sresi, yet: 19)

- 43 -

Allah Azze ve Celle onlarn amellerine karlk bir "ivaz" zikr etmemitir. Zira yaptklar amellerde kendi g ve kuvvetleriyle olmadn mahede ettikleri iin, gnllerinde o amellere karlk cret bulunmak endiesi asla mevcd deildir.

Sddklar, yaptklar hibir eyde "biz bunu yaptk" iddiasnda bulunmaktan beridirler. Onlar, btn hareket ve durgunluklarnn HAK'kn kudretiyle olutuunu mahede ederler.

Allah Azze ve Celle, ehdlerin Rab'leri katnda ecirlerinin ve nr'larnn olduunu bize Kur'n'n birok yetleriyle bildirmektedir.

Arifler ise hed olmay ve onlarn divanlarnda yazlmay taleb ediyorlar. Allah Teal, onlar Hazret-i Rububiyyete hs klmtr.

Allah Teal, ariflerin imnnda art kld iitmeyi, sddklarn imnnda art komad. Allah'n byle yapmas ise, bizlerin varlklarn nasl tertiplendiini ve onlara kar hangi edeble muamele etmemizin doru olduunu renmemiz iin bir hikmet'dir.

Bylece biz her varln menzili ve mertebesinin istedii eyleri yerli yerince oturturuz. Ve Hak'kn onlara verdii isimlerden bakasna ynelmeyiz. O hangi isimleri kullanmsa bizler de o isimleri yd ederiz. yle ise, isimlerin bilgisi yce bir ilimdir. Ve isimlerdeki ilimle Allah'n ahlakyla ahlklanan Allah yolunun yolcusunun edebi belli olur.

simlerin ilmiyle babamz Hazreti Adem Aleyhissalatu Vesselam, katra, katrn babas eek olduu iin merkeb adn vermi olsayd, Allah'n ona rettii isimleri yerinde kullanmadndan rendii ilme saygszlk etmi olurdu.

yle ise Hak'n edebiyle edeblenen, ilhi edeble durur ve ilhi edeble yrr. Bylece o Hazret-i ilhiyenin hrmetine riyet etmi olur. Yani o edeble edeblenen kii, her hlinde Hakkn bildirdiklerine riyet eder. Hatta en masum bir eyin adnda bile o edebe uyar. Kendisi yeni bir ad koymaktan kanr. Bir ey'in adn bilmediinde; o ey'e bir eyle iaret edersin. Eer bir ey'e ad koyan kimse hikmet ehli ise ad koyduu ey'in mnsna yakn bir ismi yeni bir stlah olarak verebilir.

Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselamn; Kim nefsini tanrsa Rabbisini tanr." demekle Hak'ka kar olan

edebine nazr- ibretle bak!. Hak, arife ne makam vermise Allah Rasl de ona riyet etmitir.

"Kim nefsini tanrsa.." cmlesinde ki TANIRSA fiilinin Arapa karl; "ARFE"dr. Allah Rasl cmlede geen kime Arife fiilini nisbet ederek Arife verilen deere keml- edeble aklamtr.. Zira, "Kim

- 44 -

nefsini tanrsa.." cmlesinde ki "lime" fiilini kime nisbet klmakla, Arifi Hazret- Rububiyyet ve Hazret- Nefs Makamndan indirmemi oluyor. yle hazret- Nefs ki Cennette ki ni'metiere sahib olmaktan ibarettir. Zira yetlerin beyanatna binaen Nefsin arzulad herey ancak Cennette mevcd olur..

yle ise Arif, sddk lim'in gzetimi altnda arifi terbiye olunan gzel arzularn sahibidir.

Ey fl!. Hakiktlarn mlhazasnda edebli ol!.

TZAR (ZR) : Bir ksm sofilerin aklamasn yaptmz makam sahibine, Arif ismini

verip o makam sahibine lim denilmesi her ynyle daha uygundur. O sofilerin byle o makam sahibine Arif adn koymalarnn zrn aada izah gelecek. Bu zr de ashabmzdan, o sofileri savunmak iin keif sahibi muhakkikler beyn etmilerdir.

Bu makama erienlerin katnda lim ismini brakpta Arif ismine meyi etmelerinin aslnda hibir zr yoktur. Zira byle davrananlara;

Allah del. ve onlar terk et!.. hitabnn hkm bu davalarnda ynelmektedir. Ve o makama ulamann art; o makamda edeb-i ilhiyeye zere hlin devam etmesidir. O makama erdikten sonra, ilhi edeblere riyet etmemek edebsizliktir.

Fakat muhakkik sofiler zerine Allah yolundan giden gerek bilginleri, bakalarndan korumak taraf alabet etti. Zira onlar, lemde herhangi bir bilgiye sahib olann lim denilmesinin yaygnlatn gryorlar. Halbuki bu bilginlerin birou, ehvetler iinde yz st dalm, pheli eylerde vartalarla dolup tamlar. Bu bilginler, haramlar da ilemekten geri kalmyorlar.. Bunlar, dnya hayatn hrete tercih edip kanaatkrsz olmular.

Onlara syle!. Dnya meta' azdr!!! Bu meta'n azln o bilginler de bilmektedirler. Bylece onlar, dnyalarn tamir, hretlerini de tahribkrdrlar. ite byle olan lim, szleri yaantsyla ekien kimsedir.

imm Mslim'in Ebu Hureyre'den tahric ettii Hadis'in ifdesine binaen hli bu minvalde olan lim, herkesten nce Cehennem azab n tadacak snftan birini tekil etmektedir. Daha sonra bu lim tevbe etse de nefs, ona hakm ve mlik olduundan onun mchedesinin amac Cennetteki ni'metlerden hz almaktr. Btn bu olumsuz hllerine ramen bu kimseye lim (!) denilmektedir.

- 45 -

Muhakkik sofiler, sadatlar iin hsl olan yce makamn ilme ve o makama ulaanlarnda lim ismine daha uygun olduunu biliyorlard. Zaten Cenab- Hak'n o makama; ilim ve sahibine de; lim demesi de onlarn edeb- ilhiyeye riyet etmelerini gerektirmekte idi. Fakat muhakkik sofiler, lemde her hangi bir bilgi sahibi bo kimselerin bu yce makam sahiblerine isimde ortak olmalarna raz olmadlar.

Eer muhakkikler, o yce makam sahiblerine "lim" ismi vermi olsaydlar, o bo bilgi sahibi kimselerle aralarnda ki makam fark temyiz edilemezdi.

Artk bu durum, muhakkikleri, o yce makama; "Marifet" ve sahibine de; "Arif" demeye zorlad. Zira hakiktte; ilim ve marifet tanm asndan eittirler. Dolaysyla muhakkikler bu iki makam sahibleri arasnda ki fark da bylece oluturmulardr.

yle ise muhakkiklerin bu anlatmnda unu anlamaktayz: Onlarn yce makam sahihlerine "Arif" demeleri lfz bir deyimdir. Mn bakmnda yine lim anlalmaktadr. Binaenaleyh onlarn byle davranmalarnda mnda ittifak, lfz da ihtilf vardr. Zira bu yolda mn da asla ihtilf olmaz. Eer ihtilf ifde edecek bir sz onlardan tezahr ederse o ihtilf mn bakmndan olmayp lfz bir ihtilf olduuna hami ederiz. Fakat bu anlattklarmz, o yce makam sahiblerini korumak taraf kendilerine galebet ettii esnada zerlerinde geen gaflet vaktinde kendi stlahlarn Allah'n verdii isimler zerine tercih edenlere nazarandr. yie ise o yce makam ehil olmayanlardan byle sylemekle tenzih etmeyi ksd ettikleri iin ehl-i huzur iin hsl olan makamlarn oniar iinde hsl olmas umulur,

El hamdu lillh-il muni'mil mufaddili. Nimetleri ihsan eden ALLAH'a hamd olsun.

HDAYET - lmin tanm ve hakikti nedir? - lim bir eyi geree uygun ekliyle alglamaktr. - lim nasl fideli olur? - lim kendisiyle amel edildiinde fide verir. limdir sa'det-i

ebediyeyi sana veren. Bildiklerine zt amel etmekle muhalefet etmekten sakn.

Bizim ilim hakknda bildirdiklerimiz gerekletii zaman, herkes dilediini sylesin.

Yine ilim hakknda yaptmz aklamalara zt getirilen btn deliller

- 46 -

btldr. Bu btl delilleri getirenlerin Allah'tan tevbe etmeleri ve mafiret istemeleri gerekir.

ALLAH, afr ve Rahiym'dir. Ey Azz!. lim ilhi bir nr'dur. Allah, o nuru kullarndan dilediinin kalbine ilk eder. lmin envari ilhi'den bir nr oluunu yazacamz yet ifde

etmektedir: Bir l iken kendisini diriltdiimiz, ona insanlarn arasnda

yryecei bir NR verdiimiz kimse; iinden kamaz bir hlde karanlklarda kalan kii gibi olur mu? (Enam Sresi, yet: 122)

O nr ilimdir. lim, kulun nefsi natkasyla kim bir mndr. Ve bu mn kulun

eya'nn hakiktini alglamasna vesiledir. Mesel; Gnein klar gzn grmesi iin ne hassalar varsa ilmin

de basiret iin ayn zellikleri vardr. Belki ilmin basiret iin olan zellikleri Gnein gzlerin grmesi iin olan hususiyetlerinden daha kmil ve stndr.

Ulem, ilmin malmu ynyle ilim hakknda gr beyn etmiler. Kimisi ilmin saymlar olan malmu ile birleik olduunu, kimisi ilmin saymlar olan malmu ile tekliini ve kimisi de ilmin saymlar olan malmu ile okluunu sylemiler. Her malmun bir ilmi vardr ilim, kesinlikle tek bir maluma balants vardr.

ilmin bu tasnifinde ulem, Allah'n ilmini kasd etmiyor. Zira "O"nun ilmi, bu tr tasniflere tab edilemez. Belki burada insanlar n ilminden bahs edilmektedir.

ilmin ma'lma olan balantsnda iki gr beyn edilmitir: 1) ilmin ma'lma balants hibir kaytla mukayyet olmakszndr. 2) limin ya iki ma'lma veya daha fazlasna balants vardr. lmin ma'lma balants da iki eittir. Ya ilmin balants, malmun eit eit olmasyla balants da eit

eit olur.. Veyahut ilmin ma'lma balants malmun zamanla olan balants itibariyle gerekleir.

Aslnda bu mevzu bu kitapta kendisine ihtiya duyulan meseleler deildir, yle ise biz gayretimizi toparlayp, bizi ebedi saadete ulatrmaya vesile olacak ilimleri izah edelim.

- 47 -

BLM: Bu blm: Selm yurdunda sonsuz mutluluklara vesile olacak

ilimler hakkndadr. lmin eitleri oktur. Akliyat, Haber, bitki, hayvan ve felek ilimleri gibi.

Ve her ilmin kendisine has blmleri vardr. Biz kitabn bu blmnde ebedi saadetimize vesile olacak ilimden

bahs edeceiz. O ilmin hangi ilim olduunu anlatacaz ki onun tahsiliyle itigal edebilelim.

Ey Aziz!.. ilimden bilinmesi zaruri ihtiyacmz olmayanlar, vakitlerin Allah'n

izniyle lehimizde gemesi iin terk edelim. lmin blmlerinden kendisine ihtiya duyulan iki blmdr: 1) Akl ilimlere dahil olan ilm- Kelm, 2) Haber ilmine delil olan erat ilmi'dir. Bu iki ksma giren malmatlarda sekiz snfa ayrlmaktadr. 1) Vacib, 2) Caiz, 3) Muhal, 4) Zat, 5) Sfat, 6) Efal, 7) ekavet,

8) Saadet ilimleridir. Kendisinin kurtuluunu arzulayan her ahsn bu ilimleri

renmesi vacib'dir. Saadet ve ekavet ilmi sekiz eyin bilinmesine baldr. Sekiz

eyden bei ahkam itibariyle bilinmesi zaruri olan ilimdir. Bunlar: 1) Farzlar, 2) Haramlar, 3) Menduplar, 4) Mekruhlar, 5) Mubahlard r.

Bu be hkmn asl da eydir. 1- Kitab, 2- Mutevatir Snnet, 3- cma- mmet. nsanlar bu ilimleri tahsil etmekte iki mertebeye ayrlmaktadr. 1) lim olanlar, 2) Bir limi taklid edenler. Artk insan bu ilimleri rendii zaman teklif-i ilhinin vazifeleri

onun zerine tevecch eder. yle ilhi teklifler ki, kulun sekiz organnda aa kan fiillerine

balants vardr. Bu organlar unlardr: 1) Gz, 2) Kulak, 3) Dil, 4) El, 5) Karn, 6) Tenasl organ, 7) Ayak, 8) Kalb.

- 48 -

Bu organlardan aa kan fiillere balants bulunan teklift- Nahiyeyi bilmek ebedi saadete ulatrmaya nc ilimdir.

naallah bu blmden sonra yazacamz velayet yldznda ilimle alkal bilgileri daha genie anlatacaz., insan bildii ilimlerle amel ederse hangi mertebelere ulaacan o blmde greceiz.

lmin mfid olmas kiinin bildiklerini yaamasna baldr. Yaantsz bilgi, insann ilim sfatyla vasflanmasna yeterli sebeb deildir. Zira kiinin yaantsna tesir etmeyen bilgi tasavvuridir. Tasavvuri olan bir ey ise, sadece sureti zihinde peyda olan nesneler hkmndedir. Varl zihni olan bir ey ise haricde hibir fidesi yoktur. yle ise ilmin mcerredlikden muahhasla geii tasavvur hlinden izan ve kabul gerektirdii tasdike baldr. Tasdik ise; varl zihni olan nesneleri bir hkme balamaktr.

Binaenaleyh insann ilimle vasflanmas; ilmi kendisinde somutlatrmasna baldr. lmin insanda somutlatrmas ise; o ilmin gerei yaamasyla gerekleir.

Ey Oulcuum!., Allah, senin gnln ferahlandran ileyecein gzel ilerde sana tevfk

versin. unu bil!. hrette saadete vesile olacak ilimleri Allah Subhnehu zikr

edeceimiz yette nr ile isimlendirdii muhtemeldir. Nurlar nlerinde ve salarnda koacak.. (Tahrm Sresi, yet:

8) Yine Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselam da u Hadiste; Gece

karanlkta nuru tam ile mescide gidenleri mjdele ilimleri "nr'u tam" ile adlandrmtr.

yle ise ilim zihinde alglanmaktan ibaret olan edilgenlikten kmas o ilmin kiinin yapaca ilerinde et