YENİ TTK’ DA ŞİRKET ESAS SÖZLEŞMELERİ, BAĞIMSIZ DENETİM,

1

YENİ TTK’ DAŞİRKET ESAS SÖZLEŞMELERİ,

BAĞIMSIZ DENETİM, TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI VE

FİNANSAL TABLOLARA ETKİSİ

HAZIRLAYAN

YMM. V. ARİF ŞİMŞEK

2

LİMİTED VE ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞMELERİ YAPILMASI GEREKEN DEĞİŞİKLİKLER

VE İZLENECEK YOLLAR

3

Şirketler esas sözleşmelerini Kanunun yayımı tarihinden (yeni TTK yayım tarihi 14.02.2011 ) itibaren on sekiz ay içinde Türk Ticaret Kanunu’yla uyumlu hale getirirler. Aksi halde, kanuna uygun olmayan hükümler yok hükmünde sayılmakta.

Buna göre; şirketlerin esas sözleşmelerini, 14.08.2012 tarihine kadar yeni TTK ile uyumlu hale getirmelerigerekmekte.

4

Yeni TTK ile ultra vires diye anılan kavram kaldırılmakta.

Md. 125Artık işletme konusu, şirketlerin hak ehliyetinin sınırını çizmemekte.

1 temmuz 2012 tarihinden itibaren işletmeler, ana sözleşmelerinde sayılan faaliyet konularından başka işler de yapabilecek. Bu işlemler nedeniyle üçüncü kişiye karşı sorumlu olacak. Bu sebeple şirketlerin, ileride belki yapabiliriz düşüncesiyle faaliyet konularını çok geniş tutmalarına gerek kalmamakta.

5

LİMİTED ŞİRKET SÖZLEŞMELERİ

Limited şirketin, eski Kanuna göre en az iki kişi ile kurulması şartken, yeni Kanuna göre bir kişi ile kurulması mümkündür. Ortak sayısı yine elliden fazla olamayacak.

Eski kanunda olduğu gibi sözleşme değişiklikleri yine müdürler tarafından hazırlanır, ortaklar kurulu toplantıya çağrılır. Aksi sözleşmede öngörülmediği takdirde, sözleşme, esas sermayenin üçte ikisini temsil eden ortakların kararı ile değiştirilir ( Md. 589 ).

6


Asgari sermaye tutarı 5.000 TL’ den, 10.000 TL’ ye çıkarılmıştır. Sermayesi, asgari sermaye tutarının altında olan şirketlerin en geç 14.02.2014’ e kadar sermayelerini arttırmaları gerekmekte ( 6103/20 ).

Sermayenin Türk Ticaret Kanunu’nda öngörülen tutara yükseltilmesi için yapılacak genel kurullarda toplantı nisabı aranmaz, kararlar toplantıda mevcut oyların çoğunluğu ile alınır ( 6103/20 ).

7


Sermayenin taksitle ödenmesi kuralı kaldırılmış, kurucuların, sermayenin tamamını taahhüt etmeleri ve nakit kısmı hemen ve tamamen ödemeleri hükmü getirilmiş (Md. 585).

8


Eskiden olduğu gibi ayni sermaye konulması mümkündür. Yeni TTK ile ayni sermayeye fikri mülkiyet hakları ile sanal ortamlar da eklenmiştir.

Ayni sermaye konulacak ise bunların değerlerininbilirkişiler tarafından belirlenmesi gerekmekte. Şirketin merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesine başvuru yapılmalı ve mahkemece atanan bilirkişilerce düzenlenen “değerleme raporu” alınmalı.

9


Şirket sözleşmesinde eski kanunda olduğu gibi şimdi de ilanların ne şekilde yapılacağı da belirtilmeli. Burada amaç, ortaklara ve diğer ilgililere yapılacak olan ilanın şeklidir.

10


Eski TTK’ da aksi kararlaştırılmış olmadıkça, ortaklar hep birlikte müdür sıfatıyla şirketin idare ve temsiline mecburdurlar. Yeni TTK ile şirketin yönetimi ve temsili şirket sözleşmesi veya genel kurul kararı ile düzenlenir.

Eskiden olduğu gibi, şirket sözleşmesi veya genel kurul kararı ile, şirketin idare ve temsili, ortaklardan bir veya birkaçına ya da ortak olmayan kimselere bırakılabilir. Ancak eskiden olduğu gibi ortaklardan en az bir kişinin müdür olarak seçilmesi gerekir.

11


Yeni TTK’ya göre, şirket müdürlerinden en az birinin ikametgahının Türkiye’de bulunması ve bu müdürün de şirketi tek başına temsile yetkili olması şarttır (Md. 628). Aksi halde , ticaret sicili müdürü tarafından şirkete verilen süre içinde gerekenin yapılmadığı tespit edilirse, şirketin feshi mahkemeden istenecek (Md. 628).

12


Yeni TTK’ya göre, müdürler birden fazlaysa bunlardan biri genel kurul tarafından müdürler kurulu başkanı olarak atanacak. Birden fazla müdürün varlığı halinde, kararlar çoğunlukla alınacak, eşitlik halinde başkanın oyu üstün sayılacak (6102/ 624).

Eğer, Eski TTK uyarınca tüm ortaklar hep birlikte müdür sıfatıyla işleri idare ve şirketi temsil ediyorsa, en geç 1 ekim 2012 tarihine kadar şirket genel kurulunca müdür veya müdürlerin seçilmesi gerekmekte. (6103/ 24).

Bu durumda limited şirketlerin esas sözleşmelerinde müdürler kurulu başkanının ve müdürlerin kim olduğu özellikle iki müdürden oluşan limited şirketlerde oy eşitliğinin çözümlenebilmesi için belirtilmeli.

13


Eski kanuna göre limited şirketin müddetinin belirtilmesi zorunlu iken yeni Kanun ile şirketin müddetinin belirtilmesi zorunluluğu kaldırılmış, şirket müddetinin ancak, şirket sözleşmesinde öngörülmesi şartıyla bağlayıcı olacağı hükmü getirilmiştir.

14

ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİKLERİ

Anonim şirketin en az beş kişi tarafından kurulabilmesine ilişkin eski TTK hükmü kaldırılmış, bir kişiyle de kurulabilmesine olanak tanınmış. Kurucu kişi, eskiden olduğu gibi gerçek veya tüzel kişi olabilecek.

Anonim şirket, genel kurulun alacağı bir karar ile ana sözleşmesini değiştirebilir. Bu karar, şirketin internet sitesi ile Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde ilan edilir.

15


Yeni TTK ile anonim şirketler için iki tür sermaye esası öngörülmüştür; çıkarılmış sermaye ve kayıtlı sermaye (Md. 332).

Buna göre, eski TTK’ da olduğu gibi yeni TTK’da da esas sermaye tutarı en az 50.000 TL olarak belirlenmiş, kayıtlı sermaye sistemini seçmiş anonim şirketler içinse bu tutar 100.000 TL olarak belirlenmiş. Esas sözleşmede, şirketin hangi sermaye sistemini seçtiğinin ve sermaye tutarının belirtilmesi gerekir.

16


Esas sermayeyi oluşturan, nakden ödenmesi taahhüt edilmiş payların itibari değerlerinin en az % 25’i bir bankaya, şirket adına açılmış ve sadece şirket tarafından kullanılabilecek özel hesaba yatırılmalı, bu durumu teyit eden, Ticaret Sicili Müdürlüğü’ne hitaben banka tarafından düzenlenen banka mektubu alınmalı. Esas sermayenin % 75’ lik kısmı ise şirketin tescilini izleyen 24 ay içerisinde ödenmeli (Md. 344).

17


Eskiden olduğu gibi ayni sermaye konulması mümkün. Yeni TTK ile ayni sermayeye, fikri mülkiyet hakları ile sanal ortamlar da eklenmiştir.

Ayni sermaye konulacak ise bunların değerlerinin bilirkişiler tarafından belirlenmesi gerekmekte. Bunun için şirketin merkezinin bulunacağı yerdeki asliye ticaret mahkemesine başvuru yapılmalı ve mahkemece atanan bilirkişiler tarafından düzenlenen “değerleme raporu” alınmalı.

Hizmet edimleri, kişisel emek, ticari itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar sermaye olarak konulamaz.

18


Yeni TTK‘ ya göre yönetim kurulu üyelerinin sayıları esas sözleşmede belirtilmesi zorunlu kayıtlar arasında. Şirket adına imza koymaya yetkili olanlar da eskiden olduğu gibi esas sözleşmede belirtilecek (Md. 339).

Ayrıca yeni TTK’ da ilk yönetim kurulu üyeleri esas sözleşme ile atanır hükmü yer almakta. Bu durumda ilk yönetim kurulu üyelerine ilişkin bilgiler esas sözleşmede yer almalı.

19


Eski TTK’ya göre yönetim kurulunun en az üç kişiden oluşması gerekirken, yeni TTK ile 1 Temmuz 2012 tarihinden itibaren bir kişiden oluşabilecek (Md. 359).

Yeni TTK ile şirket ortağı olmayan kişiler yönetim kurulu üyesi olarak seçilebilecek ve bu görevlerine ortak olmadan başlayabilecek. (Eski TTK’ ya göre, göreve başlayabilmeleri için şirkete ortak olmaları gerekmekteydi).

20


Eski TTK’da olduğu gibi yeni TTK’da da yönetim kurulu üyeleri en çok üç yıl süreyle görev yapmak üzere seçilebilecek. Esas sözleşmede aksine bir hüküm yoksa, görev süresi sona eren kişiler tekrar yönetim kurulu üyeliğine seçilebilecek. Bu sebeple yönetim kurulu üyelerinin tekrar seçilip seçilemeyeceğine ilişkin kurallar esas sözleşmede düzenlenmeli.

21


01.07.2012’ de görevde bulunan yönetim kurulu üyelerinin, görevden alınmaları veya üyeliğin başka bir sebeple boşalması hali hariç, sürelerinin sonuna kadar görevlerine devam edecekleri, ancak, tüzel kişinin temsilcisi olarak yönetim kurulu üyesi seçilmiş bulunan gerçek kişinin, yeni TTK’nın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde istifa edeceği, onun yerine tüzel kişinin ya da başkasının seçilmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır. ( 6103 sayılı Kanun’un 25 md.)

22


Yönetim kurulu üyelerinin, yönetim kurulu toplantılarına elektronik ortamda katılmaları ile ilgili koşullar esas sözleşmede düzenlenmeli.

23


Genel kurul toplantı nisaplarına ilişkin düzenlemeler esas sözleşmede belirtilmeli.( Yürürlükten itibaren 6 ay içinde ) (6103 Md. 26). Eski TTK’ da olduğu gibi yeni TTK’ ya göre de olağan genel kurul toplantısının her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılması gerekmekte.

24


Sermayenin artırımına, esas sermaye sisteminde genel kurul, kayıtlı sermaye sisteminde ise yönetim kurulu karar verir (Md. 456). Esas sermaye sisteminde sermaye artırımı, kayıtlı sermaye sisteminde ise kayıtlı sermaye tavanı artırımı ile ilgili düzenlemeler esas sözleşmede yapılmalı.

Sermayenin TTK’ da öngörülen tutara yükseltilmesi için yapılacak genel kurullarda toplantı nisabı aranmaz, kararlar toplantıda mevcut oyların çoğunluğu ile alınır ( 6103 Md. 20 ).

Sermayenin azaltılması ile ilgili olarak yeni TTK’ da düzenlenenmadde genel olarak mevcut TTK ile aynıdır. Yapılan değişiklik, işlem denetçisinin, sermayenin azaltılmasına rağmen şirket alacaklarının haklarını tamamen karşılayacak miktarda aktifin, şirkette mevcut olduğuna dair bir rapor hazırlaması gerektiği, aksi halde sermaye azaltılmasına izin verilmeyeceğidir (Md. 473).

25


Yeni TTK ile sermayenin küçük bir kısmının ödenmemiş olması, dış kaynaklardan yapılacak sermaye artırımına engel teşkil etmeyecek. Sermaye artırımı iç kaynaklardan yapılırsa, sermaye artırımının hangi kaynaklardan karşılandığı, bu kaynakların gerçekliği, yönetim kurulu beyanında belirtilmeli (Md. 456). Eski TTK’ ya göre, esas sermaye tamamen ödenmedikçe sermaye artırımına gidilemez.

26


Kayıtlı sermaye

Yeni TTK, halka açık olmayan şirketlerin de kayıtlı sermaye sistemini seçmelerine imkan tanımakta. Bunun için, yönetim kuruluna sermayenin belirlenen tavana kadar artırılması hususunda ana sözleşmede özel yetki verilmesi gerekmekte. İşbu yetki süresi en fazla 5 yıl olabilir (Md. 460).Kayıtlı sermaye sisteminin kabulü, sistemden çıkma ya da çıkarılma gibi hususlara ilişkin ayrıntılı düzenleme Bakanlık tarafından çıkarılacak Kayıtlı Sermaye Tebliği ile belirlenecek.

27


Son olarak, Anonim ve limited şirket,

Kurucuların şirket esas sözleşmesindeki imzalarının noterce onaylandığı tarihte kurulmuş sayılacak.

Şirket, ticaret siciline tescil edildiği tarihte de tüzel kişilik kazanacaktır.

Kuruluş işlemlerine, 1 Temmuz 2012 öncesinde başlanılmasına karşın bu tarih öncesinde ticaret siciline tescil edilerek tüzel kişilik kazanmamış olan anonim şirketlerin, şirket esas sözleşmesi yapılmış ve kurucuların imzaları noter tarafından onaylanmışsa, bu onay tarihinden itibaren bir ay içinde şirketin tescili için ticaret siciline başvurulduğu takdirde, kuruluşa ESKİ TTK hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiş.

28

YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’ NDA DENETİM

29

Denetçi Kavramı Değiştiriliyor

Mevcut düzenlemede;

• Tek bir denetçi öngörülmüştür. ( Murakıplık )

• Denetçi/Murakıp şirketin organı niteliğindedir. ( Bağımsız değildir. )

• Denetçinin mesleki bilgi sahibi olması zorunluluğu yoktur.

30

Yeni düzenlemede;

• Üç farklı denetçi öngörülmüştür (Md. 399)

1) Bağımsız Denetçi 2) İşlem Denetçisi3) Özel Denetçi

• Denetçi, şirketin organı olmaktan çıkarılmış, denetçinin “bağımsız olması” zorunluluğu getirilmiştir.

• Şirketin büyüklüğü baz alınarak iki farklı bağımsız denetçi türü öngörülmüş. (Md. 400)

1) Büyük İşletmelerde: “Bağımsız Denetim Kuruluşu”2) KOBİLER’ de: “SMMM” ya da “YMM”

Bağımsız denetim kuruluşlarında görev alacak ortak ve denetçilerin de 3568 sayılı yasaya göre yetkilendirilmiş bir “SMMM” yada “YMM” olması zorunluluğu vardır.

31

Bağımsız Denetçi ve Bağımsız Denetim Raporu

Bağımsız Denetimin KapsamıBağımsız denetim yükümlülüğü sadece sermaye şirketleri ( A.Ş.’ler; Ltd. Şirketler ve Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler ) için öngörülmüş.Bağımsız Denetçinin Atanması Bağımsız denetçi, Genel Kurulca atanır. Seçilen bağımsız denetçi, atanma tarihinin hemen ardından Ticaret Siciline tescil ve ilan ettirilmek zorunda.Genel Kurulun, ilgili dönemin en geç üçüncü ayı başına ( 1 Mart’a ) kadar ilgili döneme ilişkin bağımsız denetçiyi ataması gerekir. Genel Kurul bu süre içinde bağımsız denetçiyi atamazsa, bağımsız denetçi Mahkeme tarafından atanır. Mahkemenin atadığı denetçiye taraflar, haklı bir gerekçeyle 3 hafta içinde itiraz edebilir. Bu durumda, mahkeme yeni bir denetçi atamak zorunda.

32

Bağımsız Denetim Sözleşmesinin Feshi (Md. 399)

Bağımsız denetçi, bağımsız denetim sözleşmesini ancak haklı bir sebep varsa ya da kendisine karşı görevden alınma davası açılmışsa feshedebilir.

Aşağıdaki durumlar, haklı sebep olarak kabul edilmez.

• Şirket ile olan görüş ayrılığı• Denetim alanının sınırlandırılması• Yönetim kurulunun, yönetici beyanı yazısını vermekten

kaçınması

33

Denetlenecek Finansal Tablolar

Bağımsız denetçi, aşağıdaki tablo ve raporları denetleyecektir.

Tam set finansal tablolar ( Bilanço; Kapsamlı Gelir Tablosu; Nakit Akış Tablosu; Öz Kaynak Değişim Tablosu; Açıklayıcı Dipnotlar )

Yönetim kurulu yıllık faaliyet raporu

( Varsa ) Riskin Erken Teşhisi ve Yönetimi Komitesinin Raporu

Denetimden geçmemiş finansal tablolar, yıllık faaliyet raporu ve tehlikelerin erken teşhisi komitesi raporu, hiç “düzenlenmemiş” hükmünde. Genel kurul, bu tablolardan hareketle herhangi bir karar alamaz.

Yönetim kurulu, finansal tabloların denetimini zamanında yaptırtmazsa, 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilir.

34

Finansal tabloların denetiminde “Türkiye Denetim Standartları” ( TDS ) esas alınacaktır.

Faaliyet raporunun denetiminde, faaliyet raporunda yer alan finansal bilgilerin, denetlenmiş finansal tablolardaki bilgilerle uyumlu olup olmadığı kontrol edilecek ve tespitler bir rapora bağlanacaktır.

Riskin Erken Saptanması ve Yönetimi Komitesince Hazırlanan Raporun denetimi sonucunda hazırlanacak raporda aşağıdaki açıklamalar yer alacak:

• Yönetim kurulunca, raporda belirlenen risklerin zamanında belirlenmesine ilişkin bir sistem kurulmuş mudur?

• Kurulmuş ise sistemin yapısı ve uygulamaları hakkında açıklamalar.

35

Görüş Ayrılıklarının Çözümü (Md. 405)

Şirketin yılsonu hesapları, finansal tabloları, yıllık faaliyet raporu, şirket esas sözleşmesi hükümlerinin yorumu konularında şirket ile bağımsız denetçi arasında görüş ayrılığı doğarsa, taraflar, masrafları şirkete ait olmak üzere, asliye ticaret mahkemesine başvurabilir. Mahkemenin vereceği karara taraflar uymak zorundadırlar.

36

Denetim Raporları ve Sonuçları

Denetçi, yapacağı denetim sonucunda değerlendirmesini içeren bir görüş yazısı hazırlayacak. Görüş yazısı, dört şekilde olabilecek:• Olumlu görüş• Sınırlı olumlu görüş• Görüş bildirmekten kaçınma• Olumsuz görüş

37

Sınırlı Olumlu Görüş ve Sonuçları: Tespit edilen aykırılıkların kapsamı ve önemi büyük değil ise ve düzeltilebilecek nitelikteyse, denetçi sınırlı olumlu görüş verir. Bu durumda, genel kurul, gerekli önlemleri ve düzeltmeleri de karara bağlar.

Görüş Bildirmekten Kaçınma: Denetim alanı daraltılmış ya da denetimin yapılmasına ve görüş oluşturulmasına olanak vermeyecek derecede belirsizlik mevcut ise, denetçi, görüş bildirmekten kaçınabilir. Görüş bildirmekten kaçınma, olumsuz görüşün sonuçlarını doğurur.

Olumsuz Görüş: Finansal tablolar kapsamlı ve büyük aykırılıklar içeriyorsa, denetçi olumsuz görüş verir.

38

Olumsuz Görüş ve Görüş Bildirmekten Kaçınmanın Sonuçları:Denetçi olumsuz görüş vermiş ya da görüş bildirmekten kaçınmış ise;

• Yönetim kurulu görüş yazısını teslim aldığı tarihten itibaren 4 gün içinde genel kurulu toplantıya çağırır,

• Yönetim kurulu, toplantı tarihinden geçerli olmak üzere istifa eder,

• Genel kurul yeni bir yönetim kurulu seçer,

• Yeni yönetim kurulu, 6 ay içinde, yasaya uygun bir şekilde finansal tabloları hazırlar ve denetleme raporu ile birlikte genel kurula sunar.

39

İşlem Denetçisi ve İşlem Denetçisi Raporu (Md. 351)Yeni yasaya göre, sermaye şirketleri, aşağıdaki işlemleri gerçekleştirmek için mutlaka “İşlem Denetçisi Raporu” hazırlatmak zorunda.

• Şirket kuruluşu• Sermaye artırımı ve azatlımı• Birleşme-bölünme-tür değiştirme• Menkul kıymet ihracı• Diğer şirket işlemleri

Yasaya göre, sadece ortakları SMMM ya da YMM olan “Bağımsız Denetim Kuruluşları” işlem denetçisi olabilecek. İşlem denetçisi;

Kuruluşta “kurucu ortaklarca”, Sermaye artırımı-azaltımı; birleşme-bölünme-tür değiştirme işlemlerinde “yönetim kurulu ya da şirket müdürünce,” Diğer işlemlerde “genel kurulca” atanabilecek.

40

Özel Denetçi ve Özel Denetim Raporu (Md. 438-442)

Bu denetim türünün, sadece şirketler topluluğunda uygulama alanı vardır. Her pay sahibi, aşağıdaki durumların varlığı durumunda, genel kuruldan, belirli olayların özel bir denetim ile açıklığa kavuşturulmasını talep edebilir.

• Bağımsız denetçi, şirketin, hakim şirketle veya topluluk şirketleriyle ilişkileriyle ilgili olarak “sınırlı olumlu görüş” ya da “görüş bildirmekten kaçınma” yazısı vermişse,

• Yönetim kurulu aldığı kararlarla bağlı şirketi zarara uğratmış ve bunlar dolayısıyla denkleştirme yapılmadığı açıklanmışsa.

Genel kurulun pay sahibinin talebini onaylaması durumunda, her pay sahibinin “30 gün içinde” mahkemeye başvurarak bir özel denetçi atanmasını talep etme hakkı var.

41

TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI MEVZUATTAKİ YERİ, FİNANSAL TABLOLARA ETKİSİ VE BAZI STANDARTLARA GENEL

BAKIŞ

42

Şu ana kadar Resmi Gazete’de yayımlanan,

• Kavramsal Çerçeve,• 31 adet Türkiye Muhasebe Standardı,• 8 adet Türkiye Finansal Raporlama Standardı

bulunmaktadır.

KOBİ’ler için daha basit ve özet muhasebe standartlarının hazırlanması çalışmaları sürdürülmektedir.(KOBİ Standartları yeni TTK’nın 1534/3 md. göre 01/01/2013 tarihinde yürürlüğe girecektir.).

YAYIMLANAN MUHASEBE STANDARTLARI

43

Türkiye Muhasebe Standartlarını oluşturma ve yayımlama yetkisi Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’na aittir.Yürürlüğe giren 6102 sayılı yeni TTK’nın Defter Tutma Yükümlülüğü başlıklı 64.maddesine göre;‘’Her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde, ticari işlemleriyle malvarlığı durumunu, Türkiye Muhasebe Standartlarına ve 88 inci madde hükümleri başta olmak üzere bu Kanuna göre açıkça görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorundadır.’’

UYGULAMA VE MEVZUAT

44

Defterlerin Tutulması başlıklı 65. maddesinde ise ‘’Defterler ve gerekli diğer kayıtlar, olgu ve işlemleri saptayan belgelerin dosyalanması şeklinde veya veri taşıyıcıları aracılığıyla tutulabilir; şu şartla ki, muhasebenin bu tutuluş biçimleri ve bu konuda uygulanan yöntemler Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olmalıdır.’’ denilmektedir.

UYGULAMA VE MEVZUAT

45

Ayrıca Geçici 6. maddeye göre şirketler;• 01/01/2013 tarihinde başlayacak hesap dönemi için, gerek

ticari defterlerinin tutulmasında, gerek münferit ve konsolide finansal tablolarının düzenlenmesinde Türkiye Muhasebe Standartlarını uygulamak,

• 31/12/2012 tarihinde sona erecek olan hesap dönemine ilişkin ticari defterlerine dayanarak hazırlayacakları bilançolarını, Türkiye Muhasebe Standartlarına göre düzeltmek ve düzeltilmiş bilançolarını 01/01/2013 tarihinde başlayacak hesap döneminin açılış bilançosu olarak ticari defterlerine ve finansal tablolarına geçirmek zorundadır.

UYGULAMA VE MEVZUAT

46

Standartlara geçiş aşamasında mevzuat uyumluluğu ve bütünlüğünün düzenlenmesi öncesinde ikili uygulama öngörülmektedir. İşletmeler finansal tablolarını TMS’lere uygun olarak hazırlamanın yanında, yasal kayıtlarını eski uygulamalara göre de düzenlemeleri gerekebilecektir.Fakat defterlerin kanuni delil olması, TTK hükümlerine uygun olarak tutulmasını gerekli kılmaktadır. Yeni TTK ile ikili uygulamanın kısa sürede sona ereceği düşünülse de Maliye Bakanlığı’nın bu konuda şu ana kadar yayımlanmış herhangi bir çalışması bulunmamaktadır.

STANDARTLARA GEÇİŞ

47

VUK esaslı muhasebe kayıtları ve mali tablolardan, TMS esaslı muhasebe kayıtları ve mali tablolarına geçiş aşamasında, • VUK ile TMS arasındaki farkların tespiti ve

muhasebe politikalarının oluşturulması,• Teknoloji alt yapısının, insan kaynağının, muhasebe

ve raporlama süreçlerinin TMS ile tam uyumlu hale getirilmesi,

• TMS’ ye uyumlu muhasebe kayıtları mali tabloların hazırlanması, adımlarının atılması gerekmektedir.

STANDARTLARA GEÇİŞ

48

• Biçimsel sınıflandırma yapısında değişiklik,• Kapsam değişikliği,• Ölçme/ Değerleme uygulamalarında değişiklik,• Dipnot ve açıklayıcı bilgilerdeki ayrıntılar.

TMS UYGULAMALARININ FİNANSAL TABLOLARA ETKİSİ

49

• TMS’ler belge odaklı geleneksel uygulamaya karşı olarak getirdikleri bilgi odaklı bakış açısı ve detaylı raporlama yaklaşımı ile finansal tablolarda biçimsel değişikliklere neden olmaktadırlar.

• Bu suretle Aktif, pasif kalemler, gelir ve gider kalemleri ve nakit akışları yeniden düzenlenmekte, detaylandırılmakta ve sınıflandırılmaktadırlar.

BİÇİMSEL YAPI DEĞİŞİKLİKLERİ

50

Aktif ve Pasif kalemlerinde aşağıdaki TMS’ler kapsamında sınıflandırmalar ve değişiklikler söz konusu olacaktır;• Menkul kıymetler (TMS 32, TMS 39, TFRS 7),• Yatırım amaçlı gayrimenkuller (TMS 40),• Canlı varlıklar (Biyolojik Varlıklar)(TMS 41),• Satış amacıyla elde tutulan ve durdurulan faaliyetlerle ilgili varlık ve borçlar (TFRS

5),• İnşaat sözleşmeleri (TMS 11),• İlişkili taraflardan alacak ve borçlar (TMS 24),• Hizmet maliyetlerinin sınıflandırılması (TMS 2),• Ertelenmiş Vergi Varlığı ve Ertelenmiş Vergi Borcu(TMS 12),• Maddi Olmayan Duran Varlıklar(TMS 38, TFRS 3),• Finansal(Mali) Duran Varlıklar (TMS 32, TMS 39, TMS 28, TMS 31), • Ertelenmiş Vergi Varlığı ve Ertelenmiş Vergi Borcu (Yükümlülüğü )(TMS 12),• Maddi Olmayan Duran Varlıklar(TMS 38, TFRS 3),• Finansal(Mali) Duran Varlıklar (TMS 32, TMS 39, TMS 28, TMS 31).


51

• Gelir tablosunda, gelir ve giderlerin sınıflaması, karların oluşumu yeniden yapılacaktır. Olağandışı gelir ve karlar ve olağandışı gider ve zararlar ayrı bölüm olarak raporlanmaz (TMS 1),

• Durdurulan faaliyetler ve satış amacıyla elde tutulan varlıklarla ilgili gelir ve karlar , gider ve zararlar ayrı raporlanır (TFRS 5),

• Konsolide gelir tablosunda, iştiraklerin özkaynak yöntemiyle değerlenmesinden kaynaklanan karlar ve zararlar açıkça görülecek şekilde raporlanır( TMS 1,TMS 27,TMS 28),

• Azınlık paylarına düşen dönem net kar veya zararları dönem net karının (zararının) içeriğinde ancak tutarı ayrıca gösterilmek suretiyle raporlanır. (TMS 1,TMS 27),


52

• Çalışmayan kısım giderlerinin raporlanacağı bölüm değişecektir (TMS 2),

• Stok değer düşüklüğü karşılık giderleri, karşılık giderlerinin yer aldığı diğer olağan giderlerden çıkartılarak satışların maliyeti bölümünde yer almalıdır. Aynı şekilde stoklarla ilgili konusu kalmayan karşılıklarda satışların maliyetini azaltacak şekilde raporlanmalıdır (TMS 2).


53

TMS düzenlemelerine göre bilançoda yer almaması gereken ancak önceki ulusal mevzuat gerekleri nedeniyle bilançoda yer alan aktif ve pasif kalemler bilançodan çıkartılacaktır(Gider Kalemi). Örneğin;• Özellikli varlıklarla ilgili olmadığı halde

aktifleştirilen finansman giderleri ve kur farkları(TMS 23)(Gemi, Bina dışında makine vs.),

• Araştırma giderleri gibi (TMS 38)(Doğrudan gider kalemi).

KAPSAMDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

54

Veya TMS düzenlemelerine göre bilançoda yer alması gereken ancak önceki mevzuat gerekleri nedeniyle bilançoda yer almayan aktif ve pasif kalemler bilançoya dahil edilecektir. Örneğin;• Ertelenmiş vergi varlığı veya ertelenmiş vergi borcu (TMS 12),• Kıdem tazminatı karşılıkları (TMS 19),• Çalışanlara sağlanan diğer fayda karşılıkları (TMS 19),• Garanti karşılıkları (TMS 37),• Finansal varlıklar değerleme farkları(TMS 39),• Kur çevirim farkları (TMS 21)(TL olarak ayrı ayrı gösterilecek).


55

TMS düzenlemelerine göre gelir tablosunda yer almaması gereken ancak önceki mevzuat gerekleri nedeniyle gelir tablosunda yer alan gelir ve gider kalemleri gelir tablosundan çıkartılacaktır. Örneğin;• Finansal kiralama işlemlerindeki kira gelirleri ve kira

giderleri gibi (TMS-17).


56

Veya TMS düzenlemelerine göre gelir tablosunda yer alması gereken ancak önceki ulusal mevzuat gerekleri nedeniyle gelir tablosunda yer almayan gelir ve gider kalemleri gelir tablosuna dahil edilecektir. Örneğin;1. Gerçeğe uygun değer farkları, kar-zarara yansıtılan

menkul kıymetlerin gerçeğe uygun değerindeki artış veya azalışlar(TMS 32;TMS-39),

2. Ertelenmiş vergi gelir etkisi, ertelenmiş vergi gider etkisi(TMS 12),

3. Maddi duran varlık, maddi olmayan duran varlık değer düşüklüğü karşılık giderleri (TMS 36),


57

4. Taahhüt işlerinde işin tamamlanma yüzdesine göre gelir ve giderler (TMS 11),5. Sürdürülen faaliyetler ve durdurulan faaliyetler ayırımına uygun olarak dönem karlarının hesaplanması için ilgili dönem kar/zarar tutarları, vergi karşılık giderleri tutarları, dönem net kar/zarar tutarları (TMS 1)(Gelir tablosunda iki ayrı kalem),


58

6. Çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin gider karşılıkları(TMS19),7. Üretim maliyetlerine dağıtılmayan genel üretim giderleri (TMS-2),8. Anormal fire ve kayıp zararları (TMS-2),9. Ve benzer gelir ve giderler.


59

FİNANSAL TABLO SETLERİTMS/TFRS Tam Set

UygulamaKüçük ve orta ölçekli işletmelerde(Taslak)

1. Bilanço (Finansal durum Tablosu)

2. Gelir Tablosu (gelir-gider tablosu)

3. Öz Kaynak Değişim Tablosu

4. Nakit Akış Tablosu5. Dipnot ve Açıklayıcı

Bilgiler

1. Bilanço(Finansal durum Tablosu)

2. Gelir Tablosu3. Öz Kaynak Değişim

Tablosu4. Gelir ve Dağıtılmamış

karlar tablosu5. Nakit Akış Tablosu6. Dipnot ve Açıklayıcı

Bilgiler

60

I- DÖNEN VARLIKLARA. Nakit ve Nakit Benzeri VarlıklarB. Finansal Varlıklar (Menkul Kıymetler )C. Ticari AlacaklarD. İlişkili Taraflardan AlacaklarE. Diğer AlacaklarF. StoklarG. Canlı Varlıklar(Bitkiler dahil)H. İnşaat Sözleşmesi Varlıkları (Yıllara Yaygın İnşaat ve onarım Maliyetleri)I. Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkuklarıİ. Diğer Dönen VarlıklarJ. Satış Amacıyla Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler

BİLANÇO ÖNERİSİ

61

I- DURAN VARLIKLARA. Ticari AlacaklarB. İlişkili Taraflardan AlacaklarC. Diğer AlacaklarD. Finansal(mali) Duran VarlıklarE. Canlı VarlıklarF. Yatırım Amaçlı GayrimenkullerG. Maddi Duran VarlıklarH. ŞerefiyeI. Maddi Olmayan Duran Varlıklarİ. Özel Tükenmeye Tabi VarlıklarJ. Gelecek Yıllara Ait Giderler Ve Gelir TahakkuklarıK. Ertelenmiş Vergi VarlığıL. Diğer Duran Varlıklar


62

I- KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLARA. Mali Borçlar (Finansal Borçlar)B. Ticari BorçlarC. İlişkili Taraflara BorçlarD. Diğer BorçlarE. Alınan Avanslar E1.(Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hak Edişleri)

F. Ödenecek Vergi Ve Diğer YükümlülüklerG. Borç Ve Gider KarşılıklarıH. Gelecek Aylara Ait Gelirler Ve Gider TahakkuklarıI. Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklarİ. Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetlere İlişkin Borçlar


63

I- UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLARA. Mali Borçlar (Finansal Borçlar)B. Ticari BorçlarC. İlişkili Taraflara BorçlarD. Diğer BorçlarE. Alınan AvanslarF. Borç Ve Gider KarşılıklarıG. Gelecek Yıllara Ait Gelirler Ve Gider TahakkuklarıH. Ertelenmiş Vergi BorcuI. Diğer uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar


64

III- ÖZKAYNAKLARA. Ödenmiş SermayeB. Sermaye YedekleriC. Kar YedekleriD. Geçmiş Yıllar KarlarıE. Geçmiş Yıllar Zararları (-)F. Dönem Net Karı (Zararı)G. Azınlık Payları (konsolide tablolarda)


65

SERMAYE YEDEKLERİ1. Hisse Senetleri İhraç Primleri2. Hisse Senetleri İptal Karları3. M.D.V. Yeniden Değerleme Artışları4. İştirakler Yeniden Değerleme Artışları5. Maddi Olmayan Duran Varlık Değer Artışları6. Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar Değer Artışları7. Finansal Varlıklar Değerleme Farkları (±)8. Kur Çevirim Farkları (±)9. Diğer Sermaye Yedekleri


66

A. BRÜT ESAS FAALİYET GELİRLERİ (Brüt Hasılat)B. İNDİRİMLER (-)C. NET ESAS FAALİYET GELİRLERİ (Net Hasılat)D. SATIŞLARIN MALİYETİ (-)

BRÜT KAR VEYA ZARARE. FAALİYET GİDERLERİ (-)

FAALİYET KARI VEYA ZARARIF. DİĞER FAALİYETLERDEN GELİR VE KARLAR (+)G. DİĞER FAALİYETLERDEN GİDER VE ZARARLAR (-)H. FİNANSMAN GİDERLERİ (-)I. ÖZKAYNAK YÖNTEMİ İLE DEĞERLENEN İŞTİRAK KAR/ZARAR PAYLARI

SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER DÖNEM KARI(ZARARI)

GELİR TABLOSU ÖNERİSİ

67

İ. SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER VERGİ VE YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI (-)

-Yasal Vergi Karşılığı (+)-Ertelenmiş Vergi Gider Etkisi (+)-Ertelenmiş Vergi Gelir Etkisi (-)I.SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER DÖNEM NET KARI (ZARARI)

J. DURDURULAN FAALİYETLER GELİR VE KARLARI (+)K. DURDURULAN FAALİYETLER GİDER VE ZARARLARI (-)

DURDURULAN FAALİYETLER DÖNEM KARI (ZARARI)L. DURDURULAN FAALİYETLER VERGİ VE YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI (-)

-Yasal Vergi Karşılığı (+)-Ertelenmiş Vergi Gider Etkisi (+)-Ertelenmiş Vergi Gelir Etkisi (-) II.DURDURULAN FAALİYETLER DÖNEM NET KARI(ZARARI)

TOPLAM DÖNEM NET KARI (Zararı) (I+II)

GELİR TABLOSU ÖNERİSİ

68

A. CARİ DÖNEM NET KAR (ZARARI) B. ÖZKAYNAKLARA KAYDEDİLEN KARLAR( ZARARLAR)1. MADDİ DURAN VARLIK YENİDEN DEĞERLEME DEĞER ARTIŞL. 2. MADDİ OLM. DURAN VARLIKL YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞL.3. FİNANSAL VARLIK YENİDEN DEĞERLEME FARKLARI (+,-)4. KUR ÇEVİRİM FARKLARI5. DEĞERLEME FARKLARINA AİT ERTELENMİŞ VERGİ6. MUHASEBE HATA VE POLİTİKALARDAKİ DEĞİŞİKLİKLERİN DÜZELTME ETKİLERİ7. YENİDEN DEĞERLEME DÜZELTME FARKLARI 8. DİĞER DEĞER ARTIŞ (AZALIŞLARI)C. ÖZKAYNAKLARA KAYDEDİLEN TOPLAM KARLAR (ZARARLAR)

TOPLAM KARLAR (ZARARLAR) (A+B)-AZINLIK PAYLARI-ANA ORTAKLIK PAYLARI

ÖZKAYNAKLARA KAYDEDİLEN KAR-ZARAR TABLOSU

69

BAZI STANDARTLARA GENEL BAKIŞ

70

IAS/TMS 2 STOKLAR(ÖZET)

71

Stoklar;• İşin normal akışı içinde (olağan işletme

faaliyetleri kapsamında) satılmak için elde tutulan ;

• Satılmak üzere üretilmekte olan ; ya da • Üretim sürecinde ya da hizmet sunumunda

kullanılacak ilk madde ve malzemeler şeklinde bulunan varlıklardır.

TANIMLAR

72

Net gerçekleşebilir değer; işin normal akışı içinde, tahmini satış fiyatından, tahmini tamamlanma maliyeti ve satışı gerçekleştirmek için gerekli tahmini satış giderleri toplamının, düşürülmesiyle elde edilen tutarı ifade eder (Değerleme).

Gerçeğe uygun değer; Karşılıklı pazarlık ortamında, bilgili ve istekli gruplar arasında bir varlığın el değiştirmesi yada bir borcun ödenmesi durumunda ortaya çıkması gereken tutardır (İlk kayda alma).

TANIMLAR

73

Stokların DeğerlemesiStoklar, maliyet ve net gerçekleşebilir değerin düşük olanı ile değerlenir.

Stokların Maliyeti Stokların maliyeti; tüm satın alma maliyetlerini, dönüştürme maliyetlerini ve stokların mevcut durumuna ve konumuna getirilmesi için katlanılan diğer maliyetleri içerir.

STOKLARIN DEĞERLEMESİ VE MALİYETİ

74

Stokların satın alma maliyeti ; • satın alma fiyatı, • ithalat vergileri,• diğer vergiler (firma tarafından vergi idaresinden iade

alınabilecekler hariç),• nakliye, • yükleme boşaltma maliyetleri ile • mamul, malzeme ve hizmetlerin elde edilmesiyle doğrudan

bağlantısı kurulabilen diğer maliyetleri içerir.

Ticari iskontolar ve benzeri diğer indirimler, satın alma maliyetinin belirlenmesinde indirim konusu yapılacaktır.

SATIN ALMA MALİYETİ

75

VUK uygulamasından farklı olarak satın alma maliyetleri içinde alış ile ilgili katlanılan faiz ve kur farkı giderleri yer almaz.Bu nedenle alım sırasında peşin alım fiyatı ile ödenen fiyat arasında finansman unsuru olarak kabul edilebilecek vade farkı niteliğindeki fark, ilgili vade dönemlerinde dönemsellik ilkesine göre faiz gideri olarak muhasebeleştirilecektir.

DİĞER MALİYETLER

76

Vergi kanunlarımıza göre stok maliyetine eklenerek aktifleştirilmesi gereken bu finansman unsurları, stoğun satılması durumunda satılan stok maliyeti ile dönem sonuç hesaplarına aktarılacak ve dönem kar zararının belirlenmesinde rol oynayacaktır. Standarda göre yapılan raporlamada ise direkt olarak dönem giderlerine aktarılan bu finansman unsurlarının satılmayan stoğa karşılık gelen kısmı için kanunen kabul edilmeyen gider kaydı yapılması gerekecektir.

DİĞER MALİYETLER

77

Aynı şekilde vadeli satılan mallar için de vade farkı yurt içi satışlar hesabında izlenmeyecek, vade dönemlerinde dönemsellik ilkesine uyularak faiz gelirlerine aktarılacaktır.

DİĞER MALİYETLER

78

Stokların maliyeti, stokların zarar görmesi, kısmen veya tamamen kullanılmaz hale gelmesi ya da satış fiyatlarının düşmesi gibi durumlarda geri kazanılamayabilir ve bu durumda stok maliyeti geri kazanılabilir tutardan daha yüksek olabilir.

Stokların maliyeti, tahmini tamamlanma maliyeti veya tahmini satış maliyetinin artması durumunda da geri kazanılamayabilir. Başka bir deyişle stoğun net gerçekleşebilir değeri, maliyet değerinden daha düşük olabilir.

Stoklar mali tablolarda, kullanımları veya satılmaları sonucunda elde edilmesi beklenen tutardan daha yüksek bir bedelle izlenemez.

STOKLARIN ENVANTERDE DEĞERLEMESİ

79

Maliyetlerin kullanım veya satış sonucu elde edilecek tutardan yüksek olması durumunda, aradaki fark kadar stok değer düşüklüğü karşılığı ayrılır ve stok maliyetleri net gerçekleşebilir değere indirgenir. VUK uygulamasına göre stokların değerlemesinde maliyet bedeli geçerlidir ve %10’dan daha fazla değer düşüklüğü varsa emsal bedelle değerleme yapılabilmektedir. Bu nedenle net gerçekleşebilir değere göre değerleme yapıldığında ayrılan karşılık, kanunen kabul edilmeyen gider olacaktır.

STOKLARIN ENVANTERDE DEĞERLEMESİ

80

IAS/TMS 16 MADDİ VARLIKLAR(ÖZET)

81

Bir maddi duran varlık kaleminin maliyeti, sadece aşağıdaki koşulların oluşması durumunda varlık olarak finansal tablolara yansıtılır: • Bu kalemle ilgili gelecekteki ekonomik yararların

işletmeye aktarılmasının muhtemel olması; ve

• İlgili kalemin maliyetinin güvenilir bir şekilde ölçülebilmesi.

Varlık olarak muhasebeleştirilme koşullarını sağlayan bir maddi duran varlık kalemi, maliyet bedeli ile ölçülür.

MUHASEBELEŞTİRME

82

Maddi varlıkların iktisabında;• Elde etme maliyeti veya• İşletmede üretim maliyeti hesaba alınır.

İLK DEFA KAYDA ALMA VE DEĞERLEME

83

• Maddi varlığın kullanılacağı yere veya yönetimin istediği kullanım şekline getirilmesi için katlanılan her türlü giderler ile bir maddi varlığın başka bir yerden sökülüp taşınması ve yerleştirilmesi için gereken tüm maliyetler satın alma maliyetine dahil edilir.

• Maddi varlık taksitle satın alınmış ise, fiyatın içine dahil olan finansman maliyeti ayrıştırılır ve finansman giderleri içinde raporlanır (Mevcut düzenlemede ilk yıl maliyet, sonra seçimlik).

• Maddi varlık işletmede üretiliyor ve özellikli varlık özelliği taşıyor (inşası bir yıldan uzun süreye yayılıyor) ise bu durumda finansman maliyetleri varlığın maliyetine dahil edilir.

GENEL HUSUSLAR

84

• Bir bina üzerinde bulunduğu arsa ile birlikte satın alınmış ise, ödenen bedel arsa ve bina için ayrıştırılmalı ve sadece bina amortismana tabi tutulmalıdır. Bir bütün olarak iktisap edilen maddi varlık değişik ömre sahip unsurlardan oluşuyor ise bunlar ayrı hesaplara alınmalı ve farklı kullanım sürelerine göre amorti edilmelidir.

• Aktifleştirme maddi varlığın yönetimin satın alma amaçlarında öngördüğü hale gelmesi ile gerçekleşir. Yıl sonu gelmesi veya üzerinden amortisman ayrılır hale gelmesi şart değildir (Örnek; Makine satın alındığı değil üretime başladığı tarihte aktifleştirilir ve amortismana tabi tutulur).

GENEL HUSUSLAR

85

Bir varlığın amortismana tabi tutulması, varlık kullanılabilir olduğunda başlar. Varlığın yararlı ömrü işletmenin varlıktan beklediği faydaya göre belirlenir.Bir varlığın yararlı ömrü ile ekonomik ömrü farklı olabilir. Bir varlığın yararlı ömrünün tahmini, işletmenin benzer varlıklara ilişkin tecrübelerine dayanan bir takdir meselesidir.

AMORTİSMANLAR

86

Amortismana tabi değer hesaplanırken, varlığın kalıntı değerinin (hurda değeri) maliyetten düşülmesi esastır.Kalıntı değer, varlığın faydalı ömrü sonunda elden çıkartılması sonucunda elde edilecek tutardan, elden çıkartma maliyetlerinin düşülmesi suretiyle hesaplanır.

AMORTİSMANA TABİ DEĞER

87

Süreyi esas alan yöntemler;• Normal amortisman yöntemi,• Azalan bakiyeler yöntemi.İş ölçüsünü esas alan yöntemler;• Üretim miktarlarına göre amortisman

yöntemi(Örnek; Binek otomobil amortismanı dönemsel km’sine göre hesaplanır).

AMORTİSMAN YÖNTEMLERİ

88

Maddi varlıkların amortismanları, amortisman ayrılabilir duruma geldikleri tarihten başlayarak dönem sonuna kadar olan kısım için ayrılır. Mevzuatımızda yalnızca binek otolar için uygulanan kıst dönem amortisman uygulaması standartlara göre bütün maddi varlıklar için uygulanacaktır.

AMORTİSMAN DÖNEMİ

89

İşletmelerin amortisman uygulamaları bakımından standart ve vergi mevzuatı arasında doğan farklılıklar, • Biri standartlara göre biri vergi mevzuatına

göre hazırlanmış iki amortisman tablosu ile takip etmeleri,

• Ve bu iki tablodan elde edilen bakiyelere göre mali tablolar üzerinde düzeltme yapmaları en doğru yol olacaktır.

VUK İLE UYUMLAŞTIRMA

90

Maddi varlıklar;• Elden çıkartıldıklarında veya,• Kullanımından gelecekte ekonomik fayda

beklenmediği zaman (Tamamen kullanılamaz hale geldiklerinde-satış değerleri kalmadığında) bilançodan çıkartılır(İz bedeli yoktur).

Hurdaya ayrılan veya kullanımdan kaldırılarak satışa çıkartılan maddi varlıkların amortismanına son verilir.Bilanço dışı bırakılmasından doğan kazanç veya kayıp gelir tablosu ile ilişkilendirilir ve satış hasılatı olarak sınıflandırılmaz. Gelir hesabı olarak MDV satış karı şeklinde bir hesap kullanılabilir.

MADDİ DURAN VARLIKLARIN ELDEN ÇIKARTILMASI

91

IAS/TMS 18 HASILAT(ÖZET)

92

Hasılat:İşletmenin faaliyet döneminde olağan faaliyetlerinden kaynaklanan ortakların sermayeye katkıları dışında özkaynakta artış yaratan ekonomik faydaların brüt tutarıdır.Gelir:Hasılatı da kapsayan ancak ondan daha geniş anlamda kazançları da kapsar.Gerçeğe uygun değer: Karşılıklı pazarlık ortamında, bilgili ve istekli gruplar arasında bir varlığın el değiştirmesi ya da bir borcun ödenmesi durumunda ortaya çıkması gereken tutardır.

TANIMLAR

93

Hasılat işletmeye ekonomik faydaların akacağının kesine yakın şekilde belirlendiği ve bunun miktarının yeterli bir şekilde ölçülebilir duruma geldiği zaman kayda alınır.Aşağıdaki koşulların tümünün gerçekleşmesiyle hasılat doğmuş sayılır(Fatura düzenlemesi yeterli değil).• Malların önemli risk ve getirilerinin alıcıya devredilmesi,• Mallar üzerindeki kontrol ve yönetsel etkinliğin sürdürülmemesi,• Hasılatın güvenilir olarak ölçülmesi,• Ekonomik yararların elde edilmesinin muhtemel olması,• Yüklenilen veya yüklenilecek maliyetin güvenilir olarak ölçülmesi.Vergi mevzuatımızdaki belge esaslı hasılat sistemi yerine standarttaki hasılat anlayışı hasılatın ölçülebilirliği ve elde edilebilirliği ile ilişkilidir.

HASILATIN DOĞUMU

94

Hizmetin başlaması ile tamamlanması aynı hesap döneminde gerçekleşirse, hasılat ve maliyet dönemin gider ve gelirleri içerisinde yer alacaktır.Hizmet arzının birden fazla hesap döneminde gerçekleşmesi durumunda (seçimlik);-Mevzuatımızdaki gibi gelir ve gider ertelemesi yapılarak hizmetin tamamlandığı hesap döneminde, hizmet satış gelirleri ve satılan hizmet maliyetine aktarılarak kar/zarar hesabına konu edilmesi,-Her dönemde tamamlanan kısım kadar geliri hizmet satış geliri olarak, tamamlanan kısımla karşılaştırılabilecek maliyeti ise satılan hizmet maliyeti olarak gelir tablosuna aktarmak suretiyle kısmi tamamlama yöntemleri kullanılabilir.

HİZMETLERDE HASILATIN DOĞUMU

95

• Hasılat gerçeğe uygun değer ile ölçülür.• Hasılat, nakit veya benzerlerinin tutarıdır. • Nakit veya benzerlerinin alımının ertelendiği

durumlarda (vadeli satışlarda) satış bedelinin gerçeğe uygun değeri alacağın bugünkü değerine indirgenmesi suretiyle bulunur.

Standarda göre hasılatın peşin değer veya gerçeğe uygun değer ile kaydının gerekli olması nedeniyle vadeli satışlarda vade farkının satış bedelinden ayrı olarak, faiz geliri şeklinde raporlanması gereklidir.

DEĞERLEME VE DEĞERİN TESPİTİ

96

IAS/TMS 21 YABANCI PARALI İŞLEMLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

/KUR DEĞİŞİMİNİN ETKİLERİ(ÖZET)

97

• Uygulanacak kur spot kurdur.• Mevzuatımızdaki Maliye Bakanlığı değerleme kuru

veya T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru kullanılarak yapılan değerleme işlemlerinden farklı olarak standart kullanılacak değerleme kuru ile ilgili bir sınırlama getirmemiştir.

• Standarda göre; şirket açısından kendi işlemleri ile bağlantı kurulabilen en gerçekçi kur kullanılacaktır.

Örneğin; bankadaki yapancı paralı mevduatlar için yapılan değerleme işlemlerinde bu bankaların kurları kullanılabilecektir.

İLK KAYDA ALINMA SIRASINDA DEĞERLEME

98

Standart ilk kayda alınmadan sonraki değerleme işlemini varlığın veya yükümlülüğün niteliğine bağlamıştır;-Parasal kalemler; Kasa, banka, senetli/senetsiz alacaklar…vb -Parasal olmayan kalemler; Maddi, maddi olmayan duran varlıklar, finansal duran varlıklar.

İZLEYEN BİLANÇO TARİHLERİNDEKİ DEĞERLEME

99

‘’Muhtelif döviz kurları mevcutsa, kullanılan kur; ilgili nakit akışlarının ölçüm tarihinde gerçekleşmiş olması durumunda işlemden kaynaklanan nakit akışları veya bakiyenin itfa edileceği kurdur.’’Standartta yapılan bu açıklamaya göre varlıkların alış kuru, yükümlülüklerin ise satış kurundan değerlenmesi gerektiği yorumu çıkartılabilir. Mevzuatımızla farklılık gösteren bu değerleme işlemi nedeniyle doğacak kambiyo zararı farklılıkları kanunen kabul edilmeyen gider niteliğindedir.

PARASAL KALEMLERİN DEĞERLEMESİ

100

Maddi varlık(seçimlik);1- Maliyet bedeli ile değerleniyorsa; değerlemede kullanılacak kur iktisap tarihindeki kurdur ve değerleme kur farkı olmayacaktır.2- Cari değer (Yeniden değerleme) ile değerleniyorsa; değerlemede kullanılacak kur cari kurdur. Değerlemeye konu varlık her bilanço döneminde yeniden değerleniyorsa ve cari değeri ile kayıtlı değeri arasındaki fark kar yerine, öz kaynaklarda gösteriliyor ise, kur farkları da öz kaynaklarda aynı kalem içinde gösterilecektir. Eğer kambiyo zararı söz konusu ise ya zarar olarak gelir tablosuna aktarılacak ya da öz kaynaklar içerisindeki varlığa ilişkin yeniden değerleme fonundan karşılanacaktır.

PARASAL OLMAYAN KALEMLERİN DEĞERLEMESİ

YENİ TTK’ DA ŞİRKET ESAS SÖZLEŞMELERİ, BAĞIMSIZ DENETİM,

Documents

Transcript of YENİ TTK’ DA ŞİRKET ESAS SÖZLEŞMELERİ, BAĞIMSIZ DENETİM,