Jordan Haxi Konstantinov XinotJordan Haxi Konstantinov Xinot

Makedonija vo Makedonija vo XIX XIX vekvekBiografijaBiografijaTvore{tvoTvore{tvo

Makedonija vo Makedonija vo XIX XIX vekvek

Bugari

Grci

Turci

Arnauti

Karta na Makedonija XIX vek

Makedonija vo Makedonija vo XIX XIX vekvek Po~etocite na nacionalnoto budewe kaj Makedoncite se Po~etocite na nacionalnoto budewe kaj Makedoncite se

manifestiraat vo po~etokot na manifestiraat vo po~etokot na XIX XIX vek.vek.

Glaven nositel na makedonskata nacionalna svest stanuva Glaven nositel na makedonskata nacionalna svest stanuva gra|anstvoto, organizirano vo makedonskite crkovno – gra|anstvoto, organizirano vo makedonskite crkovno – likovni op{tini koi neguvale razni formi na lokalna likovni op{tini koi neguvale razni formi na lokalna samouprava. Vo toj pogled predni~ela makedonskata samouprava. Vo toj pogled predni~ela makedonskata intiligencija predvodena od u~itelskiot kadar.intiligencija predvodena od u~itelskiot kadar.

Procesot na nacionalno osoznavawe doa|a do izraz vo 60- te Procesot na nacionalno osoznavawe doa|a do izraz vo 60- te

i 70-te godini preku borbite na makedonskoto gra|anstvo za i 70-te godini preku borbite na makedonskoto gra|anstvo za otstranuvawe na pretstavnicite na Carigradskata patrijar{ija otstranuvawe na pretstavnicite na Carigradskata patrijar{ija i nivna zamena so makedonski, za voveduvawe na i nivna zamena so makedonski, za voveduvawe na makedonskiot jazik vo crkvite i u~ili{tata, za obnovuvawe makedonskiot jazik vo crkvite i u~ili{tata, za obnovuvawe na Ohridskata arhiepiskopija kako makedonska samostojna na Ohridskata arhiepiskopija kako makedonska samostojna crkva; za otvarawe prvi pe~atnci i pi{uvawe u~ebnici i crkva; za otvarawe prvi pe~atnci i pi{uvawe u~ebnici i knigi na makedonski naroden jazik, so primesi na knigi na makedonski naroden jazik, so primesi na crkovnoslovenskiot. crkovnoslovenskiot.

Makedonija vo Makedonija vo XIX XIX vekvek

Plejada makedonski nacionalno-kulturni Plejada makedonski nacionalno-kulturni prerodbenici sobiraat narodni pesni prerodbenici sobiraat narodni pesni ии sozdavaat sozdavaat literaturni i didakti~ki dela na lokalni govori, literaturni i didakti~ki dela na lokalni govori, potvrduvaj}i ja so toa makedonskata kulturna i potvrduvaj}i ja so toa makedonskata kulturna i nacionalna svest.nacionalna svest.

Me|u niv se istaknuvaat Joakim Kr~ovski, Jordan Me|u niv se istaknuvaat Joakim Kr~ovski, Jordan Haxi Konstantinov – Xinot, bra}ata Miladinovi, Haxi Konstantinov – Xinot, bra}ata Miladinovi, Kuzman [apkarev, Grigor Prli~ev, Partenija Kuzman [apkarev, Grigor Prli~ev, Partenija

Zografski i \or|ija PulevskiZografski i \or|ija Pulevski..

Jordan Haxi Konstantinov XinotJordan Haxi Konstantinov Xinot

Roden vo Veles vo 1820/21 god. Roden vo Veles vo 1820/21 god. ввoo siroma{nosiroma{no semejstvo na crkoven klisar. Vo rodniot gradsemejstvo na crkoven klisar. Vo rodniot gradzavr{il osnovnozavr{il osnovno }elijno u~ili{te a izvesno}elijno u~ili{te a izvesno vreme u~el vo Samokov i Solun.vreme u~el vo Samokov i Solun. PoPo zavr{uvaweto na obrazovanieto se vratil zavr{uvaweto na obrazovanieto se vratil vo Veles kade otvoril u~ili{te i po~nal davo Veles kade otvoril u~ili{te i po~nal dapredava na naroden jazik. So toa go predava na naroden jazik. So toa go

predizvikalpredizvikal gnevot na gr~kiot vladika i na odnarodenitegnevot na gr~kiot vladika i na odnarodenite ~orba|ii pa~orba|ii pa moral da go zatvori u~ili{teto moral da go zatvori u~ili{teto ииda go napu{ti gradot.da go napu{ti gradot.

BiografijaBiografija

Родната куќа на Џинот

У~ителствуваУ~ителствувањење

Дошол за у~ител во Скопје каде развил широка Дошол за у~ител во Скопје каде развил широка просветна и културна дејност а неговото просветна и културна дејност а неговото

у~илиштеу~илиштестекнало углед на едно од најдобрите во стекнало углед на едно од најдобрите во

Македонија. Македонија. Во него по~нале да доаѓаат у~еници од Во него по~нале да доаѓаат у~еници од

Куманово, Куманово, Прилеп, Дебар и др. места. Но и во Скопје Прилеп, Дебар и др. места. Но и во Скопје

неговата неговата работа по~нала да им пре~и на гркоманите кои работа по~нала да им пре~и на гркоманите кои

гогонаклеветиле кај Турците и успеале да го истераат наклеветиле кај Турците и успеале да го истераат

од од градот. градот. По ова Џинот извесно време престојувал во По ова Џинот извесно време престојувал во

БелградБелград каде се запознал со истакнати културни дејци и каде се запознал со истакнати културни дејци и

гигисогледал тамошните состојби и културниот исогледал тамошните состојби и културниот и националниот напредок на Србите. националниот напредок на Србите.

XinotXinot и Друштвото на српската и Друштвото на српската словесностсловесност

На 15-ти февруари 1857 год. испратил писмо На 15-ти февруари 1857 год. испратил писмо пишувано во Белград до Друштвото на српската пишувано во Белград до Друштвото на српската словесност на кое му ја предлага својата идеја: словесност на кое му ја предлага својата идеја:

Да му се овозможи да ги собира и изу~ува српскитеДа му се овозможи да ги собира и изу~ува српските

старини во Македонија со тоа што неговиот проект ќе старини во Македонија со тоа што неговиот проект ќе сесе

финансира со сума од 3500 гроша годишно. финансира со сума од 3500 гроша годишно.

Меѓутоа Друштвото немало и не можело да обезбеди Меѓутоа Друштвото немало и не можело да обезбеди

средства за проектот на Џинот па само повременосредства за проектот на Џинот па само повремено

откупувале материјали собрани од Џинот за кои тиеоткупувале материјали собрани од Џинот за кои тие

биле заинтересирани. биле заинтересирани.

Во 1855 год. престанува заВо 1855 год. престанува за

подолго време соработката наподолго време соработката на

Џинот со Џинот со ““Цариградски весникЦариградски весник””

на ~ии страници тој повторно на ~ии страници тој повторно ќеќе

се јави дури во 1859 год. се јави дури во 1859 год.

При~ина за овој прекин При~ина за овој прекин тогашнататогашната

преокупација на Џинот сопреокупација на Џинот со

Друштвото на српскатаДруштвото на српската

словесност. словесност.

Се до тогаш ре~иси во секој Се до тогаш ре~иси во секој бројброј

биле објавувани негови писма,биле објавувани негови писма,

bbелешки и дописки, по~нувајќиелешки и дописки, по~нувајќи

од 21 август 1851 год. од 21 август 1851 год.

Кога се вратил во СКога се вратил во Сkkопје повторно посакал да работи какоопје повторно посакал да работи какоу~ител но не само што не му било овозможено туку и у~ител но не само што не му било овозможено туку и Турците го затовриле и го испратиле прво во ПризренТурците го затовриле и го испратиле прво во Призрен,, а апотоа во потоа во BBитоитоllа. а. Кога излегол од затвор во потрага по у~ителско место јаКога излегол од затвор во потрага по у~ителско место јапрошетал цела Македонија и најпосле го примиле за у~ителпрошетал цела Македонија и најпосле го примиле за у~ителво Прилеп. во Прилеп. Меѓутао тамМеѓутао тамuu пак го наклеветиле дека е српски шпи пак го наклеветиле дека е српски шпиooн пан паповторно бил затворен овој пповторно бил затворен овој пaaт во Ајдат во Ајдаnn, Мала Азија. , Мала Азија. По патот бил изма~уван од турските војници кои му гоПо патот бил изма~уван од турските војници кои му гоослепиле едното око. Во Аослепиле едното око. Во Аjjдадаnn останал 3 години и со помош останал 3 години и со помошна пријателите и роднините бил откупен. на пријателите и роднините бил откупен. Се вратил во Велес, отворил приватно у~илиште и во негоСе вратил во Велес, отворил приватно у~илиште и во негоработел до крајот на животот. работел до крајот на животот. Умрел во Велес на 29 август 1882 год. Умрел во Велес на 29 август 1882 год.

Dramskite obidi na XinotDramskite obidi na Xinot

Jordan Haxi Konstantinov - Xinot e prv makedonski Jordan Haxi Konstantinov - Xinot e prv makedonski dramski pisatel. dramski pisatel. Bi bilo neskromno XinotBi bilo neskromno Xinot da go smetame za nekakov da go smetame za nekakov mnogu zna~aen dramski pisatel, zaradi toa {to negovite mnogu zna~aen dramski pisatel, zaradi toa {to negovite dramski tvorbi pretstavuvaat sitni dramski sceni, obi~no dramski tvorbi pretstavuvaat sitni dramski sceni, obi~no dijalozi, site so moralizatorsko-didakti~ko-patriotska dijalozi, site so moralizatorsko-didakti~ko-patriotska tendencijatendencija..Va`nosta na dramskite obidi na Xinot e vo toa {to site Va`nosta na dramskite obidi na Xinot e vo toa {to site tie se izveduvani vo Skopje, pred skopskite gra|ani, vo tie se izveduvani vo Skopje, pred skopskite gra|ani, vo skopskoto u~ili{te na Xinot. Vo izvedbata u~estvuvale skopskoto u~ili{te na Xinot. Vo izvedbata u~estvuvale u~enicite na Xinot. u~enicite na Xinot. Kolku {to e dosega poznato Xinot gi napi{al ovie Kolku {to e dosega poznato Xinot gi napi{al ovie originalni dramski sceni: originalni dramski sceni: "" Minerva i devet muzi " Minerva i devet muzi " " Razgovor ili pravi ~elovek " " Razgovor ili pravi ~elovek " " U~ili{te i u~enie " " U~ili{te i u~enie " " Basni " i " Basni " i " Serbija {ataetsja v zemeq svoih "" Serbija {ataetsja v zemeq svoih "

Prvite ~etiri dramski tvorbi se objaveni vo "Carigradski Prvite ~etiri dramski tvorbi se objaveni vo "Carigradski vesnik ", za edna samo se govori deka postoela, a vesnik ", za edna samo se govori deka postoela, a “Serbija” e otkriena neodamna i objavena vo 1952. “Serbija” e otkriena neodamna i objavena vo 1952. "Serbija" ja napi{al Xinot vo 1856 vo Skopje i bila "Serbija" ja napi{al Xinot vo 1856 vo Skopje i bila pratena vo Belgrad da se pe~ati.pratena vo Belgrad da se pe~ati.Pokraj so pi{uvawe na originalni dramski tvorbi, Xinot Pokraj so pi{uvawe na originalni dramski tvorbi, Xinot se zanimaval i so preveduvawe na pokrupni dramski se zanimaval i so preveduvawe na pokrupni dramski dela. Poznato e od edna izjava na Xinot deka gi imal dela. Poznato e od edna izjava na Xinot deka gi imal prigotveno za pe~at dramski dela: "Fial Sokratov" prigotveno za pe~at dramski dela: "Fial Sokratov" drama vo tri dejstvija, "Dionisij tiran" i "Damos i Fidijas drama vo tri dejstvija, "Dionisij tiran" i "Damos i Fidijas radi prijatelstvo" , drama vo edno dejstvie. radi prijatelstvo" , drama vo edno dejstvie. Ne se znae {to stanalo so ovie rakopisi na Xinot. Ne se znae {to stanalo so ovie rakopisi na Xinot. Va`nosta na Xinot e vo toa {to negovite dramski obidi Va`nosta na Xinot e vo toa {to negovite dramski obidi pretstavuvaat po~etok na dramskoto tvore{tvo kaj pretstavuvaat po~etok na dramskoto tvore{tvo kaj nas, pi{uvano na Makedonski jazik.nas, pi{uvano na Makedonski jazik.

Poetskite obidi na XinotPoetskite obidi na XinotXinot dve decenii pi{uval stihovi za odredeni povodiXinot dve decenii pi{uval stihovi za odredeni povodii potrebi. Vo niv gi vospeval obrazovanieto,i potrebi. Vo niv gi vospeval obrazovanieto,prosvetata, ubavinata, slobodata, patriotskite ~uvstvaprosvetata, ubavinata, slobodata, patriotskite ~uvstvai sopstvenata biografija. i sopstvenata biografija. Na stranicite na Carigradski vesnik vo tekot na 1851 g.Na stranicite na Carigradski vesnik vo tekot na 1851 g.pokraj svoite dramski dijalozi Xinot ja objavuva ipokraj svoite dramski dijalozi Xinot ja objavuva isvojata prva stihotvorba – “Raj Bo`ij”. svojata prva stihotvorba – “Raj Bo`ij”. Vo narednite godini toj objavuva u{te svoi poetskiVo narednite godini toj objavuva u{te svoi poetskitekstovi: “Avrora”, “Pla~ na skopskoto u~ili{tetekstovi: “Avrora”, “Pla~ na skopskoto u~ili{teMnogotrudnoe”, “Pripev”, “@enidba Iva ot Meglena”,Mnogotrudnoe”, “Pripev”, “@enidba Iva ot Meglena”,““Dionis Vakho”, “Trud mi e imeto”, “Reka Vardar”.Dionis Vakho”, “Trud mi e imeto”, “Reka Vardar”.Podocna vo negovata zaostavnina e otkriena i pesnataPodocna vo negovata zaostavnina e otkriena i pesnata““Gorka ~a{a kwaz Lazara – posledna tajna ve~era”. Gorka ~a{a kwaz Lazara – posledna tajna ve~era”. Site ovie negovi poetski tekstovi se nastanati pome|uSite ovie negovi poetski tekstovi se nastanati pome|u1851 I 1869 god. Toa se na broj 9 stihotvorbi. 1851 I 1869 god. Toa se na broj 9 stihotvorbi.

So ovie poetski tekstovi Xinot se javuva kako So ovie poetski tekstovi Xinot se javuva kako edeneden

od prvite makedonski stihotvorci vo od prvite makedonski stihotvorci vo XIX XIX vek. vek.

Negoviot poetski opus nema poviska Negoviot poetski opus nema poviska umetni~kaumetni~ka

vrednost i denes za nas e va`en pove}e kakovrednost i denes za nas e va`en pove}e kako

literaturno istoriski fakti. literaturno istoriski fakti.

Jordan Haxi Konstantinov XinotJordan Haxi Konstantinov Xinot

Izrabotile: Izrabotile: Grubi} AnaGrubi} Ana Dimitrieska SimonaDimitrieska Simona Kitanovska HristinaKitanovska Hristina

Georgieva AngelaGeorgieva Angela II – 6 II – 6 2006 / 2007 2006 / 2007