เอกสาร ๑๗

บรณาการแหงความจรง ความงาม และความด

เอกสารหมายเลข ๑๗ บรณาการแหงความจรง ความงาม และความด

เอกสารชดนเปนกจกรรม/ขอเขยนทเกดขนในเดอนกมภาพนธน ประกอบดวยงานเขยนเรอง “เมอใจโยงใยถงกน ความมหศจรรยกบงเกด จากผทเคยเปนนกขาว” นกเขยน นกจดรายการวทย ทไดมาทำาหนาทพธกรในงานวาดวยเรองศลปะแหงการอยและการตาย ซงองคกรผจดไดนมสการเชญทานโซเกยล รนโปเช ธรรมาจารยชาวทเบต ผเขยนหนงสอเรอง The Tibetan of Living and Dying ทกอใหเกดแงมมใหมๆ ในการทำาความเขาใจชวตในระดบนานาชาต พระไพศาล วสาโล ไดแปลเปนภาษาไทยในชอ เหนอหวงมหรรณพ และ ประตสสภาวะใหม งานเขยนชนนทำาใหเขาใจถงการ เปดรบ สาร ทกอใหเกดความตนร ความเขาใจอยาลมลก วาเกดขนได“ ”อยางไร การสอสารจากการเปดรบในลกษณะนจะนำาไปสการสรางสรรคสงดงามในชวตและการเกอกลสงคมงดงาม

เอกสารอกสวนหนงนำามาจากโครงการผนำาแหงอนาคต (โดยคณะวทยาการเรยนรและศกษาศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร) ไดจดโครงการประชมวชาการ "คณธรรม นำารวม และการเปลยนผาน: ภาวะผนำาภมปญญาตะวนออก" มทศนะใหมเกยวกบการใช ใจ ทำางาน และการ เปดใจ เกบขอมลของนกวชาการ ซงกนาจะ“ ” “ ”เปนวถทางทนกสอสารมวลชนจะนำามาเปนแนวปฏบตแบบเดยวกนได พรอมทงทำาความเขาใจเกยวกบ ภาวะการนำา ทพลกขนบเกาๆ“ ”

อกเรองหนงเปนบทความจากประสบการณของของบณฑตสาขาวชาการหนงสอพมพ ทเพมพนความรสาขาจตตปญญาศกษาในระดบบณฑตศกษา ทำาใหเรอง “จตวญญาณใหมของขบวนการทำางานเรองผหญงและความเปนธรรมทางเพศในสงคมไทย มความนาสนใจ และเปนแนวทางสำาหรบเรองอนๆ ในสงคมของเราทฝง”รากความเหลอมลำาเอาไวลก

เอกสารชดนสำาหรบอานประกอบในสปดาหท ๗ และ ๘ เพอทเราจะไดทบทวนกระบวนทศนในการทำางานสอสารมวลชนของเรา เพอทเราจะไดนำาสงคมดวยความจรง ความงาม และความด ทบรณาการเปนหนงเดยวกน

เมอใจโยงใยถงกน ความมหศจรรยกบงเกด(When we connect, miracles happen.)Posted on February 12, 2016

“นไมใชการปาฐกถาหรอการบรรยาย สงทอาตมาทำาคอ การแบงปนจากหวใจ นำาเอาประสบการณจากหวใจคำาสอนของครบาอาจารย ทไดรบการเรยนร

สงสอนมาถายทอดใหพวกเรา ดงนน ขอใหมสต ใสใจ ในการฟง ไมใชฟงดวยห

แตดวยตา ใจ สมอง แลวจะไดยนมากกวาคำาพด”558- See more at: http://www.budnet.org/sunset/artoflivinganddying#sthash.lK6jLQSu.dpuf

ดฉนไมใชพธกรโดยอาชพ แตกมกไดรบการทาบทามใหทำาหนาทนอยหลายครง โดยเพอนในแวดวงเอนจโอ องคกรจตอาสา และองคกรภาคประชาสงคม โดยมาก ดฉนจะบายเบยง ดวยเกรงวาจะทำาไดไมดและแนะนำาใหเพอนๆ ตดตอผทดฉนเหนวาเปนมออาชพมากกวา แตในครงน ดฉนเลอกทจะทาทายตวเองและนอมรบคำาเชญจากโครงการเผชญความตายอยางสงบ เครอขายพทธกา ทงๆ ทมความหวาดหวนในใจและกงวลมากมาย

งาน  ศลปะแหงการอยและการตาย“ ” จดเมอวนท 19 ธนวาคม 2558 ทหอประชมศรบรพา (หอเลก) มหาวทยาลยธรรมศาสตร เปนงานใหญและมความสำาคญในหลายระดบ ประการแรก เปนงานทมผหลกผใหญทดฉนนบถอมางานนมากมาย อาท พระอาจารยไพศาล วสาโล อาจารย สลกษณ ศวรกษ คณหญงจำานงศร หาญเจนลกษณ เปนตน อกทง องคปาฐกทเปนธรรมาจารยทเบตผมชอเสยงทวโลก ทานโซเกยล รมโปเช นอกจากนน ยงมผทมารวมเสวนาในงาน  เรยนรความตาย เขาใจชวต“ ” เชน คณ ปรยานช ปานประดบ นพ. สกล สงหะ อาจารยคมกฤช อยเตกเคง คณอนสรณ ตปยานนท และ คณประสาน องคนนท พธกรอาชพ เดมจดรายการกบนอกกะลา และคณเมธ จนทรา นกดนตรอาชพ ทกคนลวนเปนยอดฝมอ—ประการทสอง ประเดนเรองการอยและการตายเปนสาระสำาคญกบผคนทงในระดบปจเจกและสงคม มผคนจำานวนมากขนเรอยๆ ใหความสนใจ โดยงานวนนนมผมารวมงานกวา 700 ชวตนบเปนหมดหมายสำาคญในการเปดรบเรองการสนทนาในประเดนความตาย ในพนทสาธารณะ อยางกวางขวาง

ในหวใจดฉน มความกงวลและความกลานงเลนอยดวยกน

“ไมวาจะไปทไหน นำาการประชมอะไร ใหเราดงศกยภาพสงสดทกครง” คำาพดของ อาจารยชยวฒน ถระพนธ แวบเขามาในใจ ทำาใหตองถามตวเองตอไปวา  แลวเรามศกยภาพอะไรทจะเปนประโยชนกบงานน และ“ตองทำาอยางไรจงจะดงศกยภาพนนมาใชใหสงทสดสด”

ทผานมา ดฉนทำางานนกขาว นกเขยน จดรายการวทย บนทกกระบวนการเรยนรของ อ. ชยวฒน ทำากระบวนการอบรมบาง แตกกบผรวมเรยนรราว 20-40 คนเทานน ประสบการณตางๆ เหลาน ทกษะหรอความรใดทเรา—นาจะดงเอามาใชไดบาง

ทกครง ในการทำาฝกอบรมกระบวนการเรยนรตางๆ และแมแตในการประชมสนทนา สงทอาจารยชยวฒน มกฝกใหเราทำาเปนนสย คอ กอนจะเรมทำาอะไรกตาม ถามใจตนใหตระหนกชดถงเปาหมายหรอเจตนารมณในการทำางานนนๆ (clarify intention) และบรบท (clarify context) ทเกยวของกบสงทเราทำา

“พธกรทำาอะไร งานพธกรครงนมความหมายและความสำาคญอยางไร ”ดฉนถามตวเอง

ทมงานขององคกรรวมจดทำาการบานมาอยางด นองๆ เขยนและสงสครปททจะใหดฉนพด ประกาศในแตละชวง หากดฉนจะอานตามสงทเตรยมมาแลว เตมนำาเสยง ลลา ทาทางเขาไป กคงจะใชไดแลว งาย แตหากดฉนอานหรอพดตามบททเตรยมมาแลวนน ตวเราจะรสกอยางไร คนฟงจะรสก“อยางไร”

ดฉนตอบไดเฉพาะตวเองวา คงรสกตายซาก ไรชวตชวา ซงชางขดกบสาระในงานน ทตองการเนนวา การพจารณาความตายจะทำาใหเราเหนความหมายและใชชวตไดอยางมชวาและเตมเป ยม ดฉนยงนกถงภาพอาจารยชยวฒนทเหนมาตลอด อาจารยเปนตวเองในทกครง กบทกคนและทกท ดฉนคดวา เราไมอาจเปนนอยกวาทตวเองจะเปนได ดงนน ทงหมดทมและเปนจะนำามามอบใหกบงานนในเวลาทไดรบมอบหมาย การดงศกยภาพสงสดในตนนนสำาหรบดฉนคอการนำาตวตน หวใจ และจตวญญาณ ใสลงไปในงาน ทำาใหงานมชวต และใหทงตวเราเปนของขวญใหกบผอน

ดฉนนยามความเปนพธกรวาเปนการนำากระบวนการสนทนา ดฉนมองวา พธกร เปนรปแบบหนงของ touchpoint leadership คอเปนผนำาทเหนยวนำาใหเกดพลงการเปลยนแปลง สรางสรรคได ชวนครนคดผานการตงคำาถาม ตวดฉนเปนผเชอมรอยกจกรรมตางๆ ในบายวนนนใหราบรน สรางสนามพลงของการเรยนรใหคนทกคนมความสขและไดสาระบนดาลใจรวมกน

ดฉนพบวา เมอเราใหความหมายกบสงททำา เราจะทำาสงนนในระดบของความหมายทเราสรางขน หากเรามองวา งานของเราเลก ไมมอะไร ใจกจะเลกและทำางานนนเพยงใหเสรจๆ ไป แตเมอเรามองวา งานเรามคณคาความหมาย ใจจะพองโตและเกดการยกระดบศกยภาพตวเองใหสงเทาความหมายของงานนนๆ

ดฉนตงใจกบงานนมากดวยเหตอกประการ คอ ทมงานขององคกรรวมจด ทตงใจเตรยมงานนอยางประณตทกขนตอนมาเปนระยะเวลานาน จดเตรยมบรรยากาศในการรวมงานอยางสมบรณแบบ ทงภาพ เสยง การจดคว ทกอยางทำาอยางมออาชพ ความตงใจและทมเทของทมงานทงหมดทำาใหดฉนมงมนทจะเปนสวนหนงทชวยกนทำาภารกจน เพอใหทกคนทอยในงานไดรบอรรถรสและความปตจากการฟงสาระบนดาลใจด ๆ

แมจะมาเจอกนเพยง 2 ชวโมงกอนเรมงานกตาม แตดฉนกรสกทนทวา เราเปนทมเดยวกน ดฉนพยายามทำาการบานมาอยางด ทำาความเขาใจสาระสำาคญในสครปท ทำาขอมลเพม พยายามจำาชอคน องคกร งาน ฯลฯ เตรยมความคด เตรยมสาระ เตรยมลลา และซอมเปนพธกรในหวอยหลายครง และซอมจรงบนเวทกบทมงาน 2 ครง ในการเตรยมตวทำาใหดฉนพบวา อะไรทเรายงตองฝกฝนเพม

อกไมถง 10 นาท กจะเรมงานแลว มอดฉนเยนลงเรอยๆ ไมไดการ หาก“ยงควบคมความตนเตนไมได ทกอยางทเตรยมไวจะเสยหมด จงมาถงงาน”ของหวใจ ดฉนหายใจลกๆ ตามลมหายใจ มองไปทวหอง เหนผคนกวา 700 ชวตเตมพนท ทงบนไดและพนตดขอบเวท เพอนเราทงนน ดฉน“ ”คด เราทกคนมาอยทนดวยความสนใจเดยวกน หวจตหวใจนาจะสนใจ“ธรรม ชวต และเปนคนทเปนมตร มเมตตาละนา ดฉนใหกำาลงใจตวเอง”

และสดทาย ดฉนพบวา ความออนนอมและการยอมใหหวใจเปราะบาง “ ”ชวยไดมาก ความออนนอมในทนหมายถง การยอมรบวา ความผดพลาด ความไมร หรอความทสงตางๆ จะไมเปนดงใจอาจเกดขนได และพรอมเปดใจรบประสบการณการเรยนรทจะเกดขนขางหนา

ใจเรมผอนคลายขนมาก ดฉนเขาใจบางเรองมากขน คอ การไหวคร ใน…วฒนธรรมไทย เราจะมพธไหวคร มวย ดาบ ดนตร ศลปะ หรอแมแตการภาวนา โดยแกนแลว การไหวครกคอ การระลกถงคร เพอนำาคำาครมาใชในการจะทำากจกรรมนนๆ ดฉนวา สงทไดทำาไปนนกคลายเชนนน ดฉนนกถงครหลายคน และในเวลาทนกถง คำาคร วชาความร สงทครสอน ฝกฝน รวมถงตวตน (being) บางอยางของคร จะมานำาทางใหเรา เปนเพอนเรา และเปนกำาลงใจให การเปนศษยมคร (ในใจ) นมนดจรงๆ

ไดเวลาแลว ดฉนสงสญญาณกบทมคมเวท แลวเดนขนเวท หยดยนอยทโพเดยม หายใจลกๆ เงยหนาและกวาดตามองไปรอบๆ หองประชมอยางชา ๆ เปนอาการทคลายกบคนทมนใจและเจนเวท แตจรงๆ แลว มนเปนวธ—การทดฉนใชเพอปรบตว การหยด นง อยกบตวเองสกพกกอนเปนการใหตวเองไดปรบตวปรบใจกบตำาแหนงแหงทและสถานภาพของตวเอง จดทตองยน แสงไฟ บรรยากาศในหอประชม ณ จดทยน รบรและสมผสกบผคนในหอประชม ดฉนพบวา การทตวเองหยดนงอยบนเวทมผลกบผคนในหอประชมเชนกน พวกเขารแลววา งานกำาลงจะเรมขน ดฉนกำาลงจะเปนพธกร

และพวกเขากเงยบดวย ดฉนเดาวา พวกเขาคงพรอมทจะรบฟงและเรมงานนไปดวยกน

ความนงและเงยบในหอประชม กำาลงบอกวา ทกคนพรอม ดฉนไหวและกลาวทกทายทกคน ความกงวล ความกลวและความตนเตนทงหลายทเคยมกกลายเปนอดต

ดฉนบอกตวเองวา มหนาทสรางบรรยากาศใหทกคนรสกอบอนใจและเปนกนเอง ดงนน ตวเองกตองเปนอยางนนดวย อนทจรง กอนขนเวท ดฉนมความลงเลใจและตดสนใจกบทมวา จะไมพดภาษาองกฤษ เพราะชาวตางชาตทมารวมรบฟง (องคปาฐกทใชภาษาองกฤษ) มไมมากนก แตเมอขนไปบนเวท ไดพดคยทกทาย กวาดสายตาทวหอง รสกเปนเพอนกบบรรยากาศรอบตว ดฉนรสกวา ไมอาจทงเพอนบางกลมใหโดดเดยวได ดฉนจงตดสนใจในเวลานน ทจะพดทกทายเพอนตางชาต และรสกดวยวา พวกเขาและหลายคนกรสกดกบสงทดฉนพดกบเพอนตางชาต ในเวลา…สนๆ นน ดฉนรสกในทนทวา ดฉนอยทามกลางมตร ไมมอะไรทตองกงวลอก

ดฉนทำาหนาทเชอมรอยกจกรรมตางๆ ในงานใหราบรน ชวงเรมตน สงานเสวนา ตอดวยชวง ดนตรภาวนา ทกคนทขนมาทำาหนาทของตนบนเวทไดดมาก สรางบรรยากาศททำาใหบายวนนนเปนการสนทนาและรนรมยกบชวตมาก แมจะคยเรองความตายกตาม

จนถงหวใจของงานวนนน คอ ปาฐกถาธรรม ศลปะแหงการอยและการ“ตาย โดยทานโซเกยล รมโปเช ผเขยนหนงสออนโดงดงทวโลก ” The Tibetan Book of Living and Dying แปลเปนไทยโดยพระไพศาล วสาโล ชอหนงสอ เหนอหวงมหรรณพ และ ประตสสภาวะใหม

ความทาทายกเรมขน ระหวางทกำาลงนำาเตรยมผฟงใหพรอมกบชวงตอไป ผคมเวทเดนขนบนเวทกระซบบอกดฉนวา องคปาฐกเพงมาถง ขอให

ประวงเวลาสกพกกอน และอาจขอใหพระไพศาลแนะนำาองคปาฐกยาวขนสก 10 นาท โชคดทดฉนรสกวา อยในหองทเตมไปดวยมตร จงรสกผอนคลาย จงบอกกนไปตรงๆ วา ทานเพงมาถง แลวเชญพระอาจารยไพศาลมาแนะนำาทานรมโปเช ใหทานแนะนำานาน ๆ หนอย ทานกบอกวา 10 นาทเชยวเหรอ ดฉนยม คนในหอประชมกหวเราะ…

ทานรมโปเชเดนขนเวท นงบนตงทเตรยมไวกลางเวท แมยงไมเปลงเสยงใดๆ ทาทางของทานทำาใหดฉนสมผสบางอยาง

แนละ ทานรมโปเช เปนธรรมาจารยทเบตทเปนทรจกรองจากองคทาไล ลามะ ทานพดบรรยายมาแลวทวโลก แตนนยงไมใชสงทดฉนคดวาอธบายอาการความมนคง มนใจ สงบและผอนคลาย ทเปลงออกมาจากตวตนของทาน

ตงแตยงเดก ทานรมโปเชไดรบการศกษาอยางเขมขนจากปรมาจารยคนสำาคญของทเบต คอ ทาน จมยง เคนเซ เปนปรมาจารยผทไดรบการยอมรบจากทกนกายในทเบต นอกจากนน ทานยงมโอกาสรบการศกษาสมยใหม ทมหาวทยาลยเคมบรดจ ประเทศองกฤษ ทำาใหทานไดรบภมปญญาสองกระแส ภมปญญาตะวนตกและตะวนออก ดฉนเชอวา ทานรมโปเช ทดฉนสมผสในวนน คอ ภาพผลจากการฝกฝนตนเองของทานตลอดชวต

ทานเรมชวงตนกอนการเขาสเนอหาวา  นไมใชการปาฐกถาหรอการ“บรรยาย สงทอาตมาทำาคอ การแบงปนจากหวใจ นำาเอาประสบการณจากหวใจคำาสอนของครบาอาจารย ทไดรบการเรยนรสงสอนมาถายทอดใหพวกเรา ดงนน ขอใหมสต ใสใจ ในการฟง ไมใชฟงดวยห แตดวยตา ใจ สมอง แลวจะไดยนมากกวาคำาพด”“และอกอยางทสำาคญมาก คอ โดยมากแลว คนฟงมกคาดหวงจะไดจากการบรรยาย ปรมาจารยทานหนงสอนวา เมอมาเรยนรธรรม อยาหวงมาเอา

แตใหสละ สละละอะไรนะเหรอ สละ ละวาง อคต ความคดตดสน ความคด…ในกรอบ”

“ปรมาจารยเซน ทานซซก พดถง beginner’s mind คอ จตของผเรมตน เปน จตทเปดกวาง วางเปลา พรอมจะเรยนร จตแบบนจะเหนความเปนไปไดตาง ๆ มากมาย ขอใหเราทำาจตเชนนน”หวใจของดฉนพองโต รสกวา ทานกำาลงเตรยมหวใจของเราทกคนใหพรอมรบสาระททานกำาลงจะบอกตอไป อยางททานบอก การฟงธรรม ไมเพยงฟงจากถอยคำา แตเรยนจากประสาทสมผสทงหมด เพอใหธรรมเขาถงใจ เปนการถายทอดจากใจครสใจศษย

ทานรมโปเชเตรยมถอยความทจะพดมาหลายหนา และสงมาใหพระอาจารยไพศาลลวงหนาเพอแปลเตรยมไว หากแตในเวลาทพดจรง ทานมทงอานสงทเขยนมาและบางครงกพดสดๆ ตรงน ดฉนทงกบความสามารถของพระไพศาลอยางยง ทตองพรอมเสมอสำาหรบการอานบททแปลแลว หรอแปลสด ๆ ตามททานรมโปเชพด ทานตองจดจอและพรอมรบ-สงบทกบทานรมโปเชเสมอ และนนกสะทอนสภาวะจตของทานรมโปเชดวย สงนทำาใหเราทกนในหอประชมตองตนตวไปดวย เพราะไมรวา จะมอะไรเกดขนบาง เดยวทานอาน เดยวคย เดยวถาม ใจผฟงตนตวไปดวยกนกบผพด

“โดยมาก อาตมาจะพดสดๆ เปนธรรมชาต แตเมอไดรบพดเรองชวตและการตายในเวลาหนงชวโมงครง ซงเปนเรองยาก ดงนน เลยเขยนสงทจะพดมาบางสวน เพอใหพระไพศาลแปลมากอน จะไดงายขน กลวเสยเวลา บางครงไมตองแปล เพอประหยดเวลา จะใหพระไพศาลอานเอาเลย”

ในชวง 10 นาทแรกของการเกรนนำา ทานบอกถงเปาหมายของสงททานทำา จดเรมตนของทเขยน The Tibetan Book of Living and Dying เพอเปลยนทศนคตของผคนในสงคมสมยใหม ในการดแลผตายและผใกลตาย สำาหรบอาตมา สงททำานนเปนการตอบแทนคณของพระพทธเจาและ“

ปรมาจารยทงหลายทสงสอนและสบทอดธรรม หลงจากนน ทานใหพระ”ไพศาลอานคำาแปลในสงททานจะพด ระหวางนน ทานลกขนจากทนง แลวเดนชา ๆ ไปดานขางเวท หยด มองไปทผคนทนงอยขางลาง บนเกาอนง ดานบน สกพก ทานกเดนตอไปตรงกลางเวท หยดและกวาดตามองไปใหทว ตอดวย อกขางของเวท เวลานน ดฉนเองรสกวา ทานเหนทกคน ดฉน—เองกรสกวาไดสบตากบทานดวย ไมวาทานจะเดนไปจดใด ทกสายตาตดตามทานไปดวย และทานเหนทกคน

ทานรมโปเชเดนไปหยดทแทนบชาพระทจดไวดานหนงของเวท แลวเดนออมไปดานหลงเวท พระไพศาลอานบทแปลจบสกพกแลว แตทานรมโปเชกไมไดรบกลบมาทนง

เมอทานนงเรยบรอยแลว ทานบอกวา เหตทเดนไปรอบๆ เพราะตองการ“สมผสทกคน (make contact with you.)”

ดฉนทบทวนตวเองในการทำาหนาทพธกร กเหนวา แมตวเองจะพยายามสบตากบผคน เพอสรางความรสกเชอมโยง ในคณภาพกมความตางจากทานรมโปเช ดฉนถกตรงดวยพนททกำาหนดไว คอ โพเดยม เปนตำาแหนงแหงททตองยน ทำาใหมระยะหางจากคนฟงพอสมควร แตทานรมโปเชกระชบความหางนนดวยการเดนเขาหา แมจะเปนชวงเวลาสนๆ ครงเดยว แตกทำาใหระยะทางระหวางหวใจของผพดสผฟงเชอมถงกนไดอยางประหลาด (นกถงศลปนนกรองทตองพยายามเขาหา หรอมวธการเชอมพลงกบผฟง)

การเหนกนกเปนสงสำาคญ ดฉนกวาดตามองผคนทวหอประชม แตก เหน คนเพยงไมกคน เมอเทยบกบทานรมโปเช ดฉนสมผสไดวา ทานเหน“ ”

ดฉน เพราะในหวงสนๆ เราสบตากน และดฉนมนใจวา ทานสบตากบหลายคนดวยเชนกน ดฉนนกถงภาพยนตร อวตาร (Avatar) ทสะทอนวฒนธรรมชนเผาททกทายกนโดยมองเขาไปในดวงตาของกนและกน

พรอมกบพดวา “I see you.” การเหนกนมความหมายอยางไร สำาหรบประสบการณน การเหน (นงมองอยางแทจรง) ทำาใหเราเขาไปนงในหวใจของกนและกน สายตาเปนสะพานเชอมเราเขาดวยกน

ดฉนมกจะหนไปดผคนทนงในหอประชม เพอวดอณหภมความรสกและปฏกรยาวาเปนอยางไร ตลอดชวงเวลาเกอบ 2 ชวโมง ไมมใครอยากจะลกออกไปขางนอก แมจะเขาหองนำากตาม ทกคนถกตรงดวยสาระของธรรมแหงอนจจงและความตาย โดยทานรมโปเช

ดฉนพบวา ไมเพยงเนอความททานรมโปเชสอเทานนททรงพลง แตหากยงเปนตวของทานเองดวยเชนกน เพยงทานงของทาน ทมนคง สมดล สงางาม ตลอดชวงเวลาแหงการสนทนาธรรม ชางนาทง ทำาใหใจเรานงสงบไปดวย ทานไมเพยงพดจากหวใจ แตทานพดดวยตวตนทงหมดของทาน ไมวาจะเปนนำาเสยง ทวงทาของมอ ใบหนา และสายตา ทงหมดถายทอดสงททานเตรยมจะพดและพดสงทไมไดเตรยมไดอยางสอดคลองกลมกลน มการเลนมขใหผฟงหวเราะ มคำาถามอนลกซงชวนคด มถอยคำาทสมผสไดถงความเมตตากรณา

ทานรมโปเชผอนคลายมากกบทกสงทเปนไป และททานทำา ในบางชวง ทานเงยบ บางชวง ทานเปดหาสครปททอยากจะปรบมาพดในตอนนน ความเงยบในหอประชม ไมใชสงทนากวนใจ บางครง ดฉนคดวา ทานเจตนาปลอยใหมความเงยบเขามาบาง ทดฉนคดเชนนน เพราะทานรมโปเชใสใจกบผฟง ทานมกจะถามวา เขาใจไหม หรอพดคยกบทประชมนอกเรองบาง และมองดเราอยเสมอ

ดฉนไมไดเรยนรเฉพาะสงททานพด แตเรยนรจากตวตน (being) ของทาน ดฉนวา บางท คนเราเรยนรจากกนและกนผานการปฏสมพนธมากกวา เหมอนการทเดกเรยนรคณคา วถปฏบต วธคด อปนสย จากการซมซบจากผใหญหรอสงแวดลอมรอบตว

ดฉนยอนคดถงสงททานพดไวตงแตตอนตนวา นไมใชการปาฐกถาหรอ“การบรรยาย สงทอาตมาทำาคอ การแบงปนจากหวใจ นำาเอาประสบการณจากหวใจคำาสอนของครบาอาจารย ทไดรบการเรยนรสงสอนมา ดงนน ขอใหมสต ใสใจ ในการฟง ไมใชฟงดวยห แตดวยตา ใจ สมอง แลวจะไดยนมากกวาคำาพด”

และสงทไมไดพด แตไดยนนน หลายครง สำาคญยงกวาสงทพดเสยอก

หนงในสงททานไมไดพด แตดฉนไดรบ คอ การฝกฝนตนเอง เมอเราฝกฝนตนเองเสมอ เราจะมความพรอมเทาทเราฝกฝนมานนแหละ และนนกจะทำาใหเราดงศกยภาพสงสดออกมาได ทำาประโยชนไดตามกำาลงทฝกฝนมา ดงนน เพอความพรอมรบทกสถานการณ ในชวต การงานและแม…กระทงโมงยามสดทายของชวต ฝกฝน ฝกฝน ฝกฝน…

จาก leadersbyheart-blog

ทศนะจากโครงการ"คณธรรม นำารวม และการเปลยนผาน: ภาวะผนำาภมปญญาตะวนออก"

โครงการผนำาแหงอนาคต คณะวทยาการเรยนรและศกษาศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ไดจดโครงการประชมวชาการ "คณธรรม นำารวม และการเปลยนผาน: ภาวะผนำาภมปญญาตะวนออก" ๑๓ กมภาพนธ ๒๕๕๙ ณ หองประชม Infinity โรงแรมพลแมน โครงการนอยภายใตโครงการ ผนำาแหง“อนาคต ทไดรวมกนทาทายนยามของคำาวา ” "ผนำา" และ "ภาวะการนำา" ตามกระบวนทศนเดม และเสนอแงมมและมตใหมของผนำาและภาวะการนำาผานการศกษาการพฒนาภาวะการนำากระบวนทศนใหมในองคกรของภาครฐ เอกชน และประชาสงคม การวเคราะหภาวะการนำาในกลมอนรกษทองถนในเขตเมอง และการวเคราะหทศนะภาวะผนำาทหลากหลายของปรชญาตะวนออก

นพ.อนวฒน ศภชตกล ไดเขยนถง อ.ชยวฒน ถระพนธ ซงเปนผทททำาหนาทวจารณบทความทางวชาการ ๔ เรองตอไปน

"ครอบครว รฐ สายลมดาวเหนอ : ภาวะผนำาในปรชญาขงจอ" โดยศ.ดร.สวรรณา สถาอานนท

"การสรางพลงแหงตนในปจเจกชน : ภาวะผนำาในปรชญาสำานกเตา" ผศ.ดร.ศรญญา อรณขจรศกด

การรเทาทนและการใชกศโลบายของผนำาในปรชญานพนธ หานเฟยจอ" โดย รศ.ดร.ปกรณ ลมปนสรณ

"การทาทายและการสรางความเปลยนแปลงในสงคมหลากวฒนธรรม: ภาวะการนำาของพระพทธเจา" โดย ผศ.ดร.ชาญณรงค บญหนน

ตอไปนคอเนอหาจาก จาก facebook น.พ.อนวฒน ศภชตกลชนชมการวพากษงานวจยของอาจารยชยวฒน ถระพนธ ในการประชมวชาการโครงการผนำาแหงอนาคต"คณธรรม นำารวม และการเปลยนผาน:ภาวะผนำาภมปญญาตะวนออก"ในฐานะผใหความเหนตอการนำาเสนอรายงานวจยวาดวยเรองการสรางผนำากระบวนทศนใหม อ.ชยวฒนเรมตนดวยการกลาววาเราตองการขจดมายาคตบางอยางออกไป จงขอถามวาตอนททานอาสามารบหวขอวจยน ทานมแรงบนดาลใจอะไร มนเกยวของกบหวขอของงานวจยหรอไม?เมอเชาไดคยกบ อ.เจตนา นาควขระวา มนตองนำาความสวางทางปญญามาสแผนดนน จะตองมวชาปรชญาตงแตชนมธยม เอางายๆ กอน เพราะปญหาใหญคอปญหาดานจตใจ จรยธรรม เรองนเรองใหญ มนไหลเขาไปทกททำาไมตองถามวามแรงบนดาลใจอะไร ขอชวนใหอานหนงสอ ไลควาแสง “ ”การทเราพนจพจารณาแสง เราคนพบอะไรเยอะมาก ผทวาดภาพนงเฝาด

ความงาม ดงความงามออกมา เอาพกนไปปายส มนจะงดงาม ขณะทจตรกรกำาลงสรางผลงานภายนอก เขากดงศกยภาพภายในของเขาออกมา ฝกมองสงตางๆ ดวยสายตาทคมชดเราเตรยมตาของเราหรอยง หรอยงใชสายตาของนกวชาการ การทไมไดปรบสายตาของเราจะทำาใหเรามองไดไมชดเจน เราอาจจะมองสามระดบ (1) first observer จตเรารสกอะไร (2) 2nd person observer มกระบวนการถามผถกวจย มใชเพยงถามตามคำาถามทกำาหนดไวกอน แตเปน dialectic interview กระบวนการทอยนอกกรอบวชาการกจะเกดขน (3) 3rd person observer ถอยหางขนมาดใหเหนภาพใหญทงหมด อนนเปนเรองใหญ

งานวจยไมตางจากการวาดภาพ เปนการถายทอดออกไปใหผอนเหน แลว ออ! เกดแรงบนดาลใจ เกดความฮกเหม งานวจยตอง activate อะไรบาอยางในตนสำาหรบการวจยเรองกระบวนทศนใหมของผนำา ควรมการใหคำานยามโดยม reference ชดเจนวาเอามาจากไหน เนองจากเรองนในเมองนอกเปนอตสาหกรรมพฒนาผนำา มนปรากฏดวยคำา แตทสำาคญเรองนมนตองเปลยนจากขางใน มนตนรผนำาเปนเรองทเกยวของกบการมงมนเอาชนะปญหา ตองเผชญกบความหวนไหว ตองกลาตดสนใจ แมจะไมอยากตดสนใจ นคอหวใจของผนำา. ผนำาทแทมกจะมชวตทไมสบาย leaders living dangerously. ภาวะผนำาคอการเอาชนะตวเองและความทาทาย ตองเดนขนมาผวจยจะตอง build ตวเองใหได ใหเขาใจสภาวะบางเรอง เปรยบเสมอนนองอานเมนอาหาร ยงไมไดชม cooking กยงไมไดลอง คณตองลอง cook เอง

ประการตอมาททาทายมากคอผมไมเชอวาผนำาจะถกสรางโดยหลกสตรอบรม 80% ตองลงในสนามจรง มเรองเลาวาหลวงพอสเมโธรสกหวนไหวทหลวงพอชาบอกใหอยเผยแพรศาสนาทองกฤษ หลวงพอชาถามวาแลวคนองกฤษไมมคนดบางหรอ? ถามวาคนทมาฝกอบรมกบผมสามวนสบวนแลวออกไปจะไมหวนไหวหรอ หลกสตรผนำามประโยชน แตมแคไหน มอยางไร? เราตองการคนในประเทศนใหลกขนมาทำาอะไรสกแสนคน แลวไปเชอมคนสกลานคน ตองมาคยกนใหม อาจจะตองมกระบวนการตดตาม โคชชง แตยงไมมสตรสำาเรจ ขนาดผมทำาการฝกอบรมมาเอง มคนผานมาเปนพน ททำางานมคณภาพยงไมถงรอย เพราะแตละคนมทมาทไปไมเหมอนกน สงหนงทมความหมาย Peter Senge ตงคำาถามวาเปนไปไดอยางไร ทงทเขาเปนคนสอนเอง แตทำาไมผลลพธมนตางกนมาก เขากไดคำาตอบวาอยกบภมหลงทแตกตางกน who you are and where do you come from? ขนกบบญวาสนาทเราทำามาดวยกนคำาวากระบวนการทศนใหมมนคออะไร มนจะตอกบคณคาปรชญาตะวนออกไดอยางไร ไมมวทยากรคนไหนเตมไดทงหมด อยทการไขวควาหาความรนอกหองเรยน เวลาเขาหลกสตรผม คณตองอานหนงสอ เพราะผมสงเกตวานกเคลอนไหว นกเปลยนแปลงสงคมไทย ไมมเวลาอานหนงสอ ภาวะแหงความสงบนงนแหละเปนบอเกดของความคดใหม เวลาจดเวทมแตคนพด แตคนฟงนอย มการฟงสระดบ ฟงแบบ download, ฟงเพอรบรขอเทจจรง, ฟงเสยงภายในตวเอง ฟงเสยงอะไรสกอยางหนงทมากระซบขางห อยากใหไปคยกบผนำาวาเขามการเปลยนแปลงตวเอง เขาทำาไมไมยอมแพเมอพบกบความยากลำาบาก แลวเขาไปเชอมกบผอนอยางไร เราคดวาการฝกอบรม ผมพบวาครทดทสดคอความลมเหลว เปนครทเราไมอยากจะพบ แตเมอเราผานได คณจะเปนคนใหมขนมา แตมนไมไดเกด

จากการออกแบบ. เมอเวลาทพบเราจะทำาใหเราลกขนมาไดอยางไร. เราอาจจะตองปรบกระบวนการพดการสนทนากนใหม ผนำาคอผทสามารถนำาชวตของตนเองไดอยางสงางาม หนงสอของพทธศาสนา เตา มเรองเหลานมาก เราจะเชอมสงเหลานไดอยางไร การสนบสนนระหวางการทำางานจะทำาอยางไร ผนำาทแทคอผทสามารถสรางสงใหมๆ ได

ทศนะบางสวนจากผเขารวมและวทยากร โครงการผนำาแหงอนาคต “ ”

"ทกคนมความเปนผนำาอยในตว เพยงแตวาเมอไรทเขาจะหยบขนมาได อยทเราจดกระบวนใหเขาดวย บางเรองไมจำาเปนตองคนนนำา แตตองเปนอกคน ทกคนทเราทำางานดวย เขาจะรสกวาเขาไดเปนสวนหนงของงาน ฉะนนเวลาเราทำางานกบเดก เราจะดวาใครอยากนำาเรองไหน ใครอยากทำาอะไร คนนนกจะตองรบผดชอบ เขาจะตองเรยนรในสงทเขาตองทำา ตองรบผดชอบเพอนทตองมาอยกบเขาตรงนนดวย"-สรวรรณ / ปณพจน ศรเพญจนทรครอบครวนกพฒนาและผกอตงสถาบนพฒนาเยาวชนและชมชนเพออนาคต

"มศกยภาพของความเปนไปไดทสงคมไทยจะรบรและเหนคณคาของ Collective leadership แตอาจจะไมไดเรวเหมอนหลายเรอง เพราะมนตองการตวอยางเปนรปธรรม และคนรบรไดผานประสบการณตรงมากกวาการฟงมาก เมอเขามาเหน คนจะเขาใจวาเปนอยางนนเอง"-สรยทธ รตนพจนารถผอำานวยการรวมธนาคารจตอาสา

"คนเราเกดมามมนสมอง มการตดสนใจ ความรสกชอบไมชอบ แกนกลางตองอยทคนคนนน ในความหมายหนวยทเลกทสด ถาคนคนนนรสกวาเขาทำาอะไรกบชวตเขาได บงคบชวตของตวเองได หรอบงคบทศนคตทเขาจะคดกบเรองบางเรองได อนนคอการนำาในความหมายทเปนพนฐานทสด" -อาทตย โกวทวรางกรกรรมการผจดการ บรษท เมดคราฟท จำากด นกจดรายการวทยดานธรกจ,สมาชกเครอขายมกกะสน / กลมคนเลกเปลยนเมอง

"เรามองวาพลงรวมเปนเรองของการทเรามจตเหมอนกน คนทมจตเหมอนกนจะเขาใจและพยายามรวมมอเชอมโยงกนแตในขณะเดยวกนการใชใจสอสารอยางเดยวอาจจะไมพอ ตองใชความอดทนทชวยยกระดบคนอนดวยคอ เราตองรกเขาทงทเขาไมนารก มนเปนทางออกทางเดยวในการเชอมประสานใจถงใจกนจรงๆ เพอใหเราไดพลงทยงใหญ ซงมอยในบรบททเราทำางานอยแลว เราตองรกลกเราแมลกเราไมนารก" -นชนารถ บญคงเลขาธการมลนธบานครนำา

"คนทเปนผนำาจรงๆ เขาไมไดอยากเปนผนำา แตเขาขดเกลาตวเองมามากจนกระทงมคนตาม ไมใชเขาใหคนอนมาทำาอยางนนอยางน การนำารวมคอการทแตละคนมจดยนของตวเองทบรสทธเพยงพอ เมอเราทำาตวเองใหบรสทธพอ มนจะมแรงดงดดใหคนเขามาเอง นนคอการนำาโดยทไมรตววาเปนการนำาดวย เปนการนำาไปโดยปรยาย"-พรอมสร ภาษยะวรรณเจาของสวนปาพรงพรอม

การทเราจะบรรลเปาหมายทปรารถนา เราตองมสมรรถภาพ ซงอาจเปรยบไดกบเกาอ 3 ขา ทประกอบดวย1. ไฟในหวใจ2. การสนทนาทนำาไปสความรวมมอ และ3. การเขาใจโลกทซบซอนและเปนพลวตอยเสมอ-ชยวฒน ถระพนธ สถาบนการเรยนรและพฒนาประชาสงคม

จตวญญาณใหมของขบวนการทำางานเรองผหญงและความเปนธรรมทางเพศในสงคมไทยโดย จารปภา วะสหนงสอพมพมตชน ฉบบประจำาวนท 20 กมภาพนธ 2559 

ไมนานมาน ผเขยนมโอกาสเปนผนำากระบวนการพดคยเพอถอดบทเรยนการทำางานของโครงการตางๆ ในแผนงานสขภาวะผหญงและความเปนธรรมทางเพศ ของสมาคมเพศวถศกษา ซงรบทนดำาเนนการจากสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ในชวงสามปทผานมา ทำาใหไดเปนประจกษพยานถงการกอรปใหมของขบวนการทางสงคมประเดนผหญง ซงมคณภาพบางอยางตางไปจากเดม 

ขบวนคนทำางานเกอบ ๕๐ ชวตในเวทถอดบทเรยน มทงเอนจโอและเจาของปญหาจากพนททมความไมเปนธรรมทางเพศและทางสงคมซอนทบกนอยหลายชน คอเครอขายกลมผหญงมง ผหญงมสลมจากปตตาน คนทอผาไหมจากสรนทร ผอยรวมกบเชอเอชไอวทขอนแกน มคนทำางานเรองทองไมพรอมในวยรน ทงทเปนชาวบานในชมชนจากอำานาจเจรญ และเจาหนาทในระบบสขภาพของรฐจากสงขลา มชาว ขสมก. ทผบรหารองคกรกบชาวสหภาพแรงงานจบมอกนเพอเปลยนองคกรขนาด ๑๓,๐๐๐ คนใหปลอดการคกคามทางเพศ มกลมตำารวจหญงทกำาลงสรางระบบการทำางานสอบสวนทละเอยดออนตอผหญงและเดก และมกลมนกวชาการจากกระทรวงสาธารณสขและมหาวทยาลยทกำาลงสรางหลกสตรและกระบวนกรเพอใหหนวยงานในระบบสขภาพของรฐเขาใจเรองสขภาวะผหญงและความเปนธรรมทางเพศ 

ผเขยนสมผสถงพลงงานของความราเรง มชวตชวา ยอมรบและเคารพความตางของกนและกนของคนกลมน หลายคนบอกวาความสมพนธทเกอกลกน ทำาใหพวกเขารสกเหมอนไดกลบบานทกครงทมาเจอกน 

เราเหนรวมกนถงการเกด กลมผนำาใหม ททำางานเรองผหญงกระจายตวอยในพนทตางๆ กำาลงชวยกน“ ”ขยบเขยอนเพอเปลยนแปลงวฒนธรรมอำานาจ โครงสรางสงคม แบบแผนพฤตกรรม และความคดความเชอทสรางขนโดยผมอำานาจมากกวา และกดทบใหคนทมอำานาจนอยกวาตองปฏบตตามอยางเงยบงนและไรพลงตานทาน 

คณภาพของผนำาใหมกลมนเกดจาก อำานาจภายใน ของคนทำางานเอง การใช อำานาจรวม ในขบวนการทำางาน “ ” “ ”

และการมเปาหมายของการทำางานเพอลด อำานาจเหนอ ของผไดเปรยบในสงคม“ ”  

สาเหตสำาคญอนดบแรกของคณภาพใหมในขบวนการทำางาน เกดจากการสมาทานแนวคด สตรนยมบนฐานจต“วญญาณเพอปลดปลอยผถกกดข (Anti-oppression Spirituality Feminism)” รวมกน ผานกระบวนการอบรมทศนยผหญงเพอสนตภาพและความยตธรรม จ.เชยงใหม แนวคดนพฒนาขนจากฐานคดสองสายคอ 

“วฒนธรรมอำานาจตามแนวทางสตรนยม ทมงลดความรนแรงและวกฤตการณทางสงคมทเกดจาก อำานาจ” “เหนอ ของผกดขในวฒนธรรมและโครงสรางสงคมแบบชายเปนใหญ เยยวยาฟ นฟ อำานาจภายใน ของผถก” “ ”กดข ซงกคอผหญง ผดอยโอกาส และผเสยเปรยบ เพอใหผถกกดขยนหยดขนไดอยางเขมแขง ปลดปลอยตนเองออกจากการกดข และรวมตวกนทำางานเพอเปลยนแปลงโครงสรางสงคมทกดข ไปสการเปนสงคมทใช อำานาจ“รวม ดวยความสมพนธทเคารพศกดศร คณคา และความเสมอภาคของมนษย ความเทาเทยมของหญงชาย การ”พงพาอาศย แบงปน เอาใจใส และสงเสรมศกยภาพของทกคนในทกบรบท 

และ การเรยนรเพอการเปลยนแปลง ซงมงพฒนามนษยอยางเปนองครวมทงรางกาย ความคด จตใจ และจต“ ”วญญาณ เพอสงเสรมศกยภาพในการเขาถงความด ความจรง และความงามทมนษยมอยแลว สการเปลยนแปลงจตสำานก จากจตทคบแคบ แยกสวน แบงเขาแบงเราและเอาตวรอด สจตทเหนความเชอมโยงระหวางตนเองและสงตางๆ ทำาใหเกดการอยรวมกนอยางเกอกลและสนตสข 

นอกจากการอบรมรวมกนแลว ขบวนคนทำางานยงสรางเงอนไขหลกอก ๓ ประการในการทำางาน คอ การเคลอนงานดวยความร การสรางทมงานทมความแตกตางหลากหลายโดยใชอำานาจรวม และการมงสรางการเปลยนแปลงเชงโครงสรางและนโยบายทสรางความเปนธรรมทางเพศและความเปนธรรมทางสงคม 

การเคลอนงานดวยความร ทำาโดยการออกแบบเงอนไขใหชมชนมองเหนสถานการณปญหาทเกดขนรวมกนอยางชดเจน ทงโดยการทำาวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม การเกบขอมลจากชมชน และการตงวงพดคยกบผคนหลายกลมในชมชน ในประเดนทไมเคยถกหยบยกขนมาคยกนแบบเปนทางการมากอน จากนนจงสงเคราะหขอมลและคนขอมลกลบสชมชน ผลลพธสำาคญของขนตอนนทำาใหเกด ความรทชมชนรวมกนร และกลายเปนแรง“ ”บนดาลใจใหคนมาชวยกนแกปญหามากขน 

ชวงของการ จดทพใหม ทมคนหลากกลมเขามารวมกนทำางานน ตองอาศยความอดทนอดกลนตอความแตก“ ”ตาง บวกกบเทคนคแพรวพราวของงานสนตวธ เพอสรางขบวนการแนวราบแบบใชอำานาจรวม ทำาใหงานหลายพนทรดหนาไปแบบกาวกระโดด โดยเฉพาะเมอคนทเคยเหนตาง เชน กลมผชายหรอผนำาชมชนเขามารวมวง เพราะเหนวาปญหานนเปนปญหาของตนเองดวย ไมใชแคเรองของ พวกผหญง หรอของ คนอน“ ” “ ” 

เมอทมทำางานพยายามหาทางทำางานใหไดผล ลองผดลองถกไปดวยกน ทบทวนเปาหมายและจงหวะกาวรวมกนเปนระยะ ความสำาเรจจากการเรยนรและปฏบตการรวมกนกเกดขนทละเลกละนอย พรอมกบความเหนอกเหนใจ ผกพน และเกอกลกน และเมอเกดผลลพธรปธรรมขนระดบหนง กนำาสงทเกดขนไปพดคยกบผมอำานาจในโครงสรางการทำางานเดม เพอชชวนใหเหนประโยชนทจะเกดขนในวงกวาง หากม การกำาหนดนโยบายหรอ“โครงสรางการทำางานใหม ทเออใหการทำางานในระยะยาว”  

ขบวนการทางสงคมของคนทำางานประเดนผหญงทเกดขนน สามารถสรางตวอยางทเปนแนวหนาของการทำางานยากๆ ใหประสบผลสำาเรจไดในเวลารวดเรวหลายกรณ เชน 

ในกลมคนมง มการจดพธกรรมใหมเพอรบผหญงมายและแมเลยงเดยวกวา ๔๐ คนกลบมาอยกบครอบครวเดมอยางมศกดศรเหมอนคนทวไป ทงยงมการประกาศเปลยนกฎจารตเรองนอยางเปนทางการตระกลแซ ๑ ตระกล และอยในชวงปรกษาหารออก ๔ ตระกล จากทงหมด ๑๘ ตระกลแซในไทย 

จำานวนเดกวยรนททองไมพรอมใน ต.จานลาน อ.พนา จ.อำานาจเจรญ ลดลงอยางมนยสำาคญ ขณะทโรงพยาบาลสทงพระ จ.สงขลา เกดระบบบรการรบมอปญหาทองไมพรอมทปลอดภยและเปนมตร ทำาใหมผมาใชบรการเพมขนหลายเทา ซงกอนหนานตองไปใชบรการทเสยงอนตรายนอกระบบสขภาพ 

องคกรขนสงมวลชนกรงเทพฯ ออกนโยบายและแนวปฏบตเพอแกไขปญหาการคกคามทางเพศภายในองคกรเปนองคแรกของประเทศ และกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยกนำาสาระสำาคญดงกลาวไปจดทำาเปนแนวปฏบตเพอปองกนการลวงละเมดหรอคกคามทางเพศในททำางาน ซงคณะรฐมนตรมเหนชอบเมอวนท 16 ม.ย. 2558 ทผานมา 

ในแวดวงการทำางานของตำารวจ เกดชมรมพนกงานสอบสวนหญงทเปนเจาภาพหลกในการพฒนางานสอบสวนทละเอยดออนตอเดก เยาวชน และสตร และกำาลงเชอมโยงกบโครงสรางการทำางานหลกของสำานกงานตำารวจแหงชาตทกำาลงพฒนาระบบการสอบสวนคดอาญาในภาพรวม 

สำาหรบผเขยน จตวญญาณใหมของ ความร และ ความรก ทเกดขนในขบวนการทำางานเรองผหญงและความ“ ” “ ”เปนธรรมทางเพศน ถอเปนตวอยางของการทำางานแบบเปนขบวนการทางสงคมแนวราบ ทใชอำานาจรวมของคนหลากหลายฝายเพอแกวกฤตการณทางสงคมรวมกน และเปนตวอยางทจะนำาทางเราฝาวกฤตของความมดบอดตอความจรงและความเกลยดชงกนและกนทเปนอย ณ ขณะนออกไปใหได ดวยกน