รายงานสถานการณสทธมนษยชนในระบบยตธรรมทางอาญา ทามกลางสภาวะความขดเเยง

ในจงหวดชายเเดนภาคใตของประเทศไทย และนโยบายรฐในการตอตานการกอความไมสงบ

เสนอตอคณะมนตรสทธมนษยชนเพอประกอบกระบวนการประเมนสถานการณสทธฯในประเทศไทย

1. มลนธผสานวฒนธรรม1และศนยทนายความมสลม2 มความวตกกงวลเปนอยางมากตอมาตรการการปราบปรามการกอความไมสงบพนทจงหวดชายแดนใตโดยรฐไทยตลอดระยะเวลา 7 ปนบแตปพ.ศ. 2547 จนกระทงปจจบน ทางองคกรฯ ในฐานะทเปนผรบเรองรองเรยนและรวบรวมขอมลการละเมดสทธมนษยชนทเกดขน

1 มลนธผสานวฒนธรรม ซงเปนองคกรพฒนาเอกชนทไมแสวงหากำาไร จดตงขนเมอป 2545 ม

วตถประสงคในการดำาเนนกจกรรมเพอการสงเสรมความเขาใจอนดระหวางประชาชนทมชาตพนธและวฒนธรรมทแตกตางกน รวมถงสงเสรมและปกปองสทธมนษยชนและประชาธปไตย

2 มลนธศนยทนายความมสลม กอตงขนเมอวนท 22 กมภาพนธ 2550 โดยการรวมกลมกนของทนายความนกสทธมนษยชน เพอดำาเนนการใหความชวยเหลอทางกฎหมายแกประชาชนทไมไดรบความเปนธรรมโดยเฉพาะผไดรบผลกระทบจากการประกาศใชกฎหมายพเศษในพนทจงหวดชายแดนภาคใต โดยไมคดมลคา มลนธฯมวตถประสงคหลกในการ 1) สงเสรม สนบสนน ใหคำาปรกษา เผยแพรความร ดานสทธมนษยชนและกฎหมายแกประชาชนและหนวยงานภาคประชาสงคม 2) ใหความชวยเหลอดานสทธมนษยชนและกฎหมายแกประชาชนและองคกรตางๆทไมไดรบความเปนธรรม 3) สรางเครอขายเพอสนบสนนการรวมมอระหวางทนายความและองคกรภาคประชาสงคมทงในระดบประเทศและระดบสากล 4) การอบรมใหความรดานกฎหมายแกอาสาสมครผชวยทนายความในการทำาหนาทสนบสนนการทำางานของทนายความ

1

จากการบงคบใชกฎหมายพเศษจงขอนำาเสนอขอมลการละเมดสทธมนษยชนภายใตการบงคบใชกฎหมายพเศษและขอเสนอแนะดงตอไปน

การบงคบใชกฎหมายพเศษ2. รฐไทยเปนประเทศสมาชกของประชาคมระหวางประเทศ และไดเปนรฐภาค

อนสญญาดานสทธมนษยชนหลายฉบบ ทตองดำาเนนการใหเกดการเคารพ สงเสรม คมครองและประกนสทธเสรภาพขนพนฐานตางๆ ทปรากฎ เชน ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (Universal Declaration of Human Rights_UDHR) ซงผกพนประเทศไทยในฐานะรฐภาคแหงกฎหมายจารพประเพณระหวางประเทศ และโดยเฉพาะอยางยงพนธกรณตอกตการะหวางประเทศวาดวยสทธทางพลเมองและสทธทางการเมอง (international Covenant on Civil and Political Rights-ICCPR)

ทประเทศไทยในฐานะรฐภาคยอมผกพนในการประกนสทธเสรภาพขนพนฐาน แมในสภาวะฉกเฉน ในขอท 4 แหงกตกาฯบญญตวา "“ในภาวะฉกเฉนสาธารณะซงคกคามความอยรอดของชาต และไดมการประกาศภาวะนนอยางเปนทางการแลว รฐภาคแหงกตกานอาจใชมาตรการทเปนการเลยงพนธกรณของตนภายใตกตกานไดเพยงเทาทจำาเปนตามความฉกเฉนของสถานการณ...” แตการเลยงพนธกรณตามขอ 6, 7, 8,11,15,16,18 ไมอาจจะทำาไดเลยภายใตบทบญญตของขอน การเลยงพนธกรณตามบทบญญตขอน รฐภาคจะตองแจงใหรฐภาคสมาชกและเลขาธการแหงสหประชาชาตไดทราบในบทบญญตทตนไดเลยงหรอเหตแหงการเลยงนน

3. ในปพ.ศ. 2547 พนทจงหวดชายแดนภาคใต อนไดแก จงหวดปตตาน ยะลา นราธวาส และสอำาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก อำาเภอจะนะ สะบายอย เทพา และนาทว ไดถกประกาศใหเปนพนทภายใตการบงคบใชกฎอยการศก แลวบงคบใชกฎหมายพเศษอก 2 ฉบบ พระราชกำาหนดการบรหารราชการในสถานการณ

2

ฉกเฉน3 และพระราชบญญตความมนคงภายในราชอาณาจกร พ.ศ.25514 ซงมบทบญญตทจำากดสทธและเสรภาพของประชาชน เพอเปดทางใหเจาหนาทของรฐผมอำานาจตามกฎหมายพเศษสามารถจดการระงบและปราบปรามกบสถานการณความไมสงบนน

4. ปจจบนนบเปนระยะเวลากวา 6 ปแลวทพนทดงกลาวถกประกาศใหเปนพนทสถานการณฉกเฉนและไมมสญญาณวารฐไทยจะสามารถประกนความปลอดภย คมครองสทธและเสรประชาชนไดเลย นอกจากนการใชมาตรการทางกฎหมายไปในทางระงบและปราบปรามตอกลมผกอความไมสงบนน ไดกอใหเกดสถานการณการละเมดสทธมนษยชนตามหลกการสากลเปนจำานวนมาก โดยตงแตป 2547-

ปจจบน มลนธศนยทนายความมสลมไดรบเรองรองเรยนจากประชาชนผไดรบผลกระทบจากความไมสงบทงสน 2,099 เรองรองเรยน ซงในจำานวนเรองรองเรยนดงกลาวไดปรากฎขอมลทเกดการละเมดสทธมนษยชนจากการบงคบใชกฎหมายพเศษนน เชน การซอมทรมานเพอใหรบสารภาพหรอซดทอดบคคล การวสามญฆาตรกรรม การอมหาย เปนตน

การวสามญฆาตกรรม

3 นโยบายชวงแรกในแกปญหาคอ ตนป 2547 รฐบาลไดประกาศใชพระราชบญญตกฎอยการศก

พ.ศ.2457 เพอระงบและปราบปรามกบกลมกอความไมสงบ กระทงวนท 19 กรกฎาคม 2548 จงไดยกเลกประกาศกฎอยการศก และแทนทโดยการประกาศใชพระราชกำาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ.2548 ประเภทรายแรง ในพนทจงหวดชายแดนภาคใตยกเวนสอำาเภอของจงหวดสงขลา แตอยางไรกตามในวนท 19 กนยายน พ.ศ. 2549 หลงจากการรฐประหาร จงไดมการประกาศใชพระราชบญญตกฎอยการศกฯ อกครง สงผลใหจงหวดชายแดนภาคใตอยภายใจบงคบกฎหมายพเศษทงสองฉบบจนถงปจจบน

4 พรบ.ความมนคงฯ ประกาศใชในพนทสอำาเภอของจงหวดสงขลาตงแตเดอนพฤศจกายน พ.ศ.

2552 ภายหลงมการยกเลกพระราชบญญตกฎอยการศก และในพนทอำาเภอแมลาน จงหวดปตตานมการประกาศยกเลกพระราชกำาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนเมอเดอนมกราคมพ.ศ.

2554 แตพระราชบญญตกฎอยการศกยงคงใชบงคบอยในพนทอำาเภอแมลาน จงหวดปตตาน

3

5. การดำาเนนยทธการปดลอมตรวจคนโดยเจาหนาทหนวยงานความมนคงทมอำานาจในการบงคบใชกฎหมายพเศษ เพอใหไดมาซงผตองสงสยวากอเหตการณความไมสงบใหไดอยางทนทวงทเพอระงบการกอเหตนน ในพนทประกาศสถานการณฉกเฉนน จากสถตของศนยปฏบตการตำารวจจงหวดชายแดนภาคใต (ศปก.จชต.)ตงแตป 2547-กมภาพนธ 2553 ระบวา คดความมนคงทพนกงานสอบสวนสงไมฟองจำานวน 152 คดม ซงมคดวสามญฆาตกรรมถง 103 คด จากคดวสามญสามญจำานวน 121 คด5 แสดงใหเหนถงปญหาความมประสทธภาพของระบบการไตสวนการตาย ซงถอวาการเสยชวตจากกระทำาของเจาหนาทในขณะทปฏบตหนาทนนถอวาเปนการตายทผดธรรมชาต จะตองจดใหมการไตสวนการตายตามกฎหมาย6 เพอโยงไปถงขอเทจจรงทวาการกระทำาของเจาหนาทนนเปนกระทำาไปโดยใชอำานาจตามอำาเภอใจหรอไม เพอใหผกระทำาผดถกนำามาลงโทษตามกระบวนการยตธรรม โดยทผานมาทางองคกรฯ ไดใหความชวยเหลอในการไตสวนการเสยชวตจากการวสามญฆาตกรรมทสำาคญจำานวนหลายคด เชน คดไตสวนการตาย ในเหตการณมสยดกรอเซะ เมอวนท 28 เมษายน 2547 หลงคดไตสวนการตายแลว พนกงานอยการซงเปนผมอำานาจในการพจารณาวาเหนควรในการสงฟองเจาหนาทผทำาใหเกดการเสยชวตหรอไม ไดมความเหนสงไมฟองเจาหนาทผมสวนเกยวของกบการวสามญฆาตรกรรมประชาชนจำานวน 32 คน ในมสยดกรอเซะ

6. เหตการณผชมนมจากเหตการณสลายการชมนมทหนาสภ.ตากใบ เมอวนท 25

ตลาคม 2547 จำานวน 78 รายทเสยชวตในระหวางการควบคมของเจาหนาท ซงอดตผรายงานพเศษขององคการสหประชาชาตวาดวยการฆานอกระบบกฎหมาย ไดเคยเรยกรองตอรฐบาลไทยในการเขามาตรวจสอบขอเทจจรงทเกดขน แตไดรบ

5 โดยศนยขาวอศรา วนท 6 เมษายน 2553 http://south.isranews.org/scoop-and-documentary/scoop-news-

documentary/278-2010-04-06-16-39-43.html

6 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 150

4

การปฏเสธโดยรฐบาลไทย7 คดไตสวนการตายไดเรมตนสองปหลงจากเหตการณการเสยชวต และใชเวลาอกสองปในขนตอนการไตสวนการตายตามกฎหมาย ศาลจงมคำาสงวา ผตายทง 78 คนนนเสยชวตจากการขาดอากาศหายใจ ในระหวางการควบคมของเจาพนกงานซงปฏบตราชการตามหนาท โดยไมมการชวา วธการเคลอนยายผชมนมเปนเหตแหงการขาดอากาศหายใจหรอไม และไมสามารถโยงไดวาใครเปนผกระทำา ซงนบเปนเวลาเกอบ 6 ปแลวทผตายและญาตตองหาความจรงโดยใชตนทนของความยตธรรมเขาแลกไมวาจะเปนระยะเวลา คาใชจายในการเดนทางมาศาล ความเสยหายทางจตใจ เปนตน

7. กรณของนายยาการยา ปะโอมาน ทเสยชวตในระหวางการควบคมตวของเจาหนาท เมอเดอนมถนายน 2550 และ หรอกรณการวสามญฆาตรกรรมประชาชนพรอมกนจำานวน 6 ราย คอ นายมฮำาหมดสะกร กาโบะ นายอสมาแอ อาลมามะ นายมะรอมล อคราช นายกอเซง อภบาลแบ นายแวอาล สะมะแอ และนายดาร ดาลอ เมอเดอนมถนายน 2551 ซงเปนเหตการณวสามญฆาตกรรมบคคลทรฐเชอวาเปนผกอความไมสงบและเกยวของกบเหตการณการสงหารเจาหนาททเกดขนในปเดยวกน ไมมพยานทเปนบคคลภายนอกหรอองคกรอสระทแทจรง ทจะใหขอมลไดวาการวสามญฯนเกดจากการปองกนตวของเจาหนาทของรฐจรงหรอไม กรณนญาตของผตายทงหมดไดหนหลงใหกบกระบวนการยตธรรมโดยปฏเสธในการมทนายความทางฝายญาตผตายเพอทำาการซกถามพยานของฝายพนกงานอยการ เนองจากไมเชอวากระบวนการยตธรรมนนจะสามารถใหความเปนธรรมแกครอบครวของผเสยชวตไดอยางแทจรง จำานวนสถตของพนกงานสอบสวนทความเหนสงไมฟองคดและความลาชาของกระบวนการยตธรรมนนไดสะทอนถงความลมเหลวในการรบผดชอบในการดำาเนนการสอบสวนทจรงจง พยานหลกฐานมความขาดประสทธภาพ เนองจากพยานบคคลทนำามาเบกความสวนใหญนนจะเกยวของกบเจาหนาททอยในเหตการณ ไมมญาตหรอบคคลภายนอกทญาตไว

7 Human rights rapporteur told visit would not be 'appropriate' http://www.nationmultimedia.com/2004/11/19...s_15484764.html

5

วางใจไดรบอนญาตใหเขารวมเปนพยานในการตรวจสถานทเกดเหตหรอรวมชนสตรพลกศพ เมอไมมมาตรการการลงโทษทางกฎหมายทชดเจน เชนนกระบวนการความออนแอในการตรวจสอบทางกฎหมายจงกลายเปนตวสงเสรมใหเจาหนาทผบงคบใชกฎมายใชอำานาจในการเปนขออางในการวสามญฆาตกรรมไดเพมมากขน

8. มสถตคำาสงคดไตสวนการเสยชวตในสวนของศาลจงหวดยะลาในระยะเวลา 8 ป ทผานมาวา ศาลจงหวดยะลาไดมคำาสงกรณการไตสวนการเสยชวตมาแลวทงหมด

77 คด มคดไตสวนการเสยชวตไมเกน 5 คด ทญาตไดแตงตงทนายความเพอทำาการซกคานพยานของฝายพนกงานอยการ ซงเปนผรองตามกฎหมายใหศาลมคำาสงไตสวนการเสยชวต เนองจากสวนใหญจะมการระบไวในคำาสงศาลวา ญาตไมตดใจเอาความ ทำาใหการดำาเนนการไตสวนการเสยชวตตามปวอ.มาตรา 150 นน

เปนเพยงการดำาเนนการใหบรรลตามขนตอนของกฎหมาย ทขาดการตรวจสอบพยานหลกฐานจากฝายญาตผเสยชวต เนองจากการขาดความรความเขาใจในการดำาเนนการตามขนตอนของกฎหมาย หรอไมอยากมสวนเกยวของกบกระบวนการยตธรรม ทำาใหศาลตองรบฟงพยานหลกฐานจากฝายเจาหนาทซงอางวาไดปฏบตการตามหนาทเพยงฝายเดยวเทานน

ขอเสนอแนะ9. ใหรฐดำาเนนมาตรการอยางจรงจงในการสบสวนสอบสวนหาเจาหนาททเกยวของ

กบการใชอำานาจตามอำาเภอใจมาลงโทษตามกระบวนการยตธรรม และการชวยเหลอเยยวยาญาตผเสยชวตทเหมาะสมและยตธรรม

10. การอบรมเจาหนาทรฐทถออาวธตอการใชกำาลงบงคบทกอใหเกดการสญเสยตอชวตและทรพยสนของประชาชนและของรฐอยางนอยทสด ตามคำาแนะนำาขององคกรสหประชาชาต8

8 สภาเศรษฐกจและสงคมขององคการสหประชาชาต มตท 1986/10 ลงวนท 21 พฤษภาคม

1986 ขอ 9 ทระบขอใหประเทศสมาชกของสหประชาชาตไดใหความใสใจ กบการปฏบตตามประมวลระเบยบปฎบตวาดวยการใชกำาลงบงคบและอาวธของเจาหนานททมอำานาจหนาท

6

การ ทรมาน การ ปฏบต และการลงโทษ ททารณโหดรายไรมนษยธรรม 11. หลงเหตการณปลนปนในป 2547 และเรมมการประกาศใชกฎหมายพเศษ

ฉบบแรก คอ พระราชบญญตกฎอยการศก ปรากฎขอมลคดทเหยอทตองสงสยทเกยวของกบกบเหตการณดงกลาว จำานวน 5 คน ไดถกเจาหนาทหนาททำารายรางกายเพอใหรบสารภาพ อนเปนทมาของการคดคานการควบคมตวโดยมชอบกฎหมาย และการถกบงคบใหสญหายไปของทนายความสมชาย นละไพจตร ทเขาไปชวยเหลอทางกฎหมายแกเหยอทถกซอมทรมานนน คดซอมทรมานนนบเปนคดแรกจากพนทประกาศสถานการณฉกเฉนทอยในการดแลของกรมสอบสวนคดพเศษเพอตรวจสอบหาผกระทำาความผดนน ซงกรมสอบสวนไดขอมลวามเจาหนาทรายใดบางทเกยวของกบการทำารายรางกายผถกควบคมตวทง 5 คน และสงเรองดงกลาวไปยงปปช.เพอชมลความผดตามกฎหมาย

12. นอกจากนยงมขอมลสถตเรองรองเรยนการซอมทรมานจากมลนธศนยทนายความมสลมวา เมอป 2550-2551 มลนธฯไดรบเรองรองเรยนกรณการซอมทรมานเพอใหรบสารภาพและป รวมทงสน จำานวน 113 เรองรองเรยน ป 2552-

2553 ไดรบเรองรองเรยน รวมทงสน จำานวน 130 กรณ

กฎหมายและกระบวนการยตธรรมทางอาญาตอปญหาเรองการทรมานฯ

13. ระบบตลาการในประเทศ ยงไมเออตอการคมครองบคคลจากการซอมทรมาน ทางองคกรไดดำาเนนการยนคำารองขอใหศาลมคำาสงไตสวนฉกเฉน (writ

บงคบใชกฎหมาย (Basic Principles on the Use of Force and Firearms by Law Enforcement Officials)

ซงทประชมสมชชาทวไปขององคการสหประชาชาต มมตท 41/49 วนท 4 ธนวาคม 1986 ไดเหนพองกบขอเสนอของสภาเศรษฐกจและสงคมดงกลาว

7

habeas Corpus) ตามปวอ.มาตรา 90 และมาตรา 329 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ประกอบกบหลกสทธมนษยชนสากลทคมครองบคคลจากการซอมทรมาน อยางนอย 3 กรณ คอ

14. กรณของนายสกร อาดำา ทถกทำารายรางกายขณะถกควบคมตวในคายทหารแหงหนงตามกฎอยการศก เมอป 2550 ทนายความไดยนคำารองตอศาลเพอใหมคำาสงเรยกเจาหนาททเกยวของกบการควบคมตวและผถกควบคมตวมาไตสวนถงเหตแหงการซอมทรมานนน ในวนนดไตสวนคำารอง ผพพากษามคำาสงยกคำารอง เนองจากผถกควบคมตวไดถกนำาตวไปควบคมไวทสถานตำารวจเนองจากไดมการแจงขอกลาวหาในคดอาญาแกผถกควบคมตวแลว กรณนศาลจะพจารณาไตสวนตอเมอการคมขงโดยมชอบดวยกฎหมายนนจะมอยในระยะเวลาทถกคมขงโดยมชอบดวยกฎหมายเทานน

15. คำาสงในลกษณะเดยวกนยงปรากฎอยในคำารองของกรณนกศกษาราชภฎจงหวดยะลา นายกย อแต นายอสมาแอ เตะ และนายอาหะมะ บาดง ซงเปนผถก

9 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 90 บญญตวา เมอมการอางวาบคคลใดตองถก“

ควบคมในคดอาญา หรอในกรณอนใดโดยมชอบดวยกฎหมาย บคคลเหลานนมสทธยนคำารองตอศาลทองททมอำานาจพจารณาคดอาญาขอใหปลอย คอ (1) ผถกคมขงเอง (2) พนกงานอยการ (3)

พนกงานสอบสวน (4) (5) สาม ภรยา หรอญาตของผนน หรอบคคลอนใดเพอประโยชนของผถกคมขง

เมอไดรบคำารองดงนน ใหศาลดำาเนนการไตสวนฝายเดยวโดยดวน ถาศาลเหนวาคำารองนนมมล

ศาลมอำานาจสงผคมขงใหนำาตวผถกคมขงมาศาลโดยพลน และถาผคมขงแสดงใหเหนเปนทพอใจแกศาลไมไดวาการขงเปนการชอบดวยกฎหมาย ใหศาลสงปลอยผถกคมขงไปทนท” และมาตรา 32

ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยบญญตวา บคคลยอมมสทธและเสรภาพในชวตและรางกาย” การทรมาน การทารณกรรม หรอการลงโทษดวยวธการโหดรายหรอไรมนษยธรรม จะกระทำามได แตการลงโทษตามคำาพพากษาของศาลหรอตามทกฎหมายบญญตไมถอวาเปนการลงโทษดวยวธการโหดรายหรอไรมนษยธรรม... ในกรณทมการกระทำาทกระทบตอสทธและเสรภาพ ผเสยหาย พนกงานอยการ หรอบคคลอนใดเพอประโยชนของผเสยหาย มสทธรองตอศาลเพอใหสงระงบหรอเพกถอนการกระทำาเชนวานน รวมทงจะกำาหนดวธการตามสมควรหรอการเยยวยาความเสยหายทเกดขนดวยกได”

8

ควบคมตวสวนหนงทญาตไดยนคำารองขอใหศาลไตสวนฉกเฉน แตผถกควบคมตวทงหมดไดรบการปลอยตวในชวงเวลากลางคน กอนมการไตสวนฉกเฉนในวนถดไป เมอมการยกคำารองดงกลาว มาตรการเยยวยาทเหยอพงไดรบตามมาตรา 32 ของรฐธรรมนญ จงไมไดมการพจารณาใหโดยศาล

16. กรณการไตสวนฉกเฉนผถกควบคมตวจำานวน 5 คน คอ นายอนนต การเซง นายอามง กาเซง นายราย ดอคอ นายสกร สาและ และนายมะสะกร ลาย ทถกควบคมตวพรอมกบอหมามยะผา กาเซง ทถกซอมทรมานโดยเจาหนาทจนเสยชวต ผถกควบคมตวทรอดชวตบางรายกถกซอมรางกายอยางสาหสเพอใหรบสารภาพ การไตสวนฉกเฉนเกดขนหลงจากทมการยนคำารองโดยญาตของผถกควบคมตวในทนท อยางไรกตามหลงการไตสวนแลวศาลไดอานคำาสง สรปวา แมการไตสวนจะไดความจากญาตและผถกควบคมตวบางรายวามการซอมทรมานอยางสาหสระหวางทอยในการควบคมตวของเจาหนาทจรง แตเนองจากผถกควบคมตวทงหมดอยในระหวางการควบคมตวตามกฎหมายพเศษซงเจาหนาทมอำานาจการควบคมตว จงยกคำารองของญาตไป

17. กรณการซอมทรมานทเกดขนน ยงเปนปญหาเรองความรความเขาใจของบคคลากรในกระบวนการยตธรรมในการคมครองเหยอทถกซอมทรมานจากเจาหนาทผบงคบใชกฎหมาย ซงนำามาสการยงคงใชอำานาจโดยอำาเภอใจและกอใหเกดการเชอวาการซอมทรมานบคคลในระหวางการควบคมตวนนไมผดกฎหมาย

18. ดงเชนกรณลาสดทเกดเหตการณถลมคายหทารแหงหนงทจงหวดนราธวาส เมอเดอนมกราคม 2554 มเจาหนาทบาดเจบและเสยชวตจำานวนหลายนาย หลงเหตการณเจาหนาทหนวยงานความมนคงยงคงใชมาตรการแบบเดมในการจดการกบบคคลทตองสงสย อนไดแกการปดลอม ตรวจคนและจบกมบคคล โดยทางองคกรมขอมลผถกควบคมตวจากเหตการณดงกลาวนจำานวน 25 ราย และมอยางนอย 6 รายทถกทำารายรางกายเพอใหรบสารภาพ มเหยอ 1 ราย คอกรณนายมะแด มาเยาะกาเซะ ทฝายเจาหนาทตำารวจทควบคมตวไวเพอซกถามตามพรก.ฉกเฉนฯไดดำาเนนการตรวจสอบและสรปวา ผถกควบคมตวไดถกเจาหนาททหารทำารายรางกายเพอใหรบสารภาพและนายมะแดไดรบการตรวจรางกายเบองตนจากทางแพทยของฝายเจาหนาทตำารวจและแพทยของโรงพยาบาลประจำา

9

จงหวดยะลาและบนทกภาพบาดแผลทเกดจากการทำารายรางกายไว อยางไรกตามเนองจากผเสยหายมความรสกไมปลอดภยและไมมนใจในระบบการคมครองพยานจงไมตองการดำาเนนการใดๆเพอเอาผดแกฝายเจาหนาท

19. แมวารฐไทยจะไดทำาการใหสตยาบนเขารวมเปนภาคในอนสญญาระหวางประเทศวาดวยการตอตานการทรมาน และการปฏบตหรอการลงโทษอนทโหดรายไรมนษยธรรม หรอทยำายศกดศรความเปนมนษย (Convention against Torture and other cruel, inhuman or degrading treatment or punishment) ไปเมอวนท 1 พฤศจกายน 2550 แตจากขอมลสถตการรองเรยนเรองการซอมทรมานททางองคกรไดรบนนยงคงมจำานวนสงขน อนแสดงใหเหนวาตลอดระยะเวลา 3 ป เศษ รฐไทยยงไมไดดำาเนนการใดๆทจะสรางมาตรการหรอใหความรความเขาใจแกเจาหนาทผบงคบใชกฎหมาย การตงคณะกรรมการสบสวนสอบสวนหาเจาหนาททเกยวของกบการทำารายรางกายมาลงโทษทางวนยหรอทางอาญาอยางจรงจงรวมทงยงไมมการแกไขกฎหมายหรอออกพระราชบญญตทรบรองสทธทจะไมถกทรมานโดยเจาหนาทของรฐและการโทษทางอาญาทเกยวของกบการซอมทรมานใดๆ แมจะมการเรยกรองจากฝายองคกรภาคประชาสงคมมาแลวหลายป

20. เนองจากการหามการทรมานไดถกรบรองโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ละไทยเปนภาคและตองปฏบตตามพนธกรณของอนสญญาตอตานการทรมาน (CAT) แตปจจบนยงไมมกฎหมายในระดบพระราชบญญตออกมารบรองสทธทจะไมถกทรมานโดยเจาหนาทรฐ และกฎหมายอาญาและวธพจารณาคววามอาญาของไทยกยงไมคมครองโดยตรง

21. ทงน สำานกงานอยการสงสดไดเสนอใหแกไขประมวลกฎหมายอาญาและวธพจารณาความอาญาโดยเพมความผดฐานทรมานเขาไปประมวลกฎหมาย แตเครอขายนกกฎหมายสทธมนษยชนเหนวาควรออกเปนพระราชบญญตแยกตางหากเนองจากประเดนปญหาเรองการทรมานยงมอยอยางตอเนองในสงคมไทยและเปนปญหาสำาคญ โดยเฉพาะภายใตการใชกฎหมายพเศษทใหอำานาจเจาหนาท

10

มาก เชน พระราชกำาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พระราชบญญตกฎอยการศก และพระราชบญญตปองกนและปราบปรามยาเสพตด เปนตน อกทงการแกไขกฎหมายอาญาและวธพจารณาความอาญาไมสามารถครอบคลมประเดนซงเปนชองวางในการปองกนและเยยวยาการทรมานไดอยางเพยงพอ เชน

22. ความเปนอสระของอำานาจสบสวนสอบสวนซงหากใชกลไกเดมเจาหนาทตำารวจซงมอำานาจในการสบสวนสอบสวนเจาหนาทดวยกนเองจะเปนเจาหนาทในพนทเดยวกบผกระทำาความผด ซงทำาใหขาดความเปนอสระและเปนกลาง และปญหาอประการหนงคอเมอเกดมการทรมานผตองหาขน บคคลดงกลาวจะไมกลารองเรยนเนองจากตนยงตองอยในความควบคมของเจาหนาทตอไป

23. เรองกระบวนการเยยวยา การเยยวยาผซงถกซอมทรมานตามพระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจำาเลยในคดอาญาเปนการเยยวยาโดยใชเงนซงไมเพยงพอ ผซงถกซอมทรมานตองการไดรบการเยยวยาทเหมาะสมอยางเรงดวน ทนทวงทเปนเรองละเอยดออนทตองมผเชยวชาญเขามาชวยเยยวยาทงดานรางกายและจตใจ อกทงกระบวนการดงกลาวกใชระยะเวลานานมากกวาจะไดรบเงนเยยวยา

24. การกำาหนดมาตรการเชงปองกน เชน การเขาตรวจเยยมสถานทคมขงหรอ สถานททอาจเกดการทรมาน แมจะมคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตซงมอำานาจหนาทกระทำาได แตการใชอำานาจหนาทดงกลาวไมไดกระทำาโดยสมำาเสมอ ตอเนอง และตองขออนญาตในการเขาเยยม

25. พนธกรณตาม CAT เชน หลกการไมผลกดนกลบ หลกการสงผรายขามแดน ซงเกยวของกบการทรมานยงไมมการรบรองโดยตวบทกฎหมาย แมรฐบาลจะยนยนวามนโยบายซงไมละเมดหลกการดงกลาวอยแลวไมจำาเปนตองบญญตในกฎหมาย แตหากรฐบาลตองการปฏบตตามพนธกรณอยางครบถวนกควรรบรอง

11

ไวในกฎหมายประชาชนจะไดมหลกประกนเพยงพอซงจะเชอถอไดวารฐจะกระทำาการดงกลาวจรง

26. การดำาเนนการในการรางพระราชบญญตปองกนและตอตานการทรมานน เครอขายนกกฎหมายสทธมนษยชนไดศกษาปญหา และกฎหมายทงภายในและตวอยางจากตางประเทศ และยกรางพระราชบญญตนขน โดยไดมการจดประชมรวมกนเพอขอความเหนในการรางกฎหมายฉบบนจากนกวชาการ กรมคมครองสทธและเสรภาพ และองคกรดานสทธมนษยชน และเมอรางสมบรณในระดบหนง เครอขายไดรบความรวมมอจากคณะกรรมการนกนตศาสตรสากล (ICJ) และ REDRESS ในการชวยใหความเหนตอรางน ซงทำาใหมความสมบรณครบถวนมากขน

27. การดำาเนนการตอไปคอการนำารางกฎหมายนเปดรบฟงความคดเหนจากสาธารณะ โดยเรมจากกลมประชาชนผมสวนไดเสยกอน คอกลมเหยอหรอญาตของเหยอจากการทรมานและทนายความททำาคดทรมาน และนกวชาการดานกฎหมายเปนกลมตอมา เพอนำาขอเสนอมาปรบปรงรางกฎหมาย กอนทจะจดเวทสาธารณะเพอนำาเสนอรางกฎหมายและรบฟงความคดเหนจากสงคม เพอปรบปรงรางกฎหมายครงสดทายและนำาเผยแพรประชาสมพนธและเปดใหประชาชนรวมลงชอเสนอรางกฎหมายนตอไป

ขอเสนอแนะตอปญหาเรองการทรมาน

28. ขอใหรฐพจารณารบหลกการการรางกฎหมายใหมในเรองการตอตานการทรมานฯ ทงนเพอใหครอบคลมประเดนซงเปนชองวางในการปองกนและเยยวยาการทรมานอยางเปนระบบ ทงการกำาหนดขอหา การจดตงคณะกรรมการสอบสวนทเปนอสระจากกลไกสอบสวนปกตทเปนตำารวจทมกจะลมเหลวในการนำาคนผดมาลงโทษในกรณทรมาน และการตรวจเยยมสถานทควบคมตว รวมทงการเยยวยาเหยอทถกทรมานทงทางรางกายจตใจ โดยการกระทำาของเจาหนาทรฐทปจจบนไมมกลไกภายในประเทศทเหมาะสม เชนไมมแพทยผเชยวชาญดานการตรวจสภาพ

12

รางกายและจตใจของเหยอ เปนตน ทงนมาตรการตางๆสามารถระบไวในกฎหมายเฉพาะซงจะทำาใหเกดการยตการทรมานไดอยางมประสทธภาพและสอดคลองกบอนสญญาการตอตานการทรมานทรฐไทยเปนภาค

29. รฐจะตองจดใหมการเยยวยาทงทางดานรางกายและจตใตตอเหยอแมวารฐจะยงไมสามารถหาตวผกระทำาการละเมดได

30. ศาลจะตองออกระเบยบเรองการสงการเยยวยาตามมาตรา 32 แหงรธน.กรณทปรากฎขอเทจจรงวาบคคลดงกลาวถกทำารายรางกายโดยเจาหนาทรฐ แมจะมขอเทจจรงวาบคคลดงกลาวไดรบการปลอยตวหรอถกยายสถานทคมขงแลว

บทบาทของสำานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ปปช.) ในคดการทรมาน

31. เมอวนท 21 ธนวาคม พ.ศ. 2553 สำานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ปปช.) ไดแถลงถงกรณผลการพจารณาชมลความผดเกยวกบขอกลาวหาพลตำารวจนายหนงและพวกรวม 19 นาย กรณปฏบตหนาทโดยมชอบรวมกนกลนแกลงซอมทรมานผตองหาคดปลนอาวธปนของกองพนทหารพฒนาท 4 คายกรมหลวงนราธวาสราชนครนทรเมอวนท 4 มกราคม พ.ศ. 2547 โดยใชเวลาในการสบสวนสอบสวนดวยอำานาจหนาทของกรมสอบสวนคดพเศษกวา 6 ปและ ปปช. ใชเวลาในการตรวจสอบเพอชมลเปนเวลากวา 3 ป ผลการพจารณาเปนแตเพยงวาการซอมทรมานไมมหลกฐาน เปนตน

ขอเสนอแนะ

32. ใหรฐจดใหมการอบรมเจาหนาททงระดบคณะกรรมการและเจาพนกงานชองปปชและสำานกงานตำารวจแหงชาตอยางจรงจงโดยถอเปนวาระเรงดวน ใหเจาหนาททกระดบของสองหนวยงานเขาใจหลกการและพนธกรณทประเทศไทยมตออนสญญาตอตานการซอมทรมาน เพอใหการทำางานดานการตรวจสอบ สอบสวน และการดำาเนนคดตามกฎหมายตามอำานาจหนาทของปปช สอดคลองและเออตอ

13

กฎหมายไทยและการยตการซอมทรมาน เปนตน รวมทงใหออกระเบยบการดำาเนนการสอบสวนคดทรมานเปนการเฉพาะสำาหรบปปชและสตช ในขณะทประเทศไทยยงไมมการแกไขกฎหมายหรอปรบปรงกฎหมายใหการซอมทรมานเปนคดอาญาและการกำาหนดมาตราการพเศษในการตรวจสอบเรองขอกลาวหาเรองการทรมาน การปฏบตและการลงโทษทไรมนษยธรรม

บทบาทของคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต

33. เมอเดอนกนยายน พ.ศ. 2553 คณะกรรมกาารสทธมนษยชเเหงชาตนเผยเเพรรายงานสถานการณสทธมนษยชน ฉบบท 275 – 308/2553 โดยใชชอรายงานวา สทธในกระบวนการยตธรรมทเกยวกบการตรวจสอบคำารองเรยนเกยวกบการทรมาน การลงโทษ และการปฏบตอยางไรมนษยธรรมจงหวดชายเเดนภาคใต โดยรายงานดงกลาวระบวานบตงแตป พ.ศ. 2550 จนกระทงเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2553 คณะกรรมการสทธฯ ไดรบเรองรองเรยนเกยวกบการทรมาน จำานวน 34 คำารอง จากจงหวดสงขลา ยะลา ปตตาน และนราธวาส รายงานฉบบนถกสงตอไปยงหนวยงานทเกยวของรวมถงสำานกนายกรฐมนตร เจาหนาทฝายความมนคงในจงหวดชายเเดนภาคใตและผรอง

34. นอกจากขอเสนอเเนะทคณะกรรมการสทธฯมไปยงรฐบาลเพอใหทบทวนการบงคบใชพระราชบญญตกฎอยการศก พ.ศ. 2457 และพระราชกำาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 ในจงหวดชายเเดนภาคใต คณะกรรมการสทธฯ ยงมความเหนวา การบงคบใชกฎหมายทงสองฉบบนเปนทมาของการละเมดสทธมนษยชนและสงผลใหประชาชนตองตกอยในภาวะทเสยงตอการถกทรมาน โดยไดอางถงพนธกรณของประเทศไทยตามอนสญญาวาดวยการตอตานการทรมาน การปฏบต การลงโทษ ทโหดราย ไรมนษยธรรม และเหยยบยำาศกดศรความเปนมนษย (CAT) ซงประเทศไดใหสตยาบนเขาเปนภาคตงแตป 2550 โดย CAT กำาหนดใหการทรมานเปนอาชญากรรมทเลวราย ตลอดจน

14

กำาหนดพนธกรณในการเยยวยาเหยอจากการทรมานและครอบครว ทงทางรางกายและทางจตใจอยางตอเนอง

วฒนธรรมการไมตองรบผดชอบของเจาหนาท (State impunity)35. ขอใหรอฟ นสำานวนคดทมขอเทจจรงเชอไดวาเจาหนาทรฐอาจมสวนในการ

ละเมดสทธมนษยชนอยางรนแรง ทเคยอยในการดำาเนนการเพอชมลความผดของปปช. มคำาสงงดการสอบสวนของพนกงานตำารวจ พนกงานตำารวจสงไมฟองหรออยการสงไมฟอง เชน การฆานอกระบบกฎหมายในคดกรอเซะคดสะบายอย และคดไอปาแย10 คดบงคบใหบคคลหายไปกรณนายมะยน โละนยะและกรณนายมะยาเตง มะระนอ คดเสยชวตในระหวางการควบคมตวกรณอหมามยะผา กรณนายอสอาร สะมะแอ คดนายสไลมาน แนซาเปนตน โดย ใหมการนำาตวผตองหาในการกระทำาความผดเขาสกระบวนการยตธรรมโดยเรวอยางเปนธรรม

การควบคมตามกฎอยการศก

36. ปจจบนมการบงคบใชกฎอยการศกในพนทจงหวดยะลา ปตตาน นราธวาส การบงคบใชกฎอยการศกสงผลตอการละเมดสทธมนษยชนอยางกวางขวาง แมวาทางกอรมน.ภาค 4 ทมอำานาจกำากบดแลการบงคบใชกฎหมายจะยนยนวามการบงคบใชเทาทจำาเปนสมควรกวาเหตเทานน แตมขอเทจจรงพบวาการตรวจคน การจบกม การควบคมตวบคคลตองสงสยโดยเจาหนาททหารหรอเจาหนาทตำารวจโดยอาศยอำานาจตามกฎอยการศกเปนสาเหตของการละเมดสทธมนษยชน

10 มเหตการณทผตองหาชาวไทยพทธถกออกหมายจบถกขอกลาวหาวาสงหารหมชาวมสลมจำานวน

10 คนในมสยดแหงหนงในจงหวดนราธวาสไดมอบตวและไดรบการประกนตว พบวาผตองหารายนเคยเปนอดตทหารพราน ตอมาพนกงานตำารวจสงไมฟองเนองจากไมมหลกฐาน การสบสวนสอบสวนคดสะเทอนขวญยงเปนทกงขาของประชาชนในพนทจงหวดชายแดนใตเปนอยางมาก

15

เชน การบงคบใหสญหาย การซอมทรมาน การละเมดสทธในกระบวนการยตธรรมตอผตองสงสยอยางรนแรงในบางกรณมการเสยชวตในระหวางการควบคมตวเชน กรณนายอสอาร สะมะแอ ในปเดอนพ.ศ. 2550 กรณนายยะผา กาเซง ในปพ.ศ. 2552 และกรณนายสไลมาน แนซา ในปพ.ศ. 2553 เปนตน

ขอเสนอแนะ

37. ขอใหยกเลกการบงคบใชกฎอยการศกในสถานการณสามจงหวดชายแดนภาคใต หากมความจำาเปนอยางหลกเลยงไมไดตองกำาหนดใหมระเบยบการคน จบกม การควบคมตวบคคลใหสอดคลองกบมาตรฐานขนตำาเกยวกบการจบกมและควบคมตวบคคล โดยจะตองกำาหนดมสถานทควบคมตวทไดรบอนญาตเปนทางการ จดทำาบนทกการรบตว สงตว และบนทกการตรวจรางกายอยางเครงครด หามการคมขงโดยการตดขาดจากโลกภายนอก จะตองมการแจงใหทราบทนทถงการจบกม สถานทควบคมตวและสาเหตของการควบคมตว เปนตน โดยผถกควบคมตวภายในกฎอยการศกจะมสทธทจะไดพบญาต ทนายความ และบคคลอนทรองขอโดยทนท และใหองคกรอสระสามารถเขาตรวจสถานทควบคมตวไดโดยไมตองแจงลวงหนาและสามารถเขาเยยมไดเปนการสวนตวเปนตน

การควบคมตวตามพรก . ฉกเฉน

38. พรก.ฉกเฉนประกาศใชในพนทจงหวดยะลา ปตตาน นราธวาส แมจะมการยกเลกการบงคบใชพรก.ฉกเฉน ในอำาเภอแมลาน จงหวดปตตาน แตการบงคบใชกฎหมายฉกเฉนทผานมาตงแตเดอนกรกฎาคมพ.ศ. 2548 ไมไดมการแจงตอคณะกรรมการสทธมนษยชนขององคการสหประชาชาตแตอยางไร อกทงทางรฐยงไดออกระเบยบและคำาสงทเปนการละเมดสทธมนษยชน อกทงมการนำามาตรา 11 แหงพรก.ฉกเฉนฯมาใชอยางกวางขวางในการควบคมตวผตองสงสยและนำาตวไปซกถามไดมากทสด 30 วน แมวาจะมการกำาหนดวาผใชอำานาจดงกลาวตองขอหมายจบและขอขยายการควบคมตวทก 7 วน แตในทางปฏบตการตรวจสอบถวงดลของฝายตลาการในเรองการคมครองสทธของผถกควบคมตวไมมประสทธภาพ บคคลไมไดถกนำาตวมาศาลแตอยางไดทงในขนตอนการขอออก

16

หมายจบ การรายงานการจบกม และการขยายการควบคมตว ทำาใหเกดสภาพปญหาการทรมาน การปฏบตหรอการลงโทษอยางไรมนษยธรรม11 เปนตน

ขอเสนอแนะ 39. ยกเลกคำาสงแมทพภาคท 4 ลงวนท 25 มกราคม 2550 และวนท 1

กมภาพนธ พ.ศ. 2551 ซงละเมดสทธของผถกควบคมตวในงดการเยยมโดยบคคลอนนอกจากญาตใกลชดซงในทนหมายถงการจำากดสทธพบทนายหรอแพทย โดยคำาสงดงกลาวกำาหนดเงอนใหบคคลอนตองขออนญาตแมทพฯ และกำาหนดไวดวยวาการเยยมทกครงจะตองอยในการกำากบดแลของพนกงานเจาหนาททงรวมนงฟงการสนทนาไดดวย ซงเปนการจำากดสทธในการพบทนายความ แพทย และการเยยมทเปนการสวนตว แมการเยยมโดยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต

การควบคมตวเดกในสถานการณจงหวดชายแดนใต40. หามมใหมมาตรการตรวจคน จบกม ควบคมตว และซกถามตามกฎอยการ

ศกกบเดกอายตำากวา 18 ปโดยเดดขาด ในสถานการณทมความจำาเปนอยางยงไมสามารถหลกเลยงไดหากมการใชอำานาจจบกมและควบคมเดกอายตำากวา 18 ปตามกฎอยการศก พรก.ฉกเฉนฯ หรอการควบคมตวโดยรปแบบอนๆ 12จะตอง

11 นบแตปพ.ศ. 2550 ศนยทนายความมสลมไดรบเรองรองเรยนเกยวกบการทรมาน การปฏบตหรอ

การลงโทษอยางไรมนษยธรรมเปนจำานวนทงสน 243 กรณ มคดเพยงไมกคดทเจาทกขและญาตยนยอมใหดำาเนนการตามกฎหมาย โดยมการฟองรองคดเรยกรองคาเสยหายทศาลแพง หรอศาลปกครองเปนจำานวน 5 คด และมการฟองเปนคดอาญาหนงคดคอ คดนายยะผา กาเซง คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตไดสรปวาขอรองเรยนเรองการทรมานทงสน 34 กรณนนมขอเทจจรงเชอไดวามการกระทำาอนขดตออนสญญาตอตานการทรมานฯ และมขอเสนอแนะใหหนวยงานเปนขอเสนอแนะตอหนวยงานทเกยวของแลวตงแตเดอนกนยายน พ.ศ. 2553

12 โครงการยาลานนบารเปนโครงการททางกอรมน.รวมกบคณะกรรมการปราบปรามยาเสพตด

ดำาเนนการในลกษณะบงคบบำาบดกบกลมเสยงตอการใชยาเสพตดโดยไมไดระบอายของกลมเสยง

พบวามอายการบงคบบำาบดเปนจำานวน 5 วน ตอเดกและเยาวชนในพนทจงหวดชายแดนใตจำานวนกวา 400 รน โดยไมทราบจำานวนทแนนอนในชวงปพ.ศ. 2550-2553

17

กำาหนดมาตรฐานการปฏบตตอเดกอายตำากวา 18 ป ใหสอดคลองกบมาตรฐานกระบวนการยตธรรมทางอาญาสำาหรบเดกเยาวชนอายตำากวา 18 ป ทบงคบใชเปนการทวไปในประเทศไทย13 ด สารคดท http://www.youtube.com/watch?

v=vk0IkeTxxAQ

ความเปนอสระของผพพากษาและอยการในสถานการณจ งหวดชายแดนภาคใต

41. องคกรตลาการทเปนกลไกในการตรวจสอบถวงดลการบงคบใชกฎหมายพเศษจะตองใชอำานาจในการตรวจสอบถวงดลอยางจรงจง โดยตองกำาหนดระเบยบการออกหมายจบ การขอขยายการควบคมตว หรอการใชหลกฐานในการพจารณาคดความมนคงอยางเครงครดตรงตามหลกการไมใหหยอนยานอนจะเปนการเออตอการกลนแกลง สรางความไมเปนธรรม ใหผบรสทธตกอยในสภาพผตองสงสย ผตองหา ผตองขง เปนระยะเวลายาวนาน ปจจบนมผตองหาคดความมนคงรอการพจารณาคดในชนฝากขง ศาลชนตน ศาลอทธรณ ศาลฎกาเปนผตองขงในเรอนจำาจงหวดชายแดนใตและในเรอนจำากรงเทพเปนจำานวนกวา 440 คน ณ เดอนตลาคมปพ.ศ. 2553

บทบาทของ พนกงาน อยการ

42. เมอวนท 6 พฤศจกายน พ.ศ. 2549 พนกงานอยการจงหวดนราธวาสไดมคำาสงถอนฟองผชมนมกรณตากใบจำานวน 59 คน โดยใหเหตผลวาคดนเกยวของกบความไมสงบทเกดขน การดำาเนนคดรงแตจะกอใหเกดความราวฉานหวาดระแวงและเกลยดชงระหวางเจาหนาทรฐกบจำาเลย การดำาเนนคดตอไปจงไมเปนประโยชนแกสาธารณะชน และตอมาเมอวนท 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2553 พนกงานอยการจงหวดยะลาไดมคำาสงถอนฟองคดทเดกนกเรยนอาย 21 ปทถกตงขอหาฆาคนตาย โดยมเพยงหลกฐานจากการตรวจพบสารตงตนระเบดจากเครองจท 200 ทตอมาพบวาไมมประสทธภาพในการตรวจสารตงตนระเบดแตอยางไร มการจดซอในราคาทสงมากกวาราคาจรงโดยกองทพ14 ผตองขงรายน

13 พรบ.จดตงศาลเยาวชนและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครวพ.ศ. 2534, ICCPR, CRC and Beijing

Rules

18

ตองรอสบพยานในเรอนจำาเนองจากไมไดรบสทธในการประกนตวเปนระยะเวลาเกอบสองป เปนตน

ขอเสนอแนะ43. ขอใหหนวยงานอยการและศาลรวมกนตรวจสอบการออกหมายจบคดความ

มนคงใหมทงหมดทงทมการฟองรองคดแลวและยงไมมการตดตามตวตามหมายจบ จำานวนรวมทงสน 3897 หมายจบ สำาหรบผตองหาจำานวน 2143 คน ทออกโดยคำารองของอยการและอนมตโดยศาลตงแตวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2547 ถงวนท 18 พฤศจกายน พ.ศ. 2553 โดยอยการและศาลตองใหความสำาคญกบการตรวจสอบพยานหลกฐานเบองตนในขนตอนการออกหมายจบคดความมนคงทงภายใตอำานาจพรก.ฉกเฉนและป.วอาญา อยางเครงครดตามระเบยบของประธานศาลฎกา เชนการหามใชพยานบอกเลา เปนตน เนองจากหมายจบประเภทตาง ๆในสถานการณจงหวดชายแดนใตถกนำาไปใชและนำาไปสการละเมดสทธมนษยชนของหนวยงานความมนคงอยางกวางขวาง เชนการจบกมซำา การขมขบงคบใหเขารวมโครงการของทางทหารทเขาคายการควบคมตวโดยไมชอบ เปนตนด สารคดทเกยวของท http://www.youtube.com/watch?v=xTVUfnOQ-cQ http://www.youtube.com/watch?v=IEEDRDTdMSg

การใหความชวยเหลอ ประชาชน ทางกฎหมาย

44. จากการศกษาจากเอกสารของสำานกงบประมาณปพ.ศ. 2554 พบวาโครงสรางงบประมาณในสวนทเกยวของกบตำารวจ อยการ ศาล ราชทณฑ กระทรวงยตธรรม และสภาทนายความมสดสวนทลกลนแสดงใหเหนถงขอบกพรองททำาใหประชาชนโดยเฉพาะจำาเลยทตกเปนผตองหาคดอาญาทดำาเนนการโดยรฐ โดยพบวา ในปพ.ศ. 2554 สำานกงานตำารวจแหงชาตไดรบงบประมาณ 75% กระทรวงยตธรรมไดรบงบประมาณ 17% สำานกงานอยการไดรบงบประมาณ 6 % ศาลไดรบงบประมาณ 2% คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตไดรบงบประมาณ 0.2 % สภาทนายความ(องคกรใหความชวยเหลอคด) 0.06% จากงบ

14 GT200 กบการคอรปชนของกองทพ http://www.vcharkarn.com/vblog/88243

19

ประมาณดานอำานวยความยตธรรมจำานวน 100,000 ลานบาทหรอ 3,200 ลานดอลลารสหรฐ

ขอเสนอแนะ

45. ขอใหรฐจดหางบประมาณในปรมาณทเหมาะสมสนบสนนระบบการใหความชวยเหลอทางกฎหมายทมประสทธภาพแกประชาชน โดยเฉพาะตกเปนจำาเลยในคดอาญาอยางทวถง โดยผตองหาและจำาเลยตองไดรบสทธในการเลอกผแทนทางกฎหมายทตนเองได เชนการสนบสนนสภาทนายความดวย โดยเฉพาะในสถานการณทมความขดแยงทางการเมองเชนในจงหวดชายแดนภาคใตและในสถานการณความไมสงบอนเนองจากความขดแยงทางการเมองในเดอนเมษายน-

พฤษภาคม พ.ศ. 2553 รวมทงกรณความขดแยงดานทรพยากรและสงแวดลอมอนทมประชาชนตกเปนจำาเลยในคดอาญากบรฐ

20