Wat Is Een Vluchteling handleiding

VLUCHTELINGENWERK VLAANDEREN | BASISVORMING - WAT IS EEN VLUCHTELING · 1

Basisvorming Wat is een vluchteling?

Vormingspakket ‘Wat is een vluchteling’ — Dit document is het vormingsmateriaal waarmee je aan een breed publiek een basisvorming kan geven over asiel en vluchtelingen.

Het laat je toe om op een interactieve manier duidelijk te maken wat een vluchteling is. Op elke pagina staat bovenaan wat in de presentatie zichtbaar is voor de deelnemers en onderaan de bijhorende uitleg voor wie de vorming geeft.

— De presentatie zonder de bijhorende uitleg kan je ook afzonderlijk downloaden. Deze presentatie kan je projecteren op een scherm of effen muur. Je kan ze ook uitprinten en uitdelen aan de deelnemers.

— Extra achtergrondinformatie kan je raadplegen als je over een bepaald onderdeel meer informatie wil.

— De bijlage met oefeningen bevat het materiaal waarmee de deelnemers actief aan de slag kunnen.

De inhoud bestaat uit drie delen. Het eerste deel gaat over ‘wat is een vluchteling’ en geeft een overzichtelijk beeld waar vluchtelingen vandaan komen en waar ze naartoe vluchten. Hier leggen we ook uit wie bescherming kan krijgen. Het tweede deel geeft een inleiding in de asielprocedure die asielzoekers doorlopen in ons land. Je krijgt een overzicht van de verschillende instanties waarmee asielzoekers in contact komen. Het derde deel gaat over de rechten en plichten van asielzoekers en vluchtelingen. Dit deel belicht ook kort wat er gebeurt als iemand niet erkend wordt als vluchteling.

De vorming is interactief opgesteld. Op die manier komen deelnemers op een aangename manier in aanraking met het onderwerp. De interactieve stukken, zoals oefeningen, zijn duidelijk te herkennen: ze staan in kadertjes. Daar staat telkens duidelijk in beschreven hoe je dit het best aanpakt en hoeveel tijd je daarvoor nodig hebt.

Tip: Vergeet de bijlage bij het vormingsmateriaal niet af te printen en te kopiëren voor de deelnemers. Alle documenten kan je vinden op www.vluchtelingenwerk.be


Voorbereiding — Neem het vormingsmateriaal goed door voordat je de vorming

geeft. Is er iets niet duidelijk? Raadpleeg dan de extra achter-grondinformatie.

— Bepaal waar en wanneer je de vorming zal laten doorgaan. — Nodig de mensen tijdig uit en vraag om hun aanwezigheid te

bevestigen. — Zorg ervoor dat de ruimte voldoende groot is om de deelne-

mers in kleine groepjes te verdelen. — Een scherm en projector is aangeraden om de presentatie te

projecteren. Dan heb je ook een computer nodig waar de pre-sentatie op staat.

— Je kan de presentatie uitprinten en kopiëren voor de deelne-mers.

Materiaal — Presentatie op USB-stick of computer — Projector en scherm — Print van het vormingsmateriaal voor jezelf — Prints van de bijlagen (telkens één per groepje):

– De vier cases – De foto’s asielprocedure – De cartoon – De wereldkaarten op A3-formaat

— Dikke stift voor elk groepje — Eventueel: een kopie van de presentatie voor elke deelnemer — Eventueel: drankje of versnapering voor tijdens de pauze

Indeling ruimte — Zet de tafels verspreid in de ruimte en zet een viertal stoelen

per tafel. — Verdeel de deelnemers over verschillende tafels, bv. 16 deelne-

mers verdeel je over vier tafels.

Tijdsduur — De vorming duurt 2u30.

COLOFON Redactie: Magali Frankl, Claudia Bonamini, Jennifer Addae, Kristien Van Mechelen

Eindredactie: Eef Heylighen, Kim Vercruysse

Lay-out: Francis Goethals

Uitgavedatum: augustus 2013

V.U.: Els Keytsman, Kruidtuinstraat 75, 1210 Brussel. Vluchtelingenwerk Vlaanderen vzw.



VoorstellingsrondeStel je kort voor en vertel aan de groep

hoe je zelf in contact bent gekomen met vluchtelingen

Voorstellingsronde Oefening: Laat iedere deelnemer zichzelf kort voorstellen en vraag naar hun ervaringen met vluchtelingen. Tijd: 15 minuten



Inleiding

Inleiding Oefening: Waarmee associeer je deze cartoon? Laat elke groepje hierover kort reflecteren. Laat dan elk groepje hun ideeën vertellen.

Ga nu door naar de inhoud en vertel waarover we het vandaag gaan hebben. Tijd: 15 minuten



Deel 1 Wat is een vluchteling

Pauze

Deel 2 De asielprocedure in een notendop Deel 3 Rechten en plichten

van asielzoekers en vluchtelingen

Inhoud

Inhoud

Waarover gaan we het wel hebben — Van waar komen de meeste vluchtelingen? — Welke mensen op de vlucht krijgen bescherming? Dit komt ter sprake in het eerste deel ‘wat is een vluchteling’. — Hoe wordt beslist wie er bescherming krijgt? Het tweede deel geeft een introductie in de asielprocedure in België. — Als laatste overlopen we de rechten van asielzoekers en vluchtelingen.

Waarover gaan we het niet hebbenDe situatie in de herkomstlanden, de vluchtroute, mensensmokkel, detentie en verwijdering, migranten in het algemeen, de situatie van mensen zonder papieren en regularisatie.


VLUCHTELINGENWERK VLAANDEREN | BASISVORMING - WAT IS EEN VLUCHTELING · 5DEEL 1: WAT IS EEN VLUCHTELING

Deel 1: Wat is een vluchteling

— Hoeveel mensen zijn er wereldwijd op de vlucht?

— Uit welke landen vluchten de meeste mensen?

— Naar welke landen vluchten de meeste mensen?

— Waarom vluchten de meeste mensen?

Hoeveel mensen zijn er wereldwijd op de vlucht?

Hoeveel mensen zijn er wereldwijd op de vlucht? Oefening: a) Geef elk groepje een wereldkaart op A3-formaat en een dikke stift. Geef ze de tijd om na te denken over volgende vragen:

Hoeveel mensen zijn er wereldwijd op de vlucht? Uit welke landen vluchten de meeste mensen? Naar welke landen vluchten de meeste mensen? Waarom vluchten de meeste mensen? Vraag om pijlen te tekenen op de kaart.

b) Vraag nu aan elk groepje om hun kaart voor te stellen. Vanwaar komen de meeste vluchtelingen? Naar waar vluchten ze? En over hoeveel mensen gaat het? Geef aan dat de vraag ‘waarom’ nadien aan bod komt.

Tijd: 15 minuten

Eind 2012 waren 45,2 miljoen mensen wereldwijd op de vlucht voor oorlog, geweld en vervolging: — elke dag moeten dus 23 000 mensen hun thuis achterlaten — 28,8 miljoen zijn ‘intern ontheemden’, dit zijn mensen die op de vlucht zijn binnen de grenzen van hun eigen land — bijna één miljoen zijn asielzoekers, dit zijn mensen die bescherming vragen in een ander land maar nog in de asielprocedure zitten — 48% van de vluchtelingen zijn vrouwen — 46% van de vluchtelingen is minderjarig



Voornaamste herkomstlanden in 2012

Afghanistan 2 585 600Somalië 1 136 100

Irak 746 400Syrië 728 500

Soedan 569 200DR Congo 509 400Myanmar 415 300Colombia 394 100

Viëtnam 336 900Eritrea 285 100

14,5 miljoenvluchtelingen

28.8 miljoeninheemse vluchtelingen

1 miljoenasielzoekers

45,2 miljoen

mensen op de vlucht

Uit welke landen komen de meeste vluchtelingen wereldwijd vandaan? Meer dan de helft van de vluchtelingen in de wereld (55%) kwam uit vijf herkomstlanden: Afghanistan (2,6 miljoen), Somalië (1,1 mil-joen), Irak (746 400), Syrië (728 500) en Soedan (569 200). Dit zijn allemaal landen waar gewelddadige conflicten heersen.



Voornaamste gastlanden in 2012

Pakistan 1 638 500

Iran 868 200

Duitsland 589 700

Kenia 564 900

Syrië 476 500

Ethiopië 376 400

Tsjaad 373 700

Jordanië 302 700

China 301 000

Turkije 267 100

Naar welke landen vluchten wereldwijd de meeste vluchtelingen?De landen die de meeste vluchtelingen opvangen zijn: Pakistan (1,6 miljoen), Iran (868 200), Duitsland (589 700) en Kenia (564 900).

De afgelopen jaren stond Syrië op de derde plaats. Maar door het huidige conflict is dit veranderd. Zowel de Syrische bevolking als de vluchtelingen die in Syrië woonden zijn gevlucht.

De meeste vluchtelingen verblijven in ontwikkelingslanden.



Asielzoekers in de EU

Duitsland77 650

23.15 %

Andere EU landen

28.56%

België28 285

8.43 %

Zweden 43 945

13.10 %

Verenigd Koningkrijk28 260

8.43 %

Frankrijk61 455

18.32 %

71.44%

bron: Eurostat 4/6/2013

Totaal aantal asielaanvragen in de Europese Unie in 2012

335 365

Asielzoekers en vluchtelingen in de Europese UnieDe EU telde 335 365 asielzoekers in 2012.

Asielzoekers zijn mensen op de vlucht die nog niet erkend zijn als vluchteling maar nog in de asielprocedure zitten.

EU-landen met de meeste asielzoekersDuitsland (77 650), Frankrijk (61 455), Zweden (43 945), Verenigd Koninkrijk (28 260) en België (28 285) vangen samen 71,44% van de asielzoekers in de EU op. Zwitserland dat niet tot de EU behoort, telt 28 445 asielzoekers.

Voornaamste herkomstlanden van asielzoekers in de EUAfghanistan (26 250 of 8%), Syrië (23 510 of 7%), Rusland (23 360 of 7%), Pakistan (19 290 of 6%), Servië (18 900 of 6%), Somalië (12 795), Iran (12 375), Irak (11 265), Georgië (10 570) en Kosovo (10 135).

Algemeen erkenningspercentage in de EU:26,6% (of 71 580 positieve beslissingen op 268 500 genomen beslissingen in de EU)

EU-landen met het grootste aantal positieve beslissingen (vluchtelingen en subsidiaire bescherming1)Duitsland (17 140), Verenigd Koninkrijk (7735), Zweden (12 400), Frankrijk (8655) en Italië (8260).

1 De definitie van vluchtelingen en subsidiaire bescherming komt later aan bod, pg. 11-14



Asielzoekers in België

Afghanistan 2635

Guinee 1808

Rusland 1470

DR Congo 1334

Kosovo 983

Irak 803

Syrië 793

Pakistan 760

Albanië 667

Servië 571

Andere landen 9639

Totaal 2012 21 463

Totaal aantal asielaanvragen in België in 2012

21 463

Asielzoekers en vluchtelingen in BelgiëBelgië telt 21 463 asielaanvragen (dossiers) in 2012

Let op: de cijfers voor België gaan over het aantal dossiers en een dossier kan over meerdere mensen gaan zoals een gezin.

Voornaamste herkomstlanden van asielzoekersAfghanistan (2635), Guinee (1808), Rusland (1476), Democratische Republiek Congo (1334) en Kosovo (983).

Aantal positieve beslissingen (vluchtelingen en subsidiaire bescherming)4419 (op 19 731 beslissingen)

Erkenningspercentage (vluchtelingen en subsidiaire bescherming) 22,6%

Tips bij het werken met cijfers — Maak bij cijfers altijd duidelijk waarover je het hebt. Gaat

het over vluchtelingen met een status? Of gaat het over asiel-zoekers die nog in een procedure zitten?

— Vermeld het jaar en de bron van de gebruikte cijfers. Deze cijfers zijn van 2012. Ze komen van de VN-vluchtelingen-organisatie UNCHR, het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen voor België en EUROSTAT voor de EU.

— De asielbeslissingen die genomen worden in een bepaald jaar gaan niet pers se over de asielaanvragen uit hetzelfde jaar.

— Het erkenningspercentage is het totaal aantal positieve be-slissingen (vluchtelingen en subsidiaire bescherming) (4419 in België voor 2012) op het totaal van de genomen beslissin-gen (19 731 in België voor 2012).

— Een asielaanvraag kan gaan over meerdere personen bv. als het over een gezin gaat.



Politieke redenen Religieuze redenen

Etnische redenen Problemen door nationaliteit

Problemen door sociale groep

Gewapend conflict

Economische problemen Ecologische problemen Problemen door cultuur

Familiale problemen Gezinshereniging

Waarom vluchten mensen?

Statuut vluchteling

Subsidiaire bescherming

Geen asiel

Waarom vluchten mensen? Oefening: Vraag nu aan de hele groep wat redenen kunnen zijn om te vluchten. Laat hen enkele redenen opsommen. Toon dan volgend

schema. Leg uit dat niet iedereen bescherming kan krijgen. Tijd: 5 minuten

Er zijn heel wat redenen waarom je gedwongen kan worden om je land of je regio te verlaten. Toch zijn niet alle mensen die noodgedwon-gen hun thuis moeten verlaten vluchtelingen.

Je kan het zien in deze tabel:We zien in de tabel dat er maar twee categorieën van mensen op de vlucht in aanmerking kunnen komen voor een beschermingsstatuut: het statuut van vluchteling of van subsidiaire bescherming. Subsidiair beschermden noemen we ook oorlogsvluchtelingen.

Mensen die vluchten voor extreme armoede, voor klimaat- of milieuproblemen komen hier niet voor in aanmerking. Voor hen is er geen instrument voorzien dat bescherming biedt.



Wat bepaalt of iemand beschermd kan worden als vluchteling?

Belgische vluchtelingen in de Tweede Wereldoorlog

Conventie van Genève 1951

— 28 juli 1951 — Ondertekend door 150 landen — Na Eerste en Tweede Wereldoorlog

Wat bepaalt of iemand beschermd kan worden als vluchteling?Tijdens de twee wereldoorlogen sloegen heel wat mensen in onze regio op de vlucht. Om vluchtelingen te beschermen werd op 28 juli 1951 de Conventie van Genève in het leven geroepen. Dit Vluchtelingenverdrag werd ondertekend door 150 landen, waaronder België. De definitie in dit verdrag bepaalt wie erkend kan worden als vluchteling.



Wanneer worden mensen op de vlucht erkend?

— als ze gevlucht zijn uit hun land en zich buiten de grenzen van hun land bevinden — als ze een gegronde vrees hebben om vervolgd te worden — als ze geen bescherming kunnen aanvragen in hun eigen land — als ze bescherming nodig hebben omwille van hun ras, godsdienst, nationali-

teit, politieke overtuiging of omdat ze horen bij een bepaalde sociale groep (bv. homo ’s, vrouwen, …)

— als ze kunnen aantonen dat ze individueel vervolgd worden

Wanneer worden mensen op de vlucht erkendEr zijn verschillende voorwaarden om als vluchteling erkend te worden.

— Mensen moeten gevlucht zijn uit hun land en zich buiten de grenzen van hun land bevinden. Mensen op de vlucht in hun eigen land worden ‘internal displaced people’ of ‘intern ontheemden’ genoemd.

— De persoon moet een gegronde vrees hebben om vervolgd te worden.

Vervolging kan volgende vormen aannemen: — Lichamelijk of psychisch geweld, bv. druk zetten op iemand, seksueel geweld, foltering, … — Maatregelen vanuit de overheid die discriminerend zijn, bv. je mag geen arts worden omdat je jood bent, je mag als Palestijn op

bepaalde plaatsen niet wonen. — Onevenredige of discriminerende vervolging of bestraffing, bv. je krijgt een hogere straf omdat je christen bent, je wordt opgesloten

omdat je als arts de ‘verkeerde’ mensen behandelde. — Specifieke daden rond gender en kinderen, bv. gedwongen prostitutie, niet naar school mogen gaan, genitale verminking. — Maar ook: geen toegang krijgen tot juridische bijstand omdat je tot een bepaalde minderheidsgroep behoort. — En: vervolging omdat je weigert de militaire dienst te vervullen. Zelfs al leidt je militaire dienst tot militaire acties tegen burgers, wat

oorlogsmisdaden zijn. Zoals in Syrië. — Geen bescherming kunnen aanvragen in eigen land:

– Dit betekent dat het niet mogelijk is om bescherming te verkrijgen van de staat of de autoriteiten die het grondgebied beheersen bv. in Somalië.

– Bij de beoordeling van de asielaanvraag mag er geen sprake zijn van een ‘intern vluchtalternatief ’. Dit betekent dat als de persoon een veilig en normaal leven kan leiden op een andere plaats in zijn land, er geen nood is aan internationale bescherming.

Vervolging: het komt vaak voor en is ernstig: het is een schending van de mensenrechten




— als ze gevlucht zijn uit hun land en zich buiten de grenzen van hun land bevinden — als ze een gegronde vrees hebben om vervolgd te worden — als ze geen bescherming kunnen aanvragen in hun eigen land — als ze bescherming nodig hebben omwille van hun ras, godsdienst, nationaliteit,

politieke overtuiging of omdat ze horen bij een bepaalde sociale groep (bv. homo ’s, vrouwen, …)


Kan je een voorbeeld voor elk van de vijf gronden van vervolging vinden?

Ras / Godsdienst / Nationaliteit / Politieke overtuiging / Behoren tot een sociale groep

Wanneer worden mensen op de vlucht erkend Oefening: Vraag aan de deelnemers of ze voor elke grond een voorbeeld kunnen geven. Hieronder staan enkele voorbeelden. Tijd: 5 minuten

In het vluchtelingenverdrag staan vijf gronden voor vervolging: — Ras (bv. Hutu’s en Tutsi’s tijdens de genocide in Rwanda, Oeigoeren in China) — Godsdienst (bv. christenen in Iran, Kopten in Egypte) — Nationaliteit (bv. Tsjetsjenen in Rusland, burgers uit ex-Joegoslavië) — Politieke overtuiging (bv. Syrische activisten die tegen het regime protesteren, politiek actieve Koerden in Turkije, journalisten in

Wit-Rusland) — Behoren tot een sociale groep (bv. holebi’s in Mauritanië, kindsoldaten in Oeganda, onbesneden meisjes in Guinee)




— als ze gevlucht zijn uit hun land en zich buiten de grenzen van hun land bevinden — als ze een gegronde vrees hebben om vervolgd te worden — als ze geen bescherming kunnen aanvragen in hun eigen land — als ze bescherming nodig hebben omwille van hun ras, godsdienst, nationali-

teit, politieke overtuiging of omdat ze horen bij een bepaalde sociale groep (bv. homo ’s, vrouwen, …)


Wanneer worden mensen op de vlucht erkend — Veel mensen vluchten ook omwille van oorlog of algemeen geweld. Omdat alle burgers in gevaar zijn, geldt het principe van indivi-

duele ver volging niet bij oorlogsvluchtelingen. – Zij krijgen sinds 2006 wel een bescherming dankzij het statuut van subsidiaire bescherming. – Voorbeelden: Syrië, bepaalde regio’s in Afghanistan, Soedan (Darfour) – Deze mensen kunnen dan niet rekenen op de Conventie van Genève om beschermd te worden. Het statuut van subsidiaire be-

scherming is in eerste instantie tijdelijk en leidt tot minder rechten dan het statuut van vluchteling.



Oefening

Bespreek in groep de vier cases: — Is de persoon erkend als vluchteling of niet? — Of kreeg hij of zij subsidiaire bescherming? — Motiveer je keuze.

— Je krijgt voor deze oefening een half uur.

Oefening: vier cases Oefening: Deel aan elke groep een kopie van de vier cases uit. Laat de groepjes dertig minuten reflecteren over de vier cases. Vraag om

voor elke case na te gaan of de persoon erkend is of niet. Of kreeg de persoon subsidiaire bescherming? Laat elke groep om beurten hun conclusies voorstellen. Vraag hoe ze tot die conclusie zijn gekomen.

Tijd: 45 minuten

— Uiteindelijk kregen Aslan en Aleksandr de status van vluchteling. — Bij Achor is de vraag of hij individueel vervolgd werd. Indien dit het geval is, en hij kan dit bewijzen, dan kan hij

als vluchteling erkend worden. Door het conflict in Darfoer komt hij in aanmerking voor subsidiaire bescherming. — Bij Nakisha zal onderzocht worden of zij in aanmerking komt voor subsidiaire bescherming. De veiligheidssitua-

tie in Bagdad is hierbij doorslaggevend.

Je kan na dit deel een pauze inlassen.


VLUCHTELINGENWERK VLAANDEREN | BASISVORMING - WAT IS EEN VLUCHTELING · 16DEEL 2: DE ASIELPROCEDURE IN EEN NOTENDOP

Hoe verloopt de Belgische asielprocedure?

— Leg de foto’s in chronologische volgorde.

Deel 2: De asielprocedure in een notendop

De asielprocedure in een notendop Oefening: Deel aan elke groep de acht foto’s over de asielprocedure uit. Vraag om, als opwarmer voor het tweede deel, de foto’s in

chronologische volgorde te leggen. Tijd: 10 minuten

Correcte volgorde foto’s : 1. Dienst Vreemdelingenzaken2. Röntgenfoto longen3. Foto vingerafdruk4. Foto Klein Kasteeltje (collectieve opvang)5. Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen6. Huis (individuele opvang) 7. Raad voor Vreemdelingenbetwistingen 8. Verblijfsvergunning erkende vluchtelingen



Welk parcours leggen asielzoekers af ?

Dienst Vreemdelingenzaken

opstartfase

Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen

onderzoeksfase

Raad voor Vreemdelingenbetwistingen

beroepsfase

De asielprocedure — Mensen op de vlucht kunnen bescherming vragen in een ander land. Hiervoor moeten ze asiel aanvragen. — De asielinstanties onderzoeken dan of de asielzoekers nood hebben aan bescherming. Dit onderzoek gebeurt tijdens de asielprocedure. — In dit deel overloop je de verschillende fasen en betrokken instanties binnen de asielprocedure.



Fase 1: Dienst Vreemdelingenzaken

Asiel aanvragen

Waar?

— Bij de Dienst Vreemdelingenzaken in Brussel — Bij de grenspolitie of op de luchthaven

Wat gebeurt er?

— Registratie van de asielaanvraag — Dublin-onderzoek — Onderzoek van meervoudige aanvragen

Fase 1: Dienst VreemdelingenzakenDe Dienst Vreemdelingenzaken valt onder het ministerie van Binnenlandse Zaken. Het is de Belgische autoriteit die bevoegd is voor alles wat betrekking heeft op de toegang en het verblijf van vreemdelingen in België.

Binnen de asielprocedure is de Dienst Vreemdelingenzaken bevoegd voor: — de registratie van de asielaanvraag — het Dublin-onderzoek — de inoverwegingname van meervoudige asielaanvragen.




Asiel aanvragen

Waar?


Wat gebeurt er?


Fase 1: Dienst VreemdelingenzakenRegistratie van de asielaanvraag

Vertel aan de hand van dit verhaal:Amir, een jongeman uit Irak, komt na een lange reis aan in Brussel. Bij de Dienst Vreemdelingenzaken aan het Noordstation vraagt hij asiel aan. Daar registreren ze naast zijn aanvraag zijn identiteitsgegevens zoals zijn geboortedatum en zijn nationaliteit. Ze vragen ook naar andere documenten zoals zijn rijbewijs. Hij krijgt een identificatienummer toegekend. Nadien moet hij in een andere ruimte zijn vingerafdrukken laten afnemen. Ze nemen ook foto’s. De foto’s en de vingerafdrukken worden opgeslagen in een database waar alle Europese lidstaten toegang tot hebben. Het Eurodacsysteem.

In de namiddag moet hij op een kort interview met een ambtenaar van de Dienst Vreemdelingenzaken. De ambtenaar vraagt van waar hij komt en hoe hij tot België is geraakt. Hij vraagt ook naar de problemen die Amir had in zijn land, waarom is hij gevlucht? Amir krijgt een vragenlijst mee.

Die vragenlijst moet hij verder invullen en opsturen naar het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen.




Asiel aanvragen

Waar?


Wat gebeurt er?


Fase 1: Dienst VreemdelingenzakenDublin-onderzoek Er bestaat Europese regelgeving, de zogenaamde Du blin-verordening die bepaalt dat er binnen de Europese Unie telkens maar een Euro-pees land bevoegd is om een asielaan vraag te behande len. Dit is meestal het land waar de asielzoekers de EU binnenkwamen.

Door de vingerafdrukken te vergelijken kunnen de lidstaten nagaan of de asielzoekers al een asielaanvraag hebben ingediend in een andere lidstaat.

Als blijkt dat België niet verantwoordelijk is dan worden de asielzoekers overgedragen aan de verantwoordelijke lidstaat. De asielzoekers kunnen tot aan de overdracht worden vastgehouden in een gesloten centrum.

Meer weten? Op www.vluchtelingenwerk.be kan je de brochure ‘Wat is Dublin’ raadplegen.

EXTRA: Sinds oktober 2010 draagt België geen asielzoekers meer over aan Griekenland. Asielzoekers worden in Griekenland niet goed behan-deld en ook zijn hun kansen op bescherming er nihil. Als Griekenland verantwoordelijk zou zijn volgens het Dublin-onderzoek dan behandelt België toch zelf de asielaanvraag.



Fase 1: De Dienst Vreemdelingenzaken

Asiel aanvragen

Waar?


Wat gebeurt er?


Fase 1: Dienst VreemdelingenzakenOnderzoek van meervoudige aanvragenAsielzoekers kunnen na een negatieve beslissing in een eerdere asielprocedure een nieuwe asielaanvraag indienen als ze nieuwe elementen kunnen voorleggen.

Belangrijk is dat deze nieuwe elementen niet eerder konden worden aangebracht in de vorige asielprocedure. Een nieuw element kan bv. zijn: paspoort, (nieuwe)bewijzen die de problemen in het herkomstland ondersteunen, bewijs van verandering van omstandigheden in het land van herkomst, …



Fase 2: Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen

Interview


InterviewHet Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen is een onafhankelijke asielinstantie dat een onderzoek voert naar het vluchtverhaal van de asielzoekers. Dit doet het Commissariaat op basis van een asielinterview.

Tijdens het interview zijn verschillende mensen aanwezig: de asielzoeker, een dossierbehandelaar en eventueel een advocaat, een voogd (in geval van een niet-begeleide minderjarige), een tolk en een vertrouwenspersoon.

Het asielinterview omvat meestal drie onderdelen: vragen over de identiteit en familiale situatie van de asielzoekers, het eigenlijke vlucht-verhaal en de reisroute naar België.

Voorbeeld:‘Uit welke land komt u?’, ‘In welke stad of welk dorp hebt u gewoond?’, ‘Werd u door de politie, het leger, de geheime diensten vervolgd?’, ‘Wat denkt u dat er zal gebeuren als u zou (moeten) terugkeren naar uw thuisland?’ De vragen kunnen erg gedetailleerd en moeilijk zijn.

Het Commissariaat-generaal vraagt de asielzoekers ook om bewijzen voor te leggen die hun identiteit en vluchtverhaal sta ven. Bv: iden-titeitsdocumenten, rijbewijs, diploma’s, vliegtuigticket, werkbewijs, bewijs van eigendom en lidkaarten van bewegingen of partijen, …

Na het interview beslist het Commissariaat-generaal of de asielzoekers in aanmerking komen voor het vluchtelingenstatuut of sub sidiaire bescherming.




Beoordeling van de asielaanvraag — Is het asielverhaal oprecht en geloofwaardig? — Aftoetsen aan definitie vluchteling

78% afwijzing

15% erkenningvluchtelingenstatus

7% toekenningsubsidiaire bescherming


Beoordeling van de asielaanvraagVaak beschikken asielzoekers niet over de nodige documenten om hun identiteit en hun vluchtverhaal te bewijzen. Het is dan aan de asiel-zoeker om geloofwaardige ver klaringen af te leggen over hun vluchtverhaal. Het Commissariaat-generaal zal zich dan op deze verklaringen baseren om na te gaan of hun verhaal geloofwaardig is.

Een belangrijk principe in het asielrecht is dat twijfel in het voordeel van de asielzoekers speelt. Het Commissariaat-generaal hoeft dus niet overtuigd te zijn van alle bewe ringen. Van zodra het de verklaringen over het al gemeen als coherent en geloofwaardig bestempelt, dan krijgen de asielzoekers het voordeel van de twijfel.

Geloofwaardige verklaringen over het vluchtverhaal zijn dus cruciaal bij de beoordeling van het asielverhaal. Als het Commissariaat-gene-raal oordeelt dat er valse of onjuiste verklaringen zijn afgelegd, kan dit tot gevolg hebben dat de asielaanvraag wordt verworpen.

Het Commissariaat-generaal zal het verhaal aftoetsen aan de definitie van vluchteling zoals bepaald in de Conventie van Genève en aan de definitie van subsidiaire bescherming. Het Commissariaat-generaal kan dus beslissen tot erkenning van de vluchtelingenstatus of toe-kenning van de subsidiaire beschermingstatus.

Of het kan de asielaanvraag afwijzen. Een groot deel van de asielaanvragen wordt afwezen omdat het Commissariaat-generaal (een deel van) de verklaringen (gedeeltelijk) ongeloofwaardig vindt.



Fase 3: Raad voor Vreemdelingenbetwistingen

Wat na afwijzing?

— wel of geen beroep indienen bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen?

Fase 3: Raad voor VreemdelingenbetwistingenAfwijzingAls het Commissariaat-generaal een negatieve beslissing neemt dan krijgen de afgewezen asielzoekers ‘een bevel om het grondgebied te verlaten’.

Een ‘bevel om het grondgebied te verlaten’ is een document dat afgeleverd wordt door de Dienst Vreemdelingenzaken en houdt een ter-mijn in waarbinnen de afgewezen asielzoekers België moeten verlaten.

BeroepAls de afgewezen asielzoekers het niet eens zijn met de beslissing van het Commissariaat-generaal dan kunnen ze binnen de dertig dagen in beroep gaan bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen.

Deze procedure is formeel en verloopt grotendeels schriftelijk. De advocaat krijgt niet veel tijd om het dossier te bepleiten. Het is dus noodzakelijk dat alle relevante elementen al voordien door de advocaat zijn aangebracht.


VLUCHTELINGENWERK VLAANDEREN | BASISVORMING - WAT IS EEN VLUCHTELING · 25DEEL 3: RECHTEN VAN ASIELZOEKERS EN VLUCHTELINGEN

Deel 3: Rechten en plichten van asielzoekers en vluchtelingen

Hebben asielzoekers — Recht op verblijf ? — Recht op opvang? — Recht op werk? — Recht op juridische hulp?

Rechten en plichten van asielzoekers

Rechten en plichten van asielzoekersHier gaan we even kort in op de rechten en plichten van asielzoekers tijdens de asielprocedure.

Vraag aan de deelnemers wat ze denken: hebben asielzoekers — Recht op verblijf?— Recht op opvang?— Recht op werk?— Recht op juridische hulp?



Rechten en plichten van asielzoekers

Recht op verblijfAsielzoekers verblijven legaal in België tijdens de behandeling van hun asielaanvraag. Ze krijgen een verblijfskaart die geldig is voor een termijn van drie maanden en die verlengbaar is, zolang hun procedure loopt.

Recht op opvangAsielzoekers hebben recht op opvang en begeleiding tijdens de behandeling van hun asielaanvraag. Dit wordt gecoördineerd door Fedasil, het Federaal agentschap voor de opvang van asielzoekers. De opvang verloopt normaal gezien in twee fasen:

— Eerst worden asielzoekers opgevangen in een opvangcentrum. Bv. Klein Kasteeltje in Brussel. — Na vier maanden in een centrum kunnen asielzoekers een aanvraag indienen bij Fedasil om overgeplaatst te worden naar de indivi-

duele opvang.

Ze komen dan terecht bij het OCMW of de opvang van de ngo’s Vluchtelingenwerk Vlaanderen en onze Franstalige zusterorganisatie CIRÉ. Daar worden ze opgevangen in studio’s, appartementen of woningen.

In centra en de individuele opvang krijgen asielzoekers medische, psychologische en sociale begeleiding.

Recht op werk — Asielzoekers kunnen pas werken nadat ze zes maanden in procedure zitten en het Commissariaat-generaal nog geen beslissing heeft

genomen. Het gaat dus maar om een erg beperkte groep mensen. — Asielzoekers mogen geen vrijwilligerswerk doen.

Juridische hulpDe asielprocedure is niet eenvoudig. Asielzoekers kunnen bijgestaan te worden door een advocaat. Zij kunnen een beroep doen op een pro-Deoadvocaat. Dat is een advocaat die door de staat wordt betaald. Als blijkt dat asielzoekers beschikken over eigen financiële midde-len dan kan hen een pro-Deoadvocaat geweigerd worden.



Rechten en plichten van vluchtelingen

Rechten en plichten van vluchtelingenNon-refoulementMensen die erkend worden als vluchteling kunnen en mogen nooit meer teruggestuurd worden naar hun thuisland. Dit staat zo in het Vluchtelingenverdrag en wordt het ‘non-refoulement’ principe genoemd. Dit is één van de hoekstenen van het Vluchtelingenverdrag.

Onbeperkt verblijfVluchtelingen hebben recht op onbeperkt verblijf. Dat betekent dat ze hier altijd mogen blijven wonen. Ze krijgen een elektronische kaart voor een termijn van vijf jaar die verlengd kan worden.

TewerkstellingVluchtelingen mogen hier werken. Ze hebben daar geen speciale vergunning voor nodig.

Officiële documentenVluchtelingen krijgen officiële documenten zoals geboorteattesten en een bijzonder vluchtelingenpas poort om te reizen. Voor veel vluchte-lingen is dit heel belangrijk omdat hun vlucht vaak ongepland was en ze dus zonder documenten op zak hier aankwamen. Ze kunnen zich ook niet richten tot hun eigen ambassade om officiële documenten terug te krijgen.

EXTRA: Mensen met een subsidiaire beschermingsstatus hebben minder rechten. Zij krijgen een verblijf van beperkte duur van een jaar. De verblijfsvergunning kan jaarlijks worden verlengd gedurende een periode van vijf jaar. Nadien wordt het verblijf omgezet naar een onbeperkt verblijf. Zij kunnen geen beroep doen op specifieke reisdocumenten voor vluchtelingen of officiële documenten aanvragen.



Rechten en plichten van vluchtelingen

ReizenVluchtelingen kunnen naar het buitenland reizen. Ze krijgen hiervoor een ‘reisdocument voor vluchtelingen’, ook wel een ‘blauw pas-poort’ genoemd. Erkende vluchtelingen mogen niet op reis gaan naar hun land van herkomst, aangezien ze erkend werden wegens vrees voor vervolging in hun land.

GezinsherenigingVluchtelingen die hun gezin moesten achterlaten om dat de vlucht bv. te gevaarlijk was kunnen hun echtgenoot of minderjarige kinderen laten overkomen om hier te wonen onder bepaal de voorwaarden.

Belg wordenErkende vluchtelingen kunnen zoals alle andere vreemdelingen de Belgische nationaliteit verwerven. Na vijf jaar wettelijk verblijf kunnen ze de Belgische nationaliteit aanvragen.



GEEN RECHT OP BESCHERMING: WAT NU?

Wat als iemand geen recht heeft op een beschermingsstatus?Als asielzoekers geen bescherming krijgen dan betekent dit het einde van hun asielprocedure. Ze wonen nu niet meer wettelijk in België en krijgen een ‘bevel om het grondgebied te verlaten’.

TerugkeerplaatsenKort na de definitieve negatieve beslissing van de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen moeten asielzoekers verhuizen naar een opvang-centrum met ‘terugkeerplaatsen’. In deze terugkeerplaatsen worden asielzoekers geïnformeerd en gesensibiliseerd over de mogelijkheid tot vrijwillige terugkeer. Willen ze niet meewerken aan een vrijwillige terugkeer dan verliezen ze hun recht op opvang. Afgewezen asielzoekers krijgen dertig dagen de tijd om actief hun vrijwillige terugkeer voor te bereiden.

Vrijwillige terugkeerWie vrijwillig terugkeert kan ondersteuning krijgen voor de organisatie en de kosten van de terugreis. De terugkeerders kunnen ook extra ondersteuning krijgen om zich terug te integreren in hun thuisland via Caritas of IOM, de Internationale Organisatie voor Migratie.

Gedwongen verwijderingAfgewezen asielzoekers die niet terugkeren en onwettig in België wonen, kunnen worden opgepakt en opgesloten in een gesloten cen-trum. Daar bereidt de Dienst Vreemdelingenzaken hun gedwongen uitzetting voor. Als het land dat deze persoon moet terugnemen akkoord gaat, kan de Dienst Vreemdelingenzaken de gedwongen terugkeer organiseren.

Niet-repatrieerbaarSommige mensen kunnen niet terug omdat hun land geen reisdocumenten wil afleveren of omdat het land niet wil meewerken met gedwongen terugkeer zoals Irak. Anderen kunnen hun nationaliteit niet bewijzen zoals Palestijnen. Deze mensen kunnen dan geen kant meer uit: ze kunnen hier niet wettelijk wonen maar ook niet terug naar hun land.



Info

Planet SearchEen medewerker geeft iedere werkdag herkomstlandeninfo ter ondersteuning van je asieldossier.

02 225 44 33 of [email protected]

Helpdesk TerugkeerIedere dinsdag van 9u tot 12u beantwoordt een medewerker je vra-gen over Belgische terugkeerpraktijken.

02 225 44 22 of [email protected]

Helpdesks

Juridische helpdeskEen jurist beantwoordt je vragen over de asielprocedure. Maandag en vrijdag van 9u tot 12u30 & woensdag van 13u30 tot 17u

02 205 00 55 of [email protected] Enkel voor advocaten: www.vluchtnet.be Met rechtspraak en specifieke info over asielthema’s.

ContactVluchtelingenwerk Vlaanderen vzwKruidtuinstraat 75, 1210 Brussel T 02 225 44 00 | F 02 201 03 76 [email protected]

BNP Parisbas Fortis: BE96 0011 5598 8305 Triodos Bank: BE06 5230 8056 2922

WWW.VLUCHTELINGENWERK.BE

Vluchtelingenwerk VlaanderenVluchtelingenwerk Vlaanderen zet zich in voor asielzoekers en vluchtelingen. Vluchtelingenwerk telt vijftig lidorganisaties en heel wat enthousiaste vrijwilligers. De organisatie oefent druk uit op het beleid en sensibiliseert het ruime publiek. Vluchtelingenwerk coördineert ook een eigen opvangnetwerk, is actief rond integratie en werkt rond terugkeer wanneer nodig.

Vluchtelingenwerk ondersteunt iedereen die asielzoekers en vluchtelingen bijstaat. Ze doet dit onder andere via verschillende helpdesks (zie de contactgegevens). Als er vragen zijn kunnen jullie dus altijd contact opnemen met Vluchtelingenwerk.

Op de website van Vreemdelingenrecht vind je alvast veel info.

Bedankt voor de deelname!

Bronnen: — Statistieken UNHCR: http://www.unhcr.org/pages/49c3646c4d6.html — Statistieken EUROSTAT: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/population/publications/migration_asylum — http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/e-library/docs/infographics/asylum/infographic_asylum_print_a4_en.pdf — Statistieken CGVS: http://www.cgvs.be/nl/cijfers/

Wat Is Een Vluchteling handleiding

Documents

Transcript of Wat Is Een Vluchteling handleiding