Vocabular tematic

3

Romen Dilinin Yabancılar tarafından öğrenmefırsatını sağlayan Tematik Sözlükler Terimler/sözler, ifadeler ve diyaloglar

Vocabulare tematice de învățare a limbiiromâne pentru străini.

Cuvinte, expresii și dialoguri

Gina Mocanu, Simina Guga, Rodica Novac, Adriana Lungu, Corina Diacovschi,Ana Maria Niculae, Cosmin Bârzan

ISBN: 978-973-0-12734-8

Çevirmen/Traducător: Niculae Păscuț

Tem

atik

Söz

lükl

er

4

Ö N S Ö Z

Sizlerden en azından bazılarınız, Romanya’yı gelecek yıllarda yaşamak istediğiniz biryer olarak görmektesiniz. Günden güne alışık olduğunuz bir dünya’dan farklı bir yerdehayatınızı yeniden kurmaya çalışıyorsunuz. Kendinizi Romanya’da -evinizde gibi - hissetmekistiyorsunuz. Bu bölüm doğrudan sizlere hitap ediyor. Amaç; siz ve sizlere ev sahipliği yapanRomen toplumu ile Romence başta olmak üzere diyalogunuzu geliştirmek.

Buradaki konu içerikli temel kelime hazineleri ile, Romence’yi bireysel olaraköğrenmeniz için size yardımcı bir araç olacak. Her biri: sağlık, eğitim, işe alma görüşmesi,iş ilişkileri, gişedeki kamu memurları ile iletişim, temel hak ve yükümlülükler gibi konulardabir sözlük, terimler, tanımlar ve kısa diyaloglar içermektedir. Kelime dağarcığının sonundabazı bilgilerin kaynağını içeren bir kaynakça bulunuyor. Yasal öngörüler veya gündemegetirilen konularla ilgili diğer kaynakları incelemek istiyorsanız, sizler için faydalı bir rehberolabilecektir.

Bu dökümana ek olarak, Romenceyi –hocasız - öğrenmenize yardımcı olacak seslibant kayıtlarımızı da istifadenize sunuyoruz. Bunları; Altı bölüm, A ile F arasınumaralandırıldı. Her bir kelime veya cümle grubu birer numaraya bağlı. Birlikte bir kodteşkil ediyorlar (A1, B6...) Romence metnine uygun ses dosyasını daha kolay bulmanızamacıyla -aynı koda bağlı - MP3 dosyası’nda da yer alıyor. Böylece daha önce bildiğinizbir dilde (İngilizce, Türkçe, Çince veya Arapça) metnin Romence tercümesini ve Romencemetninin ses bandını kolaylıkla inceleyebilirsiniz. Ses dosyalarınıhttp://www.adosahrom.ro/fisiereaudio web adresinden indirebilirsiniz.

Bu konu başlıklı kelime dağarcığı, sadece eğitim amaçlı olup, Romence dilininöğrenilmesini kolaylaştırıyor. İçeriğinde verilen bilgiler tam kapsamlı değil ve eğitimharicinde diğer amaçlarla kullanılamaz. Aynı zamanda, bilgilerin tamamı ile genel niteliklive belirli durumlarla ilgili değildir. Buradaki diyaloglar, hayali ve kesin bir resmi belgeninmetnini göstermiyor. Sadece yetkili organlar tarafından yayınlanan belgeler ve kararlar asılsayılmaktadırlar.

Romence dilini öğrenmek sizin çeşitli nedenlerden dolayı kabul ettiğiniz kişisel birtercihtir. Yalnız olmadığınızı hatırlatmak isteriz. Çevrenizde size yardımcı olmak isteyen veyaolmakla yükümlü kişiler, kurum ve kuruluşlar bulunmaktadır. Onlarla iletişim kurmanızıteşvik ediyoruz. Çünkü böylece Romen toplumu da, çabanızla birlikte çeşitlilik kazanır, dahahoşgörülü ve açık hale gelir.

Yazanlar

Vocabular tematic

5

CUVÂNT ÎNAINTE

Cel puţin o parte dintre dumneavoastră vedeţi România ca fiind locul în care doriţi sătrăiţi în următorii ani. Zi de zi, încercaţi să vă reconstruiţi viaţa într-o lume diferită de ceacare vă era familiară şi doriţi să vă simţiţi în România “acasă”. Acest volum vi se adreseazădirect, având rolul de a înlesni dialogul dintre dumneavoastră şi societatea care vă găzduieşteşi de a vă sprijini să învăţaţi limba română.

Prin aceste vocabulare tematice vă propunem un instrument care permite studiulindividual al limbii române. Fiecare dintre ele cuprinde un dicţionar, expresii, definiţii şiscurte dialoguri pe anumite teme, precum: sănătatea, educaţia, participarea la un interviu deangajare, relaţii de muncă, interacţiunea la ghişee cu funcţionari publici, drepturi şi obligaţiifundamentale. La sfârșit găsiți și o bibliografie, care conţine sursa anumitor informaţii incluseîn vocabulare şi care poate constitui un ghid util pentru dumneavoastră, în cazul în care doriţisă consultaţi prevederile legale sau alte surse cu privire la temele abordate.

Acest material este însoţit de înregistrări audio, care să vă ajute să învăţaţi limbaromână fără ajutorul unui profesor. Cele şase capitole sunt numerotate de la A la F, iar fiecăruigrup de cuvinte sau fraze îi corespunde un număr. Împreună formează un cod (A1, B6…),care se regăseşte şi pe fişierul MP3 corespunzător, astfel încât sperăm să fie uşor săidentificaţi fişierul audio care corespunde textului în limba română. Veţi putea consulta astfelîntâi textul într-o limbă care vă este familiară (engleză, turcă, chineză sau arabă), traducereasa în limba română, precum şi înregistrarea audio a textului din limba română. Fişiereleaudio pot fi descărcate de pe pagina de web: http://www.adosahrom.ro/fisiereaudio.

Conţinutul acestor vocabulare tematice are scop exclusiv educativ, urmărindfacilitarea învăţării limbii române. Informaţia oferită în cuprinsul acestora nu esteatotcuprinzătoare sau completă şi nu poate fi utilizată în alte scopuri decât cel educaţional.De asemenea, informaţia este exclusiv de natură generală şi nu se raportează la cazuriparticulare. Dialogurile conţinute de acest material sunt imaginare şi nu reproduc în modobligatoriu textul unui document oficial. Numai documentele şi actele normative publicatede către organele abilitate sunt considerate autentice.

Învăţarea limbii române este un demers personal, pe care dumneavoastră vi-l asumaţidin diferite motive. Vă reamintim însă că nu sunteţi singur. Există în jurul dumneavoastrăpersoane, organizaţii şi instituţii care doresc sau au obligaţia să vă ajute. Vă încurajăm să văadresaţi lor, pentru că şi societatea românească, prin efortul dumneavoastră, câştigă îndiversitate, devine mai tolerantă şi mai deschisă.

Autorii

Tem

atik

Söz

lükl

er

6

İÇİNDEKİLER

A. Romanaya’daki Eğitim ve Sağlık Sistemi ................................................................ 8I. Terimler/sözlükII. İfadelerIII. TanımlarIV. Diyaloglar

B. Çalışan/İşçi - İşveren ilişkileri ................................................................................. 26I. Terimler/sözlükII. İfadelerIII. TanımlarIV. Diyaloglar

C. Çalışmak için mülakat ............................................................................................... 42I. Terimler/sözlükII. İfadelerIII. TanımlarIV. Diyaloglar

D. Günlük yaşam ............................................................................................................ 60I. Terimler/sözlükII. İfadeler III. TanımlarIV. Diyaloglar

E. Romanya Anayasası/Romanya Hukuk Devleti ....................................................... 78I. Terimler/sözlükII. İfadeler III. TanımlarIV. Diyaloglar

F. Romanya Göçmenlik Bürosu Memurları ile İlişki .................................................. 95I. Terimler/sözlükII. İfadeler III. TanımlarIV. Diyaloglar

Kaynakça ....................................................................................................................... 119

KISALTMALAR

ANOFM – Ulusal İşgücü İstihdamı KurumuCNRED - Ulusal Diplomaların Kabul ve Denklik MerkeziCNAS - Ulusal Sağlık ve Sosyal Güvenlik Kurumu CNPP – Ulusal Kamu Emeklileri KurumuCRPCIS - Romanya Yabancı Girişimciler ve Yatırımcılar Tanıtım Merkezi IM - Çalışma Müfettişliği / DenetimITM – Bölge Çalışma MüfettişliğiMECTS – Eğitim, Gençlik, Spor ve Araştırma BakanlığıORİ – Romanya Göçmen OfisiRTT – Üçüncü ülke vatandaşlarıUE/SEE - Avrupa Birliği / Avrupa Ekonomi Bölgesi

Vocabular tematic

7

CUPRINS:

A. Sistemul educaţional şi de sănătate din România ................................................. 8I. Termeni/ dicţionarII. ExpresiiIII. DefiniţiiIV. Dialoguri

B. Relaţii de muncă ..................................................................................................... 26I. Termeni/ dicţionarII. ExpresiiIII. DefiniţiiIV. Dialoguri

C. Interviul de angajare .............................................................................................. 42I. Termeni/ dicţionarII. ExpresiiIII. DefiniţiiIV. Dialoguri

D. Viaţa de zi cu zi ....................................................................................................... 60I. Termeni/ dicţionarII. ExpresiiIII. DefiniţiiIV. Dialoguri

E. Constituţia României/România stat de drept ....................................................... 78I. Termeni/dicţionarII. ExpresiiIII. DefiniţiiIV. Dialoguri

F. Interacţiunea cu funcţionarii Oficiului Român pentru Imigrări ......................... 95I. Termeni/dicţionarII. ExpresiiIII. DefiniţiiIV. Dialoguri

Bibliografie.................................................................................................................... 119

Abrevieri

ANOFM – Agenția Națională pentru Ocuparea Forței de MuncăCNRED – Centrul Național pentru Recunoaștere și Echivalare a DiplomelorCNAS – Casa Naționala de Asigurări de SănătateCNPP – Casa Națională de Pensii PubliceCRPCIS - Centrul Român pentru Promovarea Comerţului şi Investiţiilor StrăineIM – Inspecția MunciiITM – Inspectoratul Teritorial de MuncăMECTS – Ministerul Educației, Cercetării, Tineretului și SportuluiORI – Oficiul Român pentru ImigrăriRTT – Resortisant al țărilor terțeUE/SEE – Uniunea Europeană /Spațiul Economic European

Tem

atik

Söz

lükl

er

8

A. Romanaya’daki Eğitim ve Sağlık Sistemi /Sistemul educaţional şi de sănătate din România

Yazar / Autor: Simina GugaADO SAH ROM

EĞITIMEDUCAŢIA

I. Terimler / Sözlük -Termeni / Dicţionar

Mezun olmak A1 A absolvi 8A1Okumak A citi Kopya çekmek A copiaÖğrenmek A învăţaSınavı almak/sınavı geçmek/terfi etmek A lua examenul / a trece examenul

/ a promova Devamsızlık AbsenţăMezun Absolvent Belge AdeverinţăBakalorya BacalaureatBibliyografya Bibliografie

Biyoloji A2 Biologie 8A2Dilekçe CerereKimya ChimieSınıf ClasăKolej ColegiuKompozisyon Compunere Kreş CreşăKurslar CursuriDepartman DepartamentResim Desen

Dikte A3 Dictare 8A3Doktora DoctoratBeden eğitimi Educaţie fizicăÖğrenci ElevMakale EseuFakülte FacultateFizik Fizică Günlük/uzaklatn eğitim Frecvenţă la zi / la distanţă Coğrafya GeografieAnaokulu Grădiniţă

Okul müfettişliği A4 Inspectoratul şcolar 8A4Tarih Istorie

Vocabular tematic

9

Ders Lecţie Lise LiceuIngilizce Limba englezăRomen dili ve edebiyatı Limba şi literatura românăDers kitabı ManualMastr Masterat Matermatik MatematicăDersler Materii

Eğitim, Araştırma, Gençlik A5 Ministerul Educaţiei, 8A5ve Spor Bakanlığı Cercetării, Tineretului şi SportuluiDin (seçmeli ders) Religie (materie opţională)Dersten geçememe RestanţăSömestr SemestruUniversite öğrencisi StudentOrtaokul Şcoală GimnazialăYatılı okul Şcoală în regim de internatÖzel okul Şcoală ParticularăIlkokul Şcoală primară

Ustalık okulu A6 Şcoală profesională 8A6Meslek okulu Şcoală vocaţională Ödev TemăTez TezăUçay Trimestru Tatil Vacanţă

II. Deyimler / Expresii

Geçilmemiş sınavları/dersleri olmak A7 A avea restanţe / corigenţe 8A7Sınavda kopya çekmek A copia la examenTarihte başarılı olamk A fi bun la istorieBirinden öğrenmek A învăţa de la cinevaEkonomide okumak A învăţa la economieSınavı almak A lua examenulBüyük bir not almak A lua o notă mareÇift/grup olarak çalışmak A lucra în perechi / grupuri

Öğrenci yurdu A8 Cămin studenţesc 8A8Dil yeterliliği sertifikası Certificat de competenţă lingvisticăEğitim yılının süresi Durata anului de învăţământFarklılık sınvları Examene de diferenţăNot durum belgesi Foaie matricolăAnaokul öncesi öğretim Învăţământ antepreşcolarOrtaokul ögretimi Învăţământ gimnazialLise öğretimi Învăţământ liceal

Tem

atik

Söz

lükl

er

10

Alt ikincil lise öğretimi ( IX. ve X. sınıflar ) A9 Învăţământ liceal secundar 8A9inferior (clasa a IX-a şi a X-a)

Üst ikincil lise ögretimi (XI. ve XII. sınıflar) Învăţământ liceal secundar superior(clasa a XI-a şi a XII-a)

Anaokulu öğretimi Învăţământ preşcolarİlk öğretim Învăţământ primarMesleki/Ustalık öğretimi Învăţământ profesionalTehnolojik ve mesleki öğretim Învăţământ tehnologic şi vocaţionalKontrol sınavı Lucrare de controlEğitim dersi Materie de studiu

Diplomaların tanımlanması A10 Recunoaşterea şi echivalarea 8A10ve denkleştirilmesi diplomelorSınav dönemi Sesiune de exameneOkul durumu Situaţie şcolară Bireysel çalışma Studiu individualOkul kayıt ücreti/Okul ücretleri Taxa de şcolarizare/ Taxe şcolareEv ödevi Temă pentru acasă

III. Tanımlamalar1 / Definiţii

8A11Mezun: Bir okulu bitirerek diploma almış (kimse)Absolvent – persoană care a terminat o formă de învăţământ.

Belge: Bir kurumun / kuruluşun verdiği ve belgenin verildiği kişinin niteliğini doğrulayanbir evrak (sigortalı, yüksek eğitim öğrencisi, v.s.) Adeverinţă - document eliberat de o instituție/organizație și care atestă o calitate a persoaneicăreia i se dă adeverinţa (asigurat, student etc.)

Bakalorya: Lise öğreniminden sonra birkaç dersten verilen yeterlilik sınavı. Bu sınavsonunda elde edilen diploma, öğenciye yüksek eğitimine devam etme hakkı vermektedir. Bacalaureat - examen de verificare a cunoştinţelor din mai multe materii susţinut la finalizarealiceului. Diploma obţinută la acest examen, îi dă dreptul elevului să îşi continue studiile.

8A12Dil yeterliliği: Bir kişinin belirli bir düzeyde, ana dilini veya yabancı bir dili konuşmakapasitesi. Competenţă lingvistică – capacitatea unei persoane de a vorbi limba maternă sau o limbăstrăină, la un anumit nivel.

Bütünleme (I-XII sınıfları), Derste kalmak (yüksek eğitim): Normal sınav dönemindekalınan derslerin özel bir sınav döneminde tekrar edilerek tamamlanması. Bütünlenmesi. Corigenţă (clasele I-XII), Restanţă (Studii superioare) - Examen care nu a fost promovatîn sesiunea de examene şi urmează să fie susţinut într-o sesiune specială.

1 Terimlerin tanımlamaları Açıklamalı Romen Dili Sözlüğüne uygun olarak yapılmıştır, fakat bazıtanımlamalar yabancı vatandaşların anlayabilmesi için yeniden düzenlenmiştirDefinirea termenilor a fost realizată în conformitate cu Dicţionarul Explicativ al Limbii Române, însă uneledintre definiţii au fost reformulate astfel încât să sune cât mai inteligibil pentru cetăţenii străini.

Vocabular tematic

11

Diploma: Bir kimsenin öğrenim programını başarıyle tamamladığını; bir dereceyekazandığını; bir iş, sanat ya da meslek dalında çalışabilme yetkisi elde ettiğini belirtmeküzere bir öğrenim kurumunca düzenlenip verilen resmî belge.Diplomă – act oficial prin care se recunoaşte pregătirea educaţională, profesională saucompetenţele unei persoane.

Ders / Eğitim konusu: Eğitim / araştırma alanı (örnek: matematik, ingilizce, ekonomi, v.s.) Materie/Disciplină de studiu – domeniu de studiu/de cercetare (ex: matematică, limbaengleză, economie etc.)

8A13Not: Öğretmenlerin okullarda veya kurslarda her öğrencinin başarısı üzerinde edindiklerikanıyı, vardıkları yargıyı gösteren değer. Notă – Apreciere dată de către un profesor pentru a evalua cunoştinţele unui elev, peparcursul sau la finalizarea unui curs.

Dönem (sınav dönemi): Eğitim yılında, sömestr boyunca çalışılan derslerden sınav verildiği süre.Sesiune (de examene) – perioada de timp pe parcursul anului şcolar în care se susţinexamene din materiile studiate pe parcursul semestrului.

Lise sonu eğitimi: Bir meslek / iş konusunda hazırlanmak için lise bitiminde yapılan eğitim.Studii postliceale – studii care se realizează după terminarea liceului, în scopul pregătiriipentru o profesie/meserie.

Ücret: Belirli bir hizmetten yararlanabilmek için ödenmesi gereken para miktarı, harç. Taxă – sumă de bani ce trebuie plătită pentru a putea beneficia de un anumit serviciu.

IV. Diyaloglar2 / Dialoguri

Romanya’daki bir eğitim kurumuna kayıt 8A14Înscrierea într-o formă de învăţământ din România

RTT: İyi günler. Bir kaç sorum var. Bana yardım edebileceğinizi umuyorum. Türkvatandaşıyım ve çalışma amaçlı Romanya’da oturma iznim var. Geçen yıl Romanya’yaeşim ve iki çocuğum da geldi ve onlar da aile birleşiminden dolayı oturma hakkınasahipler. Çocuklarımı burada nasıl okula kaydettirebileceğimi öğrenmek istiyorum.

RTT: Bună ziua. Am câteva întrebări şi sper că mă veţi putea ajuta. Sunt cetăţean turc şi amun permis de şedere în România în scop de muncă. Anul trecut au venit în Româniași soţia şi cei doi copii ai mei, care au un drept de şedere pentru reîntregirea familiei.Aş vrea să ştiu cum pot să îmi înscriu copiii la şcoală.

MEAGSB: İyi günler. Lütfen oturun ve bana çocuklarınızın kaç yaşında olduklarını veTürkiye’de bitirdikleri en son sınıflarını söyleyin.

MECTS: Bună ziua. Vă rog să luaţi loc şi să îmi spuneţi câţi ani au copiii dumneavoastrăşi care este ultima clasă finalizată în Turcia.

2 Açıklayıcı diyalogların yazılabilmesi için, yürürlükte olan kanunları (kaynakça da belirtilen) ve yabancıvatandaşlarla profesyonel ilişki çerçevesinde yapılan konuşmaları kullandım.În vederea redactării dialogurilor explicative, am utilizat atât legislaţia în vigoare (menţionată în bibliografie)cât şi discuţiile purtate cu cetăţenii străini, în cadrul interacţiunilor profesionale.

Tem

atik

Söz

lükl

er

12

RTT: En küçük oğlum 15 yaşında ve 8. sınıfı bitirdi. En büyüğü ise 20 yaşında ve lise mezunu,yani 12. sınıfı bitirdi. Küçük oğlumun burada liseye, büyük oğlumun da fakülteyegitmesini istiyorum.

RTT: Cel mai mic dintre băieţi are 15 ani şi a terminat 8 clase, iar cel mai mare are 20 anişi a terminat liceul, deci 12 clase. Aş vrea ca cel mic să meargă aici la liceu, iar celmare la facultate.

MEAGSB: Anladım. Sırayla her biri için hangi prösedürlerin gerektiğini anlatacağım.Amailk önce çocuklarınızın romence konuşup - konuşmadıklarını söylermisiniz.

MECTS: Am înţeles. Am să vă explic care este procedura pentru fiecare pe rând. Dar maiîntâi spuneţi-mi dacă copiii dumneavoastră vorbesc limba română.

RTT: Biraz romence konuşabiliyorlar. Fakat, okuyup yazamıyorlar.RTT: Vorbesc limba română puţin, însă nu ştiu să scrie şi să citească.

MEAGSB: Tamam. Romanya’da oturma hakkınızın olması nedeniyle, eşiniz ve çocuklarınızda aile birleşimi için geldiklerinden eğitimlerini burada sürdürme hakları var.Fakat romenceyi az konuşmaları nedeniyle ilk önce romen dili için bir yıl hazırlıkokumaları lazım. Ancak bundan sonra lise ve fakülteye kayıt yaptırabilirler.

MECTS: Bine. În cazul în care dumneavoastră aveţi un drept de şedere în România, iarcopiii dumneavoastră au venit pentru reîntregirea familiei, au dreptul să îşicontinue studiile aici. Pentru că nu vorbesc decât puţin limba română, aceştia vortrebui să urmeze un an pregătitor de limba română, după care se pot înscrie la liceuşi la facultate.

RTT: Lütfen, tam olarak ne yapmamız gerektiğini söylermisiniz. RTT: Vă rog să îmi spuneţi exact ce trebuie să facem.

MEAGSB: Liseye gitmek isteyen çocuğunuz için Eğitim Bakanlığına, Uluslararası ve Avrupaİlişkileri Genel Müdürlüğü’ne bir dosya sunmanız gerekiyor. Gerekli olan tümevrakların listesini ilgili kurum merkezinde bulabilirsiniz. Türkiye’de yapılaneğitimin denkliği bu departman tarafından, dosyanın sunulmasından hemensonra veya eğitim yılı süresince, farklılık sınavları gerektirmeden yapılacaktır.

MECTS: Pentru copilul dumneavoastră care aplică pentru liceu, va trebui să depuneţi undosar la Ministerul Educaţiei, Direcţia Generală Relaţii Internaţionale şi Europene.O listă cu toate aceste documente necesare găsiţi la sediul instituţiei. Recunoaştereastudiilor realizate în Turcia se va face de către acest departament imediat dupădepunerea dosarului sau pe parcursul anului şcolar, fără a fi necesare examenelede diferenţă.

8A15MEAGSB: Büyük oğlunuzun lise bitirdiğini ispatlayan bakalorya diploması var mı? MECTS: Copilul cel mare are diplomă de bacalaureat pentru finalizarea liceului?

RTT: Hayır, yok. Sadece 12. sınıfı bitirdiğine dair bir belgesi var. RTT: Nu, nu are. Are doar o adeverinţă de terminare a 12 clase.

Vocabular tematic

13

MEAGSB: Bu durumda, burada üniversiteye yazılabilmesi için, bakalorya diploması almasıve bir sınava girmesi lazım.Bunun için Eğitim Bakanlığı’nın – Bükreş İliBakalorya Komisyonuna - başvurmanız gerekiyor. Bu sınava girebilmek için220 Euro’luk bir ücret ödemeniz gerekiyor.

MECTS: În acest caz, pentru a se putea înscrie la facultate aici, va trebui să dea un examenpentru obţinerea diplomei de bacalaureat. În legătură cu aceasta va trebui să văinteresaţi la Ministerul Educaţiei – Comisia de Bacalaureat a MunicipiuluiBucureşti. Pentru a putea susţine acest examen, trebuie plătită o taxă de 220 euro.

RTT: Peki, diplomayı aldıktan sonra? RTT: Şi după ce obţine această diploma?

MEAGSB: Bu diploma ile Romanya’daki bir fakülteye yazılabilir. Fakülte bir kabul mektubuverecektir. Bakanlık, oğlunuzun dosyası ve geçmişteki eğitim durumuna göre bireğitim kurumuna yazılması için onay verecektir.Yabancı vatandaşlar için ayrıcagiriş sınavı yoktur. Yani istenilen evraklar ile bir dosya sunulması yeterlidir. Tamolarak bu evrakların hangileri olduğunu öğrenmek için lütfen EğitimBakanlığı’na bağlı Uluslararası ve Avrupa İlişkileri Genel Müdürlüğünebaşvurun.

MECTS: Cu această diplomă se va putea înscrie la o facultate din Romania. Facultatea îiva da o scrisoare de acceptare, iar Ministerul Educaţiei îi va aproba înscrierea lao instituţie de învăţământ, în funcţie de dosarul său şi de situaţia sa şcolarăanterioară. Cetăţenii străini nu dau examen de admitere, deci va trebui depus doarun dosar cu actele solicitate. Pentru a afla exact care sunt aceste acte, mergeţi laMinisterul Educaţiei, Direcţia Generală Relaţii Internaţionale şi Europene.

RTT: Fakat yabancı vatandaşların, Romanya’da eğitim için ücret ödemeleri gerektiğiniduydum.

RTT: Însă am auzit că cetăţenii străini trebuie să îşi plătească studiile în România.

MEAGSB: Evet, yabancı öğrenci ve yüksek eğitim ögrencileri için eğitim kurumlarınınalacabileceği en az miktarı belirleyen (No. 22/2009) numaralı bir HükümetKaranamesi var. Yabancı öğrenciler için, lisenin ilk iki yılı bedava, yani IX. veX. sınıflar ve XI, XII veya XIII. sınıflar için de ayda 180 Euro’luk bir ücretistenmektedir. Yabancı yüksek eğitim öğrencileri için eğitim ücreti fakülteninbölümüne göre değişiyor. Oğlunuz hangi fakülteye gitmek istiyor?

MECTS: Da, există Ordonanţa nr. 22/2009 care stabileşte suma minimă percepută de cătreinstituţiile de învăţământ pentru elevii şi studenţii străini. Pentru elevii străini,primii doi ani de liceu, respectiv clasa a IX-a şi a X-a sunt gratuiţi, iar pentruclasele a XI-a, a XII-a şi eventual a XIII-a, se percepe o taxă de 180 euro/lună.Pentru studenţii străini, taxa de şcolarizare variază în funcţie de profilul facultăţii.Ce facultate ar dori să urmeze fiul dumneavoastră?

RTT: Henüz emin değil. Ama büyük olasılıkla mimarlık veya tıp’ı tercih edecek. RTT: Încă nu este foarte sigur. Dar probabil va alege fie arhitectură, fie medicină.

MEAGSB: Eğer tıp okuyacak ise, yabancı yüksek eğitim öğrencileri için ücret ayda 320,Mimarlık için ise ücret aylık 350 Euro’dur.

Tem

atik

Söz

lükl

er

14

MECTS: Dacă va studia medicină, taxa de studiu pentru studenţii străini este de 320euro/lună, iar pentru arhitectură taxa este de 350 euro/lună.

Diplomaların tanınması ve denkliği 8A16Recunoaşterea şi echivalarea diplomelor

RTT: Iyi günler. Bana mümkünse bir kaç konuda yardımcı olabilirmisiniz? Senegallıyım veromen vatandaşı ile evliyim. Senegal’da lise ve iki yıl üniversite okudum. Romanya’daişe girmek istiyorum. Fakat diploma denkliğine ihtiyacım var.

RTT: Bună ziua, aş avea nevoie de câteva informaţii de la dumneavoastră. Sunt din Senegalşi sunt căsătorită cu un cetăţean român. În Senegal am făcut liceul şi doi ani defacultate. Aş vrea să mă angajez în România, însă am nevoie ca diplomele să fierecunoscute aici.

DTDUM: Evet, öyle. Romanya’da işe girebilmek veya eğitiminizi burada devamettirebilmeniz için diplomanızın Romanya devleti tarafından tanınmasıgerekiyor.Bize gelmeniz iyi oldu. Çünkü, Diplomaların Tanınması ve DenkliğiMerkezi bu tür işlerle ilgilenen bir kurumdur.)

CNRED: Da, într-adevăr. Pentru a vă putea angaja sau pentru a vă putea continua studiileîn România aveţi nevoie de diplome recunoscute de către statul român. Este binecă aţi venit la noi pentru că Centrul pentru Recunoaşterea şi EchivalareaDiplomelor este instituţia care se ocupă cu aceasta.

RTT: Bana yardımcı olabileceğinizi öğrenmekten çok mutlu oldum. Bunun için lütfen bananeler yapmam gerektiğini söylermisiniz.

RTT: Mă bucur că dumneavoastră mă puteţi ajuta. Vă rog să îmi spuneţi ce trebuie să facpentru aceasta.

DTDUM: Maalesef siz diplomaların otomatik olarak tanınması (denkliği) imkânındanyararlanamıyorsunuz.Eğer AB’deki, AEA’deki bir ülkede okusaydınız veyaRomanya devleti, diplomaların tanınması konusunda Senegal ile bir anlaşmaimzalamış olsaydı bu onay olabilirdi. Yani, tüm prosedürü tamamlamanızgerekiyor. İlk olarak lise ve lise bitirme diplomasının tanınması ve denkliği içingerekli presödürü yerine getireceksiniz. İki yıllık fakülte için, Romanya’da denkliğiolan üniversiteye başvurup, iki yıllık üniversite egitiminize denk gelip gelmediğiniöğrenmeniz lazım. Ancak bunu sadece eğitiminizin geri kalanını o fakültedesürdürmek isterseniz yapabilirsiniz.

CNRED: Din păcate dumneavoastră nu beneficiaţi de recunoaşterea automată a diplomelor.Acest lucru s-ar fi întâmplat dacă aţi fi studiat într-un stat membru UE sau SEEsau dacă statul român ar fi semnat un acord cu Senegal pentru recunoaştereadiplomelor. Deci, va trebui să urmaţi întreaga procedură. În primul rând, la noiveţi aplica pentru procedura de recunoaştere şi echivalare a liceului şi respectiv adiplomei obţinute la finalizarea liceului. Pentru cei doi ani de facultate trebuie săvă adresaţi universităţii corespondente din România, pentru a vedea dacă vă potrecunoaşte şi echivala cei doi ani de studiu. Însă acest lucru îl vor face doar încazul în care doriţi să vă continuaţi studiile la facultatea respectivă.)

Vocabular tematic

15

8A17RTT: Yani ben eğitimimi devam ettirmek istemezsem, Romanya’da sadece lise diplomam

tanınmış olacak. RTT: Dacă eu nu vreau să îmi continui studiile asta înseamnă că voi avea doar o diplomă

de liceu recunoscută şi echivalată în România.

DTDUM: Aynen. Ve bu diplomanın tanınması ve denkliği için yapmanız gereken birkaç şeyvar. İlk olarak eğitiminizle ilgili evrakların tasdikli tercümlerini yapmanızgerekiyor –diplomalar ve not durumu belgesi, sonra da belgelerinizin birnüshasını getirmeniz gerekiyor – tercüme ve tasdik edilmiş doğum belgesi,pasaport, Romanya’da oturma izni, dosyayı bırakmak için şu anda 50 Ley olanücretin ödendiğini ispatlayan makbuz ve bizden alıp doldurmanız gerekenstandard bir dilekçe.

CNRED: Exact. Iar pentru a vă putea recunoaşte şi echivala această diplomă, trebuie săurmaţi nişte paşi. Mai întâi va trebui să faceţi o traducere legalizată a actelor destudii – diplome şi foi matricole, apoi va trebui să aduceţi copii după documenteledumneavoastră – certificat de naştere tradus şi legalizat, paşaport, document deşedere în România, dovada achitării taxei de 50 RON, la ora actuală, pentrudepunerea dosarului şi o cerere tip pe care o luaţi de la noi şi o completaţi.

RTT: Ve bütün bu evrakları size mi getirmem gerekiyor? Diplomayı ne kadar süre içerisindealabilirim?

RTT: Şi toate aceste documente trebuie să fie aduse la dumneavoastră? Cât durează pânăobţin diploma?

DTDUM: Evet, bütün bu evrakları tamamladıktan sonra, hepsini bize getiriyorsunuz.Dosyayı verdikten sonra ortalama olarak 30 gün beklemeniz lazım.

CNRED: Da, după ce aveţi toate documentele le aduceţi pe toate odată la noi. Din momentuldepunerii dosarului va trebui să aşteptaţi aproximativ 30 de zile.

RTT: Verdiğiniz bilgiler için çok teşekkür ederim. En kısa zamanda dosyayı getirmeyeçalışacağım.

RTT: Vă mulțumesc pentru informaţii. Am să încerc să îmi depun dosarul cât mai repede.

SAĞLIKSĂNĂTATE

I. Terimler/Sözlük - Termeni/ dicţionar

Nefes almak A18 A respira 8A18Kanamak A sângeraÇarpmak A se loviTopallamak A şchiopăta Acımak A usturaBurkma A luxaÇarpmak A se lovi

Tem

atik

Söz

lükl

er

16

Oksürmek/öksürük A tuşi / TuseBatın Abdomen Kaza Accident

Aküt A19 Acut 8A19Belge AdeverinţăYardım AjutorAlerji AlergieAmbulans AmbulanţăBaş dönmesi AmeţealăTahliller AnalizeAnestezist AnestezistYanıklar Arsuri Hemşire Asistent/ă

Bandajlama A20 Bandajare 8A20Hastalık BoalăKol BraţTıbbi muayenehane Cabinet medicalKafa CapEnse CeafăCerrah Chirurg Klinik ClinicăKaburga CoasteOmurga Coloană (vertebrală)

Kabızlık A21 Constipaţie 8A21Tıbbi muayene Control medicalKontüzyon Contuzie Dirsek CotBeyin Creier Kronik CronicParmak DegetDişçi/Diş hekimi Dentist/ StomatologTeşhis Diagnosticİshal Diaree

Diş/Azıdişi A22 Dinte/Măsea 8A22Doktor/Hekim Doctor / MedicAcı DurereEkografi EcografieAteş FebrăKırık FracturăAlın FrunteKuyruk sokumu FundBoyun Gât

Vocabular tematic

17

Diz A23 Genunchi 8A23Dişeti GingieGland GlandăAyak bileği GleznăHamile GravidăBulantı GreaţăAğırlık GreutateGrip GripăAgız GurăHazımsızlık Indigestie

Enfeksyon A24 Infecţie 8A24Bakıcı InfirmierăKalp InimăUyuyamazlık InsomnieHastaneye yatmak InternareCerrahi müdahale Intervenţie chirurgicalăBağırsak IntestineBoy ÎnălţimeBilek ÎncheieturăKas gerilmesi Întindere musculară

Dil A25 Limbă 8A25Çıkık LuxaţieEl MânăKaşıntı MâncărimeAile doktoru/hekimi Medic de familieAy hali MenstruaţieKas MuşchiBurun NasSinir NerviGöz Ochi

Dinlenme A26 Odihnă 8A26Ameliyat OperaţieKör OrbÜreme organları Organe genitale Kemik/kemikler Os / OaseOver/yumurtalık OvareAvuç içi PalmăÇarpıntı PalpitaţiiPansuman PansamentHaplar Pastile

Perfüzyon A27 Perfuzie 8A27Ayak PiciorDeri Piele

Tem

atik

Söz

lükl

er

18

Göğüs PieptAkciğer/ler Plămân/iRandevu almak ProgramareProstat ProstatăPsikolog Psiholog Kalça PulpăRadiyografi Radiografie

Soğukluk A28 Răceală 8A28Dinlenmek RepaosNefes RespiraţieResüsitasyon/canlandırma ResuscitareReçete ReţetăBöbrek RinichiKırılma Ruptură Kan SângeKanama Sângerare

Iskelet A29 Schelet 8A29Bölüm Secţie Belirti SimptomSırt SpateUzman SpecialistHastane SpitalMide StomacHapşırmak Strănuta Stres StresGüney Sud

Şok A30 Şoc 8A30Taban TalpăSedye TargăKesik TăieturăAteş TemperaturăTansiyon /kan basıncı TensiuneTermometre Termometru Tedavi TratamentTravma TraumăHastaneye başvuru/Gönderme Trimitere

Omuz A31 Umeri 8A31Şişlik UmflăturăKulak UrecheAcil Urgenţăİdrar UrinăRahim UterMorluk Vânătaie

Vocabular tematic

19

Görme Vedere Omur/Vertebra VertebreKusma Vomă Sıyrık/bere Zgârietură/ julitură

II. Deyimler / Expresii

Çalışabilmeye ehilli olduğunu A32 Adeverinţă medicală 8A32gösteren tıbbi belge că eşti apt de muncă Sağlık sigortası Asigurare de sănătateSigortalı ünvanı Calitate de Asigurat Acil odası Camera de gardăUlusal Sağlık Sigorta Ajansı Casa Naţională de Asigurări de SănătateKan dolaşımı Circulaţia sângeluiSosyal sigorta izinleri ve tazminatları Concedii şi indemnizaţii de

asigurări socialeHastalık izni Concediu medicalTıbbi kontrol/Muayene Control medical / Consultaţie

Boğaz/karın ağrısı A33 Durere în gât / de burtă 8A33Yan etkiler Efecte adverseIkincil etkiler Efecte secundareRomanya topraklarında yabancı Înțelegeri, convenţii şi protocoalevatandaşların sağlık hizmetlerinden internaţionale privind accesul la serviciiyararlanabilmesi için uluslararası de sănătate al cetăţenilor străini anlaşmalar, sözleşmeler, protokoller pe teritoriul RomânieiSağlık durmunun düzelmesi/iyiye gitmesi Îmbunătăţirea/Ameliorarea

stării de sănătate Evde bakım Îngrijire la domiciliuAile doktoru/hekimi Medic de familieSağlık durmunun değişimleri Modificări ale stării de sănătateTıbbi-sağlık personeli Personal medico-sanitar

Böbrekte taş A34 Pietre la rinichi 8A34Gününde ödeme Plata la ziKan basıncı Presiunea sângelui Telafi/kompanse reçete Reţetă compensată Ameliyathane Sală de operaţieAcil sağlık hizmetleri Servicii medicale de urgenţăSağlık durumu Starea de sănătateBesin zehirlenmesi Toxiinfecţie alimentară Organ nakli Transplant de organe Doktora ziyareti Vizită la medic

Tem

atik

Söz

lükl

er

20

III. Tanımlamalar 3 / Definiţii

8A35Belge - Bir durumu / olayı resmi olarak ispatlayan yazılı döküman, kanıt. Adeverinţă - dovadă scrisă prin care se recunoaşte în mod oficial un fapt/drept.

Tahliller - Bir kişinin biyolojik vücut örneği ile (kan, idrar,v.s) analiz ederek sağlık durmununaraştırılmasıAnalize - investigarea stării de sănătate a unei persoane prin testarea unor probe biologice(sânge, urină etc.).

Sigortalı - Sosyal Sigortalar Kurumuna yaptığı ödeme sonucu, sağlık yardımındanyararlanan kişi.Asigurat - persoană care beneficiază de asigurare medicală, ca urmare a plăţii contribuţieicătre fondul de asigurări sociale de sănătate.

Kontüzyon - Derinin yırtılması ile meydana gelmeyen, bir darbe sonucu oluşan iç eziklik.Contuzie - leziune internă provocată de o lovitură, care nu se manifestă prin ruperea pielii.

8A36Teşhis - Herhangi bir rahatsızlığın, hastalığın tıbbi kontroller yardımı ile saptanması. Diagnostic - Identificarea unei boli după simptome sau cu ajutorul analizelor şi controalelormedicale

Ayrımcılık - İnsanlar arasında; uyruğuna, vatandaşlığına, cinsiyetine, yaş durumuna veyasosyal kökenine, dinine v.s. göre ayırımcılık yapılması.Discriminare - distincţie care se face între persoane pe baza etniei, cetăţeniei, sexului,vârstei, condiţiei sau originii sociale, religiei etc.

Yataklı tedavi - Bir hastanın tıbbi gözetim altında tutularak tedavi veya bakım için geçicibir süre ile bir hastanede misafir edilmesidir. Internare - a găzdui temporar un pacient în spital, pentru tratament sau îngrijiri ce trebuiesă fie realizate sub supraveghere medicală.

Sağlık hizmetleri - Hastaların yararlandığı tıbbi hizmetler veya buna bağlı diğer hizmetler.Îngrijiri de sănătate - servicii medicale şi alte servicii conexe actului medical de care dispunpacienţii.

Hasta - Sağlık hizmetlerinden yararlanan sağlıklı veya hasta kişi. Pacient - persoană sănătoasă sau bolnavă care utilizează serviciile de sănătate.

8A37Çarpıntı - Bir hastalık, heyecan veya büyük bir efor/çaba sarf etmesi nedeniyle kalbinanormal şekilde hızlı veya düzensiz hareket etmesi.

3 Terimlerin tanımlamaları Açıklamalı Romen Dili Sözlüğüne uygun olarak yapılmıştır, fakat bazı tanımlamalaryabancı vatandaşların anlayabilmesi için yeniden düzenlenmiştirDefinirea termenilor a fost realizată în conformitate cu Dicţionarul Explicativ al Limbii Române, însă uneledintre definiţii au fost reformulate astfel încât să sune cât mai inteligibil pentru cetăţenii străini.

Vocabular tematic

21

Palpitaţii - Mişcare anormală, puternică, rapidă sau neregulată a inimii, provocată de oboală, de o emoţie sau de un efort mai mare.

Resüsitasyon/Canlandırma - Bir kişinin solunum ve dolaşımının yeniden canlandırılması.Resuscitare - Acţiunea de a readuce la viaţă pe cineva, de a reanima.

Bulgu/semptom - Sadece hasta tarafından hissedilen herhangi bir hastalık belirtisi veyagöstergesi.Simptom - Manifestare fiziologică (resimţită de corp) care poate indica prezenţa unei boli.

Travma - Şiddetli dış faktörler nedeniyle veya çok heyecanlı anda - psikolojik şok sarsıntınedeniyle - vücudun aldığı darbe.Traumă - Lovitură corporală gravă provocată de factori externi violenţi sau şoc emoţional-psihic violent.

Havale - Bir aile doktorunun / doktorun / bir hastanenin bir hastayı muayene veya tedaviiçin bir başka doktor / uzman hastaneye yönlendirdiği, tavsiye ettiği belge / mektup. Trimitere - document/scrisoare prin care un medic de familie/ un doctor/ un spitalrecomandă un pacient pentru consult sau tratament unui alt doctor/spital specializat.

IV. Diyaloglar4/ Dialoguri

Sağlık hizmetlerinden yararlanmak için prosedür Procedura în vederea accesării serviciilor medicale 8A38

RTT: İyi günler! Romanya’daki sağlık hizmetlerinden nasıl yararalanabileceğimi öğrenmekiçin size geldim? Suriye vatandaşıyım ve Bükreş’te çalışıyorum.

RTT: Bună ziua! Am venit la dumneavoastră pentru a vedea cum pot beneficia de serviciimedicale în România. Sunt cetăţean sirian şi lucrez în Bucureşti.

USSA: İş sözleşmesi ile mi çalışıyorsunuz? CNAS: Lucraţi cu un contract de muncă?

RTT: Evet, Bükreş’te merkezi olan, Suriye’deki bir şirket ile sözleşmem var. Kontratımonlarla ve Romanya’da da kaydı var.

RTT: Da, am un contract de muncă cu o firmă din Siria, dar care are sediu în Bucureşti.Contractul este cu ei şi este înregistrat în România.

USSA: Eğer Romanya’da da sözleşme ile çalışıyorsanız, giderleriniz ödenmiş ve sigortalıolmuşsunuz demektir.

CNAS: Dacă dumneavoastră lucraţi cu contract de muncă în România, înseamnă că aveţicontribuţiile plătite şi sunteţi asigurat.

4 Açıklayıcı diyalogların anlaşılabilmesi için, yürürlükte olan kanunları (kaynakça da belirtilen) ve yabancıvatandaşlarla profesyonel ilişki ceçevesinde yapılan konuşmaları kullandım.În vederea redactării dialogurilor explicative, am utilizat atât legislaţia în vigoare (menţionată în bibliografie)cât şi discuţiile purtate cu cetăţenii străini, în cadrul interacţiunilor profesionale.

Tem

atik

Söz

lükl

er

22

RTT: Evet, sağlık sigortası giderlerim gününde ödenmiş. Hatta bunu, bugün, müdürüme desordum.

RTT: Da, contribuţiile mele pentru asigurarea medicală sunt plătite la zi. L-am întrebat chiarazi pe director.

USSA: Bu durumda yapmanız gereken ilk iş bir aile doktoruna yazılmak. Normalde evinizeveya iş yerinize yakın muayenehanesi olan bir doktora yazılmanız iyi olur. Kayıtolurken, yanınızda; pasaportunuz, Romanya’da oturum izniniz (orijinali ve birkopyası) ve iş yerinizden sağlık sigortası için giderlerinizin ödendiğine dair yazılıbir belge olsun.

CNAS: În acest caz, primul pas ar fi să vă înscrieţi la un medic de familie. De regulă, estebine să vă luaţi un medic care are cabinet în apropierea locuinţei dumneavoastră saua locului de muncă. Când vă înscrieţi, să aveţi cu dumneavoastră paşaportul şidocumentul de şedere în România (original şi copie), precum şi adeverinţa de lalocul de muncă, în care să fie specificat că vi se plătesc contribuţiile pentru asigurărisociale.

8A39RTT: Eğer doktora ihtiyacım olursa ne yapmam gerekiyor? RTT: Ce se întâmplă dacă am nevoie de medic?

USSA: Basit muayeneler için aile doktorunuza da başvurabilirsiniz. Fakat geneldedoktorunuz probleminize göre, sizi uzman bir doktora havale edecektir. Uzman doktorayakta veya hastanede tedaviye ihtiyacınınız olup olmadığını söyleyecektir. Ama busadece daha ciddi problemleriniz olursa veya tıbbi gözetim altında yapmanız gerekentahlillere ihtiyacınız olursa yapılır.

CNAS: Pentru consultaţii simple vă puteţi adresa şi medicului de familie. Acesta vă poateda o trimitere către un medic specialist, în funcţie de problemele pe care le aveţi.Medicul specialist vă va spune dacă aveţi nevoie să vă internaţi în spital. Dar astadoar în cazul în care aveţi probleme mai grave sau este nevoie de investigaţii realizatesub supraveghere medicală.

RTT: Fakat, acil bir durumda? RTT: Dar atunci când am o urgenţă?

USSA: Acil durumunuz olursa ambulans için 112’yi arayabilirsiniz. Bunu sadece tekbaşınıza hastaneye ulaşamayacağınız durumlarda yapmanız tavsiye edilir. Eğer tekbaşınıza gidebilirseniz, hastanenin acil servis bölümüne gidin ve orada bakımınızyapılacaktır. Orada sizden sigortalı olduğunuza dair belge istemeyeceklerdir. Fakat,3 günden fazla hastanede yatmanız gerekirse sigortalı olduğunuzu kanıtlamanız şart.Aksi takdirde hastanede yattığınız günlerin masraflarını da ödemeniz gerekiyor.

CNAS: În caz de urgenţă, puteţi suna la numărul 112 pentru a chema o salvare. Esterecomandat să faceţi asta doar în cazul în care nu puteţi ajunge singur la spital. Dacăputeţi ajunge singur, mergeţi la secţia de urgenţe şi veţi primi îngrijiri direct. Acolonu vă vor cere să demonstraţi că sunteţi asigurat, însă dacă veţi avea nevoie deinternare pentru mai mult de 3 zile, va trebui să dovediţi că sunteţi asigurat. În cazcontrar, va trebui să plătiţi zilele de spitalizare.

Vocabular tematic

23

RTT: Yine de acil serviste çok beklemek gerektiğini duydum. RTT: Totuşi am auzit că la urgenţe trebuie să aştepţi destul de mult.

USSA: Genelde acil servis çok yoğun oluyor. Bu nedenle durumunuzun çok acil olduğundantam emin değilseniz, aile doktorunuzdan bir uzman doktora sevk için bir referansyazısı almanızı tavsiye ediyoruz.

CNAS: De regulă, la urgenţe este multă lume. Aşa că dacă nu sunteţi absolut sigur că aveţio urgenţă, este recomandabil să vă luaţi trimitere de la medicul de familie către unmedic specialist.

Doktora ziyaret Vizita la medic 8A40

Hasta: İyi günler, doktor bey! Pacient: Bună ziua, domnule doctor!

Doktor: İyi günler! Probleminiz nedir? Ne oldu?Doctor: Bună ziua. Care este problema? Ce s-a întâmplat?

Hasta: İki günden beri kendimi iyi hissetmiyorum. İştahsızım, midem ağrıyor ve sankikemiklerim de sızlıyor. Gündüzleri burnum akıyor ve geceleri burnum tıkalıolduğundan düzgün nefes alamıyorum.

Pacient: De două zile nu mă simt bine. Nu am poftă de mâncare, mă doare stomacul şi mădor parcă şi oasele. Ziua îmi curge nasul, iar noaptea nu pot respira bine pentru căam nasul înfundat.

Doktor: Ateşiniz veya ishaliniz var mı? Doctor: Aveţi febră sau diaree?

Hasta: Evet, sanırım hem ateşim hem de ishalim var. Kendimi git gide kötü hissediyorum! Pacient: Da, cred că am şi febră şi diaree. Cred că mă simt din ce în ce mai rău.

Doktor: Sanırım ya bir hazımsızlığınız ya da soğuk algınlığınız var. Mide için ve ateşinizindüşmesi için size bir reçete yazacağım. İki gün içerisinde kendinizi daha iyihissetmezseniz, yeni bir muayeneye gelmenizi rica edeceğim.

Doctor: Cred că aţi putea avea fie o indigestie, fie gripă. Am să vă dau o reţetă pentru a văcumpăra medicamente pentru stomac şi pentru a vă scădea febra. Vă rog, în cazul încare nu vă simţiţi mai bine în următoarele două zile, să veniţi la o nouă consultaţie.

Hasta: Yeni bir muayene için tekrar gelmem gerekiyorsa, aile doktorundan tekrar birreferans almam gerekecek mi?

Pacient: Dacă va trebui să vin la o nouă consultaţie, trebuie să iau şi o nouă trimitere de lamedicul de familie?

Doktor: Hayır, gerek yok. Yine doğrudan buraya gelebilirsiniz. Umarım çok fazla beklemekzorunda kalmazsınız. Benim çalışma saatlerim; pazartesi, salı, çarşamba 8.00 -14.00 arası, ve perşembe ile cuma günleri 14.00 - 20.00 arası. Yani mümkün olduğu

Tem

atik

Söz

lükl

er

24

zaman gelin. Benim size tavsiyem, birkaç gün işe gitmemeniz ve evde dinlenmenizdir.Çok sıvı tüketmeniz ve hafif, yağsız ve baharatsız yemekler yiyin.

Doctor: Nu, nu este necesar. Puteţi veni direct aici şi sper că nu va trebui să aşteptaţi preamult la rând. Programul meu de lucru este luni, marţi şi miercuri între orele 8.00 –14.00, iar joi şi vineri între 14.00 – 20.00. Deci veniţi când puteţi. Recomandareamea este ca în zilele următoare să nu vă duceţi la serviciu şi să vă odihniţi acasă. Săbeţi lichide şi să mâncaţi ceva uşor, fără prea multe grăsimi sau condimente.

Hasta: Teşekkür ederim. Size ne kadar ücret ödemem gerekiyor?Pacient: Vă mulţumesc. Cât trebuie să vă plătesc?

Doktor: Hiçbir şey ödemeniz gerekmiyor. Devlet hastanelerinde, sigortalılar için tıbbihizmetler bedavadır. Sizin bir iş sözleşmeniz var ve sizi işe alan Ulusal SağlıkSigorta Kurumu ödemelerinizi yapıyor.

Doctor: Nu trebuie să plătiţi. În spitalele publice, serviciile medicale sunt gratuite pentrupersoanele care au asigurare medicală. Dumneavoastră aveţi un contract de muncăşi astfel angajatorul vă plăteşte contribuţiile către Casa Naţională de Asigurări deSănătate.

Hasta: Öğrenmem iyi oldu. Teşekkür eder, iyi günler dilerim! Pacient: E bine de ştiut. Vă mulţumesc şi vă doresc o zi bună!

Doktor: Size de iyi günler! Doctor: O zi bună şi dumneavoastră!

Hasta Hakları Kanunundan aktarmalar Extrase din Legea drepturilor pacientului 8A41

RTT: Hasta Hakları Kanunu’nu okudum. Anlamadığım birkaç şey var. Bana biraz dahadetaylı şekilde yardımcı olabilirmisiniz?

RTT: Am citit legea drepturilor pacientului şi sunt nişte lucruri pe care nu le-am înţeles.Poate mă puteţi ajuta cu nişte explicaţii suplimentare.

Hukukçu: Tabi. Neyi anlamadığınızı bana söyleyin lütfen. Jurist: Sigur. Vă rog să îmi spuneţi ce nu aţi înţeles.

RTT: Örnek olarak 3. madde diyor ki „Hasta, hiçbir ayırım yapılmadan bütün insanlar gibitedavi olmaya hakkı vardır.” Bu tam olarak ne demek?

RTT: De exemplu, articolul 3 spune că pacientul are dreptul de a fi tratat ca persoană umană,fără nici o discriminare. Ce înseamnă asta mai exact?

Hukukçu: Bununla; hastalarla ilişkide olan hiçbir kamu veya özel kurum çalışanı, kimseninırkına, uyruğuna, ten rengine, cinsiyetine v.s.. göre ayırım yapmaması demektir.Tüm hastalar aynı muameleye tabi olmalı. Bütün bunlara rağmen Romanya’daayırımcılık hâlâ vardır.

Jurist: Prin aceasta se înţelege că niciun funcţionar public sau privat care interacţioneazăcu pacienţi, nu trebuie să facă diferenţieri între aceştia în funcţie de etnie,

Vocabular tematic

25

naţionalitate, culoare a pielii, gen etc. Toţi pacienţii ar trebui să fie trataţi la fel. Cutoate acestea discriminarea există în România.

RTT: Eğer buna göre hareket edilmediğini görürsem ne yapmam gerekiyor? RTT: Şi ce pot face dacă acest lucru nu se respectă?

Hukukçu: Bunun kanuni bağlayıcılığı olduğunu göz önünde bulundurarak, ilk olarakayırımcılık yapan çalışana bunu açıkça söylemek gerekir. Eğer bunu yapan kişisuçlamayı reddederse veya olumsuz bir davranışta bulunursa, hastane, UlusalSağlık Sosyal Sigorta Kurumu’na, özel bir klinik veya herhangi başka bir kurumolsa bile yönetime bir dilekçe yazıp vermelisiniz. İlgili kurum yönetimi, olayısizinle konuşmak için araması lazım. Romanya’da ayırımcılığa bağlı durumlarlailgilenen kurumlar vardır. Ulusal Ayırımcılıkla Mücadele Konseyi gibi. BuKonsey’e veya yardım istemek için bir sivil toplum kuruluşuna başvurabilirsinizve onlar bu durumnda neler yapabileceğinizi size anlatacaktır.

Jurist: Având în vedere că aceasta este prevăzută în lege, aş spune că mai întâi respectivuluifuncţionar care a discriminat ar trebui să i se spună clar acest lucru. Dacă respectivulneagă acuzaţia sau are o atitudine agresivă, ar trebui depusă o sesizare la conducereainstituţiei, chiar dacă aceasta este un spital, Casa Naţională de Asigurări de Sănătate,o clinică privată sau orice altă instituţie. Teoretic, conducerea instituţiei ar trebui săvă contacteze pentru a discuta despre cele întâmplate. În România există instituţiicare se ocupă cu preluarea cazurilor legate de discriminare, precum ConsiliulNaţional pentru Combaterea Discriminării. Vă puteţi adresa către acest Consiliu, iarei vă vor explica ce se poate face în acest caz sau puteţi să vă adresaţi unei organizaţiineguvernamentale pentru a cere sprijin.

8A42RTT: Hastaların doktorların bazı tavsiye ve taleplerine uymamaya ve red etme hakkları

olduğu doğru mu? RTT: Este adevărat că pacienţii au dreptul de a refuza să urmeze sfaturile unor doctori?

Hukukçu: Evet, hasta, kan tahlilleri alınmasını reddetme hakkına veya acil durumlar hariçherhangi bir tıbbi müdahaleyi reddetme hakkına sahiptir. Aynı şekilde, hastanın,kendi durumuna bağlı olarak, bir başka doktorun görüşünü istemeye de hakkıvardır.

Jurist: Da, pacientul are dreptul să refuze să i se ia analize de sânge şi are dreptul să refuzeorice intervenție medicală, cu excepţia celor de urgenţă. De asemenea, pacientul aredreptul de a cere opinia unui alt medic, referitor la cazul său.

RTT: Eğer hasta Romence konuşamıyor ise? RTT: Dar dacă pacientul nu vorbeşte limba română?

Hukukçu: Kanun, romence konuşmayan bir hasta için, kendisinin ana dilinde ya da bildiğibir başka dilde bilgilendirilme yapılması gerektiğini öngörüyor. Bunun için budili konuşan bir elemana ya da bir tercümana başvuracaktır.

Jurist: Legea prevede că informarea pacientului care nu vorbeşte limba română se va facefie în limba maternă a acestuia, fie într-o limbă pe care acesta o cunoaşte. Pentru asta

Tem

atik

Söz

lükl

er

26

se va apela fie la un angajat care vorbeşte această limbă, fie la un traducător sauinterpret.

RTT: Doktora herşeyi konuşmak için güvenebilirmiyim? RTT: Pot avea încredere să vorbesc orice cu medicul?

Hukukçu: Evet, doktorlar hastalarla konuştukları her şeyin gizliliğini korumakzorundadırlar. Teşhis ne olursa olsun, hastanın izni olmadan, bununakrabalarıyla, arkadaşlarıyla veya hastanın işvereni ile konuşulmasına izinverilmemektedir.

Jurist: Da, medicii sunt obligaţi să păstreze confidenţialitatea asupra lucrurilor pe care lediscută cu pacienţii. Indiferent de diagnostic, ei nu au voie să discute cu rudele,prietenii sau angajatorii pacientului, fără acordul acestuia.

RTT: Bildiğim kadarıyla, Romanya’da çoğu insan bazı tıbbi hizmetlerden faydalanırkendoktorlara ücret veriyorlar. Bu ödeme mecburi mi?

RTT: Ştiu că în România, mulţi oameni îi dau ceva medicului atunci când au nevoie deanumite servicii medicale. Este acest lucru necesar?

Hukukçu: Hayır, bu mecburi değil. Fakat daha iyi bir tedaviden yararlanacağını zannederekbiçok insan bunu yapıyor. Ama bunun doğru olduğu anlamına gelmez. Yine de,gerçekten bu tür ayırımlar yapılıyorsa, bunu hastane yönetimine bildirmenizgerekir.

Jurist: Acest lucru nu este necesar, însă mulţi oameni fac asta crezând că astfel vor beneficiade un tratament mai bun. Însă acest lucru nu este neapărat adevărat. Totuşi, dacăaceste diferenţieri chiar se întâmplă, ar trebui reclamat conducerii spitalului.

B. İşçi - İşveren ilişkileri /Relaţii de muncă

Yazarlar / Autori: Adriana Lungu,Corina Diacovschi

ADRA

I. Terimler / Sözlük – Termeni / Dicţionar

Mezun B1 Absolvent 8B1Anlaşma Acord Işe almak/istihdam Angaja İşveren AngajatorRuhsat/Yetki Autorizaţie Yeterlik CalificareBelge Certificat Hüküm Clauza İşten çıkarma Concediere İzin Concediu

Vocabular tematic

27

Rekabet B2 Concurenţă 8B2Gizlilik Confidenţialitate Sözleşme ContractKatkılar Contribuţii İstifa Demisie Süre Durată Eşdeğer EchivalentEğitim EducaţieEtki Efect Deneyim/tecrübe Experienţă

Faktör/etken B3 Factor 8B3Sıfat/görev Funcţie Karar Hotărâre Yetersizlik Incapacitate Fesih/durdurma Încetare İşçi/çalışan LucrătorUsta Maistru İş MuncăMüzakere/görüşme NegociereMemnuniyetsizlik Nemulţumire

Zararlı/acı veren B4 Nociv 8B4Geçersizlik Nulitate Saat Oră İşverenler kurumu PatronatSürekli Permanent

II. İfadeler / Expresii

Emrinde personel olması B5 A avea personal în subordine 8B5Birinin emrinde çalışmak A fi subordonatul cuivaHakları ihlal etmek A încălca drepturileBir iş uyuşmazlıklarını çözümlemek A soluţiona un conflict de muncăDisiplin ihlali Abatere disciplinarăÜretim faaliyeti Activitate de producţieYerel/İl/Ulusal İstihdam Ajansı Agenţia Locală/ Judeţeană/ Naţională

de Ocupare a Forţei de Muncăİşe almak/İstihdam Angajare/ocupare

Geçici işçi/çalışan B6 Angajat temporar 8B6İşsizlik s igortası Asigurare de şomajSosyal yardım Asistenţă socialăAvantajlar/Ek primler Avantaje/prime suplimentareSosyal güvenlik bütçesi Bugetul asigurărilor socialeDevlet bütçesi Bugetul de statRekabet etmeme/gizlilik hükmü Clauza de neconcurenţă / confidenţialitateHareketlilik hükmü Clauză de mobilitate

Tem

atik

Söz

lükl

er

28

İş sağlığı ve güvenliği komitesi B7 Comitetul de sănătate şi 8B7securitate a muncii

Toplu işten çıkarma Concediere colectivăAnnelik izni Concediu de maternitateYıllık izin Concediu de odihnăÜcretli izin Concediu plătitÇalışma şartları Condiţii de muncăToplu iş sözleşmesi Contract colectiv de muncăBelirli/belirsiz süreli iş sözleşmesi Contract de munca pe

perioadă determinată/nedeterminată

İş sözleşmesi B8 Contract de muncă 8B8Bireysel iş sözleşmesi Contract individual de muncăTam/yarım süreli bireysel iş sözleşmesi Contractul individual de muncă

cu normă întreagă/ timp parţialİşverenin katkısı Contribuţia angajatoruluiİşçinin katkısı Contribuţia angajatuluiSosyal katkı Contribuţie socialăSosyal güvenliğe katkı Contribuţii la asigurările socialeSosyal katkı oranları Cote de contribuţie socială

İstihdam sağlanması B9 Crearea unor locuri de muncă 8B9Sosyal güvenlik primlerinin ödenmesine Declaraţia privind obligaţiile de plată ilişkin beyanname a contribuţiilor socialeMali/İdari Müdür Director financiar/administrativGenel Müdür Director generalİstihdam ayrımcılık Discriminare la angajareFaaliyet alanı Domeniu de activitateÇalışma süresi Durata munciiİşgücü piyasasında fırsat eşitliği Egalitate de şanse pe piaţa muncii

Yönetim görevi B10 Funcţie de conducere 8B10Hükümet Kararı Hotărâre de GuvernGeçici iş göremezlik Incapacitate temporară de muncăBölge İş Müfetişliği Inspectoratul Teritorial de MuncăSözleşmenin feshi Încetarea de drept a contractuluiFaaliyete geçici olarak ara verme Întrerupere temporară a activităţiiSerbest meslek sahibi Liber profesionistİş yeri Loc de muncă

Yüksek kalifiye iş B11 Loc de muncă înalt calificat 8B11Açık iş yeri Loc de muncă vacantGeçici transferli işçi/çalışlan Lucrător detaşat Sürekli işçi/çalışan Lucrător permanent Mevsimlik işçi/çalışan Lucrător sezonier Stajyer işçi/çalışan Lucrător stagiar Fazla mesai Lucru peste programOfis çalışması Muncă de birou

Vocabular tematic

29

Saha çalışması B12 Muncă de teren 8B12Evde çalışmak Muncă la domiciliuGeçici iş kurumu ile çalışma Muncă prin agent de muncă temporarăKalifiye/kalifiye olmayan işçi Muncitor calificat/necalificatUzman işçi Muncitor specialistBireysel/toplu müzakere Negociere individuală/ colectivăKesin geçersiz Nulitate absolutăMaaş yükümlülükleri Obligaţii salariale

Romanya Göçmenler Ofisi B13 Oficiul Român pentru Imigrări 8B13Acil Kararname Ordonanţă de urgenţă Deneme süresi Perioadă de probăBelirli/belirsiz süre Perioadă determinată/nedeterminatăFazla mesai ödemesi Plata orelor suplimentareMesleki hazırlık Pregătire profesionalăBayram primi Primă de sărbătoriİş programı Program de lucru

Terfi B14 Promovare 8B14İktisadi dalı Ramură economicăIşsizlik oranı artıyor/düşüyor Rata şomajului creşte/scadeDiplomalar, sertifikalar, yeterlilik belgeleri Recunoaşterea diplomelor, ve mesleki niteliklerin tanınması a certificatelor, a atestatelor

de competenţă şi a calificărilor profesionaleÇalışma sürelerinin azaltılması Reducerea programului de lucruİşsizlik oranının azaltılması Reducerea ratei şomajuluiİtaat/bağlılık ilişkileri Relaţii de subordonareBrüt maaş Salariu brut

Ana maaş B15 Salariu de bază 8B15Net maaş Salariu netSaatlik ücret Salariu orarÖdeme garantili asgari brut maaş Salariul de bază minim brut pe

ţară garantat în platăDisiplin cezası Sancţiune disciplinarăEkonomik sektör/İktisadi dalı Sector economicSchengen Bilgi Sistemi Sistemul de Informaţii SchengenYemeklilik dönemine katkı dönemi Stagiu de cotizare

İşsizlik sigortasına katkı dönemi B16 Stagiu de cotizare la bugetul 8B16asigurărilor de şomaj

Eşit şanslar Şanse egaleToplantı ŞedinţăDepartman/bölüm Şefi Şef de departament/secţieEkip Şefi Şef de echipăKısmen işsizlik Şomaj parţialUzun vadeli işsizlik Şomaj pe termen lungMevsimlik işsizlik Şomaj sezonier

Tem

atik

Söz

lükl

er

30

İşsiz/ işi olmayan kişi B17 Şomer/persoană care nu are 8B17un loc de muncă

Çalışma süresi Timp de muncăDinlenme süresi Timp de odihnăYürürlükte olan işsizlik sigortası Valoarea indicatorului social de referinţăve istihdam destek referans göstergesinin değeri al asigurărilor pentru şomaj şi stimulării

ocupării forţei de muncă, în vigoareAylık gelir Venit lunarAylık gelir Venit lunarYasalara gore sürdürülen faaliyetlerden gelirler Venituri din activităţi desfăşurate

potrivit legiiMaaş gelirleri Venituri salariale

III. Tanımlar / Definiţii5

8B18Çalışan Elemanı - Çalışmasını bir işveren için ve işveren yönetimi altında gerçekleştiren veyasaların, yürürlükteki anlaşmalar ve toplu iş sözleşmelerinin öngördüğü haklardanfaydalanan bireysel iş sözleşmesi veya iş ilişkisi tarafı olan özel kişidir.Angajat - persoană fizică, parte a unui contract individual de muncă ori raport de serviciu,care prestează munca pentru şi sub autoritatea unui angajator şi beneficiază de drepturileprevăzute de lege, precum şi de prevederile contractelor sau acordurilor colective de muncăaplicabile.

Bireysel iş uyuşmazlığı - Bireysel ve toplu iş sözleşmeleri, kamu çalışanlarının iş ilişkileri,aynı zamanda kanunlar ve diğer düzenlemelerden kaynaklanan bazı haklardan faydalanmasıveya yükümlülüklerinin yerine getirilmesi konusunda olan iş uyuşmazlığıdır. Aynı zamandaaşağıdaki uyuşmazlıklar da bireysel iş uyuşmazlıkları olarak tanınmaktadır: Conflict individual de muncă - conflictul de muncă ce are ca obiect exercitarea unor drepturisau îndeplinirea unor obligaţii care decurg din contractele individuale şi colective de muncăori din acordurile colective de muncă şi raporturile de serviciu ale funcţionarilor publici,precum şi din legi sau din alte acte normative. De asemenea, sunt considerate conflicteindividuale de muncă următoarele:

• Tarafların bireysel iş sözleşmesi veya iş ilişkisi ile belirlenen yükümlülükleri yerinegetirmemek veya aykırı şekilde yerine getirmekten kaynaklanan zararları kapatmaküzere ödenecek tazminatlar ile ilgili uyuşmazlıklar • conflictele în legătură cu plata unor despăgubiri pentru acoperirea prejudiciilorcauzate de părţi prin neîndeplinirea sau îndeplinirea necorespunzătoare a obligaţiilorstabilite prin contractul individual de muncă ori raportul de serviciu; • Bireysel iş sözleşmelerinin tümü veya bazı hükümlerinin geçersizliğini tespiti ileilgili uyuşmazlıklar• conflictele în legătură cu constatarea nulităţii contractelor individuale de muncă oria unor clauze ale acestora;• İş ilişkilerinin veya bazı hükümlerinin sonra ermesinin tespiti ile ilgiliuyuşmazlıklar• conflictele în legătură cu constatarea încetării raporturilor de serviciu ori a unorclauze ale acestora;

5 Bu bölümdeki tanmlar 62/2011 no Sosyal Diyalog Kanun madde:1’den alınmıştır Definiţiile din acest capitol sunt preluate din Legea nr. 62/2011 a dialogului social, art. 1.

Vocabular tematic

31

Bireysel iş uyuşmazlıkları yetkili mahkemeler tarafından çözümlenmektedir6

Conflictele individuale de muncă se soluţionează de către instanţele judecătoreşti.8B19

Bireysel iş sözleşmesi – İşçi/çalışan olarak tanımlanan gerçek bir kişinin işveren olaraktanımlanan gerçek veya tüzel kişi bir otorite için ve onun altında maaş olarak tanımlananbir ücret karşılığı çalışma taahhütüne dayanan sözleşmeContract individual de muncă - contractul în temeiul căruia o persoană fizică, denumităsalariat, se obligă să presteze muncă pentru şi sub autoritatea unui angajator, persoană fizicăsau juridică, în schimbul unei remuneraţii denumite salariu.

Toplu iş sözleşmesi - Bir taraftan işveren veya işveren örgütü, diğer taraftan sendikalar veyakanunun öngördüğü diğer bir örgüt tarafından temsil edilen işçiler arasında imzalanan,çalışma şartları, maaş, iş ilişkilerinden kaynaklanan diğer hak ve yükümlülüklerin belirtildiğianlaşmadır.Contractul colectiv de muncă - convenţia încheiată în formă scrisă între angajator sauorganizaţia patronală, de o parte, şi salariaţi, reprezentaţi prin sindicate ori în alt mod prevăzutde lege, de cealaltă parte, prin care se stabilesc clauze privind condiţiile de muncă,salarizarea, precum şi alte drepturi şi obligaţii ce decurg din raporturile de muncă.

Toplu müzakere - Taraflar arasındaki çalışma veya iş ilişkilerini düzenlenmesini, diğer ortaksorunlarla ilgili anlaşma düzenlemesini hedefleyen, işveren veya işveren teşkilatı ile sendikaveya sendika teşkilatı veya Çalışanların temsilcileri arasındaki müzakere. Negociere colectivă - negocierea dintre angajator sau organizaţia patronală şi sindicat oriorganizaţia sindicală sau reprezentanţii angajaţilor, după caz, care urmăreşte reglementarearelaţiilor de muncă ori de serviciu dintre cele două părţi, precum şi orice alte acorduri înprobleme de interes comun.

8B20Sendika teşkilatı – Sendika, federasyon veya sendika konfederasyonu için verilen genelünvan. Ulusal kanunlar, toplu ve bireysel sözleşmeler, aynı zamanda Romanya’nın tarafolduğu uluslararası pakt, antlaşma ve anlaşmalarda öngörülen hakları korumak üzereserbest ortaklık hakkına dayanarak kurulur, amacı üyelerinin mesleki, ekonomik ve sosyalmenfaatlerini korumaktır. Organizaţie sindicală - denumire generică pentru sindicat, federaţie sau confederaţiesindicală. Se constituie pe baza dreptului de liberă asociere, în scopul apărării drepturilorprevăzute în legislaţia naţională, în contractele colective şi individuale de muncă sau înacordurile colective de muncă, precum şi în pactele, tratatele şi convenţiile internaţionale lacare România este parte, pentru promovarea intereselor profesionale, economice şi socialeale membrilor săi.

İşveren - Rekabet şartlarında kâr elde etme amacıyla sermaye idare eden ve kullanan vemaaş ile istihdam yaratan tescilli tüzel kişi, yasalara göre yetkili özel kişi veya kanunlaragöre serbest meslekle uğraşan kişidir.

6 62/2011 no Sosyal diyalog kanun madde 208Legea nr. 62/2011 a dialogului social, art. 208.

Tem

atik

Söz

lükl

er

32

Patron - persoana juridică înmatriculată, persoana fizică autorizată potrivit legii sau persoanacare exercită potrivit legii o meserie ori profesiune în mod independent, care administreazăşi utilizează capital în scopul obţinerii de profit în condiţii de concurenţă şi care angajeazămunca salariată.

Sendika - İşverenle ilişkide mesleki, ekonomik, sosyal menfaatlerini savunmak ve haklarıkorumak amacıyla kurulan işçilerin gönüllü örgütüdür. Sindicat - formă de organizare voluntară a angajaţilor, în scopul apărării drepturilor şipromovării intereselor lor profesionale, economice şi sociale în relaţia cu angajatorul.

Birim - Doğrudan işgücünü işe alan tüzel kişidirUnitate - persoana juridică care angajează nemijlocit forţă de muncă.

V. Diyaloglar / Dialoguri7

Bireysel iş sözleşmesinin imzalanmasıÎncheierea contractului individual de muncă 8B21

Danışman: İyi günler. Size nasıl yardımcı olabilirim?Consilierul: Bună ziua. Cu ce vă putem ajuta?

Yabancı vatandaş: İyi günler. Romanya’da bir Romen İşveren ile yabancı çalışan elemanıarasında imzalanan çalışma sözleşmelerinin tabi olduğu yasalarla ilgilibiraz bilgi istiyorum.

Cetăţeanul străin: Bună ziua. Aş dori să aflu câteva informaţii despre legislaţia careguvernează contractele de muncă încheiate pe teritoriul României întreun angajator român şi un lucrător străin.

Danışman: Romanya sınırları dahilinde çalışanlarla ilgili imzalanan her sözleşme 2011yılında düzeltilen ve değiştirilen Çalışma Yasasına tabidir. Bu Romanya sınırlarıdahilindeki bir Romen İşveren için bireysel iş sözleşmesi ile çalışan Romen,yabancı ve vatansız kişiler için, aynı zamanda Romanya’da yasalara göremülteci statüsüne sahip olan bireysel iş sözleşmesi ile çalışan kişler içinuygulanmaktadır.

Consilierul: Orice contract încheiat pentru efectuarea unei munci pe teritoriul statului româneste reglementat de Codul Muncii revizuit şi modificat în 2011. Acesta se aplicăatât cetăţenilor români cât şi cetăţenilor străini sau apatrizi încadraţi cu contractindividual de muncă, care prestează muncă pentru un angajator român pe teritoriulRomâniei, sau persoanelor care au dobândit statutul de refugiat şi se încadreazăcu contract individual de muncă pe teritoriul României, în condiţiile legii.

Yabancı vatandaş: Bireysel iş sözleşmesi konusunda daha fazla nasıl bilgi edinebilirim?Kime başvurmalıyım ?

7 Bu diyalogların gerçekleştirilmesi için Çalışma Yasası ve 76/2002 no Kanun kullanılmıştır. Bu diyaloglarhayali ve dahilindeki bilgiler eğitim dışı diğer amaçlar için kullanılamazPentru realizarea acestor dialoguri au fost utilizate Codul Muncii şi Legea nr. 76/2002. Aceste dialoguri suntimaginare şi informaţia cuprinsă în ele nu poate fi utilizată în alte scopuri decât cel educaţional.

Vocabular tematic

33

Cetăţeanul străin: Cum aş putea afla mai multe despre prevederile contractului individualde muncă? Cui ar trebui să mă adresez?

Danışman: Çalışma Yasasına göre, İşveren işe almak istediği veya, duruma göre, işe aldığıkişiyi sözleşme’de dahil veya değiştirmek istediği hükümlerle ilgilibilgilendirmekle yükümlüdür.

Consilierul: Conform Codului muncii, angajatorul are obligaţia de a informa persoanaselectată în vederea angajării ori, după caz, salariatul, cu privire la clauzeleesenţiale pe care intenționează să le înscrie în contract sau să le modifice.

Bireysel iş sözleşmesi kapsamına giren bilgilerInformaţii care trebuie incluse în contractul individual de muncă 8B22

Yabancı vatandaş: Bireysel iş sözleşmesi hangi konuları kapsıyor?Cetăţeanul străin: Ce informaţii ar trebui să conţină contractul individual de muncă?

Danışman: İşveren bireysel iş sözleşmesinin temelini oluşturan aşağıdaki bilgileri vermeklemükelleftir:Consilierul: Angajatorul trebuie să vă furnizeze următoarele informaţii, care constituie şielementele de bază ale contractului individual de muncă:

a) sözleşme tarafları (Çalışan Elemanı ve İşveren)a) părţile contractului (angajatul şi angajatorul); b) iş yeri veya sabit bir yer olmadığı durumda Çalışan Elemanın çeşitli yerlerdeçalışma olanağıb) locul de muncă sau, în lipsa unui loc de muncă fix, posibilitatea ca salariatul sămuncească în diverse locuri; c) işverenin merkezi veya ikametgahıc) sediul sau, după caz, domiciliul angajatorului; d) Romanya’daki Mesleklerin Sınıflandırılması veya diğer yasalara göresıfatı/görevi, görev tanımı, görev sorumlulukların belirtilmesi.d) funcţia/ocupaţia conform Clasificării Ocupaţiilor din România sau altor actenormative, precum şi fişa postului, cu specificarea atribuţiilor postului; e) İşveren seviyesinde uygulanan Çalışan Elemanın mesleki değerlendirmekriterlerie) criteriile de evaluare a activităţii profesionale a salariatului aplicabile la nivelulangajatorului; f) Göreve ait risklerf) riscurile specifice postului;g) Sözleşmenin yürülüğe gireceği tarihg) data de la care contractul urmează să îşi producă efectele;h) Belirli süreli iş sözleşmesinin süresi veya geçici süreli bir iş sözleşmesinin süresih) durata contractului de muncă pe durată determinată sau a unui contract de muncătemporară; i) Çalışan Elemanın hakkı olan yıllık izin süresii) durata concediului de odihnă la care salariatul are dreptul;j) Sözleşme tarafları arasında verilen ihbar şartları ve süresij) condiţiile de acordare a preavizului de către părţile contractante şi durata acestuia;

Tem

atik

Söz

lükl

er

34

k) Çalışan Elemanın hakkı olan ana maaş, maaş gelirlerini oluşturan diğe nitelikler,aynı zamanda maaşın düzenli ödenmesi.k) salariul de bază, alte elemente constitutive ale veniturilor salariale, precum şiperiodicitatea plăţii salariului la care salariatul are dreptul;l) Çalışmanın, günlük veya haftalık olarak belirtildiği normal mesai süresi.l) durata normală a muncii, exprimată în ore/zi şi număr de ore/săptămână; m) Çalışan Elemanın çalışma şartlarını düzenleyen toplu iş sözleşmesininbelirtilmesim) indicarea contractului colectiv de muncă ce reglementează condiţiile de muncăale salariatului; n) deneme süresi dönemin) durata perioadei de probă.

İşe girmek için gereken belgelerActele necesare pentru angajare 8B23

Yabancı vatandaş: İşe girerken ibraz etmemiz gereken mecburi belgeler var mıdır?Cetăţeanul străin: Există cumva acte care trebuie prezentate în mod obligatoriu în

momentul angajării?

Danışman: Elbette. Fakat her İşveren uygun gördüğü her belgeyi talep edebilir. Genelde birkimlik belgesinin örneği (kimlik kartı, pasaport vs); önceki işverenden yaptığıçalışma ile ilgili belge, meslek veya uzmanlığını ispatlayan belge, kıdem; özgeçmiş, diploması, meslek veya işi için gereken onaylar ve ruhsatlar, sağlık onayıve belgesi, sabıka kaydı. Sizin için çalışma izni de gerekiyor. Bazı işverenlersadece bu belgeleri talep edebiliyor. Diğerleri sadece bir kısmını, yapacağınızişe veya işverenin faaliyet konusuna bağlı olarak değişiyor.

Consilierul: Desigur. Însă fiecare angajator este liber să ceară orice document consideratnecesar. În general se solicită copia unui act de identitate (carte de identitate,paşaport etc.); adeverinţa de la angajatorul precedent, care să ateste activitateadesfăşurată la acesta, vechimea în muncă, în meserie sau în specialitate;curriculum vitae, diplomă de studii; avize, autorizaţii, atestări necesare pentruexercitarea meseriei sau profesiei; avizul sau certificatul medical; cazieruljudiciar. Iar în cazul dumneavoastră şi autorizaţia de muncă. Unii angajatoripot cere toate aceste documente, alţii doar o parte din ele, în funcţie de naturameseriei pe care o practicaţi şi a obiectului de activitate al angajatorului.

Sağlık belgesiAdeverinţa medicală 8B24

Yabancı vatandaş: Sağlık belgesi şart mıdır? Nereden alabilirim? Neye yarar?Cetăţeanul străin: Adeverinţa medicală este obligatorie? De unde o pot obţine? La ce îmi

foloseşte?

Danışman: Bir kişi işe girerken o işi yapabileceğine dair bir sağlık belgesini getirmekzorundadır. Bu şartı ihlal etmek bireysel iş sözleşmesinin feshine yol açacaktır.

Consilierul: O persoană poate fi angajată în muncă numai în baza unui certificat medical,

Vocabular tematic

35

care constată faptul că persoana este aptă pentru prestarea acelei munci.Nerespectarea acestor prevederi duce la anularea contractului individual demuncă.

Yabancı vatandaş: Sağlık belgesi her durumda şart mıdır?Cetăţeanul străin: Adeverinţa medicală este obligatorie în orice situaţie?

Danışman: Sağlık belgesi veya raporu aşağıdaki durumlarda şarttır:Consilierul: Adeverinţa sau certificatul medical este obligatoriu dacă:

l 6 aydan fazla bir aradan sonra işe başladığınızda, mesleki zararlı faktörlerinolduğu iş yerleri için ve 1 yıldan fazla bir aradan sonra diğer işler içinl reîncepeţi activitatea după o întrerupere mai mare de 6 luni, pentru locurile demuncă având expunere la factori nocivi profesionali, şi de un an, în celelalte situaţii; l geçici olarak transfer edildiğiniz veya diğer bir iş yeri diğer bir faaliyetegeçtiğinizde, çalışma şartlarınızın değiştiği durumda;l dacă sunteţi detaşat sau trecut în alt loc de muncă ori în altă activitate, dacă vi se

schimbă condiţiile de muncă; l geçici iş sözleşmesi ile çalışan işçi iseniz, göreve yeni başladığınızda;l sau dacă abia începeţi misiunea, în cazul în care sunteţi salariat încadrat cucontract de muncă temporară; l çırak, stajer, öğrenci veya fakülte öğrencisi iseniz, bir meslek konusunda eğitimalmak üzere olduğunuzda, aynı zamanda eğitim sırasında mesleğiniz değiştiğinde;l dacă sunteţi ucenic, practicant, elev sau student, în situaţia în care urmează să fiţiinstruit într-o meserie sau profesie, precum şi în situaţia schimbării meseriei peparcursul instruirii; l belirli sürelerde mesleki zararlı faktörlere çalıştığınız durumda, Sağlık Bakanlığındüzenlemelerine uyarak;l periodic, în cazul în care lucraţi în condiţii de expunere la factori nociviprofesionali, potrivit reglementărilor Ministerului Sănătăţii; l bazı hastalıkları bulaştırma riskli taşıdığınızda ve gıda sektörü, içme su tedarikeden tesisatlarda, çocukların olduğu ortamda, sağlık kuruluşlarında çalıştığınızdurumda, Aile ve Sağlık Bakanlığı düzenlemelerine uyarak; l�dacă desfăşuraţi activităţi cu risc de transmitere a unor boli şi lucraţi în sectorulalimentar, zootehnic, la instalaţiile de aprovizionare cu apă potabilă, în colectivităţide copii, în unităţi sanitare, potrivit reglementărilor Ministerului Sănătăţii; l risk faktörleri olmayan yerlerde çalıştığınız durumda, yaş, cinsiyet, sağlıkdurumuna göre farklı sağlık kontrollü, toplu iş sözleşmesi düzenlemelerine uyarak;l�dacă lucraţi în unităţi fără factori de risc, prin examene medicale diferenţiate înfuncţie de vârstă, sex şi stare de sănătate, potrivit reglementărilor din contractelecolective de muncă.

Yıllık izinConcediul de odihnă 8B25

Yabancı vatandaş: Yıllık izin hakkım olduğunu söylüyordunuz. Bu yıllık izin süremin nekadar olduğunu söyleyebilir misiniz? Diğer batı Avrupa ülkelerindeolduğu gibi Ağustos’ta mı kullanılır?

Tem

atik

Söz

lükl

er

36

Cetăţeanul străin: Spuneaţi că am dreptul la un concediu anual de odihnă. Îmi puteţi spunecare este durata acestui concediu? Se dă tot în luna august ca şi în altestate vest europene?

Danışman: Çalışma Yasasına göre, işçilere ücretli yıllık izin kullanma hakkı tanınıyor. Ulusalekonomi seviyesinde yıllık izin 20 iş günüdür. Ağır şartlarda, tehlikeli veya zararveren iş yerlerinde çalışan işçiler, görme özürlü olan çalışanlar, diğer özürlüler,18 yaşına kadar gençler en az 3 gün fazla yıllık izinden faydalanabilirler.

Consilierul: Conform prevederilor Codului muncii este garantat salariaţilor dreptul la unconcediu de odihnă anual plătit, a cărui durată minimă, la nivelul economieinaţionale este de 20 de zile lucrătoare. Salariaţii care lucrează în condiţii grele,periculoase sau vătămătoare, nevăzătorii, alte persoane cu dizabilităţi şi tineriiîn vârstă de până la 18 ani beneficiază de un concediu de odihnă suplimentarde cel puţin 3 zile.

Görev tanımıFişa postului 8B26

Yabancı vatandaş: Görev tanımından bahsedildiğini duydum. Nedir? Neler içeriyor? Cetăţeanul străin: Am tot auzit vorbindu-se despre fişa postului. Ce este aceasta? Ce

conţine?

Danışman: Görev tanımını, kısaca yapılacak işin açıklanması şeklinde ifade edebiliriz.Görev tanımı en az şu bilgileri kapsaması gerekiyor: işin adı, şirkethiyerarşisindeki uyumu (kime bağlı çalıştığınızı ve kimlerin size bağlı çalıştığınıbelirten), sorumlulular, görevler, görece uygun faaliyetler, söz konusu işte çalışankişinin sahip olması gereken yeterlilikler, iş için gereken tahsil durumu, maaşve görevde yükselmesi gibi koşullar.

Consilierul: Fişa postului poate fi descrisă pe scurt ca fiind descrierea postului/sarcinilor demuncă. Fişa postului ar trebui să conţină date minime despre: denumireapostului de muncă, integrarea în ierarhia firmei (cui sunteţi subordonat, pe cineaveţi în subordine), responsabilităţi, sarcini, activităţi şi acţiuni specificepostului, competenţele pe care trebuie să le aibă persoana care ocupă postul,contextul muncii, studiile necesare pentru ocuparea postului, salariul şicondiţiile de promovare.

Yabancı vatandaş: Bu görev tanımının özelliği nedir? Neden bu kadar önemli? Cetăţeanul străin: Care este rolul acestei fişe? De ce este atât de importantă?

Danışman: Görev tanımı bireysel iş sözleşmesine bir ek ve çok önemli bir belgedir. Çünkü,Çalışma Yasası’na göre işçi çalışma normunu yerine getirmesi gerekiyor veyaduruma göre görev tanımına göre sorumluluklarını yerine getirmekmecburiyetinde. Bu yüzden görev tanımı aşağıdaki konularda bilgileri içermesilazım: iş yerineki görev ve sorumlulukları, çalışma şartları, çalışmanızın yıllıkdeğerlendirmesinin yapıldığı performans standartları, maaşın ödeme şekillerivs. Bilmeniz gerekiyor ki işveren her bir işçiye göre yasalara uygun olarakgörevlerini belirleyebilecektir.

Vocabular tematic

37

Consilierul: Fişa postului este anexă la contractul individual de muncă şi este un documentfoarte important, deoarece, conform Codului muncii, salariatul are obligaţia dea realiza norma de muncă sau, după caz, de a îndeplini atribuţiile ce îi revinconform fişei postului8. De aceea fişa postului ar trebui să cuprindă informaţiiprivind: sarcinile şi responsabilităţile care vă revin la locul de muncă, condiţiilede muncă, standardele de performanţă în baza cărora se face evaluarea anualăa activităţii dumneavoastră, modalităţile de plata a salariului etc. Trebuie săştiţi că angajatorul are dreptul sa stabilească atribuţiile corespunzătoare pentrufiecare salariat, în condiţiile legii9.

Deneme süresiPerioada de probă 8B27

Yabancı vatandaş: Bazı işverenler bir deneme süresinden bahsediyorlar. Neden denemesüresi? Ne kadar sürer?

Cetăţeanul străin: Unii angajatori vorbeau despre o perioadă de probă. Ce este aceastăperioadă de probă? Cât durează?

Danışman: Bireysel iş sözleşmesi imzaladığınızda işveren Çalışanın yeteneklerini, göreviyerine getirmekle ilgili kapasitesini kontrol etmek için bir deneme süresibelirleyebilir. Bu sürenin uygulaması 90 takvim gününü aşamaz. Yönetimgörevleri için ise 120 takvim gününü aşamaz.

Consilierul: La încheierea contractului individual de muncă angajatorul poate stabili operioadă de probă pentru verificarea aptitudinilor salariatului, a capacităţiiacestuia de a face faţă cerinţelor postului. Această perioadă nu poate depăşi 90de zile calendaristice pentru funcţiile de execuţie şi 120 de zile calendaristicepentru funcţiile de conducere.

Yabancı vatandaş: Bu deneme süresi için ücret veriliyor mu? Cetăţeanul străin: Este plătită această perioadă de probă?

Danışman: Deneme süresi için işçi, çalışma yasası, uygulanan toplu iş sözleşmesi, içdüzenleme ve bireysel iş sözleşmesinin öngördüğü tüm haklardanfaydalanacaktır. Deneme süresi kıdeme de dahildir.

Consilierul: Pe durata perioadei de probă salariatul beneficiază de toate drepturile şi aretoate obligaţiile prevăzute în legislaţia muncii, în contractul colectiv de muncăaplicabil, în regulamentul intern, precum şi în contractul individual de muncă.Perioada de probă constituie vechime în muncă.

Personel değerlendirilmesiEvaluarea personalului 8B28

Yabancı vatandaş: Personel değerlendirilmesi nasıl yapılır?Cetăţeanul străin: Cum se realizează evaluarea personalului?

8 Çalışma Yasasının madde 39 fıkra (2) a) bendiArt. 39 alin. (2) lit. a) din Codul muncii

9 Çalışma Yasasınn madde 40 fıkra (1) b) bendiArt. 40 alin. (1) lit. b) din Codul muncii

Tem

atik

Söz

lükl

er

38

Danışman: İş sözleşmesi ferdi performans ve bunun değerlendirilme kriterleri içermelidirki bunlar Değerlendirme fişi adlandırılan şi sözleşmesinin ayırı Ek belgesindeyer almaktadır.

Consilierul: Contractul de muncă trebuie să conţină obiectivele de performanţă individualăşi criteriile de evaluare a acestora, care sunt incluse într-o anexă separată acontractului de muncă, denumită fişă de evaluare.

Yabancı vatandaş: Diğer değerlendirilme çeşitleri varmıdır ? Cetăţeanul străin: Mai există şi alte feluri de evaluare?

Danışman: Personel değerlendirilmesi birçok kısımdan oluşur: yetkilerin değerlendirilmesi,performansların değerlendirilmesi, personel memnuniyetinin değerlendirilmesi.Çaşışanların performans değerlendirilmesi belirli süreli olabilir ve personelihtiyacı, maaş düzeni ve iç motivasyon sistemi, personel kariyer planınınbelirlenmesi, görevde ilerleme kararlarının belirlenmesi vs belirtilmek içinkullanılır. Genelde bir değerlendirme formu ve görüşme tekniği kullanılır.Psikolojik ve grup değerlendirmesi genelde işe girildiği zaman yapılır veyafaaliyetin yeniden düzenlendiğinde yapılır. Mesleki değerlendirme genelde işegirildiğinde, şirketin yeniden yapılanma süreci olduğu takdirde hem de yeni işoluşturulması duruumunda ve her gerektiğinde yapılır. Motivasyondeğerlendirmesi - personelin memnuniyet derecesini öğrenmek üzere yapılır vepersonelin performansı için yeni motivasyon yolları bulmak üzere değerlendirilir.

Consilierul: Evaluarea personalului cuprinde mai multe componente: evaluareacompetenţelor, evaluarea performanţelor şi evaluarea satisfacţiei personalului.Evaluarea performanţelor salariaţilor poate avea caracter periodic şi se foloseştepentru a stabili necesarul de personal, grila de salarizare şi sistemul motivaţionalintern, fundamentarea planului de carieră a personalului, fundamentareadeciziilor de avansare, etc. În general se foloseşte un sistem de fişe de evaluareşi tehnica interviului. Evaluarea psihologică şi de grup - se face în general laangajare sau în cazul reorganizării activităţii. Evaluarea profesională - se faceîn general la angajare, în cazul restructurării firmei, când se desființează sause înființează posturi noi dar și în alte situații. Evaluarea motivaţională - se faceîn scopul de a afla gradul de satisfacţie a personalului şi pentru a identifica noicăi de motivare pentru performanţa acestuia.

Bireysel iş sözleşmesinden kaynaklanan hakların korunmasıProtejarea drepturilor care decurg din contractul individual de muncă 8B29

Yabancı vatandaş: Patronum çalışma sözleşmesine uymadığı takdirde kime başvurmamgerekiyor?

Cetăţeanul străin: Cui mă pot adresa în cazul în care patronul nu respectă contractul demuncă?

Memur: Haklarınız ihlal edildiği durumda ilk önce işverenden açıklama talep etmenizgerekiyor. Aynı zamanda sendika da size yardımcı olabilir. Fakat kaldığınız ilÇalışma Bölge Müfettişliği veya Bükreş Çalışma Müfettişliği çalışma kanunlarınınihlal edildiği durumlarda sorumlu kuruluşlardır.

Vocabular tematic

39

Funcţionarul: În cazul în care drepturile dumneavoastră sunt încălcate, ar trebui întâi săsolicitaţi clarificări din partea angajatorului. De asemenea, şi sindicatul arputea să vă ajute. Dar Inspectoratul Teritorial de Muncă din judeţul în carelocuiţi sau Inspecţia Muncii din Bucureşti sunt instituţiile responsabile încazul încălcării prevederilor legislaţiei muncii.

Yabancı vatandaş: Bu kuruluşların yetkisi nedir?Cetăţeanul străin: Ce rol au aceste instituţii?

Memur: Çalışma Müfettişliği çalışma ilişkileri, güvenliği ve sağlığı konusundadüzenlemeleri uygulamaktan sorumlu kamu kuruluşudur.

Funcţionarul: Inspecţia Muncii este instituţia publică responsabilă pentru aplicareareglementărilor în domeniul relaţiilor de muncă, securităţii şi sănătăţii înmuncă.

Yabancı vatandaş: Bu kuruluşlara ne zaman başvurabilirim? Cetăţeanul străin: Când mă pot adresa acestor instituţii?

Memur: Örneğin yasal belgeniz olmadan çalıştığınızda, onayınız olmadan fazla mesaiistendiğinde, bayram döneminde çalışmanız istendiğinde, haftalık dinlenme süresihakkınız ihlal edildiğinde, maaşınız ödenmediğinde, sözleşmenize haberinizolmadan hükümler eklendiğinde bu kuruluşlara başvurabilirsiniz.

Funcţionarul: De exemplu, în cazul în care sunteţi angajat fără forme legale, dacă vi se ceresă lucraţi ore suplimentare fără acordul dumneavoastră, dacă vi se cere sălucraţi în timpul sărbătorilor legale sau nu vi se respectă dreptul la repaossăptămânal, dacă nu vi s-a plătit salariul sau dacă în contractuldumneavoastră au fost incluse clauze fără ca dumneavoastră să fiţi informat,puteţi să vă adresaţi acestor instituţii.

Yabancı vatandaş: Suistimal edilerek işten çıkartılırsam ne yapabilirim?Cetăţeanul străin: Ce pot face dacă am fost concediat abuziv?

Memur: İşten yasa dışı ve nedensiz çıkartıldığınızda mahkemeye başvurmanız gerekiyor.Mahkeme işten çıkarma kararını iptal edebilir ve işverene işten ayrıldığınızdönemde çalışmış gibi hak ettiğiniz maaş ve diğer hakları ödemeye hükmedebilir.

Funcţionarul: În cazul în care concedierea a fost efectuată în mod netemeinic sau nelegal,trebuie să vă adresaţi instanţei, care poate dispune anularea deciziei deconcediere şi poate obliga angajatorul la plata unei despăgubiri egale cusalariile şi cu celelalte drepturi de care aţi fi beneficiat dacă aţi fi lucrat încontinuare.

Beyansız çalışmaMunca nedeclarată 8B30

Yabancı vatandaş: Kayıtsız (Beyansız) çalışma ne demek, bilgi verirmisiniz? Cetăţeanul străin: Puteţi să-mi spuneţi ce este munca nedeclarată?

Tem

atik

Söz

lükl

er

40

Memur: Beyansız çalışma - bir Çalışanın bir özel veya tüzel işverene bireysel çalışmasözleşmesinin imzalanması, yürütülmesi, değişmesi, askıya alınması ve sona ermesiile ilgili yürürlükteki yasalara uymadan çalışmaktır.

Funcţionarul: Munca nedeclarată este activitatea efectuată de un salariat pentru unangajator, persoană fizică sau juridică, fără a fi respectate prevederile legaleîn vigoare privind încheierea, executarea, modificarea, suspendarea şiîncetarea contractului individual de muncă.

Yabancı vatandaş: ’’Beyansız’’ bir çalışma örneği bana verebilir misiniz ?Cetăţeanul străin: Puteţi să-mi daţi un exemplu de muncă „nedeclarată”?

Memur: Örneğin, iş sözleşmesinde çalışma zamanı veya aylık maaşı kanuni çalışma süresive aylık maaşından daha düşük ise o zaman beyansız çalışma demektir. Bir debireysel iş sözleşmesi düzenlenmediği takdirde, ‚kayıt dışı’ çalışma hakkında sözkonusudur.

Funcţionarul: De exemplu, dacă timpul de lucru sau salariul menționat în contract sunt maimici decât durata muncii și salariul real, atunci vorbim de muncă nedeclarată.Dacă lucrați fără încheierea unui contract individual de muncă, atunci vorbimdespre muncă la negru.

Yabancı vatandaş: Beyansız çalışmanın benim için riskleri nedir ? Cetăţeanul străin: Ce riscuri presupune munca la negru pentru mine?

Memur: Çalışma sözleşmesi yapılmadan sürdürülen bir iş kısa vadeli, sosyal güvenliğiolmayan, çalışma piyasasına göre daha düşük bir maaş ile iştir. Bu durumda maaşödenmesi garantili değil, sosyal güvenlik hakkınız yok, sağlık sigortanız yok, işsizlikveya iş kazası veya mesleki hastalıklar sigortası sağlanmıyor, sendikaya üyeolamazsınız ve toplu iş sözleşmesi muzakere hakkınız yok, banka kredisi anlaşmasıyapamazsınız.

Funcţionarul: Un loc de muncă fără încheierea în scris a unui contract de muncă este un locde muncă pe termen scurt, fără protecţie socială, cu un salariu mai mic decâtcele de pe piaţa forţei de muncă. În acest caz plata salariului nu este garantată,nu aveţi dreptul la asigurări sociale de sănătate, de şomaj sau pentru accidentede muncă şi boli profesionale, nu aveţi dreptul la asociere în sindicate şi lanegocierea contractului colectiv de muncă sau dreptul la credite bancare.

İstihdam ve işsizlik hizmetleriServicii de ocupare a forţei de muncă şi şomaj 8B31

Yabancı vatandaş: İyi günler. Bana bir iş bulmada destek olabilirmisiniz? Cetăţeanul străin: Bună ziua. Doresc sprijin pentru găsirea unui loc de muncă.

Memur: İyi günler. Aşağıdaki durumlardan birinde olduğunuz takdirde İstihdam Ajansınınhizmetlerinden faydalanabilirsiniz:

a) iş yeriniz yok, gelir elde etmiyorsunuz veya yasal olarak onaylanmışfaaliyetlerden elde ettiğiniz gelir işsizlik sigortası sosyal gösterge değerinden dahadüşük;

Vocabular tematic

41

b) bir eğitim kurumundan mezun olduktan sonra işe girmediniz, yaşınız en az 16 vemezun olduktan sonra 60 günlük süre içinde mesleki hazırlığınız doğrultusunda işegiremediniz;c) bir işiniz var ve çeşitli nedenlerden dolayi değiştirmek istiyorsunuz;d) mülteci veya yasalara göre diğer bir uluslararası korunma şeklini elde ettinize) Romanya’da yasalara göre işe giren veya gelir elde eden yabancı vatandaş veyavatansız bir kişisiniz;

Funcţionarul: Bună ziua. Puteţi beneficia de serviciile Agenţiei de Ocupare a Forţei deMuncă dacă:

a) nu aveţi loc de muncă; nu realizaţi venituri; veniturile pe care le obţineţi, dinactivităţi autorizate potrivit legii sunt mai mici decât indicatorul social de referinţăal asigurărilor pentru şomaj;b) nu aţi putut ocupa loc de muncă după absolvirea unei instituţii de învăţământ,aveţi vârsta de minimum 16 ani şi într-o perioadă de 60 de zile de la absolvire nuaţi reuşit să vă încadraţi în muncă potrivit pregătirii profesionale;c) ocupaţi un loc de muncă şi, din diferite motive, doriţi schimbarea acestuia; d) aţi obţinut statutul de refugiat sau altă formă de protecţie internaţională, conform legii; e) sunteţi cetăţean străin sau apatrid care a fost încadrat în muncă sau a realizatvenituri în România, conform legii.

İşsizlik sigortasıAsigurări de şomaj 8B32

Yabancı vatandaş: Kimler işsizlik sigortası yaptırabilir?Cetăţeanul străin: Cine poate încheia o asigurare pentru şomaj?

Memur: İşsizlik sigorta sistemine Romanya’da ikameti olan veya oturumu olduğu dönemdeyasalara göre işe alınan veya gelir elde eden yabancı vatandaşlar veya vatansızkişiler sigortalanabilirler. Sigortalılar işsizlik primi ödemekle yükümlü ve işsizliködeneğinden faydalanabilirler.

Funcţionarul: În sistemul asigurărilor pentru şomaj pot fi asiguraţi cetăţenii străini sauapatrizi care, pe perioada în care au domiciliul sau reşedinţa în România,sunt încadraţi în muncă sau realizează venituri conform legii. Asiguraţii auobligaţia să plătească contribuţiile de asigurări pentru şomaj şi au dreptul săbeneficieze de indemnizaţie de şomaj.

Yabancı vatandaş: İşsizlik primi nasıl hesaplanır?Cetăţeanul străin: Cum se calculează contribuţia pentru şomaj?

Memur: Sigortalı tarafından ödenilen işsizlik primi brüt gelirinin % 0,5’idir. Buna yinebrüt gelirden işverenin ödediği % 0,5 katkı eklenir.

Funcţionarul: Contribuţia pentru şomaj plătită de asigurat reprezintă 0,5% din venitul brut.La aceasta se adaugă 0,5% plătit de angajator, calculat tot din venitul brut.

Yabancı vatandaş: Bir işsizlik sigortasının yapılabileceği minimum ve maksimum gelirnedir?

Cetăţeanul străin: Care este venitul minim şi maxim pentru care se poate încheia oasigurare pentru şomaj?

Tem

atik

Söz

lükl

er

42

Memur: Gerçek/özel kişilerin sigortalandığı aylık gelir kanunlara göre ödenmesi garantiedilen, işsizlik priminin ödendiği ayda yürülükte olan, ülke bazında asgari brütmaaştan düşük ve yasalara göre belirtildiği ortalama brüt maaşın 5 katı ile eşitdeğerden daha fazla olamaz.

Funcţionarul: Venitul lunar pentru care se asigură persoanele fizice nu poate fi mai micdecât salariul de bază minim brut pe ţară garantat în plată, stabilit potrivitlegii şi mai mare decât echivalentul a de 5 ori câştigul salarial mediu brut,stabilit potrivit legii, în vigoare în luna pentru care se plăteşte contribuţia deasigurare pentru şomaj.

C. Çalışmak için mülakat / Interviul de angajare

Autori: Cosmin Bârzan, Ana Maria NiculaeCRC

I. Terimler / Sözlük - Termeni/ dicţionar

Yetenekler C1 Abilităţi 8C1Yönetici Administratorİşletme Agent economicTarımcı AgricultorAgronom/Ziraat mühendisi AgronomMimar ArhitectAsistan AsistentAvantajlar AtuuriKendini eğitme AutoinstruireAvukat Avocat

Barmen C2 Barman 8C2Betoncu BetonistBiyolog BiologBebek bakıcısı BonăFırıncı BrutarAşçı BucătarKalifikasyon CalificareAday CandidatKasiyer CasierAraştırmacı Cercetător

Talep C3 Cerere 8C3Garson ChelnerKimyacı ChimistKuaför CoafezăPastacı CofetarŞirket CompanieKabiliyet Competenţe

Vocabular tematic

43

İnşaatçı ConstructorMuhasebeci ContabilTerzi Croitor

Bilgi C4 Cunoştinţe 8C4Diploma DiplomăMüdür DirectorDosya DosarMarangoz DulgherEkonomist/İktisatçı EconomistÖğretmen EducatorElektrikçi ElectricianSınav ExamenTecrübe Experienţă

Eczacı C5 Farmacist 8C5Şirket FirmăFizikçi FizicianAteşçi (Stoker) FochistForm FormularBerber FrizerMemur FuncţionarÇocuk bakıcısı GuvernantăMühendis InginerEğitim Instruire

Tarihçi C6 Istoric 8C6Bakıcı ÎngrijitorKurum ÎntreprindereHukukçu JuristGazeteci JurnalistLaboratuvar asistanı LaborantUstabaşı Maistruİdareci ManagerMasöz MaseurKasap Măcelar

Doktor/Hekim C7 Medic 8C7Hizmetçi MenajerăEbe MoaşăMüzisyen MuzicianMeslek OcupaţiePastacı PatiserPatron/İşveren PatronBekçi PaznicPerspektifler PerspectiveProje/Planlar Planuri

Tem

atik

Söz

lükl

er

44

Kadro C8 Poziţie 8C8Meslek ProfesieÖğretmen ProfesorPsikolog PsihologYazar ScriitorSekreter Bay/Bayan Secretar/ăSosyolog SociologBT uzmanı (Bilgi Teknolojileri) Specialist ITDiş hekimi/dişçi Stomatolog/ dentistEtütler Studii

Uzmanlık C9 Specializare 8C9Şoför/Sürücü Şoferİşsizlik Şomajİşsiz ŞomerTeknoloji uzmanı TehnologŞehir plancısı UrbanistSatıcı Vânzătorİnşaat yapı ustası Zidar

II. Ifadeler / Expresii

Şu an işsizim. C10 Acum sunt în şomaj. 8C10Çalışma belgesi Adeverinţă de salariatGeçici iş temsilcisi Agent de muncă temporarăİş Bulma Ulusal/İl/Yerel Kurumu Agenţia Naţională/judeţeană/

locală de Ocupare a Forţei de Muncăİşsizlik yardımı/maaşı Ajutor/indemnizaţie de şomajİşsizlik yardımı almaya hakkım var mı? Am dreptul la indemnizaţie de şomaj?Bu alanda tecrübeliyim ve yeni iş şartlarına Am experienţă în domeniu şi mă adaptezçabuk alışırım. foarte repede la noile condiţii de muncă.İşten çıkarıldım. Am fost concediat.

Boş olan kadro için geldim. C11 Am venit pentru postul vacant. 8C11Kayıt olmaya geldim. Am venit să mă înregistrez.İşsizlik tehditi (tehlikesi). Ameninţarea şomajuluiİstifa mı ettiniz yoksa işten mi atıldınız? Aţi demisionat sau aţi fost concediat?Çalıştığım son yerde yeniden yapılanma oldu. Au avut loc restructurări în cadrul

ultimei companii la care am lucrat.Romanya’da çalışmaya hakkınız var mı? Aveţi drept de muncă în România?Son işverenden aldığınız tavsiye mektubunuz var mı? Aveţi recomandare din partea ultimului

dumneavoastră angajator?Ehliyet (ruhsat) almak/yeniden ehliyet (ruhsat) almak Calificare/recalificare

Maaş beklentileriniz nelerdir? C12 Care sunt aşteptările salariale? 8C12Son iş yerinizde ne kadar çalıştınız? Cât timp aţi lucrat la ultimul loc de muncă?Hizmet süreniz nedir? Ce vechime aveţi în muncă?

Vocabular tematic

45

Ehliyet Sertifikası Certificat de calificarePsikolojik danışmanlık Consiliere psihologicăEkonomik artış/düşüş Creştere/scădere economicăEski iş yerinizden neden ayrıldınız? Din ce motive aţi renunţat la fostul loc

de muncă?Aniden işsiz kalma durumuna geldim. Dintr-o dată m-am văzut în situaţia de

a fi fără loc de muncă.

Ehliyet diploması C13 Diplomă de calificare 8C13Mesleki başarısızlık Eşecuri profesionaleSürekli değerlendirme Evaluare continuăPsikolojik değerlendirme Evaluare psihologicăKadro görev tanımı Fişa postuluiYetenek formu Fişă de aptitudiniMesleki eğitim Formare profesionalăGeçici / devamlı çalışma kabiliyetsizliği Incapacitate temporară/permanentă

de muncă

İstihdam/yeniden istihdam C14 Încadrare/reîncadrare în muncă 8C14Ne kadar sürede maaş artışı (zam) yapılır? La cât timp au loc majorări salariale?Çalışma gücünü artırma önlemleri Măsuri de stimulare a ocupării forţei

de muncăTam mesai norm Normă întreagăKısmi mesai norm Normă parţială de muncăKalıcı bir iş buluncaya kadar, bir arkadaşımın Până îmi găsesc un loc de muncăşirketinde çalışıyorum. permanent, lucrez în firma unui prieten.Mesleki gelişme Perfecţionare profesionalăİş arayan şahıs Persoană care caută un loc de muncă.

Gerçek kişi C15 Persoană fizică 8C15Tüzel kişi Persoană juridicăİş piyasası Piaţa munciiİşsizlik sigorta katkısı ödemesi Plata contribuţiei la asigurările pentru şomaj

Boş kadro Post vacantPratik /uzmalık denemesi (sınav) Probă practică/probă de specialitateÇalışma mesaisi/proğramı Program de lucruKısaltılmış çalışma mesaisi/programı Program redus de muncă

Zayıf noktalar C16 Puncte slabe 8C16Mesleki tavsiye mektubu Recomandare profesionalăMesleğin tanınması Recunoaşterea calificărilorEğitimin tanınması Recunoaşterea studiilorPersonel sayısını azaltmak Reducerea numărului de locuri de muncăKadroları azaltmak Reducerea posturilorDahili kurallar/İç Yönetmenlik Regulament de ordine interioarăPersonelin yeniden yapılanması / azaltılması Restructurare /reducere de personal

Tem

atik

Söz

lükl

er

46

Mesleki danışmanlık hizmetleri C17 Servicii de consiliere profesională8C17Mesleki gelişim hizmetleri Servicii de formare profesionalăİş konusunda bilgilendirme ve aracılık hizmetleri Servicii de informare şi mediere

a munciiİş bulma hizmetleri Servicii de ocupare a forţei de muncăİşsizlik sigortaların sistemi Sistemul asigurărilor pentru şomajDurum iyileşti/kötüleşti. Situaţia s-a îmbunătăţit/deteriorat.Ücret karşılığı, fazla mesai yapmaya hazırım. Sunt dispus şi la ore suplimentare dar

să fiu plătit.İş arıyorum. Sunt în căutarea unui loc de muncă.

Yıllık / sağlık / annelik / babalık iznindeyim. C18 Sunt în concediu de odihnă/ 8C18medical/ maternitate/ paternitate.

Belirli süreli/süresiz çalışma sözleşmesi ile işe alındınız. Sunteţi angajat(ă) cu contract de muncăpe perioadă determinată/nedeterminată.

İş seyahatleri yapmaya müsait misiniz? Sunteţi disponibil(ă) pentru deplasări în interes de serviciu?

Değerlendirme testi/sınavı Test de evaluarePsikolojik test/sınav Test psihologicŞu anda nerede çalışıyorsunuz? Unde lucraţi momentan?45 gün süreli deneme süresinde olacaksınız. Veţi fi în probă de lucru timp de 45 de zile.

Şirket içerisindeki sonuçlarınıza göre C19 Veţi primi prime/bonusuri în funcţie 8C19ikramiye / ek ödemeler alacaksınız. de rezultatele dumneavoastră în cadrul

companiei. İşsiz kalacağım / İşten atılacağım. Voi fi trecut în şomaj/voi fi concediat3 yabancı dili akıcı şekilde konuşuyorum. Vorbesc fluent 3 limbi străine.İş istiyorum. Vreau să mă angajez.

III.Tanımlar 10/ Definiţii

8C20İşveren – maaşlı çalıştırmak üzere personel işe alan özel/gerçek veya tüzel kişi. Angajator – persoană fizică sau juridică ce angajează personal salarizat în schimbul prestăriiunei munci.

Aday – bir kadroyu, bir ünvanı, vs. almak için sınava veya mülakata katılan şahıs.Candidat – persoană care participă la un concurs, interviu pentru a obţine un post, un titluetc.

COR Kodu – COR, « Romanya Meslekler Sınıflandırılması » nın kısaltılması olup, CORkodu, belli bir iş/meslek/göreve özel rakamsal sembolüdür. COR Kodu, kadro tanımına veşahsi çalışma sözleşmesine kaydedilir. Cod COR - COR este acronimul de la Clasificarea Ocupaţiilor din România şi codul COR

10 Bu bölümde bulunan tanımlar bibliyografide gösterilen kaynaklar kullanılmıştırDefiniţiile din acest capitol au fost realizate utilizând resursele menţionate în bibliografie.

Vocabular tematic

47

este un simbol numeric specific unei anumite ocupaţii/meserii/funcţii. Codul COR se înscrieîn fişa postului şi în contractul individual de muncă.

8C21Belirli süreli çalışma sözleşmesi – geçerli olduğu sürenin belirtilmesi kaydıyla, sadece yazılıolarak hazırlanabilir. Başlangıçta belirtilmiş olan sürenin sonunda, tarafların yazılı onayıile, belirli süreli çalışma sözleşmesi uzatılabilir. Contractul individual de muncă pe durată determinată - se poate încheia numai în formăscrisă, cu precizarea expresă a duratei pentru care se încheie. Contractul individual de muncăpe durată determinată poate fi prelungit, şi după expirarea termenului iniţial, cu acordul scrisal părţilor.

Süresiz çalışma sözleşmesi – sözleşmenin süresiz olması işte istikrar hakkını sağlamayayönelik bir tedbirdir. Aynı zamanda işverenin çıkarlarına da zarar vermemekte, işin dahaplanlı ve düzenli olmasını, personelin şekillenmesini ve uzmanlaştırılmasını sağlamaktadır. Contractul individual de muncă pe durată nedeterminată - durata nedeterminată acontractului constituie o măsură de protecţie, având menirea de a asigura dreptul la stabilitateîn muncă. De asemenea, nu afectează nici interesele angajatorului, asigurându-se astfel omai bună planificare şi organizare a muncii, o modelare şi perfecţionare a calificăriipersonalului.

Curriculum vitae (özgeçmiş) – bir kadroya aday olanların düzenli, tarih sırasına göre veesnek şekilde ehliyet ve kabiliyetlerini yazdıkları belgedir. Aynı zamanda şahsi bilgileri, dilbilgisi, iş tecrübesi ile eğitim ve mesleki gelişme kazanımlarını da göstermektedir; şahsınilave kabiliyetlerini, özellikle teknik, kurumsal, sanatsal ve sosyal kabiliyetlerini deyansıtmaktadırCurriculum vitae – documentul prin care candidaţii la un post îşi pot prezenta sistematic,cronologic şi flexibil calificările şi competenţele. Conţine, de asemenea informaţii privinddatele personale, competenţa lingvistică, experienţa de lucru şi achiziţiile educaţionale şi deformare profesională; competenţe suplimentare ale individului, în special competenţetehnice, organizaţionale, artistice şi sociale.

8C22Diploma – Bir şahsın, belirli bir derece veya ünvanı taşıma hakkı veren mesleki eğitimesahip olduğunu gösteren belgedir. Diplomă – documentul prin care se certifică faptul că o persoană are o calificare profesionalăce îi dă dreptul să poarte un anumit grad sau titlu.

Görev tanımı – belli bir kadroda çalışacak olan bir şahıs tarafından anlaşılması vebenimsenmesi maksadıyla, kadronun özellliklerini özetleyen insan kaynakları yönetimbelgesidir. Bahse konu evrak personele işe alınmadan önce tebliğ edilir, tebellüğ belgesiimzalatılır ve şahsi çalışma sözleşmesinin eki olarak muhafaza edilir. Görev tanımı ikibölümden oluşur : kadronun tanımı ve kadro ile ilgili açıklamalar. Kadro tanımında özelliklerbelirtilir, açıklamalar bölümünde ise bahse konu kadroda çalıştırılacak personelin, verilengörevleri başarılı şekilde yerine getirebilmesi için haiz olması gereken nitelikleribelirtilmektedir. Kadro tanımının değerlendirilmesi ve incelenmesi sonucunda yapılandeğişiklikler optimizasyonu için kullanılır, kadro ile ilgili açıklamalar ise belirlenmiş olan

Tem

atik

Söz

lükl

er

48

görevleri yerine getirecek nitelikte olan personelin seçilmesinde kullanılır. Her iki bölümkadronun çalışması açısından hayati önem taşımakta olup, gerçek durum ve ihtiyaçlara enyakın olması için periyodik olarak incelenmesi, değerlendirilmesi ve güncellenmesigerekmektedirFişă de post - este documentul de management al resurselor umane care sintetizeazăelementele caracteristice ale unui post, pentru a putea fi înţelese şi însuşite de către ocupantulpostului. Ea este adusă la cunoştinţă angajatului înainte de angajare şi trebuie semnată de cătreacesta pentru luare la cunoştinţă, devenind anexă la contractul individual de muncă. Fişapostului este compusă din două părţi: descrierea postului şi specificarea postului. Descriereapostului arată caracteristicile acestuia, în timp ce specificarea postului descrie caracteristicileocupantului acestuia, pentru a putea realiza cu succes sarcinile atribuite. Descrierea postuluieste utilizată la optimizarea acestuia, prin modificări aduse în urma analizei şi evaluăriipostului, în timp ce specificarea postului este utilizată la selectarea personalului adecvat, careva fi capabil să realizeze sarcinile postului. Ambele părţi ale fişei sunt fundamentale pentrufuncţionarea postului şi este necesară o atentă analiză, evaluare şi actualizare periodică aacestuia pentru a întocmi o fişă cât mai apropiată de realitate şi de necesităţi.

8C23Mesleki gelişim – adayların, cari faaliyetlerini yürütmek için gerekli teorik ve pratik bilgilerialdıkları eğitim sürecidir. Mesleki eğitimin ana hedefleri aşağıda belirtilmiştir11:

• Çalışanın, kadronun veya çalıştığı yerin taleplerine uyması; • Mesleki ehliyetin alınması; • Kadroya özel bilgi ve becerilerin güncelleştirilmesi ve temel kadroya yönelik meslekieğitimin geliştirilmesi; • Sosyo-ekonomik yeniden yapılanmalardan kaynaklanan mesleki dönüşüm; • Mesleki faaliyetlerin yapılması için gerekli olan, ileri düzeyde bilgilerin, modernyöntem ve prosedürlerin alınması; • İşsiz kalma riskinin önlenmesi; • Terfi ve mesleki kariyerin geliştirilmesi.

Formare profesională – este un proces de instruire pe parcursul căruia candidaţii dobândesccunoştinţe teoretice şi practice necesare desfăşurării activităţii lor curente. Formareaprofesională are următoarele obiective principale12:

• adaptarea salariatului la cerinţele postului sau ale locului de muncă; • obţinerea unei calificări profesionale; • actualizarea cunoştinţelor şi deprinderilor specifice postului şi locului de muncă şiperfecţionarea pregătirii profesionale pentru ocupaţia de bază; • reconversia profesională determinată de restructurări socio-economice; • dobândirea unor cunoștințe avansate, a unor metode şi procedee moderne, necesarepentru realizarea activităţilor profesionale; • prevenirea riscului şomajului; • promovarea în muncă şi dezvoltarea carierei profesionale.

11 Çalışma Kanunu ile ilgili 53/2003 Yasası’nın değiştirilmesi ve tamamlanması konusundaki40/2011 Yasası, Madde 188 Paragraf 1. Madde 188, 1.paragraf İş Kanunu hakkında, 53/2003 sayılı Kanunun değiştirilmesi vetamamlama için 40/2011 sayılı Kanun

12 Legea nr. 40/2011 pentru modificarea și completarea Legii nr. 53/2003 privind Codul Muncii art.188, alin 1.

Vocabular tematic

49

İşe alınma mülakatı – kadroya aday olan ile kadroyu veren işveren arasında yapılan, adayaişyeri konusunda, kadro ve şartları ile ilgili bilgi verilmesini; adayın mesleki geçmişi vegeleceğe yönelik beklentileri konusunda bilgi verme imkanının sağlanmasını hedefleyendiyalogdur. Interviu angajare - dialog între candidatul la job şi angajatorul care oferă postul şi care îşipropune să îl informeze pe candidat asupra întreprinderii, postului vacant şi cerinţeloracestuia; să dea posibilitatea candidatului să prezinte informaţii cât mai ample privindtrecutul său profesional şi aspiraţiile sale în perspectivă.

8C24Gece mesaisi – 22.00 ile 06.00 saatleri arasında yapılan iş. Gece mesaisinin normal süresi,24 saat içerisinde 8 saati geçmeyecektir. En az 3 saat gece mesaisi yapan çalışanlar, normalmesai gününde bir saat az çalışma hakkına sahip olup, bulunla ilgili olarak temel maaşıazaltılmayacak veya gece mesaisinde çalıştığı her saat için temel maaşının en az % 15’ikadar artış yapılacaktır. Muncă de noapte - munca prestată între orele 22.00 şi 6.00. Durata normală a muncii denoapte nu va depăşi 8 ore într-o perioadă de 24 de ore. Salariaţii care efectuează cel puţin 3ore de muncă de noapte beneficiază fie de program de lucru redus cu o oră faţă de duratănormală a zilei de muncă, fără ca aceasta să ducă la scăderea salariului de bază, fie de unspor la salariu de minimum 15% din salariul de bază pentru fiecare oră de muncă de noapteprestată.

Boş kadro – kimsenin çalışmadığı, sahibi olmayan, boş kadro olarak tanımlanır. Meslekigelişme ve bilgi düzeyinin değerlendirilmesi, mesleki standartlara istinaden yapılır.Post vacant – se defineşte ca fiind postul care nu este ocupat de nimeni, fără titular, liber.Formarea profesională şi evaluarea cunoştinţelor se fac pe baza standardelor ocupaţionale.

İş denemesi/uzmanlık denemesi (sınavı) – çalışanın kabiliyetlerinin denenmesi için ayrılan,şahsi çalışma sözleşmesinin imzalandığı tarihte başlayan ve icra görevleri için en fazla 90takvim günü, yönetim görevleri için en fazla 120 takvim günü olan süredir. Probă de lucru/probă de specialitate – perioadă pentru verificarea aptitudinilor salariatului,ce are loc la încheierea contractului individual de muncă şi se poate stabili pe o perioadă decel mult 90 de zile calendaristice pentru funcţiile de execuţie şi de cel mult 120 de zilecalendaristice pentru funcţiile de conducere.

8C25Çalışma mesaisi – personelin çalıştığı, işverenin emrinde olduğu, şahsi çalışma sözleşmesi,toplu çalışma sözleşmesi ve ilgili yasalara uygun olarak görev ve sorumluluklarını yerinegetirdiği zaman dilimidir. Çalışma mesaisi gündüz veya gece olabilir. Programul de muncă - timpul de muncă în care salariatul prestează muncă, se află ladispoziţia angajatorului şi îndeplineşte sarcinile şi atribuţiile sale, conform prevederilorcontractului individual de muncă, contractului colectiv de muncă aplicabil şi/sau alelegislaţiei în vigoare. Timpul de muncă poate fi de zi şi de noapte.

Çalışma İç Yönetmenliği/Dahili kurallar – aşağıdaki konularda kurallar içeren yönergedir: • İş düzenlenmesi, personelin hak ve sorumlulukları;• Hijyen ve iş güvenliği normları;

Tem

atik

Söz

lükl

er

50

• Çalışma disiplini ve disiplin sorumlulukları.Regulament de ordine interioară - regulamentul ce cuprinde norme referitoare la:

• Organizarea muncii, drepturile şi obligaţiile personalului;• Norme de igienă şi de securitate a muncii;• Disciplina muncii şi răspunderea disciplinară.

Mesleki standart – bir şahsın çalıştığı yerde ehil sayılabilmek için bilmesi gereken veyapabilmesi gereken işleri belirten evraktır. Standard ocupaţional - documentul care specifică ceea ce o persoană trebuie să cunoascăşi să fie capabilă să facă, pentru a fi considerată competentă la locul de muncă.

Değerlendirme testi/sınavı – adayın, önceden belirlenmiş hedef veya standartlara oranla,boş kadro ile ilgili görev ve sorumlulukları yerine getirebilme şekil ve ölçüsünün belirlenmesürecidir. Test de evaluare - reprezintă procesul de stabilire a modului şi a măsurii în care candidatulîşi va putea îndeplini îndatoririle şi responsabilităţile care revin postului vacant, prin raportarela obiectivele sau standardele stabilite anterior.

IV. Diyaloglar13 / Dialoguri

İşe alınma mülakatıUn interviu de angajare 8C26

İşveren: İyi günler.Angajator: Bună ziua.

Aday: İyi günler.Candidat: Bună ziua.

İşveren: Özgeçmişiniz ve niyet mektubunuz incelendikten sonra bu mülakat için seçildiniz.Angajator: În urma analizei curriculum-ului vitae şi a scrisorii de intenţie aţi fost selectat

pentru acest interviu.

Aday: Teşekkür ederim. Candidat: Vă mulţumesc.

İşveren: Eğitiminiz nedir? Angajator: Ce studii aveţi?

Aday: Lisans/yüksek lisans/doktora diploması sahibiyim (Lise/üniversite mezunuyum).Candidat: Am obţinut o diplomă de licenţă/ de masterat/ doctorat (Am absolvit liceul/facultatea).

13 Bu diyaloglar hayalidir ve diğer amaçla değil sadece eğitim amacı için kullanılabilir Aceste dialoguri sunt imaginare şi informaţia cuprinsă în ele nu poate fi utilizată în alte scopuri decât celeducaţional.

Vocabular tematic

51

İşveren: Ne kadar süredir/ne zamandan beri yönetici olarak çalışıyorsunuz? Angajator: De cât timp lucraţi în calitate de manager?

Aday: On yıllık tecrübe sahibiyim. (İş konusunda zengin tecrübem var)Candidat: Am zece ani de experienţă în domeniu. (Am o experienţă bogată în afaceri).

İşveren: Sorumluluklarınız nelerdi?Angajator: Care erau responsabilităţile dumneavoastră?

Aday: Müşteri ve Tedarikçilerle ilgili evrakların ve elektronik ortamındaki bilgi bankalarınyönetimi, müşterilerden gelen şikayetlerin çözülmesi.

Candidat: Gestiunea documentelor şi bazelor de date electronice referitoare la clienţi şifurnizori, soluţionarea plângerilor primite de la clienţi.

8C27İşveren: Önceki iş yerinizde en çok neyi beğendiniz / beğenmediniz? Angajator: Ce vă plăcea/ displăcea cel mai mult la locul de muncă anterior?

Aday: İş arkadaşlarımı seviyordum ancak yeteri kadar heyecan duymuyordum. Candidat: Îmi plăceau colegii de muncă, dar simţeam că nu aveam provocări suficiente.

İşveren: Göreviniz esnasındaki en büyük başarınız/başarıszlığınız hangisiydi? Angajator: Care a fost cea mai mare realizare/ eşec în acest post?

Aday: Bütün departmanlardan gelen evraklarla baş edemeyince, evraklar konusunda dahakolay bir sistem oluşturmayı, bilgi bankası ve evrak yönetimi konusunda bir programalma konusunda ısrar ettim. Bu, işi hafifletti ve sorunları çözme oranını artırdı.

Candidat: Am fost copleşit de hârtii venite de la toate departamentele şi nu reuşeam să lefac faţă până când am insistat să avem un sistem decongestionat de hârtii şi săne bazăm sistemul pe baze de date şi un soft de gestiunea documentelor. Asta auşurat munca şi a crescut rata de rezolvare a problemelor.

İşveren: Eğitim uzmanlık alanlarınız/Ehliyetleriniz nelerdir? Angajator: Care sunt calificările dumneavoastră?

Aday: BT işlemleri ve bilgi bankaları yönetimi konusunda tecrübeliyim. Aşağıdaki ehliyetbelgeleri/diplomalarım var...

Candidat: Am calificare în domeniul IT, în gestiunea bazelor de date. Deţin următoareleatestate profesionale/diplome de calificare....

8C28İşveren: Kabiliyetleriniz nelerdir? Angajator: Ce abilităţi aveţi?

Aday: Bilgisayarcıyım ve büro işlerinden anlarım. Candidat: Sunt informatician şi mă pricep la activităţile de birou. Sunt profesionist în

cibernetică.

Tem

atik

Söz

lükl

er

52

İşveren: En büyük zaafınız/güçlü noktanız hangisidir? Angajator: Care e cea mai mare slăbiciune/ punctul forte?

Aday: İşimde başarılı olmak istiyorum ve bu nedenle zamanımın çoğunu yaptığım işi kontrolederek geçiriyorum. Zamanı planama konusunda kabiliyetliyim, düzenli ve verimliyim.

Candidat: Îmi place să mă asigur că munca mea e reuşită, de aceea tind să petrec prea multtimp verificând-o. Abilităţile mele de organizare a timpului sunt excelente, suntorganizat, eficient.

İşveren: Kendinizi nasıl anlatırsınız? Angajator: Cum v-aţi descrie?

Aday: Opreatif ve çok düzenli biriyim. Ve bu nedenle çok verimliyimCandidat: Sunt operativ şi foarte organizat. Aceasta mă ajută să fiu cât se poate de productiv.

İşveren: Motivasyonunuz nedir? Angajator: Ce anume vă motivează?

Aday: Çalıştığım kadro ne olursa olsun, görevimi başarılı şekilde yapmayı istedim. Candidat: Am fost motivat întotdeauna de dorinţa de a realiza o sarcină bine indiferent de

poziţia pe care o ocup.

8C29İşveren: Bu kadroyu neden istiyorsunuz? Angajator: De ce vă doriţi acest post?

Aday: Bu kadro, kariyerimle ilgili tüm beklentilerime cevap veriyor. Candidat: Acest post corespunde intereselor mele pe tot parcursul carierei mele.

İşveren: Gelecek beş yıla yönelik beklentileriniz nelerdir? Angajator: Care sunt obiectivele dumneavoastră pentru următorii cinci ani?

Aday: Uzun vadeli hedeflerim, öğrenebileceğim bir şirket içerisinde yükselmeyi, yenisorumluluklar almayı ve mümkün olduğu kadar çok değer katmayı hedefliyorum.

Candidat: Obiectivele mele pe termen lung includ dezvoltarea în interiorul unei companiiunde pot să învăţ, să preiau responsabilităţi noi şi să contribui valoric cât mai mult.

İşveren: Maaşla ilgili beklentileriniz nelerdir? Angajator: Ce aşteptări aveţi legate de salariu?

Aday: Gayretlerimin doğru şekilde değerlendirilerek, takdir görmeyi arzuluyorum. Candidat: Îmi doresc ca eforturile mele să fie evaluate şi apreciate în mod just.

İşveren: Sizi tanımaktan memnun oldum. Birkaç gün içerisinde size telefonla işe seçilipseçilmediğinizi bildireceğiz.

Angajator: Mi-a făcut plăcere să vă cunosc. O să fiţi sunat în câteva zile şi vă vom anunţadacă aţi fost selectat pentru angajare.

Vocabular tematic

53

İşveren: Teşekkür ederim. Cevabınızı bekleyeceğim. Angajator: Vă mulțumesc. Voi aştepta răspunsul dumneavoastră.

Aday: İyi günler! Candidat: O zi bună!

İşveren: Size de. Angajator: Asemenea.

İşe alınma mülakatının hazırlanmasıPregătirea interviului de angajare 8C30

Yabancı: İşe alınma mülakatına nasıl hazırlanmam gerektiği konusunda neler yapmamgerekir?.

Cetăţean străin: M-ar ajuta mult dacă aş şti cum trebuie să mă pregătesc pentru un interviude angajare.

Danışman: Çok önemli olan birkaç kural vardır. Öncelikle, mülakatın çeşidi vegörüşeceğiniz şahıslar hakkında bilgi edinmeye çalışın: sizi kabul edecek kişiningörevi, mülakatın süresi veya ard arda yapılan mülakatların süreleri.

Consilier: Există câteva reguli foarte importante. Întâi asiguraţi-vă că obţineţi informaţiidespre natura interviului şi despre interlocutorii dumneavoastră: funcţia persoaneicare vă primeşte, durata interviului sau ale interviurilor succesive.

Yabancı: Bu bilgileri nasıl elde edebilirim? Cetăţean străin: Cum pot afla aceste informaţii?

Danışman: Bu bilgileri mülakat öncesi, telefonla öğrenebilirsiniz. Sonra da, şirket hakkında,faaliyetleri ve yapısı konusunda ve boş olan kadro hakkında mümkün olduğukadar çok bilgi toplamalısınız.

Consilier: Puteţi afla aceste informaţii prin telefon, înainte de interviu. Apoi trebuie săobţineţi cât mai multe date despre firmă, activitatea şi organizarea sa şi desprepostul vacant.

Yabancı: Boş olan kadro konusunda ne bilmem gerekir? Cetăţean străin: Ce trebuie să ştiu despre postul vacant?

Danışman: Kadro konusundaki bilgiler, savunmanızı hazırlamanız için çok önemlidir. Doğrukişi olduğunuza inandırmak için, eğitimizini, mesleki tecrübenizi ve sizi almalarıiçin nedenleri vurgulamalısınız.

Consilier: Informaţiile despre post sunt baza pentru a vă construi argumentaţia. Ca să-iconvingeţi că sunteţi persoana potrivită trebuie să accentuaţi pregătirea concretă,experienţa profesională şi motivele pentru care ar trebui să vă angajeze.

8C31Yabancı: Başka hangi konular önemlidir? Cetăţean străin: Ce alte lucruri sunt importante?

Tem

atik

Söz

lükl

er

54

Danışman: Dakik olmak çok önemlidir. Vakitlice gitmek için herşeyi önceden planlayın. Consilier: Punctualitatea este esenţială. Aveţi grijă să prevedeţi totul pentru a ajunge la timp.

Yabancı: Ne / Ne şekilde giymeliyim? Cetăţean străin: Cum trebuie să mă îmbrac?

Danışman: Nasıl göründüğünüz çok önemli. Business/İş kıyafetleri zorunludur. Consilier: Modul în care vă prezentaţi este foarte important. Ţinuta business este obligatorie.

Yabancı: Hangi evraklar gerekiyor? Cetăţean străin: Ce documente sunt necesare?

Danışman: Bazı evraklar lazım olacak. Önceden hazırlayın. Örneğin: aldığınız eğitim ileilgili diplomalar, ehliyet sertifikaları, kimlik belgeleri, diğer işverenlerden alınantavsiye mektupları

Consilier: Anumite documente vă vor fi necesare. Pregătiţi-le din timp. De exemplu:diplomele de studii absolvite, certificate de calificare, acte de identitate,recomandări de la alţi angajatori etc.

Yabancı: Ben utangaç biriyim. Mülakat esnasında nasıl davranmalıyım?Cetăţean străin: Sunt o persoană mai timidă. Cum ar trebui să mă comport în timpul

interviului?

Danışman: İşvereninizin gözlerinin içine bakınız. Bu husus, ilgili olduğunuzu ve güvenilirolduğunuzu gösterir.

Consilier: Priviţi-vă în ochi angajatorul. Acest lucru denotă că sunteţi interesat şi îi prezentaţiîncredere.

8C32Yabancı: Çekingenliğimi nasıl yenebilirim? Cetăţean străin: Cum să fac să îmi înving timiditatea?

Danışman: Mülakatta neler olacağınızı tahmin ediniz. Sorulacak soruları, vereceğinizcevapları, soracağınız soruları, sergileyeceğiniz tavırları önceden düşünün

Consilier: Anticipaţi ceea ce se va întâmpla în timpul interviului. Imaginaţi-vă dinaintederularea interviului, răspunsurile pe care le veţi da, întrebările pe care le veţipune, atitudinile pe care le veţi adopta.

Yabancı: Genelde çok gerginim. Cetăţean străin: De obicei sunt foarte tensionat.

Danışman: Etkili olmak için rahat olun, açık olun. Rahatlamak için bir program düşünün.Pozitif düşünün. Bir sınava değil, yeni bir işyerinin avantajları konusundaki birbilgilendirmeye gittiğinizi düşünün.

Consilier: Fiţi relaxat pentru a fi mai eficient, mai deschis. Organizaţi-vă un program derelaxare. Gândiţi pozitiv. Gândiţi-vă că nu mergeți la un examen, ci doar la osimplă informare despre avantajele unui nou loc de muncă.

Vocabular tematic

55

Yabancı: Sorulan sorular beni şaşırtırsa ne yapmalıyım? Cetăţean străin: Ce să fac dacă întrebările mă iau prin surprindere?

Danışman: Her durumda tepki göstermeyi öğrenin. Doğru tepkiyi göstermek için, bu tür„tuzak durumlar” üzerinde düşünün. Mülakata „Kendinizden bahsediniz” veya„Bu kadroya neden aday oldunuz?” gibi beklenmedik bir soru ile başlanmasıdurumunda hazırlıklı olun.

Consilier: Învăţaţi să reacţionaţi în orice situaţie. Reflectaţi asupra unor “situaţii capcană”pentru a le face faţă corect. Fiţi pregătit dacă interviul începe cu o întrebareneaşteptată de tipul “Vorbiţi-mi despre dumneavoastră” sau “ De ce candidaţipentru acest post”?

Yabancı: Ben ne yapmalıyım ? Soru sorabilir miyim ? Cetăţean străin: Eu ce trebuie să fac? Pot să pun întrebări?

Danışman: Mülakatta aktif olun. Belirli sorular sorabilmek için şirket hakkında öncedenbilgi edinin; sorulara cevap verirken veya açıklamalarınızı yaparkenkullanacağınız argümanları önceden not ediniz. Doğru tepkiyi vermek içinherşeye hazırlıklı olun. Normalde teklif edilen maaş ve çalışma şartları hakkındabilgi edinin ve neler sormak istediğinize karar verin.

Consilier: Fiţi activ la interviu. Informaţi-vă dinainte despre firmă pentru a pune întrebăripunctuale; notaţi-vă argumentaţia pentru a o avea în minte în momentul în carerăspundeţi la întrebări sau când vă expuneţi motivaţiile. Fiţi pregătit pentru orice,pentru a reacţiona corect. Informaţi-vă dinainte despre salarii şi condiţiile demuncă propuse în mod obişnuit şi hotărâţi-vă ce doriţi să întrebaţi.

Yabancı: Teşekkür ederim. Çok yardımcı oldunuz.Cetăţean străin: Vă mulţumesc. Mi-aţi fost de mare ajutor.

Danışman: Rica ederim. Consilier: Cu plăcere.

8C33Yabancı: İşe alınma mülakatında kaçınılması gereken hatalar nelerdir? Cetăţean străin: Care sunt greşelile care trebuie evitate în cadrul interviului de angajare?

Danışman: Kaçınılması gereken birçok konu vardır. İlk önce, şirket hakkında hiçbir şeybilmeden mülakata gitmek. Sonra, son anda hazırlanmak ve ne giyeceğinizkonusunda acele karar vermek veya görüşeceğiniz şahsın ismini çeşitlievraklardan bakıp söylemek.

Consilier: Există mai multe lucruri care trebuie evitate. În primul rând, să mergeţi la interviufără să ştiţi nimic despre firmă. Apoi să vă pregătiţi în ultimul moment şi să căutaţifebril cum să vă îmbrăcaţi, diverse documente sau numele persoanei pe care oîntâlniţi.

Yabancı: Resmi olmayan bir kıyafet seçebilir miyim? Cetăţean străin: Pot să mă prezint într-o ţinută informală?

Tem

atik

Söz

lükl

er

56

Danışman: Bakımsız veya değişik veya kendinizi rahat hissetmediğiniz bir kıyafetle gitmekriskli olur.

Consilier: Aţi risca foarte mult dacă v-aţi prezenta într-o ţinută neîngrijită sau excentricăsau în care nu vă simţiţi în largul dumneavoastră.

Yabancı: Heyecanımı kontrol edemiyorum ve sinirli oluyorum. Cetăţean străin: Nu reuşesc să-mi stăpânesc emoţiile şi devin nervos.

Danışman: Agresif olmaktan, sorulan sorulara sinirlenmekten, mülakat bitmeden maaşkonusunda konuşmaktan ve karşınızdakine güvensiz intiba vermekten kaçının.

Consilier: Evitaţi să fiţi agresiv, să vă enerveze întrebările care vi se pun, să vorbiţi despresalariu înainte de finalul interviului şi să transmiteţi neîncredere interlocutorului.

8C34Yabancı: Soru sormam şart mı? Cetăţean străin: Trebuie neapărat să pun întrebări?

Danışman: Bunlar, işe alınma mülakatına katılan şahıslar tarafından sıkça yapılanhatarlardır: hiçbir soru sormazlar; net olmayan cevaplar veriyorlar veya kapalıifadeler kullanıyorlar; hayatlarını anlatıyorlar ve önceki işleri veya ailesorunları ile ilgili cevaplara çok uzun zaman ayırıyorlar.

Consilier: Acestea sunt greşeli frecvente pe care le fac persoanele care participă la uninterviu de angajare: nu pun nicio întrebare; dau răspunsuri neclare sau se exprimăîntr-un mod misterios; îşi povestesc viaţa şi răspund prea mult timp la întrebărilereferitoare la posturile anterioare sau la constrângerile familiale.

Yabancı: Başka nelerden kaçınmalıyım? Cetăţean străin: Ce altceva trebuie să evit?

Danışman: Diğer işverenler konusunda kötümser olmaktan (anlaşmazlıklarınızı,mutsuzluklarınızı ve sitemlerinizi anlatmayınız) veya onları eleştirmektenkaçınınız.

Consilier: Să fiţi negativist în ceea ce-i priveşte pe ceilalţi angajatori (nu evocaţi conflictele,nemulţumirile, reproşurile) sau să îi criticaţi.

Yabancı: Bir soruya cevap vermeyi red edebilir miyim? Cetăţean străin: Pot să refuz să răspund la o întrebare?

Danışman: Açıklama yapmadan bunu yapmayınConsilier: Nu faceţi asta fără să explicaţi motivul.

Yabancı: Mülakat sonunda ne yapmalıyım? Cetăţean străin: Ce trebuie să fac la finalul interviului?

Danışman: Mülakatın sonucunu öğrenmeden ayrılmayın (yeni bir görüşme, kararınaçıklanması için son tarih, vs.).

Consilier: La sfârşit asiguraţi-vă că nu plecaţi fără să fi aflat care este urmarea interviului(o altă întrevedere, dată-limită pentru decizie etc.).

Vocabular tematic

57

Yabancı: Teşekkür ederim. Cetăţean străin: Mulţumesc.

Danışman: Rica ederim. Consilier: Cu plăcere.

8C35Yabancı: Bir işe alınma mülakatına davet edildim ve beni neyin beklediğini pek bilemiyorum.

Nasıl sorular sorulabilir? Cetăţean străin: Am fost invitat să particip la un interviu de angajare şi nu prea ştiu la ce

să mă aştept. Ce tip de întrebări mi s-ar putea pune?

Danışman: İşverenler çok soru sorabilirler. İlk önce kendinizi anlatmanızı isteyebilirler.Sonra da verdikleri ilana neden cevap verdiğinizi sorabilirler.

Consilier: Angajatorii pot pune multe întrebări. În primul rând vă pot cere să vorbiţi despredumneavoastră. Apoi vă pot întreba de ce aţi răspuns anunţului lor.

Yabancı: Bazı sorular daha zor, değil mi? Cetăţean străin: Unele întrebări sunt mai dificile, nu-i aşa?

Danışman: Evet, o kadroya uygun olduğunuzu neden düşündüğünüzü sorabilirler, maaştaleplerinizi veya neden bahse konu şirkete kendinizi uygun düşündüğünüzüsorabilirler.

Consilier: Da, vă pot întreba de ce credeţi că aţi corespunde postului respectiv, care suntpretenţiile dumneavoastră salariale sau ce credeţi că puteţi aduce dumneavoastrăfirmei respective.

Yabancı: Son mülakatta benim de soru sormamı bekliyor gibi göründüler. Doğru mu?Cetăţean străin: La ultimul interviu mi s-a părut că se aşteptau ca şi eu să pun întrebări.

Este adevărat?

Danışman: Evet, bunu doğrudan sorabilirler ve ayrıca yaptıkları faaliyetler hakkında,şirketleri hakkında neler bildiğinizi ve son işyerinizden neden ayrıldığınızısorabilirler.

Consilier: Da, vă pot întreba direct asta, dar şi ce ştiţi despre activitatea lor, despre firmalor, precum şi de ce aţi plecat de la ultimul loc de muncă.

Yabancı: Başka nelerle ilgilenirler? Cetăţean străin: Ce altceva îi interesează?

Danışman: Kısa vadeli planlarınızı öğrenmek isteyebilirler ve bu planların şirketinhedefleriyle örtüşüp örtüşmediğini öğrenmek isteyebilirler. 5 yıl sonra hangikadroda çalışmak istediğinizi veya işte devamlılık yanlısı olup olmadığınızısorabilirler.

Consilier: Pot dori să ştie care sunt planurile dumneavoastră pe termen mediu şi dacă acestease suprapun cu obiectivele firmei. Vă pot întreba ce post v-ar plăcea să ocupaţipeste 5 ani sau dacă optaţi pentru continuitatea în muncă.

Tem

atik

Söz

lükl

er

58

8C36Yabancı: Hemen işe alacaklarını düşünüyor musunuz? Cetăţean străin: Credeţi că te angajează imediat?

Danışman: Genelde evet. Normalde, hemen müsait olup olmadığınızı sorarlar. Consilier: În general da. De obicei întreabă dacă sunteţi disponibil imediat.

Yabancı: Bir işveren başka neleri öğrenmek ister? Cetăţean străin: Ce alte lucruri vrea să afle un angajator?

Danışman: Mesleki geçmişinizi, çalışmadığınız dönemler olup olmadığını, motivasyonunuzuöğrenmek isteyebilirler ve dolayısıyla eğitiminizi, kişiliğinizin en çok hangitecrübeden etkilendiğinizi, aile durumunuzu, çocuk sahibi olup olmadığınızı veboş zamanlarınızı nasıl geçirdiğinizi sorabilirler.

Consilier: Doresc să afle istoricul dumneavoastră profesional, dacă aţi avut perioade deinactivitate şi dacă sunteţi motivat, aşa că pot să întrebe care este pregătireadumneavoastră, ce experienţă v-a marcat cel mai mult personalitatea, care este situaţiadumneavoastră familială, dacă aveţi copii dar şi cum vă petreceţi timpul liber.

Danışman: Son mülakatta, hangi zorlukları kontrol etmekte zorlandığımı neden sorduklarınıanlamadım.

Consilier: Nu am înţeles de ce la ultimul interviu m-au întrebat ce tip de dificultăţi îmi estegreu să controlez.

Danışman: Aslında zor durumlar karşısında nasıl tepki vermeniz gerektiğini bilipbilmediğinizi öğrenmek istiyorlar.

Consilier: De fapt vor să ştie dacă ştiţi cum reacţionaţi în faţa unor situaţii dificile.

Yabancı: Hiyerarşi hakkında ne düşündüğümü de sordular. Cetăţean străin: M-au întrebat şi ce cred despre ierarhie.

Danışman: Muhtemelen, aynı anda birkaç kişiden emir almanız durumunda ne yapacağınızıbilmek istediler.

Consilier: Probabil că au vrut să ştie cum aţi face faţă dacă aţi primi sarcini în acelaşi timpde la mai multe persoane.

Yabancı: Başka neler sorabilirler? Cetăţean străin: Ce altceva m-ar putea întreba?

Danışman: Son çalıştığınız yerde en çok neyi beğendiğiniz ve neyi beğenmediğiniz, sıkçasorulan bir sorudur.

Consilier: Ce v-a plăcut cel mai mult şi cel mai puţin la ultimul dumneavoastră post este oîntrebare frecventă.

Yabancı: Başka şirketlere de başvurduğumu söylemeli miyim? Cetățean strain: Ar trebui să le spun dacă am contactat şi alte firme?

Vocabular tematic

59

Danışman: Çalışmıyorsanız, başvurmuş olduğunuzu tahmin edeceklerdir. Yine de, şu andane işle meşgul olduğunuzu ve çalıştığınız son yerde neler yaptığınızı sorabilirler.

Consilier: Dacă nu lucraţi, vor presupune că aţi făcut deja asta. Oricum pot întreba care esteactivitatea dumneavoastră în momentul de faţă şi ce aţi făcut la ultimul loc demuncă?

Yabancı: Neden özel (şahsi) sorular soruyorlar?Cetăţean străin: De ce pun întrebări personale?

Danışman: Kendinizi nasıl gördüğünüz, en büyük kusurunuzun ve en önemli özelliğinizinhangileri olduğunu, kariyerinizde en çok ne ile gurur duyduğunuz, özel sorulardeğildir. İşveren, değerlendirme ve işleri sonuçlandırma kabiliyetinizi anlamayaçalışıyor. Cevap verdiğinizde, kendinizi olumlu şekilde göstermeye, zaafiyetolarak görülebilecek şeyleri nitelik olarak göstermeye bir fırsattır.

Consilier: Întrebările de tipul cum vă apreciaţi, care este cel mai mare defect aldumneavoastră şi cea mai mare calitate, de ce sunteţi cel mai mândru în carieradumneavoastră nu sunt întrebări personale. Angajatorul de fapt încearcă să aflecare este capacitatea dumneavoastră de analiză şi de a duce sarcinile la bun sfârşit.Aveţi prilejul, când răspundeţi, să vă puneţi într-o lumină favorabilă,transformând ceea ce poate părea o slăbiciune într-o calitate.

Yabancı: Ne dediğinizi anlamıyorumCetăţean străin: Nu înţeleg ce vreţi să spuneţi.

Danışman: Üzerinden geçebildiğiniz bir zaafiyeti seçerek, onunla nasıl başettiğinizianlatabilirsiniz; örneğin, işleri yavaş yaptığınızı ancak yaptığınız işin kalitesikonusunda hiçbir eleştiri almadığınızı söyleyebilirsiniz.

Consilier: Puteţi alege o slăbiciune şi explica cum aţi depăşit-o sau aţi putea spune, deexemplu, că faceţi lucrurile mai încet dar nu aţi primit nicio reclamaţie cu privirela calitatea lucrărilor.

Yabancı: Şimdi daha ümitliyim ve mülakatın iyi geçeceğine inanıyorum. Cetăţean străin: Acum sunt mult mai încrezător că interviul o să meargă bine.

Danışman: Sevindim. O işe alınma konusunda iyi haberlerle döneceğinizi ümit ediyorum.Consilier: Mă bucur. Sper să reveniţi cu veşti bune despre angajarea dumneavoastră în acest

post.

Yabancı: Teşekkür ederim. Cetăţean străin: Mulţumesc.

Danışman: Bize başvurduğunuz için sevindim. Consilier: Mă bucur că aţi apelat la noi.

Tem

atik

Söz

lükl

er

60

D. Günlük yaşamViaţa de zi cu zi

Yazarlar/Autori:Adriana Lungu, CorinaDiacovschi

ADRA

I.Terimler/Sözlük - Termeni/Dicţionar

Abonelik D1 Abonament 8D1Hızlı tren Accelerat Çatı Acoperişİdareci/İşletmeci AdministratorHava limanı AeroportErteleme Amânare Daire Apartament Su ApăSu sayacı Apometru Bakkal Aprozar

Otobüs D2 Autocar 8D2Otogar AutogarăBanyo BaieBalkon BalconBanka BancăATM BancomatBilet Bilet Mutfak BucătărieBilgisayar CalculatorOda Cameră

Kanalizasyon D3 Canalizare 8D3Kart CartelăEv CasăKategori Categorie Kira Chirie Trende bilet kondüktörü Conductor Sözleşme ContractBölünmüş DecomandatBoyut/ebat DimensiuneMesafe Distanţă

Kat D4 Etaj 8D4Sınav ExamenFatura Factură Pencere Fereastră

Vocabular tematic

61

Vakıf Fundaţie Tedarikçi FurnizorÇit GardStüdyo dairesi GarsonierăGazlar GazeHipermarket Hipermarket

İnternet D5 Internet 8D5Yükseklik Înălţime Isınma ÎncălzireTamamlamak ÎncheiaGayrimenkul kaydı ÎntabulareGecikme Întârziere Eğitim ÎnvățământKilogram KilogramKilometre KilometruKiralayan Locator

Genişlik D6 Lăţime 8D6Litre LitruKiracı LocatarKonut LocuinţăLogy/daha büyük balkon LogieUzunluk LungimeMağaza MagazinMetro Metrou Metre MetruMinibüs Microbuz

Noter D7 Notar 8D7Ekmek PâineZemin katı ParterBalıkçı Pescărie Pazar Piaţă Kapı PoartăMülk sahibi ProprietarHızlı Rapid Repartitör/dağıtım çihazı Repartitor Restoran Restaurant

Rezervasyon/yer ayırtmak D8 Rezervare 8D8Feshetmek ReziliaGüzergah RutăBayram Sărbătoareİmzalamak Semna Durak Staţie Yüzey Suprafaţă

Tem

atik

Söz

lükl

er

62

Tavan TavanTelefon TelefonTelevizyon Televiziune

Televizyon cihazı D9 Televizor 8D9Arazi TerenIsıtma Termoficare Tramvay Tramvai Nakliye Transport Tren Tren Troleybuz TroleibuzDaire kapısı UşăKamu hizmetleri Utilităţi Tatil Vacanţă

Satış D10 Vânzare 8D10Komşu VecinSınır VecinătateAraç VehiculVilla VilăSürat VitezăBölge Zonă

III. İfadeler / Expresii

Seyahat etmekKalınan yere dair belge D11 A călători 8D11Kiracıyı tahliye etmek A evacua un chiriaşTren/uçak bileti veya otel odası rezervasyonu yapmak A rezerva un bilet de tren/ avion/

cameră la hotelBir rezervasyonu iptal etmek. A anula/ contramanda o rezervareMülkiyet belgesi Act de deţinere al spaţiuluiVergi Dairesi Administraţia financiarăEmlak Ajansı Agenţie imobiliarăEmlak ilanı Anunţ imobiliar

Satış öncesi sözleşme D12 Antecontract de vânzare cumpărare 8D12Konut sahiplerinin derneği Asociaţie de locatariMesleki belge Atestatul profesionalPsikolojik görüş Aviz psihologicDaire ısıtma santrali Centrală termică de apartamentDöviz bürosu Casă de schimbTapu Sicili Cartea FunciarăYüklenebilir kart Cartelă reîncărcabilă

Tescil Belgesi D13 Certificatul de înmatriculare 8D13Sabıka kaydı Certificatul de cazier judiciar

Vocabular tematic

63

Kira artışı Creşterea chiriilorRomen Tren Yolları -Yolcular CFR CălătoriBirlikte yaşamayi imkansız hale getiren Comportament care face imposibilăveya evi normal kullanımına engel olan davranış convieţuirea sau împiedică folosirea

normală a locuinţeiYerli tüketici Consumator casnicSoğuk/sıcak su sayacı Contor apă rece / caldă

Tedarik sözleşmesi D14 Contract de furnizare 8D14Kira sözleşmesi Contract de închiriereAlım satım sözleşmesi Contract de vânzare – cumpărareDöviz kuru Curs valutarEvin müştemilatları Dependinţele locuinţeiKimlik belgesi Document de identitateKadastro belgeleri Documentaţie cadastralăTapu Sicil Örneği Extras de carte funciară

Elektrik enerjisi D15 Energie electrică 8D15Isı enerjisi Energie termicăRegülasyon faturası Factură de regularizareSürücü ehliyeti için gereken tahsil formu Fişă de şcolarizare necesară la

obţinerea permisului de conducereEvin amacına uygun kullanmak Folosirea locuinţei potrivit destinaţieiMücbir sebep Forţă majorăDoğal gaz tedariği Furnizarea gazelor naturaleEnerji/Su tedariği ve kanalizasyon Furnizor energie/ apă şi canalizare

Kesin Mahkeme Kararı D16 Hotărâre judecătorească 8D16rămasă definitivă

Gelir vergisi Impozit pe venitŞehir aydınlatması Iluminat publicEmniyet İl Müffetişliği Inspectoratul Judeţean de PoliţieBağlantı tesisi Instalaţie de racordareSoysal konut Locuinţă socialăDüşük gelirli kişiler için konut Locuinţă pentru persoane cu venituri miciMetre kare Metru pătrat

Ön bildirim D17 Notificare prealabilă 8D17Sürücü ehliyeti Permis de conducereAidat ödemesi Plata întreţineriiHalka çalışma programı Program de lucru cu publiculTeorik/pratik sınav Probă teoretică / practicăDöviz kuru Rată de schimb valutarHalka açık yollarda trafik kuralları Regimul circulaţiei pe drumurile publiceKira/telefon/elektrik borcu Restanţe la plata chiriei/ telefonului/

energiei electrice

Tem

atik

Söz

lükl

er

64

Yasal bayram günleri D18 Sărbători legale 8D18Tahliye celbi Somaţie de evacuareSürücü okulu Şcoală de şoferiKullanılabilir alan Suprafaţă utilăSınav ücreti Taxă de examinareNoter ücreti Taxă notarială Radyo tv ücreti Taxă radio tvPul vergisi Taxă de timbru

Kablolu tv D19 Televiziune prin cablu 8D19Cep telefonu Telefon mobilİhbar süresi Termen de preavizİç nakliye Transport internUluslararası nakliye Transport internaţionalİş ve iller arası nakliye Transport intrajudeţean/ interjudeţeanIsıtma santralinin teknik peryodik kontrolü Verificare tehnică periodică a

centralei termiceGeçici oturum vizesi Viză de flotant

III. Tanımlar14/ Definiţii

8D20Konut sahipleri derneği - bir binadaki konut sahiplerinin çoğunun özerk ve kâr amacıgütmeyen ortaklık (kondominyum )Asociaţie de locatari - formă de asociere autonomă şi nonprofit a majorităţii proprietarilordintr-o clădire (condominium).

Sabıka kaydı - adli organları tarafından verilen bir kişi ile ilgili tüm mahkumiyet kararlarınıgösteren belge.Certificatul de cazier judiciar - fişă de evidenţă în care organele judiciare consemneazătoate condamnările penale ale unei persoane.

Kamu hizmetleri ile ilgili giderler - aidat, telefon, kablo, gaz, elektrik giderleriCheltuielile cu utilităţile - cheltuielile de întreţinere, telefon, cablu, gaze, electricitate.

Kira sözleşmesi – chirie kiralayan olarak adı geçen bir kişinin kiracı olarak adı geçen diğerbir kişiye, kira olarak adlandırılan bir miktar para karşılığında, geçici olarak bir evintamamını kullanımına vermeyi taahhüt etmesi.Contract de închiriere – un contract prin care o persoană, numită locator, se obligă săasigure unei alte persoane, numită chiriaş (sau locatar), folosinţă temporară, totală sau parţială,a unei locuinţe, în schimbul unei sume de bani numită chirie.

Yerel tüketici - kendi ev tüketimi için doğal gaz, elektrik enerjisi alan tüketici.Consumator casnic - consumatorul care achiziţionează gaze naturale, energie electrică pentru

14 Terimlerin tanımı kaynakçada belirtilen Romen mevzuatına uygun olarak yapılmıştır.Definirea termenilor a fost realizată în conformitate cu legislaţia română menţionată în bibliografie.

Vocabular tematic

65

consumul casnic propriu.

8D21Kondominyum - bir bina veya binalar grubunu satın alarak bir kişinin birim sahibi olması.Ortak alanlar birimleri tek tek alanların tümünün mülkiyetidir.Condominium - clădire sau grup de clădiri din care, prin cumpărare, o persoană poate devenipropietarul unei unităţi. Spaţiile comune devin proprietatea tuturor celor care au achiziţionatunităţi individuale.

Regülasyon faturası - tahmin edilen miktarlar ile sayacı okuduktan sonra üç aylıkfaturalarda belirtilen miktar arasında ödeme farkı veya duruma göre avans ödemesi fark.Tüketicilerin tüketim kategorilerine yeniden dahil edilmesi demektir.Factură de regularizare - diferenţele de consum dintre cantităţile estimate şi cele realizatesunt evidenţiate în factura trimestrială de citire, fie ca diferenţă de plată, fie ca plată în avans,după caz. Reprezintă reîncadrarea consumatorilor în categorii de consum.

Sürücü ehliyeti için gereken tahsil formu - adayın medeni durum bilgilerini, talep edilensınav konusu olan kategori veya alt kategori için gerçekleştirilen teorik ve pratik eğitim şeklidaktilo ile doldurulacak ve aday tarafından imzalanacaktır, üzerine, bunun için uygunbelirlenen yere renkli fotoğraf konulacaktırFişă de şcolarizare necesară la obţinerea permisului de conducere – fişă care cuprindedatele de stare civilă ale candidatului, forma de pregătire teoretică şi practică realizată deunităţile autorizate pentru categoriile sau subcategoriile pentru care se solicită examinarea,completată prin dactilografiere şi semnată de candidat, pe care se aplică o fotografie color aacestuia în spaţiul special destinat.

Alım satım sözleşmesinin onaylı şekli –yasal olarak yetkili bir memur huzurunda, yasalarıngerektirdiği ciddiyete uygun imzalanan belge. Sözleşme bir noter, avukat veya mahkemehuzurunda imzalanacaktır.Formă autentică a contractului de vânzare cumpărare – contract încheiat cu respectareasolemnităţilor cerute de lege, de un funcţionar ce are dreptul de a funcţiona în locul unde s-a făcut actul. Contractul trebuie încheiat în faţa unui notar, avocat sau instanţe judecătoreşti.

8D22Sürücü ehliyeti - Bir kişiye halka açık yollarda motorlu araç veya tramvay kullanabilmesiiçin verilen resmi ruhsat. Sürücü ehliyeti talep eden kişinin ikamet ettiği (yabancılar içinoturumu olduğu) bölgeye ait İl Emniyet Müffetişliği veya Bükreş Emniyet Genel Müdürlüğüveya Emniyet Genel Müffetişliği tarafından verilmektedir. Çeşitli araç sınıfları için veriliyor,bu yüzden aşağıdaki ehliyet sınıfları vardır:Permis conducere - autorizaţie oficială scrisă în virtutea căreia posesorul acesteia poatebeneficia de dreptul de a conduce un autovehicul sau tramvai pe drumurile publice. Permisulde conducere se eliberează de către Inspectoratul de Poliţie Judeţean sau de Direcţia Generalăde Poliţie a Municipiului Bucureşti în raza căreia solicitantul îşi are domiciliul (sau reședințaîn cazul cetăţenilor străini), precum şi de către Inspectoratul General al Poliţiei. Se elibereazăpentru diferite categoriiM de vehicule; astfel există:

• A SINIFI- eklentili veya eklentisiz 50 cmc üzerinde motor silindiri veya 50 km/saatsürat için üretilen iki tekerlekli araç (motorsiklet) veya motorun silindre kapasitesi

Tem

atik

Söz

lükl

er

66

50 cmc den büyük ve izin verilen maksimum ağırlık 400 kg dan küçük üç tekerlekliaraç (üç tekerlekli bisiklet).CATEGORIA A - autovehiculul cu două roţi (motocicleta) cu sau fără ataş având capacitatea cilindrică a motorului peste 50 cmc sau viteza prin construcţie maimare de 50 km/h; autovehiculul cu trei roţi (triciclu) având capacitatea cilindrică a motorului mai mare de 50 cmc sau viteza prin construcţie mai mare de 50 km/h, precum şi masa totală maximă autorizată mai mică de 400 kg; • B SINIFI - maksimum ağırlığı 3.500 kg aşmayan ve sürücü hariç koltuk sayısı 8den fazla olmayan araç CATEGORIA B - autovehiculul a cărui masă totală maximă autorizată nu depăşeşte3.500 kg şi al cărui număr de locuri pe scaune, în afara locului conducătorului, nu estemai mare de 8; • B+E SINIFI - B sınıftan çekici araç ve römorkdan oluşan araç kombinasyonu; eğerkombinasyon tümü B sınıftan değilse CATEGORIA B+E - ansamblul de vehicule constând dintr-un vehicul trăgător dincategoria B şi o remorcă, dacă ansamblul respectiv nu se încadrează în categoria B; • C SINIFI - toplam maksimum ağırlığı 3.500 kg olan D sınıftakiler haricinde bulunanaraçlar CATEGORIA C - autovehicule, altele decât cele din categoria D, a căror masă totalămaximă autorizată este mai mare de 3.500 kg;• C+E SINIFI - C sınıf çekici araç ve bir römorkdan oluşan, toplam ağırlığımaksimum 750 kg olan araç kombinasyonuCATEGORIA C+E - ansamblul de vehicule constând dintr-un vehicul trăgător dincategoria C şi o remorcă, a cărei masă totală maximă autorizată este mai mare de 750 kg;• D SINIFI- sürücü hariç 8 den fazla koltuğu olan kişi nakliyesi için kullanılan araçlarCATEGORIA D - autovehiculele destinate transportului de persoane având mai multde 8 locuri pe scaune, în afara locului conducătorului; • D+E SINIFI - D sınıf çekici araç ve toplam ağırlığı maksimum 750 kg olan birrömorkdan oluşan araç kombinasyonu; Römork kişi nakliyesi için olmamalı CATEGORIA D+E - ansamblul de vehicule constând dintr-un vehicul trăgător dincategoria D şi o remorcă a cărei masă totală maximă autorizată este mai mare de 750kg. Remorca nu trebuie să fie destinată transportului de persoane. • Tr SINIFI – traktör ve kendinden hareketli iş araçları CATEGORIA Tr - tractoareşi maşini autopropulsate pentru lucrări; • Tb SINIFI – troleybuz;CATEGORIA Tb - troleibuze; • Tv SINIFI - tramvay CATEGORIA Tv - tramvaie.

8D23Kullanılabilir alan - duvarların kalınlığı hariç, oda yüzeylerinin toplamıdır. Dahil olanlar:salon, yatak odaları, banyolar, tuvaletler, duş, mutfak, depolama alanları ve ev içindekiyürüme alanları. Dahil olmayanlar: sundurma veya balkonlar, eşik, kapı boşlukları, birmetre’ye kadar açılışı olan geçiş boşlukları, radyatör nişleri.Suprafaţă utilă - este suma tuturor suprafeţelor încăperilor, fără a lua în consideraregrosimea pereţilor. Cuprinde: camera de zi, dormitoare, băi, toalete, duş, bucătărie, spaţii dedepozitare şi de circulaţie din interiorul locuinţei. Nu se includ: suprafaţa logiilor şi a

Vocabular tematic

67

balcoanelor, pragurile, golurilor de uşi, ale trecerilor cu deschideri până la un metru, nişelede radiatoare.

Kara yol nakliyesi - mal veya kişi nakliyatı için kullanılan araçlarla gerçekleştirilen hernakliye operasyonu (araç, yolun bir kısmı için, diğer bir araç ile nakliye edilenler dahil)Transport rutier - orice operaţiune de transport care se realizează cu vehicule rutiere pentrudeplasarea mărfurilor sau a persoanelor chiar dacă vehiculul rutier este, pe o anumită porţiunea drumului, transportat la rândul său pe/de un alt mijloc de transport.

IV. Diyaloglar / Dialoguri

Konut kiralanması veya satın alınmasıÎnchirierea sau cumpărarea unei locuinţe 8D24

Yabancı vatandaş: İyi günler. Bir ev bulmam için bana yardımcı olabilir misiniz?Cetăţeanul străin: Bună ziua. Mă puteţi ajuta să îmi găsesc o locuinţă?

Emlakçı: Iyi günler. Elbette yardımcı olurum. Başlangıç olarak bütçeniz ve nasıl bir evaradığınızı söylemenizi rica ediyorum. Mobilyalı, tam veya kısmen donatımlı vemobilyasız evlerimiz var. Siz hangisinden istiyorsunuz?

Agentul imobiliar: Bună ziua. Bineînţeles că vă pot ajuta. Pentru început vă rog să îmispuneţi care este bugetul dumneavoastră şi ce fel de locuinţă căutaţi?Avem locuinţe mobilate şi utilate total sau parţial şi locuinţe nemobilate.Dumneavoastră de care doriţi?

Yabancı vatandaş: Emin değilim. 2 veya 3 oda, mobilya ve donatımlı daire isterim fakat buiki çeşit daire için başta giderlerini öğrenmek isterim.

Cetăţeanul străin: Nu sunt foarte sigur. Aş dori un apartament cu 2 sau 3 camere mobilateşi utilate, dar mai întâi aş dori să ştiu ce cheltuieli presupun aceste douătipuri de apartament.

Emlakçı: Bir evi kiraladığınızda düşünmeniz gereken giderler şunlardır: kira, konutsahiplerinin merkezine (yöneticiye) ödenilen aylık aidat, artı elektrik, kablo,İnternet, telefon vs giderleri. Kira fiyatı evin donatımları, bulunduğu bölge vekatına göre değişmektedir.

Agentul imobiliar: Atunci când vorbim de costurile închirierii unei locuinţe trebuie să aveţiîn vedere următoarele cheltuieli: chiria, cheltuielile de întreţinere lunară,care se plătesc la casieria asociaţiei de proprietari, plus cheltuielile cuenergia electrică, televiziune prin cablu, Internet, telefon şi altele. Preţulchiriei variază în funcţie de dotările de care dispune locuinţa, zona încare se află amplasată aceasta, precum şi etajul.

Daire için aidat giderleriCheltuielile de întreţinere pentru un apartament 8D25

Yabancı vatandaş: Aidat giderleri nedir?

Tem

atik

Söz

lükl

er

68

Cetăţeanul străin: Care sunt cheltuielile de întreţinere?

Emlakçı: Aidat giderleri sıcak ve soğuk su, ısıtma, gaz, kanalizasyon, temizlikçi kadın,merdiven ışıklandırması, çöp vs.

Agentul imobiliar: Cheltuielile de întreţinere sunt cheltuielile cu apa caldă şi apa rece,încălzirea, gazele, canalizarea, femeia de serviciu, iluminatul scării,gunoiul etc.

Yabancı vatandaş: Tüm bunlar ev sahipleri derneğine mi ödeniyor?Cetăţeanul străin: Toate acestea se plătesc la asociaţia de locatari?

Emlakçı: Bulunduğunuz ev ve kolaylıklarına bağlıdır. Örneğin dairenizin ısıtma santralivarsa, gazı ayrı ödersiniz, ısıtma ve sıcak suyu ödemezsiniz.

Agentul imobiliar: Depinde de localitatea în care vă aflaţi şi de facilităţile locuinţei. Deexemplu, dacă aceasta are centrală termică, veţi plăti gazul separat şi nuveţi plăti căldura şi apa caldă.

Yabancı vatandaş: Bir kira sözleşmesi için ilk aşamada ödemem gereken nedir?Cetăţeanul străin: În prima fază ce anume ar trebui să plătesc la încheierea unui contract

de închiriere?

Emlakçı: Sözleşme imzaladığınızda ev sahibinin isteğine göre 2-3 aylık kirayi avans ve biraylık kira kadar teminat yatırmanız gerekiyor.

Agentul imobiliar: La momentul semnării contractului trebuie să dispuneţi de suma de banidestinată plăţii chiriei în avans pentru 2-3 luni, în funcţie de dorinţaproprietarului, precum şi de o garanţie egală cu contravaloarea uneichirii lunare.

Yabancı vatandaş: Teminatı ne için ödeyeceğim?Cetăţeanul străin: Pentru ce trebuie să plătesc această garanţie?

Emlakçı: Sözleşme bitiminde, aidat borcu veya binaya zarar getirilmediği takdirde, teminatsize iade edilecektir.

Agentul imobiliar: Garanţia vă va fi returnată la momentul încetării contractului deînchiriere dacă nu există alte motive de reţinere a acesteia, cum ar fineplata cheltuielilor de întreţinere sau daune aduse imobilului.

Yabancı vatandaş: Kışın bir aylık gider nelerdir? Cetăţeanul străin: Care sunt cheltuielile la întreţinere într-o lună de iarnă?

Emlakçı: Kışın aidat giderleri birçok kritere göre değişmektedir. Dairenin ısıtma açısındarahabilitasyonu yapıldıysa, yani dışı yalıtımlı ve termopan pencereleri varsa, aidatgiderleri düşüktür.

Agentul imobiliar: Iarna cheltuielile la întreţinere variază în funcţie de mai multe criterii.Dacă apartamentul este reabilitat din punct de vedere termic, adică esteizolat la exterior şi are geamuri tip termopan, atunci costul întreţineriieste scăzut.

Vocabular tematic

69

Bir dairesin satın alınmasıCumpărarea unui apartament 8D26

Yabancı vatandaş: Bina sigortalı mıdır ? Ne tür riskler için sigortalanmıştır?Cetăţeanul străin: Imobilul are asigurare? Pentru care riscuri a fost asigurat?

Emlakçı: Evlerin sigortası ile ilgili diyebileceğimiz şey şudur, geçen yıldan itibaren tümbinalar mecburi sigortalanıyor. Bu yüzden kiraya verilen tüm evler sigortalıdır.

Agentul imobiliar: În ceea ce priveşte asigurarea locuinţelor, vă putem spune că de anultrecut toate imobilele trebuie asigurate în mod obligatoriu. De aceeamajoritatea apartamentelor disponibile pentru închiriere sunt asigurate.

Yabancı vatandaş: Romanya’da ilk defa bulunuyorum. Romanya’da bir ev satın alabilirmiyim?

Cetăţeanul străin: Mă aflu pentru prima oară în România. Îmi puteţi spune dacă am dreptulsă cumpăr o locuinţă situată pe teritoriul României.

Emlakçı: Evet. Tabi ki Romanya’da ev satın alabilirsiniz.Agentul imobiliar: Da, bineînţeles că aveţi posibilitatea de a achiziționa o locuinţa situată

pe teritoriul statului nostru.

Yabancı vatandaş: Bu durumda bir daireyi satın alabilmem için ne gibi girişimlerdebulunmam gerekiyor?

Cetăţeanul străin: În acest caz îmi puteţi spune care sunt demersurile pe care trebuie să lefac pentru achiziționarea unui apartament?

Emlakçı: İstediğiniz daire konusunda karar verdiğiniz ve ev sahibi ile pazarlık ettikten sonrabir ön sözleşe imzalayip alım satım sözleşme imza tarihini ve daire fiyatınıbelirtmeniz gerekiyor.

Agentul imobiliar: Primul pas pe care trebuie să-l faceţi după ce v-aţi hotărât asupraapartamentului dorit şi a-ţi negociat preţul cu proprietarul este săîncheiaţi cu acesta un antecontract, în care să precizaţi data semnăriicontractului de vânzare cumpărare propriu zis şi contravaloareatranzacţiei.

Yabancı vatandaş: Temsil ettiğiniz emlak ajansı bu evrakları yapar mı?Cetăţeanul străin: Aceste acte se fac de către agenţia pe care o reprezentaţi ?

Emlakçı: Geçerli olması için hem ön sözleşme hem de alım satım sözleşmesinin aslı noterhuzurunda imzalanması gerekiyor.

Agentul imobiliar: Atât antecontractul, cât şi contractul de vânzare cumpărare trebuieîncheiate în formă autentică pentru a fi valabile, adică în faţa unui notar.

Yabancı vatandaş: Bu durumda ibraz edilmesi gereken belgeler nelerdir?Cetăţeanul străin: Şi ce acte trebuie prezentate în acest caz?

Emlakçı: Noter huzurunda geldiğinde, satıcının getirmesi gereken belgeler şöyle : dairenin

Tem

atik

Söz

lükl

er

70

bulunduğu şehrin bağlı olduğu belediye veya Yerel Vergi Dairesinden Vergi Belgesi,mülkiyet evrakları, tapu sicil örneği, tapu sicil tescili, dairenin ipotekli vsolmadığın gösteren belge, daire ile ilgili aidat borçları olmadığını gösterenyöneticiden belge, kadastro dosyası, kimlik belgeleri.

Agentul imobiliar: În faţa notarului vânzătorul trebuie să prezinte: actele de proprietate,Certificatul fiscal de la Directia Taxe şi Impozite Locale sau de laprimăria localităţii unde se află apartamentul, certificatul de sarcini –extrasul de carte funciară, încheierea de carte funciară, adeverinţa de laAsociaţia de proprietari din care să reiasă că apartamentul nu are datoriila cotele de întreţinere, dosarul cadastral, acte de identitate.

Yabancı vatandaş: Tüm daireler kamu hizmetlerine bağlı mıdır?Cetăţeanul străin: Toate locuinţele sunt racordate la utilităţi?

Emlakçı: Bu birçok faktöre bağlıdır. Eğer bina yeni inşa edildiyse veya ev sahipleri binadakalmıyorlarsa, kamu hizmetlerine (gaz, elektrik, telefon vs) bağlanmak içinkendiniz girişimlerde bulunmanız gerekiyor. Binada satış tarihine kadar kalanolduysa, tek yapmanız gereken şey kamu hizmetlerinin tedarik sözleşmesi sahibininadını değiştirmeniz için dairenin alım sarış sözleşmesini ibraz etmeniz lazım.

Agentul imobiliar: Depinde de mai mulţi factori. Dacă locuinţa este nou construită sau dacăproprietarii nu stau în imobil, atunci va trebui să faceţi dumneavoastrădemersurile de conectare la utilităţi (gaze, curent electric, telefon etc.).Dacă imobilul a fost locuit până la data vânzării sale atunci tot ceea cetrebuie să faceţi dumneavoastră este să mergeţi cu actul de vânzarecumpărare a apartamentului şi să schimbaţi titularul contractului defurnizare a utilităților.

Kamu hizmetler ile ilgili bilgilerInformaţii privind utilităţile 8D27

Yabancı vatandaş: İyi günler. Elektrik tedarik sözleşmesini nasıl imzalayabileceğimi söylermisiniz?

Cetăţeanul străin: Bună ziua. Vă rog, îmi puteţi spune cum pot încheia un contract defurnizare a energiei electrice ?

Memur: Yerel tüketici iseniz, tedarikçinin merkezine aşağıdaki belgeleri ibraz etmenizgerekiyor:

• Kimlik belgesi (aslı ve örneği olarak )• Mülkiyet belgesi veya herhangi bir belge (aslı ve örneği olarak); • Sözleşme dilekçesi (tedarikçi tarafından veriliyor) tüketicinin tarie tipi ile ilgiliopsiyonunu da içeren form;• Bağlanmak için teknik onay

Funcționarul: În cazul în care sunteţi consumator casnic, trebuie să mergeți la sediulfurnizorului cu următoarele acte:

• Act de identitate ( în original şi în copie);• Actul de proprietate sau alt document similar ( în original şi în copie);

Vocabular tematic

71

• Cerere de încheiere a contractului (formular pus la dispoziţie de către furnizor) careconţine şi opţiunea consumatorului privind tipul de tarif;• Aviz tehnic de racordare.

Yabancı vatandaş: Tüketilen elektrik için fatura nasıl düzenlenir?Cetăţeanul străin: Cum se face facturarea consumului de energie electrică?

Memur: Elektrik enerjinin faturası sayacın gösterdiği tüketime dayanarak veya tüketimtahminine gore aylık düzenlenir.

Funcționarul: Facturarea energiei electrice se realizează lunar, în baza consumuluiînregistrat de aparatul de măsurare sau printr-o estimare a acestui consum.

Faturaların ödenmesiPlata facturilor 8D28

Yabancı vatandaş: Faturalar nereye ödenir?Cetăţeanul străin: Unde se pot plăti facturile?

Memur: Faturaların ödenmesi için birçok yöntem kullanılır: nakit ödeme, PayPoint veyaPayZone veya Westago simgelerini bulunduran mağazalarda veya Romen Postaşubelerinde veya bankalarda. Elektrik faturasının PayPoint veya PayZone veyaWestago simgelerini bulunduran mağazalarda ödemek için müşteri iki simgedenbirini bulunduran mağazalara bar kodlu faturayı ibraz edip ödemeyi nakit yapar.

Funcționarul: Pentru plata facturilor aveți la dispoziţie mai multe mijloace: plata la caserie,la magazinele care afişează sigla PayPoint sau PayZone sau Westaco, laoficiile poştale ale Poştei Române şi la bănci. Pentru a achita factura deenergie electrică prin intermediul magazinelor care afişează sigla PayPoint,PayZone sau Westaco, clientul prezintă factura cu cod de bare la oricare dincomercianţii care afişează una din cele doua sigle şi o achită cu numerar.

Yabancı vatandaş: Faturanın ne zaman ödeneceğini nereden öğrenebilirim?Cetăţeanul străin: De unde aflu până când trebuie plătită o factură?

Memur: Düzenlenen tüm faturaların üzerinde son ödeme tarihi veya ödeme süresi yazılıdır. Funcționarul: Pe toate facturile emise apare termenul până la care trebuie efectuată plata

sau perioada pe care o aveţi la dispoziţie pentru plată.

Yabancı vatandaş: Ne kadar ödeme süresi tanınıyor ?Cetăţeanul străin: Cam cât timp am la dispoziţie ?

Memur: Genelde fatura düzenleme tarihinden itibaren iki haftadır.Funcţionarul: De obicei este de două săptămâni de la data emiterii facturii.

Yabancı vatandaş: Elektrik faturamı zamanında ödemediğim durumda ne olur?Cetăţeanul străin: Şi ce se întâmplă dacă nu am achitat factura de energie electrică în

perioada de scadenţă?

Tem

atik

Söz

lükl

er

72

Memur: Faturasını son ödeme tarihinden 30 gün içinde ödemeyenlere ceza uygulanır. Sonödeme tarihinden 45 gün içinde faturayı ödemeyenlerin elektriği kesilir?

Funcționarul: Neachitarea facturilor în termen de 30 de zile de la data scadenţei conduce laaplicarea de penalităţi începând din prima zi după scadenţă. Neachitareafacturilor în termen de 45 de zile de la data scadenţei are ca urmareîntreruperea furnizării energiei electrice.

Gaz şebekesine bağlanmaRacordarea la reţeaua de gaze 8D29

Yabancı vatandaş: İyi günler. Gaz şebekesine bağlanmam için hangi girişimlerde bulunmamgerektiğini söylemenizi rica ediyorum.

Cetăţeanul străin: Bună ziua? Vă rog să mă informaţi care sunt demersurile pe care trebuiesă le întreprind pentru a mă racorda la reţeaua de gaz.

Memur: Iyi günler. Başta evin sahibi veya kiracısı mı, dairenin gaz şebekesine öncebağlandığı veya bağlanmadığını söylemenizi rica ediyorum.

Funcționarul: Bună ziua. Mai întâi trebuie să îmi spuneţi dacă sunteţi proprietar sau chiriaşşi dacă imobilul a mai fost racordat la reţeaua de gaz.

Yabancı vatandaş: Daireyi yeni aldım ve yeni inşa edildi.Cetăţeanul străin: Tocmai am cumpărat apartamentul şi este nou construit.

Memur: O zaman Gaz Kullanım onay dilekçesini doldurmanız lazım. Dilekçeye nüfüskimliği örneği, mülkiyet belgesi örneği, İl Kadastro ve Emlak Reklam Dairesitarafından onaylanan vaziyet planı eklenecektir. Kiracılar için kira sözleşmesiörneği ve ev sahibinin yazılı onayı da gerekiyor.

Funcționarul: Atunci pentru început trebuie să completaţi o Cerere de acord de acces, careva fi însoţită de o copie a actului de identitate, o copie a actului de proprietate,plan de situaţie vizat de Oficiul Judeţean de Cadastru şi PublicitateImobiliară. Pentru chiriaşi este necesară o copie a contractului de închiriereşi de acordul proprietarului.

Yabancı vatandaş: Gaz Kullanım onayını aldıktan sonra ne olacak ?Cetăţeanul străin: Şi după obţinerea Acordului de acces, ce se întâmplă?

Memur: Gaz Kullanım onayını aldıktan sonra dağıtım sistemine bağlanma sözleşmesiimzalanır. Bağlanma sözleşmesi imzalandıktan sonra bağlanma tarifesine uygunfatura düzenlenir, müşteri tarafından firma kasasına veya banka vasıtasıyla ödenir.Enerji Alanında Ulusal Düzenleme Otoritesinin onayladığı firmalar yardımı ilekullanım tesisat projesi gerçekleşir. Firma sizin için gereken dökümantasyonudüzenler, projeyi onaylar, kullanım tesisatının teslim alınması ve çalışıtırlmasınıtalep eder. Son aşama Tedarik sözleşmesini imzalamak, sayacın montajı ve tesisatınçalıştırılmasıdır.

Funcționarul: În momentul obţinerii Acordului de acces se va încheia şi Contractul deracordare la sistemul de distribuţie. După semnarea Contractului de racordarese va emite factura aferentă tarifului de racordare, care urmează să fie achitată

Vocabular tematic

73

de către client, aceasta putându-se plăti la casieriile firmei sau la bancă. Cuajutorul firmelor agreate de Autoritatea Naţională de Reglementare înDomeniul Energiei se realizează proiectul pentru instalaţia de utilizare. Firmava întocmi pentru dumneavoastră documentaţia necesară, va aviza proiectul,va solicita recepţia şi punerea în funcţiune a instalaţiei de utilizare. Ultimaetapă constă în semnarea Contractului de furnizare, montarea contorului şipunerea în funcţiune a instalaţiei.

Sürücü ehliyeti alabilmek için yerine getirilmesi gereken şartlarCondiţii necesare pentru a putea obţine permisul de conducere 8D30

Yabancı vatandaş: İyi günler. Romanya’ya ilk defa geldim ve sürücü ehliyetinin nasılalındığı konusunda bilgi almak istiyorum. Yerine getirmem gerekenşartlar nedir?

Cetăţeanul străin: Bună ziua. Mă aflu pentru prima dată în România şi aş dori mai multeinformaţii privind obţinerea unui permis de conducere. Care suntcondiţiile pe care trebuie să le îndeplinesc pentru aceasta?

Kamu memuru: Araç sürücüleri sınıfa uygun ehliyeti ve en az 18 yaşında ise (motorlubisiklet kullanıcılarınn yaşı en az 16 olacaktır) halka açık yollardaaraçlarını sürebilir. Araç sürücüleri aracı kullanmak için bilinçli, yeteneklive sağlık ve psikolojik açısından yeterli olmalılar. Aynı zamanda yetkilikurumların düzenlediği teorik kurslardan mezun olduğu ve yetkili hoca ilepratik hazırlık yaptığını ispatlamaları lazım. Sürücü ehliyeti sınavsonucunda elde edilir ve yetkili otorite tarafından verilir.

Funcţionarul: Conducătorii de autovehicule au dreptul de a conduce un vehicul pedrumurile publice în condiţiile în care posedă permis de conducerecorespunzător categoriei şi au vârsta minimă de 18 ani împliniţi, cu excepţiacelor care conduc un ciclomotor, care trebuie să aibă vârsta minimă de 16ani împliniţi. Conducătorii de autovehicule trebuie să aibă cunoștințele şiîndemânarea necesare conducerii şi să fie apţi din punct de vedere medicalşi psihologic. De asemenea, trebuie să facă dovada urmării unui curs depregătire teoretică prin cursuri organizate de unităţi autorizate şi a unui cursde pregătire practică numai în prezenţa şi sub supravegherea directă a unuiinstructor autorizat în acest sens. Permisul de conducere se obţine pe bazade examen şi se eliberează de autoritatea competentă.

Yabancı vatandaş: Pratik ve teorik hazırlık kursuna nerede katılabilirim?Cetăţeanul străin: Unde pot face cursul de pregătire practică şi teoretică?

Kamu memuru: Bunun için sürücü okulları vardır.Funcţionarul: Pentru aceasta există şcoli de şoferi.

Kamu memuru: Kurs sona erdikten sonra ne yapmalıyim?Cetăţeanul străin: După finalizarea cursurilor ce trebuie să fac?

Kamu memuru: Ehliyeti elde etmek için gerçekleşecek sınava kaydolmak için gereken evrakdosyası hazırlanır ve adayın ikameti bulunduğu bölgeye ait İl EmniyetMüfettişliğine teslim edilir.

Tem

atik

Söz

lükl

er

74

Funcţionarul: Se întocmeşte un dosar cu actele necesare înscrierii la examenul de obţinerea permisului de conducere care se depune la Inspectoratul Judeţean de Poliţiede pe raza de domiciliu a candidatului.

Sürücü ehliyeti sınavına girebilmek için gereken belgelerActele necesare înscrierii la examenul pentru permisul de conducere auto 8D31

Yabancı vatandaş: Sınava kaydolmam için gereken belgeler nedir?Cetăţeanul străin: Care sunt actele de care am nevoie să mă înscriu la examen?

Kamu memuru: Şunlar lazımdır:• tip dilekçe• sürücü ehliyeti için gereken tahsil formu- adayın medeni durum bilgileri, talep edilensınav konusu olan kategori veya alt kategori için gerçekleştirilen teorik ve pratikeğitim şekli daktilo ile doldurulacak ve aday tarafından imzalanacaktır, üzerine renklifotoğraf konulacaktır• sürücü ehliyeti formu daktilo ile doldurulacak ve imzalanacaktır• kimlik belgesi örneği (kimlik kartı, nüfüs cüzdanı)• sabıka kaydı• oto sürücüleri için sağlık belgesi• psikolojik onay• sınav ücretinin ödendiğini ispatlayan makbuz• sürücü ehliyeti örneği- yeni sınıf ehliyeti talep edenler için (alt sınıfları)• ehliyetin ödediğine dair ispatlayıcı makbuz; • iptal edilen sürücü ehliyeti yerine yeni ehliyet almak üzere sınava katılmak isteyenkişiler için kesin mahkumiyet kararı

Funcţionarul: Veţi avea nevoie de:• cerere tip; • fişa de şcolarizare care conţine datele de stare civilă ale candidatului, forma depregătire teoretică şi practică realizată de unităţile autorizate pentru categoriile sausubcategoriile pentru care se solicită examinarea, completată prin dactilografiere şisemnată de candidat, pe care se aplică o fotografie color a acestuia în spaţiul specialdestinat; • fişa posesorului permisului de conducere, completată prin dactilografiere şi semnată;• copie după actul de identitate (carte de identitate, buletin); • cazier judiciar;• certificat medical pentru conducătorii auto; • avizul psihologic; • chitanţa care să dovedească plata contravalorii examinării; • copia permisului de conducere, în cazul persoanelor care solicită obţinerea unei noicategorii (subcategorii); • chitanţa care să dovedească plata contravalorii permisului de conducere; • copia hotărârii judecătoreşti de condamnare, rămasă definitivă, pentru persoanelecare solicită examinarea pentru obţinerea unui nou permis de conducere în locul celuianulat.

Vocabular tematic

75

Kendi ülkesinde alındığı ehliyetin değiştirilmesiPreschimbarea permisului de conducere obţinut în ţara de origine 8D32

Yabancı vatandaş: Kendi ülkemde aldığım sürücü ehliyetim varsa sınava katılmamgerekiyor mu?

Cetăţeanul străin: Dar dacă eu deţin deja un permis de conducere obţinut în ţara mea deorigine, mai este necesar să dau acest examen?

Kamu memuru: Ulusal ehliyetler sınavsız değişimi veya teste tabi edilmesine gerekkalmadığı Romanya’nın Trafik Anlaşması imzaladığı ülkelerden bir ehliyetise, sınava gerek yoktur. Bunun için geldiğiniz ülkeden aldığınız ehliyetiRomen ehliyeti ile değişmesini talep etmeniz gerekiyor.

Funcţionarul: Dacă proveniţi din una din ţările cu care România a semnat Convenţia asupracirculaţiei rutiere, pentru care permisele de conducere naţionale emise deacestea pot fi preschimbate fără examinarea sau testarea persoanelorposesoare ale unor astfel de permise, nu mai este necesar să susţineţi şiexamenul. Pentru aceasta este suficient doar să solicitaţi schimbareapermisului de conducere eliberat de ţara din care proveniţi cu unul românesc.

Yabancı vatandaş: Bunun için getirmem gereken evraklar nedir?Cetăţeanul străin: Şi pentru aceasta ce acte trebuie să aduc?

Kamu memuru: Ehliyetinizi Romen ehliyeti ile değiştirmeniz için gerekenler şunlardır :• kimlik belgesi - örneği ve aslı• yetkili bir sağlık kurumu tarafından doldurulan sağlık formunda « Oto sürücü olarakuygundur » tabirini içermesi gerekiyor.• sabıka kaydı• psikolojik onay• ehliyetin ödenmesine dair makbuz• ulusal sürücü ehliyeti ve onaylı çevirisi• değişecek sürücü ehliyetinin geçerli olduğuna, Romen veya yabancı diğer bir ehliyetiolmadığına, yetkili organlara veya diğer otoritelere kaybolduğunu beyan etmediğini,çalındığını beyan etmediğini, iptal edilmediğine dair hamilinin noterden sorumlulukbeyannamesi. • 3 x 4 cm/4 x 5 cm ölçülerinde yakın tarihli renkli fotoğraf. Lübnan Cumhuriyeti ve Pakistan İslam Cumhuriyeti otoriteleri tarafından verilen

ehliyetler için, yukarıda belirtilen belgeler yanında söz konusu devletin RomanyaBüyükelçiliği tarafından verilen ehliyetin geçerliliği ve denklik belgesini de ibrazedeceklerdir.Funcționarul: Pentru preschimbarea permisului cu unul românesc aveţi nevoie de:

• actul de identitate, în copie şi original; • fişa medicală completată de o unitate de asistenţă medicală autorizată, care trebuiesă poarte menţiunea "Apt conducător auto"; • certificat de cazier judiciar; • aviz psihologic; • chitanţa care să dovedească plata contravalorii permisului de conducere; • permisul de conducere naţional şi traducerea legalizată a acestuia;

Tem

atik

Söz

lükl

er

76

• declaraţia notarială pe propria răspundere a solicitantului din care să rezulte căpermisul de conducere depus la preschimbare este autentic, că titularul acestuia numai posedă alt permis de conducere naţional românesc ori străin ori un duplicat alacestuia, că nu a declarat pierderea sau furtul acestuia la organele emitente sau la alteautorităţi, precum şi faptul că nu i s-a anulat sau suspendat dreptul de a conduce; • o fotografie color 3 x 4 cm/4 x 5 cm, de dată recentă.Pentru permisele de conducere eliberate de autorităţile Republicii Libaneze şi

Republicii Islamice Pakistan, pe lângă documentele sus-menţionate este necesară şiadeverinţa care să ateste autenticitatea şi echivalarea categoriilor respectivului permis deconducere, eliberată de Ambasada statului respectiv în România.

Trafik Anlaşması imzalayan devletlerin listesiLista statelor semnatare ale Convenţiei asupra circulaţiei rutiere 8D33

Sınav veya teste tabi tutulmadan verilen ulusal ehliyetlerin değiştirebilmesi içinaşağıdaki listede bulunan ülkelerden olacaktır:

LISTA cuprinzând statele semnatare ale Convenţiei asupra circulaţiei rutiere, pentrucare permisele de conducere naţionale emise de acestea pot fi preschimbate fără examinareasau testarea persoanelor posesoare ale unor astfel de permise este următoarea:

• Güney Afrika Cumhuriyeti• Arnavutluk Cumhuriyeti• Ermenistan Cumhuriyeti• Avusturya Cumhuriyeti• Azerbaycan Cumhuriyeti• Bahamalar Birliği• Bahreyn Devleti• Beyaz Rusya Cumhuriyeti• Belçika Krallığı• Bosna Herseg Cumhuriyeti• Brezilya Federatif Cumhuriyeti• Bulgaristan Cumhuriyeti• Côte d’Ivoire Cumhuriyeti• Hırvatistan Cumhuriyeti• Küba Cumhuriyeti• Danimarka Krallığı• Estonya Cumhuriyeti• Makedonya Cumhuriyeti• Rusya Federasyonu• Finlandiya Cumhuriyeti• Fransa Cumhuriyeti• Gürcistan• Almanya Federal Cumhuriyeti• Yunanistan Cumhuriyeti• Guyana Kooperatif Cumhuriyeti• Macaristan Cumhuriyeti• Iran İslam Cumhuriyeti

• Republica Africa de Sud• Republica Albania • Republica Armenia • Republica Austria • Republica Azerbaidjan • Uniunea Bahamas • Statul Bahrain • Republica Belarus • Regatul Belgiei • Republica Bosnia şi Herţegovina • Republica Federativă a Braziliei • Republica Bulgaria • Republica Côte d’Ivoire • Republica Croaţia • Republica Cuba • Regatul Danemarcei • Republica Estonia • Republica Macedonia • Federaţia Rusă • Republica Finlanda • Republica Franceză • Georgia • Republica Federală Germania • Republica Elenă • Republica Cooperatistă Guyana • Republica Ungară • Republica Islamică Iran

Vocabular tematic

77

• Israel Devleti• Italyan Cumhuriyeti• Kazakistan Cumhuriyeti• Kuveyt Cumhuriyeti• Letonya Cumhuriyeti• Liberya Cumhuriyeti• Litvanya Cumhuriyeti• Lüksemburg Büyük Dükalığı• Fas Krallığı• Monako Prensliği• Moğolistan Devleti• Nijerya Federal Cumhuriyeti• Norveç Krallığı• Özbekistan Cumhuriyeti• Pakistan İslam Cumhuriyeti• Filipinler Cumhuriyeti• Polonya Cumhuriyeti• Orta Afrika Cumhuriyeti• Moldova Cumhuriyeti• Kongo Cumhuriyeti• Çek Cumhuriyeti• Serenisima San Marino Cumhuriyeti• Senegal Cumhuriyeti• Sırbistan• Seyşeller Cumhuriyeti• Slovakya Cumhuriyeti• Slovenya Cumhuriyeti• İsveç Krallığı• İsviçre Konfederasyonu• Tacikistan Cumhuriyeti• Tunus Cumhuriyeti• Türkmenistan Cumhuriyeti• Ukrayna• Uruguay Doğu Cumhuriyeti• Zimbabve Cumhuriyeti

• Statul Israel • Republica Italiană • Republica Kazahstan • Statul Kuwait • Republica Letonia • Republica Liberia • Republica Lituania • Marele Ducat de Luxemburg • Regatul Maroc • Principatul Monaco• Statul Mongoliei • Republica Federală Nigeria • Regatul Norvegiei • Republica Uzbekistan • Republica Islamică Pakistan • Republica Filipinelor • Republica Polonă • Republica Centrafricană • Republica Moldova • Republica Congo • Republica Cehă • Serenisima Republică San Marino • Republica Senegal • Serbia • Republica Seychelles • Republica Slovacă • Republica Slovenia • Regatul Suediei • Confederaţia Elveţiană • Republica Tadjikistan • Republica Tunisiană • Republica Turkmenistan • Ucraina • Republica Orientală a Uruguayului • Republica Zimbabwe

Tem

atik

Söz

lükl

er

78

E. Romanya Anayasası / Romanya Hukuk Devleti Constituţia României / România stat de drept

Yazar/Autor: Gina MocanuADO SAH ROM

I. Terimler / Sözlük – Termeni / Dicţionar

Eğitime giriş E1 Acces 8E1İdare AdministraţieOrdu ArmatăGörev AtribuţieOtonomi AutonomieKurum AutoritateKutlanan CelebratăKısıtlanan ConstrânsÇağrı ConvocareaYazışma Corespondenţă

Tayin ediyor E2 Desemnează 8E2Tartışma Dezbatereİkametgah DomiciliuBayrak DrapelHukuk DreptEkonomi EconomieUygulama ExercitareSona erme ExpirareVefa FidelitateSınır Frontieră

Garanti ediyor E3 Garantează 8E3Grev GrevăHükümet GuvernMarş Imn Vergilendirme Impuneri Makam InstituţieOnay ÎncuviinţareSınırlı ÎngrăditToplantı Întrunire Çekişme Învrăjbire

Hakim E4 Judecător 8E4Adalet JustiţieKanun LegeMevzuat LegislaţieMeşru Legitim Sulh Hakimi Magistrat

Vocabular tematic

79

Reşit MajorÇoğunluk Majoritate Görev süresi Mandat Tedbir Măsură

Bakanlık E5 Minister 8E5Reşit olmayan MinorSeferberlik MobilizarePara birimi MonedăGeçersiz NulYükümlülük ObligaţieMakam/organ OrganKayıp Pagubă Parlamento ParlamentCeza Pedeapsă

Arama E6 Percheziţie 8E6Vali PrefectHasar PrejudiciuBaşkan PreşedinteBeceri Pricepere Belediye Başkanı PrimarMahrumiyet PrivareÖzel Privată Savcı ProcurorKonut Reşedinţă

Makul E7 Rezonabil 8E7Ceza SancţiuneBildirme SesizareGüvenlik SiguranţăSimge SimbolSistematizasyon SistematizareTalep SolicitareMüşterek SolidarArdışık Succesive Askıya almak Suspendare

Devir E8 Transfer 8E8Antlaşma TratatOnaylama ValidareMağdur Vătămată Koruyor Veghează

II.İfadeler / Expresii

Görevi yerine getirmek E9 A exercita mandatul 8E9Kamu görevi yapmak A îndeplini o funcţie publicăÇoğunluk sağlamak A întruni majoritatea

Tem

atik

Söz

lükl

er

80

Yabancı nüfüs hareketi A strămuta populaţii străineKanun onaylanması onun kabulu ve oylanması Adoptarea legii se referă la acceptarea anlamına gelir și votarea eiHükümet Sorumluluğu Üstlenmek vaatlerini Angajarea răspunderii Guvernului seyerine getirmek anlamında, vaatlerini yerine referă la realizarea activităţilor promise,getirmediği takdirde görevden alınma dacă nu realizează promisiunea, riscă riski ile karşılaşır. să fie destituitSiyasi bağlılık Apartenenţă politicăSiyasi bağlılık bir siyasi partiye dahil olmak demektir Apartenenţă politică înseamnă a face

parte dintr-un anumit partid politic

Yasama otoritesi E10 Autoritate legislativă 8E10Yasama otoritesi kanun yapan otoritedir Autoritatea legislativă este autoritatea

care emite legiDaimi Bürosu Birou permanentSosyal burslar Burse socialeRomanya Başkenti Bükreş’tir Capitala României este municipiul BucureştiKarar yetkisi Competenţă decizionalăİl Konseyi/Meclis Consiliul JudeţeanYerel Konsey/Meclis Consiliul Local

Anayasa bir devletin en önemli kanunudur E11 Constituţia este cea mai importantă 8E11lege dintr-un stat

Mali katkılar Contribuţii financiareKurumsallaşmış çocuklar Copii instituţionalizaţi Sadakat yemini etmek Depunerea jurământului de credinţăEvlilik feshi Desfacerea căsătorieiKendi inisiyatifinden Din proprie iniţiativăEv ve ikametgah dokunulmaz ve sahibinin Domiciliul şi reşedinţa sunt inviolabileisteği olmadan hiç kimse bir eve giremez şi nimeni nu are voie să intre într-o casă,

fără voia proprietarului

Romanya Bayrağı üç renklidir E12 Drapelul României este tricolor 8E12Seçim hakkı Drept electoralUlusal hukuk bir ülkenin kanunları anlamına gelir. Drept intern înseamnă legile dintr-o ţarăUluslararası hukuk, diğer ülkelerle imzalanan Drept internațional se referă la tratate şianlaşma ve sözleşmeler anlamına gelir convenţii încheiate cu alte ţăriAnten hakkı yayınlama hakkı anlamına gelir Dreptul la antenă se referă la dreptul

de a transmiteMiras hakkı garantilidir Dreptul la moştenire este garantatSona ermiş bütçe yılı Exerciţiu bugetar expiratRomanya’da Hükümet şekli Cumhuriyettir. Forma de guvernământ a României

este republica

Cumhurbaşkanın arabuluculuk fonksiyonu E13 Funcţia de mediere a Preşedintelui 8E13Boş pozisyon Funcţie vacantăMahkeme kararı Hotărârile instanței de judecată

Vocabular tematic

81

Romanya Milli Marşı „"Uyanın Romenler!"dır. Imnul naţional al României este “Deşteaptă-te române”

Kamu yararı Bilgi Informaţie de interes publicYasama girişimi Iniţiativă legislativăYürürlüe girmek Intrare în vigoare

Romanya’da resmi dil Romence’dir. În România limba oficială este limba E14 română 8E14

Yasal toplantı Întruniri legaleGenel eğitim zorunludur Învăţământul general este obligatoriuAdalet tek, tarafsız ve herkese eşittir. Justiţia este unică, imparţială şi egală

pentru toţiOrganik kanun belirli bir alan için özel bir kanundur Lege organică este o lege specială pentru

un anumit domeniuSeçim Kanunu seçimleri yasallaştırıyor Legea electorală reglementează

desfăşurarea alegerilorOlağan kanun normal kanundur Legea ordinară este legea obişnuităSerbestçe rıza Liber consimţită

Şartlı tahliye E15 Liberare condiţionată 8E15Vicdan özgürlüğü düşünce özgürlüğü anlamına gelir. Libertatea conştiinţei se referă la

libertatea gândiriiAna dil Limba maternăZorunlu görev dayatılan bir görevdir. Mandat imperativ este un mandat impusKitle iletişim araçları Mijloace de informare în masăRomanya para birimi leu’dur Moneda naţională în România este leulResmi Gazete Monitorul OficialToplumsal yükümlülük Obligaţie civică

Parlamento Romen halkı ve çıkarlarını temsil ediyor. Parlamentul reprezintă poporul român E16 şi interesele acestuia 8E16

Patron örgütleri işverenlerin örgütleridir. Patronatele sunt organizaţii ale patronilor

Gerçek/özel kişi Persoană fizicăTüzel kişi Persoană juridicăVergi sorunları Probleme fiscaleYargılama yöntemi Procedura de judecatăAcil Yöntem Procedură de urgenţăKanun tasarısı Proiect de lege

Özel mülkiyet E17 Proprietate privată 8E17Kamu mülkiyet Proprietate publicăYasaklı Puşi sub interdicţieKendi iç düzenlemesi Regulament propriuKabine değişikliği yeniden düzenleme anlamına gelir Remaniere se referă la reorganizareRomanya bir piyasa ekonomisine sahip România are o economie de piaţăRomanya demokratik ve sosyal bir devlettir. România este stat democratic şi socialRomanya ulusal devlettir. România este stat naţional

Tem

atik

Söz

lükl

er

82

Romanya üniter bir devlettir. E18 România este stat unitar 8E18Romanya bir hukuk devletidir. România este un stat de dreptRomanya bölünmez bir devlet ve toprakları ayrılmaz. România este un stat indivizibil,

iar teritoriul nu poate fi împărţitRomanya egemen ve bağımsız bir devlettir. România este un stat suveran

şi independentKamu sağlığı Sănătate publicăVergiden muaf Scutită de taxăHalka açık oturumda toplanıyorlar Se întrunesc în ședință publicăKanunun Anayasaya uygunluğu konusunda karar veriyor Se pronunţă asupra constituționalității

legii

Tartışılmak üzere önerilmiştir E19 Se supun spre dezbatere 8E19Askerlik Serviciu militarSendikalar çalışan insanların örgütleridir. Sindicatele sunt organizaţii

ale oamenilor care muncescHoşgörü ruhu Spirit de toleranţăSokağa çıkma yasağı Stare de asediuSeferberlik durumu Stare de mobilizareAB üyesi olmayan devlet Stat extracomunitar

Devlet kuvvetler ayrılığı prensibine göre E20 Statul se organizează 8E20düzenlenmiştir potrivit principiului separaţiei

puterilor în statÜlke amblem ve mührü organik kanunla Stema ţării şi sigiliul ţării sunt stabilitebelirlenmektir. prin lege organicăRomanya toprakları devredilemez Teritoriul României este inalienabilSorumlu tutulmak Traşi la răspundereOylama turu seçim, seçim gününü kastediyor. Tur de scrutin se referă la alegeri,

ziua alegerilorAna yurt Ţara de origineAvrupa Birliği Uniunea EuropeanăTakip ve yargıya sevk edilmiş Urmăriţi şi trimişi în judecată

Romanya Cumhurbaşkanı’nın görev boşluğu Vacanţa funcţiei de Preşedinte E21 a României 8E21

Özel ve kişisel yaşam. Viaţă intimă şi personalăHalk isteği Voinţa poporuluiGüven oyu Votul de încredere Romanya Milli Günü 1 Aralık’tır Ziua naţională a României este 1 Decembrie

Vocabular tematic

83

III. Tanımlar15 / Definiţii

8E22Sansürlemek - bazı devletlerde yayın, gösteri, radyo tv programlarında önceden ve yazışmave telefon görüşmelerinde belirli şartlarda yapılan kontröl, engellemeA cenzura - control prealabil exercitat, în unele state, asupra conţinutului publicaţiilor,spectacolelor, emisiunilor de radioteleviziune şi, în anumite condiţii, asupra corespondenţeişi convorbirilor telefonice.

Tasdikleme - teyit etmek; onaylanmasıyla bir belgeye geçerlilik sağlamakA ratifica - a confirma; a da valabilitate unui act prin aprobarea lui.

Yürürlükten kaldırılan - artık yürürlükte olmayan, uygulanmayan (sadece kanunlarla ilgili!) Abrogate - care nu mai sunt valabile, care nu se mai aplică (numai despre legi!).

Akredite etmek - yabancı devletin hükümeti huzurunda bir temsilci vekil tayin etmek;Romanya’nın diğer ülkelerdeki Büyükelçilerini tayininin resmen onaylamak Acreditează - împuterniceşte pe cineva ca reprezentant pe lângă guvernul unui stat străin;aprobă oficial numirea în funcţie a ambasadorilor României în alte state.

Amiral - deniz kuvvetlerindeki en büyük askeri rütbeAmiral - cel mai înalt grad din marina militară.

8E23Genel Af - bir suç için cezai sorumluluğun iptal edildiği karar; Amnistie - act prin care se înlătură răspunderea penală pentru o infracțiune săvârşită.

Vatansızlar - uyruksuz insanlar; Apatrizi - persoane fără cetăţenie.

Bildiri - bir ‚onay’ vererek fikrini ifade etmektedir; Avizează - îşi exprimă părerea, dând un „aviz”.

Doğal felaket - bir toplumun başına gelen büyük talihsizlik, felaket (kasırga, deprem, sel vs); Calamitate - nenorocire mare, dezastru care loveşte o colectivitate (un uragan, un cutremur,inundaţie etc.).

Anayasal - bir kanunun ülke Anayasasına uygun olduğu durum; bir kanun, hareket, eylem,politika vs nin Anayasa veya genel prensiplerine uygunluğunu gösteren nitelik Constituţionalitate - atunci când o lege respectă Constituţia ţării; însuşire a unei legi, a uneiacţiuni, a unui act, a unei politici etc. de a fi în conformitate cu Constituţia, ori cu principiilegenerale ale acesteia.

15 Terimlerin tanımlamaları Açıklamalı Romen Dili Sözlüğüne uygun olarak yapılmıştır, fakat bazıtanımlamalar yabancı vatandaşların anlayabilmesi için yeniden düzenlenmiştirDefinirea termenilor a fost realizată în conformitate cu Dicționarul Explicativ al Limbii Române, însăunele dintre definiții au fost reformulate, astfel încât să fie mai ușor de înțeles pentru cetățenii străini.

Tem

atik

Söz

lükl

er

84

8E24Çağrı - bir kişinin bir toplantıya çağrıldığını bildiren davetiye; Convocare - chemarea, înştiinţare scrisă oficială prin care este convocată o persoană la oadunare.

Kült - bir dini inancın, hem aynı din inancında olanları bir dini ortaklığa birleştirmek ve desöz konusu inancın istediği ritüeller ile dışa yansıtmak; Cult - exteriorizarea unei credinţe religioase, atât prin unirea celor de aceeaşi credinţă într-o asociaţie religioasă, cât şi prin ritualurile cerute de acea credinţă.

Quorum - bir karar (veya bir kanun) onaylanması için bulunması gereken minimum kişisayısı Cvorum - numărul minim de persoane prezente la o şedinţă, necesar ca să se adopte o decizie(sau o lege).

Kararname - Romanya Cumhurbaşkanı gibi devletin üst düzey iktidarı tarafından alınanmecburi hükümler belirlendiği ve bazı durumlarını düzenleyen karar; Decret - act prin care se stabilesc dispoziţii obligatorii şi prin care se reglementează anumitesituaţii de către un organ suprem al puterii de stat, cum este Preşedintele României.

Demokrasi - Yönetimi halk tarafından icra edilen ve vatandaş hak ve hürriyetlerine saygıduyulduğu toplumun düzen ve siyasi yönetimi şeklidir Democraţie - este o formă de organizare şi conducere politică a societăţii în care putereasupremă este exercitată de popor, iar drepturile şi libertăţile cetăţeneşti sunt respectate.

8E25Ademi merkeziyet - yerel organlara daha fazla otorite tanımak; yerel otoritelerinin karargücünü arttırmak Descentralizare - a acorda mai multă autoritate organelor locale; a spori puterea de deciziea autorităţilor din teritoriu.

Ayrımcılık - bir kişi veya bir grubun yaş, ırk,etnik köken veya cinsiyet kriterlerine göre bazıhaklardan mahrum olması ; Discriminare - politică prin care o persoană sau un grup de persoane sunt lipsite de anumitedrepturi pe criterii precum vârsta, rasa, originea etnică sau sexul.

Engellilik - toplumun faaliyetlerine diğer üyelerle eşit şartlarda katılmasına engel olan biryetersizlik, fiziksel veya psişik bir bozukluk (örneğin tekerlekli saandaliyesine bağlı,yürüyemeyen bir kişi); Dizabilitate - o incapacitate, o tulburare fizică sau psihică care împiedică persoana să iaparte la activităţile dintr-o comunitate în condiţii egale cu ceilalţi membri (ex. O persoanăcare nu mai poate merge şi e imobilizată într-un cărucior cu rotile).

Sınır dışı etmek - ülkeyi zorunlu terk ettirmek, bir mahkeme kararı uyarınca ülkeden zorlagöndermek Expulzare - a obliga o persoană să părăsească ţara; a izgoni dintr-un stat pe baza unei hotărârijudecătoreşti.

Vocabular tematic

85

İade - kovuşturulan veya mahküm edilen kimseyi, uluslararası anlaşmaların öngördüğüşartlarda, talep üzerine, diğer bir devlete iade etmek Extrădarea - a preda pe cineva urmărit sau condamnat altui stat, la cerere, în condiţiileprevăzute de convenţiile internaţionale.

8E26Suçüstü - işlendiği anda veya etkileri tükenmeden keşfedilen suç, o an gerçekleşen; Flagrant/ă - infracţiune descoperită în momentul săvârşirii ei sau înainte ca efectele ei săse fi consumat, care se întâmplă în acel moment.

General - askeriyede albay görevli üst sınıflar için genel bir ünvan; askeri rütbe General - denumire generală pentru gradele de ofiţeri superioare gradului de colonel înarmată; grad militar.

Af - cezasının kısmen veya tamamen yürütmesinde bir hükümlüğe verilen hak; af görensuçlu tahliye ediliyor; Graţiere - act prin care se acordă unui condamnat iertarea, parţială sau totală, în executareapedepsei; infractorul graţiat este eliberat.

Kimlik - bize karakteristik, bizi kişileştiren ve tanımlayan özelliklerimiz; kendisi ile özdeşolmak Identitate - trăsăturile care ne sunt caracteristice, care ne definesc şi ne individualizează,faptul de a fi identic cu sine însuşi.

Tarafsız - dil, objektif, doğru, tarafsız bir takdir ifade edebilen; Imparţial - capabil să facă o apreciere justă, obiectivă, nepărtinitor, corect.

8E27Dokunulmazlık - dahil oldukları organın izni olmadan polis tarafından takip edilme veyatutuklanması imkanı olmayan ayrıcalıklı bir durum; bazı kişilere (diplomat, idari personelvs) verilen faaliyet gösterdikleri devlet tarafından yargılanmasına tabi olmama münhasırhak; Imunitate - situaţie privilegiată, de a nu putea fi urmăriţi de poliţie sau arestaţi fără aprobareaorganului din care fac parte; drept exclusiv acordat anumitor persoane (diplomaţi, personaladministrativ etc.) de a nu se supune jurisdicţiei statului în care activează.

Devredilmez - satılmaz, elden çıkarılmaz; Inalienabil - care nu poate fi vândut, înstrăinat.

Azledilemez - transfer veya ikame edilemez, görevden alınamaz, işsiz bırakılamaz Inamovibil - care nu poate fi transferat, înlocuit sau destituit din funcţie, nu poate fi concediat.

Uyumsuz - hariç tutan, uyumsuz; niteliği ile çelişkili olan iki sıfat, görevin birlikteyürütmenin yasaklanması; bir kişinin aynı anda iki sıfata sahip olması yasaktır Incompatibil - care exclude, care nu se potriveşte; interzicere (prevăzută de lege) de acumula două funcţii, două atribuţii care, prin caracterul lor, sunt contradictorii.

Tem

atik

Söz

lükl

er

86

Uyumsuzluk - diğer sıfatları hariç tutan durum; Incompatibilitate - situaţie care exclude alte funcţii.

8E28Maaş dışı ödenekler - olağanüstü giderlerini (iş seyahatı, transfer vs) karşılamak veya anagörev dışında özel bir çalışma için verilen para miktarı; yıllık izin için işçilere ödenen paramiktarı; bir zarar için ödenen tazminat; gelir; maaş Indemnizaţie - sumă de bani, acordată cuiva în afara retribuţiei, pentru acoperirea unorcheltuieli excepţionale (deplasare în interes de serviciu, transfer etc.) sau pentru prestareaunei munci speciale în afara funcţiei de bază; sumă de bani plătită salariaţilor pentru timpulconcediului; despăgubire pentru un prejudiciu sau pentru o pagubă suferită; venit; salariu.

Bölünmezlik - bölünmez (ülke bölünmez); Indivizibilă - nu se poate împărţi (ţara nu poate fi împărţită).

Doğruluk - intakt, objektif, dürüst kalma özelliği Integritate - însuşirea de a fi sau de a rămâne intact, obiectiv, corect.

Geçici – geçici görev, kısa bir süre için görev Interimat - mandat provizoriu, temporar, pentru o perioadă scurtă de timp.

Çiğnenemez - kanun, haklarla ilgili- çiğnenemez, ihlal edilemez; kişilerle ilgili - herhangibir takip, dokunma veya cezalandırmaktan eşit bir şekilde savunulmak; ikametgah,yazışmalarla ilgili- sadece olağanüstü durumlarda, savcının izni ile arama yapılabilen; Inviolabil - despre legi, drepturi - care nu poate fi încălcat; de neviolat; despre persoane -care este apărat în mod legal de orice urmărire, atingere sau pedepsire; despre domicilii,corespondenţă - care nu poate fi percheziţionat decât în cazuri excepţionale, având autorizaţiaprocurorului.

8E29Mareşal - bazı ülkelerde en büyük askeri rütbe; Mareşal - gradul cel mai înalt din ierarhia militară, din armată în unele ţări.

Miting - önemli siyasi veya sosyal olay dolayısıyla gerçekleşen çok geniş nitelikli halkgösterisi Miting - adunare, manifestaţie publică cu caracter foarte larg, prilejuită de un evenimentpolitic sau social important.

Önerge - çok önemli sorunlar konusunda tavır, istek ve şikayetlerini ifade eden oylama ilekabul edilen bir toplumun kararı ; Moţiune - hotărâre a unei adunări, aprobată prin vot, prin care aceasta îşi exprimă atitudinea,doleanţele sau revendicările în anumite probleme majore.

Anayasaya aykırılığı - bir kanun hükümlerinin ülke Anayasasını ihlal ettiği durum;Neconstituţionalitate - situaţie care apare când prevederile unei legi nu respectă Constituţiaţării.

Vocabular tematic

87

Geçersiz - geçerli olmayan, iptal edilen. Nulitate - nu mai este valabilă, anulare.

Savcılık - Kamu Bakanlığı/Cumhuriyet Savcılığı dahilinde, cezayi dava yürütme ve halkyasal hak ve hürriyetlerini savunma görevi olan, mahkemelerin yanında faaliyet gösterenyargı kurumu Parchet - instituţie judiciară care funcţionează pe lângă unele instanţe judecătoreşti, cuatribuţia de a exercita acţiunea penală şi de a susţine acuzarea la judecarea proceselor penale.

8E30Arzuhal - bir kurum veya kamu otoritesine hitap edilen dilekçe, talep; Petiţie - cerere, solicitare adresată unei instituţii sau autorităţi publice.

Çoğulculuk (siyasi) - birden fazla siyasi partinin bulunması. Pluralism (politic) - existenţa mai multor partide politice.

Yapılageli - önceki;önceden Precedent - anterior; de dinainte.

Mahrum bırakmak - hak veya lazım olduğu bir şeyden mahrum bırakmak; Privare - lipsire, a împiedica pe cineva să se bucure de un avantaj, de dreptul care i se cuvine,de ceva necesar.

Alay - inançlıların konvoy olarak yürüdüğü, sırasında çeşitli ibadet nesneleri taşıdığı, dinimarşlar veya dualar söylediği, belirli durumlarda Tanrıya şükrettiği veya Tanrıdan yardımtalep edildiği dini seremoni.Procesiune - ceremonie religioasă în timpul căreia credincioşii merg în convoi, purtânddiferite obiecte de cult, cântând imnuri religioase sau rostind rugăciuni, pentru a mulţumisau a cere ajutorul divinităţii într-o anumită împrejurare.

8E31Resmi onay - bir kanun ve etkilerini resmen kabul edilmesi; Promulgare - recunoaşterea oficială a legii şi a efectelor aplicării ei.

Irkçılık - insan ırklarının (beyaz, siyah vs) zihinsel ve fiziksel açısından eşit olmadıklarını,bazıları diğerlerinden üstün olduklarını idda eden bir kavrayış; Rasism - concepţie care susţine că rasele umane (albi, negri etc.) nu sunt egale din punct devedere intelectual şi fizic, unele fiind superioare altora.

Referandum - vatandaşlarla danışmak, devlet için önemli bir konu ile ilgili halk oylaması Referendum - consultare a cetăţenilor, care sunt chemaţi să se pronunţe, prin vot, asupraunei probleme importante pentru stat.

İptal etme - tayini bir karar ile yapıldığı bir görevi yasal bir hak üzerine iptal etmek; kamugörevinden almak Revoca - a scoate dintr-o funcţie publică, în baza unui drept legal, pe cineva care a fost numitîn aceea funcţie printr-un act, destituire dintr-o funcţie publică.

Tem

atik

Söz

lükl

er

88

Egemenlik - bir devletin diğer bir devletten bağımsızlığı, devlet kendisi için tek başına kararverir; Suveranitate - independenţa unui stat faţă de alt stat, statul poate hotărî singur pentru el.

8E32Evrensellik - evrensel niteliği, özelliği; Anayasa hakları evrensel yani tüm vatandaşlar buhaklardan Universalitate - caracterul, însuşirea a ceea ce este universal; drepturile din Constituţie suntuniversale, în sensul că toţi cetăţenii statului beneficiază de ele.

Doğrulanmış - doğru ve resmen kabul edilmiş beyanı; Validată - declarată corectă şi recunoscută ca fiind oficială.

Yabancı düşmanlığı – Yabancı ve yabancı olan herşeye duyulan nefretXenofobie - ura faţă de străini şi de tot ceea ce este străin.

IV. Diyaloglar / Dialoguri:

Bir Romen vatandaşının hak ve yükümlülükleriDrepturile şi îndatoririle unui cetăţean român 8E33

RTT: Yabancı vatandaşıyım ve Romanya’ya 2010’da çalışma amaçlı geldim. RomanyaAnayasası açısından Romanya’daki haklarım hangileri olduğunu öğrenmek isterim?

RTT: Sunt cetăţean străin şi am venit în România din anul 2010, în scop de muncă. Aş vreasă ştiu care sunt drepturile mele în România din punct de vedere al ConstituţieiRomâniei?

Hukukçu: Romanya Anayasası Romanya’da mukim her yabancı vatandaş için kişi vemülkiyetlerinin genel korunma hakkını öngörüyor.

Jurist: Constituţia României prevede pentru orice cetăţean străin care locuieşte în Româniadreptul de a se bucura de protecţia generală a persoanelor şi a averilor sale.

RTT: Romanya vatandaşlığına sahip olmak istiyorum. Bir Romen vatandaşının haklarıhangileri olduğunu söyleyebilir misiniz?

RTT: Sunt interesat să dobândesc cetăţenia română, îmi puteţi spune care sunt drepturileunui cetăţean român?

Hukukçu: Her Romen vatandaşının hak ve hürriyetleri budur: yaşam ve fiziksel ve zihinselbütünlük hakkı, bireysel özgürlük, savunma hakkı, serbest dolaşım hakkı, şahsi veaile yaşam hakkı, ikametgah dokunulmazlığı, yazışma gizliliği, vicdan özgürlüğü,ifade özgürlüğü, bilgi hakkı, eğitim hakkı, kültüre erişim hakkı, sağlık koruma hakkı,sağlıklı çevre hakkı, oy hakkı, seçilme hakkı, toplanma hakkı, ortak olma hakkı,çalışma hakkı, zorunlu çalışma yasaklanması, grev hakkı, ekonomi özgürlüğü, mirashakkı, aile kurma hakkı, çocuk ve gençlerin koruma hakkı, engelli kişilerin korumahakkı, kamu otoritesi tarafından zarara uğrayan kişinin dava hakkı.

Jurist: Orice cetăţean român are următoarele drepturi şi libertăţi: dreptul la viaţă şi la integritate

Vocabular tematic

89

fizică şi psihică; libertatea individuală; dreptul la apărare; libera circulaţie; dreptul laviaţa intimă, familială şi privată; inviolabilitatea domiciliului; secretul corespondenţei;libertatea conştiinţei; libertatea de exprimare; dreptul la informaţie; dreptul la învăţătură;accesul la cultură; dreptul la ocrotirea sănătăţii; dreptul la mediu sănătos; dreptul de vot;dreptul de a fi ales; libertatea întrunirilor; dreptul de asociere; dreptul la muncă -interzicerea muncii forţate; dreptul la grevă; libertatea economică; dreptul la moştenire;dreptul de a întemeia o familie; protecţia copiilor şi a tinerilor, a persoanelor cu handicap;dreptul de a acţiona al persoanei vătămate de o autoritate publică.

RTT: Romen vatandaşının yükümlülükleri nedir?RTT: Dar ce îndatoriri are cetăţeanul român?

Hukukçu: Her Romen vatandaşın yükümlülükleri şunlardır: ülkesine sadık olması, ülkesininsavunması, mali yükümlülüklerini ödemesi, hak ve hürriyetlerini diğer kişilerezarar vermeden kullanması.

Jurist: Orice cetăţean român are următoarele îndatoriri: fidelitatea faţă de ţară; apărareaţării; plata contribuţiilor financiare, precum şi exercitarea drepturilor şi a libertăţilorastfel încât să nu fie afectate drepturile celorlalte persoane.

RTT: Romen vatandaşlığı nasıl elde edilir?RTT: Cum se dobândeşte cetăţenia română?

Hukukçu: Romen vatandaşlığı doğum veya talep üzerine elde edilir.Jurist: Cetăţenia română se dobândeşte prin naştere sau la cerere.

RTT: Tüm bu güzel bilgiler için teşekkür ederim. Güzel bir gün dilerim.RTT: Vă mulțumesc pentru toate aceste informaţii. Vă doresc o zi frumoasă!

Hukukçu:!-Büyük bir memnuniyetle! Size de harika bir gün dilerim!Jurist: Cu mare plăcere! Şi dumneavoastră vă doresc o zi minunată!

Evlilik ve DinCăsătoria şi religia 8E34

RTT: İyi günler! Adım Jing Hu ve Çin vatandaşıyım. Romanya’ya eğitim amaçlı geldim.Romanya’da Romen vatandaşıyla evlenmemin mümkün olup olmadığını öğrenmekistiyorum.

RTT: Bună ziua! Numele meu este Jing Hu, sunt cetăţean chinez şi am venit în Româniapentru a studia. Aş dori să ştiu dacă pot să mă căsătoresc în România, cu un cetăţeanromân?

Hukukçu: Elbette ki evlenebilirsiniz. Romanya’da bir aile özgür iradeyle, yani her iki eşinkarşılıklı anlaşmasıyla yapılan bir evliliğin kurulması ile bir ailenin kurulmasınıkabul ediyor. Evlilik ilişkileri süresince eşler eşit haklara sahiptir.

Jurist: Sigur că puteţi să vă căsătoriţi. În România, se consideră că întemeierea unei familiise realizează prin încheierea unei căsătorii liber-consimţite, adică realizate prinacordul comun al celor doi soţi. Pe tot parcursul relaţiei dintre ei, cei căsătoriţi voravea drepturi egale.

Tem

atik

Söz

lükl

er

90

RTT: Kendi dinimde kalıp kalamayacağımı öğrenmek isterim?RTT: Aş vrea să ştiu şi dacă pot să-mi păstrez religia mea?

Hukukçu: Romen devleti din özgürlüğünü tanıyor ve garanti ediyor, her kişiye kendi kişiselideal ve değerlerine yakın bulduğu prensipleri olan din’i tercih etme hakkınıtanıyor. Romanya’da resmi olarak bir çok dini kültler tanınıyor: RomanyaOrtodoks Kilisesi, Roma-Katolik Kilisesi, Protestan Kilisesi (Calvin Protestan),Roma ile Birleşik Romanya Kilisesi (Grek/Rum-Katolik kilise), PentekostalKilisesi, Baptist Kilisesi, Yedinci Gün Adventist Kilisesi, Unitarian Kilise, İslamDini, Augustana Evangelist Luteran Kilisesi, Eski Ayin Hıristiyan Dini, YahudiDini ve diğer ibadetler. Dini ibadetler devletten bağımsız fakat devlet onlarıdesteklemekle yükümlüdür.

Jurist: Statul român recunoaşte şi garantează libertatea religioasă, în sensul că oferă oricăreipersoane posibilitatea de a opta pentru o anumită confesiune – ale cărei principii şipractici se apropie de idealurile şi valorile sale personale. În România suntrecunoscute oficial mai multe culte religioase, printre care: Biserica OrtodoxăRomână, Biserica Romano-catolică, Biserica Reformat-calvină (protestantă), BisericaRomână Unită cu Roma (Biserica Greco-catolică), Biserica Penticostală, BisericaBaptistă, Biserica Adventistă de Ziua a Şaptea, Biserica Unitariană, CultulMusulman, Biserica Evanghelică-Lutherană de Confesiune Augustană, Cultul Creştinde Rit Vechi, Cultul Mozaic şi altele. Cultele religioase sunt autonome faţă de stat,care are însă obligaţia de a le sprijini.

RTT: Çocuğumuzun vatandaşlığı ne olacak?RTT: Viitoarea mea soţie este însărcinată, care va fi cetăţenia copilului nostru?

Hukukçu: Siz, yani sen ve eşin çocuğunuzun vatandaşlığı için karar vereceksiniz. O Romenveya Çin vatandaşı olabilir.

Jurist: Voi, tu şi viitoarea ta soţie, o să hotărâţi care va fi cetăţenia copilului vostru. El poatesă fie cetăţean român sau cetăţean chinez.

RTT: İyi dileklerimle, tüm bu bilgiler için teşekkür ederim.RTT: Vă mulţumesc mult pentru toate aceste informaţii. Numai bine!

Hukukçu: Büyük memnuniyetle, her zaman!Jurist: Cu mare plăcere, oricând!

Kamu OtoriteleriAutorităţi publice 8E35

RTT: Devletteki üç gücün hangileri olduğunu öğrenmek isterim?RTT: Aş dori să ştiu care sunt cele trei puteri în stat?

Hukukçu: Devletteki üç güç; yasama, yürütme ve yargılama gücüdür. Jurist: Cele trei puteri în stat sunt puterea legislativă, puterea executivă şi puterea

judecătorească.

Vocabular tematic

91

RTT: Romanya’da kanunları kim çıkarır?RTT: Cine adoptă legile în România?

Hukukçu: Romanya’da kanunları Parlamento çıkarır.Jurist: În România, Parlamentul adoptă legile.

RTT: Hukümetin görevi nedir?RTT: Care este rolul Guvernului?

Hukukçu: Hükümet ülkenin iç ve dış politikasının gerçekleşmesini sağlıyor ve kamuidaresinin genel yonetimini yürütür.

Jurist: Guvernul asigură realizarea politicii interne şi externe a ţării şi exercită conducereagenerală a administraţiei publice.

RTT: Romanya’da kaç çeşit kanun var?RTT: De câte tipuri sunt legile în România?

Hukukçu: Romanya’da kanunlar üç çeşittir: anayasal, organik ve normal kanunlar.Jurist: În România legile sunt de trei tipuri: legi constituţionale, legi ordinare şi legi organice.

RTT: Romanya’da geçici olarak Cumhurbaşkanlığı görevini kim yürütebiliyor?RTT: Cine asigură interimatul funcţiei de Preşedinte al României?

Hukukçu: Romanya’da geçici olarak Cumhurbaşkanlığı görevini Senato Başkanı veyaUlusal Meclis Başkanı yürütebiliyor.

Jurist: Interimatul funcţiei de Preşedinte al României este asigurat de Preşedintele Senatuluisau de Preşedintele Camerei Deputaţilor.

RTT: Romanya Cumhurbaşkanının görevi nedir?RTT: Care este rolul Preşedintelui României?

Hukukçu: Romanya Cumhurbaşkanı Romen devletini temsil eder ve ülkenin bağımsızlık,birlik ve bütünlüğünü garanti ediyor. Kendisi Anayasanın ihlal edilmemesini vekamu otoritelerinin iyi faaliyet göstermesini sağlıyor.

Jurist: Preşedintele României reprezintă statul român şi garantează independenţa, unitateaşi integritatea ţării. El are grijă ca să fie respectată Constituţia şi ca autorităţile publicesă funcţioneze bine.

İdareAdministraţie 8E36

RTT: İyi günler! Yabancı ülke vatandaşıyım , Sibiu şehrinde çalışıyor ve kalıyorum veşehirde seçimler olacağı için Romanya’da kaç tip idare olduğunu bilmek istiyorum.

RTT: Bună ziua! Sunt cetăţean străin, lucrez şi locuiesc în oraşul Sibiu şi aş vrea să ştiu,deoarece sunt alegerile locale în oraş, de câte feluri este administraţia în România?

Hukukçu: Romanya’da iki tip idare var: yerel idare ve merkezi idare. Jurist: În România administraţia este de două feluri: administraţie locală şi administraţie

centrală.

Tem

atik

Söz

lükl

er

92

RTT: Yerel idare hangi bölümlerden oluşmaktadır ?RTT: Din cine este formată administraţia publică locală?

Hukukçu: Yerel kamu idare - Belediye Başkanları ve Yerel Meclisler, İl Meclis veValiler’den oluşmaktadır.

Jurist: Administraţia publică locală este formată din consilii locale şi primari, consiliijudeţene, prefecţi.

RTT: Merkezi Kamu İdaresi neyi ifade ediyor?RTT: Dar ce se înţelege prin administraţie publică centrală?

Hukukçu: Merkezi Kamu İdaresi ulusal seviyede gerçekleşen idare anlaşılıyor. Bakanlıklar,Silahlı Kuvvetler ve Yüksek Savunma Konseyinden oluşmaktadır.

Jurist: Prin administraţie publică centrală înţelegem administraţia care se realizează la nivelnaţional. Ea este alcătuită din ministere, forţele armate şi Consiliul Suprem de Apărare.

RTT: Romanya’da kimlerin oy hakkı var?RTT: Cine are drept de vot în România?

Hukukçu: Romanya’da 18 yaşını dolduran tüm Romen vatandaşları oy kullanabilir. Yanitüm reşit Romen vatandaşlar.

Jurist: În România pot vota toţi cetăţenii români care au împlinit vârsta de 18 ani, decicetăţenii români care sunt majori.

RTT: Romanya’da kim oy kullanamaz?RTT: Cine nu are voie să voteze?

Hukukçu: Bedenselk ve zihinsel bakımdan güçsüz, zihinsel engelli, yasaklı, kesin karar ilehükümlü kişiler oy kullanamazlar.

Jurist: Nu au drept de vot debilii sau alienaţii mintal, cei sunt puşi sub interdicţie, şi nicipersoanele condamnate, prin hotărâre judecătorească definitivă.

AdaletJustiţie 8E37

RTT: Türk uyrukluyum ve Romanya’da ikamet ediyorum. Bugün bir miktyar param çalındıve hırsızı polise şikayet edip, sonra dava açmak istiyorum. Romanya’da bu konudaadaleti kimin uyguladığını bilmek istiyorum.

RTT: Sunt cetăţean turc şi am domiciliul stabilit în România. Astăzi mi s-a furat o sumă debani şi aş vrea să fac o plângere la poliţie şi apoi să îl dau în judecată pe făptuitor.Pentru aceasta trebuie să ştiu cine înfăptuieşte justiţia în România?

Hukukçu: Romanya’da adalet yargı kuruluşları tarafından sağlanıyor. Jurist: În România justiţia se înfăptuieşte prin instanţe judecătoreşti.

RTT: Romanya’da yargılama kuruluşları hangileridir? RTT: Care sunt instanțele judecătoreşti din România?

Vocabular tematic

93

Hukukçu: Romanya’da faaliyet gösteren yargı kuruluşları şunlar: adliyeler, mahkemeler,Yargıtay ve Adalet Yüksek Mahkemesi.

Jurist: În România există următoarele instanţe judecătoreşti: judecătorii, tribunale, curţi deapel şi Înalta Curte de Casaţie şi Justiţie.

RTT: Romanya’da en üst mahkeme hangisidir?RTT: Care este instanţa supremă în România?

Hukukçu: Romanya’da en üst mahkeme Yargıtay ve Adalet Yüksek Mahkemesidir.Jurist: În România instanţa supremă este Înalta Curte de Casaţie şi Justiţie.

RTT: Yabancı vatandaş olsam da adalete baş vurabilir miyim?RTT: Am dreptul să mă adresez justiţiei, chiar dacă sunt cetăţean străin?

Hukukçu: Elbette. Her kişi şahsi hak, özgürlük ve menfaatlerini savunmak üzere özgür birşekilde adalete baş vurabilir.

Jurist: Sigur că da. Orice persoană are dreptul să se adreseze liber justiţiei pentru apărareadrepturilor, a libertăţilor şi a intereselor sale legitime.

RTT: Mahkemede kendi dilimde konuşabilir miyim?RTT: Am dreptul să vorbesc în limba mea maternă în instanţă?

Hukukçu: Tüm mahkemelerde kendi dilinizde konuşabilirsiniz ve mahkeme size ücretsizşekilde tercüman sağlamakla yükümlüdür.

Jurist: Aveţi dreptul să vorbiţi la toate instanţele de judecată în limba dumneavoastră, iarinstanţa este obligată să vă asigure gratuit un interpret.

Avrupa BirliğiUniunea Europeană 8E38

RTT: İyi günler. İsmim Abdulah Serafim. Suriye vatandaşıyım ve Romanya’da bir şirketidare ediyorum. Oldukça fazla seyahat ediyorum ve Avrupa Birliğinin ne olduğunubilmek istiyorum.

RTT: Bună ziua! Mă numesc Abdulah Serafim sunt cetăţean sirian şi administrez o firmă înRomânia. Călătoresc destul de mult şi aş vrea să ştiu ce înseamnă Uniunea Europeană?

Hukukçu: Avrupa Birliği şu anda 27 Avrupa devletinden oluşan ekonomik ve politik birbirliktir: Avusturya, Belcika, Bulgaristan, Kıbrıs, Danimarka, Estonya,Finlandya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Letonya, Litvanya,Luksemburg, Malta, İngilitere, Hollanda, Polonya, Portekiz, Çek Cumhuriyeti,Romanya, Slovakya, Slovenya, İspanya, İsveç ve Macaristan.

Jurist: Uniunea Europeană este o uniune economică şi politică a 27 state europene înmomentul de faţă: Austria, Belgia, Bulgaria, Cipru, Danemarca, Estonia, Finlanda,Franţa, Germania, Grecia, Irlanda, Italia, Letonia, Lituania, Luxemburg, Malta,Marea Britanie, Olanda, Polonia, Portugalia, Republica Cehă, România, Slovacia,Slovenia, Spania, Suedia şi Ungaria.

Tem

atik

Söz

lükl

er

94

RTT: Avrupa Birliği simgeleri nedir?RTT: Care sunt simbolurile Uniunii Europene?

Hukukçu: Avrupa Birliğinin kendi simgeleri vardır: bir bayrak (mavi fon üzerine 12 sarıyıldız), bir marş (Ludwig van Beethoven in eseri „Neşeye övgü”), sloganı –(Çeşitlilikte birlik), para birimi (Euro) ve Avrupa Günü (9 Mayıs)).

Jurist: Uniunea Europeană are propriile simboluri: un drapel (12 stele galbene pe fondalbastru), un imn („Odă bucuriei” de Ludwig van Beethoven), deviză („Uniţi îndiversitate”), monedă (euro) şi zi a Europei (9 mai).

RTT: Romanya Avrupa Birliğine ne zaman girdi?RTT: Când a intrat România în Uniunea Europeană?

Hukukçu: 1 Ocak 2007 tarihinde. Jurist: La data de 1 ianuarie 2007.

RTT: Kimler Avrupa Birliği vatandaşıyım diyebilir?RTT: Cine poate spune că este cetăţean al Uniunii Europene?

Hukukçu: Bir vatandaş ancak üye ülkelerinin vatandaşı ise AB vatandaşıyım diyebilir. Yanitüm üye devletlerinin vatandaşları aynı zamanda AB vatandaşıdır.

Jurist: O persoană are cetăţenia Uniunii numai dacă este cetăţean al unuia dintre StateleMembre. Cu alte cuvinte, toţi cetăţenii Statelor Membre sunt şi cetăţeni ai Uniunii.

RTT: Tüm bu bilgiler için teşekkür ederim.RTT: Vă mulţumesc pentru aceste informaţii!

Hukukçu: Birşey değil.Jurist: Pentru nimic!

Vocabular tematic

95

F. Romanya Göçmenlik Bürosu Memurları ile İlişki/Interacţiunea cu funcţionarii Oficiului Român pentru Imigrări

Autor / Yazar: Rodica NovacADO SAH ROM

I.Terimler / Sözlük - Termeni / Dicţionar

Yetenek F1 Abilitate 8F1Bunlunmama AbsenţăAnlaşma AcordFaaliyet ActivitateHissedar AcţionarYönetici Administratorİş AfacereBüyükelçilik Ambasadăİşe alınmak/istihdam AngajareVatansız Apatrid

Sigorta F2 Asigurare 8F2Ortak AsociatOrtaklık AsociaţieTasdik AtestareIzin AvizYeterlilik CalificareSermaye CapitalSeyahat CălătorieEvli CăsătoritDilekçe Cerere

Sertifika F3 Certificat 8F3Vatandaş CetăţeanŞirket Companieİletişim ComunicareŞart CondiţieMuvafakat ConsimţământOzlaşma ConvenţieNüsha CopieÇocuk CopiiOran Cuantum

Kültür F4 Cultură 8F4Bilgiler CunoştinţeBeyan DeclaraţieGeçici olarak atanmış olan DetaşatGeçici Atanma Detaşare

Tem

atik

Söz

lükl

er

96

Diploma DiplomăDosya DosarHak Drept Süre Durată Denk Echivalent

Eğitim F5 Educaţie 8F5Sınav Examenİstisna etmek Exceptaİstisna ExcepţieAile FamilieŞube FilialăFirma FirmăForm FormularFotoğraf/resim FotografieSınır Frontieră

Görev F6 Funcţie 8F6Grup GrupYasadışı IlegalGöçmek ImigrareVergi ImpozitBirleşme IntegrareYasaklama InterdicţieYatırım InvestiţiiBildirim ÎnştiinţareŞirket Întreprindere

Durdurulmuş olan F7 Întrerupt 8F7Öğretim ÎnvăţământMahkeme JudecătorieAdalet JustiţieKanuni LegalKanun LegeYerleşim yeri LocalitateEv LocuinţăAy LunăReşit olmayan Minor

İş F8 Muncă 8F8Doğum NaştereAralıksız NeîntreruptMeşguliyet/meslek OcupaţieŞehir OraşOrganizasyon/örgüt OrganizaţieOrijinal/aslı OriginalPasaport PaşaportPatron/İşveren PatronHimaye Patronat

Vocabular tematic

97

Ebeveyn F9 Părinte 8F9Oturma izni Permis de şedereŞikayet PlângereUzatma Prelungire Meslek ProfesieRed RefuzTemsilcilik ReprezentanţăMukim RezidentRomen RomânRomanya România

Köy F10 Sat 8F10Hafta SăptămânăSektör /Bölge Sectorİş merkezi SediuSendika SindicatKurum SocietateBaşvurucu SolicitantBaşvurmak SolicitareSpor SportYabancı Străin

Eğitim F11 Studii 8F11Kol/şube SucursalăVergi TaxăToprak TeritoriuSüre TermenHamil TitularTercüme TraducereNakliyat TransportAnlaşma TratatMahkeme Tribunal

Turizm F12 Turism 8F12Veli TutoreÜlke ŢarăGeçerlilik ValabilitateGelir Venitİnceleme VerificareVize VizăZiyaret VizităGün Zi

II. Deyimler / Expresii

Dava açmak F13 A ataca în justiţie 8F13Sağlık durumunu doğrulayan tıbbi rapor Act medical de atestare a stării de sănătate

Tem

atik

Söz

lükl

er

98

Ticari faaliyetler Activităţi comercialeKültürel faaliyetler Activităţi culturaleBilimsel araştırma faaliyetleri Activităţi de cercetare ştiinţificăEkonomik faaliyetler Activităţi economiceProfesyonel/mesleki faaliyetler Activităţi profesionaleDini faaliyetler Activităţi religioase

Sportif faaliyetler F14 Activităţi sportive 8F14İnsani yardım faaliyetleri Activităţi umanitareTicaret şirketinin kuruluş sözleşmesi Actul constitutiv al societăţii comercialeMaaşlı belgesi Adeverinţă de salariatSağlık raporu Adeverinţă medicalăTüccar/İşletme Agent economicAilevi ortaklık Asociaţie familialăMesken veya ikamet ülkesinin makamları Autorităţile din statul de domiciliu

sau de reşedinţă

Romen makamları F15 Autorităţile române 8F15Nominal çalışma izni Autorizaţia de muncă nominalăKamusal mal ve hizmetler Bunuri şi servicii publiceEğitim bursu Bursă de studiiAvrupa Birliğinin mavi Kardı Cartea albastră a Uniunii EuropeneTicaretin Tanıtımı ve Yabancı Yatırımlar Centrul Român pentru Promovarea için Romanya Merkezi Comerţului şi Investiţiilor StrăineTetkik belgesi Certificat constatatorSabıka kaydı belgesi Certificat de cazier judiciar

Doğum belgesi F16 Certificat de naştere 8F16Tıbbi belge Certificat medicalYabancı vatandaş Cetăţean străinÜçüncü ulkelerden vatandaşlar Cetăţeni din terţe stateYazılı tebliğ Comunicare în scrisYıllık kontenjan Contingent anualÇalışma sözleşmesi Contract de muncăBireysel çalışma sözleşmesi Contract individual de muncă

İşyerleri yaratmak /istihdam etmek F17 Creare de locuri de muncă 8F17Ekonomik yükseliş/düşüş Creştere/scădere economicTemyiz Mahkemesi Curtea de ApelKimlik belgesi Document de identitateTercüme edilmiş ve hukukileştirilmiş/ Document tradus şi supralegalizatapostillenmiş belge /apostilatMedeni durum belgeleri Documente de stare civilăFaaliyet alanı Domeniu de activitateOturma alanının/ sosyal merkez alanının Dovada deţinerii legale a spaţiului deyasal sahipliğinin kanıtı locuit/spaţiului pentru sediul social

Vocabular tematic

99

Ödemede garantilenmiş minimum brüt F18 Dovada mijloacelor de întreţinere la 8F18maaşın düzeyinde geçinme araçlarının kanıtı nivelul salariului minim brut garantat

în plată

Oturma hakkı/geçici oturma hakkı Drept de şedere /drept de şedere temporarăBelirli/belirsiz süre Durată determinată/nedeterminatăEğitim denkleştirilmesi Echivalarea studiilorLey karşılığı/eşdeğeri Echivalentul în leiAsıl şekil Formă autenticăKululuş için mahkeme kararı Hotărâre judecătorească de înfiinţareDevletin kararı Hotărârea guvernului

Ülkeden çıkış F19 Ieşire din ţară 8F19Bölgesel Çalışma Müfettişliği Inspectoratul Teritorial de MuncăÜlkeye giriş Intrare în ţarăÇift taraflı anlaşma Înţelegere bilateralăÖzel kanunlar Legi specialeBoş işyeri Loc de muncă vacantAtanmış işçi Lucrător detaşatSürekli işçi Lucrător permanent

Sezonluk işçi F20 Lucrător sezonier 8F20Stajier işçi Lucrător stagiarSınırötesi işçi Lucrător transfrontalierUlusal topraklardan uzaklaştırma önlemi Măsură de îndepărtare de pe teritoriul

naţionalKırsal/şehir ortamı Mediu rural/urbanAvrupa Birliği Üyesi Membru al Uniunii EuropeneAile bireyi/üyesi Membru de familieGeçinme araçları Mijloace de întreţinereDiplomatik misyon Misiune diplomatică

Birçok girişler F21 Multiple intrări 8F21Romanya Goçmenlik Bürosu Oficiul Român pentru ImigrăriBakan emri Ordin al ministruluiAcil durum hükmü Ordonanţă de urgenţăSendika/Mesleki Organizasyon Organizaţie sindicală/profesionalăYabancı katılım Participare străinăBelirli/Belirsiz dönem Perioadă determinată/nedeterminatăKesintisiz dönem Perioadă neîntreruptă

Çalışma izni F22 Permis de muncă 8F22Oturm izni Permis de şedere

Tem

atik

Söz

lükl

er

100

Gerçek kişi Persoană fizicăİş pazarı Piaţa munciiTicaret planı Plan de afaceriMesleki eğitim Pregătire profesionalăOturma hakkının uzatılması Prelungirea dreptului de şedereOturma hakkının uzatılması Prelungirea dreptului de şedere

Hizmet verme F23 Prestări servicii 8F23Ekonomik-finansal asıl göstergeler Principalii indicatori economico-financiariGeçici insani koruma Protecție umanitară temporarăEkonomik dal/faaliyet Ramură economicăDiploma, sertifika, yetelilik belgelerinin, Recunoaşterea diplomelor, mesleki becerilerin tanımlanması a certificatelor, a atestatelor de

competenţă şi a calificărilor profesionale

Aile birleşmesi Reîntregirea familieiUzun sureli ikmetkâr Rezident pe termen lungOturma amacı Scopul şederii

Vergi muafiyeti F24 Scutiri de taxe 8F24Ekonomik sektör Sector economicYabancı katılımlı ticari şirket Societate comercială cu participare

străinăAvrupa Ekonomik Alanı (SEE) Spaţiul Economic European (SEE)Schengen Alanı Spaţiul SchengenÜçüncü Ülkeler State TerţeVize ödemesi Taxa de vizăTıbbi tedavi Tratament medical

Bir veya daha fazla giriş F25 Una sau mai multe intrări 8F25Aylık gelir Venit lunarMaaş gelirleri Venituri salarialeUzun süreli oturum vizesi Viză de lungă şedereKısa oturum süreli vize Viză de scurtă şedereDiplomatik vize Viză diplomaticÇalışma/tatil günleri Zile lucrătoare/nelucrătoare

Vocabular tematic

101

III. Tanımlamalar16/ Definiţii

8F26Çalışma ruhsatı - sahibine Romanya’da bir tek işverende bir tek görev ile işe alınması veyaatanması hakkı veren, yasa şartlarına uygun olarak verilen resmi belge;Autorizaţie de muncă - documentul oficial eliberat în condiţiile legii, care dă dreptultitularului să fie încadrat în muncă sau detaşat în România la un singur angajator şi pe osingură funcţie.

Avrupa Birliğinin Mavi Kartı –sahibine yüksek kalifiye bir iş yerinde çalışan olarak,Romanya topraklarında oturma ve çalışma hakkı veren “AB Mavi Kartı” adını taşıyançalışma amaçlı oturma izni; Cartea albastră a Uniunii Europene - permisul de şedere în scop de muncă ce poartădenumirea «Cartea albastră a UE» şi care conferă posesorului acestuia dreptul de şedere şide muncă pe teritoriul României în calitate de angajat pe un loc de muncă înalt calificat.

Kişisel tenzilat – kendi özel durumuna göre veya bakımında bulunan kişilere göre, temelkişisel tenzilatı ve ek kişisel tenzilatları içeren, katılımcıya verilen, vergiye tabi olmayanmiktar. Deducerea personală de bază17: sumă neimpozabilă acordată contribuabilului, cuprinzânddeducerea personală de bază şi deducerile personale suplimentare, în funcţie de situaţiaproprie sau a persoanelor aflate în întreţinere.

8F27Geçici oturum hakkı – yaslara uygun olarak, yabancının belirli bir süre için Romanyatopraklarında kalma hakkı;Drept de şedere temporară - dreptul străinului de a rămâne pe teritoriul României pentruo perioadă determinată, în condiţiile legii.

Uzun vadeli oturum hakkı – yasalara uygun olarak, yabancıya, yetkili makamlar tarafındanRomanya ülkesinde belirsiz bir süre kalması için verilmiş olan hak;Drept de şedere pe termen lung - dreptul acordat străinului de către autorităţile competentede a rămâne pe teritoriul României pentru o perioadă nedeterminată, în condiţiile legii.

8F28Daimi Çalışan/işçi – Romanya’lı bir bireysel/gerçek veya tüzel kişide, veya yurtdışındamerkezi olan bir tüzel kişinin temsilciliğinde, şubesine veya bölümünde, bireysel iş sözleşmesibazında Romanya topraklarında işe alınan yabancı;

16 Bu bőlűmdeki tanımlamalar, düzenlemeler ve değişiklilerle birlikte, Romanya’daki yabancıların durumu ileilgili 194/2004 no’lu Acil hükümet Kararının 2. maddesinden ve düzenlemeler ve değişikliklerle birlikteRomanya topraklarında bulunan yabancıların işe alınması ve atanması ile ilgili 56/2007 no’lu Acil HükümetKararından alınmıştır. Definiţiile din acest capitol sunt preluate din Ordonanţa de urgenţă a Guvernului nr. 194/2002 privind regimulstrăinilor în România, cu modificările şi completările ulterioare, art. 2 precum şi din Ordonanţa de urgenţănr. 56/2007 privind încadrarea în muncă şi detaşarea străinilor pe teritoriul României, cu modificările şicompletările ulterioare, art. 2.

17 Kaynak/Sursa: http://www.conta.ro/dictionar_online_deducerea%20personala%20de%20baza%20.html

Tem

atik

Söz

lükl

er

102

Lucrător permanent - străinul încadrat în muncă pe teritoriul României pe baza unuicontract individual de muncă la o singură persoană fizică sau juridică din România ori la oreprezentanţă, sucursală sau filială din România a unei persoane juridice cu sediul înstrăinătate.

Geçici atanmış çalışan/işçi – aşağdaki durumlarda Romanya topraklarında faaliyetgösterebilen, yabancı bir tüzel kişinin Çalışan elemanı/işçisi, yeterlilikli yabancı: atamayıyapan şirket veya Romanya’da faaliyet gösteren hizmetlerin lehdarı şirket arasındaimzalanmış bir sözleşme çerçevesinde, şirket adına ve onun koordinasyonu altında Romanyatopraklarına atanmış olan; Romanya topraklarında bulunan bir şirkette veya şirketlergrubuna, veya Romanya topraklarında bulunan bir üniteye atanmış olan.Lucrător detaşat - străinul calificat, angajat al unei persoane juridice străine, care poate sădesfăşoare activitate pe teritoriul României în următoarele situaţii: este detaşat pe teritoriulRomâniei, în numele întreprinderii şi sub coordonarea acesteia, în cadrul unui contractîncheiat între întreprinderea care face detaşarea şi beneficiarul prestării de servicii care îşidesfăşoară activitatea în România; este detaşat la o unitate situată pe teritoriul României saula o întreprindere care aparţine unui grup de întreprinderi, situată pe teritoriul României.

Stajyer Çalışan Elemanı/İşçi - Romanya topraklarında bulunmasının süresi kısıtlı olan veamacı mesleki hazırılğını, dilbilimini ve kültürel bilgilerini genişletmek olan, işe alınan yabancı. Lucrător stagiar - străinul încadrat în muncă, a cărui prezenţă pe teritoriul României estestrict determinată în timp şi are drept scop îmbunătăţirea pregătirii profesionale şi acunoştinţelor lingvistice şi culturale.

Sezonluk Çalışan Elemanı/İşçi -12 aylık bir süre içerisinde 6 ayı geçmemesi sureti ile, belirlisüre için imzalanan bir bireysel iş sozleşmesi bazında, iyi tanımlanmış bir iş yerinde, mevsimdeğişimlerine bağlı bir faaliyet sektöründe, Romanya topraklarında işe alınan yabancı. Lucrător sezonier - străinul încadrat în muncă pe teritoriul României, pe un loc de muncăbine definit, într-un sector de activitate care se desfăşoară în funcţie de succesiuneaanotimpurilor, în baza unui contract individual de muncă încheiat pe perioadă determinată,care nu poate depăşi 6 luni într-un interval de 12 luni.

8F29Oturum izni – duruma göre,yasalara uygun olarak, Romanya’da oturum hakkı uzatılanyabancıya veya uzun vadeli oturum hakkı verilmiş olana, Romanya Göçmenlik Bürosutarafından verilen kimlik belgesi; Permis de şedere - documentul de identitate care se eliberează de către Oficiul Român pentruImigrări, în condiţiile legii, străinului căruia i se prelungeşte dreptul de şedere în Româniasau celui căruia i se acordă dreptul de şedere pe termen lung, după caz.

Çalışma amaçlı oturma izni – yasalara uygun olarak, Romanya Göçmenlik Bürosutarafından yabacıya verilen ve Romanya ülkesinde oturum ve çalışma hakkını onaylayankimlik belgesi; Permis de şedere în scop de muncă - documentul de identitate care se eliberează străinuluide către Oficiul Român pentru Imigrări, în condiţiile legii şi atestă dreptul de şedere şi demuncă pe teritoriul României.Geçici atanma amaçlı oturma izni – yasalara uygun olarak, Romanya topraklarında

Vocabular tematic

103

atanması bazında, oturum ve çalışma hakkını onaylayan Romanya Göçmenlik Bürosutarafından yabancıya verilen kimlik belgesi;Permis de şedere în scop de detaşare - documentul de identitate care se eliberează străinuluide către Oficiul Român pentru Imigrări, în condiţiile legii, şi atestă dreptul de şedere şi demuncă în baza detaşării pe teritoriul României.

8F30İkamet eden – yasa koşullarına göre verilmiş olan, geçici oturum izni sahibi olan yabancı.Rezident - străinul titular al unui permis de şedere temporară acordat în condiţiile legii.

Uzun süreli ikamet eden – yasalara uygun olarak verilmiş uzun süreli oturum izni sahibiolan yabancı;Rezident pe termen lung - străinul titular al unui permis de şedere pe termen lung acordatconform legii.

Aile bileştirilmesi – aile ilişkisinin oluşumu tarihini önemsemeden, aile birliğini korumaamacı ile, Romanya topraklarında yasal oturumu olan bir yabancının veya romenvatandaşının aile bireylerinin Romanya topraklarına girişi ve oturumu;Reîntregirea familiei - intrarea şi şederea pe teritoriul României a membrilor de familie aiunui străin cu şedere legală pe teritoriul României sau ai unui cetăţean român, în scopulpăstrării unităţii familiei, indiferent de data stabilirii acestei relaţii de familie.

8F31Yabancı – Romen vatandaşlığna, Avrupa Birliği üyesi olan başka ülkenin vatandaşlığınaveya Avrupa EkonomiK Alanı veya İsviçre Konfedersyon’un vatandaşlığına sahip olmayanşahıs. Străin - persoana care nu are cetăţenia română, cetăţenia unui alt stat membru al UniuniiEuropene sau al Spaţiului Economic European ori cetăţenia Confederaţiei Elveţiene.

Yasadışı oturum – aşağdaki durumlarda bulunan bir yabancının Romanya topraklarındabulunması:

• Romanya sınırını yasadışı geçmiş veya geçmeye denemiş olan ;• daha önce buyurulan yasak süresi içinde Romanya’ya girmesi ; • kanunların öngördüğü giriş ve/veya oturum şartlarını yerine getirmemesi;

Şedere ilegală - prezenţa pe teritoriul României a unui străin care se află în una dintreurmătoarele situaţii:

• a trecut sau a încercat să treacă ilegal frontiera de stat a României; • a intrat în România în perioada de interdicţie dispusă anterior; • nu mai îndeplineşte condiţiile de intrare şi/sau de şedere, prevăzute de lege.

8F32Hamil18– kanuna uygun olarak daimi bir vasfı olan; 2. kanun esasında (bir şeye) sahip olan;kanuni sahiplik hakkı olan ( bir şeyin).

18 Kaynak : Yeni Romence dilinin açıklamalı sözlüğü, http://www.webdex.ro/online/noul_dictionar_explicativ_al_limbii_romaneSursa: Noul dicţionar explicativ al limbii române,http://www.webdex.ro/online/noul_dictionar_explicativ_al_limbii_romane

Tem

atik

Söz

lükl

er

104

Titular - care îndeplineşte o funcţie permanentă pe care o deţine conform legii. 2) Careposedă (ceva) pe baze juridice; cu drept legal de posesor (a ceva).

Uzun vadeli oturum vizesi - yasalara göre, sahibine, 90 günden daha fazla bir süre içinoturum hakkının uzattırılmasını talep etme hakkı veren vize;Viză de lungă şedere - viză care dă dreptul titularului să solicite prelungirea dreptului deşedere temporară pentru o perioadă mai mare de 90 de zile, conform legii.

IV. Diyaloglar19/ Dialoguri

Bir vizenin elde edilmesi Obţinerea unei vize 8F33

Yabancı vatandaş: Iyi günler. Romanya’da bir oturum vizesi elde etmek istiyorum. Cetăţeanul străin: Bună ziua. Aş dori să obţin o viză de şedere în România.

Gişedeki memur: Oturumun amacına göre, kısa süreli veya uzun süreli oturma vizesi eldeedebilirsiniz.

Funcţionarul: În funcţie de scopul şederii, puteţi solicita o viză de scurtă sau de lungă şedere.

Yabancı vatandaş: Kısa süreli oturma vizesi nedir ? Cetăţeanul străin: Ce este viza de scurtă şedere?

Gişedeki memur: Kısa süreli oturma vizesi, ilk girişten itibaren 6 aylık bir süre içerisinde,90 günü geçmeyen bir veya daha fazla ziyaret için, Romanya’ya girişistemenize izin verir. Bu tip vize, bir veya daha fazla giriş için eldeedilebilir.

Funcţionarul: Viza de scurtă şedere vă permite să solicitaţi intrarea în România, pentru ovizită sau mai multe vizite care nu depăşesc 90 de zile, pe parcursul uneiperioade de 6 luni de la data primei intrări. Acest tip de viză poate fi eliberatăcu una sau mai multe intrări.

Yabancı vatandaş: Ne zaman bir kısa süreli otuma vizesi için başvurabilirim? Cetăţeanul străin: Când pot solicita o viză de scurtă şedere?

Gişedeki memur: Kısa süreli oturma vizeleri şu amaçlar için verilebilir: misyon, turizm,ziyaret, ticaret, nakliyat, spor, kültürel, bilimsel, insani yardım falliyetlerive kısa süreli tıbbi tedavi için.

Funcţionarul: Viza de scurtă şedere se acordă pentru următoarele scopuri: misiune, turism,vizită, afaceri, transport, activităţi sportive, culturale, ştiinţifice, umanitare,tratament medical de scurtă durată.

18 Bu diyalogların yapımında Romnaya Göçmenlik Burosunun web adresinde bulunan bilgiler kullanılmıştır.Bu diyaloglar hayalidir ve içinde bulunn bilgiler eğitim amacı dışında başka hiçbir amaç ile kullanılamaz. Pentru realizarea acestor dialoguri au fost utilizate informaţii disponibile pe pagina de web a OficiuluiRomân pentru Imigrări. Aceste dialoguri sunt imaginare şi informaţia cuprinsă în ele nu poate fi utilizată înalte scopuri decât cel educaţional.

Vocabular tematic

105

Yabancı vatandaş: Eğer kısa süreli bir oturma vizesine sahip olursam oturumumuuzatabilirmiyim?

Cetăţeanul străin: Pot să-mi prelungesc şederea dacă am o viză de scurtă şedere?

Gişedeki memur: Romanya’da kısa süreli bir oturum vizesi ile bir oturma hakkı uzattırılamaz. Funcţionarul: Dreptul de şedere în România acordat prin viză de scurtă şedere nu poate fi

prelungit.

Yabancı vatandaş: Ne kadar süre için, uzun oturma vizesi alınabilir? Cetăţeanul străin: Pentru ce perioadă se poate obţine viză de lungă şedere?

Gişedeki memur: Ekonomik, profesyonel veya ticari faaliyetler, işe grime, atanma, eğitim,aile birleşmesi, dini faaliyetler, bilimsel araştırma faaliyetleri, v.s. gibiçok iyi belirlenmiş bir amacınız varsa, uzun süreli oturma vizesi 90 günlükbir süre için, bir veya daha fazla yolculuklar için verilmektedir.

Funcţionarul: Dacă aveţi un scop bine definit, cum ar fi desfăşurarea de activităţieconomice, profesionale sau comerciale, angajare în muncă, detaşare, studii,reîntregirea familiei, activităţi religioase, activităţi de cercetare ştiinţificăetc., viza de lungă şedere se acordă pentru o perioadă de 90 de zile, cu unasau mai multe călătorii.

Yabancı vatandaş: Eğer uzun süreli bir oturum vizesine sahipsem Romanya’da oturumumuuzattırabilirmiyim?

Cetăţeanul străin: Pot prelungi şederea în România dacă am o viză de lungă şedere?

Gişedeki memur: Uzun oturma vizesi Romanya topraklarında bulunan yabancılara, geçicioturum hakkının uzatılmasını istemesine ve bir oturum izni almasına izinvermektedir.

Funcţionarul: Viza de lungă şedere permite străinilor aflaţi pe teritoriul României să soliciteprelungirea dreptului de şedere temporară şi să obţină un permis de şedere.

8F34Yabancı vatandaş: Iyi günler. Uzun süreli bir oturma vizesi elde etmek istiyorum. Hangi

evrakları getirmem gerekiyor? Cetăţeanul străin: Bună ziua. Aş dori să obţin o viză de lungă durată. Ce documente trebuie

să depun?

Gişedeki memur: Iyi günler. Getirmeniz gereken evraklar Romanya’da seyahat etmeamacına göre değişiyor.

Funcţionarul: Bună ziua. Documentele pe care trebuie să le prezentaţi diferă în funcţie descopul călătoriei în România.

Yabancı vatandaş: Romanya’da kimler ticari faaliyetler yapabiliyor?Cetăţeanul străin: Cine poate desfăşura activităţi economice în România?

Gişedeki memur: Bağımsız olarak ya da ailevi ortaklık çerçevesinde ticari faaliyetleryapabilirsiniz.

Tem

atik

Söz

lükl

er

106

Funcţionarul: Puteţi desfăşura activităţi economice în mod independent sau în cadrul unorasociaţii familiale.

Yabancı vatandaş: Bu durumda hangi evraklar gereklidir? Cetăţeanul străin: În acest caz ce documente sunt necesare?

Gişedeki memur: Ticari faaliyetler yapmak için aşağdaki evrakları sunmanız gereklidir : • mesleki hazırlığınızın/eğitiminizin tasdiklenmesi ile ilgili şartların yerinegetirilmesinin ıspatı;• vize geçerliliği süresince geçerli olan sağlık sigortası, • sabıka kaydı sertifikası veya aynı kanuni değeri olan başka evrak.

Funcţionarul: Pentru desfăşurarea de activităţi economice trebuie să prezentaţi următoareledocumente:

• dovada îndeplinirii condiţiilor referitoare la atestarea pregătirii profesionale, • asigurare medicală pe perioada valabilităţii vizei, • certificat de cazier judiciar sau alt document cu aceeaşi valoare juridică.

Yabancı vatandaş: Mesleki hazırlığı/eğitimi tasdikleyen belgeler hangileridir? Cetăţeanul străin: Care sunt documentele care atestă pregătirea profesională?

Gişedeki memur: Eğitim diplomaları veya sizin mesleki eğitiminizi gösteren mezuniyetdiplomalarınız.

Funcţionarul: Diplomele de studiu sau diplomele de calificare arată care este pregătireadumneavoastră profesională.

Yabancı vatandaş: Sabıka kaydı sertifikası nedir? Cetăţeanul străin: Ce este certificatul de cazier judiciar?

Gişedeki memur: Sabıka kaydı sertifikası, kişiye karşı veya bunun özgürlüğüne,malvarlığına ve genel olarak hukuk kaidelerine karşı suçlar işlemediğinizitasdikleyen resmi bir belgedir. Bu belge sizin ülkenizdeki kurumlartarafından verilmektedir.

Funcţionarul: Certificatul de cazier judiciar este un document oficial care atestă faptul cănu aţi comis infracţiuni contra persoanei şi a libertăţii acesteia, apatrimoniului şi, în general, a ordinii de drept. Acest document este eliberatde instituţiile din ţara dumneavoastră.

8F35Yabancı vatandaş: Lütfen, Romanya’da nasıl bireysel olarak mesleki faaliyetler

yapabileceğimi söyleyebilirmisiniz?Cetăţeanul străin: Aţi putea să-mi spuneţi, vă rog, cum pot desfăşura activităţi profesionale

în mod individual în România?

Gişedeki memur: Romanya’da biresyel mesleki faaliyetleri sadece sözkonusu meslekleridüzenleyen özel kanunlara uyarsanız gerçekleştirebilirsiniz.

Funcţionarul: În România puteţi desfăşura activităţi profesionale în mod individual doardacă respectaţi legile speciale care reglementează profesiile respective.

Vocabular tematic

107

Yabancı vatandaş: Romanya’da düzenlenmiş olan mesleklerden örnek verebilirmisiniz?Cetăţeanul străin: Puteţi să-mi daţi exemple de profesii reglementate în România?

Gişedeki memur: Evet, tabi. Romanya’da, mimar, hemşire, ebe, avukat, biyolog, kimyacı,öğretmen, hukuk danışmanı, detektif, turizm şirketi müdürü, otel müdürü,uzman muhasebeci,eczacı, doktor/hekim, diş hekimi, veteriner, kentçilikuzmanı, pilot, itfayeci, polis, noter, v.s. gibi meslekler,sadece sözkonusukişinin Romanya kanunlarının koyduğu kriterleri yerine getirmesi şartıylayapılabilir.

Funcţionarul: Da, desigur. În România, profesiile precum cea de arhitect, asistent medical,moaşă, avocat, biolog, chimist, cadru didactic, consilier juridic, detectiv,director de agenţie de turism, director de hotel, expert contabil, farmacist,medic, dentist, veterinar, urbanist, pilot, pompier, poliţist, notar etc. pot fipracticate doar dacă persoana respectivă îndeplineşte criteriile impuse delegea română.

Yabancı vatandaş: Bu kriteler hangileridir?Cetăţeanul străin: Care sunt aceste criterii?

Gişedeki memur: Ozellikle eğitim veya mesleki gelişim, fakat bazı diplomalara sahip olak,mesleki tecrübe, vatandaşlık, bazı kuruluşlara bağılılık (örnek olarakbaro), veya bazı sınavları/imtihanları geçmekte söz konusu olabilir.

Funcţionarul: Este vorba, în special, de studii sau de nivelul de formare profesională, darşi de deţinerea unei anumite diplome, experienţa profesională, cetăţenie,apartenenţă la anumite organizaţii (de exemplu barou) sau trecerea unorexamene.

Yabancı vatandaş: Hangi şartlar altında Romanya’da doktor/hekim olabilirim? Cetăţeanul străin: În ce condiţii pot fi medic în România?

Gişedeki memur: Romanya’da tıbbı, eğer Romen vatandaşı ile evli olursanız, Romanya’dadaimi oturma izniniz olursa, Avrupa Birliğine, Avrupa Ekonomik Alanınaüye ülkelerinin birinde veya Isviçre Konfederasyonunda uzun süreli ikamethakkına sahipseniz, ve üçuncü bir ülkede Avrupa Birliği, Avrupa EkonomikAlanı üye ülkelerinin biri veya Isviçre Konfederasyonu tarafındantanımlanmış veya Romanya’da denkleştirirlmiş bir diploma, sertifika veyatıp alanında bir başka ünvana sahipseniz, uygulayabilirsiniz.

Funcţionarul: Puteţi practica medicina în România dacă sunteţi soţul unui cetăţean român,dacă aveţi statutul de rezident permanent în România, dacă beneficiaţi destatutul de rezident pe termen lung acordat de către unul dintre statelemembre ale Uniunii Europene, al unui stat aparţinând Spaţiului EconomicEuropean sau ai Confederaţiei Elveţiene şi aveţi diplomă, certificat sau unalt titlu în medicină, dobândite într-un stat terţ şi recunoscute de unul dintrestatele membre Uniunii Europene, Spaţiului Economic European sau aiConfederaţiei Elveţiene ori echivalate în România.

Yabancı vatandaş: Mesleki faaliyetler gerçekleştirmek için kimler uzun süreli vize alabilir?

Tem

atik

Söz

lükl

er

108

Cetăţeanul străin: Cine poate obţine viza de lungă şedere pentru desfăşurarea de activităţiprofesionale?

Gişedeki memur: Bu tip vize asağdaki şartaları yerine getiren yabancılara verilebilir: a) sözkonusu mesleği yapmak için kanuni şartaları yerine getirdiklerini ıspat edenler;b) geldikleri ülkede Romanya’da yapmak istedikleri mesleğe benzer bir meslekyaptıklarını ıspatlayanlar; c) vize geçerliliği süresince sağlık sigortasının ıspatını yapanlar ; d) sabıka kaydı sertifikası veya aynı kanuni değerde olan başka evrak sunanlar.

Funcţionarul: Acest tip de viză poate fi acordat străinilor care îndeplinesc următoarelecondiţii:

a) dovedesc că îndeplinesc condiţiile legale pentru practicarea profesiilor respective; b) dovedesc faptul ca în ţara de origine practică o profesie similară cu cea pe caredoresc să o desfăşoare în România; c) fac dovada asigurării medicale pe perioada valabilităţii vizei; d) prezintă certificat de cazier judiciar sau alt document cu aceeaşi valoare juridică.

Romanya’da bir iş kurmak Înfiinţarea unei afaceri în România 8F36

Yabancı vatandaş: İyi günler. Romanya’da kendime ait bir işi hangi şartlar altındakurabileceğimi öğrenmek isterim ?

Cetăţeanul străin: Bună ziua. Aş dori să ştiu în ce condiţii pot înfiinţa în România propriamea afacere.

Gişedeki memur: Eğer Romanya’da uzun bir süre için kalmak istiyorsanız ve kendi işinizikurmak istiyorsanız bir ticaret şirketinde yönetici veya idareci niteliği ilehissedar veya ortak olmalısınız. Aynı zamanda Romanya YabancıYatırımların ve Ticaretin Desteği Merkezinin (RYYTDM) onayınıalmalısınız. Bu onayı aldıktan sonra Romanya’nın diplomatiktemsilciliklerinden ve konsolosluk ofislerinden uzun vadeli oturma vizesialmanız gerekiyor.

Funcţionarul: Dacă doriţi să rămâneţi în România pentru o perioadă mai mare de timp şi sădezvoltaţi propria dumneavoastră afacere trebuie să fiţi acţionar sau asociatcu atribuţii de conducere sau administrare al unei societăţi comerciale. Deasemenea, trebuie să obțineți avizul Centrului Român pentru PromovareaComerţului şi Investiţiilor Străine (CRPCIS). După ce aţi obţinut acest aviztrebuie să obţineţi o viză de lungă şedere de la misiunile diplomatice şi oficiileconsulare ale României.

Yabancı vatandaş: Romanya Yabancı Yatırımların ve Ticaretin Desteği Merkezinin onayınıalmak için ne yapmam gerekiyor ?

Cetăţeanul străin: Ce trebuie să fac ca să obţin avizul Centrului Român pentru PromovareaComerţului şi Investiţiilor Străine?

Gişedeki memur: Romanya Yabancı Yatırımların ve Ticaretin Desteği Merkezinin onayınıalmak için asağdaki şartları yerine getirmeniz gerekiyor :

Vocabular tematic

109

• bir iş planı yapmak; • faaliyeti yapabilmek için gerekli olan fonlara sahip olduğunuzun ıspatını yapmak; • oturma iznini aldığınız tarihten itibaren en fazla 12 ay içerisinde bir limited şirketiiçin an az 100.000 euroluk, eshamlı bir şirket için ise 150.000 euroluk yatırımyapmak;• oturma iznini aldığınız tarihten itibaren en fazla 12 ay içerisinde bir limited şirketiiçin en az yeni 10 tane çalışma yeri, eshamlı/anonim bir şirket için ise en az 15 taneyeni çalışma yerleri yaratmak;

Funcţionarul: Pentru obținerea avizului Centrului Român pentru Promovarea Comerţuluişi Investiţiilor Străine trebuie să îndepliniţi următoarele condiţii:

• să întocmiţi un plan de afaceri, • să faceţi dovada că dispuneţi de fondurile necesare desfăşurării activităţii, • veţi realiza, în maximum 12 luni de la data obţinerii permisului de şedere, o investiţiede minimum 100.000 euro pentru o societate cu răspundere limitată şi cel puţin150.000 euro pentru o societate pe acţiuni;• veţi crea, în maximum 12 luni de la data obţinerii permisului de şedere, cel puţin 10noi locuri de muncă pentru o societate cu răspundere limitată şi cel puţin 15 noi locuride muncă pentru o societate pe acţiuni.

Ticari faaliyetler için uzun vadeli vize almak Obţinerea vizei de lungă şedere pentru activităţi comerciale 8F37

Yabancı vatandaş: Ticari faaliyetler için uzun vadeli vize almak için hangi evraklargereklidir ?

Cetăţeanul străin: Ce documente sunt necesare pentru obţinerea vizei de lungă şederepentru activităţi comerciale?

Gişedeki memur: Bu tip vizeyi almak için talepte bulunduğunuz ülkede 120 euroluk bir vizeücreti ödemeniz gerekiyor ve Romanya diplomatik temsilciliklerine veyakonsolosluklarına aşağdaki evrakları sunmanız gerekiyor :

• Romanya Yabancı Yatırımların ve Ticaretin Desteği Merkezinin onayı (6 ay geçerli olan)• sabıka kaydı sertifikası veya aynı kanuni değeri olan başka evrak.• vize geçerliliği süresince geçerli olan sağlık sigortası, • konaklama şartlarının kanıtı.

Funcţionarul: Pentru obţinerea acestui tip de viză trebuie să achitaţi taxa de viză de 120Euro în statul în care faceţi solicitarea şi să depuneţi la misiunile diplomaticesau oficiile consulare ale României următoarele documente:

• avizul Centrului Român pentru Promovarea Comerţului şi Investiţiilor Străine (careeste valabil 6 luni de la data emiterii);• certificat de cazier judiciar sau alt document cu aceeaşi valoare juridică;• asigurare medicală valabilă pe toată perioada vizei;• dovada asigurării condiţiilor de cazare.

Yabancı vatandaş: Romanya’ya giriş yaptıktan sonra neler yapmam gerekiyor?Cetăţeanul străin: Ce trebuie să fac după intrarea în România?

Gişedeki memur: Oturduğunuz ildeki Romen Göçmenlik Bürolarından bir oturma izni

Tem

atik

Söz

lükl

er

110

almanız gerekiyor. Oturma iznini almak için vize ile otuma hakkınızınbitmesinden en az 30 gün önce şahsen bikaç evrak sunmanız gerekiyor.

Funcţionarul: Trebuie să obțineți un permis de şedere de la birourile Oficiului Român pentruImigrări din judeţul în care locuiţi. Pentru obţinerea permisului de şedere veţidepune personal o serie de documente, cu cel puţin 30 de zile înainte deexpirarea dreptului de şedere acordat de viză.

Ticari faaliyetler için oturma vizesi almak Obţinerea permisului de şedere pentru activităţi comerciale 8F38

Yabancı vatandaş: Oturma iznini almak için hangi evraklar gereklidir? Cetăţeanul străin: Ce documente sunt necesare pentru obţinerea permisului de şedere?

Gişedeki memur: Ticari faaliyetler amaçlı otuma izni almak için aşağdaki evraklarısunmanız gerekiyor :

• dilekçe;• sınırı geçme belgesi (pasaport, seyahat belgesi, v.s) orijinali/aslı ve bir fotokopi;• faaliyet belgesi;• Romanya Yabancı Yatırımların ve Ticaretin Desteği Merkezinin onayı;• Ticaret şirketinin kayıt sertifikası (orijinali ve bir fotokopi);• Ticaret şirketinin kuruluş sözleşmesi (orijinali ve bir fotokopi)• Kuruluş için mahkeme kararı (orijinali ve bir fotokopi);• Geçim kaynaklarının kanıtı (iznin geçerliliği süresince, ortaklar için ayda 500 euro,hissedarlar için ise ayda 700 euro ornanında)• Sosyal merkez alanının yasal sahipliğinin kanıtı (orijinali ve bir fotokopi);• Yaşam alanının yasal sahipliğinin kanıtı (orijinali ve bir fotokopi);• Sosyal sigortanın kanıtı;• Sağlık raporu;• beyan;• ödemeler.

Funcţionarul: Pentru obţinerea primului permis de şedere pentru activităţi comercialetrebuie să prezentaţi următoarele documente:

• cerere; • documentul de trecere a frontierei (paşaport, titlu de călătorie etc.) în original şi copie;• certificat constatator; • avizul Centrului Român pentru Promovarea Comerţului şi Investiţiilor Străine;• certificat de înmatriculare al societăţii comerciale (original şi copie);• actul constitutiv al societăţii comerciale (original şi copie);• hotărârea judecătorească de înfiinţare (original şi copie);• dovada mijloacelor de întreţinere (în cuantum de 500 euro lunar pentru asociaţi şi700 euro lunar în cazul acţionarilor, pe perioada valabilității permisului)• dovada deţinerii legale a spaţiului pentru sediul social (original şi copie);• dovada deţinerii legale a spaţiului de locuit (original şi copie); • dovada asigurării sociale; • adeverinţă medicală; • declaraţie• taxe.

Vocabular tematic

111

Yabancı vatandaş: Oturma iznini yenilemek için aynı evrakları mı vermem gerekiyor? Cetăţeanul străin: Pentru reînnoirea permisului de şedere trebuie să depun aceleaşi

documente?

Gişedeki memur: Oturma izni, eski oturma iznin süresinin bitiminden 30 gün evvel yenilenir.Yeni bir oturma izni almak için aşağdaki evrakları sunmanız gerekiyor:

• ticaret şirketinin, iş planına uygun olarak faaliyette bulunduğuna dair RomanyaYabancı Yatırımlar ve Ticaret Desteği Merkezinin onayı;• Şirketle ilgili yapılan değişiklikler kayıtları;• esas ekonomik-finansal göstergeleri içeren belge;• Bölgesel İş Mufettişliğinden belge/ çalısma yerleri yarattığınız durumlar içinBölgesel İş Müfettişliğine kayıtlı çalışma sözleşmeleri;

Funcţionarul: Permisul de şedere se reînnoieşte cu cel puţin 30 de zile înainte de expirareacelui anterior. Pentru obţinerea unui nou permis de şedere trebuie să depuneţiîn plus următoarele documente:

• avizul Centrului Român pentru Promovarea Investiţiilor Străine din care să rezultecă activitatea societăţii comerciale s-a desfăşurat în conformitate cu planul de afaceri;• înscrierile de menţiuni; • certificat cuprinzând principalii indicatori economico-financiari; • adeverinţa eliberată de ITM/contracte de muncă înregistrate la ITM în cazul în careaţi creat locuri de muncă.

Yabancı vatandaş: Ne kadar süre içerisinde oturma iznini alabilirim?Cetăţeanul străin: În cât timp voi obţine permisul de şedere?

Gişedeki memur: Oturma hakkının verilmesi veya uzattırılması dilekçesi, verildiği tarihtenitibaren 30 günlük bir süre içerisinde çözümlenir. Ek incelemelergerektiği durumda, dilekçenin çözümlenmesi süresi en fazla 15 gün ileuzattırılabilir.

Funcţionarul: Cererea de acordare sau prelungire a dreptului de şedere va fi soluţionată întermen de 30 de zile de la data depunerii acesteia. În cazul în care suntnecesare verificări suplimentare, termenul de soluţionare a cererii poate fiprelungit cu cel mult 15 zile.

Romanya’da çalışma Munca în România 8F39

Yabancı vatandaş: Romanya’da nasıl bir çalışma yeri bulabilirim?Cetăţeanul străin: Cum pot găsi un loc de muncă în România?

Gişedeki memur: Eğer Romanya’da çalışmak istiyorsanız ve Avrupa Birliği ve AvrupaEkonomik alanı dışındaki bir ülkede vatandaşlığınız varsa, bir iş verenbulup bunun koyduğu denemeleri geçmeniz gerekir. Eğer sizi işe almayakarar verirse, bunun sizin için bir çalışma ruhsatı alması gerekiyor.Romanya’da tüzel veya bireysel kişi olsun, bir tek işveren deçalışabilirsiniz.

Funcţionarul: Dacă doriţi să munciţi în România şi aveţi cetăţenia unui stat din afara

Tem

atik

Söz

lükl

er

112

Uniunii Europene şi Spaţiului Economic European trebuie să găsiţi unangajator şi să susţineţi probele impuse de acesta. Dacă se decide să văangajeze, acesta trebuie să obţină pentru dumneavoastră o autorizaţie demuncă. Puteţi fi angajat în România la un singur angajator, persoană fizicăsau juridică.

Yabancı vatandaş: Çalışma ruhasatını kim alacak?Cetăţeanul străin: Cine va obţine autorizaţia de muncă?

Gişedeki memur: İşveren, sosyal merkezin bulunduğu ilin Romen Göçmelik Bürolarından,yani Bükreş ili için, Goçmenlik Müdürlüğünden, çalışma ruhsatını alacak.

Funcţionarul: Angajatorul va obţine autorizaţia de muncă de la birourile Oficiului Românpentru Imigrări din judeţul în care are sediul social, respectiv de la DirecţiaMigraţie, pentru municipiul Bucureşti.

Yabancı vatandaş: Çalışma ruhsatını almak için hangi vergilerin ödenmesi gerekiyor? Cetăţeanul străin: Ce taxe trebuie plătite pentru obţinerea autorizaţiei?

Gişedeki memur: Çalışma ruhsatı verildiğinde, işveren aşağdaki ödemeleri yapacaktır:• daimi çalışan, atanmış, sınırötesi, stajyer, nominal, sporcu çalışma ruhsatları için200 euro karşılığı ley olarak;• daimi çalışan-eğitim ve sezonluk çalışanların ruhsatları için 50 euro karşılığı ley;

Funcţionarul: La eliberarea autorizaţiei de muncă, angajatorul va plăti astfel: • echivalentul în lei a 200 euro pentru autorizaţiile de muncă pentru lucrătorpermanent, detaşat, transfrontalier, stagiar, nominal, sportiv; • echivalentul în lei a 50 euro pentru autorizaţiile pentru lucrător permanent-studii şisezonier.

Bir işverenin yabancılar için çalışma ruhsatı alabilme şartları Condiţiile în care un angajator poate obţine autorizaţia de muncă pentrustrăini 8F40

Yabancı vatandaş: İşveren hangi şartlar altında çalışma ruhsatı alabilir?Cetăţeanul străin: Care sunt condiţiile în care angajatorul poate obţine autorizaţia de muncă?

Gişedeki memur: Romanya’da çalışma ruhsatı ile işe girmeniz, aşağdaki şartlar yerinegetirilirse mümkündür:

• boşta bulunan çalışma yerleri Romen,AB/Avrupa Ekinimil Alanı üye ülkelerinvatandaşları veya Romanya topraklarında sürekli olarak ikamet eden vatandaşlartarafından doldurulamaz ise; • profesyonel hazırlık, tecrübe ve yetk gibi özel şartları yerine getiriseniz; • Sağlık açısından o işi yapmak için uygun olduğunuzun kanıtını yaparsanız;• Yaptığınız iş için veya Romanya topraklarında yapacağınız işler için bağdaşmayansabıka kaydınızın olmaması; • Hükümet Kararı ile onaylanan yıllık kontenjana uymanız; • İşverenin, devlet bütçesine zorunluluklarının günlük olarak ödenmiş olması; • İşveren, çalışma ruhsatı talebinde bulunduğu faaliyetler için, faaliyet göstermesi

Vocabular tematic

113

• İşverenin daha önce beyan edilmemiş çalışmalar veya kanun dışı işe almalar içinceza almış olmaması.

Funcţionarul: Vă puteţi angaja în România, cu autorizaţie de muncă, dacă sunt îndepliniteurmătoarele condiţii:

• Locurile de muncă vacante nu pot fi ocupate de cetăţeni români, ai statelor membreUE/ SEE sau de rezidenţi permanenţi pe teritoriul României; • Îndepliniţi condiţiile speciale de pregătire profesională, experienţă în activitate şiautorizare; • Faceţi dovada faptului că sunteţi apt din punct de vedere medical să desfășurațiactivitatea respectivă; • Nu aveţi antecedente penale care să fie incompatibile cu activitatea pe care odesfăşuraţi sau urmează să o desfăşuraţi pe teritoriul României; • Vă încadraţi în contingentul anual aprobat prin hotărâre a guvernului; • Angajatorul are achitate la zi obligaţiile către bugetul de stat; • Angajatorul desfăşoară efectiv activitatea pentru care se solicită eliberareaautorizaţiei de muncă;• Angajatorul să nu fi fost sancţionat anterior pentru muncă nedeclarată sau angajareilegală.

Yabancı vatandaş: Hükümet Kararı ile onaylanan kontenjan ne demek? Cetăţeanul străin: Ce este contingentul anual aprobat prin hotărâre de guvern?

Gişedeki memur: Çalışma ruhsatlarının türüne göre, her yıl Hükümet bir karar ile,Romanya’da çalışabilen yabancılar için verilebilecek çalışmaruhsatlarının sayısını belirliyor (daimi çalışanlar için, atanmış çalışanlarve sezonluk çalışanlar, nominal calışma ruhsatları, stajiyer çalışanlar içinçalışma ruhsatları, sporcu ve sınırötesi çalışanlar için). Çalışmaruhasatlarının verilemsi için taleplerin, belirlenen sayıdan daha fazlaolması durumunda, bu sayı yükseltilebilir.

Funcţionarul: În fiecare an Guvernul aprobă printr-o hotărâre numărul autorizaţiilor demuncă ce pot fi eliberate străinilor ce pot lucra în România, pe tipuri deautorizaţii de muncă (autorizaţii pentru lucrători permanenţi, lucrătoridetaşaţi şi lucrători sezonieri, autorizaţii de muncă nominale, autorizaţii demuncă pentru lucrători stagiari, pentru sportivi şi pentru lucrătoritransfrontalieri). Acest număr poate fi majorat, în cazul în care numărulcererilor pentru eliberarea de autorizaţii de muncă este mai mare decâtnumărul stabilit.

Çalışma izni olmadan çalışmaMunca fără autorizaţie de muncă 8F41

Yabancı vatandaş: Kimler Romanya’da çalışma izni olmadan çalışabilir?Cetăţeanul străin: Cine poate munci în România fără autorizaţie de muncă?

Gişedeki memur: Çalışma ruhsatı gerektirmeyen durumlar şunlardır: • Romanya’da daimi oturum hakkınız var ise; • Romanya’nın başka ülkeler ile yaptığı sözleşmeler, mukaveleler veya çift taraflı

Tem

atik

Söz

lükl

er

114

anlaşmalar ile düzenlenmiş olan, Romanya iş piyasasına girişi olan yabancıvatandaşlar kategorisinde yer alıyorsanız ve eğer bu olanak Romanya’nın tarafolduğu, sözleşmenin, mukavelenin veya anlaşmanın metni ile belirlenmiş ise; • Bu yöndeki kanunlara uygun olarak, yurtdışında merkezi olan bir şirketin, Romanyatopraklarında bulunan bölümüne, temsilciliğine veya şubesine şef olarakgörevlendirilmiş olmanız; • Romen bir vatandaşın aile ferdi olmanız;• AB/AEA’ya veya Isviçre Konfederasyonu’na üye bir ülkede merkezi bulunan birşirketin çalışanı olmanız ve Romanya’ya atanmanız (bu durumda o ülkedeki oturumiznini sunmanız gerekecek).

Funcţionarul: Nu aveţi nevoie de autorizaţie de muncă dacă: • aveţi un drept de şedere permanentă în România; • faceţi parte din categoria de cetăţeni străini al căror acces pe piaţa muncii dinRomânia este reglementat prin acorduri, convenţii sau înţelegeri bilaterale încheiatede România cu alte state, dacă această posibilitate este stabilită prin textul acordului,convenţiei sau înţelegerii la care România este parte; • sunteţi numit şef de filială, reprezentanţă sau de sucursală pe teritoriul României aunei companii care are sediul în străinătate, în conformitate cu actele prevăzute delegislaţia română în acest sens; • sunteţi membru de familie al unui cetăţean român; • sunteţi angajat al unei companii cu sediul în unul dintre statele membre UE/SEE oriîn Confederaţia Elveţiană şi sunteţi detaşat în România (va trebui să prezentaţipermisul de şedere din acel stat).

Uzun süreli oturum Şederea pe termen lung 8F41

Yabancı vatandaş: Uzun süreli oturumun ne demek olduğun öğrenmek isterim. Cetăţeanul străin: Aş dori să ştiu ce este şederea pe termen lung.

Gişedeki memur: Uzun süreli oturum, belirlenmemiş bir süre için (daimi olarak)Romanya’da ikamet etmenize izin verir.

Funcţionarul: Şederea pe termen lung vă permite să vă stabiliţi domiciliul în România, pedurată nedeterminată de timp (permanentă).

Yabancı vatandaş: Romanya’da ikamet etme iznini nasıl elde edebilirim?Cetăţeanul străin: Cum pot obţine domiciliul în România?

Gişedeki memur: Eğer AB/AEA üyesi olmayan bir ülkenin vatandaşıysanız, Romanya’da enaz 5 yıl devamlı ve kanuni olarak oturumunuz varsa ve Romanya’da uzunsüreli oturum hakkı almak istiyorsanız, bu işi oturduğunuz ilin RomanyaGöçmelik Bürolarına talep etmelisiniz. Eğer cevap olumlu ise,Romanya’da oturum dilekçesinde geçen amaç için (örnek olarak :çalışma, ticari faaliyetler, aile birleşmesi, v.s) Romanya’da ikamet etmehakkı ve daimi oturum izni veya romen bir vatandaşın aile ferdi içinikametgah verilecektir.

Funcţionarul: Dacă sunteţi cetăţean al unui stat non-UE/SEE, aveţi o şedere continuă legală

Vocabular tematic

115

de minimum 5 ani în România şi doriţi să obțineți dreptul de şedere pe termenlung în România, trebuie să solicitaţi acest lucru la birourile Oficiului Românpentru Imigrări din judeţul în care locuiţi. Dacă răspunsul este unul pozitiv,veţi primi domiciliul în România şi vi se va elibera permisul de şederepermanentă pentru scopul şederii în România pentru care aţi depus cererea(de exemplu: muncă, activităţi comerciale, reîntregirea familiei etc.) saucartea de rezidenţă pentru membru de familie al unui cetăţean român.

Yabancı vatandaş: Uzun süreli oturma izninin geçerlilik süresi nedir? Cetăţeanul străin: Ce valabilitate are permisul de şedere pe termen lung?

Gişedeki memur: Romen bir vatandaşın aile ferdi olma durumunda uzun süreli otumaizninin geçerlilik süresi 10 yıldır ve kanunların öngordüğu başka amaçlariçin Romanya’da oturum hakkınız 5 yıldır. 5 veya 10 yıllık geçerlilik süresisadece evrakın geçerliliği içindir, sizin Romanya’da oturma süreniz ileilgili değildir.

Funcţionarul: Permisul de şedere pe termen lung are o valabilitate de 10 ani în cazul încare sunteţi membru de familie al unui cetăţean român şi de 5 ani dacă aveţidreptul de şedere în România pentru celelalte scopuri prevăzute de lege.Valabilitatea de 5 sau 10 ani se referă doar la valabilitatea documentului, nuşi la durata şederii dumneavoastră în România.

Devamlı oturumŞederea continuă 8F43

Yabancı vatandaş: Devamlı oturum ne demek? Cetăţeanul străin: Ce înseamnă şedere continuă?

Gişedeki memur: Romanya topraklarında olmama süresinin ardışık olarak 6 aydan dahaaz olması ve toplam 10 ayı geçmemesi durumu, oturumun devamlı olmasıdemektir.

Funcţionarul: Şederea este considerată continuă atunci când perioada de absenţă de peteritoriul României este mai mică de 6 luni consecutive şi nu depăşeşte întotal 10 luni.

Yabancı vatandaş: Tüm oturma süreleri hesaba katılıyor mu?Cetăţeanul străin: Toate perioadele de şedere sunt luate în calcul?

Gişedeki memur: Hayır, uzun süreli ikamet için eğitim amaçlı oturumun süresi yarım olarakhesaplanır ve Romanya’da kısa oturum vizesi, diplomatik vize veya hizmetvizesi ve sezonluk işcilik faaliyetleri yapma vizesi ile geçirilen sürelerhesaba alınmıyor.

Funcţionarul: Nu, perioada de şedere în scop de studii se calculează la jumătate pentrurezidenţa pe termen lung iar perioadele petrecute în România cu viză descurtă şedere, viză diplomatică sau de serviciu şi cu viză pentru desfăşurareade activităţi ca lucrător sezonier nu se iau în calcul.

Tem

atik

Söz

lükl

er

116

Yabancı vatandaş: Kimler uzun süreli oturma hakkı alamaz?Cetăţeanul străin: Cine nu poate primi drept de şedere pe termen lung?

Gişedeki memur: Eğitim için geçici olarak oturma hakkı olan kişiler, kısa süreli oturmavizesi ile Romanya da bulunan kişiler veya diplomatik veya hizmet vizesiile verilen vizeden/haktan yararlananlar, uzun süreli oturma hakkıalamazlar.

Funcţionarul: Persoanele cu un drept de şedere temporară pentru studii, persoanele aflateîn România cu viză de scurtă şedere sau viză/drept de şedere conferit de vizadiplomatică sau de serviciu nu pot primi dreptul de şedere pe termen lung.

Uzun süreli oturma hakkı elde etmek için gerekli evraklar Documente necesare pentru obţinerea dreptului de şedere pe termen lung

8F44

Yabancı vatandaş: Uzun süreli oturma hakkı elde etmek için hangi evraklar gereklidir? Cetăţeanul străin: Ce documente sunt necesare pentru obţinerea dreptului de şedere pe

termen lung?

Gişedeki memur: Romanya’da ikamet etmek için ilk adım Romanya Goçmenlik Bürosunabir dosya vermektir. Dosyanın aşağdaki evrakları içermesi gerekir :

• dilekçe ;• sınırı geçme belgesi (pasaport, seyahat belgesi, v.s) orijinali ve bir nusahsı;• Yaşam alanı ile ilgili kanıtlayıcı evraklar (orijinali ve bir nushası);• Sosyal sağlık sigortasının kanıtı;• Geçim kaynaklarının kanıtı (Romen vatandaşlarının aile fertleri bu belgeyigetirmeleri gerekmemektedir) • Romen yetkili makamları tarafından verilen sabıka kaydı sertifikası; • medeni durum belgeleri (eğer durum gerektiriyorsa) • ödemeler.

Funcţionarul: Primul pas pentru a vă stabili domiciliul în România este depunerea dosarului laOficiul Român pentru Imigrări. Dosarul trebuie să conţină următoarele documente:

• cerere; • documentul de trecere a frontierei (paşaport, titlu de călătorie etc.) în copie şioriginal;• acte doveditoare privind spaţiul de locuit (copie şi original); • dovada asigurării sociale de sănătate; • dovada mijloacelor de întreţinere (membrii de familie ai cetăţenilor români nutrebuie să depună acest document); • certificatul de cazier judiciar eliberat de autorităţile române;• documente de stare civilă (dacă este cazul); • taxe.

Çocukların uzun süre oturum haklarıDreptul de şedere pe termen lung al copiilor 8F45

Yabancı vatandaş: Benim çocuklarım uzun süreli oturma hakkı alabilirler mi? Cetăţeanul străin: Copii mei pot obţine dreptul de şedere pe termen lung?

Vocabular tematic

117

Gişedeki memur: Çocuklarınız için uzun süreli oturum hakkının verilmesi sizin içinsunduğunuz talep ile aynı anda isteyebilirsiniz. Çocuklarınız bu hakkısadece sizin bu hakkı almanız durumunda elde edebilirler.

Funcţionarul: Puteţi solicita acordarea dreptului de şedere pe termen lung pentru copiidumneavoastră în acelaşi timp cu solicitarea depusă pentru dumneavoastră.Copii pot primi acest drept doar dacă aţi primit dumneavoastră acest drept.

Yabancı vatandaş: Çocuklarım için de uzun süreli oturma hakkı elde etmek için hangievrakları sunmam gerekiyor?

Cetăţeanul străin: Ce acte trebuie să depun pentru a obţine dreptul de şedere pe termenlung şi pentru copii mei?

Gişedeki memur: Sizin için verdiğiniz dosyanın içeriğine şu belgeleri de eklemeniz gerekiyor: • tercüme edilmiş ve hukukileştirilmiş/apostillenmiş (evrağı veren ülkeye göre) doğumbelgesi • Romanya topraklarında uzun süreli oturma hakkı olmayan ebeveyin resmi şekillimuvafakatname;

Funcţionarul: În dosarul pe care îl depuneţi pentru dumneavoastră trebuie să includeţiurmătoarele documente:

• certificatul de naştere tradus şi supralegalizat/apostilat (în funcţie de statul emitental documentului);• consimţământul în formă autentică al părintelui care nu are drept de şedere petermen lung pe teritoriul României.

Yabancı vatandaş: Uzun süreli oturma hakkını ne kadar süre içerisinde alabilirim? Cetăţeanul străin: În cât timp primesc dreptul de şedere pe termen lung?

Gişedeki memur: Sizin talebiniz doğrultusunda cevabı en fazla 6 ay içerisinde alırsınız. Busüre 3 ay daha uzatılalabilir ve bu durumdan da siz de bilgilendirilirsiniz.Yazılı cevabı, dilekçenin çözümlenmesinden sonra 15 calışma günüiçerisinde alırsınız. Eğer uzun süreli oturma hakkı size verildiyse, bildirimialdıktan sonra 30 gün içerisinde, dilekçenin kaydediliği RomanyaGöçmenlik Bürosuna, uzun süreli oturum izninin verilmesi için gereklievrakları sunmanız gerekiyor.

Funcţionarul: La cererea dumneavoastră veţi primi răspuns în maxim 6 luni. Acest termense poate prelungi cu încă 3 luni, caz în care veţi fi anunţat şi dumneavoastră.Veţi primi răspunsul în scris, în 15 zile lucrătoare de la soluţionarea cererii.Dacă vi s-a acordat dreptul de şedere pe termen lung, în 30 de zile de laprimirea comunicării trebuie să depuneţi documentele necesare eliberăriipermisului de şedere pe termen lung la biroul Oficiului Român pentruImigrări unde a fost înregistrată cererea.

Yabancı vatandaş: Eğer dilekçem reddedildiyse ne yapabilirim?Cetăţeanul străin: Ce pot face dacă cererea mea a fost refuzată?

Gişedeki memur: Bildiri dilekçenizin reddedilme sebeplerini de içerir. Eğer uzun sürelioturma hakkınız reddedildiyse, bu kararı bildirim tarihinden başlayarak30 gün içerisinde Bükreş Temyiz Mahkemesinde itiraz edebilirsiz.

Tem

atik

Söz

lükl

er

118

Funcţionarul: Comunicarea conţine şi motivele care au stat la baza deciziei. Dacă vi s-arefuzat acordarea dreptului de şedere pe termen lung, puteţi ataca decizia laCurtea de Apel Bucureşti în termen de 30 de zile de la data comunicării.

Uzun süre ikamet edenlerin haklarıDrepturile rezidenţilor pe termen lung 8F46

Yabancı vatandaş: Lütfen bana uzun süreli ikamet eden biri olarak hangi haklara sahipolduğumu söyleyebilirmisiniz?

Cetăţeanul străin: Puteţi să-mi spuneţi, vă rog, ce drepturi am ca rezident pe termen lung?

Gişedeki memur: Romanya’da uzun süreli oturma hakkına sahipseniz, Romen vatandaşlarıgibi aynı haklardan yararlanırsınız. Böylece :

• Romanya’da kaydedilmiş bir iş sözleşmesi bazında, çalışma ruhsatınız olmadançalışabilirsiniz;• eğitim bursları, eğitimin denkleştitilmesi ve diplomaların, sertifikaların, yeterlilikve mesleki nitelikler belgelerinin tanımlanması dahil tüm eğitim ve mesleli hazırlıkşekillerine ve düzeylerine giriş hakkınız olur;• sosyal güvenlik ve koruma, sosyal sağlık hizmetlerinden yararlanabilirsiniz; • vergi ve harç muafiyetinden yararlanabilirsiniz;• ev edinmek dahil, kamusal mal ve hizmetlerden yararlanabilirsiniz;• sendika veya mesleki bir organizasyona ortak olma, bağlanma ve üye olmaözgürlüğünüz var.

Funcţionarul: Dacă aveţi drept de şedere pe termen lung în România beneficiaţi de aceleaşidrepturi ca şi cetăţenii români. Astfel:

• puteți lucra în România fără autorizaţie de muncă, în baza unui contract individualde muncă înregistrat. • aveţi acces la toate formele şi nivelurile de învăţământ şi de pregătire profesională,inclusiv la acordarea burselor de studiu, echivalarea studiilor şi recunoaştereadiplomelor, a certificatelor, a atestatelor de competenţă şi a calificărilor profesionale,• vă bucuraţi de securitate şi protecţie socială, asistenţă medicală şi socială, • beneficiaţi de scutiri de impozite şi de scutiri de taxe, • aveţi acces la bunuri şi servicii publice, inclusiv obţinerea de locuinţe, • aveţi libertate de asociere, afiliere şi apartenenţă la o organizaţie sindicală sauprofesională.

Uzun süreli oturma hakkının sone ermesi Încetarea dreptului de şedere pe termen lung 8F47

Yabancı vatandaş: Uzun süreli oturma hakkı hangi durumlarda sona eriyor? Cetăţeanul străin: Când încetează dreptul de şedere pe termen lung?

Gişedeki memur: Uzun süreli oturma izni aşağdaki durumlarda son bulur: • iptal edilmesi veya düşmesi durumunda;• bir başka ülkenin topraklarında uzun süreli bir oturma hakkı elde edinmesi durumda;• Romen devletinin topraklarında 12 aydan daha fazla bir süre için bulunmama, budönemde Avrupa Birliğine üye bir ülkede geçici oturma hakkından yararlandığınızdurumlar hariç

Vocabular tematic

119

• Romen devletinin topraklarında ardışık olarak 6 yıldan daha fazla bir süre içinbulunmama, bu dönemde Avrupa Birliğine üye bir ülkede geçici oturma iznindenyararlanmış olsanız bile; • Romen vatandaşlığı alındığında, talep doğrultusunda; • Uzun süreli ikamet edenin, << A.B de eski Mavi Kart sahibi>> açıklaması ile uzunsüreli oturma izni sahibinin veya uzun süreli ikamet eden vasfı verilen ailebireylerinin, Avrupa Birliğine, Avrupa Ekonomik Alanına veya IsviçreKonfederasyonuna üye ülkelerin topraklarında, ardışık olarak 2 yıldan daha fazlabir süre içerisinde bulunmama.

Funcţionarul: Dreptul de şedere pe termen lung încetează în următoarele situaţii: • în cazul anulării sau revocării, • în cazul obţinerii unui drept de şedere pe termen lung pe teritoriul altui stat,• în cazul absenţei de pe teritoriul statului român pentru o perioadă mai mare de 12luni consecutive, cu excepţia situaţiei în care, în această perioadă, aţi beneficiat deun drept de şedere temporară într-un stat membru al Uniunii Europene, • în cazul absenţei de pe teritoriul statului român pe o perioadă mai mare de 6 aniconsecutivi, chiar dacă în această perioadă aţi beneficiat de un drept de şederetemporară într-un stat membru al Uniunii Europene, • la cerere, la dobândirea cetăţeniei române,• în cazul absenţei de pe teritoriul statelor membre ale Uniunii Europene, ale SpaţiuluiEconomic European sau al Confederaţiei Elveţiene, pe o perioadă mai mare de 2 aniconsecutivi, a rezidentului pe termen lung, posesor al unui permis de şedere pe termenlung cu menţiunea «Fost posesor de Carte albastră a UE», sau a membrilor săi defamilie cărora le-a fost acordat statutul de rezident pe termen lung.

BibliografieKaynakça

A. Romanya’da Eğitim ve Sağlık Sistemi / Sistemul educaţional şi de sănătate dinRomânia

EĞİTİM / EDUCAŢIEGeçerli yasalar/ Legislaţie utlizată:

1. AB dışı üçüncü ülke vatandaşlarının 2011- 2012 öğrenim yılında Romanya’daakredite edilen devlet ve özel eğitim kuruluşları / üniversitelerinde eğitim ve öğrenime kabuletme metodolojisi / Metodologia de primire la studii și școlarizare a cetăţenilor străini dinstate terţe UE în învățământul de stat și particular acreditat din România, în anulșcolar/universitar 2011 - 2012, http://www.edu.ro/index.php/articles/16311

2. Romanya’da eğitim gören yabancı vatandaşlar için minimum eğitim ücretlerinibelirleme konusundaki 29 Ağustos 2009 tarihli 22 no’lu Hükümet Yönetmeliği. /OrdonanţaGuvernului nr. 22 din 29 august 2009 privind stabilirea cuantumului minim al taxelor deşcolarizare, în valută, a cetăţenilor care studiază pe cont propriu în România

http://www.edu.ro/index.php/articles/127123. Öğrenime kabul mektubu verilmesi için dilekçe / Cerere pentru eliberarea scrisorii

de acceptare la studii, http://www.edu.ro/index.php/articles/12650

Tem

atik

Söz

lükl

er

120

Online Kaynaklar/ Surse Online: 1. Romence dili terimler sözlüğü / Dicţionar explicativ al limbii române,

http://www.edu.ro/index.php/articles/126502. Diplomaların Ulusal Tanınma ve Denklik Merkezi / Centrul Naţional pentru

Recunoaşterea şi Echivalarea Diplomelorhttp://www.cnred.edu.ro/#Activitati3. Eğitim, Araştırma, Gençlik ve Spor Bakanlığı / Ministerul Educaţiei, Cercetării,

Tineretului şi Sportuluihttp://www.edu.ro/index.php

SAĞLIK/ SĂNĂTATEGeçerli yasalar / Legislaţie utlizată:

1.Sağlık alanında reform konusundaki 14 Nisan 2006 tarihli 95 nolu Kanun / Legeanr. 95 din 14 aprilie 2006 privind reforma în domeniul sănătăţii

http://www.cnas.ro/legislatie/noutati-legislative/legea-95-privind-reforma-in-domeniul-sanatatii

2.Romanya’da yardıma muhtaç olan yabancıların sosyal entegrasyonu ile ilgili 44/2004 no Hükümet Yönetmeliği / Ordonanţa Guvernului nr. 44/2004 privind

integrarea socială a străinilor care au dobândit o formă de protecţie în Româniahttp://www.cnas.ro/legislatie/cetateni-straini/ordonanta-nr-44-din-29-ianuarie-2004

Online Kaynaklar / Surse Online: 1. Romence terimler sözlüğü / Dicţionar explicativ al limbii române http://www.edu.ro/index.php/articles/126502. Ulusal Sağlık Sigorta Kurumu /Casa Naţională de Asigurări de Sănătatehttp://www.cnas.ro/3. Bükreş Ulusal Sağlık Sigorta Kurumu/Casa de Asigurari de Sănătate a Municipiului București

http://casmb.ro/main.php

B. İş ilişkileri/Relaţii de muncă

Yasalar/Legislaţie:1. Çalışma Yasası ile ilgili 53/2003 No’lu Kanunu değiştiren ve tamamlayan 40/2011

no Kanun/ Legea 40/2011 pentru modificarea şi completarea Legii nr. 53/2003 privind CodulMuncii

2. 62/2011 no Sosyal Diyalog Kanunu/Legea nr. 62/2011 a dialogului social.3. Sonraki değişiklik ve ilaveleri ile işsizlik sigortası ve istihdam teşviği konusundaki

76/2002 No’lu Kanun /Legea nr. 76/2002 privind sistemul asigurărilor pentru şomaj şistimularea ocupării forţei de muncă, cu modificările şi completările ulterioare

Online kaynaklar/ Surse on-line:http://codul-muncii.webox.ro/ www.avocatnet.rowww.legislatiamuncii.manager.ro

C. İşe alma görüşmesi/ Interviul de angajare

Vocabular tematic

121

1. Europass Özgeçmişi konusunda 2002/236/CE Avrupa Parlamento Komisyonu ve11 Mart 2002 Avrupa Birliği Konseyi Tavsiye Kararları/ Recomandarea 2002/236/CE aComisiei Parlamentului European şi Consiliului Uniunii Europene din 11 martie 2002 –privind Curriculum Vitae Europass

2.Çalışma Yasası konusundaki sonraki değişiklik ve ilaveleri ile 40/2011 no Kanun/Legea 40/2011 pentru modificarea şi completarea Legii nr. 53/2003 privind Codul Muncii

Online Kaynaklar/ Surse on-line:http://www.codulmuncii.rohttp://www.cveuropean.ro/interview.htmlhttp://www.ejobs.ro/cariera/sectiune-stdent/articol-TotuldespreInterviu/page-Cele-15-reguli-de-aur-ale-unui-interviu

D. Günlük Yaşam / Viaţa de zi cu zi

Yasalar/Legislaţie:1. Konut sahipleri dernekleri kuruluşu, düzeni ve faaliyetleri konusunda 230/2007

No’lu Kanun, Bölüm I- Genel hükümler, tanımlar; madde 3, g) bendi./ Legea nr. 230/2007privind înfiinţarea, organizarea şi funcţionarea asociaţiilor de proprietari, Capitolul I -Dispoziţii generale, definiţii; Art. 3, litera g)

2. 114/1996 no Kanun- Konut Kanunu/ Bölüm 3- Konutların kiralanması; Madde 21/Lege nr. 114/1996 – Legea locuinţei; Capitolul 3 – Închirierea locuinţelor; Art. 21

3. Esir güç (enerji) tüketicilerinin sınıflandırılması ile ilgili 28 Kasım 2000 tarihliMetodoloji (2000 Metodolojisi) /Metodologia din 28 noiembrie 2000 (Metodologia din 2000)privind încadrarea pe categorii a consumatorilor captivi de energie electrică

4. Diğer ülke yetkili otoriteleri tarafından verilen ehliyetlerin benzeri Romen belgeleriile değişimi konusunda 1.Kısım, sayı 578, 16 Ağustos 2011 tarihli Romanya ResmiGazetesinde yayınlanan İdari ve İçişleri Bakanlığının 163/2011 No’lu Talimatnamesi.

Ordinul Ministerului Administraţiei şi Internelor nr. 163/2011 privind preschimbareapermiselor de conducere naţionale eliberate de autorităţile competente ale altor state cudocumente similare româneşti, publicat în Monitorul Oficial al României, Partea I, Nr. 578,din 16 august 2011

Online Kaynaklar/ Surse on-line:http://www.igpr.ro http://ori.mai.gov.ro/detalii/pagina/ro/Rezidenta-permanenta/79http://www.gazest.ro/furnizare/facturi/factura-de-regularizare.htmlhttp://www.politiaproximitate.ro/permis_conducere.html

E. Romanya Anayasası/Romanya Hukuk Devleti/ Constituţia României/România stat de drept

Rehberler/ Ghiduri:Mocanu Gina, Crăciun Andreea, Marin Sînziana Carolina, Drăgoi Ştefan (ARCA – RomanyaGöçmen Forumu), Spesifik Hazırlık Rehberi : Romen Vatandaşlığının iptali /Romen vatandaşlığının geri alma sürecinde ilgili kişilerin bir şekilde koruma iledesteklenmesi”/ Mocanu Gina, Crăciun Andreea, Marin Sînziana Carolina, Drăgoi Ştefan

Tem

atik

Söz

lükl

er

122

(ARCA – Forumul Român pentru Refugiați și Migranți), Ghid de Pregătire Specifică:Obţinerea Cetăţeniei Române, material redactat în cadrul Proiectului: „Sprijinirea persoanelorcu o formă de protecţie în procesul de obţinere a cetăţeniei române”.

Yasalar/ Legislaţie:1.Romanya Anayasası 2003, Ştefan Yayınevi, Bükreş, 2010/ Constituţia României

2003, Editura Ştefan, Bucureşti, 2010.2. Romen vatandaşlığının 21/1991 No’lu Kanunu/ Legea nr. 21/1991 a cetăţeniei

române.

Online kaynaklar/ Surse on-line:Romence dili terimler sözlüğü /Dicţionar explicativ al limbii române | DEX onlinehttp://dexonline.ro/.

F. Romanya Göçmen Ofisi memurlarıyla etkileşim/Interacţiunea cufuncţionarii Oficiului Român pentru Imigrări

Yasalar/ Legislaţie:1. Sonraki ilaveler ve değişiklikleri ile Romanya’daki yabancılar ile ilgili 194/2002

sayılı Hükümet Kararnamesi/ Ordonanţa de urgenţă a Guvernului nr. 194/2002 privindregimul străinilor în România, cu completările şi modificările ulterioare

2. Sonraki ilaveler ve değişiklikleri ile yabancıların Romanya’da işe alınması veyatransfer edilmesi ile ilgili 56/2007 sayılı Acil Hükümet Kararnamesi/ Ordonanţa de urgenţăa Guvernului nr. 56/2007 privind încadrarea în muncă şi detaşarea străinilor pe teritoriulRomâniei, cu completările şi modificările ulterioare

3. Sonraki ilaveler ve değişiklikleri ile ruhsatlı özel kişiler, bireysel müesseseler, ailemüesseselerinin ekonomik faaliyetleri ile ilgili 44/2008 sayılı Acil Hükümet Kararnamesi/Ordonanţa de urgenţă a Guvernului nr. 44/2008 privind desfăşurarea activităţilor economicede către persoanele fizice autorizate, întreprinderile individuale şi întreprinderile familiale,cu completările şi modificările ulterioare

4. Sonraki ilaveler ve değişiklikleri ile Romanya’da düzenlenmiş mesleklerle ilgilimesleki yeterlilik ve diplomaların tanınması konusundaki 200/2004 sayılı Kanun/ Legea200/2004 privind recunoaşterea diplomelor şi calificările profesionale pentru profesiilereglementate din România, cu completările şi modificările ulterioare

Online kaynaklar/ Surse on-line:Romanya Göçmen Ofisi/ Oficiul Român pentru Imigrări http://ori.mai.gov.ro/detalii/pagina/ro/Venireacalatoria-in-Romania/67 http://ori.mai.gov.ro/detalii/pagina/ro/Sederea-in-Romania/70http://ori.mai.gov.ro/detalii/pagina/ro/Sedere-pe-termen-lung-in-Romania/79Conta Online http://www.conta.ro/dictionar.php WEB DEX http://www.webdex.ro/online/noul_dictionar_explicativ_al_limbii_romane