VERGİ ALACAĞININ VERGİ ALACAĞININ KALKMASIKALKMASI

VERGİ ALACAĞININVERGİ ALACAĞININ KALKMASIKALKMASI

ÖDEMEÖDEME ZAMANAŞIMI VEZAMANAŞIMI VETERKİNTERKİN

VERGİ HATALARINI VERGİ HATALARINI DÜZELTMEDÜZELTME

ÖDEME (VUK 110, 111, 112)

Verginin ödeneceği vergi dairesi (VUK110)

• VUK110- ‘vergi borcu, mükellefin bu bakımdan bağlı olduğu vergi dairesine ödenir.

• Mükellef vergi borcunu vergi dairesinin bulunduğu belediye sınırlarının dışındaki vergi dairelerine de yatırabilir. Bu takdirde ödemenin hangi vergi dairesi hesabına yapıldığının bildirilmesi şarttır’

• Örnek: Mükellef (A) Gelir vergisi bakımından Antalya Kalekapı Vergi Dairesine bağlıdır. GV ikinci taksit ödemesini Ankara Ulus Vergi Dairesine yaptığında, ödemeyi hangi vergi dairesi hesabına yaptığını belirtmesi halinde vergi borcu ortadan kalkar. Bildirim yapılmadığı takdirde ödeme yapılan vergi dairesi yapılan ödemeyi emanet hesaplarına alarak izler.

• Ayrıca bankalara yapılan ödemeler de vergi borcunu ortadan kaldırır.

• 6183 sayılı Kanunun 41/4 üncü maddesinde Maliye Bakanlığını PTT vasıtasıyla yapılan ödemeyi de kabul etme konusunda yetki verilmiş olmakla birlikte, Bakanlık genel bütçeye giren vergi, resim ve harçların PTT vasıtasıyla ödenmesine son vermiştir. Ancak Belediyelere ait vergiler hala PTT vasıtasıyla ödenebilmektedir.

• Vergi, kanunlarında gösterilen süreler içinde ödenir.

• Ödeme süresinin son günü verginin vadesi tarihidir.

• Beyana dayanan vergilerde bu süre beyanname verme süresi ile aynıdır.

• KDV ve muhtasar da her ayın 20 sine kadar beyanname verilir ve ödeme yapılır. (5035 s.k.m.41)

• Gelir ve Kurumlar vergisi gibi hesap dönemi takvim yılı olduğunda beyanname verme süresine bağlı olmaksızın taksit süreleri belirlenir.

Sürelerin Uzamasında Ödeme Vadesi

Mücbir sebep, zor durum, ölüm ve diğer nedenlerle sürenin uzaması:

• Verginin ödenecek safhaya gelmesi için tahakkuk etmesi gerekir. Tahakkuk ile ilgili süreler ise mücbir sebep, zor durum, ölüm ve vergi kanunlarında belirtilen diğer nedenlerle uzamaktadır. Bu durumlarda vade tahakkuk süresine bağlı olarak uzar. 

• Vergi zamanında tahakkuk etmişse vadenin uzaması söz konusu olmaz.

• ÖRNEK: 2000 takvim yılına ait olarak 2001 Mart ayında verilmesi gereken GV beyannamesi 21 Mart 2001 tarihinde ortaya çıkan bir mücbir sebep dolayısıyla zamanında verilmemiştir. Mücbir sebep 3 Mart 2002 tarihinde bitmiştir.

• Bu durumda mücbir sebep ortaya çıktığı tarihte henüz 10 günlük süre mevcut olduğundan mücbir sebebin ortadan kalktığı 3 Mart 2002 tarihinden itibaren 10 gün içinde beyanname verilmesi gerekir.

• Diğer taraftan mücbir sebep normal taksit tarihlerini de aşan bir süre devam etmiş olduğundan, verginin tamamı beyanname verme süresinde ödenir (yani 13 Mart 2002)

• Örnekteki durumda beyanname mücbir sebebin ortaya çıktığı 21 Mart 2001’den önce verilmiş olsaydı tahakkuk normal zamanında yapılacaktı.

• Ancak ödemenin normal zamanında yapılmamasının gecikme zammı uygulamasını önleyip önlemediği farklı şekilde değerlendirilebilir. İdare uygulamada gecikme zammı almaktadır.

• Danıştay’ın mücbir sebebin gecikme zammı uygulamasını önleyeceği yönünde kararları vardır.

• Zor durum halinde de mücbir sebepte olduğu gibi sadece tahakkukla ilgili süreler uzar.

• Ölüm halinde, ölen kimseye ait beyanname verme süresi üç ay uzar. Dolayısıyla tahakkuk ve buna bağlı ödeme süresi de uzamış olur. Buna karşılık tahakkuk etmiş verginin ödeme süresi ölümle uzamaz.

• Ancak mirasın reddinin mümkün olduğu 3 aylık bekleme süresi içinde mirası kabul ettiği belli olmadan mirasçı aleyhine takibat yapılamaz.

• NOT: Ancak Vergi kanunlarında hüküm bulunmayan hallerde yukarıdaki uygulamalar geçerlidir

Özel Ödeme Zamanları(VUK112)

• VUK 112 nci maddesinde özel ödeme zamanları ikmalen , re’sen ve idarece yapılacak tarhiyatlarla ölüm ve memleketi terk gibi mükellefiyetin kalkması sonucunu doğuran haller dolayısıyla beyan üzerine tarh olunan vergiler için düzenlenmiştir.

• Buna göre;

• İkmalen, re’sen ve idarece tarh olunan vergilerin ;

• taksit sürelerinden önce tahakkuk etmiş ise taksit süreleri içinde,

• taksit süreleri kısmen veya tamamen geçtikten sonra tahakkuk etmişse tahakkuk tarihinden itibaren 1 ay içinde ödenmesi gerekmektedir

• Örnek: Bir gelir vergisi mükellefinin 2002 Mart ayında verdiği 2001 takvim yılına ait beyanname 20 nisan 2002 tarihinde incelemeye alınmıştır. İnceleme sonunda ikmalen tarhiyat konusu 5 milyarlık matrah farkı tespit edilmiştir. Buna ait vergi 750 milyondur. İkmalen tarhiyat ihbarnamesi 5.5.2002 tarihinde mükellefe tebliğ edilmiş, dava yoluna gidilmediğinden 5.6.2002 tarihinde tarhiyat kesinleşmiştir.

• 5 milyarlık ilave kazanç beyannameye dahil edilmiş olsaydı, buna ait 750 milyonluk vergi 250 şer milyon liradan Mart, Haziran, Eylül aylarında üç eşit taksitte ödenecekti.

• Beyannamede gösterilmediğinden, ikmalen tarh edilen 750 milyon lira verginin tahakkuk ettiği 5.6.2002 tarihinde ilk taksit olan 250 milyon liranın ödeme vadesi geçmiştir.

• Bu nedenle 250 milyon lira tahakkuk tarihinden itibaren 1 ay içinde en geç 5.7.2002 tarihine kadar ödenecektir. İkinci taksitin ödeme vadesi de 5.7.2002 olup üçüncü taksitin ise 30.9.2002dir.

• Ölüm ve memleketi terk halinde ödeme beyanname verme süresi içinde yapılır.

• Beyanname verme süresi GVK nun 92 nci maddesi uyarınca memleketi terke tekaddüm eden 15 gün, ölüm halinde ölüm tarihinden itibaren 4 aydır.

• Kurumlar Vergisinde tam mükellefiyete tabi olanlar bakımında memleketin terki dolayısıyla özel ödeme zamanı söz konusu değildir.

• Dar mükellefiyette memleketi terk edenlerin beyannameleri ise yine terke tekaddüm eden 15 gün içinde verilir. (KVK21) Ödeme bu süre içinde yapılır

• Ölüm ve memleketi terk halinde, gerek kıst dönemin vergisi gerekse geçmiş dönemlerin tahakkuk etmiş fakat vadeleri daha sonra gelecek olan vergileri beyanname verme süresi içinde ödenir.

• ÖRNEK: Gelir Vergisi mükellefi olan A 18.04.2001 tarihinde ölmüştür. 2000 yılına ait olarak 2001 Mart ayında verdiği Gelir Vergisi beyannamesine göre 600 milyon TL. vergi tarh edilmiştir. Bunun 200 milyon TL’si Mart ayında ödenmiştir. Kalan 400 milyon TL’nin ödeme vadeleri Haziran ve Eylül aylarıdır. Ölüm üzerine 01.01.2001-18.04.2001 devresine ait Geir Vergisi beyannamesi varisler tarafından 18.08.2001 tarafından verilmiştir.

• Bu durumda gerek 01.01.2001-18.04.2001 dönemine ait vergi, gerekse 2000 yılı vergisinden 2001 Eylül ayında ödenecek olan 200 milyon TL.’ lik taksit beyanname verme süresi olan 18.08.2001 tarihinde ödenecektir.

• Haziran taksitinin ödeme vadesinde değişiklik yoktur. Kıst dönem beyannamesinin verilmesinden önce Haziran ayında ödenmiştir.

Teminat gösterilmesi halinde ödeme

• VUK’nun 112 nci maddesinin 2 no.lu bendinin son paragrafında ölüm ve memleketi terk halinde 6183 sayılı Kanunda sayılan türden teminat gösterildiği takdirde ödeme süresinin vergi kanunlarıyla belli edilen taksit zamanlarına kadar, taksit zamanları geçmişse üç ay uzayacağı belirtilmiştir.

• Örnek: ticaretle uğraşmakta olan bir gelir vergisi mükellefi 3.3.2002 tarihinde ölmüştür. 2001 yılı gelir vergisi beyannamesi 30.6.2002 tarihinde 1.1.2002-3.3.2002 dönemi beyannamesi 3.7.2002 tarihinde varisler tarafından verilmiştir.

• Bu durumda teminat gösterildiği takdirde 2001 yılına ait gelir vergisi 30.06.2002 tarihinden başlayarak üçüncü ayın dolduğu 2002 Eylül ayında ödenecektir.

• 1.1.2002-3.3.2002 dönemine ait gelir vergisi 3.7.2002 tarihinde beyanname verildiğinden 3.10.2002 tarihinde ödenir. Dolayısıyla teminat gösterilmesi sadece vadeye 3 ay ilave edilmesini sağlar.

Pişmanlık halinde ödeme

• VUK’nun 371 inci maddesine uygun olarak verilen beyannameler üzerinden tahakkuk eden vergiler ve pişmanlık zammının haber verme tarihinden itibaren 15 gün içinde ödenmesi gerekir.

• Ancak taksit süreleri geçmemiş olan vergiler taksit sürelerinde ödenir.

Uzlaşma halinde,

• Uzlaşma tutanağı kanuni ödeme zamanından önce ilgiliye tebliğ edilmişse kanuni ödeme zamanında,

• Kanuni ödeme zamanı kısmen ya da tamamen geçtikten sonra tebliğ edilmişse tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içinde vergi ve cezanın ödenmesi gerekir.

• Vergi mahkemesinde dava açma dolayısıyla 2577 sayılı İYUK’un 27 nci maddesinin 3 numaralı fıkrası gereğince tahsili durdurulan vergilerden taksit süreleri geçmiş olanlar, vergi mahkemesi kararına göre hesaplanan vergiye ait ihbarnamenin tebliği tarihinden itibaren 1 ay içinde ödenir.

Ayrıca ikmalen, re’sen veya idarece yapılan tarhiyatlarda;

• Tarhiyatın dava konusu yapılmadan kesinleşmesi halinde verginin kendi kanunlarında belirtilen ve tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden son yapılan tahakkuk tarihine kadar,

• Tarhiyat dava konusu edilmişse, dava konusu yapılan vergilerin ödeme yapılmamış kısmına, verginin normal vade tarihinden yargı organı kararının tebliğine kadar geçen süre için

  gecikme faizi uygulanır.

Gecikme faizinin hesaplanmasında ay kesirleri dikkate alınmaz.

• İkmalen re’sen ve idarece yapılan tarhiyatlar için dava açılması halinde İYUK m.27/3 numaralı bendi uyarınca tahsil işlemleri durduğu için vergi mahkemesinin tarhiyatı kısmen yada tamamen onaması durumunda vergi tahsil aşamasına gelmektedir.

• Bir üst mahkemede dava açılması halinde, yürütmeyi durdurma kararı alınmadıkça vergi, ceza ve gecikme faizinin tahsili yoluna gidilecektir.

• Ancak üst yargı merciince yürütmenin durdurulmasına karar verilmiş olması halinde dava esastan sonuçlanıncaya kadar vergi mahkemesi kararına göre yapılacak tahsilat durur.

• Üst yargı organının, vergi mahkemesi kararı üzerine yürütmeyi durdurma kararı verdikten sonra esasa ilişkin olarak kısmen veya tamamen onama kararı vermesi halinde üst yargı organı kararının vergi dairesine tebliğ tarihine kadar geçen süre için gecikme faizi hesaplanacaktır.

• Vergi mahkemesinin tarhiyatı kaldırma kararının üst yargı organınca bozulması ve tarhiyatın kısmen veya tamamen onanması halinde verginin normal vade tarihinden yine üst yargı organı kararının vergi dairesine tebliği tarihine kadar geçen süre için gecikme faizi hesaplanması gerekmektedir.

• Tarhiyatın uzlaşma yolu ile kesinleşmesi halinde verginin normal vade tarihinden uzlaşma tutanağının imzalandığı tarihe kadar geçen süre için gecikme faizi hesaplanacaktır.

Cezalarda indirim hükmünden yararlanılması halinde

• Mükelleflerin VUK 376 maddesi uyarınca maddede belirtilen şartları yerine getirmeleri halinde vergi cezalarında indirim yapılmakta ve tarhiyat dava açma süresinin sonundan itibaren kesinleşmektedir.

• Dolayısıyla bu şekilde kesinleşen vergilerde gecikme faizi normal vade tarihinden tarhiyatın mükellefe tebliğ edildiği günden 30 gün sonrasına kadar geçen süre için hesaplanır.

• İdarenin fazla ve yersiz olarak tahsil ettiği veya vergi kanunları uyarınca iadesi gereken vergiler için idare, mükellef tarafından tamamlanması gereken bilgi ve belgelerin tamamlandığı tarihi takip eden 3 ay içinde iade edilmemesi halinde 3 aylık sürenin sonundan itibaren düzeltme fişinin mükellefe tebliğ edildiği tarihe kadar geçen süre için 6183 sayılı kanuna göre belirlenen tecil faiz üzerinden mükellefe red ve iade olunur.

• İhtirazi kayıtla beyan edilip ödendikten sonra yargı kararına göre iade edilip yine yargı kararı uyarınca tahsili gereken vergilere, iade tarihinden yargı kararının vergi dairesine tebliğ tarihine kadar geçen süre tecil faizi oranında gecikme faizi hesaplanır.

ZAMANAŞIMI VE TERKİN ( VUK 113, 114,115)

• Genel olarak zamanaşımı bir hakkın kazanma veya kaybedilmesi için kanunda gösterilen sürenin geçmiş olması demektir.

• Genel hukukta zamanaşımı ve hak düşürücü süre birbirinden farklıdır.

• HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜREHak ortadan kalkar.

• ZAMANAŞIMI

Talep ve dava hakkı düşer.

(vuk zamanaşımı aynı zamanda hak düşürücü süredir. VUK Madde113/2 den dolayı )

Zamanaşımı süreleri (VUK114)

• VUK’nun 114 üncü maddesine göre

• Tarh zamanaşımı süresi

• Vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından başlayarak beş yıldır.

• ÖRNEK: A konut yapı kooperatifi inşaatını tamamladığı dükkanları 1989 yılında 3.kişilere satarak teslim etmiştir. Ancak dükkanların tapularının bir kısmı 1990 yılında verilmiştir. Bu durumda tarh zamanaşımı ne zaman başlar ve biter.

• VUK114 uyarınca vergi alacağının doğduğu yıl 1989 dur. Çünkü vergiyi doğuran olay teslim tarihi itibariyle meydana gelmiştir. 1989 yılına ait tarh zamanaşımı 1.1.1990 ile 31.12.1995 tarihleri arasıdır

Zamanaşımının durması• VUK114/2 de matrah takdiri

için takdir komisyonuna başvurulması zamanaşımını durduran sebep olarak belirtilmiştir. Burada zamanaşımı süresi durmakta ancak özel hukukta olduğu gibi kesilmez.

• Örneğin matrah takdiri için takdir komisyonunda geçen süre 3 ay ise tarh zamanaşımı süresi de 3 ay uzar. Ancak her durumda zamanaşımı süresi takdir komisyonunda geçen süre kadar uzar.

• Mesela 1999 yılı gelirine ilişkin olarak 20.12.2004 tarihinde takdir komisyonuna sevk edilen mükellef dosyası komisyonda 30.06.2005 tarihinde karara bağlanmış ve karar aynı gün vergi dairesine intikal etmişse tarh zamanaşımı süresi 11.07.2005 mesai saati sonunda biter.

Zamanaşımı ile ilgili özel durumlar

Yatırım indiriminde zamanaşımı

• Yatırımcının yatırım veya işletme döneminde öngörülen özel şartları ihlal etmesi halinde bu şartların ihlal edildiği yılı takip eden yıl başından itibaren başlar.

Tasfiyeye giren kurumlarda zamanaşımı

• KV30 uncu maddesine göre tasfiye halinde zamanaşımı

• tasfiyenin son bulduğu tarihi izleyen yıldan başlar.

• Örneğin; • 1.6.1998 tarihinde

tasfiyeye giren

• 30.10.2001 tarihinde tasfiyesi biten bir kurum için zamanaşımı süresi

• 1.1.2002-31.12.2006 tarihleri arası olacaktır.

Veraset ve intikal vergisinde zamanaşımı• Beş yıllık zamanaşımı

süresi farklı durumlara göre şu şekildedir.(VİV20)

• Mükellefiyet, ivazsız intikal veya miras yolu ile edinilen malların; 

• beyanname ile beyan edildiği durumlarda beyanname verildiği,

• beyannamede gösterilmeyen malları bulunması veya beyanname verilmeyen hallerde intikal eden malların idarece tespit edildiği,

• terekenin tahriri, defter tutma veya resmi tasfiye hallerinde bu işlemlerin tamamlandığı tarihte başlamaktadır. Dolayısıyla zamanaşımı da mükellefiyetin doğduğu tarihi takip eden yılın başından başlar.

Damga vergisinde zamanaşımı• Vergi alacağının doğduğu

yılı takip eden yıldan başlamaktadır.

• Dolayısıyla beş yıl geçmekle tarh ve tebliğ edilmeyen damga vergisi zamanaşımına uğramaktadır.

• Ancak VUK’nun 114 üncü maddesinin son fıkrasında tarh zamanaşımı süresi dolduktan sonra damga vergisine tabi evrakın hükmünden yeniden yararlanıldığında zamanaşımı süresi ertesi yılın başından itibaren yeniden başlamaktadır.

• Örneğin 1998 yılında imzalanan bir sözleşmenin damga vergisi 31.12.2003 tarihine kadar tarh edilmemiş olmakla zamanaşımına uğrar.

• Fakat bu sözleşme hükmünden 2004 yılında yararlanılması halinde zamanaşımı süresi 1.1.2005 tarihinde yeniden başlar.

• Aslında bu olayı zamanaşımının yeniden başlaması olarak değil vergiyi doğuran olayın ikinci kez ortaya çıkması olarak düşünmek gerekir.

• Çünkü bu evraktan yeniden yararlanılması halinde yararlanılan tarihteki vergi oranı geçerli olacak veya vergiye tabi olmaktan çıkmışsa vergi tarh edilmeyecektir.

Yıllara sari inşaat ve onarım işlerinde zamanaşımı

• Bu faaliyetlere ilişkin kar ve zarar GVK’nun

42 nci maddesi hükmü uyarınca işin bittiği yılda belirlenmektedir.

• Dolayısıyla bu işle ilgili zamanaşımı süresi de işin bittiği yılı takip eden yıldan başlamaktadır.

• Gelir Vergisi Kanununda bu husus açıkça belirtilmemiş olmakla birlikte VUK’nunda zamanaşımı, vergi alacağının doğduğu yılı takip eden yılın başından itibaren başlayacağı ifade edildiğinden yıllara sari inşaat ve onarım işlerinde bu işe ilişkin gelirin beyan edildiği yıldan başlayacaktır.

Düzeltmede Zamanaşımı• VUK’nun 126 ncı

maddesinde 114 üncü maddede yazılı zamanaşımı süresi dolduktan sonra meydana çıkarılan vergi hatalarının düzeltilemeyeceği ifade edildikten sonra düzeltme zamanaşımı denilen bu süreyi aşağıdaki sebeplerin uzatacağı belirtilmiştir.

• Zamanaşımı süresinin son yılı içinde tarh ve tebliğ edilen vergilerde hatanın yapıldığı

• İlan yolu ile tebliğ edilip vergi mahkemesinde dava konusu yapılmaksızın tahakkuk eden vergilerde mükellefe ödeme emrinin tebliğ edildiği

• ihbarname ve ödeme emri ilan yoluyla tebliğ edilen vergilerde 6183 sayılı Kanuna göre haczin yapıldığı

tarihten başlayarak bir yıldan aşağı olamaz.

• Düzeltme zamanaşımı süresinin hesabında

• zamanaşımı süresini kesen veya durduran sebepler de dikkate alınır.

• Mesela matrah takdiri için takdir komisyonunda geçen sürelerle mücbir sebep nedeniyle işlemeyen süreler de zamanaşımı süresine dahil edildikten sonra düzeltme zamanaşımı dikkate alınacaktır.

Verginin Terkini (VUK115)• Genel olarak verginin

terkini, tahakkuk etmiş veya tahsil edilmiş bir verginin, tahakkuk kaydının iptali ya da tahsil edilen verginin mükellefe red ve iadesi suretiyle vergi alacağını ortadan kaldıran bir işlemdir.

• Dolayısıyla tahakkuk etmemiş vergi borçları için terkin yapılamaz. Bu durumda hesap dönemi bitmemiş vergiler için terkin söz konusu değildir.

• Mesela 15.2.2001 tarihinde meydana gelen yangında varlığının üçte ikisi zarara uğrayan mükelleflerin 2000 yılına ilişkin olarak beyan edeceği vergiler için terkin hükümleri uygulanırken 2001 yılına ilişkin olarak tahakkuk edecek vergiler tekin edilemeyecektir.

• VUK’nun 115 inci maddesinde afete maruz kalan mükelleflerin bu afetler nedeniyle gelir kaynaklarında meydana gelen zararlar nedeniyle verginin terkinini öngörmektedir. Madde hükmünde terkin yapılmasını gerektiren afetler örnek verilmek suretiyle sayılmıştır.

Buna göre terkin şartları şunlardır;

• Yangın, yer sarsıntısı, yer kayması, su basması, kuraklık, don, muzır hayvan ve haşarat istilası ve bunlara benzeyen afetler nedeniyle gelir kaynağının ilgili olduğu varlık zarara uğramış bulunmalıdır.

• Tabi afete ilişkin açıklamalar 1 seri no.lu tebliğdedir.

Toplam varlığın en az üçte biri bu afetler nedeniyle kaybedilmiş olmalıdır.

• Gelir kaynağı tamamen kaybedilmiş olsa bile, eğer bu kayıp genel varlığın üçte birinden az ise terkin yapılamaz.

• Örneğin malvarlığı 30 milyar lira ve bilanço net aktifleri toplamı 6 milyar lira olan ancak yangında 2 milyar liralık zarar gören bir mükellefin gelir kaynağında üçte bir zarar meydana gelmesine rağmen terkin imkanı bulunmamaktadır. ancak zararın gelir kaynağına oranlaması şeklinde yorum yapılması halinde mükellef bu terkinden yararlanacaktır.

• Zarar için sigortadan tazminat alınmışsa bunun da zarar miktarından düşülmesi gerekir. Ancak Danıştay’ın sigorta tazminatının dikkate alınmayacağı şeklinde kararları bulunmaktadır.

Terkin afetin zarar verdiği gelir kaynağı ile ilgili vergi borcu ve cezalar için yapılır.• Terkin edilecek vergi borcu

ve cezalar ile afetin zarar verdiği gelir kaynakları arasında bir illiyetin bulunması gerekir.

• Sözgelimi nakliye faaliyetinde bulunan bir mükellefin aracının yanması bu araçtan elde edilen gelir üzerinden tahakkuk etmiş vergilerin terkinini mümkün kılar.

• Ancak aynı mükellefin aktifine kayıtlı olmayan mesela oturduğu dairenin yanması halinde terkin söz konusu olmaz.

• Bu nedenle terkin imkanı genel olarak ticari mal varlığı zarara uğrayan mükellefler için geçerlidir.

• Kanun terkin edilecek borçlar kapsamına sadece vergi ve cezaları almış olmakla birlikte idare öteden beri gecikme faizi, gecikme zammı, fon payı gibi unsurları da terkin kapsamında değerlendirmektedir.

• Terkin kapsamına idare bugüne kadar oldukça sınırlı vergi türünü almıştır.

• Genellikle gelir ve kurumlar vergisi, bunlara bağlı fon payı, gecikme zammı veya faizi, damga vergisi ve bunların cezaları terkin edilmiştir.

• Ancak afetin zarar verdiği gelir kaynağı ile ilgisi bulunmadığı veya üçüncü kişilerden hazine adına alındığı gerekçesiyle katma değer vergisi, gelir stopaj vergisi ve bunun üzerinden tarh edilen fon payı, geçici vergi, banka ve sigorta muameleleri vergisi terkin kapsamında değerlendirilmemiştir.

• Bu yönde yargı kararları da bulunmaktadır.

Terkin toplam varlıkta meydana gelen zarar oranında yapılır.

ÖRNEK OLAY

• A eczanesin de hırsızlık olayı vukuu bulmuştur. Eczanedeki malların 2/3’ü çalınmıştır.

• Bu olayda mükellef vergi borçlarının terkini talebiyle Bakanlığımıza başvurmuştur.

• Burada mükellef talebini red etmek zorundayız.

• Çünkü Vergi Usul Kanunu'nun 115 inci maddesinde terkini gerektiren haller arasında hırsızlık yoktur.

Tahakkuktan vazgeçme (V.U.K mük.115 )

• Kanun koyucu bazen vergi tahsilatı maliyetinin söz konusu alacağın değerinin üstünde olabileceğini göz önüne alarak belli tutarın altında kalan vergi alacakları için idarenin tahakkuktan vazgeçebilmesine imkan sağlamıştır.

(VUKun 326 nolu Genel Tebliğe göre bu miktar şu anda 12 mil. )

• Tahakkuktan vazgeçme de vergi borcunu sona erdiren hallerdendir.

Ayrıca zaman zaman çıkan VERGİ AFFI YASALARI da vergi ve cezalarını kısmen yada tamamen ortadan Kaldıran hallerdendir.

Vergi hatalarını düzeltme (VUK 116 )

• “Vergi hatası, vergiye mütealik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınmasıdır.’’

• Kanun maddesinden şunu anlıyoruz;

• 1. Vergi hatası idarenin lehine yada aleyhine olabilir.

• Verginin tüm aşamalarını kapsar.

Vergi hatalarını kanun ikiye ayırmıştır.

• Hesap hataları (VUK 117)

• Vergilendirme hataları (VUK 118)

HESAP HATALARI

• Matrah hatası

• Vergi miktarında hata

• Verginin mükerrer olması

Matrah hatası• Kanun matrah hatasını,

vergilendirme ile ilgili beyanname, tahakkuk fişi, ihbarname, tekalif cetveli ve kararlarda matraha ait rakamların veya indirimlerin eksik veya fazla gösterilmiş veya hesaplamış olması veya hesaplanması olarak tanımlanmıştır.

• ( vergi sistemimizde tekalif cetveli ile vergileme kalmamıştır )

• Bu tanımda sayılan belgeler sınırlayıcı değildir.Matrahın kanunda sayılan belgeler dışında da verginin eksik veya fazla alınmasına sebep olacak biçimde hatalı yazılması matrah hatası niteliği taşır. Bu belgelerin dışında matraha ilişkin olarak takdir komisyonu kararı, inceleme raporu, yoklama fişi gibi belgelerde yapılan yanlışlıklarda matrah hatası olarak değerlendirilir.

• Kanun koyucu, mükellefin kendi defterlerinde yaptığı rakam hatasının da matrah hatası olarak değerlendirir. Bu durumda mükellefler defter ve belgelerinde maddi hata yaptıklarını bu nedenle inceleme talep ettiklerini vergi dairesine bildirirler. Vergi dairesinin de bu talebi bir inceleme ihbarı olarak telakki edip, gerekli incelemeyi yapıp, maddi hatanın varlığı tespit ederse hatayı düzeltir.

• Burada dikkat edilecek husus, matrah hatası sebebi ile düzeltme yapılabilmesi için, rakamsal bir hatanın söz konusu olması gerekir.

ÖRNEK OLAY • VUK 267 nci maddesi uyarınca, emsal bedel

takdirine konu olacak bir bina için vergi dairesi takdir istemiştir. Emsal olarak 3,5 milyar liraya satılan bir gayrimenkul bulunmuş fakat bu emsal takdir komisyonuna yanlışlıkla 35 milyar lira olarak bildirilmiştir. Komisyon bu emsali esas alarak rayiç değeri 35 milyar olarak takdir etmiştir.

 • Vergi dairesinin, bu durumda düzeltme

yapabilmesi için, takdir komisyonundan, doğru emsale uygun yeni bir karar alması gerekir. 

Vergi miktarında hata

• Vergi nispet ve tarifelerinin yanlış uygulanması, mahsupların yapılmamış veya yanlış yapılmış olması birinci bentte yazılı vesikalarda verginin eksik veya fazla hesaplanmış veya gösterilmiş olmasıdır.

Verginin mükerrer olması

• Aynı vergi kanununun uygulanmasında belli bir vergilendirme dönemi için aynı matrah üzerinden bir defadan fazla vergi istenmesi veya alınmasıdır.

Verginin mükerrerliği nedeniyle, düzeltme yapılabilmesi için;

• Vergilendirme döneminin

• Matrahın

• Verginin

aynı olması gerekir.

VERGİLENDİRME HATALARI

1. Mükellefin şahsında hata

2. Mükellefiyette hata

3. Mevzuda hata

4. Vergilendirme veya muafiyet döneminde hata

 

• Örneğin, isim benzerliği nedeniyle vergi borçlusu olmayan birisi adına tarh ve tebliğ edilen vergide mükellefin şahsında hata yapılmış sayılır.

ÖRNEK OLAYLAR• Ayşe Şahin adlı mükellef

gelir vergisini borcu, kendi hesabına değil de aynı isimdeki başka bir mükellefin hesabına tahakkuk etmiş olması halinde mükellefin şahsında yapılan bir hatadır.

• Mükellefiyette hatadan bahsedebilmek için, mükellefin vergiye tabi olmadığı veya vergiden muaf olduğunun açık şekilde belli olması gerekir.

• Katma değer vergisinin 17 nci maddesinde döviz teslimleri KDV’den istisna olduğu açıkça belirtilmektedir. Yapılan döviz satışı dolayısıyla KDV istenmesi halinde verginin mevzuunda hata yapılmış olur.

 • 5 yıllık muafiyet tanınan bir

kurum adına muafiyet süresi bitmeden tarh edilen vergide dönem hatası yapılmış olur. 

Vergi hatalarının meydana çıkarılması

(VUK 119)1. İlgili memurun

hatayı bulması veya görmesi ile

2. Üst memurların yaptıkları incelemeler neticesinde hatanın görülmesi ile

3. Hatanın teftiş sırasında meydana çıkarılması ile

4.Hatanın vergi incelenmesi sırasında meydana çıkarılması ile

5.Mükellefin müracaatı ile

Düzeltme yetkisi ve reddiyat(VUK 120)

• Vergi hatalarının düzeltilmesine, ilgili vergi dairesi müdürü karar verir.

• Bu hatalar düzeltme fişine dayanılarak düzeltilir.

• Hatanın mükellef aleyhine yapılmış olması halinde, fazla vergi aynı fişe dayanılarak terkin ve tahsil olunmuş ise mükellefe reddolunur.

• Düzeltme fişinin bir nüshası, reddedilecek miktarla müracaat edeceği muhasebe ve müracaat süresi zikredilmek suretiyle mükellefe tebliğ edilir.

• Mükellef tebliğ tarihinden başlayarak bir yıl içinde parasını geri almak üzere müracaat etmediği takdirde hakkı sakıt olur.

Re’sen düzeltme (VUK121)

• İdarece tereddüt edilmeyen açık ve mutlak vergi hataları re'sen düzeltilir.

• Kendi aleyhlerine düzeltme yapılan kimselerin düzeltmeye karşı vergi mahkemesinde dava açma hakları mahfuzdur.

• Esas itibariyle düzeltme işlemi müracaata bağlanmıştır.

• Ancak re’sen düzeltmeye imkan veren bu madde aynı zamanda toplu düzeltmeye de imkan vermektedir.

Düzeltme talebi ( VUK 122 )

• Mükellefler, vergi muamelelerindeki hataların düzeltilmesini vergi dairesinden yazı ile isteyebilirler.

• Bunların posta ile taahhütlü olarak gönderilmesi caizdir.

• İdare vergi sorumluları ve mükellef vekillerine de düzeltme talebinde bulunma imkanı vermiştir.

Düzeltme talebinin incelenmesi (VUK 123)

• Vergi dairesinin ilgili servisi düzeltme talebini kendi mütalaasını da ilave ederek, düzeltme merciine gönderir.

• Düzeltme mercii talebi yerinde gördüğü takdirde, düzeltmenin yapılmasını emreder;

• yerinde görmediği takdirde, keyfiyet düzeltmeyi isteyene yazı ile tebliğ olunur.

İDARİ DÜZELTME YOLLARIİDARİ DÜZELTME YOLLARI

1.aşama

• Düzeltme talep eden kişinin zamanaşımı süresi içinde bir dilekçe ile vergi dairesine başvurması gerekir.

• Düzeltme talebini alan birim kendi görüşünü de ekleyerek talebi, düzeltmeye yetkili olan mercilere iletir.

2.aşama

(YARGISAL DÜZELTME YOLLARI)

a.Dava açma süresi içinde (30 gün)

b.Şikayet yoluyla müracaat

Şikayet Yoluyla Müracaat (VUK124)• Maliye Bakanlığına

şikayet yoluyla başvuruda bulunabilmek için

1. dava açma süresi geçmiş,

2. düzeltme talebinin vergi dairesince red edilmiş olması gerekir.

• Bakanlık vergi dairesiyle yaptığı yazışmalar sonucunda yapılan işlemi onaylarsa bunu 60 gün içinde mükellefe tebliğ etmek durumundadır. Aksi takdirde mükellef İYUK 11 inci madde uyarınca dava yoluna gidebilir.

• Şikayet yoluyla müracaat üzerine talebi red edilenlerin yargıya başvurabilmesi için dava konusu yapılan işlemin vergi hatası niteliğinde olması gerekir.

Düzeltmenin şümulü (VUK125)

• Vergi mahkemesi, bölge idare mahkemesi ve Danıştay dan geçmiş olan muamelelerde vergi hataları bulunduğu takdirde, bu hatalar, yargı kararları kesinleşmiş olsa bile, evvelki maddelerde yazılı usul dairesinde düzeltilebilir. şu kadar ki; düzeltmenin yapılabilmesi için hatalar hakkında anılan yargı mercileri tarafından bir karar verilmemiş olması şarttır.

• Tekel büfeleri KDV mükellefi değildir. VD. bir tekel büfesine vergi tarhiyatı yapmış olsun.

• Mükellef dava yoluna giderse ve mahkemede mükellefin KDV mükellefi olduğuna karar verirse bu karar esasa ilişkin bir karar olduğundan düzeltme işlemi yapılamaz.

• Aynı mükellefin davası, süresinde dava açılmadığı için mahkemece red edilirse, mahkemenin bu kararı usule ilişkin olduğundan düzeltme işlemi yapılabilir.