Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
-
Upload
stilian-qorri -
Category
Documents
-
view
295 -
download
1
Transcript of Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
1/230
Kursi EloTrainTeknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazore
Nr. i kursit.: SH5002-7C Versioni 1.0
Autori: Ekipi i autorve t Lucas-Nlle
Lucas-Nlle GmbH Siemensstrae 2 D-50170 Kerpen (Sindorf) Tel.: +49 2273 567-0www.lucas-nuelle.de www.unitrain-i.de
Copyright 2010 LUCAS-NLLE GmbH.All rights reserved.
LUCAS-NLLELehr- und Messgerte GmbHSiemensstrae 2 D-50170 Kerpen
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
2/230
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
3/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazore
Parathnie 1Objektivat dhe udhzimet 3Eksperiment 7
Vlera e rryms s ndryshueshme 13Prmbajta 15Diagrama referuese 17Mbledhja e madhsive t ndryshueshme 21Vlerat efektive t rryms dhe tensionit 23Eksperiment mbi madhsit e rryms s ndryshueshme 27
Rezistencat Ohmike n rrymn e ndryshueshme 33Ligji i Ohm-it n qarkun e rryms s ndryshueshme 35Eksperiment mbi ligjin e Ohm-it n rrymn e ndryshueshme 37
Kondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme 45Objektivat 47
Kapaciteti i nj kondensatori 49Ngarkimi dhe shkarkimi i nj kondensatori 51Kondensatori n tensionin drejtkndor t rryms s ndryshueshme 53Eksperiment mbi kondensatorin n sinjalet drejtkndore 55Lidhjet paralele t kondensatorve 61Eksperiment mbi lidhjen paralele t kondensatorve 65Lidhjet n seri t kondensatorve 71Eksperiment mbi lidhjen n seri t kondensatorve 73Kondensatori me tension n form sinusoidale t rryms s ndryshueshme 79Rezistenca reaktive (pasive) e nj kondensatori 81Eksperiment mbi rezistencn reaktive 83
Luhatja e fazs n lidhjen rezistenc-kondensator RC 89Eksperiment mbi kndin e fazs n lidhjen RC 93Lidhja RC si ndars tensioni t varur nga frekuenca 99Copzimi i funksioneve Fourier 105
Bobina n rrymn e ndryshueshme 111Induksioni i nj bobine 113Lidhja n seri dhe paralel e induksioneve 115Parimi i puns s nj bobine 117Bobinat n rrymn sinusoidale t ndryshueshme 119Eksperiment mbi bobinat n sinjalet drejtkndore 121Rezistenca reaktive e nj bobin
127Eksperiment mbi kndin e fazs n lidhjen RL 129Filtri i frekuencave t larta - RL 135Eksperiment mbi frekuencat e larta n lidhjen - RL 139
Qarqet n lidjet n seri dhe paralel t R, L dhe C 145Filtri zonal i frekuencs 147Eksperiment mbi filtrin zonal t frekuencs 149Rezonanca dhe qarku lkunds 155Eksperiment mbi qarkun lkunds dhe rezonancn 159
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
4/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazore
Transformatort me dhe pa ngarkes 167Prmbajtja e lnds 169Prshkrimi i transformatorit 171Mnyrat e ndikimit t transformatorit 173Eksperiment mbi mnyrat e ndikimit t transformatorit 175Reagimi i transformatorve n gjndje ngarkese 179Reagimi i transformatorit 183
Rryma trefazore 189Objektivat dhe parathnie 191Krijimi i rryms trefazore 193Treguesi 195Eksperiment mbi rrjetin e rryms trefazore 197
Qarqet yll t ngarkuara simetrikisht / jo-simetrikisht 201Objektivat dhe parathnie 203
Eksperiment mbi qarket n form ylli 205Qarqet trekndore t ngarkuara simetrikisht / josimetrikisht 211Objektivat dhe parathnie 213Eksperiment mbi qarqet trekndore 215
Gjeneratori funksional 219Copyright 223
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
5/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreParathnie
Kursi EloTrain
Copyright 2010 LUCAS-NLLE GmbH.All rights reserved.
1
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
6/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreParathnie
2
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
7/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreParathnie
Objektivat dhe pershkrimi
Prmbajtja e lnds
Ndryshimet midis tensionit t rryms konstante dhe t ndryshueshme Krijimi i rryms s ndryshueshme
Kushtet paraprake
Kushtet paraprake pr nj pun t suksesshme n vijimin e ktij kursi:
Njohuri pr rrjetin e rryms konstante Njohuri mbi madhsit themelore t rryms: tensionin intensiteti i rryms dhe
rezistencat Njohuri mbi ligjin e Ohmit
Prcaktimi
Mirseerdhtn kursin Elo Train t rrjetit t rryms s ndryshueshme.
Grupi i puns s Lucas-Nlle ju uron nj pun t mbar dhe suksese nzhvillimin e temave dhe t eksperimenteve t ktij kursi. N faqet e mtejshmedo t paraqitet nj pasqyr e prmbajtjes s lnds s kursit dhe tmaterialeve t nevojshme.
Krkimet sistematike pr elektricitetin t filluara qysh n shekulline XVIII ndikuan q n fillim, q t zhvilloheshin eksperimentevetm me rrymn konstante. Gjat ndarjes s ngarkesavenprmjet frkimit ndrmjet pjsev q frkohen krijohet rrymkonstante. Kt parim t thjesht kan patur edhe makinat e parapr krijimin e rryms konstante si dhe makinerit elektronike,ndryshueset e rryms dhe gjeneratort.Edhe baterit e lidhura n paralel shprndajn nj vler tensionikonstant, t krijuar n nj konsumues ohmik t mbyllur t rryms
konstante.Sot tensioni i rryms konstante prdoret m s teprmi prushqyerjen e qarqeve elektronike si tek radiot, makinat llogaritsedhe kompjuterat.Tensioni i rryms konstante ka karakteristikat e mposhtme:
Nj vler tensioni n nj rrjet elektrik i pandryshueshmshumfish n koh dhe kah quhet ndryshe tension irryms konstante. Ai krijon n nj konsumues merezistenc konstante nj vler intensiteti t rrymskonstante.
3
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
8/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreParathnie
Grafiku i mposhtm na tregon nj shembull pr vijmsin e rryms konstante
Grafikt e mposhtm tregojn dy shembuj pr intensitetitn e rryms s vazhdueshme.Ndrkoh q rryma n shembullin lart ka nj vijimsi "t 'rregullt djathtas", shembulli i
dyt na tregon nj rrym t ndryshueshme periodike, e cila vijon n form drejtkndshe.N kt rast rryma ka nj amplitud konstante, por q ndryshon periodikisht shenjn evet. Duke qen se kemi t bjm me nj rrym q ndryshon me kalimin e kohs ndryshenga rryma konstante, do t shnohet me shkronj t vogl.
Krijimi i nje vlere t madhe sasie t energjis elektrike, arrihet nprmjetshndrrimit t energjis mekanike (energjia e lvizjes) n gjeneratorsipas parimit t induksionit elektromagnetik. Parim ky i gjendur nminiatur edhe tek dinamoja e biiklets. Pr shkak t lvizjes rrotullueset gjeneratorit krijohet nj vler tensioni i ndryshueshem, tension i cilindryshon vlern dhe shenjn me kalimin e kohs. Po ta lidhim kt vlertensioni me nj konsumues p.sh. nj drit biiklete, aty do t kaloj njvler e caktuar rryme e ndryshueshme. Tensioni dhe intensiteti i rrymss ndryshueshme mund t percaktohen:
Nj tension i rryms, e cila ndryshon vlern dhe drejtiminme kalimin e kohs, quhet ndryshe tension i rryms sndryshueshme. Intensiteti i rryms i krijuar n njkonsumues nga nj tension i till quhet ndryshe intensitet irryms s ndryshueshme.
4
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
9/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreParathnie
Madhsit e ndryshueshme n form sinusoidale
Ndrkoh q n informacionet elektrike dhe n teknikn e informacionit format endryshme t tensionit kan rndsi t madhe (p.sh. forma katrore e tensionit), nenergjin elektroteknike mbizotrojn format sinusoidalet tensionit t ndryshueshm,si n rastin e krijimit t rryms nga gjeneratori apo tek rrjeti i tensionit t lart. Vijimsiakohore e tensionit t rrryms s ndryshueshme paraqitet n grafikun e mposhtm mean t kurbs sinusoidale.
5
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
10/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreParathnie
6
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
11/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreParathnie
Eksperiment
Plani i qarkut elektrik
Plani i mposhtm do t prdoret pr zhvillimin e eksperimentit:
N nj eksperiment t thjesht do t tregohet krijimi i rryms elektrike prmes
prdorimit t nj fushe magnetike. Krijimi i fushs magnetike prmes ndezjesdhe fikjes s bobins krijon nj tension, i cili dallohet tek ndezja e dy diodavendriuese. Po ashtu do t provohet edhe ndikimi i forcs s fushs magnetiketek nj transformator.
7
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
12/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreParathnie
Pjest prbrse
Pr zhvillimin e eksperimentit do t prdorn kto elemente:
Aparaturat
Aparaturat e mposhtme me konfiguracionin e tyre prkats do t prdoren neksperiment:
Prgatit ja e eksperimentitPrgatitni eksperimentin n modulin qndror n radhn e mposhtme.
Ura spin, fillojn nga Pad 110 Element bashkues elektronik Aparatura matse dhe kabulla Transformator
Sasia Id-Nr. Prshkrimi
2 PS4124-02 Ur e madhe
11 PS4124-03 Ur e vogl
1 PS4123-7B Tast
2 PS4121-2N R 100
1 PS4124-2D L N=300
1 PS4124-2E L N=900
2 PS4124-2N L Transformator 2 PS4123-5E LED jeshile
Aparaturat Prshkrimi
Kabull i zi MasKabull i kuq 400 mA hyrje
Buton regjistrues mA =
Vendosni spinat e zeza /kuqe n vendet eprcaktuara dheshnuara
8
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
13/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreParathnie
9
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
14/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreParathnie
Zhvillimi i eksperimentit dhe detyrat
Prdorni tastn duke e mbajtur qarkun t ndezur. Kini parasysh q t dyja ant e
bobins / trasfomatorit t takojn njra-tjetrn. Vrojtoni t dyja diodat ndriuese se'ndodh me to.
far vini re kur prdorni tastn / butonin?
Trhiqni afrsisht 1 cm brthamn nga bobina dhe mbajeni n at pozicion. Fikni dhendizni qarkun duke prdorur tastn. Kini kujdes, q gjat kohs q qarku sht i
hapur, brthama e bobins t mos trhiqet prsri n brendsi t saj.
far vini re?
T dyja llampat LED ndizen vazhdimisht.
Llampa LED e majt ndizet vazhdimisht, ndrsa e djathtanuk ndizet asnjher.
Gjat proesit t ndezjes ndizet gjithmon njra llamp
LED, ndrkoh q tjera ndizet pr nj koh t shkurtrvetm gjat proesit t fikjes.
Llampat LED nuk ndizen anjher.
T dyja llampat LED ndizen gjat hapjes dhe mbylljes sqarkut
Asnjra nga LED nuk ndizet.
Llampa LED e djatht ndizet, ndrsa e majta jo.
Lini ktu njkoment tuajin!
10
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
15/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreParathnie
Prdorni tastn dhe mbyllni qarkun. Mbajeni tastn t shtypur, n mnyr q qarku trrij i mbyllur. Lshojeni brthamn e bobins, n mnyr q ajo t bjer prsri nbrendsi t saj dhe t mbyllet.
far vini re tek llampat LED?
N far konkluzionesh arrini pas vrojtimeve tuaja?
T dy llampat ED rrin t fikura.
N momentin e prekjes s brthams s bobins ndizet prnj koh t shkurtr t dyja llampat LED.
N momentin e prekjes s brthams s bobins ndizetvetm njra nga llampat LED.
Rryma transmetohet prmes brthams s bobins ndioda.
N pjesn e bobins s djatht krijohet tension rryme, i cilindez edhe llampat LED.
Tensioni elektrik ndryshon kahun gjat ndezjes dhe fikjes srryms.
Ndryshimi i fushs magnetike on n krijimin e rryms
elektrike. Mbyllja e brthams n bobin mbyll edhe qarkun e rryms,
prandaj ndriojn edhe llampat LED.
Jan tmundurashumprgjigje!
11
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
16/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreParathnie
12
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
17/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
Kursi EloTrain
Copyright 2010 LUCAS-NLLE GmbH.All rights reserved.
13
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
18/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
14
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
19/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
Prmbajtja
Prmbajtja
Ndryshimet mes rryms / - tensionit t vazhdueshm dhe t ndryshueshm Prodhimi i rryms s ndryshueshme Prllogaritje me vlera t rryms s ndryshueshme Njohja e varsis s tensionit n qarkun e rryms s ndryshueshme Varsia mes tensionit, rryms dhe rendimentit n qarkun e rryms s
ndryshueshme Prparsit e rryms s ndryshueshme n prdorimin teknik
Kushtet paraprake
Kushtet paraprake pr t kryer me sukses kursin:
Njohuri mbi qarqet e rryms s vazhdueshme Njohuri mbi ligjin e Ohm-it Njohja e funksionit t sinusit dhe kosinusit Njohja e madhsive themelore t rryms, tensionit, rezistencs dhe rendimentit
15
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
20/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
16
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
21/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
Diagrama referuese
Ndryshimi n koh i formave sinusoidale t tensioneve dhe rrymave t ndryshueshme,mund t tregohet jo vetm si deri me tani prmes diagramave lineare, por n raste tveanta praktike edhe prmes nj treguesi /-referuesi n t ashtuquajturn diagramreferuese. Grafiku i mposhtm tregon varsin ndrmjet nj tensioni t ndryshueshmsinusoidal u me vlern e amplituds u0dhe frekuencs f, si dhe diagrams referueseprkatse. N kt rast treguesi duhet imagjinuar si distanca e gjatsis u0, i cila sbashku me frekuencn f, ose e thn m mir me frekuencn rrethore w = 2pf,rrotullohet n krahun e kundrt t ors, duke iu referuar koordinatave fillestare.
Me vlern fillestare zero t kurvs sinusoidale n koh t = 0 prkon vlera lineale dalse etreguesit me shigjet q tregon djathtas (u0). Gjithashtu diagrama tregon vlerat e tensionitpr nj knd (faz) prej t= 60. Distanca nga vlera fillestare e u0(shigjeta n pozicioninhorizontal) deri n vlern tjetr, q tregon shigjeta tjetr blu, tregon vlern momentale ttensionit u pr kndin prkats, sipas barazimit t mposhtm:
17
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
22/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
Grafiku i mposhtm thekson edhe nj her varsin ndrmjet diagrams lineare dheasaj referuese.
N rast se duam t paraqesim tensionin u2 (amplitud u20) n varsi t nj tensioni u1 mevler amplitude u10, si dhe kndin e ndryshimit fazor ather n diagramn treguesedo t shnohet nj tregues / referues i dyt, i cili shvendoset me kndin n raport metensionin u1 t ndodhur prball (shiko grafikun e mposhtm).
Shigjetat treguese n nj grafik imagjinohen n nj pozicion t ndaluara. Grafiku paraqetkshtu nj moment t shkurtr t shigjets e cila rrotullohen n kohn t = 0.
Prparsia e diagramave referuese kundrejt diagramave lineare sht mbi t gjithandryshimi sinusoidal i madhsive, t cilat paraqiten mjaft leht. Kjo gj vihet re sidomosn rastin e msiprm, kur prmes diagrams referuese paraqiten disa madhsi tndryshme, t cilat jan t zhvendosura n faz me njra-tjetrn.
18
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
23/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
Diagramat referuese mund t paraqiten edhe me vlerat efektive t tensionit Udheintensitetit I, pasi q t dyja vlerat ndryshojn me 2.
Madhsit e ndryshueshme sinusoidale t t njjtsfrekuenc mund t paraqiten prmes diagramavereferuese. Gjatsia e treguesit / referuesit paraqettensionin ose intensitetin e rryms, ndrsa kndi ndrmjettreguesve paraqet ndryshimin n faz ndrmjetmadhsive t prmendura.
19
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
24/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
20
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
25/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
Mbledhja e madhsive t ndryshueshme
Kur na duhet q t mbledhim dy madhsi sinusoidale t ndryshueshme, si p.sh. n rastin
e msimit t mparshm vlerat e tensionit u1dhe u2, mbledhim vlerat e momentit pikpr pik n diagramn lineare sipas madhsis dhe shenjs (shiko m posht grafikun edjatht). N kt mnyre ne gjejm shumn e tensioneve u.N t njjtn mnyr ndiagramat lineare mund t mblidhen madhsi t ndryshueshme edhe me frekuenca tndryshueshme.
N rastin kur madhsit e ndryshueshme t mbledhura jan sinusoidale dhe kan tnjjtn frekuenc, ather edhe shuma e tensioneve ka nj rrjedh sinusoidale. N ktrast, si edhe tregohet n grafikun e mposhtm (majtas), mundemi q mbledhjen emadhsive ta paraqesim n mnyr m elegante prmes diagrams referuese. Kshtuq t dy treguesit q do t mblidhen (t paraqitur me vija t ndrprera), si n rastin embledhjes s forcave me drejtime t ndryshme, plotsohen n nj paralelogram.Rezultatja e ktyre tensioneve ume amplitud u0sht n kt rast edhe diagonalja e eparalelogramit. Mbledhjen e madhsive t drejtuara duke patur parasysh vlern dhedrejtimin e quajm edhe mbledhje gjeometrike.
Madhsi t ndryshueshme me frekuenca t fardoshmemund t mblidhen, duke mbledhur vlerat e tyre momentalen diagramn lineare sipas madhsis dhe shenjs.
21
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
26/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
Si edhe dallohet n grafikun e msiprm, shuma e tensioneve ka nj pozicionim t atillt fazs, e cila shtrihet ndrmjet pozicionit t fazs t tensioneve t veanta.
Grafiku i mposhtm prforcon edhe nj her mbledhjen gjeometrike t treguesve ttensionit.
Madhsit e ndryshueshme sinusoidale t s njjtsfrekuenc mblidhen duke mbledhur sipas madhsis dhedrejtimit treguesit e tyre n form gjeometrike.
22
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
27/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
Vlerat efektive t rryms dhe tensionit
N qoft se furnizojm nj konsumator me rezistenc ohmike me nj vler tensioni
sinusoidal t ndryshueshm u(t), ather duke ju prbajtur ligjit t Ohm-it, n ktkonsumator do t kaloj nj vler e caktuar rryme e ndryshueshme.
Duke qen tensioni dhe rryma jan madhsi q varen nga koha, ather edhe fuqia ekthyer n rezistenc varet nga koha dhe ka vlern
Grafikt e mposhtm tregojn ndryshimin n koh t vlerave t tensionit tndryshueshm dhe rryms (grafiku i siprm) dhe t pun (grafiku i poshtm).
Siprfaqja e krijuar nga fuqia dhe aksi i kohs sht nj njsi matse pr energjinelektrike t shndrruar n nxehtsi brenda rezistencs. Nse heqim nj vij paralele me
23
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
28/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
aksin e kohs n largsip0/2, ather pjest e siprfaqeve t krijuara sipr dhe poshtvijs jan t barabarta (n grafikun e mposhtm jan paraqitur me ngjyr tnjjt). Fuqiap0/2 e arritur n kt mnyr, realizon prmes shume luhatjeve periodike tnjjtn pun, q realizon fuqia e momentalep(t), e cila ndryshon vazhdimisht. Grafiku imposhtm e prforcon kt.
Grafiku i msiprm prforcon edhe nj her prmbledhjen:
Ather shtrohet pyetja se 'vler duhet t ket tensioni i rryms konstante U n mnyrq rezistenca t ket t njjtn fuqi, si n rastin kur tensioni sht rryms sndryshueshme msipr, kshtu vlen
24
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
29/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
Zgjidhim barazimin e msiprm, pr t gjetur vlern e tensionit U
Kjo vler tensioni U do t merret si vler efektive e tensionit t ndryshueshm dhe dukeqen se sht nj madhsi e pavarur nga koha, ashtu si edhe tensioni i rrymskonstante, do t shnohet me shkronj t madhe; n mnyr t njjt del edhe vleraefektive e rryms s ndryshueshme. Pra vlen:
Varsia ndrmjet vlers efektive dhe amplituds s intensitetit dhe tensionit t rryms prrastin konkret t madhsive sinusoidale jepet nprmjet barazimeve t mposhtme:
Vlera efektive e tensionit dhe intensitetit t rryms sht prafrsisht 70% e vlers samplituds.
Shembull:Tensioni i rrjetit t rryms ka nj vler efektive prej U = 230 V dhe vler
amplitude prej
Edhe pr sinjalet josinusoidaleperiodike si p.sh. ato n form trekndore apokatrkndore mund t llogaritim nj vler efektive t tensionit dhe intensitetit t rryms.Ktu duhet t kemi parasysh q pr do lloj forme t sinjalit jepet nj faktor llogaritsmidis vlers s aplituds dhe vlers efektive, i cili llogaritet me nj formul t caktuar nvarsi t forms s sinjalit.
Vlera efektive Udhe Ie nj tensioni dhe rryme
t ndryshueshme prodhon t njjtn fuqi / energji P n njrezistenc R,si do t realizonte e njjta vler tensioni dheintensiteti i rryms konstante.
25
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
30/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
Shembuj t zbatimit dhe prparsit e madhsive t rryms sndryshueshme
Rryma e ndryshueshme dhe rryma rrotulluese (nj lloj i veant i forms s rryms sndryshueshme) mbizotrojn sot n pothuajse t gjtha fushat e elektrotekniks, madjegjithashtu edhe n teknikn energjetike dhe at t informacionit. Kjo prhapje e gjer ezbatimit t ksaj lloj forme t rryms sht e lidhur me prparsit q ajo zotron:
Krijimi i nj sasie t madhe energjie elektrike bhet n centralet elektrike mendihmn e gjeneratorve, n t cilt prodhohet tension rrotullues i rryms sndryshueshme. Ky lloj tensioni krijohet nga rrotullimi i rotorit n statorin epalvizshm me an t induksionit elektromagnetik. Krijimi n mnyr direkte trryms konstante sht i pamundur n kt lloj forme t aplikuar t prodhimit tenergjis elektrike.
Gjat transportit t energjis elektrike n distanca t mdha humbet nj pjes tksaj energjie. Sasia e humbur varet nga vlera e tensionit transportues. Sa m emadhe t jet vlera e ktij tensioni, aq m t vogla jan humbjet e energjis gjattransportimit t saj. Tensioni i rryms s ndryshueshme mund t marr vlera t lartap.sh. 380 V duke e pruar rrymn n prcjellsit me tension t lart, dukuri t cilndo ta shohim edhe m hollsisht tek transformatort. Ndrkoh q tensioni i rrymskonstante nuk mund ta realizoj kt transport.
Transformatort elektrik (motort) punojn n baz t nj parimi t kundrt megjeneratort, pasi ata e prdorin energjin elektrike pr ta shndrruar at n energjirrotulluese. T prdorshm pr kt qllim jan motort q shfrytzojn t gjitha
llojet e rrymave at konstante, t ndryshueshme dhe rrotulluese. Kta dy t funditgjejn nj prdorim m t gjer n praktik pr shkak t shpejtsis dhe fuqis smadhe t puns s tyre.
N teknikn e informacionit prdoren shpesh sinjalet e frekuencave t larta sitransportues sinjali p.sh. n transportimin e valve t radiove. Kjo gj realizohet mean t modulimit t sinjalit informativ (muzik ose fjal). Prmes prdorimit ttransmetuesve t ndryshm t frekuencave mund t tranportohen disa sinjaleparalel me an t metods s ashtquajtur kalimi i frekuencave shumfishe, n njkanal t vetm transportues.
26
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
31/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
Eksperiment mbi madhsit e rryms s
ndryshueshme
Skica e planit t rryms
Skica e mposhtme e planit t rryms do t prdoret pr zhvillimin e ktij eksperimenti:
Pjest prbrse
Pjest e mposhtme do t prdoren pr zhvillimin e eksperimentit:
Me an t matjeve t kryera nprmjet nj oshiloskopi dhe t multimetrit jumund t msoni mbi madhsit kryesore t rryms s vazhdueshme.
Sasia Id-Nr. Prshkrimi
2 PS4124-02 Ur e madhe
5 PS4124-03 Ur e vogl
1 PS4121-3C R 1k
27
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
32/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
Aparatura
Pajisjet e mposhtme me veorit e tyre prkatse do t prdoren pr zhvillimin e
eksperimentit:
Aparatur Karakterist ikat
Kabull i zi Mas
Kabull i kuq 400 mA Hyrje
els regjistrues mA ~
Vendosni spinat e kuqedhe t zez n vendin eprcaktuar
Kabull i zi Mas
Kabull i kuq V Ohm Hyrje
els regjistrues V ~
Vendosni spinat e kuqedhe t zez n vendin eprcaktuarStellen
Kanal A Kanal B
Ndjeshmria 500 mV/DIV -
Burimi DC -
Polariteti norm -
y-pos 0 -
Luhatja n koh 10 msec/DIV
Modusi X/T
Kanali shkarkues A
Buza shkarkuese -
Forma e kurvs sinusoidale
Amplituda 5V
Faktori i frekuecs x10
Frequenca 5Hz
28
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
33/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
Zhvil limi i eksperimentit
Zhvilloni eksperimentin sipas radhs s prcaktuar n modulin e puns.
Ura lidhse duke filluar nga 110 Pad Pjest elektronike Pajisjet matse dhe kabllot
29
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
34/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
Zhvil limi i eksperimentit dhe detyrat
Pasi t zhvilloni eksperimentin, ju mund t matni dhe t llogaritni vlern e madhsive
karakteristike t rryms s vazhdueshme si: Vlern e amplituds s tensionit dhe intensitetit t rryms, Vlern efektive t tensionit dhe intensitetit t rryms, Vlern e frekuencs, periods dhe fazs.
Vendoseni Oshiloskopin n mnyrn e prcaktuar m lart dhe vzhgoni punn e tij.Kontrolloni q aparati mats shumfunksional t lidhet me tension dhe intensitet trryms s vazhdueshme.
Skiconi t dhnat e prftuara nga oshiloskopi n diagramn e mposhtme:
Pasi keni prftuar nga oshiloskopi vlern e amplituds u0t tensionit, llogarisni vlernefektive t tensionit URMS. Shnoni t dhnat n tabeln e mposhtme!
u0=______V URMS=______V
30
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
35/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
'lloj varsie ekziston midis vlerave t amplituds dhe ato efektive t tensionit dheintensitetit t rryms s vazhdueshme?
Rrisni vlern e frekuencs s gjeneratorit funksional gradualisht me nj 1kHz dhevrojtoni t dhnat e oshiloskopit, t ampermetrit dhe t voltmetrit mbi vlerat e tensionit
dhe t intensitetit t rryms.
far vini re?
Vendoseni gjeneratorin funksional n proesin e puns TRIANGLE dhe m pas nRECTANGLE dhe llogarisni vlerat efektive t tensionit pr t dy rastet. Shnoni tdhnat n tabeln prkatse.
Vlera e amplituds dhe vlera efektive e tensionit janidentike.
Vlera e amplituds s tensionit sht sa 2 her m emadhe se vlera efektive e tij.
Vlera e amplituds s tensionit sht sa 2 her m e voglse vlera efektive e tensionit.
Vlera e amplituds dhe ajo efektive e intensitetit t rryms
jan identike. Vlera e amplituds s intensitetit t rryms sht sa 2 m
e madhe se vlera efektive e intensitetit t rryms
Vlera e amplituds s intensitetit t rryms sht sa 2 me madhe se vlera efektive e intensitetit t rryms.
Jant mundurashum
prgjijge!
Vlerat efektive nuk varen nga frekuenca.
Vlerat efektive zvoglohen me rritjen e frekuencs.
Vlerat efektive zmadhohen me rritjen e frekuencs.
UTRI=______V URECT=______V
31
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
36/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreVlera e rryms s ndryshueshme
far konkluzionesh nxirrni nga vlerat e prftuara t matjeve?
Vlera faktorit llogarits midis vlers efektive dhe asaj tamplituds varet nga forma e sinjalit t tensionit dheintensitetit t rryms s vazhdueshme.
Vlera e faktorit llogarits midis vlers s amplituds dheasaj efektive nuk varet nga forma e sinjalit t tensionit dheintensitetit t rryms s vazhdueshme.
32
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
37/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreRezistencat Ohmike n rrymn e ndryshueshme
Kursi EloTrain
Copyright 2010 LUCAS-NLLE GmbH.All rights reserved.
33
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
38/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreRezistencat Ohmike n rrymn e ndryshueshme
34
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
39/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreRezistencat Ohmike n rrymn e ndryshueshme
Ligj i i Ohm-it n qarkun e rryms s ndryshueshme
Nse duam t llogarisim vlerat e madhsive t rryms elektrike qoft n nj qark t
thjesht apo n nj lidhje t ndrlikuar qarqesh na duhet t njohim varsin ndrmjetktyre madhsive, pra varsin q ekziston midis tensionit dhe intensitetit t rryms, sidhe rezistencs. Kjo varsi sht prcaktuar nga fizikanti gjerman Ohm dhe ligji i qshpjegon kt varsi sht quajtur ligji i Ohmit. N fillim do ta zbatojm kt ligj n njqark t thjesht t mposhtm.
Nse do t rrisim vlern e tensionit n kt qark p.sh. do ta dyfishojm, ather do trritet edhe vlera intensitetit t rryms duke e dyfishuar vlern e tij. Nse do t rrisnimvlern e rezistencs dy her duke e mbajtur vlern e tensionit konstante ather vlera eintensitetit do t prgjysmohet. Kto dy pohime prbjn ligjin e Ohmit t cilin mund taprmbledhim si m posht:
Vlera e intensitetitIrritet me rritjen e tensionit U, ndrsavlera e rezistencs Rbie. Kshtu vlerat e tensionit dheintensitetit ndryshojn n prpjestim t drejt me njri-
tjetrin dhe n prpjestim t zhdrejt me rezistencn.
35
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
40/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreRezistencat Ohmike n rrymn e ndryshueshme
Kshtu formula e Ohmit jepet si m posht:
Me an t ksaj formule mund t nxjerrim dhe formuln e tensionit t rryms ku vlera etensionit sht e barabart me prodhimin e vlers s intensitetit t rryms me vlern erezistencs.
Nga kjo formul mund t nxjerrim dhe formuln e rezistencs, e cila na paraqet raportinmidis tensionit dhe intensitetit.
Vrejtje: Rezistenca e llogaritur me raportin midis tensionit dhe intensitetit quhetndryshe edhe rezistenc ohmike. Prcjellsit metalike jan n prgjithsi rezistencaohmike ndrsa prcjellsit e lngshm nuk i nnshtrohen parimit t ligjit t Ohmit.
Varsin midis ktyre madhsive e kemi studjuar n kursin e rryms konstante.
Formulat e madhsive t rryms konstante vlejn edhe pr rrymn e vazhdueshmePr tensionin dhe intensitetin e rryms ktu do t prdoren vlerat efektive.
Edhe n zhargonin e prditshm prdoren vlerat 230V si tension i rryms konstantedhe 400V si tension trefazor, duke u lidhur gjithnj me vlern efektive.
36
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
41/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreRezistencat Ohmike n rrymn e ndryshueshme
Eksperiment mbi ligjin e Ohm-it n rrymn e
ndryshueshme
Skema e qarkut
Skica e mposhtme e planit t rryms do t prdoret pr zhvillimin e ktij eksperimenti:
Pjest prbrse
Pjest e mposhtme prbrse do t prdoren pr zhvillimin e eksperimentit
Me an t matjeve t vlerave t intensitetit dhe tensionit t rryms n njrezistenc ohmike do t tregohet q edhe n rrymn e vazhdueshme vlenparimi i ligjit t Ohmit.
Sasia Id-Nr. Prshkrimi
2 PS4124-02 Ur e madhe
10 PS4124-03 Ur e vogl
1 PS4121-3C R 1k
1 PS4121-3G R 2,2k
37
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
42/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreRezistencat Ohmike n rrymn e ndryshueshme
Aparaturat
Pajisjet e mposhtme me veorit e tyre prkatse do t prdoren pr zhvillimin e
eksperimentit:
Zhvil limi i eksperimentit
Zhvilloni eksperimentin sipas radhs s prcaktuar n bordin e puns.
Ura lidhse duke filluar nga 110 Pad Pjest elektronike Pajisjet matse dhe kabllot
Aparatur Konfiguracioni
Kabull i zi Mas
Kabull i kuq V Ohm Hyrje
els regjistrues V ~
Vendosni spinat ezeza /kuqe n vendet e
prcaktuara dheshnuara
Kanal A Kanal B
Ndjeshmria 2 V/DIV 2 V/DIV
Burimi DC DC
Polariteti norm norm
y-pos 0 0
Zhvendosja n koh 2 msec/DIV
Modus X/T
Kanali shkarkues A
Buza shkarkuese pos
Forma e kurvs sinusoidale
Amplituda 2V
Faktor i frequenzs x1
Frequenza 5Hz
38
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
43/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreRezistencat Ohmike n rrymn e ndryshueshme
39
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
44/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreRezistencat Ohmike n rrymn e ndryshueshme
Zhvil limi i eksperimentit dhe detyrat
Pasi t zhvilloni eksperimentin ju mund:
t masni dhe t llogarisni vlern e efektive dhe amplitudn t vertetoni vertetsin e ligjit t Ohm-it pr qarqet me rrym t ndryshueshme
Vendosni vlern e tensionit dals n nj vler amplitude n 7V. Nxirrni t dhnat emarra nga oshiloskopi pr t dy kanalet hyrse A dhe B n grafik.
Sa sht vlera tensionit t amplituds n kanalin A?
Sa sht vlera efektive e tensionit n kanalin A?
UA_S=____V
Vlera eamplituds mundt lexohet nekranin eoshiloskopit!
UA_RMS=____V
Vlera efektivemund t llogaritetose t lexohet nmultimetr!
40
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
45/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreRezistencat Ohmike n rrymn e ndryshueshme
Sa sht vlera tensionit t amplituds n kanalin B?
Sa sht vlera efektive e tensionit n kanalin B?
Sa sht vlera e raportit midis dy tensioneve (vlerat maksimale)?
Sa sht vlera e raportit midis vlerave efektive t dy tensioneve?
Sa sht raporti i tensioneve ndars n dy rezistencat?
uA_S=____V
Vlera e
amplituds mundt lexohet nekranin eoshiloskopit!
UA_RMS=____V
Vlera efektivemund t llogaritetose t lexohet n
multimetr!
UB_S/ UA_S=____
Llogarisnivarsin mes
vleravemaksimale ttensioneve!
UB_RMS/ UA_RMS=____
Llogarisnivarsin mesvlerave efektivet tensioneve!
R / (R + R ) = Llogarisni!
41
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
46/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreRezistencat Ohmike n rrymn e ndryshueshme
Prsritni eksperimentin me nj vler tjetr frekuence.Dhjetfishoni vlern efrekuencs duke prdorur butonin e frekuencs n gjeneratorin funksional. Vendosenioshiloskopin me luhatje t vogl kohe.
Sa sht vlera e amplituds s tensionit n kanalin A?
Sa sht vlera efektive e tensionit n kanalin A?
UA_S=____V
Vlera eamplituds mundt lexohet nekranin eoshiloskopit!
UA_RMS=____
V
Vlera efektivemund t llogaritet
ose t lexohet nmultimetr!
42
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
47/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreRezistencat Ohmike n rrymn e ndryshueshme
Sa sht vlera e amplituds s tensionit n kanalin B?
Sa sht vlera efektive e tensionit n kanalin B?
Sa sht vlera e raportit t dy tensioneve (Vlerat maksimale)?
Sa sht vlera e raportit t tensioneve efektive?
Sa sht vlera e raportit t ndarsve t tensionit n dy rezistencat?
UA_S=____V
Vlera e
amplituds mundt lexohet nekranin eoshiloskopit!
UA_RMS=____V
Vlera efektivemund t llogaritetose t lexohet n
multimetr!
UB_S/ UA_S=____
Llogarisnivarsin mesvleravemaksimale ttensioneve!
UB_RMS/ UA_RMS=____
Llogarisnivarsin mesvleravemaksimale ttensioneve!
R / (R + R ) = Llogarisni!
43
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
48/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreRezistencat Ohmike n rrymn e ndryshueshme
44
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
49/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Kursi EloTrain
Copyright 2010 LUCAS-NLLE GmbH.All rights reserved.
45
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
50/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
46
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
51/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Objektivat
Pasqyra e lnds
Kapaciteti i nj kondensatori Ngarkimi dhe shkarkimi Sjellja e nj kondensatori ndaj nj tensioni t ndryshueshm Rezistenca reaktive e nj kondesatori Qarqet paralele t kondensatorve Qarqet n seri t kondensatorve Kndi i fazs Filtrat e frekuencs
Kushtet paraprake
Kusht paraprak pr suksesin n zhvillimin e ktij kursi
Njohuri themelore n teknikn e rryms konstante
47
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
52/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
48
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
53/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Kapaciteti i nj kondensatori
Kondensatort jan sisteme n t cilat ruhet nj sasi e caktuar ngarkese elektrikerezerv. Nj kondensator prbhet nga dy pllaka metali t cilat prfaqsojn elektrodat ekondensatorit. Nprmjet ndarjes s ngarkesave krijohet nj diferenc potenciali (tension)U midis dy elektrodave. Grafiku i mposhtm na paraqet si shembull t nj kondensatorime pllaka metalike ku dallojm qart pllakn A dhe d, tek e cila depozitohet edhengarkesa. Prmes ndarjes s ngarkess krijohet nj fush elektrike midis pllakave (nukparaqitet n grafik).
Midis pllakave ka edhe nj lnd izoluese e quajtur Dielektrikum(nuk paraqitet n grafik).Midis ngarkess dhe tensionit krijohet nj varsi lineare, e dhn n formuln emposhtme.
Madhsia Cdo t shnohet si kapaciteti i kondensatorit dhe njsia matse e saj shtFarad (shnohet: F). Sa m i madh t jet kapaciteti i kondensatorit, aq m shumngarkes nevojitet n mnyr q midis pllakave t krijohet nj vler e caktuar tensioni.Pr analogji mund t marrim shembullin e nj pishine e cila ka nj kapacitet t caktuar.Kapaciteti i plot arrihet kur suprina e siprfaqes s ujit sht n vij t drejt me buzt epishins, duke krijuar tensionin e gjndjes s mbushjes s plot. Sa m i madh t jetkapaciteti aq m e madhe sht sasia e ujit (ngarkess), q do t na duhet pr tmbushur pishinn q t arrijm kt pik t mbushjes (tensionit).
Kapaciteti i nj kondensatori mund t merret si nj vler konstante, por njkohsisht aivaret nga ndrtimi gjeometrik i kondensatorit, si dhe nga dielektrikumi i prdorur. Pr njkondensator me pllaka (prafrsisht edhe pr kondensatort luhats me cilindra
49
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
54/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
koncentrik me distanc t vogl) vlen barazimi
Kshtu 0sht nj konstante me nj vler 8.854210-12AS/Vm, rsht njsia e numrit
e dielektricitetit dhe,Asiprfaqja e nj pllake, ndrsa dsht distanca ndrmjet pllakave.
50
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
55/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Ngarkimi dhe shkarkimi i nj kondensatori
Ngarkimi dhe shkarkimi i nj kondensatori jan dukuri ose proese t cilat i kemi njohuredhe n kursin e tekniks srryms konstante. Gjat ngarkimit t nj kondensatoriprmes nj ngarkuesi me rezistenc R, do t karikojm at me nj vler tensioni trryms konstante U0. N kt mnyr tensioni i kondensatorit rritet nga 0V n vlernprfundimtare U n formn e nj funksioni-e. Rryma e ngarkess zotron n astin epar vlern e saj maksimale dhe pastaj zvoglohet n formn e funktionit-eduke shkuardrejt vlers zero (kurba e ngarkimit t nj kondensatori grafiku i mposhtm majtas).Nse do ta ndrprismin lidhjen midis kondensatorit me burimin ushqyes t tensionit dhem pas e lidhim at shkurt,duke e mbyllur prkohsisht, ather ndodh shkarkimi i
kondensatorit (grafiku i mposhtm djathtas).
51
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
56/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Rryma e ngarkess dhe e shkarkess kalojn n drejtime t kundrta. Shpejtsia engarkimit dhe e shkarkimit t kondensatorit varet nga kapacitetit i tij dhe vlera erezistencs Rdhe do t karakterizohet nga konstantja kohoreT= RC. Pasi t kaloj kjokoh kondensatori ka arritur t ngarkohet me vlern 63% t vlers totale t tensionitfurnizues, ndrsa kur kemi t bjm me proesin e kundrt, pra shkarkimin, pas kalimit tksaj kohe shkarkohet 63 % e vlers totale t tensionit. Nse kondensatori shtngarkuar plotsisht, ather nuk kalon m npr t vler rryme pr tek ngarkesa. Kshtukondensatori e bllokon rrymn konstante.
Nse pas ngarkimit do ta ndrpresim furnizimin me tension ushqyes pa e mbyllur mpar qarkun e rryms ather kondensatori e mban vlern e ngarkess, n mnyr qvlera e tensionit t paktn teorikisht n mnyr t pambarimt t qndroj sa m gjat nkondensator. N realitet ndodh gjithnj q kondensatori t shkarkoj nj vler t vogltensioni.
52
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
57/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Kondensatori n tensionin drejtkndor t rryms s
ndryshueshme
Pr t kuptuar parimin e puns s kondensatorit n qarqet me rrym t ndryshueshme,duhet s pari t zhvillojm nj eksperiment imagjinar. Pr kt ashtu si tregohet edhe ngrafikun e mposhtm (pjesa majtas e pamjes) kondensatori do t vendoset midis njelsi t shnuar me S dhe nj rezistence R, duke u lidhur n dy burime rryme (p.sh.bateri) me polaritete t ndryshme. Nse do ia ndryshojm pozicionin periodikisht elsitS, ather lidhja e rrjetit t rezistencs dhe elsit RC do t formoj nj tensionkatrkndor t rryms s ndryshueshme. N kt mnyr prmes kondensatorit do tkaloj rrym e ndryshueshme (pjesa e djatht e pamjes). Kshtu kondensatori do tngarkohet, ndrkoh q vlera e ngarkess s rryms do t bjer dhe vlera e tensionit tkondensatorit do t rritet. Pas ndrrimit t polaritetit t tensionit, fillon ngarkimi i rryms ndrejtim t kundrt dhe kondensatori shkarkohet. Vlera e tensionit t kondensatorit arrin nzero dhe m pas rritet n drejtimin tjetr fakt i ilustruar edhe nga kurba, vijimsia e scils na tregon drejtimin q merr tensioni i kondensatorit, kur elsi mban pozicionin e vett pandryshueshm. Pasi t komandohet elsi prsri kondensatori do filloj tngarkohet nga fillimi. Kshtu kondensatori do t ngarkohet e shkarkohet vazhdimisht merrym t ndryshueshme, duke patur nj rezistenc me madhsi t kufizuart rryms sndryshueshme dhe jo nj rezistencpakufisht t madhet rryms konstante.
N diagram vrejm, q n kondensator kalon rrym para se t krijohet nj vler tensionimidis pllakave t kondensatorit. Gjithashtu aty kalon nj rrym shkarkuese para se tndihet zvoglimi i vlers s tensionit n kondensator. Ktu kemi t bjme me nj spostimt fazsmidis rryms dhe tensionit. N kondensator rryma e nxit tensionin para kohe,ndrsa e kundrta ndodh n nj rezistenc ohmike ku rryma dhe tensioni jan n njfaz.
53
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
58/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
N vijimsin e kurbs duket qart se fuqia e intensitetit t rryms n fillim sht m emadhe, ndrsa m pas do t zvoglohet menjher. Sa m shpejt dhe shpesh tkomandohet elsi i qarkut, aq m e madhe do t jet mesatarja e fuqis s intensitetit trryms, pasi n kt rast prdoret "pjesa e lart"e ngarkess dhe shkarkess. sht epritshme pra, q rezistenca e rryms s ndryshueshme do t zvoglohet me rritjen evlers s frekuencs. Gjithashtu sht e pritshme q prmes nj vlere kapaciteti m tmadhe t kondensatorit t kaloj nj sasi m e madhe rryms s ndryshueshme dukeqen se do faz ngarkimi, faza ku fuqia e intensitetit t rryms sht m e madhe, do tzgjas m gjat. Nj kapacitet i madh i kondensatorit bn q vlera e rezistencs srryms s ndryshueshme t jet m e vogl.
54
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
59/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Eksperiment mbi kondensatorin n sinjalet
katrkndore
Skema e planit
Skema e mposhtme do t prdoret pr eksperimentin:
Pjest prbrse
Pjest e mposhtme do t prdoren pr eksperimentin:
Me an t nj gjeneratori me sinjal katrkndor do t ngarkohet dheshkarkohet periodikisht nj kondensator. Prmes vijimsis s kurbs dhematjeve t karakteristikave t kohs, q i duhet kondensatorit pr ngarkimindhe shkarkimin, llogarisni kapacitetin e kondensatorit. Gjithashtu do tvrojtohet edhe luhatja e fazs midis intensitetit t rryms dhe tensionit nkondensator.
Sasia Id-Nr. Prshkrimi
2 PS4124-02 Ur e madhe
10 PS4124-03 Ur e vogl
1 PS4121-3C R 1k
1 PS4122-2C C 0,47
1 PS4122-2E C 1
55
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
60/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Aparaturat
Aparaturat e mposhtme me karakteristikat e tyre do t prdoren n eksperiment:
Prgaditja e eksperimentit
Prgatitni eksperimentin n modulin qndror n radhn e mposhtme:
Ura spin, fillojn nga Pad 110 Element bashkues elektronik Aparatura matse dhe kabllo
Aparatura Prshkrimi
Kanali A Kanali B
Ndjeshmria 2 V/DIV 2 V/DIV
Trans. sinjali DC DC
Polariteti norm norm
y-pos 0 0Zhvend. n koh 1 msec/DIV
Modusi X/T
Kanali shkarkues A
Buza shkarkuese pos
Forma e kurvs drejtkndore
Amplituda 10V (vlera max.)
Fakt. frekuencs x10
Frequenza10 Hz (10 x 10 Hz =100 Hz)
56
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
61/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
57
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
62/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Zhvil limi i eksperimentit dhe detyrat
Pasi t zhvilloj eksperimentin nxnsi do t jet i aft t:
Interpretoj kurbn e ngarkimit dhe t shkarkimit t nj kondensatori Llogaris kapacitetin e nj kondensatori nprmjet kurbs s ngarkess dhe
shkarkess Gjykoj mbi fazn e nj kondensatori.
Vendoseni oshiloskopin dhe gjeneratorin funksional ashtu si prshkruhet m lart.Kini kujdes q t prdorni kanalin A duke zbatuar sinjalin katrkndor, pasi kshtu dot arrini nj nisje t sakt t shnimit t sinjalit.
Ndrtoni grafikun:
Matni kohn n t ciln vlera e tensionit n kondensator ka rn me 63% d.m.th. me6.3V.
t63%=____ms
6,3 Volt tbarasvlefshmeme 2,5 t njsismatse!
58
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
63/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Llogaritni kapacitetin e kondensatorit:
Kmbeni vlern e kondesatorit prej 0,47F kondensator me vlern prej 1Fkondensator.Ndryshoni luhatjen e kohs n 100 sec.Prsritini matjet dhe llogarisni vlern e kapacitetit.
Ndrtoni diagramn:
C = / R = / 1000 =____
F
Vlera e
rezistencssht 1000 !
59
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
64/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Matni kohn n t ciln vlera e tensionit n kondensator ka rn me 63% d.m.th. me6.3V.
Llogaritni kapacitetin e kondensatorit:
Ngarkimi dhe shkarkimi i nj kondensatori vijon:
t63%=____ms
6,3 Volt tbarasvlefshmeme 2,5 t njsismatse!
C = / R = / 1000 =____FVlera erezistencs sht1000 !
ashtu si tensioni me sinjal drejtkndor.
prgjat funksionit eksponencial.
n vij t drejt.
60
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
65/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Lidhjet paralele t kondensatorve
Grafiku i mposhtm tregon nj shembull t nj lidhjeje paralele t kondensatorve, ku n
t gjith kondensatort kemi t njjtn vler tensioni U.
Kondensatort mbartin ngarkesn
Ngarkesa e krijuar nga nj burim rryme i prbashkt sht e barabart me shumat engarkesave t do pjese:
Kshtu vlera e kapacitetit t prgjithshm C sht sa shuma e kapaciteteve t lidhjeve
paralele:
Pra vlen pohimi:
N lidhjet paralele t disa kondensatoreve kapaciteti iprgjthshm sht sa shuma e kapaciteteve t dokondensatori.
61
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
66/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Kjo gj sht e kuptueshme, pasi lidhja paralele e kondensatorve vepron si zmadhimi isiprfaqes s nj pllake.
Lidhja n seri e kondensatorveNse do lidhnim n nj qark disa kondensator n seri n nj burimi ushqyes,ather tensioni npr qark do t kaloj nj ngarkes Q.
Nn ndikimin e fushs elektrostatike (induksionit) n t gjith kondensatort kalon e njjtangarkes Q, por kapaciteti i kondensatorve sht i ndryshm dhe si rrjedhim edhe
tensioni i pjesshm Uitek secili prej tyre do t jet i ndryshm:
Vlera e prgjithshme e tensionit sht barabart me shumn e tensioneve t pjesshmen do kondensator, pra vlen barazimi:
Kshtu pr kapacitetin e prgjithshm n lidhjen n seri t nj qarku vlen formula:
62
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
67/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Pra me pak fjal:
Kapaciteti i prgjithshm sht m i vogl sesa vlera m e vogl e kapacitetit t njkondensatori n qark. Lidhja n paralel e kondensatorve vepron si zmadhimi i distancsndrmjet pllakave.
N lidhjen n seri t disa kondensatorve vlera e anasjellt
e kapacitetit t prgjithshm sht e barabart me shumne vlerave t anasjellta t kapaciteteve t secilit prejkondensatorve.
63
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
68/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
64
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
69/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Eksperiment mbi lidhjen paralele t kondensatorve
Skema e planit
Skema e planit t rryms qndron gati e pandryshuar pasi do t lidhet vetm njkondensator paralel n qark:
Pjest prbrse
Pr zhvillimin e eksperimentit do t prdorn kto element:
Der Eksperimenti i mparshm do t prsritet, gjat t cilit kondensatort do
t lidhen paralel dhe ne do t vrojtojm ndikimin e tyre.
Sasia Id-Nr. Prshkrimi
2 PS4124-02 Ur e madhe
10 PS4124-03 Ur e vogl
1 PS4121-3C R 1k
1 PS4122-2C C 0,47
1 PS4122-2E C 1
65
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
70/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Aparaturat
Aparaturat e mposhtme me konfiguracionin e tyre prkats do t prdoren
n eksperiment:
Prgatit ja e eksperimentit
Prgatitni eksperimentin n modulin qndror n radhn e mposhtme:
Ura spin, fillojn nga Pad 110 Element bashkues elektronik Aparatura matse dhe kabllo
Aparaturat Prshkrimi
Kanali A Kanali B
Ndjeshmria 2 V/DIV 2 V/DIV
Trans. sinjal DC DC
Polariteti norm norm
y-pos 0 0
Zhvend. n koh 1 msec/DIVModusi X/T
Kanali shkarkues A
Buza shkarkuese pos
Forma e kurbs drejtkndore
Amplituda 10V (vlera max.)
Fakt. frekuencs x10
Frequenza5 Hz(10 x 5 Hz = 50 Hz)
66
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
71/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
67
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
72/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Zhvil limi i eksperimentit dhe detyrat
Pasi t zhvilloj eksperimentin nxnsi do t jet i aft t:
gjykoj mbi ndikimin e kondensatorve n qarqet me lidhje paralele
Vendoseni oshiloskopin dhe gjeneratorin funksional ashtu si prshkruhet m lart.Kini kujdes q t prdorni kanalin A duke zbatuar sinjalin drejtkndor, pasi kshtu dot arrini nj nisje t sakt t shnimit t sinjalit.
Ndrtoni grafikun:
68
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
73/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Matni kohn n t ciln vlera e tensionit n kondensator ka rn me 63% d.m.th. me6.3V.
Llogaritni kapacitetin e kondensatorve:
far konkluzioni nxirrni duke analizuar vlerat e kapazitetit pr t dy kondensatoret?
t63%=____ms6,3 Volt ebarasvlefshmeme ca. 2,5 snjsis matse!
C = / R = / 1000 =____FVlera erezistencs sht1000 !
T dyja vlerat e kapaciteteve dyfishohen
T dyja vlerat e kapaciteteve mblidhen
T dyja vlerat e kapaciteteve zbriten
Vlera m e lart e dy vlerave t dhna t kapacitetevekryeson.
69
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
74/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
70
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
75/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Lidhjet n seri t kondensatorve
Nse do t lidhnim n nj qark disa kondensator n seri n nj burim ushqyes,
ather tensioni n qark do t kaloj nj ngarkes Q.
Nn ndikimin e induksionit elektrostatik n t gjith kondensatort vendoset e njjtangarkes Q, por kapaciteti i kondensatorve sht i ndryshm dhe si rrjedhim edhetensioni i pjesshmm Ui tek secili prej tyre sht i ndryshm:
Vlera e prgjithshme e tensionit sht barabart me shumn e tensioneve t pjesshmen do kondensator, prandaj vlen si m posht
Kshtu pr kapacitetin e prgjithshm n lidhjen n seri t nj qarku jepet formula
71
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
76/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Kshtu vlen pohimi:
Kapaciteti i prgjithshm sht m i vogl sesa vlera m e vogl e kapacitetit t donjritprej kondensatorve. Lidhja n seri e kondensatorve vepron si zmadhimi i distancsndrmjet pllakave.
N lidhjen n seri t disa kondensatorve vlera e anasjellt
e kapacitetit t prgjithshm sht e barabart me vlern eanasjellt t kapaciteteve t secilit prej kondensatorve.
72
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
77/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Eksperiment mbi l idhjen n seri t kondensatorve
Skema e planit
Der Skica e planit t rryms qndron gati e pandryshueshme, por me t vetmin ndryshimq do t shtohet edhe nj kondensator tjetr:
Pjest prbrse
Pr zhvillimin e eksperimentit do t prdorn kto element:
Eksperimenti i mparshm do t prsritet. Pr kt do t aktivizohen
kondensatort n seri dhe do t prshkruajme ndikimin e tyre n qark.
Sasia Id-Nr. Prshkrimi
2 PS4124-02 Ur e madhe
10 PS4124-03 Ur e vogl
1 PS4121-3C R 1k
1 PS4122-2C C 0,47
1 PS4122-2E C 1
73
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
78/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Aparaturat
Aparaturat e mposhtme me konfiguracionin e tyre prkats do t prdoren
n eksperiment:
Prgatit ja e eksperimentit
Prgatitni eksperimentin n modulin qndror n radhn e mposhtme.
Ura spin, fillojn nga Pad 110 Element bashkues elektronik Aparatura matse dhe kabllo
Aparaturat Prshkrimi
Kanali A Kanali B
Ndjeshmria 2 V/DIV 2 V/DIV
Trans. sinjali DC DC
Polimi norm norm
y-pos 0 0
Zhvend. n koh 1 msec/DIVModusi X/T
Kanali shkarkues A
Buza shkarkuese pos
Forma e kurbs Drejtkndore
Amplituda 10V (vlera max.)
Fakt. frekuencs x10
Frequenca5 Hz(10 x 5 Hz = 50 Hz)
74
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
79/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
75
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
80/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Zhvil limi i eksperimentit dhe detyrat
Pasi t zhvilloj eksperimentin nxnsi do t jet i aft t:
gjykoj mbi ndikimin e kondensatorve t lidhur n seri n nj qark
Vendoseni oshiloskopin dhe gjeneratorin funksional ashtu si prshkruhet m lart.Kini kujdes q t prdorni kanalin A duke zbatuar sinjalin drejtkndor, pasi kshtu dot arrini nj nisje t sakt t shnimit t sinjalit.
Ndrtoni grafikun:
Matni kohn n t ciln vlera e tensionit n kondensator ka rn me 63% d.m.th. me6.3V.
Llogaritni kapacitetin e kondensatorve:
t63%=____ms
6,3 Volt e
barasvlefshmeme 2,5 t njsismatse!
C = / R = / 1000 =____FVlera erezstencs sht1000 !
76
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
81/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
far konkluzioni nxirrni duke analizuar vlerat e kapazitetit pr t dy kondensatoret?
T dyja vlerat e kapaciteteve dyfishohen
T dyja vlerat e kapaciteteve mblidhen
T dyja vlerat e kapaciteteve zbriten
Vlera e anasjellt e kapacitetit t prgjithshm sht ebarabart me shumn e vlerave t anasjellta tkapaciteteve t do kondensatori.
77
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
82/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
78
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
83/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Kondensatori me tension n form sinusoidale t
rryms s ndryshueshme
Nse do t vendosim n nj kondensator nj form sinusoidalet tensionit t rryms sndryshueshme sipas formuls
ashtu si shihet m lart edhe kondensatori zotron nj tension sinusoidal t rryms sndryshueshme me kndin e dhn nga formula
ndrsa pr intensitetetin e rryms s ndryshueshme vlen barazimi
Grafiku i mposhtm na tregon vijimsin e kurbs.
Tensioni i kondensatorit arrin vlern maksimale n momentin q intensiteti i rrymszotron vlern zero dhe anasjelltas.
N qarkun e rryms s kondensatorit tensioni i rryms i paraprin intensitetit t saj mekndin = 90.
79
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
84/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
80
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
85/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Rezistenca reaktive (pasive) e nj kondensatori
Vlera momentale e fuqis s nj kondensatorip(t) jepet si prodhim i intensitetit t rrymsme vlern momentale t tensionit. Duke qen se intensiteti i rryms dhe tensioni nkondensator kan nj luhatje faze prej 90, ather vrejm, q ashtu si paraqitet edhen grafik (kurba jeshile), kurba e fuqis ka nj vijimsi kohore me frekuenc t dyfisht.Kjo kurb ka edhe pjes t veanta ku rryma dhe tensioni kan t njjtin drejtim. Pra npjes t caktuara kohore kur tensioni dhe rryma kan t njjtin drejtim, kondensatorivepron si nj konsumues, ndrsa n pjes kohore ku tensioni dhe rryma kan t njjtindrejtim kondensatori vepron si ushqyes (bateri).
N diagram paraqitetmarrja e energjis si fuqipozitive, ndrsa dhnia eenergjise si fuqi negative.Energjia elektrike luhatetvazhdimisht midiskondensatorit dhe burimitushqyes. Ndrsa tek njkonsumues ohmik (n t
cilin shndrrohet energjiaelektrike nenergji termike) prdorimtermin rezistenca reaktive(pasive)e nj
kondensatori. Duke patur kt parasysh themi q, kondensatori n vend t nj rezistenceohmike ka nj rezistenc reaktive kapacitativeXC, e cila jepet me an t parametrave tvlerave efektive t tensionit U dhe t intensitetit I:
Madhsia e rezistencs reaktive sht e njjt me at t rezistencave t thjeshta dhenjsia matse sht Ohm-i (njsia matse
81
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
86/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Ashtu si sht prmendur dhe m par, nse kondensatori furnizohet me rrym tndryshueshme, ather kemi prparsin ku sa m e lart t jet vlera e frekuencs, aqm i madh sht kapaciteti i kondesatorit. Formula e kapacitetit t rezistencs reaktiveepet si m posht
N mnyr kualitative mund t prmbledhim:
Shembull:Nj kondensator me vlern 1 F, kur frekuenca e rrjetit ka vlern prej f= 50Hz ka nj vler rezistence reaktive prej
Rezistenca reaktive kapacitative do t zvoglohet sa m shum q rritet vlera efrekuencs dhe sa m shum rritet kapaciteti
82
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
87/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Eksperiment mbi rezistencn reaktive
Skema e planit
Zhvillimi i eksperimentit pothuajse nuk ndryshon nga zhvillimi i eksperimenteve tmparshme. Ndryshoni vetm pajisjet matse.
Elementt prbrs
Pjest e mposhtme do t prdoren pr zhvillimin e eksperimentit:
N kt eksperiment do t matet teknikisht rezistenca reaktive e kondensatorit
dhe do t krahasohet me vlern e llogaritur.
Sasia Id-Nr. Prshkrimi
2 PS4124-02 Ur e madhe
10 PS4124-03 Ur e vogl
1 PS4121-3C R 1k
1 PS4122-2C C 0,47
83
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
88/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Aparaturat
Aparaturat e mposhtme me konfiguracionin e tyre prkats do t prdoren n
eksperiment:
Zhvil limi i eksperimentit dhe detyrat
Prgatitni eksperimentin n modulin qndror n radhn e mposhtme:
Ura spin, fillojn nga Pad 110 Element bashkues elektronik Aparatura matse dhe kabulla
Aparatura Konf igur imi
Kabll i zi Mas
Kabll i kuq V Ohm Hyrje
Buton regjistrues V ~
Vendosni spinat ezeza /kuqe n vendet eprcaktuara dheshnuara
Kabll i zi Mas
Kabll i kuq mA Hyrje
Buton regjistrues mA
Vendosni spinat ezeza /kuqe n vendet e
prcaktuara dheshnuara
Forma e kurbs Sinusoidale
Amplituda 10V (vlera max.)
Fakt. i frekuencs x100
Frequenza10 Hz(100 x 10 Hz = 1000Hz)
84
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
89/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
85
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
90/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Zhvil limi i eksperimentit dhe detyrat
Pasi t zhvilloj eksperimentin nxnsi do t jet i aft:
Matjen e vlers s rezistencs reaktive
Vendoseni gjeneratorin funksional ashtu si paraqitet m lart, matni vlern e tensionitdhe t intensitetit t rryms n t dy multimetrat dhe llogaritni:
Sa sht vlera e tensionit n kondensatorin C?
Sa sht vlera e intensitetit t rryms I n rezistencn R dhe kondensatorin C?
Llogarisni vlern e rezistencs reaktive t kondensatorit C me ndihmn e vlerave tpjesve prbrse?
Llogarisni vlern e rezistencs reaktive t kondensatorit Cme ndihmn e vlerave tparametrave t pjesve prbrse?
UC=____VLexojeni ngavoltmetri!
I =____mA Lexojeni ngaampermetri!
XC= UC/ I =____
Prdorni nj
makinllogaritse!
XC= 1/ (2fC) =____Prdorni njmakinllogaritse!
86
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
91/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Rrisni vlern e frekuencs n gjeneratorin funksional n 2 kHz, matni prsri vlern etensionit dhe t intensitetit t rryms n t dy multimetrat. Llogarisni:
Sa sht vlera e tensionit n kondensatorin C?
Sa sht vlera e intensitetit t rryms I n rezistencn R dhe kondensatorin C?
Matni vlern e rezistencs reaktive n kondensatorin C me an t vlerave t matura?
Matni vlern e rezistencs reaktive n kondensatorin C me an t vlerave t pjesveprbrse ?
far konkluzionesh arrini mbi rezistencn reaktive t kondensatorit?
UC=____VLexoni ngavoltmetri!
I =____mA Lexoni ngaampermetri!
XC= UC/ I =____Prdorni njmakinllogaritse!
XC= 1/ (2fC) =____
Prdorni nj
makinllogaritse!
Vlera e rezistencs reaktive t nj kondensatori shtkonstante
Vlera e rezistencs reaktive t kondensatorit varet nga vlerae kapacitetit
Vlera e rezistencs reaktive t kondensatorit varet nga vlerae frekuencs
Vlera e rezistencs reaktive t kondensatorit varet nga vlerae tensionit
Jan tmundura
shumprgjigje!
87
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
92/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
88
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
93/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Zhvendosja e fazs n lidhjen rezistenc-kondensator
RC
Nse n nj rezistence ohmike R do t vendosim nj vler tensioni t rryms sndryshueshme me form sinusoidale, ather intensiteti i rryms dhe tensioni do t jenn nj faz, ku vlerat efektive t tyre do t zotrojn t njjtin drejtim (shikoni grafikun nt majt t pamjes s dhn). Kondensatori paraqet nj rezistenc reaktiveXC, n tciln tensioni dhe intensiteti ndahen me nj knd faze prej = 90, kshtu t dy treguesitndrtojn nj knd t djatht (pjesa n mes t pamjes s dhn). Nse do tkomandonim vetm rezistencn ohmike dhe kapacitetin n radhn e lidhjes RC,atherdo t prftojm nj rezistenc t prgjithshme, nj pjes e s cils ndikon n qark dhe njpjese tjeter nuk vepron mbi t. Vlera e tensionit bn q intensiteti i rryms t vendoset nnj knd faze, i cili pr nga vlera e frekuencs, e rezistencs ohmike dhe kapacitetit merrnj vler nga 0 n 90 grad (pjesa e djatht e pamjes). N kt rast treguesi i tensionit Uepet me an t mbledhjes gjeometrike t tensioneve t pjesshme UR(q kalon nga fazan rrym) dhe UC(q e ndan rrymn me 90 grad).
Ashtu si n rrymn konstante edhe n rrymn e ndryshueshme zbatohet ligji i Ohmit,prandaj pr vlerat efektive t tensionit dhe t rryms vlen formula
Rezistenca Z vepron si nj rezistenc treguesee rryms s ndryshueshme, e cila luanrolin e nj rezistence ndikuese, por edhe t nj rezistence reaktivee cila nuk ndikon n
qark. Kto t dyja duhet t mblidhen edhe n rastin e tensioneve t ndryshmegjeometrike. Grafiku i mposhtm e prforcon kt pohim. Ai tregon t ashtquajturintrekndshi i rezistencsme nj lidhje RC.
89
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
94/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Rezistenca treguese Z mund t llogaritet nga trekndshi i rezistencs pasi n njtrekndsh knddrejt vlen barazimi
Duke nxjerr n t dyja ant e barazimit rrnjnXCnga pozicioni i saj n barazim,ather prftojm
Edhe kndi i fazs mund t llogaritet nga trekndshi i rezistencs; kshtu vlen
Kto barazime mund t ojn n gjetjen e vlers s kapacitetit, nse njohim vlerat ekndit t fazs rezistencs Rsi dhe bashk me vlern e f . Kur kemi gjetur vlern ekapacitetit C, ather mund t prftojm barazimin
N mnyr alternative mund t llogarisim (ashtu si n eksperimentin e zhvilluar n
vazhdim t kursit) edhe luhatjen e fazs midis tensionit t kondensatorit UCdhe tensionitushqyes U. Vlera e kapacitetit mund t prftohet nga formula
90
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
95/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Shembull:Nj rezistencR= 220 do t lidhet n seri me nj kondensator C= 10F dhe me nj vler tensioni U=220V, ndrsa vlera e frekuencs sht vendosur f= 50Hz . Ather duhet t llogarisim vlern kapacitative t rezistencs reaktive, rezistencntreguese, intensitetin e rryms I dhe t dy vlerat e tensioneve t pjesshme U
R
dhe UC
bashk me kndin e fazs midis Udhe I. Kshtu kemi:
91
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
96/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
92
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
97/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Eksperiment mbi kndin e fazs n lidhjen RC
Skema e rrjetit
N kt eksperiment do t prdoret skema e mposhtme e rryms:
Aparaturat
N kt eksperiment do t prdoren kto element:
Me an t kndit t fazs midis intensitetit dhe tensionit mund t gjejm
kapacitetin e kondensatorit. Duhet t vendosni oshiloskopin n at mnyr qai t'ju tregoj vlera t sakta matse t kohs.
Sasia Id-Nr. Prshkrimi
2 PS4124-02 Ur e madhe
10 PS4124-03 Ur e vogl
1 PS4121-3C R 1k
1 PS4122-2C C 0,47
93
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
98/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Aparaturat
Aparaturat e mposhtme me konfiguracionin e tyre prkats do t prdoren n
eksperiment:
Zhvil limi i eksperimetit
Zhvilloni eksperimentin vetm duke ndjekur radhn e caktuar n udhzimet e dhna:
Ura lidhse duke filluar nga 110 pad Pjest elektroteknike
Pajisjet matse dhe kabllot
Aparatura Prshkrimi
Kanali A Kanali B
Ndjeshmria 2 V/DIV 2 V/DIV
Trans. sinjali DC DC
Polariteti norm norm
y-pos 0 0
Zhvend. n koh 100 sec/DIVModusi X/T
Kanali shkarkues A
Buza shkarkuese pos
Forma e kurbs sinusoidale
Amplituda 7V (Vler efektive)
Fakt. frequenzs x10
Frequenza 20Hz (10 x 20 Hz =200Hz)
94
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
99/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
95
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
100/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Zhvil limi eksperimetit dhe detyrat
Pasi t zhvilloj eksperimentin nxnsi do t jet i aft t:
Llogaris vlern e kapacitetit n kondensator nprmjet kndit t fazs midisintensitetit t rryms dhe tensionit.
Matni me an t oshiloskopit vijimsin e vlerave t dy tensioneve. Kini kujdes qvlera e frekuencs n gjeneratorin funksional t jet gjithnj 50Hz dhe perioda tqndroj 20 msec.Vrojtoni gjndjen e fazs t dy sinjaleve.
Ndrtoni diagramin:
96
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
101/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Matni zhvendosjen e kohs midis dy vlerave t tensioneve.
far vlere t zhvendosjes s fazs mund t llogaritni nga matja e kohs pr t dytensionet?
far vlere t llogaritur t luhatjes s fazs zotrojn dy tensionet?
Tensioni n kondensator i shkon intensitetit t rryms:
tB- tA=____s
Matni m mir
zhvendosjenprkatse tkohs n piknzero ttensioneve!
=____
Prdorni rregullin
e treshit: njgjysm-val ekurbszgjat 2500s dhee tejkalon 180
= arctan (1 / (CR)) =____Prdorni makinnllogaritse:
tan = 1 / (CR)
nga pas.
njlloj si rryma
duke e paraprir.
97
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
102/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
98
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
103/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Lidhja RC si ndars tensioni t varur nga frekuenca
Grafiku i mposhtm na tregon edhe nj her lidhjen - RC n nj kndvshtrim tjetr.
Tensioni ushqyes i rryms s ndryshueshme U0 ( tensioni hyrs n lidhje) furnizonkondensatorin me tension t rryms s ndryshueshme UC(tensioni dals i lidhjes). shte qart se n kt paraqitje t lidhjes-RC kemi t bjme me nj ndars tensioni t varurnga frekuenca. Ndrkoh q rezistenca ndikuese Rsht e varur nga vlera e frekuencs,rezistenca reactiveXCzvoglohet me rritjen e vlers s frekuencsf. N kt mnyredhe vlera e tensionit n dalje UC e lidhjes ulet me rritjen e frekuencs. Ndrsa lidhja -RC "lejon t kalojn" vlera t ulta frekuence, vlerat e larta t saj do t pengohenplotsisht. Kjo lloj forme e lidhjes - RC quhet ndryshe edhe filter kufizues i vlerave t ultat frekuences.
Vlera e tensionit n dalje UCmund t llogaritet si nj ndars ohmik tensioni n rrymnkonstante, prandaj vlejn barazimet:
pra pr varsin e tensionit nga dalja n hyrje kemi:
Z sht rezistenca e prgjithshme (rezistenca treguese / impedance) e lidhjes.
Nse marrim varsin pr vlera t caktuara t R dhe C me nj vler t dhn frekuence(e cila do t paraqitet n nj bosht logaritmik), ather do t prftojme vlern eamplitudsn lidhjen - RC. Duke ditur se pr vlera t vogla t frekuencs pr shkak t
99
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
104/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
vlerave t larta t rezistencs kapacitative praktikisht vlera e tensionit ushqyes nkondensator bie, ndrsa pr vlera shum t larta frekuence n kondensator, n t cilinnuk ka me rezistenc vlera e tensionit n dalje shkon drejt zeros.
Edhe luhatja e fazs ndrmjet vlerave t tensionit sht e varur nga frekuenca dhe jepetnga barazimi
n kt rast shenja negative tregon q tensioni n dalje i ndjek pas tensionit n hyrje.
Paraqitja grafike e ksaj varsie tregohet si nj kalim t fazst lidhjes - RC. Pr vlera tulta t frekuencs t dyja tensionet jan n nj faze, ndrsa n rastin e vlerave t lartat frekuencs kemi nj luhatje t fazs n kndin -90.
Kalimi i amplituds dhe i fazs s bashku do t prcaktohen edhe si nj kalim tfrekuencs n nj lidhje - RC.
100
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
105/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Frekuenca kufizuese e lidhjes-RC
Kalimi i frekuencs s lidhjes - RC sht i varur nga rezistenca ohmike Rdhe kapacitetiC. Vijimsia themelore e amplituds dhe e kalimit t fazs (forma e kurbs) sht gjithnji njjt; nj ndryshim n rezistenc apo n kondensator on n luhatjen e kurbs nboshtin e frekuencs. Si madhsi e nj lidhje - RC prdoret e ashtquajtura frekuencakufizuesee lidhjes. Ajo jepet me an t barazimit
Nse do t vendosim nj vler amplitud ather do t kemi
prandaj n rastin e frekuences kufizuese amplituda sht 0.707-fishi i vlers maksimalet vlers efektive t madhsis s daljes. Pr kalimin e fazs vlen
po ashtu luhatja e fazs midis vlers s tensionit n hyrje dhe dalje t lidhjes sht nrastin e nj frekuence kufizuese -45. Grafikt e mposhtm e paraqesin kt varsi meqartsisht.
101
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
106/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Frekuenca kufizuese nuk varet nga vlerat e veanta Rdhe C,por nga prodhimi i tyreRC,e ashtquajturakonstante e kohs Te lidhjes - RC. Sa me e madhe t jet vlera e
ksaj konstanteje, aq m vogl sht vlera e frekuencs kufizuese t lidhjes - RC dheanasjelltas, sa m vogl t jet kjo konstante, aq me e madhe do t jet frekuencakufizuese e lidhjes - RC. Nse do ta zvendsojm kt lidhje - RC, pr shembull me njrezistenc ohmike me nj vler t dhjetfishuar dhe njkohsisht nj kondensator me njt dhjetn e kapacitetit fillestar, ather kalimi i frekuences n lidhjen - RC nuk ndryshon.
N teknikn e informacionit paraqitja e kalimit t amplituds prmban shpesh jo vetmat, por edhe aksin e amplituds n mnyr logaritmike. Kshtu na jepet nj kurbe elidhjes - RC, e cila n zonn me vlera t larta frekuence paraqitet lineare. Grafiku imposhtm na tregon kalimin e amplituds t paraqitur me lart, por n kt rast edhe meaksin logaritmik t amplituds.
102
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
107/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
N kt lloj paraqitje vijueshmria e amplituds jepet me an t njsis matse decibel(simboli dB). N kt rast vlera e vijueshmris s amplituds 1 korrespondon vlers 0
dB, ndrsa pr vlern 0.1 (pra 10-1) kemi vlern -20dB, pr 0,01 (pra 10-2)kemi vlern -
40dB. Formula e llogaritjes sht
Varsin e amplituds nga 1/2 = 0.707 deri n frekuencn kufizuese e jep vlera prej -3dB.
103
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
108/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
104
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
109/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Eksperiment mbi fi ltr in e frekuencave t ulta me
lidhjen-RC
Skema e planit
N kt eksperiment do t prdoret skema e mposhtme e rryms:
Aparaturat
Pjest e mposhtme do t prdoren pr zhvillimin e eksperimentit:
Kurba e filtrs sht nj paraqitje e rndsishme n nj qark elektronik. Nkt eksperiment do t msoni t masni nj kurb filtri n mnyr t pavarur, sidhe ta prezantoni at. Kurba e filtrit ju mundson t njihni frekuencnkufizuese t filtrit.
Sasia Id-Nr. Prshkrimi
2 PS4124-02 Ur e madhe
9 PS4124-03 Ur e vogl
1 PS4121-3C R 1k
1 PS4122-2C C 0,47
105
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
110/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Aparatura
Aparaturat e mposhtme me konfiguracionin e tyre prkats do t prdoren n
eksperiment:
Zhvil limi i eksperimetit
Ndrtoni skemn e eksperimetit dhe zhvillojeni at vetm duke ndjekurradhn e prcaktur n udhzimet e dhna:
Ura lidhse duke filluar nga 10 PAD Pjest elektronike Pajisjet matse dhe kabllot
Aparaturat Konf iguracioni
Kabll i zi Mas
Kabll i kuq V Ohm Hyrje
Buton regjistrues V ~
Vendosni spinat ezeza /kuqe n vendet e
prcaktuara dheshnuara
Kabll i zi Masse
Kabll i kuq V Ohm Hyrje
Buton regjistrues V ~
Vendosni spinat ezeza /kuqe n vendet e
prcaktuara dheshnuara
Forma e kurbs sinusoidale
Amplituda 5V (Vlera max.)
Fakt. frekuncs x1
Frequenza 1,5Hz
106
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
111/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
107
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
112/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Zhvil limi eksperimetit dhe detyrat
Pasi t zhvilloj eksperimentin nxnsi do t jet i aft:
T mas kalimin e frekuencs s nj kufizuesi dhe t vleresoj ato T llogaris kalimin e frekuencs s nj kufizuesi
Ndrtoni kurbn e filtrit t kufizuesit. Vendosni n filtr nj vler tensioni hyrs mevler efektive prej 5V. Regjistroni gjeneratorin funksionues sipas vlerave ttabels me t dhnat e frekuencs. Shnoni n tabel vlerat e matura t prftuaranga voltmetri i dyt mats pr vlerat e tensionit n dalje. Llogaritni varsin e vleravet tensionit n hyrje dhe n dalje si dhe shnoni rezultatet n tabel.
Ndrtoni diagramin:
f[HZ] U[V] U/U0
10
20
30
50
100
200300
500
1000
2000
3000
108
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
113/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
Llogaritni vlern e frekuencs kufizuese me an t vlerave t dhna t pjesveprbrse!
Lexoni vlern e frekuencs t vlerave t ulta nga diagrami i dhn!
far ndodh n nj filtr t frekuencave t ulta?
1E0 1E1 1E2 1E3 1E4f [Hz]
0,0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1,0
U/U0
fG= 1/(2RC) =____
Hz
Prdorni makinn
llogaritse!
fG=____Hz
Frekuencamaksimale shtarritur kuramplituda bien 0,707-fishin!
Lejon t kalojn vlerat e larta t frekuencs
Lejon t kalojn vlerat e ulta t frekuencs
Vlerat e frekuencave t larta shndrrohen n vlerafrekuence t ulta
109
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
114/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreKondensatori n qarkun e rryms s ndryshueshme
110
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
115/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreBobina n rrymn e ndryshueshme
Kursi EloTrain
Copyright 2010 LUCAS-NLLE GmbH.All rights reserved.
111
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
116/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreBobina n rrymn e ndryshueshme
112
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
117/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreBobina n rrymn e ndryshueshme
Induksioni i nj bobine
Prmes mbshtjelljes s nj numri t shumfishuar pruesish ndrtohet nj bobine. Kurn t kalon rrym elektrike ajo do ndikohet nga vijat e fushs magnetike. Fuqia e fushs
magnetike prcaktohet nga fluksi magnetik. Nse ky fluks ndryshon prmes bobins(p.sh me ndryshimin e fuqis s rryms elektrike), n bobin do t krijohet i ashtquajturitension i vetinduktuar, vlera e t cilit do t varet nga njra an nga ndryshimi ishpejtsis s rryms elektrike dhe nga ana tjetr nga madhsia e bobins. Induksioni L ibobins sht n kt rast nj mas me aftesin pr t krijuar tension t vetinduktuar.Pr nj bobin t prmasave t mdha vlen barazimi
Ktu 0 sht konstantja e fushs magnetike dhe rsht madhsia q ka brthama ebobins, Nnumri i mbshtjelljeve,Igjatsia e bobins dheAprerja trthore e saj (shikografikun e mposhtm).
Madhsia e induksionit sht Henri (njsia matse H= 1 Vs/A). Nj bobin e kainduksionin 1H , kur pr nj ndryshim konstant t rryms n bobine me 1A pr sekondtensioni i vetinduktuar induktohet n 1 V.
Prve fushs elektrike t krijuar psh midis dy pllakave t njkondensatori t ngarkuar n elektroteknike ekziston edhe nj tiptjetr fushe n formn e nj fushe magnetike. Ndrkoh q fushaelektrike ndodhet n nj zone me ngarkesa t palvizshme, fushamagnetike ndodhet n nj zon me ngarkues t lvizshm t lidhurn rrymn elektrike.
113
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
118/230
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
119/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreBobina n rrymn e ndryshueshme
Lidhja n seri dhe paralel e induksioneve
Pr lidhjen n seri dhe paralel t induksioneve vlejn t njjtat formula si n rastin erezistencave ohmike. Grafiku i mposhtm ju tregon si fillim lidhjen n seri tinduksioneve.
Pr induksionin e prgjithshm vlen
Vlen gjithashtu
Grafiku i mposhtm tregon lidhjen paralele t induksioneve t bobinave.
N lidhjet n lidhjet n seri t disa bobinave vlera eanasjellt e induksionit t prgjithshm sht e barabartme vlern e anasjellt t induksioneve t veanta.
115
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
120/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreBobina n rrymn e ndryshueshme
Induksioni i prgjithshm llogaritet n kt rast me
Vlen n kt mnyr
N lidhjet paralel t disa bobinave vlera e anasjellt einduksionit t prgjithshm sht e barabart me vlern eanasjellt t induksioneve t veanta.
116
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
121/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreBobina n rrymn e ndryshueshme
Parimi i puns s nj bobine
Parimin i puns s nj bobine e njohim q n kapitujte rryms konstante. Nse do tlidhim nj bobin me nj burim rryme konstante (elsi sht i mbyllur) ashtu si tregohetedhe n grafik, sapo t kaloj fluksi i i rryms elektrike, prmes vetinduktimit dot krijohet nj vler tensioni e induktuar Uind, i cili sipas rregulls s Lencit sht i drejtuarn kah t kundrt me tensionin e jashtm t rryms konstante U0. N kt mnyr rritetvlera e intensitetit n formn e funksionit-e dhe e arrin vlern e vet maksimale vetm pasnj far kohe. Vlera e ktij intensiteti varet nga madhsia e induksionitLdhe vlera erezistencs ohmikeR(zona 1 n diagramin e kohs).
Nse do t ndrpresim furnizimin me tension t rryms konstante (hapim elsin),ather fusha magnetike n bobin do t shprbhet dhe do t induktoj nj tension tinduktuar, i cili vepron kundr shkakut t ndryshimit t fushs magnetike (ndrprerjes sfurnizimit me tension) dhe lejon t kaloj prsri fluks rryme (zona (2) n diagramin ekohs). Tensioni i induktuar shmang n kt rast rnien e fluksit t rryms n bobin.
Pr konstanten e kohs vlen:
117
-
7/25/2019 Teknika e rrymes se ndryshueshme dhe trefazore.pdf
122/230
EloTrain: Teknika e rryms s ndryshueshme dhe trefazoreBobina n rrymn e ndryshueshme
118