t I ª u c h u È n v I Ö t n a m

TCVN 6212 : 1996

ISO 6970 : 1994

m« t«, xe m¸yTHö §é ¤ NHIÔM - B¡NG THö C¤NG SUÊT

Motocycles and mopeds - Pollution tests - Chassis dynamometer bench

Hµ Néi - 2001

tcvn

TCVN 6212:1996

2

Lêi nãi ®Çu

TCVN 6212:1996 hoµn toµn t­¬ng ®­¬ng víi ISO 6970:1994

TCVN 6212:1996 do Ban kü thuËt tiªu chuÈn TCVN/TC 22 -

Ph­¬ng tiÖn giao th«ng ®­êng bé biªn so¹n, Tæng Côc Tiªu

chuÈn - §o l­êng - ChÊt l­îng ®Ò nghÞ, Bé Khoa häc, C«ng

nghÖ vµ M«i tr­êng ban hµnh

TCVN 6212:1996

3

M« t« vµ xe m¸y

Thö ®é « nhiÔm - B¨ng thö c«ng suÊt

!"#"$%&%'(*+,-*."/(-)*0*1"''2#3",*#()#)*0*45+))3)*-&,+.".(#($*6(,%5

1 Ph¹m vi

Tiªu chuÈn nµy quy ®Þnh tÝnh n¨ng cña b¨ng thö c«ng suÊt v¹n n¨ng vµ b¨ng thö ®· ®­îc ®¬n

gi¶n hãa cã mét con l¨n ®¬n, dïng cho c¸c phÐp thö trong phßng thÝ nghiÖm ®èi víi xe m¸y vµ m«

t«. Tiªu chuÈn còng quy ®Þnh c¸c ®Æc tÝnh vÒ kÕt cÊu cña b¨ng thö.

B¨ng dïng ®Ó kiÓm tra khÝ x¶ ph¸t ra tõ xe m¸y vµ m« t«, nh­ ®· x¸c ®Þnh trong TCVN 6211:1996,

b»ng c¸c phÐp thö ®­îc thùc hiÖn phï hîp víi TCVN 6012:1995 vµ TCVN 6207:1996.

Chó thÝch 1 - Trong tiªu chuÈn nµy, ®Ó m« pháng khèi l­îng cña xe trªn ®­êng, m« men qu¸n tÝnh

cña khèi l­îng ®­îc thªm vµo b¨ng thö ph¶i t­¬ng ®­¬ng víi qu¸n tÝnh cña xe trªn ®­êng.

2 Tiªu chuÈn trÝch dÉn

TCVN 6211:1996 (ISO 3833:1997) Ph­¬ng tiÖn giao th«ng ®­êng bé - KiÓu - ThuËt ng÷ vµ ®Þnh

nghÜa.

TCVN 6012:1995 (ISO 6460:1981) Ph­¬ng tiÖn giao th«ng ®­êng bé - Ph­¬ng ph¸p ®o chÊt khÝ «

nhiÔm ph¸t ra tõ m«t« l¾p ®éng c¬ x¨ng.

TCVN 6207:1996 (ISO 6855:1983) Ph­¬ng tiÖn giao th«ng ®­êng bé - Ph­¬ng ph¸p ®o chÊt khÝ «

nhiÔm ph¸t ra tõ xe m¸y l¾p ®éng c¬ x¨ng.

3 §Æc tÝnh chung

B¨ng cho phÐp m« pháng mét xe ch¹y trªn ®­êng b»ng ph¼ng ë tèc ®é trong kho¶ng tõ 0 ®Õn 100

km/h. B¨ng gåm c¸c bé phËn chñ yÕu sau:

3.1 HÖ thèng m« pháng qu¸n tÝnh cho phÐp t¹o ra t¸c ®éng cña khèi l­îng xe ®­îc thö.

3.2 C¬ cÊu phanh t¹o ra lùc c¶n khÝ ®éng mµ xe gÆp ph¶i trªn ®­êng.

3.3 HÖ thèng lµm m¸t ®­îc bè trÝ ë phÝa tr­íc cña xe, dÉn luång kh«ng khÝ vµo lµm m¸t ®éng c¬

theo c¸ch t­¬ng tù nh­ khi xe ch¹y trªn ®­êng.

Tiªu chuÈn ViÖt Nam TCVN 6212:1996

TCVN 6212:1996

4

4 TÝnh n¨ng b¨ng thö

4.1 Quy ®Þnh chung

N¨ng l­îng do b¨ng thö hÊp thô ph¶i gÇn b»ng n¨ng l­îng cÇn thiÕt lµm cho xe ch¹y trªn ®­êng

b»ng ph¼ng ë mét tèc ®é æn ®Þnh.

4.2 §­êng cong hÊp thô c«ng suÊt (n¨ng l­îng)

C«ng suÊt yªu cÇu ®Ó lµm cho xe ch¹y trªn ®­êng ®­îc x¸c ®Þnh bëi ph­¬ng tr×nh:

dtdv

mvBvAvP 3 ++=

trong ®ã

v lµ tèc ®é cña xe;

A vµ B lµ c¸c h»ng sè kÝch th­íc, lµ hµm sè cña ®Æc tÝnh cña xe vµ ng­êi l¸i;

m lµ khèi l­îng chuÈn cña xe;

dtdv

lµ gia tèc cña xe;

Av3 t­¬ng ®­¬ng víi c«ng suÊt ®­îc hÊp thô do lùc c¶n khÝ ®éng;

Bv t­¬ng ®­¬ng víi c«ng suÊt ®­îc hÊp thô do lùc c¶n l¨n;

dtdv

mv t­¬ng øng víi c«ng suÊt ®­îc hÊp thô bëi lùc c¶n do khèi l­îng cña xe.

4.2.1 M« pháng lùc c¶n khi ®éng, Av3

C«ng suÊt do phanh hÊp thô ph¶i b»ng c«ng suÊt cÇn thiÕt ®Ó th¾ng lùc c¶n khÝ ®éng mµ xe gÆp

ph¶i trªn ®­êng. Cã thÓ b¶o ®¶m cho ®iÒu kiÖn nµy ®­îc tháa m·n khi c«ng suÊt do phanh hÊp

thô Pa, bao gåm c¶ ma s¸t trong cña b¨ng thö, nh­ sau:

- §èi víi tèc ®é ®Õn vµ bao gåm c¶ 12 km/h:

0 ≤ Pa ≤ 50312

312 050050 vP,kv,kv ++

- §èi víi tèc ®é v­ît qu¸ 12km/h (ë ®©y kÕt qu¶ kh«ng thÓ lµ ®¹i l­îng ©m):

Pa = kV3 ± 0,05 kv3 ± 0,05 Pv50

4.2.2 M« pháng lùc c¶n l¨n, Bv

Víi con l¨n cã ®­êng kÝnh thÝch hîp, c«ng suÊt mÊt m¸t do sù tiÕp xóc gi÷a lèp xe vµ con l¨n ph¶i

b»ng c«ng suÊt mÊt m¸t do sù tiÕp xóc gi÷a lèp xe vµ ®­êng. Cã thÓ tháa m·n ®­îc ®iÒu kiÖn nµy

b»ng c¸ch dïng b¨ng thö cã l¾p con l¨n ®­êng kÝnh 200400+ mm cã bÒ mÆt tr¬n nh½n b»ng kim

TCVN 6212:1996

5

lo¹i. Cã thÓ dïng con l¨n víi ®­êng kÝnh kh¸c nhau víi ®iÒu kiÖn lµ c¸c kÕt qu¶ thu ®­îc ph¶i

t­¬ng ®­¬ng víi c¸c kÕt qu¶ nh­ khi dïng con l¨n ®· ®­îc x¸c ®Þnh ë trªn.

4.2.3 M« phßng khèi l­îng, dt

dvmv

§Ó m« pháng khèi l­îng cña xe trªn ®­êng trong c¸c pha t¨ng tèc vµ gi¶m tèc, c¸c chi tiÕt quay

cña b¨ng thö ph¶i cã qu¸n tÝnh t­¬ng ®­¬ng víi qu¸n tÝnh cña xe ®­a vµo thö. Qu¸n tÝnh t­¬ng

®­¬ng lµ m«men qu¸n tÝnh ®èi víi trôc quay cña con l¨n ®­îc t¹o ra bëi khèi l­îng ®Æt trªn chu vi

cña con l¨n, vµ b»ng c¸c khèi l­îng qu¸n tÝnh quay cña b¨ng thö. Qu¸n tÝnh t­¬ng ®­¬ng ®­îc

x¸c ®Þnh b»ng c¸ch céng thªm vµo qu¸n tÝnh c¬ së cña b¨ng thö qu¸n tÝnh cña c¸c khèi l­îng phô

thªm.

Qu¸n tÝnh c¬ së cña b¨ng thö ph¶i b»ng 100 kg. Víi c¸c khèi l­îng phô thªm, qu¸n tÝnh cã thÓ

biÕn ®æi trong kho¶ng tõ 100 kg ®Õn 400 kg víi c¸c nÊc (cÊp) biÕn ®æi 10 kg.

C¸c qu¸n tÝnh nµy ph¶i ®­îc ®o vµ ghi l¹i víi sai lÖch ± 3 kg.

Cã thÓ dïng c¸c c¬ cÊu kh¸c víi ®iÒu kiÖn lµ kÕt qu¶ thu ®­îc lµ t­¬ng ®­¬ng nhau.

4.3 §o qu·ng ®­êng ®i

B¨ng thö ph¶i ®­îc trang bÞ c¬ cÊu ®o qu·ng ®­êng ®i ®­îc cña b¸nh xe bÞ ®éng trong qu¸ tr×nh

thö. PhÐp ®o nµy ®­îc thùc hiÖn víi sai lÖch giíi h¹n ± 2m.

4.4 §o tèc ®é

§o tèc ®é dµi cña con l¨n víi sai lÖch ± 1 km/h ®èi víi c¸c tèc ®é trªn 10 km/h.

5 TÝnh n¨ng cña hÖ thèng lµm m¸t

5.1 Tèc ®é dµi cña dßng kh«ng khÝ lµm m¸t

Tèc ®é dµi cña luång kh«ng khÝ lµm m¸t cña hÖ thèng, ®­îc ®o t¹i t©m cña luång kh«ng khÝ vµ

c¸ch ®Çu ra cña hÖ thèng lµm m¸t 20 cm ph¶i phï hîp víi b¶ng 1.

B¶ng 1 - Tèc ®é cña luång kh«ng khÝ

KiÓu b¨ng thöTèc ®é con l¨n

VR

km/h

Tèc ®é kh«ng khÝVa

km/h

VR ≤ 10 0 ≤ Va ≤ 15B¨ng v¹n n¨ng

VR > 10 VR ± 5

B¨ng ®¬n gi¶n Cho mäi tèc ®é 25 ± 5

5.2 KÝch th­íc ®Çu ra cña hÖ thèng lµm m¸t

TCVN 6212:1996

6

Luång kh«ng khÝ ®i ra ph¶i cã tiÕt diÖn tèi thiÓu lµ 0,4 m2

5.3 VÞ trÝ ®Çu ra cña hÖ thèng lµm m¸t

MÆt c¾t ngang cña luång kh«ng khÝ ®i ra ph¶i ®Æt vu«ng gãc víi ®­êng trôc däc vµ c¸ch b¸nh tr­íc

cña xe trong kho¶ng tõ 30 ®Õn 45 cm. PhÇn thÊp nhÊt cña ®Çu ra ph¶i c¸ch mÆt ph¼ng ngang tiÕp

tuyÕn víi con l¨n trong kho¶ng tõ 15 ®Õn 20 cm.

6 Ghi nh·n

CÇn ghi nh·n bÒn v÷ng trªn tÊm biÓn g¾n cè ®Þnh víi c¸c néi dung sau:

- KiÓu b¨ng thö: v¹n n¨ng hoÆc ®¬n gi¶n;

- TCVN 6212:1996 (ISO 6970);

- Tªn c¬ së chÕ t¹o;

- KiÓu hÖ thèng m« pháng qu¸n tÝnh (c¬ khÝ, ®iÖn, ®iÖn tö...);

- KiÓu phanh.

7 §Æc tÝnh vÒ kÕt cÊu

B¨ng thö con l¨n ®­îc cho trªn h×nh 1.

B¨ng thö con l¨n ®­îc m« t¶ d­íi ®©y lµ mét vÝ dô cña mét kiÓu b¨ng sö dông kü thuËt ®¬n gi¶n vµ

®· ®­îc chøng minh lµ tèt, phï hîp víi c¸c yªu cÇu kü thuËt cña tiªu chuÈn nµy.

ViÖc sö dông b¨ng thö con l¨n lo¹i nµy b¶o ®¶m kh¶ n¨ng tiÕn hµnh c¸c phÐp thö bÊt cø lóc nµo

vµ trong c¸c phßng thÝ nghiÖm kh¸c nhau.

B¨ng thö bao gåm:

- Mét con l¨n cã ®­êng kÝnh ngoµi 400 mm;

- Mét phanh khÝ ®éng (xem 7.1) cã l¾p mét c¬ cÊu ®Ó ®iÒu chØnh c«ng suÊt (n¨ng l­îng) ®­îc

hÊp thô;

- B¸nh ®µ qu¸n tÝnh (xem 7.2);

- Mét thiÕt bÞ lµm m¸t.

Phanh khÝ ®éng vµ b¸nh ®µ qu¸n tÝnh ®­îc l¾p trªn cïng mét trôc. Trôc nµy ®­îc truyÒn ®éng bëi

m«t ®ai truyÒn cã r¨ng. Tû sè truyÒn gi÷a sè vßng quay cña con l¨n vµ sè vßng quay cña b¸nh ®µ

qu¸n tÝnh lµ 1:4.

ThiÕt bÞ còng bao gåm mét m¸y ®Õm vßng quay cho phÐp ghi l¹i qu·ng ®­êng ®i cña xe trªn con

l¨n vµ mét m¸y ®Õm kiÓu lùc kÕ chØ tèc ®é cña xe ®­îc thö.

TCVN 6212:1996

7

B¨ng thö nµy ®¸p øng ®­îc tÊt c¶ c¸c yªu cÇu vÒ tÝnh n¨ng ®· quy ®Þnh trong c¸c ®iÒu tõ 3 ®Õn 6.

Ngoµi ra, b¨ng thö ®¹i diÖn cho c¸c ®Æc tÝnh vÒ kÕt cÊu ®· ®­îc x¸c ®Þnh trong c¸c ®iÒu tõ 7.1 ®Õn

7.4.

7.1 Phanh

Dïng mét phanh khÝ ®éng gåm 2 c¸nh, cã m«®un µ tíi 14,57 mm vµ ®­êng kÝnh ngoµi tíi 24 mm

(xem h×nh 2).

Phanh khÝ ®éng ®­îc l¾p víi hai n¾p theo lç qua t©m cña c¸c n¾p. Khi c¸c n¾p tiÕn s¸t vµo nhau

sÏ ng¨n kh«ng cho kh«ng khÝ ®i qua c¸c c¸nh. §é biÕn ®æi cña c«ng suÊt do phanh hÊp thô lµ hµm

sè cña ®é më cña c¸c n¾p vµ ®­îc ®Æc tr­ng bëi sù t¨ng nhanh lóc b¾t ®Çu më sau ®ã sÏ gi÷ hÇu

nh­ kh«ng thay ®æi.

§­êng cong trªn h×nh 3 chØ râ ®é biÕn ®æi cña c«ng suÊt do phanh hÊp thô lµ hµm sè cña khe hë

gi÷a c¸c n¾p.

B¨ng thö ph¶i ®­îc trang bÞ c¬ cÊu lµm thay ®æi khe hë gi÷a c¸c n¾p, do ®ã cho phÐp ®iÒu chØnh

chÝnh x¸c c«ng suÊt hÊp thô phï hîp víi ®Æc tÝnh cña xe ®­îc thö.

7.2 HÖ thèng m« pháng qu¸n tÝnh

Qu¸n tÝnh cña b¨ng thö khi kh«ng cã b¸nh ®µ (qu¸n tÝnh c¬ së) lµ 100 kg.

Qu¸n tÝnh nµy cã thÓ t¨ng lªn tõng cÊp 10 kg cho tíi khi ®¹t tíi 410 kg b»ng c¸ch dïng c¸c ®Üa

qu¸n tÝnh t­¬ng ®­¬ng víi 80 kg, 40 kg, 20 kg vµ 10 kg; c¸c ®Üa qu¸n tÝnh cã thÓ ®­îc thªm vµo

hoÆc lÊy ra dÔ dµng khái b¨ng thö ®Ó ®iÒu chØnh ®­îc qu¸n tÝnh cña b¨ng thö trong kho¶ng ±10 kg

cho phï hîp víi khèi l­îng thùc cña xe, kÝch th­íc cña c¸c ®Üa qu¸n tÝnh ®­îc cho trªn h×nh 4. HÖ

thèng b¸nh ®µ qu¸n tÝnh ®· chØ ra trªn h×nh 4 ph¶i ®­¬c chÕ t¹o b»ng thÐp.

7.3 HÖ thèng lµm m¸t

7.3.1 B¨ng thö v¹n n¨ng

B¨ng thö cã trang bÞ mét qu¹t lµm m¸t ®Ó t¹o ra luång kh«ng khÝ cã tèc ®é tõ 0 ®Õn 50 km/h. Tèc

®é nµy ph¶i kh«ng thay ®æi trªn toµn bé tiÕt diÖn ®Çu ra trong kho¶ng 10 % ë tèc ®é 50 km/h. Tèc

®é ®­îc ®iÒu chØnh bëi tèc ®é con l¨n.

TiÕt diÖn ®Çu ra cã h×nh vu«ng víi diÖn tÝch ë trong kho¶ng 0,4 ®Õn 0,42 m2.

7.3.2 B¨ng thö ®¬n gi¶n

B¨ng thö cã trang bÞ mét qu¹t lµm m¸t ®Ó t¹o ra luång kh«ng khÝ cã tèc ®é 25 km/h. Tèc ®é nµy

ph¶i kh«ng thay ®æi trªn toµn bé tiÕt diÖn ®Çu ra trong kho¶ng 10 % ë tèc ®é 25 km/h.

TiÕt diÖn ®Çu ra cã h×nh vu«ng víi diÖn tÝch ë trong kho¶ng 0,2 m2 ®Õn 0,21 m2.

7.4 HÖ thèng kÑp chÆt b¸nh xe kh«ng ®­îc truyÒn ®éng cña xe

TCVN 6212:1996

8

B¨ng thö ph¶i ®­îc trang bÞ mét c¬ cÊu kÑp chÆt b¸nh xe kh«ng ®­îc truyÒn ®éng cña xe. C¬ cÊu

nµy cã thÓ ®iÒu chØnh ®­îc t­¬ng øng víi ®­êng kÝnh cña b¸nh xe ®­¬c kÑp chÆt.

H×nh 1 - KÕt cÊu b¨ng thö

TCVN 6212:1996

9

24 µ

µ

µ

H×nh 2 - Phanh khÝ ®éng

TCVN 6212:1996

10

H×nh 4 - B¸nh ®µ qu¸n tÝnh cña b¨ng thö

TCVN 6212:1996

11

Phô lôc A

(quy ®Þnh)

Ph­¬ng ph¸p chØnh ®Æt b¨ng thö c«ng suÊt

A.1 Quy ®Þnh chung

Phô lôc nµy giíi thiÖu ph­¬ng ph¸p hiÖu chØnh ®ång hå chØ thÞ c«ng suÊt (nÕu cã) vµ kiÓm tra sù

phï hîp cña ®­êng cong c«ng suÊt ®­îc hÊp thô bëi b¨ng thö víi ®­êng cong yªu cÇu theo TCVN

6012:1995 (ISO 6460:1981), ®iÒu 5.3.1 vµ TCVN 6207:1996 (ISO 6855:1983) ®iÒu 5.3.1.

C«ng suÊt hÊp thô ®o ®­îc bao gåm c«ng suÊt ®­îc hÊp thô bëi ma s¸t còng nh­ c«ng suÊt ®­îc

hÊp thô bëi phanh, kh«ng kÓ c«ng suÊt bÞ mÊt m¸t do ma s¸t gi÷a lèp xe vµ con l¨n.

A.2 Nguyªn lý

TÝnh c«ng suÊt hÊp thô b»ng c¸ch ®o thêi gian gi¶m tèc cña con l¨n, ®éng n¨ng cña hÖ thèng bÞ

tiªu t¸n bëi phanh vµ ma s¸t trong b¨ng thö c«ng suÊt.

Ph­¬ng ph¸p cã kÓ ®Õn sù biÕn ®æi c¶ ma s¸t trong æ truc con l¨n do träng l­îng cña xe g©y ra.

A.3 Qu¸ tr×nh chØnh ®Æt

A.3.1 Cho hÖ thèng m« pháng qu¸n tÝnh ho¹t ®éng phï hîp víi khèi l­îng cña xe ®­îc thö.

A.3.2 §iÒu chØnh phanh sao cho c«ng suÊt phï hîp víi mét trong c¸c gi¸ trÞ ®· cho trong TCVN

6012:1995 (ISO 6460:1981) b¶ng 2 hoÆc TCVN 6207:1996 (ISO 6855:1983) b¶ng 2.

A.3.3 Cho con l¨n ch¹y tíi tèc ®é v ± 10 km/h.

A.3.4 Ngõng truyÒn ®éng ®Ó vµ cho phÐp con l¨n gi¶m tèc tù do.

A.3.5 Ghi l¹i thêi gian ch¹y cña con l¨n tõ khi gi¶m tèc tõ v + 5 km/h ®Õn v - 5 km/h.

A.3.6 TÝnh c«ng suÊt hÊp thô bëi b¨ng thö c«ng suÊt Pa, tÝnh b»ng kil«o¸t, theo c«ng thøc:

t

Mvxx,Pa

310782 −=

trong ®ã

M lµ qu¸n tÝnh t­¬ng ®­¬ng, tÝnh b»ng kil«gam.

v lµ tèc ®« thö, tÝnh b»ng mÐt trªn gi©y, ®­îc dïng trong A.3.3;

t lµ thêi gian tr«i qua, tÝnh b»ng gi©y, ®Ó cho con l¨n gi¶m tèc tõ v+5 km/h ®Õn v - 5 km/h.

A.3.7 Cho con l¨n ch¹y tèc ®é v.

A.3.8 Ghi l¹i sè ®äc cña c«ng suÊt hÊp thô

TCVN 6212:1996

12

A.3.9 VÏ ®­êng cong c«ng suÊt ®· chØ thÞ ®­¬c hÊp thô bëi b¨ng thö ®éng lùc häc ®èi víi c«ng

suÊt ®· chØ thÞ (xem h×nh A.1) øng víi tèc ®é v ®­îc dïng lµm tèc ®é thö trong A.3.3.

A.3.10 LÆp l¹i qu¸ tr×nh thö ®· m« t¶ trong c¸c ®iÒu tõ A.3.3 ®Õn A.3.9 ®èi víi ph¹m vi tèc ®é tõ 10

km/h ®Õn 50 km/h víi cÊp thay ®æi 10 km/h cho c¸c lÇn chØnh ®Æt c«ng suÊt kh¸c nhau trong ph¹m

vi c«ng suÊt ®· quy ®Þnh trong TCVN 6012:1995 (ISO 6460:1981), b¶ng 2 hoÆc TCVN 6207:1996

(ISO 6855:1983), b¶ng 2.

A.3.11 VÏ ®­êng cong c«ng suÊt hÊp thô lµ mét hµm cña tèc ®é (xem h×nh A.2).

A.3.12 KiÓm tra ®Ó b¶o ®¶m ®­êng cong nµy n»m trong dung sai ®· cho trong TCVN 6012:1995

(ISO 6460:1981), ®iÒu 5.3.1 hoÆc TCVN 6207:1996 (ISO 6855:1983), ®iÒu 5.3.1.

TCVN 6212:1996

13