Tãm t¾t bµi gi¶ng§¹i c¬ng vÒ khoa häc vµ nghiªn cøu khoa häc

Môc ®Ých Giíi thiÖu cho häc viªn n¾m ®îc nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n nhÊt

vÒ khoa häc vµ nghien cøu khoa häc, lµm c¬ së ®Ó nghiªn cøu ph¬ng ph¸p NCKH

Yªu cÇu cÇn ®¹t ®îc- HÖ thèng hãa vµ hiÓu ®îc c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ khoa häc,

NCKH, c«ng nghÖ .- N¾m ®îc qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn cña khoa häc, tri

thøc khoa häc.- C¸c ph¬ng ph¸p ph¸t hiÖn mét vÊn ®Ò khoa häc.1.1. Khoa häc (TiÕng Anh, Ph¸p : Science; Nga :Hayka)1.1.1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i khoa häc1.1.1.1. Kh¸i niÖm khoa häc ThuËt ng÷ “khoa häc” tõ l©u ®· cã rÊt nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau,

tæng hîp vµ rót ra nh÷ng nÐt chung tõ c¸c ®Þnh nghÜa, c¸c nhµ nghiªn cøu ®a ra mét sè néi dung t¬ng ®èi kh¸i qu¸t vÒ “ khoa häc” nh sau:

(1) Khoa häc lµ hÖ thèng tri thøc vÒ mäi quy luËt cña vËt chÊt vµ sù vËn ®éng cña vËt chÊt, nh÷ng quy luËt cña tù nhiªn, x· héi và t duy [Vò Cao §µm].

Trong ®Þnh nghÜa trªn cÇn hiÓu:- HÖ thèng: gåm nhiÒu lÜnh vùc, cã liªn quan ®Õn nhau;- Tri thøc: tri thøc kinh nghiÖm vµ tri thøc khoa häc.

+Tri thøc kinh nghiÖm lµ tri thøc cã ®îc do tÝch luü trong cuéc sèng, s¶n xuÊt, chiÕn ®Êu, ®Êu tranh sinh tån…. Tri thøc kinh nghiÖm g¾n víi cuéc sèng nhng nã rêi r¹c, kh«ng thÓ hiÖn râ c¬ së , nªn viÖc truyÒn b¸ khã kh¨n.

+Tri thøc khoa häc lµ nh÷ng hiÓu biÕt ®îc tÝch luü mét c¸ch hÖ thèng nhê ho¹t ®éng NCKH, nã kh«ng ph¶i lµ sù kÕ tôc ®¬n gi¶n (kiÓu sè häc) mµ lµ sù tæng kÕt nh÷ng tËp hîp sè liÖu vµ c¸c sù kiÖn ngÉu nhiªn, rêi r¹c ®Ó kh¸i qu¸t ho¸ thµnh c¬ së lý thuyÕt vÒ c¸c liªn hÖ b¶n chÊt.

(2) Khoa häc lµ hÖ thèng tri thøc tÝch luü trong qu¸ tr×nh lÞch sö vµ ®îc thùc tiÔn chøng minh, ph¶n ¸nh quy luËt kh¸ch

1

quan cña thÕ giíi bªn ngoµi còng nh ho¹t ®éng tinh thÇn cña con ngêi, gióp con ngêi cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o thÕ giíi hiÖn thùc [PPLNCKH- HVKTQS,tr18].

3).Mét sè c¸c ®Þnh nghÜa kh¸c [PPLNCKH- Ph¹m ViÕt V-îng NXB §¹i häc Quèc gia Hµ Néi -1997 Tr11-18]:

- Khoa häc lµ mét h×nh th¸i ý thøc x· héi; - Khoa häc lµ mét hÖ thèng tri thøc vÒ thÕ giíi kh¸ch quan;- Khoa häc lµ mét ho¹t ®éng x· héi ®Æc biÖt;- Khoa häc lµ mét thÓ chÕ x· héi bao gåm nh÷ng ngêi lµm

khoa häc vµ nh÷ng c¬ quan khoa häc.KÕt luËn :- Khoa häc lµ mét kh¸i niÖm cã néi hµm phøc t¹p, tuú theo

môc ®Ých nghiªn cøu vµ c¸ch tiÕp cËn, ta cã thÓ ph©n tÝch ë nhiÒu khÝa c¹nh kh¸c nhau.

- Khoa häc g¾n liÒn víi hÖ t tëng trong sù nhËn thøc vÒ ®èi tîng; víi kü thuËt, c«ng nghÖ vÒ mÆt ph¬ng ph¸p. Do ®ã khoa häc chÞu t¸c ®éng cña hÖ t tëng vµ kü thuËt, c«ng nghÖ. Sù ph¸t triÓn cña khoa häc lµ mét nh©n tè hÕt søc quan träng cña sù ph¸t triÓn x· héi, ngîc l¹i khoa häc còng bÞ quy ®Þnh bëi nh÷ng tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña x· héi (ë mét níc kinh tÕ thÊp, khã cã thÓ cã nh÷ng ®Ønh cao khoa häc).

1.1.1.2. Ph©n lo¹i khoa häc PhËn lo¹i theo ph¬ng ph¸p h×nh thµnh KHTiªu thøc ph©n lo¹i lµ PP h×nh thµnh c¬ së lý thuyÕt cña bé m«n

KH. Theo tiªu thøc nµy KH ®îc ph©n thµnh:- Khoa häc tiÒn nghiÖm, lµ nh÷ng bé m«n KH ®îc h×nh thµnh

dùa trªn nh÷ng tiªn ®Ò hoÆc hÖ tiªn ®Ò.- Khoa häc hËu nghiÖm, lµ nh÷ng bé m«n KH ®îc h×nh thµnh dùa

trªn quan s¸t hoÆc thùc nghiÖm.- Khoa häc ph©n lËp, lµ nh÷ng bé m«n KH ®îc h×nh thµnh dùa

trªn nh÷ng sù ph©n chia ®èi tîng nghiªn cøu cña mét bé m«n KH vèn tån t¹i thµnh nh÷ng ®èi tîng nghiªn cøu hÑp h¬n.

- Khoa häc tÝch hîp, lµ nh÷ng bé m«n KH ®îc h×nh thµnh dùa trªn sù hîp nhÊt vÒ c¬ së lý thuyÕt hoÆc ph¬ng ph¸p luËn cña hai hoÆc nhiÒu bé m«n khoa häc kh¸c .

2

Ph©n lo¹i theo ®èi tîng nghiªn cøu Tiªu thøc ph©n lo¹i trong trêng hîp nµy lµ ®èi tîng nghiªn cøu cña

khoa häc. Ngêi ®a ra ý tëng ph©n lo¹i nµy lµ F. Anghen. Dùa trªn ý tëng ph©n lo¹i KH cña F.Anghen, sau nµy B. Kedrov

trong héi th¶o KH quèc tÕ t¹i Zuyrich n¨m 1954 ®· ®a ra c¸ch ph©n lo¹i KH b»ng mét tam gi¸c víi 3 ®Ønh: (1) KHTN, (2) KHXH, (3) triÕt häc (xem h×nh 1).

H×nh 1: M« h×nh cÊu tróc cña hÖ thèng tri thøc theo Kedrov

3

Khoa häc x· héi TriÕt häc

Khoa häc tù nhiªn

To¸n häc

Khoa häc kü thuËt

VËt lý häc

C¸c Khoa häc nh©n v¨n

C¸c Khoa häc

Ho¸ häc

Sinh häc

T©m lý häc

C¸c KH. kh¸c

Kh¸ch thÓ tù nhiªn

V« c¬

H÷u c¬

Con ng êi

X· héi vµ t duy cña con

ng êi

NghÜa lµ

§Ó tiÖn sö dông, ngµy nay m« h×nh nµy ®îc tuyÕn tÝnh ho¸ theo tr×nh tù sau:

- Khoa häc tù nhiªn vµ khoa häc trõu tîng (hoÆc khoa häc chÝnh x¸c).

- Khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ (kü thuËt ®iÖn tö, kü thuËt di truyÒn.

- Khoa häc n«ng nghiÖp (n«ng, l©m, thuû s¶n).- Khoa häc vÒ søc khoÎ (dÞch tÔ häc, bÖnh häc...). - Khoa häc x· héi nh©n v¨n (sö häc, ng«n ng÷ häc....).- TriÕt häc bao gåm c¶ c¸c khoa häc vÒ t duy nh l«gÝc häc.B¶ng ph©n lo¹i ®îc tuyÕn tÝnh ho¸ nh chóng ta vÉn sö dông

ngµy nay, cã u ®iÓm lµ nã xuÊt ph¸t tõ m« h×nh hÖ thèng tri thøc t¬ng øng víi sù ph¸t triÓn biÖn chøng cña kh¸ch thÓ.

Mçi c¸ch ph©n lo¹i cã ®Æc ®iÓm riªng vµ chóng ®îc sö dông tuú theo môc ®Ých tæ chøc nghiªn cøu, øng dông hay qu¶n lý khoa häc.

1.1.2. Lịch sử ph¸t triÓn cña khoa häc 1.1.2.1. Thêi kú cæ ®¹i Khi míi h×nh thµnh, khoa häc lµ mét thÓ thèng nhÊt cha bÞ ph©n

chia, mäi lÜnh vùc tri thøc ®Òu tËp trung trong triÕt häc.Ngêi ®Æt nÒn mãng cho khoa häc cæ ®¹i chÝnh lµ Arist«t (384-270 tríc

CN).Khoa häc dÇn dÇn ph¸t triÓn cïng víi thêi gian, vµ tr×nh ®é nhËn

thøc cña x· héi loµi ngêi.TriÕt häc ®îc ph©n thµnh: Thiªn v¨n häc, H×nh häc, C¬ häc, TÜnh häc....

1.1.2.2. Thêi trung cæThêi kú trung cæ kÐo dµi hµng ngh×n n¨m, chñ nghÜa duy t©m

thèng trÞ x· héi. Gi¸o héi bãp nghÑt mäi t tëng khoa häc, lµm cho khoa häc tiÕn lªn hÕt søc chËm ch¹p. Tuy nhiªn do nhu cÇu cña thùc tiÔn x· héi thóc ®Èy, tri thøc khoa häc vÉn tiÕp tôc ®îc bæ sung.....

1.1.2.3. Thêi kú phôc hng (thÕ kû XV-XVIII)Giai ®o¹n nµy b¾t ®Çu xuÊt hiÖn nhiÒu mÇm mèng cña chÕ ®é

T b¶n, b¾t ®Çu xuÊt hiÖn qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa, c«ng nghiÖp hãa,

4

ph¸t triÓn th¬ng nghiÖp, hµng h¶i...dÇn ®Çn më ra cho khoa häc nh÷ng triÓn väng míi.

Trong thêi kú nµy mét lo¹t c¸c nhµ khoa häc xuÊt hiÖn nh: C«pÐcnich, Galilª, Niut¬n.. ..ThuyÕt mÆt trêi lµ trung t©m cña C«pÐcnich ®¸nh ®æ thuyÕt cña P¬t«lªmª, gi¸ng mét ®ßn chÝ m¹ng vµo Gi¸o héi.

Khoa häc b¾t ®Çu ph©n chia thµnh c¸c lÜnh vùc theo ®èi tîng NC, Hãa häc, Thùc vËt häc, Sinh häc, §Þa chÊt häc...®· trë thµnh khoa häc ®éc lËp.

Trong thêi kú nµy khoa häc x· héi cha ph¸t triÓn hoµn chØnh. Chñ nghÜa duy t©m vµ ph¬ng ph¸p siªu h×nh lµ c¬ së TriÕt häc ®Ó gi¶i thÝch c¸c hiÖn tîng x· héi.

1.1.2.4. ThÕ kû XVIII – XIX – thêi kú ph¸t triÓn T b¶n c«ng nghiÖp

Theo Anghen thêi kú nµy cã 3 ph¸t minh vÜ ®¹i: - §Þnh luËt b¶o toµn vµ biÕn hãa n¨ng lîng (R.Maye vµ J.Dul¬);- ThuyÕt tÕ bµo cña P. G«rianinèp vµ F.Pur¬kinª; - ThuyÕt tiÕn hãa cña §¸cuyn;

®· cã sù ¶nh hëng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn cña khoa häc. Thêi kú nµy xuÊt hiÖn m¸y h¬i níc, ®iÖn b¸o, ®iÖn tho¹i, ®iÖn

th¾p s¸ng dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn khoa häc vÒ ®iÖn. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc tù nhiªn giai ®o¹n nµy khoa häc x· héi còng ph¸t triÓn rÊt m¹nh. Chñ nghÜa M¸c ra ®êi nh mét ®Æc ®iÓm næi bËt cña thêi kú nµy. Chñ nghÜa M¸c lµ sù thèng nhÊt gi÷a duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö. Quan ®iÓm lÞch sö vµ phÐp biÖn chøng duy vËt ®-îc ph¸t hiÖn lµ nh÷ng cèng hiÕn hÕt søc lín lao cho nh©n lo¹i.

1.1.2.5. ThÕ kû XIX - XX§©y lµ thêi kú ph¸t triÓn míi trong lÞch sö ph¸t triÓn cña khoa

häc. PhÐp duy vËt biÖn chøng th©m nhËp vµo mäi lÜnh vùc NCKH. Khoa häc tù nhiªn b¾t ®Çu nghiªn cøu b»ng ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm víi nh÷ng thñ ®o¹n kü thuËt tinh vi. Khoa häc ph©n hãa thµnh c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc, c¸c bé m«n riªng vµ cã ¶nh hëng ®Õn mäi mÆt ®êi sèng x· héi.

Vµo cuèi thÕ kû XX khoa häc ph¸t triÓn nh vò b·o, lîng th«ng tin t¨ng nhanh, víi tèc ®é lín, ph¹m vi réng. Sù ra ®êi cña kü thuËt sè, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ chÕ t¹o vËt liÖu míi, c«ng nghÖ nan«, c«ng nghÖ th«ng tin ....®· t¹o ra thêi kú ph¸t triÓn nhanh nhÊt cña khoa häc trong lÞch sö nh©n lo¹i.

5

1.1.3. C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña tri thøc khoa häc vµ tiªu chÝ nhËn biÕt mét bé m«n khoa häc

1.1.3.1. C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña tri thøc khoa häcKhoa häc ph¸t triÓn tõ nh÷ng ph¬ng híng nghiªn cøu ®Õn trêng

ph¸i, tõ ®ã cã thÓ h×nh thµnh mét bé m«n hoÆc mét ngµnh khoa häc. Sù ph¸t triÓn cã thÓ h×nh dung theo s¬ ®å chØ trªn H×nh 2.

- Ph¬ng híng khoa häc lµ mét tËp hîp nh÷ng néi dung nghiªn cøu thuéc mét hoÆc mét sè lÜnh vùc khoa häc, ®îc ®Þnh híng theo mét hoÆc mét sè môc tiªu vÒ lý thuyÕt hoÆcph¬ng ph¸p luËn.

- Trêng ph¸i khoa häc (scientific school) lµ mét ph¬ng híng khoa häc ®îc ph¸t triÓn ®Õn mét c¸ch nh×n míi hoÆc mét gãc nh×n míi ®èi víi ®èi tîng nghiªn cøu, lµ tiÒn ®Ò cho sù h×nh thµnh mét híng míi vÒ lý thuyÕt hoÆc ph¬ng ph¸p luËn.

- Bé m«n khoa häc (scientific discipline) lµ hÖ thèng lý thuyÕt hoµn chØnh vÒ mét ®èi tîng nghiªn cøu

- Ngµnh khoa häc (speciality) lµ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng x· héi vÒ nghiªn cøu khoa häc hoÆc mét lÜnh vùc ®µo t¹o. Ch¼ng h¹n khi nãi “'chuyªn gia ngµnh luËt” cã nghÜa lµ ngêi ho¹t ®éng trong ngµnh luËt , ®· n¾m v÷ng hµng lo¹t bé m«n khoa häc vÒ luËt, nh luËt d©n sù, luËt quèc tÕ, luËt häc so s¸nh.....

Trong tÊt c¶ giai ®o¹n ph¸t triÓn cña tri thøc khoa häc tõ thÊp lªn cao ®Òu xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ý tëng khoa häc. Khoa häc cµng ph¸t triÓn cµng ®ßi hái ph¶i lu«n cã nh÷ng ý tëng s¸ng t¹o, ®©y lµ mét phÈm chÊt rÊt cÇn cho ngêi lµm c«ng t¸c chØ huy l·nh ®¹o trong c¸c lÜnh vùc nãi chung. ( v× vËy, TruyÒn h×nh ViÖt Nam cã chuyªn môc mçi ngµy mét ý tëng; hoÆc trong c¸c cuéc thi trÝ tuÖ VN cã khÈu hiÖu: chØ cÇn cã mét ý tëng tèt..”

6

ý t ëng KH

Ph ¬ng h íng khoa häc

Tr êng ph¸i khoa häc Bé m«n khoa häc

Ngµnh khoa häc

H×nh 2: L«gÝc ph¸t triÓn cña khoa häc

1.1.3.2. Tiªu chÝ nhËn biÕt mét bé m«n khoa häc Mét bé m«n khoa häc ®îc nhËn d¹ng dùa trªn.nh÷ng tiªu chÝ sau:

Tiªu chÝ l. Cã mét ®èi tîng nghiªn cøu §èi tîng nghiªn cøu lµ b¶n chÊt sù vËt ®îc ®Æt trong ph¹m vi quan

t©m cña bé m«n khoa hoc. Tiªu chÝ 2. Cã mét hÖ thèng lý thuyÕt Lý thuyÕt lµ mét hÖ thèng tri thøc khoa häc bao gåm kh¸i niÖm ,

ph¹m trï, quy luËt. HÖ thèng lý thuyÕt cña mét bé m«n khoa häc thêng gåm hai bé phËn: bé phËn riªng cã vµ bé phËn kÕ thõa tõ c¸c khoa häc kh¸c.

Tiªu chÝ 3. Cã mét hÖ thèng ph¬ng ph¸p luËn. Ph¬ng ph¸p luËn hiÖn ®îc hiÓu hai nghÜa: (l) Lý thuyÕt vÒ ph¬ng ph¸p. (2) HÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p. Ph¬ng ph¸p luËn cña mét bé m«n khoa häc bao gåm hai bé phËn:

ph¬ng ph¸p luËn riªng cã vµ ph¬ng ph¸p luËn th©m nhËp tõ c¸c bé m«n khoa häc kh¸c nhau.

Tiªu chÝ 4. Cã môc ®Ých øng dông Do kho¶ng c¸ch gi÷a nghiªn cøu vµ ¸p dông ngµy cµng rót ng¾n

vÒ kh«ng gian gi÷a phßng thÝ nghiÖm nghiªn cøu víi c¬ së s¶n xuÊt vµ thêi gian tõ nghiªn cøu ®Õn ¸p dông, mµ nguêi ta ngµy cµng dµnh nhiÒu mèi quan t©m tíi môc ®Ých øng dông. Tuy nhiªn, trong nhiÒu tr-êng hîp ngêi nghiªn cøu cha biÕt truíc môc ®Ých øng dông. V× vËy,kh«ng nªn vËn dông mét c¸ch m¸y mãc tiªu chÝ nµy.

Tiªu chÝ 5. Cã lÞch sö nghiªn cøu LÞch sö nghiªn cøu cña mét bé m«n khoa häc thuêng cã thÓ b¾t

nguån tõ mét bé m«n khoa häc kh¸c. Trong giai ®o¹n tiÕp sau, víi sù hoµn thiÖn vÒ lý thuyÕt vµ ph¬ng pb¸p luËn nh÷ng bé m«n khoa häc ®éc lËp ra ®êi, t¸ch khái khu«n khæ bé m«n khoa häc cò. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i mäi bé m«n khoa häc ®Òu cã lÞch sö ph¸t triÓn nh vËy. V×, vËy, còng kh«ng nªn vËn dông m¸y mãc tiªu chÝ nµy.

7

1.2. VÊn ®Ò khoa häc1.2.1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i Kh¸i niÖm VÊn ®Ò khoa häc (scientific problem), còng ®îc gäi ®îc lµ vÊn

®Ò nghiªn cøu (research-problem) hoÆc c©u hái nghiªn cøu lµ c©u hái ®îc ®Æt ra khi ngêi nghiªn cøu ®øng tríc m©u thuÉn cña tri thøc khoa häc hiÖn cã víi yªu cÇu ph¸t triÓn tri thøc ®ã ë tr×nh ®é cao h¬n.

Nh vËy, mét V§KH ph¶i bao hµm: - Tri thøc ®· cã vÒ ®èi tîng nghiªn cøu;- Yªu cÇu thùc tÕ ®èi víi ®èi tîng nghiªn cøu;- Tri thøc míi cÇn cã ®Ó ®¸p øng yªu cÇu thùc tÕ, ph¸t triÓn cña ®èi t-

îng nghiªn cøu .Cã thÓ nãi mét V§KH nhÊt thiÕt ph¶i chøa ®ùng trong nã m©u

thuÉn gi÷a ®ßi hái thùc tÕ, sù ph¸t triÓn cña ®èi tîng nghiªn cøu vµ tri thøc cÇn cã ®Ó ®¸p øng sù ®ßi hái trªn. Hay nãi c¸ch kh¸c: kh«ng cã m©u thuÉn, kh«ng ph¶i lµV§KH, qu¸ tr×nh NCKH chÝnh lµ ®i t×m ph-¬ng ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt ®îc mÉu thuÉn bªn trong V§KH mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt.

Ph¸t hiÖn vÊn ®Ò khoa häc lµ mét bíc rÊt quan träng trªn buíc ®êng ph¸t triÓn nhËn thøc thøc. Tuy nhiªn, nªu vÊn ®Ò l¹i chÝnh lµ c«ng viÖc khã nhÊt ®èi víi c¸c b¹n ®ång nghiÖp trÎ tuæi. NhiÒu ngêi míi b¾t tay lµm nghiªn cøu khoa häc lu«n lóng tóng, lu«n ®Æt nh÷ng c©u hái ®¹i lo¹i nh "nghiªn cøu mét ®Ó tµi khoa häc nªn b¾t ®Çu tõ c¸i g×". C©u tr¶ lêi trong trêng hîp nµy lu«n lµ: '”H·y b¾t ®Çu tõ ph¸t hiÖn vÊn ®Ò khoa häc”. Nh vËy, vÊn ®Ò nghiªn cøu cÇn ®îc tr×nh bµy duíi d¹ng mét c©u hái nghi vÊn.

Ph©n lo¹i vÊn ®Ò khoa häcTrong nghiªn cøu khoa häc lu«n tån t¹i hai líp vÊn ®Ò:- Thø nhÊt, vÊn ®Ò vÒ b¶n chÊt sù vËt cÇn t×m kiÕm;- Thø hai, vÊn ®Ò vÒ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Ó lµm s¸ng tá vÒ

lý thuyÕt vµ vÒ thùc tiÔn nh÷ng vÊn ®Ò thuéc líp thø nhÊt.1.2.2. Ph¬ng ph¸p ph¸t hiÖn vÊn ®Ò khoa häc Ph¸t hiÖn vÊn ®Ò khoa häc chÝnh lµ ®Æt c©u hái nghiªn cøu: “CÇn chøng

minh ®iÒu g×?". Nh vËy, thùc chÊt viÖc ph¸t hiÖn V§KH chÝnh lµ ®a ra nh÷ng c©u hái ®Ó lµm c¬ së cho viÖc t×m kiÕm c©u tr¶ lêi nhê nh÷ng ho¹t ®éng nghiªn cøu tiÕp sau ®ã.

Cã thÓ sö dông nh÷ng ph¬ng ph¸p sau ®©y ®Ó ph¸t hiÖn vÊn ®Ò khoa hoc, tøc ®Æt c©u hái nghiªn cøu:

8

Mét lµ, ph¸t hiÖn mÆt m¹nh, yÕu trong nghiªn cøu cña ®ång nghiÖp.

Ph¬ng -ph¸p ph¸t hiÖn mÆt m¹nh, mÆt yÕu trong c«ng tr×nh nghiªn cøu cña ®ång nghiÖp lµ ph©n tÝch theo cÊu tróc logic. S¬ ®å ph©n tÝch ®îc chØ trªn H×nh 4.

H×nh 4. Ph©n tÝch c¸c mÆt m¹nh, yÕu trong nghiªn cøu cña ®ång nghiÖp

KÕt qña ph©n tÝch ®îc sö dông nh sau: mÆt m¹nh trong luËn ®Ò, luËn cø, luËn chøng cña ®ång nghiÖp sÏ ®îc sö dông lµm luËn cø hoÆc luËn chøng ®Ó chøng minh luËn ®Ò; cßn mÆt yÕu ®îc sö dông ®Ó ph¸t hiÖn vÊn ®Ò (tøc ®Æt c©u hái nghiªn cøu), tõ ®ã x©y dùng luËn ®Ò cho nghiªn cøu cña m×nh.

Hai lµ, nhËn d¹ng nh÷ng bÊt ®ång trong nghiªn cøu khoa häc

Khi hai ®ång nghiÖp bÊt ®ång ý kiÕn, cã thÓ hä ®· nhËn ra nh÷ng mÆt yÕu cña nhau.

§©y lµ c¬ héi thuËn lîi ®Ó ngêi nghiªn cøu nhËn d¹ng nh÷ng vÊn ®Ò mµ c¸c ®ång nghiÖp ®· ph¸t hiÖn.

Ba lµ, nghÜ ngîc l¹i quan niÖm th«ng thêng VÒ mÆt logic häc, ®©y chÝnh lµ sù t×m kiÕm mét kh¸i niÖm

®éc lËp víi kh¸i niÖm ®ang tån t¹i. Bèn lµ, nhËn d¹ng nh÷ng víng m¾c trong ho¹t ®éng thùc

tiÔn.NhiÒu khã kh¨n n¶y sinh trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt,ho¹t ®éng x·

héi, kh«ng thÓ sö dông nh÷ng biÖn ph¸p th«ng thêng ®Ó xö lý. Thùc

9

LuËn ®Ò

MÆt m¹nh

MÆt yÕu

LuËn chøng

MÆt m¹nh

MÆt yÕu

LuËn cø MÆt m¹nh

MÆt yÕu

Sö dông lµm: luËn cø , luËn

chøng ®Ó chøng minh

luËn ®Ò

Sö dông ®Ó: nhËn d¹ng

vÊn ®Ò, x©y dùng luËn

®Ò

tÕ nµy ®Æt tríc ngêi nghiªn cøu nh÷ng c©u hái ph¶i tr¶ lêi, tøc xuÊt hiÖn vÊn ®Ò, ®ßi hái ngêi nghiªn cøu ph¶i ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p míi.

N¨m lµ, l¾ng nghe lêi phµn nµn cña nh÷ng ngêi kh«ng am hiÓu

§«i khi nhiÒu c©u hái nghiªn cøu xuÊt hiÖn nhê lêi phµn nµn cña ngêt hoµn loµn kh«ng am hiÓu lÜnh vùc mµ mµ ngêi nghiªn cøu quan t©m.

S¸u lµ, nh÷ng c©u hái bÊt chît xuÊt hiÖn kh«ng phô thuéc lý do nµo

§©y lµ nh÷ng c©u hái xuÊt hiÖn trong ®Çu ngêi nghiªn cøu do bÊt chît quan s¸t ®îc mét sù kiÖn nµo ®ã, còng cã thÓ xuÊt hiÖn mét c¸ch rÊt ngÉu nhiªn, kh«ng phô thuéc bÊt cø lý do, thêi gian hoÆc kh«ng gian nµo.

1.3. c«ng nghÖ vµ kü thuËt 1.3.1. C«ng nghÖ Kh¸i niÖm c«ng nghÖ (1) C«ng nghÖ, gäi chung nh÷ng tri thøc cña con ngêi vµ c¸c ph-

¬ng tiÖn, c«ng cô híng vµo c¶i t¹o, biÕn ®æi tù nhiªn, s¶n xuÊt ra hµng hãa vµ dÞch vô ®Ó ®¸p øng yªu cÇu x· héi.

(2) C«ng nghÖ, tæng thÓ nh÷ng ph¬ng ph¸p, gi¶i ph¸p, quy tr×nh, quy t¾c, kü n¨ng, bÝ quyÕt, c«ng cô ph¬ng tiÖn ®Ó biÕn c¸c nguån lùc thµnh s¶n phÈm [UNDP- Liªn hîp quèc].

CÇn hiÓu râ kh¸i niÖm: - C«ng nghÖ lµ ®Ó t¹o ra s¶n phÈm (kh«ng cã c«ng nghÖ chung

chung..);- Nguån lùc gåm: nh©n lùc (con ngêi), vËt lùc (m¸y mãc, ph¬ng

tiÖn kü thuËt), tµi lùc (tµi chÝnh), tin lùc (th«ng tin chØ ®¹o, b¶o ®¶m…).

Kh¸i niÖm c«ng nghÖ ®îc ®îc sö dông réng r·i vµo tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña cuéc sèng con ngêi. C«ng nghÖ ®îc dïng kh«ng chØ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt mµ cßn trong lÜnh vùc x· héi. VÝ dô: c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ qu¶n lý, c«ng nghÖ gi¸o dôc....

C«ng nghÖ cao Lµ mét kh¸i niÖm nãi vÒ mét nÒn s¶n xuÊt ë tr×nh ®é tinh x¶o

nhÊt víi nh÷ng ®Æc ®iÓm sau ®©y:

10

- HÖ thèng thiÕt bÞ ®îc tù ®éng hãa hoµn toµn, m¸y mãc cã kÕt cÊu phøc t¹p nhng vËn hµnh ®¬n gi¶n;

- Quy tr×nh kü thuËt s¶n xuÊt søc tinh vi- M¸y mãc, thiÕt bÞ tiªu thô Ýt n¨ng lîng, nguyªn vËt liÖu söan

xuÊt ®îc sö dông tiÕt kiÖm vµ nguyªn liÖu ®îc t¸i t¹o nhiÒu lÇn;- N¨ng xuÊt lao ®éng cao, s¶n phÈm hµng hãa ®¹t chÊt lîng tèt.- Nhµ m¸y ®îc khÐp kÝn, phÕ th¶i ®îc tinh läc, kh«ng g©y « nhiÔm

m«i trêng.NÒn s¶n xuÊt ¸p dông c«ng nghÖ cao tû lÖ chÊt x¸m chiÕm tíi 70-75%

c¬ cÊu gi¸ thµnh ( tríc kia lao ®éng gi¶n ®¬n, nÆng nhäc chiÕm tíi 70% c¬ cÊu gi¸ thµnh).

C«ng nghÖ nan«A.nanotechnology tõ tiÕng Hyl¹p – mét phÇn triÖuC«ng nghÖ t¹o ra c¸c vËt liÑu míi vµ thiÕt bÞ cã cÊu tróc siªu nhá

(cÊu tróc nano, kÝch thíc chØ tÝnh b»ng nn«mÐt hay 10-9m) b»ng c¸ch ®iÒu khiÓn sù s¾p xÕp c¸c nguyªn tö vµ ph©n tö riªng biÖt cña chóng .

C«ng nghÖ th«ng tin CNTT, tËp hîp c¸c ph¬ng ph¸p khoa häc, gi¶i ph¸p vµ ph¬ng tiÖn

kü thuËt – c«ng nghÖ (mµ h¹t nh©n lµ m¸y tÝnh ®iÖn tö) ®Ó thu thËp, xö lý vµ khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c nguån th«ng tin phôc vô cho con ngêi vµ x· héi.

CNTT bao gåm c¶ kü thuËt tÝnh to¸n, xö lý th«ng tin vµ truyÒn th«ng trong m¹ng m¸y tÝnh .

ChuyÓn giao c«ng nghÖXuÊt ph¸t tõ thùc tÕ c«ng nghÖ trªn thÕ giíi ph¸t triÓn nhanh chãng c¶

vÒ sè lîng vµ chÊt lîng tõ ®ã t¹o nªn qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ. VÒ b¶n chÊt chuyÓn giao c«ng nghÖ lµ chuyÓn giao quyÒn së

h÷u trÝ tuÖ, th«ng qua dÞch vô th¬ng m¹i cã tæ chøc.Theo kh¸i niÖm cña UNESCO chuyÓn giao c«ng nghÖ bao hµm:

chuyÓn giao thiÕt bÞ kü thuËt, chuyÓn giao kiÕn thøc vÒ quy tr×nh s¶n xuÊt, chuyÓn giao kinh nghiÖm tæ chøc qu¶n lý vµ ho¹t ®éng t vÊn trong lÜnh vùc s¶n xuÊt.

1.3.2. Kü thuËt Kh¸i niÖm (1) Toµn bé nh÷ng ph¬ng tiÖn lao ®éng vµ nh÷ng ph¬ng ph¸p

chÕ t¹o ra nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt[Tõ ®iÓn H¸n –ViÖt].

11

(2) Tæng thÓ nãi chung nh÷ng ph¬ng tiÖn vµ t liÖu ho¹t ®éng cña con ngêi, ®îc t¹o ra ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ phôc vô c¸c nhu cÇu phi s¶n xuÊt cña x· héi [Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt].

(3) Tæng thÓ nãi chung nh÷ng ph¬ng ph¸p, ph¬ng thøc sö dông trong mét lÜnh vùc ho¹t ®éng nµo ®ã cña con ngêi. [Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt].

(2) Tæng thÓ nãi chung nh÷ng ph¬ng tiÖn vµ t liÖu ho¹t ®éng cña con ngêi , ®îc t¹o ra ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ phôc vô c¸c nhu cÇu phi s¶n xuÊt cña x· héi [Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt].

Mèi liªn quan gi÷a c«ng nghÖ vµ kü thuËtC«ng nghÖ vµ kü thuËt cã mèi liªn quan chÆt chÏ víi nhau nhng

kh«ng ph¶i lµ mét (Thùc tÕ ngay c¶ ë c¸c níc c«ng nghiÖp nh Nga, Trung quèc nhiÒu khi còng sö dông còng lÉn lén), v× vËy cÇn hiÓu râ mèi quan hÖ gi÷a kü thuËt vµ c«ng nghÖ .

- Gièng nhau: kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®Òu thèng nhÊt ë quy tr×nh vµ ®Òu ra s¶n phÈm.

- k h¸c nhau : +kü thuËt cã thÓ lÆp l¹i chÝnh x¸c ®îc (mua c«ng nghÖ ) tøc lµ

c«ng nghÖ mang tÝnh thiÕt chÕ.+ Kü thuËt cã phÇn lÆp ®i lÆp l¹i ®îc, cã phÇn kh«ng lÆp l¹i ®îc

mang tÝnh nghÖ thuËt, sù khÐo lÐo cña con ngêi lµm ra s¶n phÈm. Nh vËy : KT = CN + nghÖ thuËt 1.3.3. So s¸nh gi÷a khoa häc vµ c«ng nghÖ

12

1.4. Nghiªn cøu khoa häc1.4.1.Kh¸i niÖmNghiªn cøu khoa häc lµ sù t×m kiÕm nh÷ng ®iÒu mµ khoa häc

cha biÕt: hoÆc lµ ph¸t hiÖn b¶n chÊt sù vËt, ph¸t triÓn nhËn thøc khoa

TT

Khoa häc C«ng nghÖ

1 Qu¸ tr×nh NCKH mang tÝnh x¸c xuÊt

Qu¸ tr×nh CN lµ x¸c ®Þnh

2 Ho¹t ®éng KH mang tÝnh híng míi, t×m tßi

LÆp l¹i

3 S¶n phÈm khã ®Þnh h×nh tríc ®Þnh h×nh tríc4 S¶n phÈm mang ®Æc trng th«ng

tin S¶n phÈm ®îc ®Æc trng bëi thiÕt kÕ vµ ®Çu vµo

5 Mét KH cã thể ra ®êi ngÉu nhiªn. KH vît trªn CN

Sù ra ®êi quyÕt ®Þnh bëi sù tiÕn bé cña KH vµ søc Ðp x· héi

6 Lao ®éng linh ho¹t, s¸ng t¹o Theo thiÕt chÕ (quy ®Þnh)

7 Cã môc ®Ých tù th©n (KH v× sù ph¸t triÓn cña KH)

Kh«ng cã

8 Tån t¹i l©u dµi (mang tÝnh vÜnh viÔn)

L¹c hËu theo thêi gian

9 Kh«ng mang tÝnh thiÕt chÕ Mang tÝnh thiÕt chÕ

13

häc vÒ thÕ giíi; hoÆc lµ s¸ng t¹o ph¬ng ph¸p míi vµ ph¬ng tiÖn kü thuËt míi ®Ó lµm biÕn ®æi sî vËt phôc vô cho môc tiªu ho¹t ®éng cña con ngêi.

Nghiªn cøu KH lµ mét hoËt ®éng ®Æc biÖt. Nã ®Æc biÖt ë chç ®ã lµ c«ng viÖc t×m kiÕm nh÷ng ®iÒu cha biÕt vµ ngêi nghiªn cøu hoµn toµn kh«ng thÓ h×nh dung ®îc hoÆc h×nh dung kh«ng thËt chÝnh x¸c kÕt qu¶ dù kiÕn

Chøc n¨ng chÝnh cña ho¹t ®éng NCKH:- Chøc n¨ng kh¸m kh¸:

+T×m ra c¸i míi trong tù nhiªn, x· héi vµ t duy;+T×m ra quy luËt cña vËt chÊt(cÊu tróc, ®éng th¸i, t¬ng t¸c);+ T×m ra sù vËt hiÖn tîng míi.

- Chøc n¨ng dù b¸o: ®a ra ®îc mét tËp hîp c¸c kh¸i niÖm x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i t¬ng lai cña sù vËt hiÖn tîng… )

- Chøc n¨ng s¸ng t¹o: t¹o ra gi¶i ph¸p hay m« h×nh míi….BÊt cø sù NCKH nµo còng ®Òu ph¶i cã c¸i míi. NÕu kh«ng cã c¸i

míi kh«ng coi lµ NCKH. §©y lµ yªu cÇu b¾t buéc cña Bé Gi¸o dôc - §µo t¹o ®èi víi c¸c luËn v¨n, LATS hiªn nay.

1.4.2.Ph©n lo¹i nghiªn cøu khoa häcPh©n lo¹i theo chøc n¨ng nghiªn cøu - Nghiªn cøu m« t¶, lµ nh÷ng nghiªn cøu nh»m ®a ra mét hÖ

thèng tri thøc vÒ nhËn d¹ng sù vËt, gióp con ngêi ph©n biÖt ®îc sù kh¸c nhau vÒ b¶n chÊt gi÷a sù vËt nµy víi sù vËt kh¸c.

Néi dung m« t¶ cã thÓ bao gåm m« t¶ h×nh th¸i, ®éng th¸i, t¬ng t¸c; m« t¶ ®Þnh tÝnh tøc c¸c ®Æc trng vÒ chÊt cña sù vËt; m« t¶ ®Þnh lîng nh»m chØ râ c¸c ®Æc trng vÒ lîng cña sù vËt .

- Nghiªn cøu gi¶i thÝch, lµ nh÷ng nghiªn cøu nh»m lµm râ nguyªn nh©n dÉn sù h×nh thµnh vµ quy luËt chi phèi qu¸ tr×nh vËn ®éng cña sù vËt.

Néi dung cña gi¶i thÝch cã thÓ bao gåm gi¶i thÝch nguån gèc; ®éng th¸i; cÊu tróc; t¬ng t¸c; hËu qu¶; quy luËt chi phèi qu¸ tr×nh vËn ®éng cña sù vËt.

- Nghiªn cøu dù b¸o, lµ nh÷ng nghiªn cøu nh»m nhËn d¹ng tr¹ng th¸i cña sù vËt trong t¬ng lai.

Mäi dù b¸o ®Òu ph¶i chÊp nhËn nh÷ng sai lÖch, kÓ c¶ trong nghiªn cøu tù nhiªn vµ x· héi. Sù sai lÖch trong c¸c kÕt qu¶ dù b¸¬ cã thÓ do nhiÒu nguyªn nh©n: sai lÖch kh¸ch quan trong kÕt qu¶ quan s¸t; sai lÖch do nh÷ng

14

luËn cø bÞ biÕn d¹ng trong sù t¸c ®éng cña c¸c sù vËt kh¸c; m«i trêng còng lu«n cã thÓ biÕn ®éng, v.v..

- Nghiªn cøu s¸ng t¹o, lµ lo¹i nghiªn cøu nh»m lµm ra mét sù vËt míi cha tõng tån t¹i.

Khoa häc kh«ng bao giê dõng l¹i ë m« t¶, gi¶i thÝch vµ dù b¸o mµ lu«n huíng vµo sù s¸ng t¹o c¸c gi¶i ph¸p c¶i t¹o thÕ giíi.

Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt cña s¶n phÈm nghiªn cøu Theo tÝnh chÊt cña s¶n phÈm nghiªn cøu ®îc ph©n lo¹i thµnh nghiªn

cøu c¬ b¶n; nghiªn cøu øng dông vµ triÓn khai.- Nghiªn cøu c¬ b¶n (fundamental resealch) lµ nh÷ng nghiªn cøu

nh»m ph¸t hiÖn thuéc tÝnh, cÊu tróc, ®éng th¸i c¸c sù vËt, t¬ng t¸c trong néi bé sù vËt vµ mèi liªn hÖ gi÷a sù vËt víi c¸c sù vËt kh¸c.

S¶n phÈm nghiªn cøu c¬ b¶n cã thÓ lµ c¸c kh¸m ph¸, ph¸t hiÖn, ph¸t minh, dÉn ®Õn viÖc h×nh thµnh mét hÖ thèng lý thuyÕt cã gi¸ tr× tæng qu¸t, ¶nh hëng ®Õn mét hoÆc nhiÒu lÜnh vùc khoa häc,ch¼ng h¹n, Newton ph¸t minh ®Þnh luËt v¹n vËt hÊp dÉn vò trô , Marx ph¸t hiÖn quy luËt gÝa trÞ thÆng d.

Nghiªn cøu c¬ b¶n ®îc ph©n thµnh hai lo¹i: nghiªn cøu c¬ b¶n thuÇn tóy, nghiªn cøu c¬ b¶n ®Þnh híng.

+ Nghiªn cøu c¬ b¶n thuÇn tuý cßn ®îc gäi lµ nghiªn cøu c¬ b¶n tù do, hoÆc nghiªn cøu c¬ b¶n kh«ng ®Þnh híng, lµ nh÷ng nghiªn cøu vÒ b¶n chÊt sù vËt ®Ó n©ng cao nhËn thøc, cha cã hoÆc cha bµn ®Õn ý nghÜa øng dông.

+ Nghiªn cøu c¬ b¶n ®Þnh híng, lµ nh÷ng nghiªn cøu c¬ b¶n ®· dù kiÕn tríc môc ®Ých øng dông.C¸c ho¹t ®éng ®iÒu tra c¬ b¶n tµi nguyªn,kinh tÕ, x· héi, v.v.. ®Òu cã thÓ xem lµ nghiªn cøu c¬ b¶n ®Þnh híng. Nghiªn cøu c¬ b¶n (lÞnh híng ®îc ph©n chia thµnh nghiªn cøu nÒn t¶ng (background research) vµ nghiªn cøu chuyªn ®Ò (thematic research).

- Nghiªn cøu nÒn t¶ng, lµ nh÷ng nghiªn cøu vÒ quy luËt tæng thÓ cña mét hÖ thèng sù vËt.

Ho¹t ®éng ®iÒu tra c¬ b¶n tµi nguyªn vµ c¸c ®iÒï kiÖn thiªn nhiªn nh ®Þa chÊt, nghiªn cøu ®¹i d¬ng, khÝ quyÓn, khÝ tîng , ®iÒu tra c¬ b¶n vÒ kinh tÕ, x· h«i ®Òu thuéc lo¹i nghiªn cøu nÒn t¶ng.

- Nghiªn cøu chuyªn ®Ò, lµ nghiªn cøu vÒ mét hiÖn tîng ®Æc biÖt cña sù vËt, vÝ dô tr¹ng th¸i plasma cña vËt chÊt, bøc x¹ vò trô, gien di truyÒn.

Nghiªn.cøu chuyªn ®Ò võa dÉn ®Õn h×nh thµnh nh÷ng c¬ së lý thuyÕt, mµ cßn dÉn ®Õn nh÷ng øng dông cã ý.nghÜa thùc tiÔn.

15

- Nghiªn cøu øng dông (applied research) lµ sù vËn dông quy luËt ®îc ph¸t hiÖn tõ nghiªn cøu c¬ b¶n ®Ó gi¶i thÝch mét sù vËt;t¹o ra nh÷ng nguyªn lý míi vÒ c¸c gi¶i ph¸p vµ ¸p dông chóng vµo s¶n xuÊt vµ ®êi sèng.

Gi¶i ph¸p ®îc hiÓu theo mét nghÜa réng nhÊt cña thuËt ng÷ nµy: cã thÓ lµ mét gi¶i ph¸p c«ng nghÖ, vÒ vËt liÖu vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý . Mét sè gi¶i ph¸p c«ng nghÖ cã thÓ trë thµnh s¸ng chÕ. CÇn lu ý r»ng, kÕt qña cña nghiªn cøu øng dông th× cha øng dông ®îc. §Ó cã thÓ ®a kÕt qu¶ nghiªn cøu øng dông vµo sö dông th× cßn ph¶i tiÕn hµnh mét lo¹i h×nh nghiªn cøu kh¸c, cã tªn gîi lµ triÓn khai.

TriÓn khai (development), cßn gäi lµ triÓn khaÝ thùc nghiÖm hoÆc triÓn khai thùc nghiÖm kü thuËt, lµ sù vËn dông c¸c quy luËt (thu ®¬c tõ nghiªn cøu c¬ b¶n) vµ c¸c nguyªn lý (thu ®îc tõ nghiªn cøu øng dông ®Ó ®a ra c¸c h×nh mÉu víi nh÷ng tham sè kh¶ thi vÒ kü lhuËt. §iÒu cÇn lu ý lµ, kÕt qu¶ cña triÓn khai th× cha triÓn khai ®îc, S¶n phÈm cña triÓn khai míi chØ míi lµ nh÷ng h×nh mÉu kh¶ thi vÒ kü thuËt , nghÜa lµ kh«ng cßn rñi ro vÒ mÆt kü thuËt. §Ó ¸p dông ®îc, cßn ph¶i tiÕn hµnh nghiªn cøu nh÷ng tÝnh kh¶ thi kh¸c, nh kh¶ thi tµi chÝnh, kh¶ th× kinh tÕ, kh¶ thi m«i trêng, kh¶ thi x· héi. Kh¸i niÖm triÓn khai ®îc ¸p dông c¶ trong nghiªn cøu khoa häc kü thuËt vµ x· hé×: trong nghiªn cøu vÒ khoa häc kü thuËt, ho¹t ®éng triÓn khai ®îc ¸p dông khi chÕ t¹o mét mÉu c«ng nghÖ míi hoÆc s¶n phÈm míi; trong c¸c nghiªn cøu khoa hîc x· héi cã thÓ lÊy vÝ dô vÒ thö nghiÖm mét ph-¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ë c¸c líp thÝ ®iÓm; chØ ®¹o thÝ ®iÓm mét m« h×nh qu¶n lý míi t¹i mét c¬ së ®îc lùa chän.

Toµn bé c¸c lo¹i h×nh nghiªn cøu vµ mèi liªn hÖ gi÷a c¸c lo¹i h×nh nghiªn cøu ®îc tr×nh bµy trong s¬ ®å chØ trªn H×nh 5.

H×nh5: Quan hÖ gi÷a c¸c lo¹i h×nh nghiªn cøu

16

NC c¬ b¶n Nc c¬ b¶n thuÇn thóy NC c¬ b¶n ®Þnh h íng

TriÓn khai Tr. Khai trong phßng

(lab«)

Tr. Khai b¸n ®¹i trµ

NC øng dông

Nghiªn cøu nÒn t¶ng

Nghiªn cøu chuyªn ®Ò

Sù ph©n chia lo¹i h×nh nghiªn cøu nh trªn ®©y ®îc ¸p dông phæ biÕn trªn thÕ giíi. Ph©n chia lµ ®Ó nhËn thøc râ b¶n chÊt cña nghiªn cøu khoa häc ®Ó cã c¬ së lËp kÕ ho¹ch nghiªn cøu, cô thÓ ho¸ c¸c cam kÕt trong hîp ®ång nghiªn cøu gi÷a c¸c ®èi t¸c. Tuy nhiªn, trªn thùc lÕ, trong mét ®Ò tµi cã thÓ tån l¹i c¶ ba lo¹i h×nh nghiªn cøu, hoÆc tån t¹i hai trong ba lo¹i h×nh nghiªn cøu.

1.4.3. S¶n phÈm cña nghiªn cøu khoa häc Trong mäi trêng hîp, s¶n phÈm cña NCKH lµ Th«ng tin. Tuy nhiªn

chóng ta kh«ng thÓ tiÕp xóc trùc tiÕp víi th«ng tin, mµ chØ cã thÓ tiÕp xóc víi th«ng tin th«ng qua c¸c ph¬ng tiÖn trung gian lµ vËt mang tin.

VËt mang tin vÒ kÕt qu¶ NCKH cã thÓ bao gåm:- VËt mang vËt lý:s¸ch b¸o, b¨ng ©m, b¨ng h×nh...- VËt mang c«ng nghÖ:mét vËt dông ®îc s¶n xuÊt cho chóng ta

hiÓu ®îc ngh÷ng th«ng tin vÒ nguyªn lý vËn hµnh cña nã, c«ng nghÖ vµ vËt liÖu chÕ t¹o ra nã....

- VËt mang x· héi: mét ngêi hoÆc mét nhãm ngêi cïng nhau chia sÎ mét quan ®iÓm khoa häc cïng ®i theo mét trêng ph¸i khoa häc. bÝ quyÕt c«ng nghÖ. Chóng ta cã thÓ hoÆc kh«ng thÓ khai th¸c ®îc nh÷ng th«ng tin tõ hä. ®©y lµ mét vËt mang ®Æc biÖt.

Mét sè s¶n phÈm ®Æc biÖt cña NCKH:Mét sè s¶n phÈm ®Æc biÖt cña NCKH nh: ph¸t hiÖn, ph¸t minh,

s¸ng chÕ, lµ nh÷ng kh¸i niÖm cÇn hiÓu ®óng trong NCKH, v× nã ®ông ch¹m ®Õn nhiÒu vÊn ®Ò vÒ kinh tÕ, th¬ng m¹i vµ ph¸p lý.

- Ph¸t minh lµ sù ph¸t hiÖn ra nh÷ng quy luËt, nh÷ng tÝnh chÊt hoÆc nh÷ng hiÖn tîng cña thÕ giíi vËt chÊt tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan mµ tríc ®ã cha ai biÕt , nhõ ®ã lµm thay ®æi c¬ b¶n nhËn thøc con ngêi.

VÝ dô: Newton ph¸t minh ra ®Þnh luËt v¹n vËt hÊp dÉn -Ph¸t hiÖn lµ sù nhËn ranh÷ng vËt thÓ, nh÷ng quy luËt x· héi

®ang tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan.VÝ dô: Colomb ph¸t hiÖn ra Ch©u Mü, Marx phats hiÖ ra gi¸ trÞ thÆng

d, Kock ph¸t hiÖn ra vi trïng lao..... - S¸ng chÕ: lµ lo¹i thµnh tùu trong lÜnh vùc khoa häc kü thu¹t vµ

c«ng nghÖ, lµ mét g¶i ph¸p kü thuËt mang tÝnh míi vÒ nguyªn lý kü thuËt, tÝnh s¸ng t¹o vµ ¸p dông ®îc.

VÝ dô, m¸y h¬i níc cña James Watt, c«ng thøc thuèc næ TNT cña Nobel 1.5. Ho¹t ®éng khoa häc c«ng nghÖ Ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ bao gåm nghiªn cøu khoa häc,

17

nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ, dÞch vô khoa häc vµ c«ng nghÖ, ho¹t ®éng ph¸t huy s¸ng kiÕn, c¶i tiÕn kü thuËt, hîp lý hãa s¶n xuÊt vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c nh»m ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ. [ §iÒu 2 LuËt Khoa häc vµ c«ng nghÖ]

Môc tiªu cña ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ lµ x©y dùng nÒn khoa häc vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i ®Ó ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý; sö dông hîp lý tµi nguyªn thiªn nhiªn, b¶o vÖ m«i trêng; ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸; x©y dùng nÒn v¨n hãa tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc; x©y dùng con ngêi míi ViÖt Nam; gãp phÇn ph¸t triÓn nhanh, bÒn v÷ng kinh tÕ - x· héi, n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng cña nh©n d©n, b¶o ®¶m quèc phßng, an ninh.

NhiÖm vô chÝnh cña ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ: - VËn dông s¸ng t¹o vµ ph¸t triÓn lý luËn cña chñ nghÜa M¸c - Lª

Nin vµ t tëng Hå ChÝ Minh; x©y dùng lý luËn vÒ chñ nghÜa x· héi vµ con ®êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi cña ViÖt Nam; x©y dùng luËn cø khoa häc cho viÖc ®Þnh ra ®êng lèi, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, b¶o ®¶m quèc phßng, an ninh; gãp phÇn x©y dùng nÒn gi¸o dôc tiªn tiÕn, x©y dùng con ngêi míi ViÖt Nam; kÕ thõa vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng cña v¨n hãa d©n téc, tiÕp thu tinh hoa v¨n hãa nh©n lo¹i vµ ®ãng gãp vµo kho tµng v¨n hãa, khoa häc cña thÕ giíi;

- N©ng cao n¨ng lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ ®Ó lµm chñ c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn, c«ng nghÖ cao, c¸c ph¬ng ph¸p qu¶n lý tiªn tiÕn; sö dông hîp lý tµi nguyªn thiªn nhiªn, b¶o vÖ m«i trêng, b¶o vÖ søc khoÎ cña nh©n d©n; dù b¸o kÞp thêi, phßng, chèng, h¹n chÕ vµ kh¾c phôc hËu qu¶ thiªn tai;

- TiÕp thu c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ cña thÕ giíi ®Ó t¹o ra, øng dông cã hiÖu qu¶ c¸c c«ng nghÖ míi; t¹o ra s¶n phÈm míi cã søc c¹nh tranh cao; ph¸t triÓn nÒn khoa häc vµ c«ng nghÖ ViÖt Nam ®¹t tr×nh ®é tiªn tiÕn trong khu vùc, tiÕp cËn víi tr×nh ®é thÕ giíi, lµm c¬ së v÷ng ch¾c cho viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i; ®Èy m¹nh viÖc phæ biÕn vµ øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt vµ ®êi sèng.

Trong ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ, ph¶i b¶o ®¶m c¸c nguyªn t¾c sau ®©y:

- Ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ ph¶i phôc vô nhiÖm vô ph¸t 18

triÓn kinh tÕ - x· héi, b¶o ®¶m quèc phßng, an ninh; - X©y dùng vµ ph¸t huy n¨ng lùc néi sinh vÒ khoa häc vµ c«ng

nghÖ kÕt hîp víi viÖc tiÕp thu cã chän läc c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ cña thÕ giíi, phï hîp víi thùc tiÔn ViÖt Nam;

- KÕt hîp chÆt chÏ khoa häc tù nhiªn, khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ víi khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n; g¾n nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ víi gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh vµ ph¸t triÓn thÞ trêng c«ng nghÖ;

- Ph¸t huy kh¶ n¨ng lao ®éng s¸ng t¹o cña mäi tæ chøc, c¸ nh©n;- Trung thùc, kh¸ch quan, ®Ò cao ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, tù do

s¸ng t¹1.6. Mét sè kh¸i niÖm cã liªn quan 1. TiÒm lùc khoa häc TiÒm lùc KH lµ n¨ng lùc KH cña mét quèc gia b¶o ®¶m cho mäi

ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn cña toµn bé hÖ thèng tæ chøc NCKH vµ c«ng nghÖ cña ®Êt níc. TiÒm lùc khoa häc thÓ hiÖn b»ng c¸c yÕu tè: nh©n lùc khoa häc, tµi lùc khoa häc, th«ng tin khoa häc, vËt lùc khoa häc.

2. Nh©n lùc khoa häc Nh©n lùc KH lµ ®éi ngò nh÷ng ngêi tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh

NC s¸ng t¹o KH. Nh©n lùc KH lµ tiÒm n¨ng cña mäi tiÒm n¨ng, lµ nh©n tè quan träng

nhÊt t¹o ra mäi thµnh c«ng kh«ng nh÷ng cho khoa häc mµ cßn cho tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kh¸c cña nh©n lo¹i.

Nh©n lùc KH bao gåm: c¸c nhµ khoa häc, nh÷ng ngêi phôc vô ë c¸c ph©n viÖn kü thuËt vµ dÞch vô khoa häc , ®éi ngò nµy hç trî lÉn nhau trong t×m tßi, s¸ng t¹o ra mäi gi¸ trÞ khoa häc. Nh©n lùc khoa häc quan träng nhÊt lµ c¸c nhµ khoa häc.

C¸c nhµ khoa häc bao gåm:- Trî lý nghiªn cøu vµ trî lý gi¶ng d¹y;- Nghiªn cøu viªn vµ gi¶ng viªn;- Nghiªn cøu viªn chÝnh vµ gi¶ng viªn chÝnh;- Nghiªn cøu viªn cao cÊp, PGS, GS, viÖn sÜ víi c¸c häc vÞ: cö nh©n

khoa häc, th¹c sÜ, tiÕn sÜ, tiÕn sÜ khoa häc .Nh÷ng phÈm chÊt cña c¸c nhµ khoa häc tµi n¨ng:- Cã trÝ tuÖ ph¸t triÓn cao, linh ho¹t, ®éc ®¸o, lu«n híng vµo b¶n

chÊt cña mäi vÊn ®Ò, biÕt quan s¸t, biÕt phª ph¸n vµ ®¸nh gi¸, ®ång thêi còng biÕt bæ sung , hoµn thiÖn nh÷ng thiÕu sãt cña m×nh vµ ng-êi kh¸c .

19

- Cã tri thøc toµn diÖn vµ s©u s¾c trong lÜnh vùc chuyªn ngµnh ®ång thêi cã hiÓu biÕt réng c¸c lÜnh vùc liªn ngµnh.

- Cã ãc tëng tîng s¸ng t¹o, cã kh¶ n¨ng trùc gi¸c, tiªn ®o¸n chÝnh x¸c, t¸o b¹o vµ m¹o hiÓm trong t duy vµ trong hµnh ®éng;

- Say mª khoa häc, cã kh¶ n¨ng tËp trung cao ®é vµ l©u dµi vµo mét ®èi tîng nghiªn cøu dï rÊt hÑp;

- Cã tÝnh môc ®Ých cao, kiªn tr× víi ý tëng khoa häc, khpong ng¹i gian khæ khã kh¨n, quyÕt t©m ®¹t tíi môc ®Ých b»ng mäi biÖn ph¸p s¸ng t¹o;

- Cã phÈm chÊt ®Æc biÖt: kh¸ch quan, trung thùc th¶ng th¾n, khiªm tèn, ham häc hái, cã tinh thÇn hîp t¸c vµ ®«i khi cã nh÷nh tÝnh c¸ch ®éc ®¸o.

VÒ ®é tuæi liªn quan ®Õn n¨ng lùc ho¹t ®éng cña con ngêiTheo thèng kª cña c¸c nhµ nghiªn cøu, ®èi víi ngêi NC trong lÜnh vùc

khoa häc tù nhiªn thêng tµi n¨ng ph¸t triÓn ë giai ®o¹n 20-35 tuæi, ë løa tuæi 55-60 c«ng viÖc chñ yÕu ®· thµnh thãi quen, kh«ng cßn c¶m høng s¸ng t¹o, v× vËy ngêi ta thêng nãi” Tuæi trÎ lµ tuæi s¸ng t¹o”

§èi víi c¸c nhµ KHXHNV, thêi kú s¸ng t¹o thêng vµo hai ®é tuæi: 40-50 vµ 60-70, ®©y lµ ®Æc trng cña KHXH, c¸c nhµ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy cÇn cã bÒ dµy kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm sèng, cã ®é chÝn muåi trong phong th¸i ho¹t ®éng x· héi.

3. Tµi lùc khoa häc Tµi lùc khoa häc lµ toµn bé ng©n s¸ch ®Çu t cho khoa häc vµ

c«ng nghÖ. Tµi lùc khoa häc lµ mét th«ng sè quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ tiÒm lùc cña mét ®Êt níc vµ lµ ®iÒu kiÖn thiÕt yÕu ®¶m b¶o cho sù thµnh c«ng cña mäi kÕ ho¹ch triÓn khai NCKH.

Cã thÓ nãi thµnh c«ng cña mét ®Ò tµi NCKH = chÊt x¸m cña c¸c nhµ khoa häc + tµi chÝnh b¶o ®¶m cho ®Ò tµi.

4. Th«ng tin khoa häcTh«ng tin khoa häc theo nghÜa chung nhÊt lµ c¸c tin tøc cã Ých

cho mét ho¹t ®éng nµo ®ã. Th«ng tin nµy cã hai cÊp: th«ng tin s¬ cÊp vµ th«ng tin thø cÊp.

- Th«ng tin s¬ cÊp ( cßn gäi lµ th«ng tin ®Çu nguån) ®îc thu nhËn tõ c¸c ho¹t ®éng x· héi hoÆc s¶n xuÊt , tõ c¸c cuéc ®iÌu tra c¬ b¶n, ®iÒu tra x· héi häc hay quan s¸t thùc tiÔn...

- Th«ng tin thø cÊp ( cßn gäi lµ th«ng tin tinh) ®· qua sö lý b»ng kü thuËtto¸n hay m¸y tÝnh, th«ng tin thø cÊp ®îc cung cÊp cho c¸c c¬ quan nghiªn cøu ®Ó chän läc, xö lý vµ sö dông theo môc ®Ých nghiªn

20

cøu . §ã lµ th«ng tin khoa häc. Nhê cã bé m¸y l«gÝc víi phÐp suy luËn ®Æc biÖt mµ th«ng tin trë thµnh c¸c lý thuyÕt khoa häc.

Nh vËy th«ng tin khoa häc lµ c¸c tµi liÖulý thuyÕt hoÆc c¸c sè liÖu thùc tiÔn (®· qua xö lý ) cung cÊp cho ho¹t ®éng NCKH. Nhê cã TTKH mµ bé m¸y khoa häc míi cã thÓ vËn hµnh t¹o ra nh÷ng gi¸ trÞ míi. TTKH võa lµ s¶n phÈm cña NCKH võa lµ “ nguyªn liÖu” ®Ó khoa häc t¸i t¹o ra th«ng tin míi cã gi¸ trÞ cao h¬n.

NCKH theo lý thuyÕt th«ng tin ®ã lµ qu¸ tr×nh: thu thËp, gia c«ng xö lý th«ng tin, ®Ó t¹o hÖ thèng lý thuyÕt th«ng tin míi.

C¸c nguån cung cÊp th«ng tin thêng lµ:+ Tõ c¸c Ên phÈm c«ng bè trong níc vµ trªn thÕ giíi;+ Tõ c¸c kho tµi liÖu lu tr÷ quèc gia;+ Tõ c¸c kÕt qu¶ ®iÒu tra c¬ b¶n hay ®iÒu tra x· héi häc, c¸c cuéc

pháng vÊn, c¸c héi th¶o khoa häc....+ C¸c sè liÖu thùc tÕ trong ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi cña Trung ¬ng vµ

c¸c ®Þa ph¬ng....+ Th«ng tin trªn m¹ng Internet.Cã thÓ nãi th«ng tin lµ ®iÒu kiÖn sèng cña NCKH. ThiÕu th«ng tin

NCKH sÏ r¬i vµo t×nh tr¹ng mÊt ph¬ng híng, l¹c hËu, nhÊt lµ trong thêi ®¹i bïng næ th«ng tin hiÖn nay.

5. VËt lùc khoa häcVËt lùc khoa häc lµ toµn bé c¬ së vËt chÊt, thiÕt bÞ, vËt t kü thuËt

chuyªn dïng trong NCKH. VËt lùc lµ mét trong 4 nguån lùc b¶o ®¶m cho thµnh c«ng cña ho¹t

®éng NCKH. C¬ së vËt chÊt ®Çy ®ñ , thiÕt bÞ phong phó hiÖn ®¹i lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó khoa häc ph¸t triÓn nhanh vµ ngîc l¹i nÕu thiÕu vËt lùc kh«ng thÓ tiÕn hµnh bÊt cø ho¹t ®éng khoa häc nµo.

VËt lùc khoa häc bao gåm:- C¬ së h¹ tÇng nh¬ trô së lµm viÖc, phßng thÝ nghiÖm, nhµ xëng, n¬i

s¶n xuÊt thë nghiÖm..- M¸y mãc thiÕt bÞ kü thuËt phæ th«ng hay ®Æc chñng chuyªn dïng

cho NCKH.- Nguyªn liÖu, vËt t kü thuËt sö dông trong thÝ nghiÖm, thùc nghiÖm,

s¶n xuÊt thö nghiÖm..VÒ nguyªn t¾c trong NCKH ph¬ng tiÖn , thiÕt bÞ ph¶i ®Çy ®ñ, tinh

x¶o, hiÖn ®¹i, víi tiªu chuÈn kü thuËt cao, nguyªn liÖu, vËt liÖu ph¶i tinh khiÕt , ®¸p øng ®Çy ®ñ yªu cÇu vÒ ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh lîng.

KÕt luËn

21

HiÖn nay, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ trªn thÕ giíi ®ang diÔn ra m¹nh mÏ cuèn hót tÊt c¶ c¸c níc ë møc ®é kh¸c nhau. NÒn s¶n xuÊt vËt chÊt vµ ®êi sèng x· héi ®ang trong qóa tr×nh quèc tÕ ho¸ s©u s¾c, ¶nh hëng lín tíi nhÞp ®é ph¸t triÓn vµ cuéc sèng cña tõng d©n téc.

NCKH lµ mét ho¹t ®éng ®îc tæ chøc ®Æc biÖt, môc ®Ých cña nã nhËn thøc vµ c¶i t¹o thÕ giíi, phôc vô cho lîi Ých cña con ngêi. §Ó NCKH mçi quèc gia ph¶i cã tiÒm n¨ng, trong ®ã tiÒm n¨ng trÝ tuÖ lµ tiÒm n¨ng cña mäi tiÒm n¨ng. C¸c nguån lùc kh¸c lµ ®iÒu kiÖn thiÕt yÕu ®¶m b¶o cho NCKH thµnh c«ng. NCKH ph¶i tæ chøc thµnh hÖ thèng chÆt chÏ, víi nh÷ng ch¬ng tr×nh chiÕn lîc quèc gia.

§¶ng lu«n lu«n nhËn thøc ®óng ®¾n vÞ trÝ vai trß cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ vµ ®· cã ®Þnh híng chiÕn lîc ph¸t triÓn khoa häc - c«ng nghÖ thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.

Qu¸n triÖt c¸c nghÞ quyÕt cña Trung ¬ng §¶ng, nghÞ quyÕt Bé ChÝnh trÞ, vÒ KH- CN trong giai ®o¹n míi, tríc hÕt chóng ta ph¶i ph¶i x¸c ®Þnh râ yªu cÇu ®èi cÇn ®¹t ®îc ®èi víi nÒn khoa häc ViÖt Nam . Ph¶i coi c«ng t¸c NCKH lµ nhiÖm vô cña mäi cÊp, mäi ngµnh. KiÖn toµn tæ chøc ®µo t¹o båi dìng ®éi ngò lµm c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc mét c¸ch c¬ b¶n.

T¨ng cêng ®Çy ®ñ cho c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc -c«ng nghÖ, qu¶n lý tèt sö dông ®óng môc ®Ých, cã hiÖu qu¶.

Nghiªn cøu c¶i tiÕn chÝnh s¸ch, t¹o m«i trêng thuËn lîi cho sù nghiÖp ph¸t triÓn khoa häc - c«ng nghÖ.

§Èy m¹nh c«ng t¸c th«ng tin khoa häc - c«ng nghÖ. X©y dùng c¸c c¬ quan khoa häc - c«ng nghÖ thµnh mét hÖ

thèng; thèng nhÊt ban hµnh c¸c v¨n b¶n, ®iÒu lÖ, quy chÕ, quy t¾c . . . ®a c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ vµo quy tr×nh, chuÈn mùc.

C©u hái th¶o luËn vµ «n tËp1. H·y ph©n tÝch kh¸i niÖm khoa häc, vÊn ®Ò khoa häc vµ c¸c

ph¬ng ph¸p ph¸t hiÖn vÊn ®Ò khoa häc; so s¸nh khoa häc víi c«ng nghÖ. Liªn hÖ vai trß cña khoa häc – c«ng nghÖ ®èi víi x· héi nãi chung, ®èi víi lÜnh vùc ®ång chÝ ®ang c«ng t¸c hiÖn nay.

2.Tr×nh bµy kh¸i niÖm, ph©n lo¹i vµ c¸c s¶n phÈm NCKH, ®ång thêi h·y ®Ò xuÊt c¸c híng nghiªn cøu trong lÜnh vùc ®ång chÝ ®ang c«ng t¸c hiÖn nay.

22

3. Ph©n tÝch c¸c nguån lùc khoa häc vµ mèi liªn hÖ gi÷a chóng.Víi c¬ng vÞ lµ ngêi phô tr¸ch c¬ quan NCKH ë ®¬n vÞ, ®ång chÝ gi¶i quyÕt viÖc t¹o c¸c nguån lùc khoa häc nh thÕ nµo?

23

24