Canerhan Tipi

Taksim’in bilinen en eski hali

1600’lerde mezarlık olduğu bilinen alanda Taksim’i simgeleyen iki yapı görülmektedir 1700’lerde;

Taksim su maksemi ve Topçu Kışlası

Taksim meydanı adını bu sekizgen yapıdan almaktadır…Maksem, suların toplanıp evlere, hamamlara,

çeşmelere “taksim” edildiği yer anlamındadır…

Taksim su maksemi

Kitabeden, yapının Boğaziçi sırtlarından getirilen suyun taksim edilerek kente dağıtılması amacıyla Sultan I. Mahmud

tarafından 1730’larda yaptırıldığı anlaşılmaktadır…

Taksim maksemi kitabesi

Taksim Topçu Kışlası

Taksim Kışlası 1780 yılında III. Selim tarafından Selimiye Kışlası’nın Avrupa yakasındaki karşılığı olarak yaptırılmış, Abdülmecit döneminde Hint ve Rus mimarisi üslubunda ve çok gösterişli olarak yenilenmiştir…

Taksim Kışlası nizamiyesi

1940 yılında yıkılana kadar, 31 Mart 1909 olaylarında, işgal sürecinde ve Cumhuriyet döneminde önemli olay ve hatıralara ev sahipliği yapmış bir mekândı bu kışla…

Taksim 1925

1925 yılında tramvay duraklarıyla sınırlı bir yerdi Taksim alanı…

Cumhuriyetten önce Taksim meydanı diye bir yer yoktu… Bugün meydan olarak bilinen yerde kışlanın ahırları bulunmaktaydı.

Su deposu ve maksem tarafı ise derme çatma dükkanlarla, barakalarla dolu bir küçük mahalle gibiydi…

Cumhuriyet anıtı 8 Ağustos 1928 günü açıldı…

Otuz bin kişinin katılımı ile açılan Cumhuriyet Anıtı ileTaksim’de Cumhuriyet dönemi de başlamış oluyordu…

Anıt açılmış ancak çevre düzenlemesi yapılamamıştı…

1929 yılında başlatılacaktı

bu çalışmalar…

Günümüze kadar ulaşmış olan anıt çevresindeki göbek tanzimi de bu düzenlemeyle yapılacaktı…

Anıt ortaya çıkmış, döner kavşak tamamlanmıştı…Ünlü Ayyıldız apartmanının inşaatı da bitme aşamasına ulaşmıştı…

Alanın adı “Cumhuriyet alanı”, anıtın adı “Cumhuriyet anıtı” olarak belirlenmişti…

Talimhane

Kışlanın hemen karşısındaki muazzam büyüklükteki alan askerin talim alanıydı ve “Talimhane” olarak anılıyordu ancak Cumhuriyet

döneminde kışlanın işlevi kalmadığından kullanılmıyordu…

Ve kısa sürede burada Talimhane apartmanları

yükselerek gözde bir semt haline geldi…

Anıtın açılmasından sonrabu alan da imara açıldı…

Bu arada ahırların önüne bazı dükkanlar yapılarak anıtın ardındaki kötü görünüm kısmen kapatılmaya çalışılmıştı…

Anıtın getirdiği ivmeyle kışla çevresi oldukça hareketlenmiş önünde ve yanında da bazı işyerleri açılmaya başlamıştı…

Kristal Gazinosu

Bunların içinde en ünlüleri Kristal Gazinosu ve

Turkuaz dans salonu idi…

Turkuaz Dans Salonu

İnsansız meydan olmazdı; önce kahveler, pastaneler

ardından barlar, pavyonlar, gazinolarla doldu anıtın çevresi

İçkili Florya Lokantasıve varyete

Ford bayiliği ve ahırlar önüne yapılan kahve

bahçesinin girişi…

Kışla binasında muhtelif bar ve restoranlar…

1930’lu yıllarda Sıraselviler’de

ve Beyoğlu’nda onlarca sinema salonu vardı…

1931 yılında başlatılan yeni bir imar hamlesiyle ahırlar ve önünde bulunan dükkanlar yıkılıyor,Taksim alanı gerçek kimliğine kavuşuyordu…

1931 imarı

Bu son haliyle Taksim alanı uzun yıllar boyu

Cumhuriyet Türkiye’sinin sosyal ve siyasi hayatında önemli

ve kimi zaman da belirleyici bir rol oynayacak kimliğe

kavuşmuş oluyordu…

Taksim alanının yeni halinin güney ve kuzeyden görünüşü…

Bugünkü Marmara otelinin yerinde 1960'lara kadar Osmanlı bankası genel müdürüne ait olan Viyana stili bir Konak bulunuyordu

Taksim alanı çevresinde bulunan birçok bina

günümüze ulaşamadı ne yazık ki…

İstiklal Caddesinin girişinde ise resimde görülen zarif karakol binası bulunuyordu bir zamanlar…

Bugün yerinde 1969 yılında yapılmış olan AKM bulunan

bu binanın ise Elektrik İdaresine mi,

Haydarpaşa Garı müdürü Bay Hugnen’e mi, Osmanlı Bankası

müdürüne mi ait olduğu hakkındaki rivayetlerin hangisi

doğru bilinemiyor…

Ayyıldız apartmanı

Taksim’in en güzel binalarından biriydi…1986 yılında o da yıktırılmaktan kurtulamadı…

Aya Triada Rum kilisesi alana bakan önemli

Yapılardan biri hala…

Fatih zamanında kubbeli kilise yapılması yasağının Tanzimat

döneminde kalkması sonrası inşa edilen ilk kilise olması gibi

bir de özelliği var…

Sıra dükkanların üzerinde bulunan bu bir zamanların çok ünlü mekanı kar-kış kıyamette bile insanların buluşma yeriydi…

Alafranga bir kahveydi; müşterileri kadınlı erkekli kağıt oynarlar, kimileri de onları seyrederken örgü örerlerdi…

Kedileri, satranç ustaları, bezik, briç turnuvaları ile ünlüydü…

Eptalofos Kahvesi

Taksim Stadı, 1921-1939 arasında Taksim Kışlası'nın orta avlusunda var olan İstanbul’un ilk stadıdır...

Taksim Stadı girişi

Taksim Stadı, spor müsabakalarından gösterilere, konserlere hatta ilk zamanlar at yarışlarına kadar birçok etkinliğe ev sahipliği yapmıştı…

Spor Bayramı kutlamaları (19 Mayıs)

İlki 1923 yılında Romanya ile olmak

üzere Türk Milli futbol takımı 9 maç oynamıştı

Taksim stadında…

İngilizleri yenip, işgal güçleri komutanı General

Harrington kupasını alarak halka moral aşılayan Fenerbahçe takımı…

Taksim stadında güreş müsabakaları

Ve otuzlu yıllarda Taksim stadında Halkevi orkestrasının konser provası…

(1937)

Taksim stadında Cumhuriyet Balosu…

Taksim Kışlası 1940 yılında alanın genişlemesini sağlamak, yeşil alan yaratmak amacıyla yıkıldı… Zaten 31 Mart olaylarında bombalanmış,

hasar görmüştü. İstanbulun işgalinde de Fransız ordusunun Senegalli askerleri burada kalmış iyice harap olmuştu bina,

onaracak para da yoktu zaten…

Kışla alanına Taksim Gezi Parkı yapıldı, Boğaziçi'ne bakan teraslar yapıldı ve ağaçlandırıldı alan…

Gezi parkı içinde eski Taksim Bahçesinin bulunduğu yerde kurulmuş olan gazino 40 ve 50’li yıllarda kentin en gözde bir eğlence mekanıydı…

Bugün yerinde eski Sheraton Oteli bulunmaktadır… Halide Edib Adıvar’ın bazı romanlarında bu gece kulübünü

roman mekânı kılmış olduğu rivayet edilir….

Kışlanın yıkılması belki tartışılabilir ancak Taksim Gezisi’nin bu terasları da pek görmezden gelinemez…

Taksim Gezisi’nin Boğaziçi’ne nazır ünlü terasları

Kışlanın eski yerinde, alandan yüksekte yer alan, ağaçlandırılmış Taksim Gezisi

(1950’ler)

1960’lı yıllarda Taksim Gezisi, karşısında Talimhane semti, Gümüşsuyu apartmanları, Taksim alanı ve çevresi…

31 Mart Olayı diye bilinen gerici ayaklanma Taksim kışlasında başlamış, diğer askeri birliklere yayılmış

hatta Anadolu’ya bile yayılma alametleri göstermişti

Taksim’in siyasal ve sosyal geçmişi

31 Mart Olayı 1909

Kanlı ayaklanma ancak Selanik’ten gelen aralarında Atatürk’ün de bulunduğu Harekat Ordusu tarafından bastırılabildi ve sonuç olarak

II. Abdülhamit tahttan indirildi

Enver Paşa Taksim Kışlasında Mahmut Şevket Paşa

8 Şubat 1919

İşgal güçlerinin Fransız generali D’espereyŞişhane üzerinden Beyoğlu yoluyla mağrur

bir edayla Taksim’e yürüyor

25 Şubat 1933 Türkiye’deki ilk gençlik hareketi

Vagon-Li (Wagons-Lits) olayıBir Türk gencinin Türkçe konuştuğu için işten

çıkarılmasının protesto edildiği olaylar gençlerin Cumhuriyet anıtına çıkmasıyla başlamıştı…

29 Ekim 1933

Anıt çevresinde Cumhuriyetin 10. yıl kutlamaları

Onuncu yıl gecesi Taksim…

6-7 Eylül 1955 gecesi Taksim Anıtı

6-7 Eylül rezaleti:Bir gazetenin tahriki sonucu azınlık

iş yerlerine, dükkanlarına hatta evlerine tecavüz olayları…

Taksim Mete Caddesi – 27 Mayıs 1960 sabahı

27 Mayıs darbesinin veya devriminin sabahı…

16 Şubat 1969

“Kanlı Pazar”

6. Filoyu protesto eden öğrencilere komünist avına çıkan mollaların saldırması ve bir öğrencinin bıçaklanarak öldürülmesi…

29 Ekim 1973

Cumhuriyetin 50. yılı

Kanlı 1 Mayıs 1977

“Taksim’de cereyan eden en kanlı olay”

Yüksek bir yerden alana açılan birkaç el ateşin neden olduğu panik sonucu ezilerek ölenler

29 Ekim 1949

Taksim Cumhuriyet meydanı uzun yıllar kutlamaların, törenlerin yapıldığı bir alan olarak kaldı…

Cumhuriyet döneminde Taksim Cumhuriyet meydanı

ve özellikle de Cumhuriyet anıtı bir hak arama, derdini

anlatma, kınama veya kutlama, anma platformuna

dönüşmüştü…

Aslında bir demokrasi kürsüsü idi anıt,

başı sıkışan bireyler, kitleler oraya koştu yıllar boyu…

Taksim’de bir 10 Kasım sabahı…

Cumhuriyet Anıtı ilk günden beri İstanbulluların ve taşradan gelenlerin önünde durup fotoğraf çektirdiği bir

sembol mekan olmuştu…

Anıt Cumhuriyetinsimgesi olmuştu tartışmasız…