MụcLụcTƯDUYNHƯEINSTEIN

LỜIGIỚITHIỆU

1.BímậtcủaEinstein

2.TưduynhưEinstein

3.Xácđịnhđúngvấnđề

4.Khôngcóýtưởngtồi

5.Phávỡkhuônmẫu

6.Gieohạt

7.Phávỡnguyêntắc

8.Pháttriểnmộtgiảipháp

9.Tránhtaihọa

10.TưduytheokiểuEinsteintrongtổchức

11.TưduynhưEinsteinmỗingày

PhụlụcA

PhụlụcB

TêneBook:TưDuyNhưEinstein

Tácgiả:ScottThorpe

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

Giớithiệu:

EinsteinđượccoilànhàbáchọcvĩđạinhấtthếkỷXX.Cáccôngtrìnhkhoahọccủaôngđãgâychấnđộngkhôngchỉngànhvậtlýmàcònlàmđảolộnnhậnthứccủaloàingườivềkhônggian,thờigian,vũtrụ,nănglượng…

ChúngtacũngcóthểtrởthànhnhữngEinsteincủathếkỷXXI!HãykhámpháhànhtrìnhđầythúvịđótrongTưduynhưEinstein.

DựatrêncáccáchthứctưduycủaEinstein,bộcóphithườngnhấttronglịchsử,Tư duy nhưEinstein mở ra những giải pháp đột phá để đối mặt, giảiquyếtmọitháchthứctronghọctập,côngviệc,cuộcsống,cácmốiquanhệ,đểkhôngngừngsángtạovàpháttriểnmỗingày.

TácgiảScottThorpesẽgiúpbạntừngbước,từngbướcgiảiphóngmìnhkhỏilốimòn tư duy, để bạn thoả sức tưởng tượng ra những điều điên rồ nhất,nhưngcũngcóthểlàgiảiphápquantrọngnhấtchocuộcsốngcủabạn.Hãysởhữunhữngbíquyếtcóthểgiúptháogỡmọivấnđề!BắtđầubằngbímậtquantrọngcủathiêntàisángtạoEinstein–phávỡnguyêntắc.Tiếpđếnlà:XácđịnhđúngvấnđềPhávỡkhuônmẫuPháttriểnmộtgiảiphápKhôngchỉhữuíchchocánhân,nhữngphươngphápthôngminhtrongcuốnsáchnàycòncóthểápdụngchocảcáctổchứctrongmọihoạtđộng.

Hãynghiêncứu,ápdụngcácphươngphápvàtựmìnhtrởthànhEinstein!

MờicácbạnđónđọcTưduynhưEinsteincủatácgiảScottThorpe

LỜIGIỚITHIỆUAicũngcóthểtưduynhưEinstein

Khôngphảiaicũnglà thiêntài,nhưngchúngtahoàntoàncóthểcólối tưduycủamộtthiêntài.Chúngtakhôngnhấtthiếtphảilànhàkhoahọc,khôngnhấtthiếtphảilàchínhtrịgiahaydoanhnhânlớnmớicầncóđầuóctổchứcvàkhảnănggiảiquyếtvấnđề.Mỗingườiđềucónhữngvấnđề riêngcầngiải quyết.Chỉ cần cóphươngpháp, ai cũngcó thể tậndụng tối đa sựkỳdiệucủabộócconngười,giốngnhưEinsteinđãsửdụngbộócsiêuviệtcủamìnhđểthayđổithếgiới.

TưduynhưEinstein khôngnóivề tài năngcủaEinstein,mà tìmcáchvậndụngnhữnglốitưduycủaôngđểrútracácphươngpháptưduyđúngđắnvàhiệuquảcho tấtcảmọingười.TácgiảScottThorpe tỏ ra làngười rấtamhiểuvềEinsteinvànhiềulĩnhvực.Bằngnhữngvídụcụthể,tiêubiểuvàdễnắmbắt, ông chứngminh những vấn đề trừu tượng như cách phá vỡmọikhuônmẫu,nguyêntắc,tìmýtưởng,lắngnghebảnthân,tưởngtượngmìnhlàngườikháchaysửdụngnhữngkýhiệu,ngôntừmớiđểthểhiệnýtưởng.

Cuốnsáchgồm11chươngvàhaiphụ lục,haichươngđầugiới thiệukháiquátvềEinsteinvàcáchtưduycủaông,cácchươngtiếptheođưaranhữngbước đơn giản nhằm “phá vỡ nguyên tắc và khámphá khả năng thiên tàitiềm ẩn trong bạn”.Mỗi chương làmột bước khám phá thông qua nhiềuphươngphápvànhữngvídụtừkinhđiểnđếnthựctếgiảnđơn.Cuốnsáchlàmộtcâuchuyện,trongđótácgiảdẫnngườiđọcđiquatừngchặngđườngvớinhữngbàithựchànhđộcđáo,giảndịđếnmứckhótin,nhưnglạiphảnánhcảmột triết lý sâu sắc.Với rất nhiều loại công cụ đơngiản, bạn có thể thựchànhcácbàitập,nhưngquantrọngnhấtvẫnlàbiếtvậndụngchúngvàothựctếcuộcsống.

Hãynghĩđếnkếtquả trướckhihànhđộng, suynghĩ tíchcực, loạibỏkhókhănvàcảntrởđếntừchínhbảnthânmình,thựcthinhữnggiảipháptưởngnhưbấtkhảthi.HọccáchtưduycủaEinsteinchínhlàhọccáchphávỡcácnguyêntắc.Tácgiảđãchứngminhrằngmọinguyêntắcđềucóthểbịphávỡvàmụcđíchcủaviệcphávỡnguyêntắclàđểtìmragiảipháptốiưu.Tuynhiên,khôngphảitấtcảnhữngcáimớiđềuhayvàphùhợp,cónhữngđiềuchúngtakhôngnên thayđổi.Từcổchíkim,mọicuộccáchmạng,mọisựthayđổiđềugiannan.Thếgiớithựctạithườngvậnhànhkhôngnhưýmuốncủaconngười.Cácsángkiếncóthểgâynguyhiểmchongườinghĩrachúng

vìlòngtham,sựíchkỷhoặcvìlốimòntưduycủaconngười.Dođó,đểcóđược cáimới, cái hay và cái đúng, chúng ta khôngnhững cần có phươngphápmàcònphảitỉnhtáo,khéoléođểvượtquavàtránhnhữngtaihọamànhữngngườisángtạothườnggặpphải.Chương9dànhtặngđộcgiảnhữngbàihọc tránh tai họađể thẳng tiến trên conđườngphávỡnguyên tắc củamình.

Tất cảmọi thứ đều có thể đưa đến giải pháp, hãy chú ý quan sát và lắngnghe,thậmchílắngnghecảkẻthùcủabạn.Đókhôngphảilàmộtphépmàuhaymộttruyệncổtích,đóđơngiảnlàmộtphươngpháptưduyvàgiảiquyếtvấnđề.

ScottThorpeđặcbiệtnhấnmạnhkhảnăngsángtạovàtưởngtượngcủaconngười. Ông khuyến khích chúng ta tìm kiếm và thực hiện cả những điềutưởngnhưphi lýnhằmgiảiphóngnănglực tiềmẩntrongmỗingười,điềuchỉnhsuynghĩđểlàmnảysinhýtưởng,tìmragiảiphápchomọivấnđề.Chỉcầncóýthứcvànhớnguyêntắcduynhất:phávỡmọinguyêntắc,chúngtasẽtiếngầnhơnđếnviệcnhậnratiềmnăngthậtsựcủamình.Hãythoátkhỏilốimòntưduy,lốimònnguyêntắc,luônthửnghiệmvàmạohiểmmỗingày.

Cuốnsáchnày thíchhợpcho tấtcảmọiđối tượng, từcácnhàquản lýcấpcaođếncácôngchủnhỏ,từhọcsinhđếnnhànghiêncứu…Tấtcảchúngtađềucóthểvànênđọccuốnsáchnàyđểcócáchnhìnnhận,cáchtưduycũngnhưcáchgiảiquyếtvấnđềđadạnghơn,hiệuquảhơn.

Cùngvớicáccuốnsáchkháctrongtủsáchtưduynhư:Khámpháthiêntàitrong bạn, Tư duy như Leonardo da Vinci,Một tư duy hoàn toànmới…,AlphaBooksvàTrungtâmHợptácTrítuệViệtNam(VICC)trântrọnggiớithiệuđếnbạnđọccuốnsáchrấtcógiátrịnày

TRUNGTÂMHỢPTÁC

TRÍTUỆVIỆTNAM(VICC)

1.BímậtcủaEinstein“Trithứcthôngthườnglàtậphợpcácđịnhkiếnmàmộtngườicóđượckhibướcsangtuổi18.”

-ALBERTEINSTEIN-

cuốnsáchnàysẽhướngdẫnbạncáchtìmragiảiphápchonhữngvấnđềkhókhănnhất,thậmchícảnhữngvấnđềtưởngnhưbấtkhảthi.Bạnsẽhọcđượccáckỹ thuật tiềmẩn trongnhữnggiải phápcủaEinstein, ngườigiải quyếtcácvấnđềvĩđạinhất tronglịchsử.Einsteinđã tìmra lờigiảichomộtsốvấnđềtoàncầurắcrốinhất.Ôngthànhcôngvìôngcómộtlốitưduyhoàntoàn khác. Bạn có thể học cách tư duy này thông qua các phương phápEinsteinđãsửdụng.

NhữngphươngphápnàycủaEinsteincũngnhưcủanhữngngườiđượctrìnhbàytrongcuốnsáchnày,khôngchỉđểvénbứcmànbímậtcủavũtrụ.Nắmvữngcáccáchthứcgiảiquyếtvấnđềmớicòngiúpbạncảithiệnlợinhuậndoanh nghiệp, nâng cao cơ hội học tập cho con cái bạn, đưa ra những ýtưởng đột phá mang tính sáng tạo và đậm chất nghệ sĩ và cải thiện chấtlượngcuộc sốngcủabạn.Có thểgiải quyết cácvấnđềphức tạpnhờmộtnguyêntắcchungnằmởtâmđiểmcủaviệchọccáchtưduynhưmộtthiêntài:phábỏcácnguyêntắcthôngthường.

Einstein làmột trong những người phá bỏ nguyên tắcmột cách tự nhiênnhất,một“JamesDean”củakhoahọc.Ôngkhôngchỉtháchthứccácđịnhluậtvậtlýmàcònchếgiễutruyềnthốngvàchọcgiậncácchínhphủ.Phábỏcác nguyên tắc khiến Einstein luôn gặp rắc rối, nhưng ông luôn sẵn sàngdũngcảmđươngđầuvớibấtkỳ luật lệnàovàđóchính làđiểmmấuchốtthiêntàicủaông.Einsteinlàngườigiảiquyếtvấnđềvĩđạivìônglàngườiphá cách siêu đẳng.Đây cũng chính là đặc điểm chung của các thiên tài.Chúng tacũngcó thểhọc tậpvà traudồikỹnăngnày.Chúng tacó thể tưduytheocáchcủaEinsteinnếuhọcđượccáchphábỏcácnguyêntắcthôngthường.

NHỮNGNGUYÊNTẮCLỐIMÒN

“Chỉmộtsốítngườicóthểbìnhthảndiễnđạtcácýkiếnkhácbiệtvớiđịnhkiếntrongmôitrườngxãhộicủahọ.

Cònhầuhếtmọingườithậmchíkhôngcókhảnănghìnhthànhcácýkiếnnhưvậy.”

-ALBERTEINSTEIN-

Nếubạnkhôngthểgiảiquyếtmộtvấnđềnàođóthìcólẽlàbạnvẫnbịkiểutưduytheolốimònámảnh.Chúngtađềucócácnguyêntắc–cáctưduyđãănsâuvàotiềmthứckhiếntacoichúnglàđiềuđươngnhiên.Chúngtaxâydựngcácnguyêntắcnàymộtcáchtựnhiên.Quaquátrìnhsửdụnglặpđilặplại,quanniệmtrởthànhnguyêntắc.Khimộtquytắclốimònđãđịnhhìnhthìmọiquanniệmđốilậpkhácđềubịbácbỏ.

Khôngphảinguyêntắclúcnàocũnglàxấu.Chúnggiốngnhưcácđườngraytàuhỏa.Nếubạnmuốnđitớinơicácđườngraydẫnbạnđếnthìchúngchínhlàlựachọntuyệtvờicủabạn.Nhưngcũnggiốngnhưcácđíchđếnchưacóđườngdẫntới,mộtvàinguyêntắccủachúngtakhôngthểtiếngầntớicácgiảipháp.Cáchduynhấtđểtớiđólàrờibỏđườngray.

Nguyên tắc cản trở tư duy sáng tạo vì chúng có vẻ gần như chân lý vậy.Chúngchegiấuvôsốgiảiphápưuviệthơntồntạibênngoàicácnguyêntắc.Tachỉcóthểthấynhữnggiảipháplớnlaođókhiphábỏnhữngnguyêntắccủamình.

Aicũngcónhữngtưduylốimònnhưthế.Thậmchí,ngaycảEinsteincũngchịu ảnh hưởng củamột trong những định kiến của bản thân trong nhiềunăm.Vớiông,nguyêntắc–địnhkiếnđólàkhôngthểvượtqua.

Bạncóthểkhôngquantâmđếnviệckhámphácácđịnhluậtchiphốivũtrụnhưngvẫnphảilưutâmđếncácvấnđềkhókhăncầngiảiquyết.NhữngvấnđềcủabạncókhicònhócbúahơncảvấnđềcủaEinstein.Bạncóthểđangphảicạnhtranhvớinhiềungườitàigiỏitrongmôitrườngluônthayđổitrướckhibạnkịphìnhdungvềnó.Tháchthứccủabạndườngnhưlàbấtkhảthi.Nhưngluôncócâutrảlời,miễnlàbạnhọcđượccáchphábỏcácnguyêntắc.

Vậtcảnlớnnhấtkhiđươngđầuvớimộtvấnđềbấtkhảthichínhlàbảnthânchúngta.Chínhnhữngkinhnghiệm,giảđịnhsailầm,nhữngđiềuchỉđúngmột nửa, những quy tắc bị đặt nhầm chỗ và những thói quen đã cản trởchúng ta tìm thấygiảiphápxuấtsắc.Luôn tồn tạicácý tưởng lỗi lạcmớicũngnhưcácgiảiphápthiếtyếu,chỉcóđiềuchúngnằmbênngoàilốitưduythông thường của chúng ta, nếu khôngđã có người tìm ra chúng.Để giảiquyếtnhữngvấnđềbấtkhảthi,bạnphảiphábỏcácnguyêntắc.

PHÁBỎCÁCNGUYÊNTẮCVÀGIẢIQUYẾTVẤNĐỀ

“Đôikhi tôi tựhỏi tạisao tôi lại tìmraThuyếtTươngđối.Lýdo, theo tôinghĩ,mộtngười trưởngthànhkhôngbaogiờngừngsuynghĩvềcácvấnđềkhônggianvàthờigian.Họđãnghĩđếnchúngtừkhicònlàmộtđứatrẻ.

Nhưngdotrítuệcủatôipháttriểnchậmchạp,nênkếtquảlàđếnkhilớn,tôimớibắtđầubănkhoănvềkhônggianvàthờigian.”

-ALBERTEINSTEIN-

QuảkhôngngoakhinóiphábỏnguyêntắclàbímậtcủathiêntàiEinstein.Ông là người thôngminh bẩm sinh và rất mực kiên trì. Làm thế nào đểchúngtabiếtviệcphábỏnguyêntắckhôngphảilàsựgiễucợtcủathiêntài?HãythửlàmmộtthínghiệmtưduyđơngiảnxemđiềugìđãkhiếnEinsteinnảysinhracácýtưởngtuyệtvời.Einsteinrấtưathíchcácthínghiệmtưduynên việc coi ông là mục tiêu nghiên cứu của chúng ta cũng là phù hợp.Chúng ta sẽ xem xét tri thức, kiến thức và cách phá vỡ nguyên tắc củaEinsteinxemchúngđãtácđộngtớinhữngýtưởngsángtạocủaôngnhưthếnào.Thínghiệmnàykhôngbaogồmcáccôngthứctoánhọchayvậtlýphứctạp.

Trongsuốtcuộcđời,Einsteinluôngiữđượcmộttrítuệmẫntiệp.Điềunàyđượcthểhiệnbằngmộtđườngthẳngnằmngangtrongthínghiệmtưduycủachúng ta (Hình1.1).Kiến thứcsâu rộngcủaEinsteinvề toánhọcvàkhoahọcđược tích lũydần theonăm tháng.Trong thí nghiệm, ta thểhiệnkiếnthứcđóbằngmộtđườngthẳngnằmchéotừdướilên.Nhưvậy,tacóđượcnhữnggìcóthểmongđợiởmộtthiêntài.

NhưngkhitaxemxétkhảnănggiảiquyếtvấnđềcủaEinsteinthìcóđiềugìđókhôngổn.Khởiđiểmlànăm1905,khivừatốtnghiệpđạihọc,Einsteinđãtrảiquamộtgiaiđoạndàivớinhữngtưduythậtsựcáchmạng.Tronggần20nămsauđó,ôngtiếnnhữngbướcdàitrênconđườngnghiêncứukhoahọc.Nhữngđộtpháquantrọngnhấtđềuxuấthiệntrongcùngmộtnămđángnhớởgiaiđoạnđầucủasựnghiệp.Tuynhiên,trongnhữngnămsauđó,khảnănggiảiquyếtvấnđềcủaEinsteinbịrơirụngđiítnhiều.Chúngtathểhiệnđiềunàybằngmộtđườngthẳngđixuống.Einsteinvẫntiếptụchăngsaynghiêncứucácvấnđềvậtlýquantrọngnhất.Ôngvẫnlàngườixuấtchúng.Thậmchí,ôngcòn thuđược thêmnhiềukiến thứcvềvật lývà toánhọc.Ôngcómộtkhoảngthờigianliêntụctậptrungvàocôngviệcvàđượchợptácvớinhữngbộócvĩđạinhấtthếgiớinhưngkhôngtìmrathêmmộtlờigiảinàochocácvấnđềkhoahọcquantrọng.

ChúngtavốnkỳvọngkhảnănggiảiquyếtvấnđềcủaEinsteinphải tươngquanvớitrítuệvàkiếnthứccủaông.Nhưngkhảnăngnàylạigiảmđikhikiếnthứccủaôngtănglên.Sángtạodồidàonhấtkhikiếnthứcởmứcthấpnhất.Điềunàycóvẻkhôngổn.Tasẽloạibỏcáckếtquảtrongthínghiệmtưduynếumôhìnhnàykhônglặplạitrongcuộcđờinhữngngườilỗilạckhác.Nhữngngườisẵnsàngphábỏnguyêntắcsẽgiảiquyếtđượccácvấnđềbấtkhảthi.Họthườnglànhữngngườimớiđặtchânvàomộtlĩnhvựcvàkhôngchịutácđộngcủavôsốnhữngtiềnlệtrướcđó.

Không phải vị giáo sư già thông tháiEinsteinmà chính chàng thanh niênEinsteinvừatốtnghiệpđạihọclàngườitìmralờigiảichonhữngbíẩncủakhông gian và thời gian. Ông làm việc tại phòng sáng chế Thụy Sỹ vớinhiệm vụ xem xét các cải tiến vềmáy vắt nước dùng trong giặt là. Ôngnghiêncứuvậtlýkhirảnhrỗi.Vàôngđãphábỏcácnguyêntắc.

VấnđềEinsteingiảiquyếtvớiphươngtrìnhE=mc2thậtrakhôngphảilàđiềumớimẻ.Mộtthếhệcácnhàkhoahọcđãnỗlựctrảlờicâuhỏitạisaoánhsángdườngnhưluônchuyểnđộngvớicùngmộttốcđộtrongmốitươngquan với người quan sát. Bất kể bạn đang chuyển động cùng hướng hayngượcchiềuvới tiasángthì tốcđộcủatiasángvẫnkhôngthayđổi.Đólà

mộttrongnhữngvấnđềquantrọngnhưnggâynảnlòngnhấttronggiớikhoahọc.Nhiều tên tuổi lỗi lạcđãgầnnhư tìmrađượcgiảipháp,nhưng tấtcảđềuthấtbạichỉvìmộtnguyêntắc.

Hàngtrămnămtrước,IsaacNewtonđãtuyênbốthờigianlàtuyệtđối.Thờigiankhôngđinhanhhơnhaychậmhơn.Nólàhằngsốcủavũtrụ.LýlẽcủaNewtoncólýnênýkiếnđódầnănsâubámrễvàotâmtrícủatấtcảcácnhàkhoahọcsauNewton,thậmchítrởthànhnềnmóngcủamọikiếnthứckhoahọc.Cácnhàkhoahọcthậmchíkhôngtưởngtượngraviệcphábỏnguyêntắc“thờigiantuyệtđối”nênhọkhôngthểgiảiquyếtđượcvấnđề.

Einsteinkhônggặprắcrốigìkhiphábỏnguyêntắc“thờigiantuyệtđối”củaNewton.Ôngchỉđơngiảntưởngtượngrằngvớivậtnày,thờigiancóthểđinhanhhơnsovớivậtkhác.Điềuđólàmthayđổihoàntoànvấnđề.Mộtvàidòngtínhtoán(xemPhụlụcB)đãkhởiđầuconđườngcáchmạnghóathếgiớicủaEinstein.Nhờphábỏmộtnguyêntắc,Einsteinđãtìmralờigiảichovấnđềhócbúanhấtcủakhoahọc.

Nếuphábỏnguyên tắc làbímậtcủa thiên tàiEinstein thìchúng tacó thểphánđoánkhảnănggiảiquyếtvấnđềcủaôngsẽgiảmsútkhiôngkhôngphábỏnguyêntắcnữa–điềunàyđãxảyra.KhicácnhàvậtlýhọclấycôngtrìnhcủaEinsteinlàmnềntảng,họđãtạoramộtlýthuyếtmới.Trọngtâmcủalýthuyếtnàylàkháiniệmvềtínhkhôngchắcchắn,theođó,takhôngthểđoánđượcmộtsốkếtquả.Einsteinnhậnthấytínhkhôngchắcchắngâyraphiềntoái.Lýtrímáchbảoôngrằngvũtrụcóthểdựđoánđược.Ôngghétnhữngđiềukhôngchắcchắn.ÔngkhôngthểtinrằngChúaTrờisẽchơitròxúcxắcvớivũtrụ.Ôngdừngcáckhámphácủamìnhlạivàđứngvàođộingũnhữngngườithôngminhbịrốibờitrướcnhữngtrithứcthôngthường.

CÁCVẤNĐỀBẤTKHẢTHI:GIÀNHCHIẾNTHẮNGKHICHƠICỜCA-RÔ

Cácvấnđềbấtkhảthicũnggiốngnhưgiànhchiếnthắngkhichơicờca-rô.Dườngnhưgiànhchiếnthắnglàđiềukhôngthể.Bạncóthểchơiđichơilại,vậndụngnhiềuchiếnthuậtkhácnhaunhưngvẫnkhôngthànhcông.Nhưngbạncóthểgiànhchiếnthắngkhichơicờca-rôvàgiảiquyếtcácvấnđềvôvọngkhácnếubạnphábỏnguyêntắc.

Đithêmlượt

Khichơicờca-rô,nếuđượcđithêmlượtthìbạnsẽgiànhchiếnthắngthậtdễ

dàng.Bạncóthểthốtlên:“Cáigìvậy?”,“Bạnkhôngthểlàmđiềuđó!”.Tấtnhiên,chơinhưvậylàăngiannhưngnósẽmanglạihiệuquảvàgiúpgiảiquyếtvấnđề.Bạnđứngtrướclựachọnhoặcphábỏnguyêntắc,hoặcchịuthấtbại.

Cóthểbạnkhôngmuốnăngiankhichơicờca-rônhưngnếuđólàmộtvấnđềquantrọng,khókhănphảigiảiquyếtthìbạnnghĩthếnào?Bạnsẽphábỏnguyêntắcđểtạoragiảipháphaychịuthấtbại?Tấtnhiên,tôikhôngnóiđếncácvấnđềđạođứcmàlàcácnguyêntắctrongđầuralệnhchobạnphảigiảiquyếtvấnđềnhưthếnào.

Trênthựctế,khôngcónhiềungườicânnhắcviệcsửdụngthêmlượtđi(chơiăngian),nhưngnólạilàmộtgiảipháptiếtkiệmthờigian.Chẳnghạn,saumộttrậnđánhtrongcuộcNộichiếnMỹ,RobertE.LeenóivớicáccộngsựrằngôngtintướngGrantsẽchuyểnquântớiSpotsylvaniavìđólàlựachọntốtnhấtcủaôngta.Leelênkếhoạchđiềuquânđiđườngtắttớiđịađiểmđó.Nhưvậy,độiquâncủaLeeđã“đithêmmộtlượt”vàtớiSpotsylvaniatrướcquâncủaGrant.

“Đi thêm lượt” cũng thườngđược sửdụng trongkinhdoanh.Khinhà sảnxuấtthuốcTylenolbiếtđốithủsảnxuấtthuốcgiảmđauDatrilchuẩnbịtiếnhànhmộtđợt siêugiảmgiá,ngay lập tứchọ tiếnhành“đi thêm lượt.”HọgiảmgiásảnphẩmcủamìnhxuốngbằnggiámàDatrildựđịnhquảngcáokhiến thôngtingiảmgiácủaDatril trở thànhmộtquảbóngbịxìhơi.Nhờthế,Tylenolvẫntiếptụcgiữvữngthịphầncủamình.

Sửdụngtàisảncủangườikhác

Cónhiềucáchgiànhchiếnthắngkhichơicờca-rôcũngnhưgiảiquyếtcác

vấnđềbấtkhảthi.KhôngkhóđểcóđượcbakýhiệutrênmộthàngnếubạndùngmộtkýhiệuXvớihaikýhiệuO.Tạisaobạnphảitựgiớihạnmìnhvàonhữngýtưởngcủariêngbạn?

KhixâydựngkếhoạchcơsởchomộtcuộctấncôngcủaNhậtBảnvàoTrânChâuCảng,ĐôđốcHarryYarnellthuộcHảiquânHoaKỳđãxácđịnhcáchướngtấncôngtốtnhấtcũngnhưcácchiếnlượckhảthi.Thậmchí,ôngcònmô tả cách tấn công với hai tàu sân bay (hàng khôngmẫu hạm)Mỹnăm1932.HảiquânHoànggiaNhậtBảnnhậnragiátrịcủaýtưởngnàyvàbiếnkếhoạchcủachínhvịđôđốcMỹthànhcuộckhôngkíchchốnglạiHảiquânMỹthànhcông.HọkhôngbậntâmkhidùngkếhoạchtácchiếncủangườiMỹ.Nếunóđượcviệc,hãysửdụngnóvàkhôngcầnquantâmđếnnguồngốccủanó.Vậybạnsẽsửdụngýtưởngcủaaiđểgiảiquyếtvấnđề?

Địnhnghĩachiếnthắngmộtcáchlinhhoạt

Bạncóthểgiànhchiếnthắngkhichơicờca-rôhoặctìmralờigiảichocácvấnđềhócbúanếubạnđịnhnghĩachiếnthắngmộtcáchlinhhoạt.Chophépmìnhcómộtchỗlệchtronghàngvàbạnsẽluôngiànhchiếnthắng.Đôikhi,điều kiện chúng ta đặt ra cho việc giành chiến thắng quá chặt chẽ hoặckhôngphùhợp.KhiWinstonChurchilltrởthànhBộtrưởngBộNộivụởtuổi35,một sốbạnbècủaôngđã tựhỏi tại saohọkhôngmongđợiđượcgiữnhững vị trí quan trọng từ khi còn trẻ.Churchill chỉ cáu kỉnh: “Napoleongiành chiến thắng trận Austerlitz khi bằng tuổi tôi.” Churchill không thểgiành chiến thắng khi đấu tranh với tham vọng của bản thân vì ông địnhnghĩa về chiến thắng quá cao. Thay đổi định nghĩa về thành công có thểmanglạilờigiảichomộtvấnđề.

Hợptác

Có lẽ nguyên tắc đối thủ phải thua chính là trở ngại lớn nhất cho cả haingườichơitrongviệcgiànhchiếnthắng.Hãyhợptácvớiđốithủcủabạnsaochocảhaiđềugiànhchiếnthắng.Mộtlần,tôichứngkiếncảnhmộttòanhàbịcháyrụi.Ngườichủtòanhàcảmthấyhàilòngvàsởcảnhsátphòngcháychữa cháy cũngvậy.Người chủ cầnphábỏ tòanhà trongkhi sở cảnh sátphòngcháychữacháycầnmộtnơiđểluyệntậpkỹnăngcứuhỏa.Nhucầucủacảhaibênđềuđượcđápứngmộtcáchhoànhảo.

Tấtcảnhữnggiảipháptrênđềuphábỏcácquytắccủacờca-rô,cũngnhưEinsteinđãphábỏcácquytắcvậtlý.Nếuchỉnỗlựckhôngthôithìbạnsẽkhôngthểgiànhchiếnthắngtrongcờca-rôhaytìmralờigiảichocácvấnđềhócbúa.Bạnphảiphábỏcácnguyêntắc.

TƯDUYTHEOCÁCHCỦAEINSTEIN:PHÁBỎCÁCNGUYÊNTẮC

“Conngườicốgắngtựtạoramộtbứctranhthếgiớiđơngiảnvàthôngminhtheocáchphùhợpvớimình;sauđó,họsẽcốgắngđổivũtrụcủahọlấyvôsốcáctrảinghiệm.Nhưvậytứclàhọđãvượtquanó.”

-ALBERTEINSTEIN-

TưduytheocáchcủaEinsteinmanglạihiệuquảvìtrởngạilớnnhấtkhigiảiquyếtnhữngvấnđềhócbúachínhlànhữngđiềuởngaytrongđầuchúngta.Rấtkhóphábỏnguyên tắc!Điềunày lýgiải tại saocónhiềungười thôngminh nhưng có ít người được như Einstein. Bạn có thể phải phá bỏmộtnguyêntắcvốnđượctônsùngđểgiảiquyếtnhữngvấnđềhócbúacủamình.HenryFord kiếmđược bộn tiền nhờ sản xuất hàng loạt xe ô tô tiện dụngdòngT, nhưngông suýtmất trắng toàn bộ tài sản vì chính nguyên tắc xedòngTấy.Ngàycàngcónhiềuđốithủcạnhtranhchàobánxevớinhiềuchitiếtbổsungvànhiềulựachọnhơnchotầnglớptrunglưu.Henryđánhmấtthị phần khi vẫn sản xuất loại xe đen dòng T vì ông không dám phá bỏnguyêntắccủachínhmình.

Nguyên tắcbạncầnphábỏcó thểvượtqua tri thức thông thường.Bạnvàcácđồngnghiệpcóthểbiếtchắcbạnđangmắcmộtlỗilầmngớngẩn,nhưngvượtquatrithứcthôngthườngdườngnhưlàcáchduynhấtđểgiảiquyếtvấnđề. Einstein thừa nhận lỗi lầm lớn nhất của ông là đã chỉnh sửa một sốphương trình nhằm biến những tri thức về vũ trụ thành tương hợp với trithứcthôngthườngcủaông.Nhữngphéptínhmáchbảoôngrằngvũtrụhoặcgiãnnở,hoặcđànhồi.Nhưngôngcảmthấyvũtrụphảiởtrạngthái tĩnh–mộtcáiliếcnhìnlênbầutrờiđêmsẽkhẳngđịnhchânlýđó.Mãivềsau,khi

cácnhàthiênvănhọcquansátđượcsựgiãnnỡcủavũtrụ,ôngmớicảichínhđiềunày.

Bạn có thể giải quyết những vấn đề bất khả thi nhưEinstein đã làm. Tấtnhiên việc này không dễ nhưng bạn sẽ thấy vui khi làm theo cách củaEinstein.Phábỏcácnguyêntắcsẽmanglạisựphấnchấn.Nếubạncóthểhọccáchphábỏcácnguyêntắcđangcảntrởbạnthìvũtrụđãởtrongtầmtaybạn.

2.TưduynhưEinstein“Chẳngcóbiểuhiệncủasựđiênrồnàorõrànghơnviệclàmđilàmlạimộtviệcvàmongđợikếtquảsẽkhácđi.”

-ALBERTEINSTEIN-

BẠNCÓTHỂTƯDUYNHƯEINSTEIN

Bạncó thể tưduymộtcáchđầyhình tượng,phábỏmọi tiền lệgiốngnhưEinstein.Ai cũng có quyền phá bỏ nguyên tắc.Chúng ta thuộc chủng tộcnhữngnhàsángtạo.Conngườichậmchạp,mềmyếuthườngbịcoilànhữngsinh vật ít có khả năng tồn tại nhất trongmôi trường khắc nghiệt của thếgiới.Nhưngchúngtacóthểchiếnthắngcácsinhvậtdữtợnkhácvìchúngtacó thểphábỏnguyên tắchay thayđổichiến lượcngay lập tứcchứkhôngphảiđợiđếnthếhệsau.

Trẻ em ban đầu là những nhà sáng tạo siêu đẳng. Do không có bất kỳchướngngạinàongăntrởnêncácemcóthểđưaracácgiảiphápxuấtsắc.Càngtrưởngthànhchúngtacàngcảmphụcnhữngcáchtưduytáobạo.Cáchmạngthậtđángngưỡngmộ.Ngườikhởixướngcácxuthếđượcthầntượnghóa.Thậtxấuhổnếucómộtxuthếbịcoilàkhôngđộcđáo,chánngắthaymáymóc.Chúngtatrântrọngcáccơhộiphábỏnguyêntắc.

Nhưngnếuthayđổi,sángtạovàđổimớilànhữngđặctrưngrõnétcủaconngườithìtạisaochúngtavẫnphạmphảinhữnglỗitưduytheolốimònnhưvậy?Điềugìđãxảyravớinănglựcthiênbẩmcủachúngtavềphábỏcácnguyêntắc?

Đượcđàotạođểtuânthủcácnguyêntắc

“Chỉcómộtđiềuduynhấtgâytrởngạichoviệchọccủatôilànềngiáodụctôitiếpnhận.”

-ALBERTEINSTEIN-

Sởdĩkhảnăngphábỏnguyêntắccủachúngtatànlụiđilàvìchúngtađượcđàotạođểtuânthủcácnguyêntắc.Giáodục,hòanhậpxãhộivàtiêuchuẩnhóa“vàohùa”vớinhauđểgiữnhữngquytắchànhxửtheo lốimònthànhthônglệ.

Einsteinchưabaogiờlàmộtngườidễphụctùng.ChúngtathườngnhớđếnhìnhảnhcủaEinstein–vịgiáosưgiàđiềmđạm,nhưngEinstein–ngườitìmraThuyếtTươngđối–lại làngườicóvấnđềvềtháiđộ.Hiếmkhiôngtớilớphọc,màthườngthíchvùiđầutrongphòngthínghiệm.CáchhọctậpđộclậpđókhiếnEinsteinphảitrảgiá.Cácgiáosưcủaôngrútlạithưgiớithiệuvốn sẽ đảm bảo cho ôngmột vị trí trong trường đại học.NhưngEinsteinkhôngmùquángtrongviệctiếpthunhữngkiếnthứcđươngthời.Đóchínhlàmộtlợithếrấtlớn.

Saukhi ra trường, chúng ta tiếp tụchọc cách làm theo cácquy trình, ngảtheosốđôngvàtôntrọngquyềnlực.Thậmchí,ngaycảcáctổchứccầnphảicáchtâncũnghạnchếnhữngnếpsuynghĩmới.Nếutrongmộtcuộchọpcóaiđóđưaramộtýtưởng“điênrồ”thìsẽchẳngcóainghĩ:“Chà,cáchsuynghĩđộcđáonàycó thểdẫn tớimộtgiảiphápmới lạ”.Thayvàođó,mọingườicòntrợnmắttứcgiậnrồiquaytrởlạicuộcthảoluận.Chúngtađượcdạycáchhọccácquytắc,tuânthủvàtônthờcácquytắcđó.

Einsteinđưarađượcnhữngtưduytốtnhấtkhiônghoàntoàntáchbiệtvớicộngđồngkhoahọc.Khilàmviệctạiphòngsángchế,ôngkhôngbịaicanthiệpvàonhữngnghiêncứuvậtlý.Khôngcómộtủybanchứcvụnàodọadẫmông.Vàcũngchẳngcóvịtrưởngkhoahaycụctrưởngnàongựtrịtrêncácý tưởng“ngôngcuồng” củaông.Ôngkhông thamdựcáchộinghịđểxemmọingườiđangsuynghĩthếnào.Einsteinđượctựdosángtạocácgiảipháptuyệtvời.Vàôngđãlàmđược.

Tiềnlệảnhhưởngrấtlớnđếnnếpsuynghĩcủachúngta.Chẳnghạn,đoàntàutiên tiến,hiệnđạinhấtnhưngvẫnchạytrênđườngraycókhoảngcáchtiêuchuẩncũ.ĐườngraydocáckỹsưngườiAnhthiếtkếđểsửdụngởAnhlại trở thành tiêuchuẩnởMỹ.Banđầu,cáckỹsưngườiAnh thiếtkế loạiđườngraytiêuchuẩnnàytheokíchthướcquyđịnhđốivớitrụcbánhxecủathiếtbịchếtạotoaxelúcđó.NhưvậymớivừavớicácconđườngởAnh.ChuyệnđườngrayxelửacủaAnhbắtđầugiốngnhưcâuchuyệnvềnhữngconđườngLaMã.Thoạtđầu,nhữngchiếcchiếnxacủaLaMãtạothànhcácconđườngởLaMã.Trụccủanhữngchiếcchiếnxanàyđượcthiếtkếđểvừachỗchohaiconngựakéo.

MộthệthốngvậntảihiệnđạinhưngđãkhôngthểthoátkhỏivòngkiềmtỏacủakíchthướcchuẩnmựcchohaiconngựathờiLaMã.Tươngtựnhưvậy,tưduycủabạnbịđịnhhìnhbởinhữngnếptưduycũkỹđãtồntạiquanhiềuthếhệ.Chúngtatiếptụcduytrìcáccáchtưduytheolốimònhàngthiênniênkỷmàkhônghềnhậnracơsởtồntạicủanguyêntắcđãbiếnmất.Tồitệhơn,

chúngtacòntrởthànhcácchuyêngiavềnhữngnguyêntắcđó.

Chúngtatrởthànhcácchuyêngia

“Để trừng phạt tôi về thái độ khinhmiệt quyền lực, số phận biến tôi trởthànhmộtthứquyềnlực.”

-ALBERTEINSTEIN-

Khôngngạcnhiênkhinhận thấyrằngEinstein–ngườiphábỏcácnguyêntắcvĩđạicũngchínhlàmộtEinsteinnonnớt,chưacókinhnghiệm.NhữngngườichưacókinhnghiệmnuôidưỡngcácđộtphácóthểđoạtgiảiNobel.Họnhậngiảithưởngvàđượcthừanhậnkhiđãtrởthànhcácchuyêngianổitiếng.Tuynhiên,họđãphảiấpủýtưởngtừkhicònnonnớt,mớivàonghề.

Ngườichưacókinhnghiệmlànhữngngườiphávỡnguyêntắctốtnhất.Thậtdễphábỏmộtnguyên tắcvừađượchọc.Ngườichưacókinhnghiệmbiếtcáckháiniệm,nhưngvẫncó thểbỏquachúng.Điềunàycũnggiốngviệchọc các phong tục tập quán củamột nền văn hóa khác.Một người nướcngoàicóthểhọcvàlàmtheomộttụclệnàođó,nhưnganh/chịtavẫncóthểviphạmtục lệmàkhông thấybănkhoăngìvìnguyên tắcvẫnchưabắt rễtrongđầuóchọ.Trái lại,mộtngườibảnđịa thậmchíkhôngdámnghĩ tớiviệcviphạmphongtụcvìnếptưduyđãtrởthànhthâmcăncốđế.

Tấtcảchúngtađềusẽpháttriểnkiếnthứcchuyênsâuvềmộtlĩnhvựcnàođó.Trongquátrìnhnày,nhữngngườichưacókinhnghiệmmấtdầntàinăngphábỏcácnguyêntắc.Cácýtưởngtrởthànhnhữngnguyêntắcbấtkhảxâmphạm.Chúngtasẽkhôngthểphávỡcácnguyêntắcấycũngnhưchúngtakhôngthểkhôngtuântheolựchấpdẫnđược.

AICŨNGCÓTHỂTƯDUYNHƯEINSTEIN

“Toànbộthếgiớikhoahọcchẳnglàgìkhácngoàisựtinhlọccủanhữngtưduythườngngày.”

-ALBERTEINSTEIN-

Ai cũng có thể tư duy như Einstein, bất chấp tuổi tác hay nền giáo dục.Thậmchí,cácchuyêngiacó thể trở thànhnhữngnhàcảicáchdanh tiếng.KinhnghiệmgiảngdạytrẻcâmđiếcgiúpAlexanderGrahamBellhiểubiếtthấuđáovềgiọngnóikhiôngbắtđầunghiêncứuchếtạođiệnthoại.Ngoàira,ôngcòncómộtlợithếkhác:ôngbiếtrấtítvềthiếtbịđiện.Trongkhimọi

ngườitậptrungcảitiếnmáyđiệnbáothìBellmôphỏngdâythanh.Saunày,khiđiện thoạikhiếnông trởnêngiàucó,ôngchuyểnsangnhững lĩnhvựcmới mà ông lại có thể một lần nữa phá bỏ các nguyên tắc. Ông chế tạonhữngchiếcdiềukhổnglồcóthểđưamộtngườibaylên,chếtạocácthủyphicơvàcảitiếnmáynghenhạc.Ôngkhôngbaogiờđểkiếnthứchaytuổitácngăncảnmìnhtiếptụcphátminh.

Thiếuchínchắn,khôngđượcgiáodụchaychưacókinhnghiệmđềukhôngphải là vấn đề lớn.Những người non kinh nghiệm liên tiếp gặt hái thànhcôngtrongkhicónhữngngườikinhnghiệmđầymìnhlại thấtbại.Họlàmđượcđiềuđóvìhọcómộtlợithếlớn:họchưabịảnhhưởngbởinếptưduytheolốimòn.

Tưduy theocáchcủaEinsteinkhôngphải làmộtquá trìnhphức tạp.Tuynhiên,quátrìnhnàycũngkhôngdễdàng.Nógiốngnhưviệcbạnviếtbằngtaykhôngthuậnvậy.Bạnsẽcảmthấylàlạkhidùngtaytráiđểviếttênbạntrongkhibạnthuậntayphảivàngượclại.Bạnmuốnquaytrởlạicáchthôngthường–cáchthoảimáihơn–càngnhanhcàngtốt.TưduytheocáchcủaEinsteincũnggiốngnhưvậy.Bạnphảicoiviệccácýtưởngsẽbịlýtríthôngthườngcườinhạo làđiều lốbịch.Bạnsẽphábỏđượccácnguyên tắcvốnđượctônsùngbấylâunay,đảphácáctiềnlệđượccoilàbấtkhảxâmphạmvàtưduytheonhữngcáchkhác.Thậtmaymắnnếubạncótâmtrạngtốtthìđiều này sẽmang lại nhiều niềmvui.Cách tư duy “thuận cả hai tay” củaEinsteinđãlàmthayđổithếgiớinày.TưduytheokiểuEinstencóthểlàmthayđổicuộcđờibạn.

Tưduy theocáchcủaEinstein làmột tậphợpcácphươngphápmôphỏngcáchtiếpcậnvàgiảiquyếtvấnđềcủaEinstein.Lốitưduynàyhỗtrợviệcxácđịnhđúngvấnđề,phábỏcáchìnhmẫu,cácnguyêntắc,nuôidưỡngcácýtưởngsơkhaivàthóiquenkhácthuộcbảntínhcủaEinstein.

TƯDUYTHEOCÁCHEINSTEIN

“Đôikhi,ngườitaphảitrảgiárấtđắtchonhữngthứmàhọchẳngdùngđượcvàoviệcgì.”

-ALBERTEINSTEIN-

TừnhậnxéttrêncủaEinstein,tabiếtôngcoitrọngđiềugìkhigiảiquyếtvấnđề.CácphươngphápphábỏnguyêntắcmàEinsteinsửdụngtheobảnnăngcũnglàcácphươngphápmàmọingườiđềucóthểthựchiện.Bằngcáchlàm

theonhữngphươngpháp củaông, nhữngngười thôngminhnổi trội trongchúng tađềucó thể tưduynhưEinstein.Quá trìnhnàygồmbốnbướccơbản:

Xácđịnhđúngvấnđề

NgaycảEinsteincũngkhôngthểtìmragiảiphápnàonếuôngxácđịnhsaivấnđề.Bạnphảicómộtvấnđềphùhợp,chophépbạnđưaracácgiảiphápkhôngtưởngkhácxavớimongđợibanđầucủabạn.Nhữngvấnđềkhôngphùhợpẩnchứanhiềuhạnchếnênchỉcóthểgiảiquyếtchúngbằngnhữngnhiệmvụbấtkhảthi.Mộtvấnđềkhôngphùhợpcóthểlà:“Tôimuốnbaybằngcáchvẫytaynhưvỗcánh.”Mộtvấnđềphùhợpsẽchophépbạnđưaranhiềuýtưởngbaybổngđồngthờimởrộngcáclựachọn.Đểxácđịnhđúngvấn đề, cần đầu tư suy nghĩ, nhất là khi các giải pháp dường như quá rõràng.

Phábỏcáchìnhmẫu

KhiEinsteinsẵnsàngxemxét,cânnhắcbấtcứđiềugì,kểcảnhữngýtưởngngộnghĩnhnhấtthìônglạigặtháiđượcnhiềuthànhcôngnhất.Phábỏhìnhmẫugiúpbạnthoátkhỏilốimòntrongtưduyvànghĩtớicácýtưởngmớilạmàtínhthựcdụngthườngkhiếnbạnkhôngbậntâmđếnchúng.

Phábỏcácnguyêntắc

Phávỡnguyêntắclàcáchtìmkiếmgiảiphápthậntrọngvàtậptrung.Nếubạnkhông thể tìm ragiảipháp trongsốnhững lựachọncó thểchấpnhậnđược,bạnnêncânnhắcnhữnglựachọnbấtkhảthi.Bạnphảiphábỏmộtsốnguyêntắc.

Tìmkiếmgiảipháp

EinsteinphảimấthàngnămtrờimiệtmàiđểcóthểpháttriểnThuyếtTươngđốithànhhọcthuyếthữudụng.Nhữnggiảiphápvĩđạihiếmkhimanghìnhvóctolớnkhimớiđượcthainghén.Sovớicácýtưởngđãcóthìnhữngđộtphálớnnhấtdườngnhưcũngtrởnênnhỏbé.Bạnphảingừngxétđoán,tìmkiếmsựgiúpđỡ.Thậmchí,bạncònphạmphảisailầmtrongquátrìnhpháttriểnmộtýtưởngthànhgiảipháplớn.

Einsteinsửdụngnhữngphươngphápnàymộtcáchtựnhiênđểthayđổithếgiới.Ông cómột vấn đề phù hợp hơn.Ông đùa giỡn với những ý tưởngngôngcuồng.Ôngphábỏmộtnguyêntắccụthểrồipháttriểnýtưởngkhởi

phát thànhmột giải pháp lớn lao. Bạn cũng có thể giải quyết vấn đề củamìnhtheocáchđó.

CÁCCÔNGTHỨCTƯDUYCỦAEINSTEIN

“Điềukhóhiểunhấttrênthếgiớinàylàthuếthunhậpcánhân.”

-ALBERTEINSTEIN-

Lẽđươngnhiên,EinsteinkhôngcầntrợgiúpđểtưduynhưEinstein.Nhưngvới chúng ta, tư duy nhưEinstein lại không phải là điều tự nhiênmà có.Chúngtacầntrợgiúp.ChúngtasẽdùngcáccôngthứcvàdạngthứcđểmôphỏnglốitưduycủaEinstein.Điềunàycóvẻnhưphảntrựcgiác.Côngthứclàquytắc.Tạisaolạibóhẹptưduyvàomộtcôngthứckhibạnđangcốphábỏcácnguyêntắc?

LốitưduycủaEinsteinlàdùngcáccôngthứcđểchỉnhhướngdòngtưduy.Nếubạnmuốnchỉnhdòngchảymộtconsông,bạnsẽkhôngthểđểtựnhiênlàmđiềuđó.Phảicócáigìđótácđộng.Điềuchỉnhtưduycũngcầncócấutrúc.Bạnphảisửdụngcáccông thứccho tớikhibạn thoáthẳnđượckhỏinhữngnếpsuynghĩtheolốimòn.Thậmchí,nhiềukhảnăngEinsteincũngđã phải nhờ đến một công thức để thoát khỏi nếp suy nghĩ “không chắcchắn”−vốnlàtrởngạichosứcsángtạocủaông.

Những công thức cho tư duy sáng tạo được xâydựng theomột chuỗi cácdạngthức.Hoànthànhnhữngdạngthứcnàysẽgiúpbạnvượtquacácbàitậpnhằmgiảiphóngtưduykhỏinhữngnếpsuynghĩtheolốimòn.BạncóthểthấybảnsaocủanhữngdạngthứcnàytrongPhụlụcA.Bạncũngcóthểdễdàngvẽchúngtrongmộtquyểnvở.

Hãydùngcácdạngthứcđểsángtạonhữnggiảiphápmàthôngthường,bạnchẳngbaogiờcânnhắc tới.TrongvídụởHình2.1,cácdạng thứccó thểkhiến bạn dánmột thông cáo chính thức nghiêm cấm việc ăn uống trongcôngsở,đồngthờihứathưởng20đô-lachođồngnghiệpnàobắtgặpbạnăndùchỉmộtchiếcbánhrán.Hoặcbạncũngcóthểrathôngbáogiấutênrằngởcôngsởsẽcóbánhránvàmọingườitrongtòanhànênđếnănmỗingườihaicái.

Nếubạnvẫnmắckẹttrongnếptưduycũthìhãydùngcácdạngthứcđểgiúp

bạnthoátrakhỏiđiềuđó.Khibạnbuộcđầuócmìnhphảithườngxuyênsuynghĩ,tìmtòicáchphábỏcácnguyêntắc,bạncóthểítphảidựavàocácdạngthứchơn.Hãydùngchúngkhitheodõicácýtưởnghaycầntạocácđộtphávượtquanhữngchướngngạivật.Nhưngnếubạncảmthấyvuivẻvàcácýtưởngđangtuôntrào,hãydùngmộttờgiấytrắnghoặcmáyghiâmđểghilạinhữngýtưởngcủabạn.

Tôi sẽ chobạn thấy trình tự các bước của quá trình tư duy theo cách củaEinstein.Tuynhiên,bạnkhôngphảigiảiquyếtvấnđềcủamình theocáchnày.Xácđịnhmộtvấnđềcóthểtrựctiếpdẫnbạnđếnmộtýtưởngmàbạncókhảnăngphát triển thànhgiảipháp;hoặckhámphá ramộtnguyên tắccầnphábỏcũngcóthểdẫntớinhữngđộngtháiphábỏhìnhmẫusángtạohơn. Hãy tư duy theo cách của Einstein và coi đó là cách để phá bỏ cácnguyêntắchiệntại,chứđừngtạothêmnhữngnguyêntắcmới.

NHỮNGVẤNĐỀPHÙHỢPNHẤTVỚITƯDUYKIỂUEINSTEIN

“KhigiảipháplàđiềuđơngiảnthìđóchínhlàcâutrảlờicủaChúa.”

-ALBERTEINSTEIN-

Trongcácchươngsau,chúngtasẽbắtđầutưduytheocáchcủaEinsteinđểgiảiquyếtcácvấnđềhócbúa.Phávỡnguyêntắccóthểlàmộtphươngpháplàmnảysinhngayýtưởngnhưngtrướchết,chúngtasẽxemxétviệctạoracácgiảiphápquantrọng.Khicómộtvấnđềhócbúaphảigiảiquyết,tưduykiểuEinsteinsẽtỏrahữudụngnhấtnếunhữnggiảipháphiệnthờikhôngcóhiệu quả. Bạn phải phá bỏ các nguyên tắc vì bạn không có lựa chọn nàokhác.Nhữngvấnđềnhưvậycũngtạorađộnglựctolớnvìphầnthưởngsẽlớnhơnhoặchậuquả tươngứngsẽ thảmkhốchơn.Bằngviệcphábỏcácnguyêntắc,trongvòngmộtnăm,Einsteinđãgiảiquyếtđượchaivấnđềhócbúanhấttrongvậtlýhọc.Hãyxemliệuphábỏcácnguyêntắcsẽgiúpbạngiảiquyếtcácvấnđềhócbúanhưthếnào.

NhữnggiảipháplớnđòihỏiviệcápdụngsâurộnglốitưduykiểuEinstein.Bạncóthểphảilặplạiquátrìnhnàyvàilần.Sẽnảysinhnhữngngõcụtvànhữngđịnhnghĩamới.Sailầmlàcầnthiết.Bạnsẽkhócóthểđạtđượctiếnbộnếuchưamắcphảisailầmnào.

Saukhibạnhiểurõhơnvềphávỡnguyêntắctronggiảiquyếtvấnđề,chúngtasẽsửdụngquátrìnhnàyđểgiảiquyếtcácvấnđềnhỏ.KhôngnhấtthiếtphảisửdụngcáchtưduynhưEinsteinđểgiảiquyếtmọivấnđề,màchủyếu

nêntậptrungvàonhữngvấnđềcóthểmanglạilợiích.Takhôngnênngạinếuphábỏcácnguyêntắcvềnhữngnhucầuđờithường.Lúcnàocũngcómột cách tốt hơn để thực hiện một công việc nào đó, nhưng chừng nàonhữnggiảipháphiệnthờicònpháthuytácdụngthìchừngđó,tavẫnchưabịsứcépphảitìmcáchthayđổihaycảitiến.Phábỏnguyêntắcgiúptríóctavậnđộng,đólàlýdotuyệtvờichoviệcsửdụngcáchtưduymớinàyđểgiảiquyếtcácvấnđềthườngngày.

Những phương pháp này hết sức đa dạng với nhiều biến thể. Thậm chí,Einsteincũngcóthểnhờđómàhoànthiệnhơn.Hãytạorachomìnhmộtsốphươngphápđó.Tạochomìnhthóiquenxemxét,cânnhắcmộtýtưởngtốthơnvìthếgiớiluôncầnrấtnhiềugiảipháptốt.

3.Xácđịnhđúngvấnđề“Không thể giải quyết những vấn đề quan trọng chúng ta đang đốimặt ởcùngmộttầmtưduynhưkhichúngtatạorachúng.”

-ALBERTEINSTEIN-

Khi Einstein bắt tay vào nghiên cứuThuyết Tương đối và giải pháp cuốicùngtrởthànhphươngtrìnhE=mc2,ôngcómộtđiềukiệnvôcùngthuậnlợi:vấnđềphùhợp.RấtnhiềungườicùngthờivớiEinsteincũngđãnghiềnngẫmvềhiện tượngđó,nhưnghọ lạicốgắnggiảiquyếtmộtvấnđềhoàntoànkhác.Vấnđềcủahọtrởthànhđạiloạinhư:

“Tạisaotựnhiêncóthểvậnđộngtheocáchđókhitabiếtnókhôngthể?”

Họkhôngthànhcông.Thínghiệm,tiềncủa,côngsứcđổvàođềuchẳngdẫnđếnđâu.Họthấtbạivìhọđangkiếmtìmmộtcâutrảlờivốnkhônghềtồntại.Trongkhiđó,Einsteinthànhcôngvìôngnghiêncứumộtvấnđềcókhảnăngmanglạimộtgiảipháp.Ôngtựhỏi:

“Tự nhiên sẽ như thế nào nếu nó vận động theo cách chúng ta quan sátthấy?”

Vấnđềnàycócâutrảlời.Einsteintìmracâutrảlờiđó,vàchínhnóđãthayđổithếgiới.BướcđầutiêntrongquátrìnhtưduytheocáchcủaEinsteinlàxácđịnhmộtvấnđềmàbạncóthểtìmkiếmmộtgiảiphápchonó.

CÂUTRẢLỜICẦNCÂUHỎI

“Trongcáclĩnhvựcquansát,cơhộichỉđếnvớinhữngaicósựchuẩnbị.”

-PASTEUR-

Câutrảlờikhôngcònlàcâutrảlờinữanếukhôngcócâuhỏi.Chúngtađặtcâuhỏivàtìmragiảiphápvìchúngtacócâuhỏiphùhợp.HãyxemHình3.1.

Cóvẻnhưchẳngcógì chunggiữa cácmụcởdanh sách thứnhất.Nhưngthựctế,cáccâutrảlờilạicóquanhệvớinhau–chỉcóđiềubạnchưabiếtcáccâuhỏimàthôi.

Tấtcảcáccâutrảlờiđềuđụngchạmđếnnhữngkhíacạnhchínhtrịcủaviệckhaithácmỏ.Tuyvậy,thậtkhópháthiệnđiềunàynếukhôngbiếtcáccâuhỏi.Bạnkhông thể tìm racáccâu trả lờinếunhưkhôngcócâuhỏiđúng.Cũngnhưvậy,nếukhôngcómộtvấnđềphùhợpthìthậtkhóxácđịnhgiảipháp,dùlàhiểnnhiên,chovấnđềđó.

Giảiquyếtmộtvấnđềcũnggiốngnhưkiếmtìmcáccổvậtquýgiá.Bạnsẽchỉtoànthấynhữngthứbỏđi,trừphibạnbiếtmìnhđangtìmcáigì.Nhữngýtưởngmớimẻvàlớnlaothườngcósựkhácbiệtrấtlớnsovớinếptưduythườngngàycủachúngta.Mặtkhác,takhónhậnrachúngvìchúngkhônggiốngcácgiảipháp.Khibiếtmìnhđangtìmcáigì,khảnăngtìmrađượcmộtgiảipháptốttănglênrấtnhiều.

ThiêntàicổđạiArchimedestắmkhôngbiếtbaonhiêulầntrongđời.Mỗilầnôngbướcvàobồntắm,nướccũngđềudânglênnhưvậy.Nhưngchỉkhiôngđangphải tìmcáchđo thể tíchchiếcvươngmiệncủanhàvua thìôngmớinhậnralượngnướcdânglênchínhlàgiảipháptuyệtvờiđểđothểtích.Quá

vuisướng,ôngcứthếtrầntruồngchạyrađường.Đểtìmramộtđộtpháđầyhứngthú,bạncầnphảicócáinhìnrõràngvềgiảiphápbạnđangtìmkiếm.Sauđó,bạncũngcầnnhậnracâutrảlờicủamìnhkhiđãtìmthấynó.

VIẾTRAVẤNĐỀ

“NhữngngườimùchữcủathếkỷXXIsẽkhôngphảilànhữngngườikhôngbiếtđọc,biếtviếtmàlànhữngngườikhôngthểhọctập,ngừnghọctậpvàphảihọctậplại.”

-ALVINTOFFLER-

TÁCGIẢCUỐNSÁCHFUTURESHOCK(CÚSỐCTƯƠNGLAI)

Nhữngvấnđềlớncónhiềuđặcđiểmnổibậtnhưngchúngđềukhởinguồntừmộthồsơcốđịnh.Bạnphảidiễnđạtvấnđềragiấy.Cáccáchtưduylậphồsơcũngcónhiềuđiềuthúvị.Hãyviếtlờixácđịnhvấnđềrađểtìmlờigiảichonó,trừphibạngặpphảitìnhhuốngquákhó.

Việcxácđịnhvấnđềkhiếntríócbạntậptrunghơn.Cũnggiốngnhưtialaserhộitụcóthểcắtkimloại,nếutậptrungtríóc,bạncóthểgiảiquyếtnhữngvấnđềhócbúanhất.

Bạnsẽkhócưỡnglạisuynghĩmìnhkhôngcầnlàmbàitậpnày.Bạncóthểnghĩ:Tabiếtvấnđềnày,takhôngcầnviếtnóra.Nếuđúngnhưvậythìbạnđừngnghĩvềnónữamàhãyđọctiếp.Bạnphảiviếtcácvấnđềramớimongtìmđượcnhữnggiảipháptuyệtvời.

Hãybắtđầuvớimộtlờixácđịnhvấnđềngắngọn,côđọng.Rútgọnlạisaochochỉcònvàidanhtừvàđộngtừchủchốt, liênquantớivấnđề.Nênsửdụngkhoảng25từtrởxuống.Ngaycảnhữngvấnđềhócbúanhấtcũngchỉnêndiễntảbằng25từ.Nếumôtảdàidòng,bạncóthểvôtìnhđưathêmvàovấnđềmộtsốnguyêntắcngăncảnviệctìmragiảipháp.Saukhimôtảvấnđề, bạn hãy ghi lại một cách ngắn gọn lý do tại sao phải giải quyết nó.Nhữngvấnđềcónhucầucấpbáchsẽđượcgiảiquyết.Vấnđềsẽkhôngcònlàvấnđềnữanếubạnkhôngcầnphảigiảiquyếtnó.

Cuối cùng, ghi lại bước cần thực hiện tiếp theo cho mỗi vấn đề. Nhiềutrườnghợp,chúng takhônggiảigiảiquyếtđượcvấnđề làdochưanỗ lựcchứkhôngphảithiếugiảipháp.Vấnđềsẽđượcgiảiquyếtnếuchúngtanỗlực.Ngaycảnhữngnỗ lựcchệchhướngcũngkhôngphải là lãngphí.Lỗilầm,saisótvànhữngbướcđisailầmđềucóvaitròthiếtyếutrongquátrìnhtìmkiếmgiảipháp.Nếubạnkhôngthựchiệnbướctiếptheothìđiềubạncầnlàđộnglựcchứkhôngphảilàmộtgiảiphápsángtạo.

Khibạncónhiềuvấnđềcầngiảiquyết,hãylậphồsơchochúngngaycảkhibạnkhông thể tập trungvào tấtcả.Chỉcần thườngxuyên rà soát lạidanhsáchcácvấnđềcũngđủđểbạncócảmhứngđưaracácýtưởngthúvị.Hầuhếtcácvấnđềđềuchưađượcchúýđúngmức.Chúngtachưalưutâmtớinhữngvấnđềhócbúađểcóthểnảysinhgiảipháp,nhưngtríócchúngtacóthểliêntụcsuynghĩvềcácvấnđềđódùchúngtađanglàmviệckhác.Tríócchỉchúýtớiviệcbạncầnmộtgiảipháp.Khibạntậptrungnghĩvềmộtvấnđề,hoặc thậmchíchỉ là trongchốc lát, tríócbạncũngđãđượcnhắcnhởrằngcầnphảilàmviệcđểtìmragiảipháp.Cácnơ-ronthầnkinhcủabạnsẽ

phảihoạtđộngchotớikhigiúpbạntìmracâutrảlời.ThầnđồngtoánhọcMariaAgnesi thường thứcdậyvớicâu trả lờichomộtvấnđềnàođó.Saukhiphácthảotỉmỉgiảiphápđó,bàlạiđingủtiếp.Sánghômsau,bàthườngngạcnhiênkhitỉnhdậyđãthấymộtgiảiphápcósẵnởcạnhgiường.Cũngtheo cách này,C.J.Walker đã trở thành triệu phú đầu tiên ởMỹ tựmình“mộttaygâydựngcơđồ.”Bànằmmơthấycôngthứcmọctócvàđiềuđóđãgiúpbàgâydựngsảnnghiệp.

Nếubạnchưa từng làmviệcnày,hãymởPhụ lụcA Biểu thứcTưduytheocáchcủaEinsteinvàmôtảmộtvàivấnđềbạncầngiảiquyếtcùngvớilýdotạisaobạnmuốncógiảiphápvàbướcđitiếptheo.Saukhihoànthànhdanhsách,bạnhãylựachọnmộtvấnđềvàgiảiquyếttrêncơsởtưduytheocách củaEinstein.Tốt nhất hãy chọnnhữngvấn đề hóc búa.Kiểu tư duytheolốimònthườngcảntrởviệctìmragiảiphápchonhữngvấnđềnhưvậy.Chúngtasẽtừngbướcviếtralờimôtảvấnđềcóthểgiảiquyếtđược.Tôisẽlấyvídụvềvấnđềxóađóigiảmnghèo.

TẠORAMỘTVẤNĐỀCÓKHẢNĂNGGIẢIQUYẾT

“Dườngnhưphươngtiệnhoànhảovàmụcđíchlộnxộnchínhlàđặctrưngcủathờiđạichúngta.”

-ALBERTEINSTEIN-

Chẳngcóvấnđềnàolàkhôngthểtìmralờigiải,dùmộtsốnhiệmvụdườngnhưbấtkhả thi.Nếubạnnghĩmìnhcầnphải làmđượcnhữngđiềukhôngthể,nhưchếtạomộtdâychuyềnsảnxuấtmớichỉsaumộtđêmhayxâydựngmộtxínghiệp trongmột tuần, thìbạnđangxácđịnhnhầmvấnđề.Nhữngvấnđềkhôngphùhợpkhiếntakhôngthểgiảiquyết.Ngượclại,cácvấnđềphùhợpchophéptanghĩranhữnggiảipháplớn.Bướctiếptheotrongquátrìnhtạoragiảipháplớnlàtìmravấnđềcókhảnănggiảiquyết.

Bạnnêncốgắngcơcấuvấnđềsaochocóthểtìmracàngnhiềucâutrảlờicàng tốt.Nhữngvấn đề phùhợpđặt ramụcđích đápứngnhữngnhu cầuthực tế.Nhữngvấnđềkhôngphùhợpmang tới cácgiải pháphiểnnhiên.Nếumộtgiảipháphiểnnhiênmangtínhphi thựctế thìbạnsẽbịmắckẹt.

Vấnđềphùhợpchophépcósựtraođổicònvấnđềkhôngphùhợpthườngcứngnhắc.

Cóthểbạnchẳngbaogiờbiết trước,khinàosẽ tìmragiảipháphoặc làmcáchnàođểtìmrađượcgiảiphápcuốicùng.Mộtvấnđềcókhảnănggiảiquyếtchophépbạntheođuổicácgiảipháptrênnhiềubìnhdiệnkhácnhau,đặcbiệttrêncảnhữnghướngbạnkhôngnghĩsẽmanglạihiệuquả.

Giảdụbạnđượcgiaogiảiquyếtmộtvấnđềnhưsau:

Bobcầnnhiềuhộphơnđểvậnchuyểntáođembánbằngđườngbiển.Anhtacónhữngmiếngcác-tônghìnhchữnhật,kíchcỡ1mx2m.Hộpcác-tônglớnnhấtBobcóthểlàmlàbaonhiêu?

Đâykhôngphảilàmộtvấnđềphùhợp.Cáchduynhấtgiảiquyếtvấnđềlàtính toán để làm những hộp các-tông lớn nhất. Dường như câu trả lời đãđược định sẵn. Nếu câu trả lời đó mang lại hiệu quả thì rất tốt. Nhưngthườngthìcáccâutrảlờiđịnhsẵnkhônggiảiquyếtđượcnhữngvấnđềhócbúanhưvậy.

Einsteinthíchđươngđầuvớimộtvấnđềbằngcáchquaytrởlạinhữngđiềucơbản.Ôngbỏquahầuhếtcácdữkiệnđãbiết,tựmìnhtìmkiếmcácquanniệm chủ chốt từ đầu.Nhờ đó, ông tránh được nhiều giả định không phùhợp,nhữngvấnđềthườngkhiếnnhiềuđồngnghiệpcủaônglúngtúng.Bạncũngcóthểsửdụngphươngphápnàyđểvấnđềcủabạncókhảnănggiảiquyết.

Xácđịnhnhữngvấnđềthậtsự

“Mộtngườiđànôngluônđưarahailýdochonhữnggìanhtalàm–mộtlýdotốtvàmộtlýdothậtsự.”

-J.P.MORGAN-

Tấtcảcácvấnđềđềutồntạitheocấpbậcnhucầu.Mỗivấnđềđềuchịuchiphốicủanhữngnhucầuởcấpđộcaohơn–nhữnglýdocủaviệctìmkiếmgiảipháp.Mọingườigiảiquyếtcácvấnđềđể trởnêngiàucó, tiếp tụcănuốngthoảimáihoặcđểchứngtỏkhảnăngcủamình.Nhưngtrongquátrìnhgiảiquyếtvấnđề, ta thườngkhôngchúý tớinhữngnhucầuởcấpđộcaohơnnày.

Bạnlựachọnvấnđềmụctiêucủamìnhvìbạntinđólàcáchđápứngmộtsố

nhucầuởcấpđộcaohơn.Mụctiêucủabạncóthểlàcâutrảlờinhưngcũngcóthểsẽcónhữngcáchkháctốthơn,trongđó,nhucầuởcấpđộcaochínhlàvấnđềthậtsựcủabạn.Mộtquytắcđãlỗithờichorằngchỉcómộtcáchduynhấtđápứngđượcnhucầuởcấpđộcaohơnsẽchiphốiviệcbạnmôtảvấnđề.Vìvậy,biếnnhucầuởcấpđộcaohơnthànhvấnđềmụctiêusẽgiúptăngkhảnăngtìmracácgiảipháp.

GiảđịnhvềchuyếnvậnchuyểntáobằngtàuthủyởtrênđưaralàBobnênsửdụngcácmiếngcác-tônghìnhchữnhậtđểlàmthànhcáchộpvớithểtíchtốiđa.Vận chuyển nhiều táo hơn để bán ra thị trường có thể chỉ làmột nấcthangnhỏtrongbậcthangvấnđềcủaBob.Đểtìmramộtgiảiphápthậtsự,tacầnbắtđầutừnhữngyếutốcơbản,đólàBob.

Nếu ta phỏngvấnBobvà nhận thấy anh ta thật sựmuốnhưởng thụ cuộcsốngthìcũngkhôngcógìngạcnhiên.Khitìmhiểusâuhơn,tathấyBobtinrằnganhtacóthểhưởngthụcuộcsốngnhiềuhơnnếuthíchcôngviệctrồngtrọthơn,hoặcnếuanhtakiếmđượcnhiềutiềnhơn.

NếuBobthậtsựquantâmđếnviệctốiđahóalợinhuậnthìlờimôtảvấnđềcủaanhtađạiloạinhưsau:Bobđãtrồngvàthuhoạchnhiềutáohơnsovớisốhộpanhấycóđểvậnchuyểnrathịtrường.Anhtacó500miếngcác-tôngvớikíchcỡ1mx2m.HãytốiđahóalợinhuậncủaBob.

Lờimôtảnàyđãđểngỏnhữngkhảnăngmới.Bobcóthểdùngnhữngmiếngcác-tông làmnhữnghộphìnhnónhayhình chóp.Mặcdùnhỏhơnnhưngnhữngbaobìmớinàytăngtínhhấpdẫnvàgiátrịcủanhữngtráitáolênrất

nhiều.Cónhiềugiảiphápkhôngliênquanđếnbaobì.Thayvìchỉchútâmđếnvấnđềvềhộpvậnchuyển,Bobđãcóđượcnhữngthôngtinquýbáuvềlượngcungtáoquálớn.Thayvìlãngphíthờigianđónggóinhữngquảtáovốnsẽkhôngbánđượcvớigiáhờidodưthừahànghóa,Bobnênbánnontáovìbánnonsẽmanglạinhiềulợinhuậnhơn.

Nhưngmộtvấnđềcốt lõikháclà làmcáchnàođểcảmthấythíchthúhơnvớicôngviệctrồngtrọt.CóthểBobcóthamvọngđưasảnphẩmtáocủaanhtacóchấtlượngtốtnhấtthếgiới.Cũngcóthểanhtathíchlàmrượutáohơn.Vấnđềhộpđựng táocủaBob tưởngnhưđơngiảnnhưngchophépmởranhiềugiảiphápđadạng.Bằngcáchquaytrởlạinhữngyếutốcơbảncủavấnđề,chúngtađãmởrộngkhảnăngkiếmtìmcácgiảiphápvàcũngkhiếnviệckiếmtìmđóthúvịhơn.

Trong bản mô tả vấn đề, bạn nên liệt kê những mục tiêu mong đợi chứkhôngphảicácphươngtiệnvìnếubạnnêuluôngiảiphápsẽkhiếnviệcphábỏcácnguyêntắcgặpkhókhăn.ĐểtưduytheocáchcủaEinstein,bạnphảiphábỏcácnguyêntắc.

Trướckhithửgiảiquyếtbấtkỳmụctiêunào,bạnhãykhảocứucácnhucầucầngiảiquyết.Bạnnênbắtđầubằngcáchxácđịnhcácnhucầuvàghivàohồsơ.Đểhiểucấpbậcvấnđềcủamình,tôithườngvẽmộtsơđồbiểudiễncác nhu cầu của một vấn đề. Tôi vẽ vấn đề mục tiêu ở giữa trang giấy.Nhữngnhucầunảy sinh sẽnằmởphía trên.Tôighicácvấnđề/giảiphápthaythếởvịtrí thíchhợptrênsơđồ.Tôinốicácvấnđềvớigiảiphápcủachúng bằng các đường thẳng, và bản thân các giải pháp đó cũng chính lànhữngvấnđề.

Cóthểbạnmuốnlàmngượclại:viếtravấnđềphụ.Nhưngtôikhuyênbạnđừngtậptrungvàochúngmàchỉnênxemliệucómộtvấnđềphứctạpnàođónằmởcấpđộthấptạigốcrễcủavấnđềlớnmàbạnđangphảixửlýhaykhông.Khibạntậptrungvàonhữngcấpđộcaotrongthangbậcvấnđềcủamình,bạnsẽdễtạoranhữnggiảiphápsángtạohơn.

Hãymôtảcấpbậcvấnđềcủabạnbằngbấtkỳcáchnàobạnmuốn,miễnlàphảicóhồsơlưuvềchúng.Xácđịnhcácnhucầuvàvấnđềdẫntớimụctiêucủabạn.Sauđó,xácđịnhxemcóphảimộtnhucầuởcấpđộcaohơnchínhlàvấnđềthựctếbạnphảigiảiquyếtkhông?

Bỏquacácgiớihạn

“Đừngbaogiờlàmnguộilạnhnguồncảmhứngvàtrítưởngtượngcủabạn,đừngtrởthànhnôlệtrongchínhhìnhmẫucủamình.”

-VINCENTVANGOGH-

HiếmkhiEinsteinđểcácýtưởngđãđịnhhìnhcảntrởkhảnăngtựdoxemxét những giải phápmới. Thậm chí, ông còn bỏ qua ngay cả những họcthuyết của chínhmình.Nếu bạnmuốn giải quyết vấn đề bất khả thi, bạncũngphảibỏquanhữnggiớihạn.Đừngbănkhoănchuyệnbạnkhôngcóđủthời gian và tiền bạc vì sẽ chẳngbaogiờ bạn có đủ.Hãyquên cả cái tôi,nhữngtháiđộhaytruyềnthốngđi.Bạnkhôngthểgiảiquyếtvấnđềnếubạnvẫncònvướngmắctrongnhữngtrởngạinày.

Bướctiếptheocủaviệctạoralờimôtảvấnđềcókhảnănggiảiquyếtlàxácđịnhcácgiớihạnvàbỏquachúng.Nếuđịnhnghĩavấnđềcủabạngiảđịnhrằngtiềnbạcvàthờigianlàcácgiớihạnthìhãybỏchúngđi.Khitìmkiếmgiải pháp, bạn đừng xemxét đến chúng.Để làmđược điều này không dễnhưngđâylàđiểmmấuchốttrongquátrìnhgiảiquyếtvấnđề.

Hãyviếtranhữngđiềubạntinlàsẽgâytrởngạitrongviệctìmragiảipháplớnchovấnđềmục tiêucủabạn, sauđó,quênchúngđi.Chúng ta sẽgiảiquyếtnhữnghạnchếnàytrongchươngnóivềphábỏnguyêntắc.Hiệngiờthìchúngchưatồntại.

Loạibỏcáccâutrảlờicũ

“Tiềnlệđơnthuầnchỉlànguồnquyềnlựcnguyhiểm.”

-ANDREWJACKSON-

Nhữnggiảipháptàmtạmvàtháiđộ“nếunókhônghỏngthìchẳngviệcgìphảisửa”thườngngăncảnbạnxemxétcácgiảipháptốthơn.Nếubạnbắtđầusuynghĩtheocáchnàythìhãytìmtòingaycáimớivàlưuýrằng,cácýtưởng tốtchính lànhữngvậtcản lớnnhấtcủacácý tưởng lớn.Vật lýhọcNewtonđãngăncảnthànhcôngrấtnhiềucảibiếntrongkiếnthứccủachúngtavềvũtrụ.VídụnhưThuyếtTươngđốicủaEinstein.Khôngcólýdogìđểnghingờnócảvìnótỏrarấthữuhiệutronghầuhếtmọitrườnghợp.

Khixácđịnhvấnđề,bạnnêntạmthờiloạibỏcácgiảiphápvốnđãđượccânnhắcquákỹ.Điềunàycóvẻđối lậpvớiquanđiểmmởrộngcác lựachọngiảipháp,nhưngnhữnggiảiphápđókhôngmớivàbạnchỉloạibỏchúngtớikhibạncóthểxemxétnhữngcâutrảlờimớimàkhôngthiênkiến.Bạnphảiloạibỏnhữngcâutrảlờicũđểchúngkhôngkhiếnbạnđilạclối.Nếuchúngthậtsựlàgiảiphápchovấnđềcủabạnthìcoinhưvấnđềđóđãđượcgiảiquyết.

Bạnhãyxácđịnhbagiải pháphàngđầu củabạn tronghiện tại nhằmgiảiphóngtríócvàtưduychonhữnggiảiphápthaythếtốthơn.Bâygiờhãycoichúng là những điều bị cấm đoán. Bạn không thể đồng thời phá bỏ cácnguyêntắctrongkhivẫncốbámvàonhữngkiểutưduytheolốimòn.

Đơngiảnhóa

“Càngđơngiảnhóanhiềuviệccàngtốt,nhưngkhôngnênquágiảntiện.”

-ALBERTEINSTEIN-

Nhữngvấnđềđơngiảnthườngdễgiảiquyết.Einsteinbiếtđơngiảnhóacácvấnđềcủaông.ÔngxâydựngThuyếtTươngđốihẹptrước.Gọilà“hẹp”vìnóápdụngchocáctrườnghợpđơngiản.TênchínhxáchơncủathuyếtnàycólẽnênđểlàThuyếtTươngđối“đơngiản”.ViệctậptrungvàomộtvấnđềđơngiảntrướcgiúpEinsteinpháttriểncácýtưởngvàcôngcụchuẩnbịcho

sựrađờicủamộtlýthuyếttổngquáthơn.

Nhiềungườitỏramiễncưỡngkhiphảiđơngiảnhóamộtvấnđềvìđiềunàycóvẻnhưgianlận.Chínhxácnhưvậy.Bạnđangcốphábỏcácnguyêntắccảntrởviệcxửlývấnđềcủamìnhvàviệcđơngiảnhóavấnđềlàmộtbướcquantrọng.

Căncứvàoviệcxácđịnhvấnđề,hãyloạibỏmọiyếutốcóthể.Bạnnênbỏnhữngđiềukiệntiênquyết,giảiphápnửavờivàtừngữtháiquá.Tómlại,hãygiảiphóngviệcxácđịnhvấnđềkhỏinhữnggánhnặngcảntrởviệcđềragiảipháp.Trongmộtbuổigiảngdạy,Einstein tuyênbốcầnphảiđơngiảnhóanhữngđịnhluậtvậtlý.Khiđượchỏiôngsẽlàmgìnếuđiềunàykhôngđượcthựchiện,ôngtrảlời:“Khiđótôisẽchẳngquantâmđếnchúngnữa.”Hãynhớ,tậptrungsựquantâmcủabạnvàomộtvấnđềđơngiản.

ĐỘNGLỰC

“Khôngcáigìthậtsựgiátrịmàlạinảysinhtừthamvọnghaytừmộtýthứctráchnhiệmđơnthuần.”

-ALBERTEINSTEIN-

Nhữngýtưởngvĩđạimangýnghĩatolớnvìchúngtacầnchúng.Chúngtacầnnhữngđộnglựcthúcépđểxemxétcácýtưởngmớimẻnhưngkhônghoàntoàndễchịu.Tìmramộtgiảipháphẳnlàmộtlýdođủquantrọngđểchúngtavượtquasứcỳcảvềtinhthầnlẫnthểchất.Đólàlýdotạisaongườitanói:“Cáikhólócáikhôn”.Chỉcầncónhucầu,chắcchắnsẽtìmragiảipháp.

BàithánhcamừngGiángsinhSilentNight(Đêmyêntĩnh)đượcsángtáckhichiếcđànphongcầmcủanhàthờbịhỏng.Chỉcómỗicâyđànghi-taphụcvụchobuổilễGiángsinh.Kếtquảlàmộtbàithánhcabấthủđượctrìnhdiễnvớitiếngđệmcủađànghi-ta.

Mộtthiêntàikhác,StephenHawking,tuyênbốsởdĩôngdấnthânvàolĩnhvựcvậtlývìôngđãgặpđượcmộtcôgáixinhxắnvàmuốncướicôlàmvợ.

Đểlàmđiềuđó,ôngcầnmộtcôngviệc tốt.Hawkinggiảimãnhữngbíẩncủavũtrụđểnuôisốnggiađìnhmình.

JamesSpanglerphátminhramáyhútbụivìôngkhôngmuốnmấtcôngviệcdọndẹpvệsinhcủamình.Dotuổiđãcaonênôngkhôngthểnângnổichiếcmáylauthảmnặngnề,hơnnữa,nócònkhuabụimùmịtkhiếnôngluônđauốm.Spangler lẽ ra sẽphải từbỏcôngviệcvàmấtkhoản thunhập thườngxuyêntrừphiôngcóthểtìmramộtcáchlauthảmkhác.Vàôngđãlàmđượcđiềuđó.

J.C.HallmarkgiúpcảitổngànhkinhdoanhthiếpmừngcủaMỹvìôngbuộcphảilàmnhưvậy.Cũngnhưnhữngnhàphânphốithiếpkhác,ôngnhậptừchâuÂu cácmẫu thiếp được in ấn tinh xảo để bán vào dịp Lễ Tình yêu(Valentine)vàGiángsinh.Tuynhiên,mộtlầnkhohàngcủaHallmarkbịlửathiêu rụi khi chỉ còn vài tuần nữa là đếnLễTình yêu.Thời gian quá gấpkhiếnôngkhôngthểnhậpkhẩuthêmcácthiếptừchâuÂu.Đốimặtvớithiệthạinặngvềtàichính,Hallmarkmuamộtxưởnginnhỏvàbắtđầuthiếtkếcácmẫuthiếpđơngiảnvàkhaithácnótriệtđểbằngcáchbắtđầusảnxuấtthiếpmừngchonhữngdịplễ,tết,kỷniệmkhác.VìkhôngcólựachọnnàokhácnênHallmarkđãthayđổicôngviệckinhdoanhcủamình.

Bạncũngcóthểsángtạohơnthếnếunhucầucủabạnthậtsựlớn.Hãytưởngtượngmộtvấnđềđơngiảnnhưlaurửanhàvệsinh.Bìnhthường,đâylàmộtnhiệmvụbấtkhả thinhưngnếu tronghai tuần,bạnkhông lau rửasạchsẽnhàvệsinh,bạnsẽbịhànhquyếtthìlúcđó,bạnsẽlàmđượcviệcnày.Haynếubạn sẽđượcnhậnphần thưởng100.000đô-la choviệc lau rửanhàvệsinhthìbạnsẽlàmngayviệcđó.Bạncũngcóthểgiảiquyếtcácvấnđềkhókhăn,phứctạphơnnhiềunếunhưcónhữngkhíchlệhợplý.

HernanCortez làbậc thầyvềkhíchlệ.Ôngsửdụngchiếnthuật“câygậy”vớinhữngmẹonhưcắtđứtđườngrútlui,pháhủyhạmđộivàđưaquânđếncácvùngđấtthùđịch.Nhưngôngcũngrấtgiỏitạoranhững“củcàrốt”đểthúcđẩy tinh thầnđộiquân ítỏicủamình.Cortezhứaban thưởngcủacảinhằmkhíchlệtinhthầncủađạoquântớiMexico.Nhữngngườitheoôngđềumuốntrởnêngiàucó,mộtsựgiàucóđángđểđánhđổibằngnhữngnămvấtvả,mấtmát,thậmchícậnkềcáichếttrênmộtmiềnđấtxalạ.LýlẽCortezđưara thuyếtphụcđếnnỗihầuhếtnhữngcưdânngườiTâyBanNhatrênđảoCuBađãrờibỏnhàcửavàgianhậpđoànquânviễnchinhcủaông.

Cortezđãđưaranhữnghìnhthứcđộngviênrấtrõràngkhiếnnhữngngườitheoôngđềucó thểhìnhdunghọsẽđượcgìnếu thànhcông.Họmơthấy

mìnhgiốngnhưcáclãnhchúasốngvươnggiảtrongnhữngđiềntrangrộnglớn,thườngxuyênđóntiếpkháchkhứavớikhungcảnhhuyhoàng.Họtưởngtượngcảnhmìnhđắmchìmtrongrượungonvàmỹnữ.Họcảmthấythoảimái,dễchịukhinghĩtớisốnôlệmàhọsẽmuavề.Họthấychândungcủamìnhđượctreotạinhữngđạisảnhchonhữngthếhệconcháuquýpháicủahọtônkính.Viễncảnhđóđủsứcmạnhgiúphọđươngđầuvớithựctếđầyvấtvả,chônggai,thậmchícảcáichết.

Thuậtđộngviên“câygậyvàcủcàrốt”củaCortezđãkhuyếnkhíchđộiquâncủaôngtìmracáchchinhphụckẻ thùmàkhôngchỉđơnđộcdựavàosứcmạnh.Nhờkhéoléogiảiquyếtcácvấnđềphứctạpvềngoạigiaovàngônngữ,Cortez đã giành được nhiều chiến thắngmàkhôngbị tổn thất nhiều.Ôngthuyếtphụccácnướcchưhầurằng,nếuhọtheoông,họcóthểlậtđổáchthốngtrịcủađếchếAztec.Họđứngtrướctìnhhuống“đượcăncả,ngãvềkhông”.Nhưngthậtđángtiếc,Cortezđãkhôngtìmraphươngphápgiảiquyếttriệtđểvấnđề.

Bạnphảitạoranhữngphầnthưởngnhằmkhuyếnkhíchbạntìmragiảipháp.Saukhixácđịnhvấnđềmuốngiảiquyết,hãynêucụthểbạnsẽđượcgìnếuthànhcông.Vàhãynhớkếtquảphảiđủsứchấpdẫn.Bạnnêntiếptụctìmkiếmgiảiphápbấtcứkhinàocóthể.Cácvấnđềvớinhững“củcàrốt”đủhấpdẫnsẽđượcgiảiquyết.

Độnglựckhuyếnkhíchbạnkhôngthểchỉ lànhữngtừngữtrốngrỗngtrêngiấy.Hãymườngtượngcảnhmìnhđangđiềuhànhcácbộphậncấpdướicủamìnhlàmviệc,nhậncácgiảithưởngcaoquývàtậnhưởng“tráingọt”củasựthànhcôngmanglại.Tầmnhìncủabạnphảidựatrêncơsởchắcchắnđểcóthểtruyềnthêmcảmhứngchobạnkhivấnđềdườngnhưbấtkhảthi.Tầmnhìnđóphảibaoquáttoànbộnhữngđiềumàbạncóthểnhậnđượcnếutìmralờigiảiđáp.Ngônngữsuôngkhôngthểkhiếnbạnthựchiệnnhữngđiềukhôngtưởng.Tráilại,mộttầmnhìnđầycảmxúcsẽgiúpbạnlàmđượcđiềuđó.Hãymôtảtầmnhìnđó.

Cũngnênxácđịnhcụthểhậuquảcủathấtbại.Bạnsẽcảmthấythếnàonếuthấtbại?Bạnsẽchịuđựngđiềuđónhưthếnào?Hãynghĩvềnhữnghốitiếc,thấtvọng, thậmchícảnhữngđauđớnvề thểxác.Sauđóbiếnnhữnghìnhảnh đó thành sự đe dọa hiện hữu. Tất nhiên, bạn cũng nên ghi lại chúngphòngkhicầnđến.

Chỉkhinàocả“câygậy”lẫn“củcàrốt”củabạnđủsứcnặngthìbạnmớicóthểgiảiquyếtvấnđềcủamình.Hãynhớ:độnglựcđitrướcgiảipháp.

Địnhdạnglạivấnđề

“Khimộtngườibiếtnửathángnữamìnhsẽbịtreocổthìtríóccủangườiđósẽtậptrungmộtcáchlạthường.”

-SAMUELJOHNSON-

Nếubạnchưatạorađộnglựcđủđểgiảiquyếtvấnđề,nguyênnhâncóthểdovấnđềquálớnhoặcquánhỏ.Vấnđềnhỏthườngtồntạidaidẳngvìthôngthường,chiphíđểgiảiquyếtchúngquánhỏkhiếnchúngtacảmthấykhôngbõcông.Chúngtađầuhàngtrướcnhữngvấnđềlớnvìchúngquákhókhăn.Bạncầnđịnhdạnglạivấnđềđểgiảiquyếtnó.

Hãybiếnmộtvấnđềnhỏthànhvấnđềlớnhơnđểthuhútđượcsựchúýcầnthiết.Nếubảnthânbạncókhảnăngnângcaonhucầuthìbạnsẽsángtạovà

kiênquyếthơnkhigiảiquyếtnhữngvấnđềphiềntoáitrongcuộcsống.Bạnhãythửtưởngtượngnhữnghậuquảtồitệnhấtcóthểxảyrakhithấtbại.Nếunhưvấnđềkhôngđượcgiảiquyết,hãythửtưởngtượngbạnsẽcảmthấythấtvọng,thậmchíđauđớnđếnmứcnào,hãythửđắmmìnhvàonỗiđautưởngtượngđó.Sauđó,hãycốgắnggiảiquyếtvấnđề.

Nhữngvấnđềlớncũnggâynhiềukhókhăn.Chúngtathườngtừbỏtrướccảkhichúngtabắtđầu.Hậuquảthảmkhốcdườngnhưkhôngtránhkhỏi.Thậmchí,nhữngphầnthưởnglớncũngtrởnênxavời.BạncócảmgiácnhưmìnhsẵnsàngnhảyquađạivựcGrandCanyon khiđangnỗ lựcgiảiquyếtmộtvấnđềbấtkhảthi.

Hãybiếnvấnđề lớn thànhđiềubạncó thểgiải quyếtđược.Nhữngngườikháccũngthườngxuyêndùng“chiêu”nàyvớichúngta.Họnói:“Việcnàykhôngkhóđâu”hay:“Chỉmấtvàitiếngthôi”.Đúng!Họđangcốbiếnvấnđềthànhđiềucóthểkiểmsoátđược.Họcóýtưởngrấtđúngđắn.Bạnphảitin rằng bất kỳ điều gì họmuốn bạn làm đều có thể thực hiện được, nếukhông,bạnsẽkhôngcốgắng.

Đểbiếnmộtvấnđềkhókhănthànhmộtbướcđầutiêntrongthựctiễn,bạnphải giải quyết bướcđệmđầu tiên.Saukhi xongviệcnày, hãygiải quyếtbướcđệmtiếptheo.Nhiệmvụcủabạnlàxâydựngđộnglựcnhằmtìmkiếmnhữnggiảiphápbướcđệmnày.Hãybiếnmộtgiảiphápmớigiảiquyếtđược20%vấnđềthànhmộtđiềuthúvị.

CácvịtướngTrungQuốcthờicổđạithườngrấttàitìnhtrongviệcsửdụngthuậtkhíchlệ.Họthườngđưaquânsĩvàotìnhhuốngđãrồi.Quânsĩchỉcóhailựachọn:chiếnđấuvàchiếnthắnghoặcbỏmạng,vàhọđãchiếnđấuvớisứcmạnhvôsong.Bạncóthểtăngcườngđộnglựcbằngcáchđặtmìnhvàotìnhhuốngbiđáthơn.Hãychơimộtcanhbạc lớnvàcoiđó làhànhđộngbước đệm. Thậm chí, tự trừng phạt mình bằng hình phạt tinh thần khắcnghiệtnhấtnếuthấtbại.Bạnsẽthấykhảnăngtậptrungvàogiảipháptạmthờitănglênđángkể.

Đánhgiáđộnglựccủabạn

“Khicóthừanhiệthuyết,bạnsẽsanbằngmọikhókhăn.”

-NICCOLOMACHIAVELLI-

Bướckiểmtracuốicùngđốivớilờimôtảvấnđềvàđộnglựccủabạnlàtựhỏi:

•Tôicótinmìnhcóthểgiảiquyếtđượcvấnđềkhông?

•Tôicóthểgiảiquyếtvấnđềkhông?

•Tôicóthíchviệcgiảiquyếtvấnđềkhông?

Nếucâutrảlờichobấtkỳcâuhỏinàoởtrênlàkhôngthìbạnphảithayđổiđiềugìđó.Bằngkhông,sựthiếuniềmtinvàkhôngưathíchviệcgiảiquyếtvấnđềsẽchỉlàmhỏngnhữngnỗlựccủabạn.

Chúngtathườngghichépsơlượcvềthắnglợitrướcnhữngđiềutatinlàbấtkhảthi.Cũngcónhiềuhồsơvềnhữngngườithựchiệnđượcđiềunàykhihọkhôngbiếtđólànhữngđiềubấtkhảthi.Điềunàycũngtươngtựkhichúngtanghĩnếuthíchthì tasẽgiảiquyếtđượcvấnđề.Bạnsẽcónhữngkếhoạchthuậnlợichomìnhnếubạntinmìnhcóthểvàthíchgiảiquyếtvấnđề.

Tiếptụcxâydựngcácđộnglựctớikhibạncảmthấycầnthiếtphảiquyếttâmdànhthờigianvàsứclựcđểtìmragiảipháp.Nếubạnkhôngthểtạorađủđộnglực,hãyviết ra lờimôtảvấnđề.Đừngbaogiờcốgiảiquyếtvấnđềnếuđókhôngphảilàvấnđềbắtbuộc.Quytắcchỉđạocủatôilàmộtvấnđề

sẽmangtínhbắtbuộcnếubạnnghĩđếnnótrướcbữasáng.Vànếubạnnhớđếnnókhiđồnghồbáothứcđổchuông,cónghĩabạnđãthậtsựcóđủđộnglực.

Nếubạnkhôngthểtạorađủđộnglực,bạncóhaisựlựachọn:từbỏvấnđềhoặchìnhthànhmộttháiđộmới.

Tháiđộmới

“Hãycẩnthậnvớinhữnggìbạngiảbộvìbạnchínhlànhữngđiềugiảbộ.”

—KURTVONNEGUT-

Nếubạnvẫnchắcmìnhcóvấnđềphùhợpnhưngkhônggiảiquyếtđượcnóthìchỉcómộtthứphảithayđổi–tháiđộcủabạn.

Cũngcóthểbạncómộtconđườngkhác,đólàtìmmộtcáimặtnạthíchhợp.Nhữngngườikhácthườngthànhcônghơnvìhọkhôngbịnhữnghạnchếcảntrở.Vìhọkhôngphảilàchúngtanênhọcũngkhôngcónhữngđiểmyếucủachúngta.NhữngnhânvậtgiảtưởngnhưDonQuixotehaybácsĩJekylđãsửdụngngườigiảtrangvàconngườikháccủahọđểlàmnhữngđiềubảnthânhọkhôngthểlàmđược.Đểđạtđượccáckếtquảphithườngvàniềmvui,hãyxâydựngconngườikháccủabạn.

Lấymộttờgiấytrắng,viếttênconngườikháccủabạnlêngóctrêncùngcủatờgiấy.Cáitênđócóthểdữdội,thầnbíhoặckỳdị,tùythuộcvàonhiệmvụnósẽphảithựchiện.Bạncóthểviếtthêmvàidanhhiệuphùhợpchỉthànhtựuđạtđượchoặctínhcaoquý.

Sauđó,bạnhãymôtảconngườinày.Ngườiđócóquyếtđoán,khỏemạnh,thôngminhkhông?Nêulýdotạisaoconngườiđómuốngiảiquyếtvấnđềcủabạn.Hãygáncácđặcđiểmcủanhữngngườibạnngưỡngmộchoconngườinày.Nếubạn thậtsựmuốncảmnhậnnhữngcảmxúccũngnhưsứcmạnh trongconngười thứhaicủamình,hãychúýcácchi tiết,chẳnghạnnhư:chiếcôtôngườiđóđi,cuốnsáchngườiđóđọchaycáckếhoạchnghỉcuốituầncủangườiđó.Hãytạoramộtbứctranhhoànchỉnh.

Thửtưởngtượngconngườibạnvừatạoranàyđộtnhiêntrỗidậytrongbạn.Nó sẽ làmgì bây giờ?Nó sẽ giải quyết vấn đề ra sao?Hãy viết ra tất cảnhữngđiềunày.Vìconngườithứhaicủabạnđangthựchiệnnhiệmvụtrongnhữnghoàncảnhcủabạnnênbạnhoàntoàncũngcóthểlàmđược.Vậytạisaongườigiảiquyếtvấnđềlạikhôngphảilàbạn?

Bằngcáchtựgiảiphóngkhỏibảnthânmình,bàitậpnàygiúpbạnthoátrakhỏi những giới hạnmà bản thân bạn tự dựng lên.Đừng để tinh thần rốiloạn,hãythuyếtphụcbảnthânrằngmọivấnđềđềucóthểgiảiquyếtđược.

TẬPTRUNG:VẤNĐỀTHƯỜNGTRỰCMỌILÚCMỌINƠI

“Tôiđãtừbỏnỗlựctrởnênnghiêmkhắc.Tấtcảđiềutôiquantâmbâygiờlàtínhđúngđắn.”

—STEPHENHAWKING-

Saukhixácđịnhmộtvấnđềphùhợpvàcóđủđộnglực,bạnvẫncầnràsoátlạicácbướcvàilầnnữatrướckhicảmthấyhàilòng.Việcnàyhếtsứcquantrọng.Bạnsẽthấythêmnhiềukhíacạnhkháccủavấnđề.Mỗikhíacạnhmớiđềumởrộngkhảnăngtìmragiảipháp.

Nhữngvấnđềphứctạpđòihỏinỗlựctậptrungcaođộtrongmộtthờigiandài.Lờimôtảvấnđềchínhlàsựđảmbảonhấtquánchoviệcđịnhhướngtìmgiảipháp.Khiviếtravàràsoátlạicácvấnđềthìkhảnănggiảiquyếtsẽcaohơngấp10lần.Nhữngvấnđềbậntâmcủachúngtasẽcókhảnăngđượcgiảiquyếtcaohơngấp100lần.

Charles Goodyear là một ví dụ điển hình. Goodyear giữ vai trò chủ chốttrongviệcthươngmạihóacaosu.Tuynhiên,khôngainghĩôngthíchhợpvớiviệcnày.Khibắtđầu“cuộctrườngchinh”nhằmbiếncaosuthànhmộtsảnphẩmhànghóa,Goodyearkhônghềbiếtgìvềhóahọchaysảnxuấthóahọc. Ông cũng không có tiền bạc lẫn kinh nghiệm kinh doanh. Tuy vậy,Goodyearcómộtlợithếvôcùnglớn–ôngluônbịvấnđềthươngmạihóacaosuámảnh.Ôngquyếttâmthươngmạihóacaosubằngmọigiá.Ngaycảkhiôngvàgiađìnhphảisốngtrongmộtnhàmáycaosubỏhoang,ănđồănđựngtrongnhữngchiếcđĩacaosu,vàcólẽhyvọng,cóthểănđượccảcaosu nữa,Goodyear vẫn vững tâm.Cuối cùng, ông cũngđã thành công, bấtchấpvôvàntrắctrở.Giađìnhôngtrởnêngiàucósaumộtthờigiandàichịuđựngbaogiankhó.

Saukhiđãxácđịnhýtưởngvữngchắcvềgiảiphápcầnthiết,tâmtríbạnsẽ

cókhảnăng tập trunggiảiquyếtvấnđề siêuhạngvàogiảiphápđó.Điềuquantrọnglàbạncầnthườngxuyênđểmắttớiđịnhnghĩavấnđềcủabạn.Giữmộtbảnsao trongvởhay trongsổkếhoạchcủabạn.Dánmộtmiếnggiấytómtắtvấnđềhaymộttừkhóathểhiệnvấnđềlênmộtchỗdễthấy.Bấtcứkhinàobạnđượcnhắcnhởvềvấnđề,hãynghĩvềchiếnthuật“câygậy”và“củcàrốt”.Độnglựcsẽmởđườngchotưduy.Hãyxácđịnhvấnđềrõràngvàdựavàonhữngnếpsuynghĩhiệntạicủabạnđểkhơigợicácýtưởnghay.

Khitạoraýtưởngmới,bạncóthểthayđổiđịnhnghĩavấnđề.Thoátrakhỏisuynghĩtheolốimòncóthểgiúpmởratriểnvọnggiảiquyếtvấnđề.Việcthayđổivấnđềlàrấttốtchừngnàobạncómộtlờimôtảvấnđềkhiếntâmtrícòn tập trungvàođó.Một lờimô tả vấnđềphùhợpđóngvai trò hết sứcquantrọngtrongviệctìmragiảipháp.

4.Khôngcóýtưởngtồi“Bạncónghĩnếuchúngtabiếtrõviệcmìnhđanglàmthìđókhôngcòngọilànghiêncứunữa?”

-ALBERTEINSTEIN-

Conngườithườnglosợmìnhsẽtạoranhữngýtưởngngớngẩn,vìthế,họthườngxâydựngnhữngkháiniệmdựatrênlốitưduylỗithờisongnghecóvẻhợplý.Đâylàmộtcáchhayđểtránhbịchếnhạonhưnglạilàbiệnphápgiảiquyếtvấnđềkhônghiệuquả.Đểtạoramộtgiảiphápphithường,bạncầnnhữngýtưởngmới,vàhầuhếtchúngthườngcóvẻngớngẩn.

Cách tưduycủaEinsteindẫnđếnhàng loạtsai lầm,nhữngkháiniệmkhóhiểu,nhữngkếtthúcbếtắccùngnhữngýtưởngthiêntài.Nhữngýtưởngdởvẫnhữuíchkhôngkémgìnhữngsángkiến.Tôithíchgọicácýtưởngngungốclà“nhữngkháiniệmChris”để tỏ lòngkínhtrọngmột trongnhữngýtưởngđiênrồnhấttronglịchsử̶nhưngthựcchấtlạicóvaitròvôcùngquantrọng.

NHỮNGKHÁINIỆMCHRIS

“Lịchsửlàmộtsựdốitráđượcthừanhận.”

-NAPOLEONBONAPARTE-

CâuchuyệnvềnhàthámhiểmvĩđạiChristopherColumbuskhákỳlạ.MọingườihoàntoàncólýđểcườivàomặtôngkhiôngmuốnđibằngtàuthủyvềhướngTâyđểtớichâuÁ.Đâyquảlàmộtýtưởngcựckỳngungốc.MặcdùcácnhàhànghảivàcácnhàkhoahọchàngđầuthờiđóđềubiếtrằngtráiđấthìnhtrònnhưngchâuÁlạiởquáxanênkhôngthểtớiđóbằngđườngbiển.Hơnnữa,nhữngconthuyềnthếkỷXVkhôngthểthựchiệnnhữnghànhtrìnhdài như vậy. Trên thực tế, nếu không bất ngờ phát hiện ra châu Mỹ,Columbusvàđoàn thủy thủcủaôngcó lẽđãphảibỏmạngđâuđóởphíaĐôngNamngoàikhơiquầnđảoHawaii.

Columbusđãcónhữnglậpluậnhoàntoànsailầm.Nhưngdẫuvậy,ýtưởngcủaôngđãđưaôngthoátkhỏimộtquanniệmxưacũtừngtồntạiquabaothếkỷ.Khicóđiềukiệnđểthửnghiệmýtưởngcủamình,ôngđãtạoramộtphátkiếnvĩđại.Tuyđókhôngphảilàphátkiếnmàônghằngkỳvọngnhưng

nóvẫnvôcùngquantrọng.

Nhiềunămsau,ngườitađãsửađổicâuchuyệncũvềColumbus,biếnôngthànhmột conngười thực tếhơnvàvô cùng sáng suốtđể cho rađờimộtphátkiếnvĩđại–tìmrachâuMỹ.Trênthựctế,Columbuslàmộtnhàhànghảidũngcảmchứkhôngphảilànhàkhámphávĩđạilàmthayđổithếgiới.

Mọi ý tưởng điên rồ đều có thể mang dáng dấp của “những khái niệmChris”.Cóthểchúngkhôngphảilàgiảiphápbạnđangtìmkiếmsongchúngvẫntiềmẩnkhảnăngđưabạnđếnvớimộtgiảiphápkhôngaicóthểtưởngtượngnổi.“NhữngkháiniệmChris”rấtcógiátrị.Hãyđưaracàngnhiềuýtưởngnhưvậycàngtốt.Chớnêngiấugiếmchỉvìsợnhữngýtưởngcủabạnbịcoilàngớngẩn.

THẤTBẠICỦAMORLEY-MICHELSON

“Logic:Tưduyvàlậpluậnluônsonghànhvớinhữnghạnchếsựnhầmlẫncủanhânloại.”

-AMBROSEBIERCE-

Mộtsốýtưởnggầnnhưthấtbạikhichúngthậtsựchỉlànhữngtấmbiểnchỉđườngdẫnđếnsựđộtphá.Mộtý tưởng“bất thành”dẫnđếnviệcEinsteinphátminh raThuyếtTươngđối.KhiEinsteinphátminh raThuyếtTươngđối,ôngchủyếudựavàomộtcuộcthínghiệm“bấtthành”.

Năm1887,A.A.MichelsonvàE.W.Morleyđãtrìnhbàycáchđosựthayđổicủatốcđộánhsáng.Thayđổinàylàmộtdựbáoquantrọngđốivớinhữnglýthuyếtvật lýđang thịnhhành.Hainhàkhoahọc trênđã thựchiệnmột thínghiệmchưa từngcónhằmchứngminh rằng:ánhsángchiếungượcchiềuchuyểnđộngcủaTráiđấtdichuyểnchậmhơnsovớiánhsángchiếucùngchiềuchuyểnđộngcủaTráiđất.Thínghiệmnàycầntớimộtthiếtbịcựclớnvàchínhxác.Cuốicùng,saunhiềuthángchuẩnbịkỹcàng,hainhàkhoahọcđãsẵnsàngtiếnhànhthínghiệm.Họhyvọngsẽtrởnênnổitiếng,đượcmờithamdựcácbữa tiệcxứng tầmvà saunày,giới sinhviênngànhvật lý sẽphảibiếtđếndanhtiếngcủahọ.

Thếnhưng,đãcóđiềugìđótrụctrặc.ThínghiệmtưởngchừngnhưhoànhảocủaMichelsonvàMorleyđãkhôngthểxácđịnhđượcsựthayđổicủavậntốcánhsáng.Cuộc thínghiệmbịcoi là thấtbạivàhainhàkhoahọccũngngừng theođuổi thí nghiệmnày.Tất nhiên, họđãkhámphá ramộtmanhmối lớn là ánh sáng luôn chuyểnđộngvới vận tốckhôngđổi.Nhiềunăm

sau, chính kết luận này tạo tiền đề cho Albert Einstein khám phá ra cácnguyênlýcủaThuyếtTươngđối.MichelsonvàMorleycũngđãcóthểnổitiếngnhưEinsteinnếuhaiôngnhậnthứcđượcthấtbạicủamìnhthậtralàmộtbướcđộtphá.

NHỮNGÝTƯỞNGDỞTHÀNHCÔNGVANGDỘI

“Ngườiduynhấtkhôngbaogiờmắcsailầmlàngườikhônglàmbấtcứviệcgì.”

-THEODOREROOSEVELT-

Nhữngý tưởngdở,hay“nhữngkháiniệmChris”,đóngvai tròquan trọngtrongviệcđưaracácgiảipháphay.Giảiphápđổimớihiếmkhilàkếtquảnảysinh trực tiếp từvấnđề.Conđườngdẫn tới thànhcông thườngngoằnnghèovàđầyrẫychônggai.Trênconđườngnày,sẽcóvôsốthấtbạinhưnglạiquantrọngvớiviệctìmragiảiphápcuốicùng.Sẽlàđiềukỳdiệutuyệtvờinếungườitatránhđược“nhữngkháiniệmChris”trênconđườngtìmragiảipháp,nhưnghiếmcóngườinàolạimaymắnđếnvậy.

“NhữngkháiniệmChris”đượccoilàchìakhóadẫntớihầuhếtnhữngphátminhvĩđạinhấttronglịchsửnhânloại.AlexanderFlemingđãsửngsốtkhipháthiệnranướcmắtứcchếsựpháttriểncủavikhuẩn.Ôngcốgắngứngdụngđặc tínhnàycủanướcmắtvàoyhọcnhưngkhông thànhcông.Tuynhiên,ýđịnhnàyđãtạotiềnđềgiúpôngnảysinhýtưởngvềmộtloạichấtcóthểtiêudiệtđượccácloạivitrùnggâyhạimàkhônglàmngườibệnhbịtổnthương.

KhiFlemingtìmramộtsốloạinấmmốccókhảnăngứcchếsựpháttriểncủavi trùng,ngay lập tức,ôngnhận ra tầmquan trọngcủapháthiệnnày.Pháthiệnnàyđãmởđườngchosựrađờicủapenicillin,loạikhángsinhgópphầncứu sốnghàng triệungười.PhátminhcủaFlemingđượcđánhgiá làmộttrongnhữngbướctiếnvĩđạinhấtvềyhọctronglịchsửnhânloại–vànókhởinguồntừmộtýtưởngngớngẩn.

ĐặttượngNữthầnTựdoởAiCập?Đóchínhlàkếhoạchbanđầu.NgườitadựđịnhsửdụngtượngNữthầnTựdonhưmộtngọnhảiđăngtrênkênhđàoSuezvàôngAugusteBartholdiđãdànhnhiềunămđểnghiêncứudựántrên.Côngviệcthiếtkếcũngđãhoàntấtnhưngcôngtrìnhnàyvẫnchỉtồntạitrênbảnvẽvìthiếukinhphí.Tưởngnhưbảnthiếtkếđãtrởthànhmộtsựlãngphílớnchođếnkhicơhộixuấthiện.Thậtbấtngờ,ýtưởngđóthànhcôngngoài

sứctưởngtượng.

Những người hàng xóm của Gail Borden từng chế nhạo ông về ý tưởngchuyển toànbộngười dânởhạtGalveston (bangTexas,Mỹ)vàomột tòanhàlạnhđể“loạibỏbệnhtật”.BấtkỳaisốnggầnGalvestonđềuchorằngđâykhôngphảilàmộtýtưởngngớngẩnsongphảinhiềunămnữamớicóthểthựchiệnđược.Tuynhiên,ýtưởngcủaBordenđãtạoýtưởngngănchặnbệnh tật bằng cách không để thức ăn bị ôi thiu.Nhiều năm sau, trênmộtchuyếntàuvượtĐạiTâyDương,ôngchứngkiếncảnhnhiềutrẻemtrêntàuchếtvìuốngsữabịhỏng.Vớiquyếttâmngănchặnbệnhtậtdocácsảnphẩmtừsữabịhỏnggâyra,GailBordenđãtiếnhànhmộtcuộccáchmạngtrongngànhcôngnghiệpbơsữavớiýtưởngcôđặcvàđónghộpsữa.

Đôikhi,nhữngýtưởngdởgiúpmanglại thànhcônglớn.Cáchđâykhônglâu,dịchvụthôngtinđiệntửđãsuýtchếtyểu,trướckhimọingườibiếtđếnsựhiệnhữucủanó.Nếubạnkhôngbiếtdịchvụthôngtinđiệntửlàgì,thìxinthưa,đóchínhlàcáctintức,thôngtinmuasắmvàdựbáothờitiếtquatruyềnhình.Liệuđâycóphảilàmột“kháiniệmChris”nữa?Muốnbiếtcâutrảlời,bạnhãyhỏinhữngngườiđitiênphongtronglĩnhvựcthôngtinđiệntử,nhữngngườiđãtrởthànhtỷphúnhờkinhdoanhdịchvụnàyquamạngInternet.

ĐỪNGBAOGIỜTỪBỎNHỮNGÝTƯỞNGMỚI

“Điềukhóhiểunhấtvềthếgiớinàychínhlàviệctacóthểhiểuđượcnó.”

-ALBERTEINSTEIN-

Khôngnênbácbỏnhữngýtưởngmới,ngaycảkhichúngkhônggiátrịbằngnhữngýtưởngbạnđangthựchiện.Cácýtưởngđangthựchiệncóthểgặpbếtắc.Mộtngàynàođó,nhữngýtưởngvốnbịcoilàthấpkémhơnsẽmanglạitiếnbộ.

Vàothờikỳđầucủacáccuộcthámhiểmtrênthếgiới,TrungQuốclàquốcgiacóngànhhànghảipháttriểnnhấtvớilựclượnghảiquânhùngmạnh.Vềcôngnghệ,nhữngchiếcthuyềnđồsộcủangườiTrungQuốcđitrướchàngthếkỷsovớinhữngchiếcthuyềncủangườichâuÂu.CácthươnggiaTrungQuốctừngthốngtrịcáctuyếnvậntảibiểntạiNamTháiBìnhDươngvàẤnĐộDương.ĐôđốcTrịnhHòađãchỉhuynhiềuchuyến thámhiểmvàđưavàohảiđồnhữngbếncảngởtậnbờbiểnĐôngPhi.TrungQuốclúcđóđangtrênđườngtrởthànhquốcgiahànghảiđứngđầuthếgiới.

Tuynhiên,thậtđángtiếclàcácvịHoàngđếTrungHoakhôngrútrađượcnhữngbàihọcđúngđắnsaucácchuyếnthámhiểmcủaĐôđốcTrịnhHòa.Họchorằng,thếgiớibênngoàichẳngcógìđángđểngườiTrungQuốcphảihọchỏinữavìcôngnghệ,sảnphẩmvàxãhộibênngoài rõ ràngđều thuakémTrungQuốc.Sauđó,cáctriềuđạiphongkiếnTrungQuốcđãcấmthựchiệncácchuyếnviễn thámngoài lãnh thổ,khiếnchohạmđộihảiquânvàthươngthuyềncủanướcnàynằmmụcnáttrênbếncảng.Trongkhiđó,nhiềuquốcgianhỏbévà lạchậuhơnnhưBồĐàoNha,TâyBanNha,AnhhaythậmchímộtquốcgianhỏbénhưHàLan,đãkhôngngừngpháttriểngiaothương trên biển. Những nước này phảimất nhiều nămmới đặt chân lênnhữngnơimàngườiTrungQuốcđãtới.Họđãchiếmlĩnhcảthếgiới,trongđócóphầnlớnlãnhthổcủangườiTrungQuốc.

Mộtýtưởngdởcóthểgiốngnhưchấtdungdịchcollodion,mộtsảnphẩmsơcứuphổbiếntrongthếkỷXIX.Thựcchấtnókhôngcóchútcônghiệuytếnào,thậmchícòncóhạinhưngmọingườiđềunghĩnólàthứhữuíchđểđiềutrịcácvếtthươnghở.Dungdịchnàytrởthànhvật“khôngthểthiếu”trongcáccôngxưởng,vànóđượcdùngsáttrùngvếtthương.Hoàntoàntìnhcờ,dungdịchnàyđượcpháthiệnlàcóýnghĩaquantrọngtrongviệcsángchếrakínhantoàn,phimchụpảnh,tơnhântạohayđầukíchnổ.Nhữngýtưởngdởkếthợpvớinhiềuyếu tố lạingẫunhiên trở thànhmộtgiảipháphữuhiệu.Những“kháiniệmChris”cũnggiốngnhưdungdịchcollodion.Chúngcóthểkhônghữudụngnhưngquamộtthờigian,chúnglạicóthểlà“chấtxúctác”chomộtbướcđộtpháthậtsự.

Trítuệkhôngcógiớihạn.Bộnãoconngườihoàntoàncókhảnăngcânnhắcnhiềulựachọncùngmộtlúc.Tuynhiên,mộtbộnãokhôngthểcóquánhiềuýtưởngđểlựachọn.Một“kháiniệmChris”ngàyhômnaycóthểdễdàngtrởthànhmộtmỏvàngtrongtươnglai.

Quặngbôxítlàmộtvídụkinhđiểnchotrườnghợp,mộtýtưởngdở,saumộtthờigianlạitrởnênhữudụng.Nhômđượctinhluyệntừquặngbôxít.Loạiquặngnàycótrữlượngvôcùnglớn.Trongnhiềunăm,cánhthợmỏđãpháthiện vô sốmỏ bôxít.Nhưng họ không để ý đến chúng vì “chỉ cómột kẻđiên”mới nhậnphần cónhữngmỏquặngbôxít ấy.Ngoài ra, quặngbôxítchưađượctinhluyệnlạikhôngđánggiámộtxuvàviệcluyệnquặngthànhnhôm làvôcùng tốnkém.Nhôm từng làkim loạiquýnhất trongcác loạikimloạiquý,đượcdùngđểtrangtrí trênvươngmiệncủacáchoàngđếvàdátngoàitượngđàiWashington,cònbôxítchỉlàloạiquặngítcógiátrịnhấttrong số các loại quặng. Sau đó, con người phátminh ra cách tinh luyệnnhômtừquặngbôxítbằngđiệnphân.Quátrìnhnàycóchiphírấtrẻvàthậm

chí,ngàycàngrẻhơn.

Đột nhiên, khai thácvà sửdụngbôxít trở thànhmột ý tưởng tuyệt vời vànhômtrởnênvôcùngthôngdụng.Nhânloạiráoriếtthamdòvàkhaithácnhữngmỏgiàutrữlượngbôxít.Hiệnnay,ýtưởngdùngbôxítđãtrởthànhmộtgiảiphápvĩđại.

GHILẠIÝTƯỞNGCỦABẠN

“Cuộcsốngquảlàquantrọngnêntacầnthưgiãn.”

-OSCARWILDE-

Ghi lạimọi ý tưởng của bạn là điều vô cùng quan trọng.Nói cách khác,nhiều “khái niệmChris” bạn đưa ra sẽ bị rơi vào quên lãng. Hãy lưu lạinhữngýtưởngdởđểbạncóthểdùngtớitrongtươnglai,cũnglàyếutốcầnthiếtchotưduysángtạo.Lịchsửchothấynhữngýtưởnghaygiốngnhausẽnảy sinh ở nhiều nơi khác nhau.Nhà sáng chế có nhiều khả năng biến ýtưởngthànhgiảipháp,nhấtlàngườibiếtghilạinhữngýtưởngcủamình,đểdànhlấyvinhquang.

Hãylưulạicácý tưởngvàoBảngtổnghợpý tưởngởphầnsaucuốnsáchnàyhoặctrênmộtbảngbiểutươngtự.Bạnnênghilạinhữngsángkiếncủamìnhvào1cuốnsổ.

Đừngbaogiờđánhgiánhữngýtưởngcủamìnhkhibạnđangtạorachúng,chỉnênliệtkêchúngvàocáccột“Lýdokhiếnýtưởngpháthuytácdụng”và“Lýdokhiếnýtưởngkhôngpháthuytácdụng”.Ràsoátlạicácýtưởngcủabạnsẽkhơigợinhiềuýtưởngmớitrongbạn.Hãyghilạitấtcảmốiliênhệvớicácýtưởngvàsuynghĩkhác.TưduytheocáchcủaEinsteinsẽgiúpbạnxâydựngmộtkhoýtưởngcánhân,cácmốiliênquanvàphéploạisuy.Đâychínhlà“nhữngnguyênliệuthô”giúptanảysinhthêmnhiềuýtưởng.

Ýtưởngmớikhôngtừtrêntrờirơixuống.Hãycânnhắcmộtkháiniệmmới,chodùnóchưaphảilàgiảipháp.Tạoranhữngýtưởngcóthểsửdụngtrongtươnglai.Sửdụngdanhsáchýtưởngcủabạnnhưmộtbộcôngcụđểgiảiquyếtvấnđề,đểtạoranhữngýtưởngvàgiảiphápkhác.

CÀNGNHIỀUCÀNGTỐT

“Tôikhông thấtbạimàchỉ là tôiđã tìmracảchụcnghìný tưởngbấtkhảthi.”

-BENJAMINFRANKLIN-

Khigiảiquyếtvấnđề,hãyđưaracàngnhiềuýtưởngmớicàngtốt.Càngcónhiềuýtưởng,bạncàngtạoranhiềuýtưởnghay.Cácnhàsinhvậthọcdễtạoranhữnggenđộtbiếncóíchtừsinhvậtđabàocónhiềubộgen.Yếutốmaymắnluôntồntạitrongquátrìnhbạntìmtòinhữnggiảiphápmới.Sẽdễtìmcảmhứnghơnkhibạn cónhiềuý tưởngđể thựchiện.Hãy tạo ra cáckháiniệmmớicàngliênquannhiềutớivấnđềcủabạncàngtốt.Bằngcáchnàyhaycáchkhác,mọiýtưởngđềucóthểđượcsửdụng.Mộtlúcnàođó,bạn sẽ thấy, ngay cả những ý tưởng chưa thực hiện được vẫn hữu ích vì“kháiniệmChris”còncótínhkhảdụngquantrọngkhác.

Ýtưởngcủabạnmanglạinhiềumanhmốivôgiávềbảnchấtcácnguyêntắcgiảiquyếtvấnđềcủabạn.PhávỡcácnguyêntắclàyếutốthenchốttrongcáchtưduycủaEinstein.Bạnphảinhậnbiếtđượcnhữngnguyêntắcđónếumuốn phá vỡ chúng.Những “khái niệmChris” sẽ giúp bạn nhận biết cácnguyên tắcnày.Ởchươngsau,chúng tasẽ thảo luậnnhiềuhơnvềvấnđềnàykhisửdụngcácýtưởngmớicủabạnđểtìmramộtsốnguyêntắcvàphávỡchúng.Vìthế,hãyghichéptấtcảmọiđiều,nhấtlànhữngýtưởngngớngẩn.

NHỮNGÝTƯỞNGPHÙHỢP

(THEOTỪNGGIAIĐOẠN)

“Logicgiốngnhưthanhgươm–ngườinàohammênóthườngsẽsinhnghềtửnghiệp.”

-SAMUELBUTLER-

Dùnhữngýtưởngngớngẩnkhôngbaogiờđượctáisửdụngsongchúngvẫncógiátrị,vìtồntạiđâuđótrongvôvànnhữngýtưởngkhôngđượcsửdụnglàmộtgiảiphápkhiếnnhữngsailầmkhônghoàntoànvônghĩa.Nhữnggiảipháphaybùđắpchocáigiácủahàngnghìn“kháiniệmChris”.Nhữnggiảipháphaythườngchỉcósaurất,rấtnhiều“kháiniệmChris”.

Nhiềugiảiphápcógiátrịphithường.Lợiíchlũytiếncủađènđiệnhoặcbữaănnhanhlàkhôngphảibàncãi.Mộtphầngiátrịcủacácsángkiếnnàyquaytrởlạiđềnđápchonhữngngườisángtạorachúng,phầncònlạiđượcchiasẻ

cho tất cả chúng ta.Một người giải quyết vấn đề hiếm khimộtmình thụhưởnghếtgiátrịcủamộtgiảiphápđượcápdụngrộngrãi,songtrongtiếntrìnhlịchsử,nhiềungườiđãpháttàinhờnhữngsángtạocủahọ.Tuynhiên,nhữnggiảipháphữuíchkhôngchỉgiớihạntronglĩnhvựcphátminh.Việcthayđổiphongcáchlãnhđạo,quytrìnhkinhdoanhhayđưaranhữngbiệnphápmớicắtgiảmchiphímanglạilợiíchtolớnchonhữngngườisángtạorachúngvàchotoànxãhộinóichung.

Đừngbaogiờhạnchếviệcđưaraýtưởngmớivìlýdobạnhầunhưkhôngdùngđếnchúng.Chodùbạnkhôngdùngtớinhững“kháiniệmChris”nhằmtìmramộtgiảipháptứcthờihaysửdụngchúngnhưchấtxúctác,thậmchídùng chúng để phá vỡ các nguyên tắc, bạn cũng hãy tạo ra càng nhiều ýtưởngcàngtốt.Mộttrongchúngcóthểsẽtrởthànhđiềuphi thườngkhiếnchotấtcảcácýtưởngcủabạntrởnênkhôngvônghĩa.

Khibạnđọcchươngtiếptheovềphávỡkhuônmẫu,haybấtkểkhinàobạnsử dụng phương pháp tư duy theo cách củaEinstein, hãy nhớ rằngmọi ýtưởngđềuhữuích.Nhữngýtưởngđiênrồ,ngungốc,thậmchíphithựctếđềucóthểđưabạntớigầngiảipháphơn.Đừngđểmột“kháiniệmChris”tanbiếnvớithờigian.Hãybiếtdựavàođóvàghichéplại,rútkinhnghiệmđểpháttriển.Hãynhớ:mọiýtưởngcủabạnđềulànguyênliệuthôchocácgiảipháptươnglai.

5.Phávỡkhuônmẫu“Trítưởngtượngcònquantrọnghơntrithức.”

-ALBERTEINSTEIN-

Cũnggiốngnhưchúngta,nhàbáchọcthiêntàiEinsteinlớnlêntrongmộtkhônggianbachiều.Tuynhiên,ôngkhôngbịbóhẹptrongcáithếgiớiôngđãbiết.Einsteinsửdụngtrítưởngtượngcủamìnhđểvượtrakhỏinhữnggìôngđãbiếtvàbướcvàomộtvũtrụđachiều.Dùđiềunàykhótưởngtượngnhưngcácnhàvậtlýhọcđãnhậnthấyđâychínhlàđiểmtiệmcậnvớiviệctìmhiểusựcấuthànhthậtsựcủavũtrụ.Chúngtachỉcóthểhiểuđượcvấnđềnàykhitathoátrakhỏinhữnggìquenthuộc.

THOÁTRAKHỎINHỮNGLỐIMÒNTƯDUY

BướctiếptheotrongphươngpháptưduytheokiểuEinsteinlàthoátrakhỏicácnguyêntắchạnchếtưduycủachúngta.Nhữnggìchúngta“đãbiết”baogiờ cũnggây trở ngại lớn hơn so với nhữnggì chúng ta “chưabiết”.Tuynhiên, xua tan thành kiến của con người cũng khó khăn như việc đẩy hếtkhôngkhírakhỏimộtcănphòng.Giốngnhưthiênnhiên,đầuócluôncămghétsựtrốngrỗng.Phảicómộtcáigìđóthaythếchonhữngnguyêntắcđãlỗithời.

ChuẩnĐôđốchảiquânGraceMurray–ngườiphátminh ra chương trìnhbiêndịchtựđộngtrênmáyvitính–luônđểtrongphònglàmviệcmộtchiếcđồnghồchạyngược.Nónhắcnhởbàcũngnhưkháchkhứacủabàrằng,tiềnlệkhôngphải là cái cớđể tiếp tụcduy trìhiện trạng.Chiếcđồnghồchạyngượclàmộtýtưởngtuyệtvời.Thiênkiếnâmthầmchuyểnhướngcácnỗlựcphávỡnguyêntắccủachúngtaquaylại lốimòntưduy.Chúngtacầnđượcgiúpđỡđểthoátkhỏivàtránhxanhữnglốimòntưduyấy.

Ýtưởnghạtnhân

“Khikhảonghiệmbảnthânvàphươngpháptưduycủamình,tôiđiđếnkếtluận,đốivớitôi,mónquàkỳdiệucủatrítưởngtượngcónhiềuýnghĩahơnkhảnăngtiếpthutrithức.”

-ALBERTEINSTEIN-

Khibạnkhôngthểđưamìnhthoátkhỏilốimòntưduythâmcăncốđếtrongđầu,bạnsẽcầnđếnmộtýtưởngbênngoàiđểthoátkhỏilốimònđó.Chúngtasẽsửdụngcácýtưởnghạtnhânđểthoátkhỏinguyêntắccủachínhmình.Ýtưởnghạtnhânmanglạimộttâmđiểmcáchxanhữngnguyêntắcxưacũcủabạn.Suynghĩvềtháchthứccủabạntrongmốiliênhệvớiýtưởnghạtnhânsẽmanglạichobạnmộttầmnhìnmớivềcácgiảiphápkhảthi.

Nhưng thật trớ trêu, ý tưởng hạt nhân thường ít liên quan tới vấn đề bạnmuốngiảiquyết.Nếubạnmuốnxóađóigiảmnghèotrênquymôtoànthếgiớithìmộtcáiđinhcũnglàmộtýtưởnghạtnhânthúvị.Suynghĩđơngiảnthìcáiđinhkhôngcóchútliênquanđếnnạnđói.Nếuýtưởnghạtnhâncómốiliênhệmậtthiếtvớivấnđềthìnghĩalàýtưởnghạtnhânvẫnnằmtronglốimòn tư duy và nó không thể giúp bạn thoát ra khỏi lốimòn này.Tuynhiên,mộtý tưởnghạtnhânnằmngoàinhữngsuynghĩ thong thườngcủabạncóthểlàmnảysinhhàngloạtnhữngkhíacạnhmớinhư:“Làmthếnàođểsảnxuấtvàphânphốiđinhtănglêngấptrămlần?”,“Cáigìcóthểthaythếđượcđinh?”hay“Ngườitacóthểănđượcđinhkhông?”.Nếubạnxâuchuỗihaivấnđềnạnđóivàđinhlại,bạnsẽthấydễdànghơnkhixemxétkhảnăngănsâubọhaylàmgiảmquátrìnhtraođổichất.Ýtưởnghạtnhângiúptâmtríbạnthôngthoánghơnvàtưduycủabạnkhôngrơivàolốimòn.

Dườngnhưsửdụngýtưởnghạtnhânlàkhôngnghiêmtúc.Nhưngbạnđangcốýchứngtỏmìnhphilý.Nếubạncốgắngtuânthủlogicthôngthườngthìtưduy củabạn sẽ quayvề lối cũ.Einstein tạo ra bướcđột phávềThuyếtTươngđốitronglúcôngtưởngtượngđiềugìsẽxảyrakhita“cưỡi”lênmộttiasáng,mộtsuynghĩthậtkỳcục.Nhưngbạncũngcầncólốitưduykỳkhôinhưvậy.

Ngườilớnkhócóthểđánhgiánghiêmtúcnhữngýtưởngkỳcục.Cóvẻthậtngớngẩnkhinghĩđếnnhữngchiếcđinh trongnỗ lựcxóađóigiảmnghèotrên toàn cầu.Do vậy, bạn cần được giúp đỡ để chọn ramột ý tưởng hạtnhânhữuích.Nếukhông,bạnsẽchọnmộtýtưởngkhiếnvấnđềtrởthànhvôgiátrị.Bạncầnlựachọnngẫunhiênnhữngýtưởnghạtnhân.Điềuđósẽdễdànghơnlàphảilựachọnmộtýtưởngngốcnghếch.Trongchươngsau,chúngtasẽxemxétmộtvàiýtưởngbạnchọnbằngcáchgieoxúcxắc.Bạnđừngtìmkiếmchođếnkhicảmthấyhàilòngvớimộtýtưởngnàođó.Bạnphảicảmthấykhônghàilòng.Đểtạođộtphá,phảicósựkhácthường.Điềunựccườilạichínhlàđiềuhay.Nếubạnthấyưngývớimộtýtưởnghạtnhânthìcónghĩanóquágầnvớilốimòntưduycủabạn.

TẠORAÝTƯỞNG:CHƠIĐÙAVỚISỰPHILÝ

“Điềuquantrọnglàphảibiếnướcvọngthờithơấuthànhýtưởngđượcchấpnhậnvàhướngdẫntrẻemtiếntớinhữnglĩnhvựcquantrọngcủaxãhội.”

-ALBERTEINSTEIN-

Chỉýtưởnghạtnhânkhôngthôisẽkhôngmanglạichobạngiảipháp.Nóchỉlàsựkhởiđầuchoviệctạoranhữngýtưởnghữuích.Nóchỉlàmộtýtưởngkhác,khôngphảimộtýtưởnghayhơn.Tuynhiên,khibạnxemxétýtưởngnày,hãy thưgiãnvà tìm rađiều lý thú, sâu sắcvềnó.Ý tưởnghạtnhângiảiphóngtríthôngminhvốncócủabạnđểtạoragiảipháp.Vàđâylàquátrìnhtạoraýtưởng.

TạoraýtưởngcũnggiốngnhưnhữngcâuhỏiEinsteinđặtravềchuyệncưỡilêntiasáng.Liệuhìnhảnhcủaôngcóbiếnmấthaykhôngnếuôngnhìnvàogương khi đang cưỡi lên tia sáng?Đó làmột câu hỏi ngớ ngẩn vềmột ýtưởngngớngẩnnhưngchínhnólạidẫnđếnmộtgiảiphápxuấtsắc.

Tạo ra ý tưởng gợi ýmột suy nghĩ thành nhiều ý tưởng có thể phát triểnthànhnhữnggiảipháp.Vìýtưởnghạtnhânnằmngoàilốimòntưduynêncóthể,nhữngkháiniệmmàta tìmra từý tưởnghạtnhânđócũngsẽnằmngoàilốimònnày.Tạoraýtưởnglàviệcđanxen,mởrộngvàhoánvịcácýtưởngthànhcácđầumốidẫnđếnnhữnggiảiphápmới.Mộtđịnhnghĩavấnđềđúngđắncóýnghĩasốngcònđốivớiquátrìnhnàyvìnóhướngbạntớimộtgiảiphápphùhợp.Khibạnthoátkhỏilốimòn,lờimôtảvấnđềsẽcóthểđịnhhướngchobạntrênconđườngtìmkiếmgiảipháp.

Từ một ý tưởng hạt nhân, tạo ra một ý tưởng phù hợp bằng 6 kỹ thuật.Chúngkhôngphảilàcáchduynhấtsongbạncóthểlựachọnmộttrongcáckỹthuậtnàybằngcáchgieoxúcxắc.Nếubạncókỹthuậtkhác,hãysửdụngnó.

Nhữngkỹ thuật tạo raý tưởngdẫn tớinhững thóiquen tốt.Các thóiquenthườnglànhữnglốimòn,songnhữnglốimòncũngcólợithếlàdễđi.Bạncóthểsửdụngthóiquentạoýtưởngđểmởrộngbấtkỳýtưởngmớinào,giúpbạnthấyđượccáctriểnvọngmớitrongnhữngýtưởngcủabạn.Dướiđâylàcáckỹnăngtạoýtưởngcủatôi.

Hàihước

“Cụm từ lý thúnhấtngười tađượcnghe trongkhoahọc, cụm từbáohiệunhữngphátkiếnmới,khôngphảilà“Eureka”màlà“Thậthàihước…””

-ISAACASIMOV-

Nếubạnmuốnnghiêmtúcgiảiquyếtmộtvấnđềkhókhăn,hãysửdụngsựhómhỉnh.Bấtkỳnỗlựcsuynghĩtheocáchhoàntoànmớinàođềuđòihỏióchàihước.

Nãobộcócơchếhoạtđộngnhưmộthệ thốngmiễndịch:nókhôngchấpnhậncácýtưởngxalạ.Óchàihướccóthểlàmmấtđicơchếnày.Nếubạnnhìnnhậný tưởngmớimộtcáchhàihước,bạn sẽcó thểkhámphánókỹcànghơn.Đầuócbạnsẽtựdotạoracácmốiliênhệkỳkhôivớiýtưởnghạtnhânvàmanglạinhiềuýtưởngcókhảnăngdẫnđếnnhữnggiảipháp.

Đểphávỡkhuônmẫu,bạnkhôngmuốndùngcácýtưởngsâusắcmàmuốnsửdụngcácý tưởngkhác lạ,vậyhãychơiđùavớinhữngý tưởngmớiđểngănkhôngchohệthốngmiễndịchcủabạnvàcủanhữngngườikhácloạibỏnhữngýtưởngnàytrướckhibạnkhámpháchúng.Hãynghiêmtúcxemxétýtưởngmới.Điềunàycóvẻmâuthuẫn,songmâuthuẫnlạilàchìakhóamởratưduyđộcđáo.

Đểđầuócbạncóthểđónnhậnmộtýtưởnghạtnhân,hãynghĩramộtcâuchuyện đùa từ ý tưởng này. Cố gắng tạo ramột bức tranh hài hước nhấttrongđầu,gắnvấnđềcủabạnvớiýtưởnghạtnhân.Nếubạnthấynóbuồncười,nghĩalàbạncóthểthoátkhỏilốimòntưduyvàđãsẵnsàngkhámphácáimới.Hãytạoravàghilạiýtưởngcủabạndựatrênýtưởnghạtnhân.

Mườngtượng

“Máy điện báo vô tuyến không có gì là khó hiểu. Máy điện báo thôngthường giống nhưmột conmèo dài ngoằng.Bạn kéo đuôi của nó ởNewYorkvànókêumeomeoởLosAngeles.Máyđiệnbáovôtuyếncũngtươngtựnhưvậy,chỉcóđiềukhôngcóconmèonàocả.”

-ALBERTEINSTEIN-

Chúngtathườngđượcxemnhữngbảntincậpnhậtvềnhữngchuyếnthịsátcủacácvịtổngthốngvàthủtướngtạihiệntrườngxảyrathảmhọa.Thậtra,họkhông làmgìcảngoàiviệc làmrối trínhữngngườiđangbận rộn.Tuynhiên,đókhôngphảilàmộtýtưởngtồivàkhôngchỉcógiátrịtuyêntruyền.Trí tuệcó thể làmviệc tốthơnnhiềukhi“vật lộn”vớiđiềugìcó thể thấymộtcáchtổngthểvàtronghoàncảnhthíchhợp.

Những hình ảnh trong não bộ đóng vai trò sống còn đối với tư duy củaEinstein. Ông mường tượng vấn đề một cách độc đáo và sinh động. Trítưởngtượngchophépôngkhámphárahàmýcủacácýtưởng,chodùrấtlớnhayrấtnhỏ.

Hãytạoramộtbứctranhvềvấnđềbạnđangcốgắnggiảiquyếtvàtốthơnhếtlàtạorababứctranhnhưvậy.Bạnnênxemxétcácvấnđềtừnhiềugócđộ.Nhữngbứctranhnàycóthểnằmtrongđầubạn,trêngiấyhoặcđượctạonêntừnhữnghìnhkhối,nhưngchúngphảilànhữnghìnhảnhsốngđộng.

Trước tiên,phảimường tượngvấnđề từgócđộcủanó.Hãy tưởng tượngxemnógiốngcáigì?Cảmgiácvàmùivị củanó ra sao?Nósẽ tạomongmuốnđiềugìxảyra?Nếuvấnđềcủabạnlàcuộctranhcãivớimộtbộphậnkhácvềviệcbộphậnnàosẽchịutráchnhiệmpháttriểncôngnghệmới,hãytưởng tượngcuộc tranhcãi nàyxuấtphát từquanđiểmvề côngnghệ.Bộphậnnàocóthểđảmnhiệmcôngviệcnàytốtnhấtvàbạnsẽbồithườngnhư

thếnàochobênthuacuộc?

Sauđó,hãysuyxétvấnđềnàytrêncơsởýtưởnghạtnhân.Dùýtưởnghạtnhân là bất kỳ điều gì, hãy tưởng tượng về quan điểm.Hãy hình dung ýtưởnghạtnhâncủabạn là Joand’Arc (nữanhhùngcủaPháp) trongcuộctranhcãiđó.Bàsẽbiếtcôngviệcnàyphảiđượchoànthành.Bàsẽthúcđẩyviệcnàyngaycảkhiđókhôngphảilàtráchnhiệmcủabà,vàbàđảmbảođộicủamìnhsẽgiànhchiếnthắng.Bạncũngcóthểlàmđiềutươngtự.

Cuốicùng,hãyxemxétýtưởnghạtnhânvàvấnđềcủabạntừgócnhìncủamột đứa trẻ. Trẻ em có đầu óc sáng láng song lại thiếu kinh nghiệm củangườilớn.Mộtđứatrẻsẽnghĩgìvềcácmốiliênhệgiữaýtưởnghạtnhânvàvấnđềcủabạn.Đứatrẻsẽmôtảchúngrasao?Bạncóthểhỏimộtđứatrẻnàođóvềđiềunàyđểkiểmnghiệm.

Trongvấnđềquyếtđịnhbộphậnnàopháttriểncôngnghệmới,mộtđứatrẻcóthểchỉrarằngcảhaibộphậncùnglàmlàtốtnhất.NgaycảJoand’Arccũngsẽcóquanđiểmnhưvậy.Cólẽ,sựliênkếtgiữahaibộphậnsẽđảmbảocôngnghệmớimanglạilợiíchtoàndiệnnhấtchodoanhnghiệp.

Saukhitạoramỗibứctranhnhưvậy,hãytìmkiếmnhữnggiảiphápmới.Nócóthểlàmộtphầntrongtrítưởngtượngcủabạn.Bạncóthểbổsungđiềugìvàobứctranhđểgiảiquyếtvấnđề?Giảiphápnàysẽnhưthếnào?Nóxuấtpháttừđâu?

Nhữngđặctính

“Chínhlýthuyếtquyếtđịnhđốitượngđượcquansát.”

-ALBERTEINSTEIN-

Mỗiýtưởnghạtnhânđềucóđặctínhđưabạnđếnvớirấtnhiềuýtưởngmới.Nếuý tưởnghạtnhân làmộtcáiđinh thìhãysửdụngnhữngđặc tínhcủamộtcáiđinhđểgiảiquyếtvấnđềcủabạn.

Hãy chia nhỏ ý tưởng hạt nhân thành nhiều phần.Một cái đinh được cấuthànhtừnhữngbộphậnnào?Mỗibộphậnđócónhữngthuộctínhgì?Chúngcóquanhệvớinhau ra sao?Cácchứcnăngcủachúng tươngđồnghaydịbiệt?

Hãytìmcáchphânbiệtýtưởnghạtnhân.Mộtcáiđinhkhácvớinhữngvậtkhácởchỗnào?Tậptrungvàonhữngđặctínhcủaýtưởnghạtnhâncóthểlàmsángtỏvấnđềbạnđangcầngiảiquyết.

CandidoJacuzzinhậnthấy,nhữngchiếcbơmdùngđểtrịliệubằngnướcchocon trai ông cũnggiống những chiếc bơmphục vụ ngành côngnghiệp cókíchcỡnhỏhơnmàcôngtyôngđangkinhdoanh.Chỉcầncảitiếnchútít,Jacuzziđãtạoramộtchiếcbơmcóthểdùngtrongđiềutrịthủyliệutạigia.Chẳngbaolâusauôngnhậnranhữngchiếcvòiphunnướctạocảmgiácdễchịucóthểdùngvàonhiềuviệchơnlàchỉđểtrịliệu.Vàngànhcôngnghiệpsparađời.

Nhữngứngdụng

“Ngườitachỉnhìnthấynhữnggìhọmuốnthấy.”

-RALPHWALDOEMERSON-

Cốgắngsửdụngýtưởnghạtnhânnhưmộtgiảipháp.Sựkhácbiệthaysựliênquangiữaýtưởnghạtnhânvàvấnđềbạnđangtìmlờigiảiđềukhôngquantrọng.Hãybuộcýtưởnghạtnhântrởthànhmộtphầncủagiảipháp.

Lốitưduynàythườngđượcsửdụngkhikhôngcónhiềulựachọn.Đốivớinhững bộ lạc dumục sinh sống tại các bình nguyên ởMỹ, con trâu rừngchínhlàgiảipháp.Ởđócórấtíttàinguyênthiênnhiên.Bấtluậnvấnđềlàgì,giảiphápvẫnlàcontrâu.Nhữngbộlạcnàyđựngnướcbằngnhữngchiếctúilàmtừdạdàytrâu.Họănthịttrâu.Họdùngdatrâuđểmayđồmặc.Họdùng phân trâu làm nhiên liệu đun nấu.Con trâu được sử dụng vào hàngnghìnmụcđíchkhácnhauvìkhôngcònsựlựachọnnàokhác.

Bằngcáchhạnchế lựachọn,bạnbuộcphải trởnênsáng tạo,vượt rakhỏinhữnglốitưduythôngthường.Ýtưởnghạtnhânkhôngphảilàgiảiphápmàbạnsẽgợirachomình.Vìvậy,bạncóthểkhámphávấnđềcủamìnhtheonhững cách thứcmới lạ và độc đáo.Điều nàymang lại cho bạn những ýtưởngvàquanđiểmcóthểpháttriểnthànhgiảipháp,thậmchí,giảiphápđócònrấthữuhiệu.

WilliamColeman tìnhcờpháthiện raý tưởnghạtnhânchogiảiphápcủamìnhkhiôngđangbánhàngởmộtthịtrấnmiềnquêđểkiếmtiềnhọctrườngluật.Ýtưởnghạtnhâncủaônglàlàmramộtchiếcđèndầusánghơnvàtốthơnnhững loạiđèndầuđangbánởchợ.Chiếcđènđã trở thànhgiảiphápcủaColeman.Ôngđibánđènvàkiếmđủtiềnđểxincấpphépsảnxuấtloạiđènnày.ViệckinhdoanhcủaColemannhanhchóngphátđạt.Khithịtrườngđèn dầu trở nên ế ẩm sau công cuộc điện khí hóa nông thôn, Colemanchuyển từ sảnxuấtđèndầu sang sảnxuất lò sưởi.TrongChiến tranhThếgiớithứII,lòsưởibỏtúicholínhMỹcủaColemanđượcđánhgiácao.ErniePyle,một nhàbáonổi tiếng củaMỹ thời bấygiờ, đãxếp loại lò sưởi củaColemanchỉđứngsauxeJeepvềmứcđộtiệních.Sauchiếntranh,mộtlầnnữa,côngviệclàmăncủaColemanlạibịđedọakhingườidântrởnêngiàucóvàdùnghệthốnglòsưởitrungtâmđểsưởiấm.Thếnhưng,concháucủaColemanvẫnkiêntrìtheođuổigiảiphápthôngminhnày,thậmchícònmởrộngquymôkinhdoanhhơnnữakhihọtậptrungvàosảnxuấtcácthiếtbịcắmtrại.

Bạnhãytựđặtracáccâuhỏidướiđâyđểhìnhdungcáchthứcsửdụngýtưởnghạtnhânnhưmộtgiảipháp:

•Ýtưởnghạtnhâncóthểgiảiquyếtvấnđềcủabạntrongtrườnghợpnào?

•Vấnđềphảithayđổinhưthếnàođểýtưởnghạtnhântrởthànhgiảipháp?

•Thayđổiýtưởnghạtnhânnhưthếnàođểhiệuquả?

Phépẩndụ

“Nếukhôngtưởngtượngthìsẽkhôngcósảnphẩmmangtínhsángtạo.Mónnợcủachúngtađốivớitròchơitưởngtượnglàkhôngthểnàotínhđược.”

-CARLJUNG-

Trongngônngữ,phépẩndụvàsosánhđượcdùngđểliênkếtcácsựvậtvàýtưởngkhácnhau.Nhữngbiệnpháptutừnàyđưachúngtatớimộtkháiniệmkhácbằngcáchliênhệnóvớinhữngđiềuđãbiết.Vìphépẩndụkếtnốicácý tưởng nên chúng làmnảy sinh thêmnhiều ý tưởng khác từ ý tưởng hạtnhân.Mặtkhác,phépẩndụcũngkếtnốinhữngkháiniệmbìnhthườngvốnkhácnhau.Chúngtacóthểsửdụngnhữngmốiliênhệnàyđểtạoranhữngphươngpháptưduymớibằngcáchkếtnốicácýtưởngchođếnkhimộtkháiniệmmớihìnhthành.Vídụ,đốivớinhữngngườiđilàmbằngphươngtiệncôngcộng, thiếtbịnghenhạccầmtaychẳngkhácnàonhữngthiếtbịnghenhạcâmthanhnổiđượctrangbịtrongxeôtôriêng.

Đểsửdụngýtưởnghạtnhânnhưmộtphépẩndụ,hãyliênhệnóvớivấnđềcủabạn.Cóthểsựliênkếtnàyđòihỏinhiềuliênhệtrunggian,tuynhiên,bạncóthểliênhệvấnđềcủabạnvớibấtcứthứgì.NếuvấnđềcủabạnlàcốnghiếnhếtmìnhchosựnghiệpsángtácâmnhạcvàýtưởnghạtnhâncủabạnlànữanhhùngJoand’Arc,bạncóthểtạoranhữngphépẩndụnào?Cólẽ cũng như Joan, bạn cần phải đặtmình vào những trường hợp bất bìnhthườngvàphảicótínhquyếtđoán.Thậmchí,bạnphảiđếngặpnhữngngườilãnhđạoquantrọngnhấtcủangànhâmnhạcởđịaphươngvàthuyếtphụchọrằng,bạnchínhlàgiảipháp.

Hãy tạo thêmnhiềuý tưởng từmộtý tưởnghạtnhânbằngcách liênhệýtưởng hạt nhân này vớimột ý tưởng thứ ba.Vậy ý tưởng hạt nhân là gì?Chiếckẹp tài liệugiốngnhưmộtchiếcbánhquyxoắnbằngkimloại,mộtchiếc dập ghim dành cho những người do dự không quyết đoán – nhữngnhântốcơbảncủatệquanliêu.Sửdụngphépẩndụđểmởrộngcácýtưởngbạnđangxemxétbằngcáchliênhệýtưởnghạtnhânvớinhữngđiềukhác.Suychocùng,mọiviệcđềulà1dãysựviệcnốitiếpnhau.

Nhữngsựkếthợp

“Tấtcảnhữnggìbạncóthểtưởngtượngđềulàsựthật.”

-PABLOPICASSO-

Tấtcảcácvậtchấtkhácnhautrêntráiđất̶ từconngỗngđếnđágranít̶ đềuđượccấu tạo từ cácnguyên tử, nhưngđượckết hợp theonhiều cáchkhácnhau.Nhữngnguyêntửnàykhácnhauvềsốlượngcáchạtbêntrongnguyêntử.Chungquylại,tínhđadạngtrongvũtrụcủachúngtachỉlàdosựkếthợpcủacáchạtelectron,hạtprotonvàhạtneutrontheonhữngtỉlệkhácnhau.

Trong thếgiớiý tưởng, cáckháiniệmkếthợp liên tụcvớinhauđể tạo ranhữngýtưởnglớn.Chiếcmáybayđầutiênchínhlàmộtchiếctàulượncógắnđộngcơ.Thuyềnbuồmchínhlàvánlướtsóngcógắnbuồm.Hươucaocổchínhlàbòcáivớicáicổdài.KateGleasonvậndụngnhữngkỹthuậtsảnxuấthàngloạt,côhọcđượckhicònlànhàcungcấpphụtùngchocácxưởngsảnxuấtô tôcủaHerryFord,đểxâydựngcácngôinhàcó thiếtkếgiốngnhautrênmộtmảnhđất.Hầunhưmọisựđadạngđềubắtnguồntừviệckếthợpsựvậtvớinhautheonhữngcáchthứcmới.

Hãycốgắngkếthợpýtưởnghạtnhâncủabạnvớicáckháiniệmkhác.Hãybắt đầu bằng những giải pháp thông thường nhưng tối ưu nhất nhằm giảiquyếtvấnđềcủabạn.Ý tưởnghạtnhâncó thểbổsungchocácgiảiphápnhư thế nào?Hay tìm cách kết hợp ý tưởng hạt nhân vớimột “phản giảipháp”,mộtkháiniệmcóthểkhiếnchovấnđềcủabạntrởnênphứctạphơn.Khitáchkhỏinhau,khíoxyvàkhíhydrorấtdễgâynổ.Nhưngkhikếthợpvớinhau,chúnglạihòatrộnthànhnước.Bạnchẳngbaogiờbiếtđượcnhữngđặctínhcóthểthayđổinhưthếnàokhikếthợpcáckháiniệmvớinhau.

Hãykếthợpýtưởnghạtnhâncủabạnvớimột“kháiniệmChris”.Sauđó,sửdụngbảngýtưởngđểpháttriểnthêmnhiềuýtưởngnữahoặckếthợpmộtýtưởnghạtnhânnàyvớimộtýtưởnghạtnhânkháctrêncơsởlựachọnngẫu

nhiên.Kếtquảchắcchắnsẽnằmngoàinếpsuynghĩthôngthườngcủabạn.Chẳnghạn,bạncóthểtạoranhữngýtưởngnàokhikếthợphìnhtượngJoand’Arcvớiý tưởngcũvềnhữngchiếcxe lộinước?Nếuvấnđềcủabạn làthăngtiến,bạncóthểkếthợpcảhaivànhậnthấyJoand’Arcvànhữngchiếcxe lội nước đã thành công trong những trường hợp cụ thể, khác thường.Nhữngtrườnghợpkhác thườngnàosẽ tạođiềukiệnchobạnphát triểnvàđượcthăngtiến?Hoặcnếubạnđangtìmcáchthuyếtphụcvợ(hoặcchồng)bạncùngthamgiacáchọatđộngxãhội,hãytưởngtượngramộtbữatiệccócảvợ (hoặc chồng)bạn, Joand’Arcvà chiếcxe lội nước.Sauđó, loại bỏJoanvàchiếcxe.

KHÔNGCÓÝTƯỞNGTỒI

“Một thiên tài khôngmắc sai lầm.Sai lầm của anh ta là cánh cửa của sựkhámphá”.

-JAMESJOYCE-

Các bài tập phá vỡ khuônmẫu sẽ thành công nếu bạn phá bỏ những thóiquen suy nghĩ củamình. Dĩ nhiên, bạn vẫn phải tìm ra giải pháp.Mọi ýtưởng đều hữu ích. Không có ý tưởng dở, chỉ có các “khái niệm Chris”.Thậmchí,mộtýnghĩkhôngtưởngnhấtcủabạncũngcóthểcóíchtrongquátrìnhgiảiquyếtmộtvấnđềkhókhăn.Chúngtasẽsửdụngnhữngýtưởngnàytrongchươngsau.

Nếubạn thấymộtý tưởngnàođócó triểnvọng,hãyghi lạinhưmộtgiảipháphạtnhân.Đâylànhữngýtưởngbạncảmthấycóthểpháttriểnthànhnhữnggiảiphápkhảthi.Nhữnggiảipháphạtnhânkhôngnhấtthiếtphảikhảthi, quan trọng là bạn thích chúng và chúng có tiềm năng. Ví dụ, đây là

nhữngýtưởngtốtnhấthaykhácthườngnhấtcủabạn.

6.Gieohạt“Chúngtacầnlắngnghenhữngýtưởngmớimẻvàrộngmởvềvấnđềnày.”

-ROBERTOPPENHEIMER-

Chươngnàysẽđềcập tớimộtsốý tưởnghạtnhân.Bạncó thể thấy trongHình6.1,tôisắpxếpcácýtưởngnàythànhsáunhómnhằmgiúpbạntránhsửdụngtrùnglặp.Gieoxúcxắcchọnnhómýtưởnghạtnhâncủabạn.Chọnmộtýtưởnghạtnhânởnhómbạnthấykhôngphùhợp,sauđó,quaylạiphầnnóivềviệctạoracácýtưởng.Mởrộngcácýtưởnghạtnhâncủabạnra.

Bâygiờ,bạnkhôngcầnphảiđọclướtquatấtcảcácýtưởnghạtnhânnữavìđãcóquáđủýtưởngchonhiềuvấnđề.Hãysửdụngmỗilầnmộtýtưởngkhácnhau.Cốgắngđưarathêmcáckỹnăngcủariêngbạn.

VÙNGĐẤTMỚI

“Điềuvôlýkhôngchỉrấtcầnthiếtmàthếgiớinàycòndựatrênnhữngđiềuvôlý.”

-FYODORDOSTOYEVSKY-

Bấtcứýtưởngnàokhácvớilốisuynghĩcũcủabạncũngcóthểmởranhiềugiải phápmớimẻ.Những ý tưởng hạt nhân dưới đây sẽ đưa bạn đến vớivùngđấtmới.

Danhtừđượclựachọnngẫunhiên:

Bằngcáchsửdụngbaconsốđầutiêntrongsốđiệnthoạicủabạnhaygieoxúcxắc,bạnhãychọnmột trongnhữngdanhtừdướiđây làmý tưởnghạtnhân.

Ví dụ, nếubạn sốngởmột thànhphố lớnvàđang tìmcáchxóađói giảmnghèothìý tưởnghạtnhâncủabạnsẽ lànhữngcuốn tiểu thuyếtbìamềm.Bạn có thể làmgì để xóa đói giảmnghèo với những cuốn tiểu thuyết bìamềm?Mộtcâuchuyệncảmđộngvềnạnđóicóthểlôikéođượcsựủnghộtừcácnướcgiàucó.Mộtcâuchuyệncổvũ,độngviêncóthểgiúpnhữngkhuvựcnghèokhổbiếtcáchtựcungtựcấp.Nhữngýtưởngnàymớichỉ làsựkhởiđầu.Có thểmởrộngchúngra,phávỡcách tưduy thông thườngcủabạnvềvấnđề.

Nếubạngặpvấnđềvớimộtthiếuniênngỗngượcthìýtưởnghạtnhâncủabạncóthểlànhữngcáilược.Đặcđiểmcủalượclàđưanhữngmớtócrốibờivàothànhnếp.Bạncóthểgiảiquyếtvấnđềgìvớiđứatrẻ,nhàtrườnghayngườithân?Điềunàygợichobạnnhữngýtưởnggì?

Lựachọnýtưởnghạtnhân.Pháttriểnbấtcứđiềugìkhôngliênquanmàbạnđãchọnthànhmộtsốýtưởngmới.Nhữngđặctínhvàcáccôngcụtạoraýtưởngsửdụngphépẩndụsẽpháthuytácdụngvớivớicácdanhtừnày.

Kiểmtrasựkhônghiểubiết

Mọingườiđềucónhữngđiểmmù trongnãobộ.Điểmmùhaycòngọi làvùngkhônghiểubiết,lànhữngđiềumàchúngtakhôngnghĩđếnvìkhônghiểunhữngnơitrướcđâychúngtakhôngquantâmđầyđủ.Bạncóthểtăng

cườnghiệuquảcủalờimôtảvấnđềbằngcáchkiểmtraxemnócóloạitrừnhữngýtưởngnảysinhtừvùngkhônghiểubiếthaykhông.

Bạn sẽ phải trải qua một khoảng thời gian khó khăn để nhận diện vùngkhônghiểubiết củamình.Thếgiớiquancủabạnphụ thuộcvàokhảnăngcủachínhbạn.Bạnchỉthậtsựnhậnbiếtđượcnhữngvùngkhônghiểubiếtmangtínhcụcbộ.Thậmchí,bạncònkhôngbiếtởđócónhữnghốsâu.Đểtìm ravùngkhônghiểubiết, bạn cần sự trợgiúp củamộtngườikiểm tra.Hãytìmmộtngườinàođócóthếgiớiquancàngkhácbiệtvớibạncàngtốt.Đóphải làmộtngười thôngminh,khácbạnvề tuổi tác,nghềnghiệp,giớitínhvà(hoặc)cóvănhóa.Giải thíchvấnđềcủabạnvớingườinàysauđóhỏixemanh(chị)tacáchgiảiquyếtvấnđềđó.Tậptrunglắngnghevàghinhớnhữngsuynghĩcủaanh(chị)ta.Cóthểbạnsẽkhôngđồngývớiphầnlớnnhữngsuynghĩcủangườiđó.Tuynhiên,bạncầnghinhớquanđiểmcủahọkhiđitìmgiảiphápchoriêngmình.

Nếubạnmuốnthuyếtphụcgiađìnhchuyểnđếnsinhsốngtạimộtthànhphốkhác,bạncóthểtiếnhànhkiểmtramứcđộthiếuthôngtinvớimộtthiếuniênmớichuyểnđếnthànhphốnày.Tìmhiểunhữngcơhộivàcảnhữngvấnđềsẽnảysinhxungquanhviệcchuyểnnhà.Hãyhỏingườikiểmtravềmứcđộthiếuthôngtincủabạnxemanhtagiảiquyếtvấnđềrasao.

Ghinhớýtưởngcủangườikiểmtra,ởcảhaivòngtròn:phùhợpvàkhôngphùhợp,nhưHình6.3.Nếusuynghĩđóquenthuộcvớibạn,hãyghinóvàovòng tròn bên trong.Nếu suy nghĩ đó khôngquen thuộc, lố bịch hay khóhiểu,ghinóởvòngtrònbênngoài.Nhữngýtưởngởvòngtrònbênngoàicóthểđạidiệnchonhữngvùngkhônghiểubiết.Nhữngvùngkhônghiểubiếtchínhlàkhởinguồncủacácgiảiphápmới.Bạnchưatừngsuynghĩvềchúngtrongquákhứ,vìvậy,chúngkhôngnằmtrênlốimòntưduycủabạn.Hãytìmhiểu thêmvềvùngđấtmớivàxácđịnhxemnócóphải làkhởinguồnchogiảiphápbạnđangtìmkiếmhaykhông.

Độngtừđượclựachọnngẫunhiên

Hãysửdụngmộtđộngtừvớivaitròýtưởnghạtnhân.DựatrênHình6.4,lựachọnmộtđộngtừbằngcáchgieoxúcxắchoặclấyhaisốcuốicủachứng

minhthư.Sauđó,ápdụngmộtkỹthuậttạoýtưởngnhằmtạothêmnhiềuýtưởngkháctừýtưởnghạtnhânnày.

Nếubạnđangmuốncóthêmthờigianđểgieođượcmặtxúcxắcsố9thìcóthểbạnsẽchọnđộngtừrút.Việcápdụngcáchtạoraýtưởngđặcbiệthữuíchđốivớicácđộngtừ.Bạnrútnhưthếnàođểcóthêmthờigian?Cóthểbằng cách rút khỏi các camkết khác.Hoặc, nếu bạn đangvận độnghànhlangđểđượctănglươngvàgieođượcmặtxúcxắcsố7,bạnlàmthếnàođểvừa nhân nhượng vừa được tăng lương?Có thể việc bạn nhượng bộmộtđiểm tranh luận nào đó sẽ giúp các cuộc thương lượng về tiền lương đạtđượctiếntriển.Hãychọnmộtđộngtừvàsửdụngnóđểgiảiquyếtvấnđềcủabạn.

Giảiphápliêntiếpxuấthiện

Tivilànguồncungcấpnhữngýtưởngngẫunhiênlýtưởng.Chỉcầnmộtcáinhấnnút,hàngloạtýtưởngsẽlầnlượtlóelêntrongđầubạn.Nósẽgiúpbạnhoàntoànthoátkhỏinhữnglốimòntưduy.Tuynhiên,bạnphảisửdụngtiviđúngcách.Bạncầnmộttậpgiấyghichép,mộtchiếcbútvàtắttiếngtivi.

Viếtcáctừconngười,địađiểm,đồvậtvàhànhđộng lên tờgiấy.Sauđó,nhắmmắt lại và bắt đầu dùng điều khiển từ xa chuyển kênh.Ngừng việcchuyểnkênhvàmởmắtra,xácđịnhngườiđầutiênbạnnhìnthấytrênmànhình.Ghi lại tênngườiđóhoặcđoánxemngườiđó thuộcmẫungườinào.Lặplạiquytrìnhkể trênchomộtđịađiểm,mộtđồvậtvàmộthànhđộng.Bạnsẽcómộtloạtnhữngthôngtinđầuvàongẫunhiên.Cứnhưthế,bạnsửdụngchúngđểtạorabahoặcbốngiảiphápmới.

Giảdụ,sauquátrìnhnày,bạnngẫunhiênlựachọnmộtvậnđộngviênbóngrổ,mộtquánănnhanhMcDonald’s,mộtchiếcxeôtôthểthaovàmộtcuộctranh cãi. Làm thế nào để những lựa chọn ngẫu nhiên này giúp bạn giảiquyếtmốibấthòavớingườihàngxómvềviệccáicâycủaanhtamọcnhôsangđất nhàbạn?Bạn có thểmời người hàngxómngồi vào chiếcxe thểthao,chởanhtatớixemmộttrậnbóngrổvàsauđó,dànxếpgiảiquyếtmốibấthòaởcửahàngMcDonald’s.Bạncóthểđưarađiềukiệnnếuanhchàngvậnđộngviênbóngrổđứnglênchiếcxeôtônàymàkhôngchạmđầuvàocànhcây,cáicâysẽđượctỉagọn.Bạncũngcóthểnóivớingườihàngxómrằngnếukhôngcắttỉagọncáicây,bạnbuộcphảibánnhàchomộtngôisaobóng rổ có kế hoạch biến ngôi nhà thànhmột cửa hàngMcDonald’s bênđường.

Saukhi“hâmnóng”trítưởngtượng,hãyphácthảonhữngviệclàmkhảthiđốivớichínhbạn trêncơsởnhữnggìđãviết ra trướcđó.Hãyphábỏ lốimòntrongsuynghĩcủabạn.

GIẢIPHÁPMỚI

“Luôncómộtgiảiphápdễdàngchomọivấnđềcủaconngười–gọngàng,hợplývàsailầm.”

-H.L.MENCKEN-

Bạncóthểphávỡlốimòntưduycủamìnhvềmộtvấnđềnàođóbằngcáchthayđổicáchđịnhnghĩacơbảncủabạnvềgiảipháp.Nhưchúngtađãthảoluậnở trên,địnhnghĩavấnđềchínhxác làđiềuvôcùngquan trọng.Vậyđiềugìsẽxảyranếumộtđịnhnghĩasailầmlàmlệchlạcsuynghĩcủabạn?Cólẽnhữngnguyêntắccủabạnquácứngnhắcđếnnỗitrongquátrìnhđịnhnghĩavấnđề,bạnkhôngthểmởrộngđịnhnghĩavềgiảiphápđủđểcókhônggian thựchiện.Hãythoátkhỏi lốimòntưduybằngcách thayđổiđángkểvấnđềbạnđangcốgiảiquyết.

Nhữngcâutrảlờilớnhơnvànhỏhơn

Cóthểnhậnthứccủabạnvềmứcđộtháchthứclàmộtbộphậncủavấnđề.Bạnluônlolắngvềmộtvấnđềlớnlaocỡ“convoi”,trongkhivấnđềcủabạnthựctếchỉbằng“conchuột”.Hãythayđổimứcđộcủavấnđềđểkiểmnghiệmnhậnthứccủabạn.

Điềugìsẽxảyranếugiảiphápcầnthiết lớnhơnsovới thực tếrấtnhiều?Thayvìtìmkiếmmộtgiảiphápchobảnthân,hãytạoramộtgiảiphápchocảthếgiới.Hãygiảiquyếtvấnđềthậttriệtđể.Vấnđềlớnhơnđồngnghĩakhógiảiquyếthơnvàcầnnỗlựcnhiềuhơn.Nếuvấnđềcủabạnlàvượtquamộtconsôngnhỏ,hãynghĩđếnviệcxâynhữngchiếccầu.

HãngphầnmềmEggheadSoftwaresửdụngmộtchiếnlượcgiảiquyếtvấnđềởtầmcaohơnđểnângcaokhảnăngcạnhtranh.Thấtvọngtrướcnhữngkhókhăn trongviệcgiảmchiphíởnhiềucửahàngbán lẻcủahãng,hãngnàyđãtậptrungvàomộtvấnđềlớnhơnvàtáobạohơn,đólàtìmcáchxóabỏcáccửahàngbánlẻvàbántrựctiếpchokháchhàng.Vàvấnđềlớnhơnnàyđãcómộtgiảipháptốtđẹp.Giảiphápđóngcửacáccửahàngbánlẻđãpháthuyhiệuquả.

Hoặcđiềugìsẽxảyranếuvấnđềcủabạnnhỏhơnsovớithựctếrấtnhiều?

Thửtưởngtượngbạnchỉcầngiảiquyếtvấnđềnàychomộtngườihaytrongmộtgiờđồnghồ.Vấnđềcàngnhỏcàngdễgiảiquyết.Nhữnggiảipháplớnkhôngthểthựchiệnđượctrênquymôlớnlạitỏracóíchkhiápdụngởquymônhỏ.MẹTeresatừngnói:“Chúngtakhôngthểlàmnhữngviệclớnmàchỉlàmđượcnhữngviệcnhỏvớitìnhyêuthươnglớnlao.”Hãytưởngtượngchiếndịchquảngcáocủabạnchỉcầnnhằmvàomộtngười.Bạnsẽphảilàmgìđểtạoảnhhưởngđốivớimộtngười?

Vớicáchđịnhnghĩavấnđềmới,hãyxóabỏnhữngràocảntrongsuynghĩ.Hãytìmkiếmnhữnggiảiphápchocácvấnđềnhỏhơn(hoặclớnhơn).

Nhanhhơnvàchậmhơn

Thờihạnchótcóảnhhưởngđángkể tới cácvấnđề.Côngviệcphảihoànthànhtrongthángtớicóthểkhôngđángngạinếuthờihạnhoànthànhđượclùilạimộtnăm.Vàcáchthihànhmộtdựánphảihoànthànhvàoquýsausẽthayđổinếudựánnàyphảiđượchoànthànhngayngàymai.

Hãytìmkiếmgiảiphápbằngcáchđẩynhanhthờihạnchóttớimộtthờiđiểmnàođósớmhơnđếnmứcphilý.Sauđó,cânnhắcxembạnnênlàmgì?Hốthoảngchẳnggiúpíchđượcgì.Chúngtakhôngnênbỏcuộcngaycảkhithờihạnchótkhiếnchovấnđềkhócóthểhoànthành,mặcdùbỏcuộccũngđượccoi làmộtgiảipháp.Hãysuynghĩkỹcàngvềnhữnggìbạncầnphải làm.Saukhiđãvạchramộthaymộtvàikếhoạchhànhđộng,hãyápdụngchúngtrong điều kiện thời hạn chót dành cho bạn.Giải pháp nào phát huy hiệuquả?Giảiphápnàokhông?

Lặplạiquytrìnhbằngcáchđẩythờihạnchótlùilại.Điềugìsẽxảyranếuthờihạn chótđược lùi lại tới 20năm?Suynghĩ củabạn thayđổinhư thếnào?Bạncóthểtìmthấymộtgiảipháptuyệtvờinhưnglạikhôngphùhợpvớithờihạnhiệntại.Hãycânnhắckỹviệcthayđổithờihạnchót.Thờihạnchótcóthểtrởthànhvậtcảntrongquátrìnhgiảiquyếtvấnđề.

Nếu bạn đang gặp khó khăn trong việc sáp nhập hai công ty, ví dụ nhưDigitalvàCompaq,hãytưởngtượngvấnđềsẽthayđổinhưthếnàokhibạncó5nămchuẩnbị?Haicôngtyquyếtđịnhkếthợpnhữngbộphậnnàovànhữngsảnphẩmnào?

Thảmhọa

Cháyrừngvàlũlụtlànhữngthảmhọathiênnhiênkhủngkhiếp,đểlạinhữnghậuquảthảmkhốc.Nhưngthậtkhócóthểngănchặnchúng.Trongthếgiới

tự nhiên, nhiều loài đã biết cách tận dụng những thảm họa này vì lợi íchriêng.Dovậy,chúngkhôngnhữngkhôngbịtuyệtchủngmàcònđượchưởnglợi.Cây thông tranh thủkhoảngkhônggian rộngmởmànhữngđámcháyrừngtạora.Trongmộtkhurừng,khoảngkhônggiansốngluôncóvaitròrấtquantrọng.Nhữngcâymớilớnphảitrảiquamộtgiaiđoạnkhókhănđểtìmkiếmchỗđứngchomình.Cháyrừngtạoranhữngkhoảngkhônggiantrốngkhôngthểnhanhchónglấpđầy.

Cónhiềuđiềubạncóthểhọchỏitừnhữngvídụnày.Cóthểgiảipháptốtthếchínhlàtìmlợiíchtrongnhữngđổvỡmàbạnđangcốngănchặn.Khinhữngnỗ lựccủabạnbị sanphẳng,hãynghĩđếnnhữngđiềubạncó thể làmvớikhoảngkhônggianbằngphẳngnày.Khibạnphảibắtđầulạitừđầu,tạisaokhôngcải tiếncách thứcbanđầu?Hãycoiđâynhưmộtcơhộiđểbạncảithiệncáckếhoạchbanđầu.

ChàngthanhniênChristopherColumbusđãgặpmaykhitàucủaôngbịchìmdogiaotranhvớihảitặcngoàikhơiBồĐàoNha.Ônggầnnhưđãchếtđuối.Ôngbịsóngcuốntrôidạtvàobờvàtỉnhlại,khôngmộtxudínhtúiởmộtmảnhđấtxalạ.Đâychínhlàmộttrongnhữngcộtmốcquantrọngcủacuộcđờiông.Ôngkhôngcòn lựachọnnàokhácngoàiviệc tớiLisbon,nơiôngkếthônvớicongáicủamộtgiađìnhđầyquyềnthếvàtrởthànhnhàhànghảinổitiếng.TrongthờigianởLisbon,ôngđãnghenóivềýtưởngtớichâuÁbằngcáchđithuyềnvềphíaTây.Điềunàycũngchứngminhrằng,nhữngýtưởnghaynhấtcủabạncóthểkhôngphảilàcủariêngbạn.

Lũ lụt nhấn chìmmọi thứ trongbiểnnước, songnó cũngmang lại nguồndinhdưỡngquantrọngchođất.Lớpbùnxuấthiệnmọinơimanglạicơhộiphát triển cho cây cối. Chúng tận dụng nguồn phân bón tự nhiên để sinhtrưởngvàđơmhoakếttrái.LũlụtởTrungQuốc,LưỡngHàvàAiCậpnuôidưỡng những nền vănminh đầu tiên của nhân loại. Thiên tai xảy ra theođúngquyluậtlàđiềulýtưởngchopháttriểnsảnxuấtnôngnghiệp.

Hãysuynghĩvềviệcbạncóthểtậndụngthảmhọanhưthếnàođểpháttriểnnhanhhơn.Bạncóthểcảitiếncáchthứcsửdụngthờigianvàchiếnlượccủamìnhkhông?Chúngtahọcđượcnhữnggìtừthựctếnày?Hãycoilũlụtnhưmộtcơhộiđểthoátkhỏinghịchcảnh.Việcthayđổiquanđiểmcủabạnvềthảm họa có thể biến thảm họa trở thành cơ hội chứ không phải là tháchthức.

CÔNGCỤMỚI

“Khicôngcụduynhấtbạncólàchiếcbúathìmọivấnđềdườngnhưđềutrởthànhcáiđinh.”

-ABRAHAMMASLOW-

Thayđổicôngcụcầnthiếtđểgiảiquyếtvấnđềsẽthayđổisuynghĩcủabạnvềvấnđềđó.Côngcụchínhlàchìakhóađểhoạchđịnhchiếnlược.Cóthểbạncũngđãtừngsửdụngmộtsốkỹthuậtcụthểkhigiảiquyếtvấnđề.Việcbạnphụthuộcvàocáccôngcụnàycũngẩnchứanhữnggiảiphápthúvị.Tựépmìnhsửdụngmộtcôngcụkháccóthểmởranhiềugiảiphápmới.

Đế chếMoslem (Hồi giáo) đã quét sạch vùng lãnh thổArập bằng vũ khímới,đólàbiểuthuế.Cácthànhphốmởcửađónchàoquânxâmlượcvìhọbiếtthuếmásẽgiảmxuống.Thuếmácũngtỏrahữuhiệutrongviệccảiđạochocác thầndânmới.Cácgiáochủ(Kha-lip)khôngquan tâmđếnvấnđềthầndânmớicólàngườiHồigiáokhông,họchỉcầnbiếtrằngcáctínđồsẽđóngthuếthấphơn.Hàngtriệungườiđãtrởthànhnhữngtínđồngoanđạo.

Phầnnàybaogồmmộtsố"côngcụ"bạnnênsửdụngnhưnhữngýtưởnghạtnhân.Mọi thứđều có thể trở thành công cụ.Ví dụ, điềugì sẽ xảy ra nếucôngcụduynhấtbạncólàmộtchiếckhănmùixoa?

Nămgiảiphápvớichiếckhănmùxoa

Nếutasửdụngnhữngchiếckhănmùxoamộtcáchsángtạo,chúngcóthểtrởthànhcôngcụtuyệtvờichứkhôngchỉđơnthuầnphụcvụcácvấnđềvệsinh.Dướiđâylànămcáchgiúpbạntìmđượcgiảiphápchocácvấnđềtừviệcsửdụngmộtchiếckhănmùxoabìnhthường.

Mặtnạ

Gấpđôichiếckhănmùxoatheođườngchéovàđeolênmặtnhưmộtchiếcmặtnạ.Saukhicảitrangantoàn,hãylàmđiềugìđómàbạncầnẩntránhkhithựchiện.Nhữngcôngviệcquantrọngthườngbịtrì trệdokhôngaimuốnchịutráchnhiệmhaybịkhiểntrách.Tìmcáchriênggiảiquyếtvấnđềsẽthúcđẩymọiviệctiếntriển.Nếubạncầnnhấnmạnhmộtvàisailầmtrongchiếnlượccủamộthãngtưvấncótiếngtăm,bạncóthểẩndanhđểlàmviệcđó.Bạncóthểkhôngcầnđếnchiếckhănmùxoanàysongvớinó,bạnđượcẩndanhvàcóthểdễdàngvượtquacáctrởngại.

Bịtmiệng

Hãybịtmiệngkẻđanggiếtchếtnhữngý tưởngcủabạn.Sauđó,hãy thựchiệngiảiphápcủamình.Giờđây,anhtakhôngthểla lốiđòibạndừnglạiđược.Trên thực tế, bạnvẫn có thểbắt đầu côngviệcmàkhôngcầndùnghànhđộngbịtmiệngvà phớt lờ nhữngkẻ cònnghi ngờý tưởng của bạn.Thậmchí, ngay cảviệc tưởng tượng rahànhđộngbịtmiệngnhữngkẻđócũngtỏracóhiệuquả.

Tấmphủ

Phủkhănmùxoalênmộtđồvậtnhỏ.Hãyđếngặpmộtngườibạnthậtthôngminh,tuyênbốbạnđãtìmracáchgiảiquyếtvấnđềnhưmongmuốnvànónằmdướichiếckhănmùxoanày.Hãyyêucầungườibạncủabạnđoánxemđâylàvậtgì?Câutrảlờicóthểtrảlờiđạiloạinhư:“Cáichâncắmsạcđiệncủamáytínhxáchtay”hay“Đồuốngcócồn”.Hãyghilạicâutrảlờivàsửdụngnónhưmộtgiảipháp.

Cờtrắng

Buộckhănmùxoavàomộtcáique,gặpmộtngườimàbạnđangcóxungđộtrồivẫy.Hãyđầuhàngđểmọiviệcđượcêmđẹpvàđểbạnkhôngcókẻthù.Kếtthúcxungđộtbằngcácđiềukiệndanhdự.Bạncóthểsửdụngcờtrắngnếubạnđangcốđạtđượcmột tâmtrạngnàođó tronghộihọanhưngthựcchấtnólạilàđiềusailầm.Khiđó,hãyvẫycờtrắngvàchấpnhậntâmtrạngbạnđãtạoratrêntoanvẽ.

Khănbịtmắt

Hãybịtmắtbạnbằngchiếckhănmùxoa.Sauđó,hãylắngnghemộtlờiđềnghị.Đừngđểýaiđangđềnghịbạnmàhãyđểtâmxemngườiđóđangđềnghịđiềugì.Sửdụngkhănbịtmắt làđểnhắcnhởbạnchớnênthànhkiếnvớingườiđưaraýtưởng.Chiếckhănbịtmắtcóthểgiúpbạnnóichuyệnvớimột giáoviên có thànhkiếnvới bạn.Hãyquên chuyệnbạnghét vị ngườithầygiáonàyvàlắngnghenhữnggìôngtanói.

Cáccôngcụngẫunhiên

Một chiếc khănmù xoa có thể giúp bạn giải quyết những vấn đề nghiêmtrọng, cácvật dụngkhác cũng có thểgiúpbạn thoát khỏi lốimòn tưduy.HãythửsửdụngmộttrongnhữngvậtdụngtrongHình6.5mộtcáchsángtạonhất.Hãychọnvậtdụngtươngứngvớiconsốcuốitrongsốđiệnthoạicủabạn.

Nhữngtrangvàng

Hãy tưởng tượng công cụduynhất củabạn là cuốndanhbạNhững trangvàngvàmộtchiếcđiệnthoại.Giảiphápphảinằmtrongcuốndanhbạđiệnthoạinày.Bạnsẽgiảiquyếtvấnđềthếnào?Nếuvấnđềlàmộtcuộccãivãvớivịhônthêcủabạn,bạnsẽgọichocốvấn,luậtsưhaymộtcửahànghoa?

Condaonhíp

Daonhíp làmộtdụngcụcầm tay tuyệtvờigiảiquyếtđượcvô sốvấnđề.Bạnsẽsửdụngmộtcondaonhíprasaođểgiảiquyếtvấnđềcủabạn?Nếubạnkhôngthểnghĩracáchnào,điềunàychứngtỏbạnkhôngchịulắngnghetrítưởngtượngcủabảnthân.

Một con dao nhíp có thể giúp bạn chọn lựa người đứng đầu các bộ phậntrongmộtcơquanmới.Hãydánảnhcácứngviênlêntrênmộttấmbảng.Phicondaođóvàotấmbảngvàchọnngườitrongtấmảnhmàcondaonàyphitrúng. Sau đó, bạn hãy tự lý giải tại sao người đó xứng đáng hoặc khôngxứngđángvớicôngviệctrên.Condaogiúpthúcđẩyquátrìnhđưaraquyếtđịnh.

Thôngcáobáochí

Ngườita thườngnóingòibútcònmạnhhơnthanhkiếm.Hãytưởngtượngcáchgiảiquyếtvấnđềduynhấtcủabạnlàđưaramộtbảnthôngcáobáochídàihaitrang.Bạnsẽbiếncơhộinàythànhgiảiphápbằngcáchnào?Bạnsẽviếtgì?Bạnsẽgửithôngcáobáochíđiđâu?Bạnmuốnngườiđọccóphảnứnggì?

Hãy tưởng tượngbạncầnmộtngườigiữ trẻđểcó thểđixemhát tốinay.Thôngcáocủabạnsẽcónộidungnhưthếnàonhằmthểhiệnbạnđangcầnmộtngườitrôngtrẻnhiệttìnhvàcónănglực?Giờhãyvậndụngnhữnggìbạnhọcđượctừbảnthôngcáobáochíđểtìmngườigiữtrẻ.

Đinhvàdâythép

Đểsửachữamọithứđãtrởthànhlờinóisáorỗng,bạnchỉcầnđinhvàdâythép.Nhưngnếuđólàtấtcảnhữnggìbạncóthìbạnsẽsửdụngchúngnhưthếnàođểgiảiquyếtvấnđề?

Nếuvấnđềcủabạnlàhuyđộngtiềnđểmuamộtchiếcmáychụpcắtlớpmớiởbệnhviện,bạncóthểtreobảnvẽchiếcmáynàybằngđinhvàsợidâythépởsảnh,đểnhắcnhởcácnhàbảotrợrằngchỉcósựquyêngópcủahọmớicóthểbiếnbảnvẽnàythànhmộttàisảnthậtsựcóíchchocộngđồng.

Layđộngtráitim

Bạnsẽtheođuổigiảiphápnàonếubạncóthểlayđộngtráitimcủamộtkẻđộcthân?Bạnsẽchọnai?Bạnlàmgìđểthayđổiquanđiểmcủaanhtahoặccôta?Giờthìhãythuyếtphụcngườiđó!

Khảnăngthuyếtphụccóthểgiúpbạngiảiquyếttấtcảmọivấnđề.Bạnđangphát triểnmột loạivac-xincảmcúmmớivàcómộtaiđócó thểgiúpđẩynhanhcôngviệccủabạn.Cólẽđólàmộtngườicókỹnăngđặcbiệtnàođóhoặc đang kiểm soátmột thiết bị hữu ích. Hãy tìm ra người này. Bạn sẽthuyếtphụcthếnàođểngườinàygiúpđỡbạn?

Tànghình

Theotôiđượcbiết,chẳngcócáchnàođểbạntànghìnhcả.Nhưngnếubạncóthểbiếnmấttheoýmuốn,bạnsẽsửdụngcáchnàyđểgiảiquyếtvấnđềnhưthếnào?

Cólẽbạnmuốnviếtmộtbảntìnhcasayđắm.Bạnsẽtanbiếnvàođâuđểlấychấtliệuchobàihátcủamình?Bạnsẽtìmkiếmnguồnxúccảmnào?Hãy

tưởng tượng ra cảmxúcbạn tìm thấy rồiđưacảmxúcđóvàobàihát củabạn.

Bảngthôngbáo

Điềugìsẽxảyranếucôngcụduynhấtđểbạnsửdụnglàmộtcáibảngthôngbáolớn?Trênđóbạncóthểviếtbấtcứthôngđiệpnàobạnmuốngửigắm.Bạnsẽviếtgì?Bạnsẽđặtcáibảngnàyởđâu?

Nếubạnđanghuyđộngvốnđầutưchomộtcôngviệckinhdoanhmới,bạncó thể gạch ra ba điểm chính trong kế hoạch kinh doanh trên chiếc bảngthôngbáonàyvàbêncạnhlàsốđiệnthoạicủabạn.Ngaycảkhibạnkhôngdùngbảngthôngbáo,hãysửdụngthôngđiệpngắngọnbạnđãxâydựng.

Chúchóthôngminh

Bạncóthểnghĩragiảiphápchovấnđềcủabạnkhông,nếubạnchỉcómộtchúchó?Dĩnhiên,đâyphảilàmộtchúchóthôngminh,biếtlàmtheotấtcảnhữngđiềubạnmuốn.Tấtnhiên,đóphảilànhữngviệcvừasứcvớichúchónày.Bạnsẽbảonólàmgì?Bạnsẽgiảiquyếtvấnđềrasaovớimộtchúchóngốcnghếch?

Tưởng tượngbạnmuốnhẹnhòvớimộtaiđósống trong tòanhàcủabạn.Chúchócóthểmanggìtớichoanhấy(côấy)đểcóthểtạobướckhởiđầuchomộtcuộcđốithoạiphùhợp.Nếukhôngcóchúchó,chắcgìbạnđãlàmđượcđiều?

Bàihát

Chuyệngìxảyranếugiảiphápcủabạnlàmộtbàihát?Hãytưởngtượngbạncóthểsángtácmộtbàiháttuyệtvời.Mọingườitỏrayêuthíchbàihátnày.Bạnsẽđưathôngđiệpnàovàobàihátđểgiúpgiảiquyếtvấnđềmụctiêucủabạn?

Cólẽbàihátcủabạncầnlàmêmdịumộtquátrìnhtáicơcấunhómrấtkhókhăn.Giaiđiệunàosẽđemlạisựgiúpđỡbạncần–“Nămmươicáchchiatayvớingườiyêu”hay“Nhữngngàyhạnhphúcđãtrởlại”?Bàihátsẽkhiếncácđồngnghiệpcủabạncảmthấythếnào?Điệpkhúccủabàihátsẽmangthôngđiệpquantrọngmàbạnmuốnmọingườinhớmãi.Vàbâygiờ,trướctiên,hãyđưarathôngđiệpcủabạnkhôngcầnquabàihátnữa.

Ngườicônổitiếng

Bạnsẽgiảiquyếtvấnđềrasaonếubạncómộtngườicônổitiếng?Nhữngngườitaitomặtlớnđềubiếtvàyêumếncôấy.Côbạnrấtquýbạnnhưngkhôngchobạntiềnvìsợlàmhưbạn.

Bạn sẽ giải quyết vấn đề như thế nào nếubạn cómột người cô nhưvậy?Cáchthứnhấtlànhờcôgiớithiệubạnvớimộtsốngườicóthểtrựctiếpgiúpđỡbạn.Ailàngườibạncần?Bâygiờ,hãyxembạnsẽlàmthếnàođểlàmquenvớingườinàymàkhôngcầnsựgiúpđỡcủangườicônổitiếng.

Nhữngchiếclôngvũmathuật

Nhữngchiếclôngvũmathuậtlàmộtcôngcụthúvị.Mặcdùchúngthayđổithựctạirấtítsongảnhhưởngcủachúnglạirấtlớn.Dumbo,chúvoinhỏvớiđôi tai lớn có thể bay sau khimột bầy quạ cho chú voimột “bộ lôngmathuật”.MặcdùbộlôngnàykhôngcảithiệnkhảnăngbaycủaDumbonhưngnógiúpchúvoitựtinhơn.Dumbotinrằngmìnhcóthểbayvàchúđãbayđược.

Nhữngvấnđềkhókhăncần“nhữngchiếclôngvũmathuật”.Bạnkhócóthểlàmgì,nếutrướchếtbạnkhôngtinmìnhcóthểlàmđược.Bạnsẽkhôngcốgắnghếtsứcmìnhvàkhôngđủkiêntrìđểngườikháctinbạnsẽthànhcông.

“Nhữngchiếclôngvũmathuật”cóthểlàthứgìđótácđộngđếnsựtựtin.Nócóthểlàmộttấmbằnghaymộtthẻbạchkim.Việcmọingườithừanhậnkhảnăngcủabạnhaykinhnghiệmcủamộtcánhân thànhcông trướcđâyđềucóhiệuquả.Điềugìsẽkhiếnbạnthêmtựtinđểlàmnhữngviệctưởngchừngkhôngthể?Mộtngườibạncủabạnđãquyếtđịnhmuamộtbộcomplemay đo, trang trí lại văn phòng và in những danh thiếp đắt tiền. Sau đó,doanhnghiệp của anh ấyđã cónhữngbước tiếnđángkể.Anh ấy có cảmgiácmình thật sự thamgia vào cuộc chơi và điều đó đã nhanh chóng trởthànhhiệnthực.

Để khám phá những điều có tác dụng như “chiếc lông vũma thuật”, hãynghĩtớingườiđãthànhcôngmàbạnđangtìmkiếm.Nhânvậtnàysẽlàhìnhmẫucủabạn.Viếttêncủangườinàylênđầumộttranggiấy.Sauđó,hãyliệtkêcác tínhcách tốt củangườinàycàngnhiềucàng tốt.Vídụ,bạncó thểchọnhìnhmẫucủabạnlàngườikiênnhẫnvàláimộtchiếcxeFordMustangmàuđỏ.

Hãyràsoát lạinhữngthuộctínhnàyvàchọnramột thuộctínhgiốngbạn.

Nócũnglàthuộctínhmàbạnrấtmuốncóhoặcpháttriển.Hãytìmcáchđểcó thuộc tínhnày,nuôidưỡngnóhoặccoi làđãcónó.Việcbạncóđược“chiếclôngvũmathuật”sẽgiúpbạnthêmtựtinvàlàmviệchiệuquảhơn.

Ngôntừmới

Cóthểbạnchưacónhữngtừngữmôtảgiảiphápcủabạn.Nếuvậy,bạnsẽbịnhầmlẫnvớinhữngtừngữmôtảmộtsốgiảiphápkhác.Khicónhữngýtưởngmới,hãysửdụngcáctừngữmớiđểmôtảchúng.

Đểnghĩranhữngtừngữmới,hãythaythếnhữngtừphổthôngbằngnhữngngôn từriêngcủabạn.Chúngsẽgiúp thểhiệngiảiphápcủabạn.Kếthợpchúngvớimộttừthểhiệngiảiphápbạnmongđợi.Nhữngtừnàychínhlàbệphóngchocácýtưởngcủabạnnảysinh.

Cácnhàvậtlýhọcthườngphátminhranhữnghạt,vínhưhạtquark,đểgiảiquyếtvấnđề.“Hạtquark”củabạnthỏamãnmộtnhucầutrướckhicóbấtkỳbằngchứngnàochothấysựtồntạicủachúng.Vàkhiđãxácđịnhđượcgiảiphápcũnglàlúctìmthấycáchạtquark.

Hãydùngnhữngtừngữmớikhinóivàsuynghĩvềtháchthứcbạngặpphải.Khibạndùngnhữngtừngữmớiđểmôtảgiảiphápcủabạn,bạnsẽkhámpháraýnghĩacủachúng.Nhữngtừngữmớicóthểtựdođiềuchỉnhchophùhợpvớigiảiphápcủabạn–chúngkhôngmangnhữngđịnhnghĩakháccóthểlàmbạnrốitrí.Vídụ,bạnđặttêncholoạibánhpizzamớiđểcạnhtranhvớimộtcửahàngpizzakháclàZalt.Hãygiảithíchvớiđồngnghiệpcủabạn,Zaltlàgì,giácảbaonhiêu,mùivịrasaovàcáchlàmchiếcbánhnày.Hãykhámpháđiềubạncầnđểgiảiquyếtvấnđề.

Ngôntừkháclạ

Nhữngtừngữnhư“bãonhiệtđới”,“thậptựchinh”hay“dịchbệnh”cóthểđưa những hình ảnh và cảmxúcmạnh vào các ý tưởngmới bắt đầu pháttriểncủabạn.Hãycốgắngápdụngnhữngtừnàyvàovấnđềcủabạn.Bạncũngcóthểsửdụngnhữngtừmàbạnvốnkhônghaydùngđểmôtảvấnđề.

Vídụ,bạnthườngsửdụngcụmtừ“mấtthịphần”khinóivềvấnđềcủabạn.Bâygiờ,hãythaythếcụmtừđóbằngcácđộngtừvàdanhtừmạnhhơnvàkhôngliênquanđếnvấnđềnàynhư“dịchbệnh”hay“tanchảy”.Sauđó,bạnhãyxemcáchbạnsuynghĩvềmứcđộnghiêmtrọngcủavấnđềđãthayđổinhưthếnào.

Kýhiệumới

Einsteinđãsửdụngngônngữkýhiệucủatoánhọcđểgiảiquyếtcácvấnđềcủaông.Chúngtacũngcó thểsửdụngphươngphápnày,đặcbiệtđốivớicácvấnđềchúngtachorằngkhôngliênquanđếntoánhọc.Việcbạnphátminhracáckýhiệumôtảvấnđềcủamìnhsẽmanglạimộtquanđiểmmớimẻvàhữuích.Nócóthểgiúpbạnthoátkhỏilốimòntưduy.

Nếulongạivềbạnbècủaconbạn,bạncóthểgánnhữngkýhiệuchotấtcảsốtrẻtrongkhuvựcbạnđangsống.Sauđó,viếtcácphươngtrìnhbiểuhiệnđứatrẻnàohòathuậnvàđứatrẻnàokhônghòathuậnvớiconbạn.Hãytìmrakết quảbằngcáchgiải cácphương trìnhnày.Có lẽ trướcđó, bạn chưatừngnghĩtớinhữngkýhiệuđạiloạinhưs+e–b.

Hãysángtạonhữngkýhiệuthểhiệncácthànhtốcủavấnđề:nhữngngườicóliênquan,hoàncảnhcụthểhaycáccảmxúc.Tạoracácphéptínhmớimẻvàđộcđáođểcáckýhiệutươngtácvớinhau.Khôngchỉsửdụngphépcộngvàphéptrừ.Hãysửdụngkýhiệumôtảvấnđềcủabạnvàtìmragiảiphápcủariêngbạn.Khôngphảibạnđangcốgắngtạoramộtchuyênngànhmớimàbạnchỉdùngkýhiệuđểthamdòýkiếncủariêngbạnvềvấnđề.

Cácphéptínhcótruyềncảmhứngchonhữnghiểubiếtthấuđáomớikhông?Bạngiảiquyếtvấnđềbằngcáckýhiệunhưthếnào?Đểcókếtquả,phéptínhcủabạncòncầnnhữngbiếnsốnào?Bạnhãydiễntảmộtgiảipháphữuíchvàbuộcbảnthânmìnhphảinhìnnhậnvấnđềtheomộtcáchthứcmới.

ĐIỀUKIỆNMỚI

“Cáikhólócáikhôn.”

-PLATO-

Điềukiệnxungquanhmộtvấnđềđóngvaitròthiếtyếuđốivớibảnthânvấnđề.Nhữngđiềukiệnnàybaogồmcácthôngsố,vaitròvàtháiđộ.Thayđổicácđiềukiệnsẽlàmthayđổinhậnthứccủabạnvềvấnđề,giảiphápvàcóthểgiúpbạnphávỡcáckhuônmẫu.TrongthếkỷXVI,TâyBanNhacósứcmạnhvượttrộivềhảiquân.Nướcnàyluônbáchchiếnbáchthắngvớinhữnghạmđội tàukhổng lồ.Nhưngcũngđến lúc tình thế thayđổi.Sựxuấthiệncủacácloạitàunhỏ,tốcđộcaovànhữngkhẩuđạibáctầmxakhiếnnhữnghạm đội tàu chiến của Tây Ban Nha trở nên lỗi thời. Các thuyền trưởngngườiAnhlànhữngngườinhậnrađiềunàyđầutiên.Nhờvậy,ngườiAnhđãlàmcáncânsứcmạnhhảiquânnghiêngvềphíahọvàduytrìđượcsức

mạnhđótrongbathếkỷtiếptheo.

Cácthôngsố

Cácvấnđềthườngcóthôngsố−nhữngdữliệuđằngsaucácgiảđịnhchủchốt.Chúngtathườngnghĩthôngsốlànhữngcáibấtbiếnsongtrênthựctế,chúnglạithườngxuyêncónhữngthayđổilớn.Khichúngthayđổi,cácgiảiphápcũngthayđổitheo.Năm1803,việcthựchiệncácchuyếnbaylàđiềukhôngthể.Tuynhiên,đếnnăm1903,cácnhântốđãthayđổi.Nhữngđộngcơnhẹhơnnhưngđủmạnhrađời.Hiệusuấtsửdụngnhiênliệutăng.Cácvậtliệuvàcôngcụmớitốthơnxuấthiện.Vàconngườiđãcóthểthựchiệnnhững chuyến bay. Giờ đây, các nhân tố đang thay đổi ngày càng nhanhhơn.

Vấnđềcủabạnsẽthayđổithếnàonếumộttrongcácnhântốchínhthayđổilớn?Hãy lựa chọnmột nhân tố và thay đổi nómột cách ngẫu nhiên nhưtrongHình6.6.Bạncóthểsửdụngxúcxắchaymũitênđịnhhướngđểlựachọnsựthayđổi.Nếubạngieoxúcxắcđượcmặtsố1hoặcmũitênhướngvềphíabắc,bạnhãygấpđôigiátrịcủanhântố.

Hãyhìnhdungvấnđềcủabạntrongmộtthếgiớicónhiềunhântốbiếnđổi.Vấnđềcủabạncótiếptụctồntại?Bạncótiếptụctìmkiếmgiảipháp?Cáchtiếpcậngiảiphápcủabạnsẽthayđổi.Bạnsẽcónhữnggiảiphápmớinào?Hãydựavàosựthayđổicủathựctếđểtìmkiếmcácýtưởngmới,nhữngýtưởngdườngnhưlàkhôngthựctếtrướcđây.

Giá làmộtphầnquan trọng.Thử tưởng tượngcái giábạnphải trảđểgiải

quyếtvấnđềđãtănglêngấpđôi.Điềunàythườngxuyênxảyra.Thuếtănggấpđôi.Thunhậpcủabạntănggấpđôi.Tiềnthuênhâncôngtănggấpđôi.Cáchduynhấtlàbạnhãycốnghĩramộtgiảiphápmớiphùhợpvớinhữngđiềukiệnmới.Vídụ,mỗilầngiáxăngdầutăng,việckhaitháccácmỏdầumớitrởnênkhảthi.GiảiphápsinhlờilúcnàylàkhaithácdầuởnhữngvùngbiểnnướcsâuvàởBắccực.

Miễnphí

Thayvìtănggiágấpđôi,hãycoinhưbạnkhôngphảitrảđồngnàođểgiảiquyếtvấnđề.Cónhiềuchiphíđã trởnêngiảmđiđángkể.Nếusovới20nămtrướcthìchiphímuamáytínhvàtiềncướcviễnthônghiệnnayđãgiảmxuốngmứcgầnnhưmiễnphí.Điềugìsẽxảyranếucácnhântốđầuvàotrởthànhmiễnphí?Bạnsẽlàmgìđểđiềunàyxảyra?

Tăngmứcthưởnggấp10lần

Trongbấtkỳtrườnghợpnào,phầnthưởngluônlàđiềukiệnquantrọng.Khinóivềvấnđềcủamình,bạnđãnóirõbạnmuốngìkhigiảiquyếtxongvấnđề.Hãytưởngtưởngnhữnggìbạnnhậnđượcsẽ tănggấp10 lần.Bạncầntăng25%doanhsốbánhàng trongkhuvựccủabạn,bạncócốgắnghoànthànhmục tiêu không nếu phần thưởng của bạn làmột kỳ nghỉ cuối nămsangtrọng?Nhữnglựachọnbạnđãtừngbỏquanaytrởnênkhảthi.Dođó,hãytăngphầnthưởngchonhữnggìbạnlàmđượcvàchờxemđiềunàysẽdẫnđếnnhữnggiảiphápgì.

Đổivai

Hãytưởngtượngmọithứvẫngiữnguyên,chỉcóbạnthayđổi.Bạntrởthànhđốithủcạnhtranhcủabạnvớinhữngđiểmyếuvàđiểmmạnhcủađốithủ.Bạnsẽlàmgìđểđánhbạichínhmình?

Nếubạnphảithựchiệnnhiệmvụngăncảnmộtcôngtyđiệnthoạiđangtìmcáchxâmnhậpthịtrườngcủabạn.Hãytưởngtượngcácbiệnphápmàcôngtyđiệnthoạinàysẽthựchiệnđểchiếmlĩnhthịtrườngcủabạn.Bạnsẽthựchiệnchiếnlượcnào?Bạnsẽthựchiệnnhữngbiệnphápnàođầutiên?Vàsauđó,hãynghĩcáchchốnglạicácbiệnphápnày.

Khôngbịphạt

Mói lo sợ bị phạt và thất bại luôn hiện hữu trong bất kỳ tình huống nào.Chúngngăncảnnhiềuviệcxấuvàcảnhữngviệctốt.Đừngđểnhữnghình

phạtcảntrởsuynghĩcủabạn.Hãytưởngtượngkhôngcóhìnhphạtnàocả.Lúcđó,bạnsẽgiảiquyếtvấnđềcủabạnnhưthếnào?

Nếu công việc của bạn là sáng tạo một phong cách nghệ thuật mới, hãytưởng tượngsẽkhôngcóaichêbainhững thửnghiệmcủabạn.Bạnbèsẽkhôngcườichê.Cácphòngtranhsẽgậtđầuvớibạnngaylậptức.Khôngcóhậuquảgì.Điềunàysẽlàmthayđổinhữngđiềubạnmuốntạora.

Loạibỏkhókhăn

Nhữngkhókhăn,phiềnhànhư:thủtụcgiấytờhaytìmkiếmsựđồngthuận,đủđểcảnbướcbạn.Nhưngnếunhữngkhókhănnàyđượcloạibỏ,giảiphápcủabạnsẽlàgì?

Nếubạnđangtìmkiếmmộtphươngthuốcchữatrịbệnhungthư,hãytưởngtượngkhôngcóhạnchếvềtàichínhvàcácquyđịnh.Bạncóthểtheođuổibấtcứhướngđinàotheobạnlàtốtnhất.Bạnsẽlàmgì?Tạisaonólạikhácsovớiđiềubạnđanglàm?Bạnlàmthếnàođểcóthểtheođuổichiếnlượcnàyvớinhữnghạnchếhiệntại?

Thayđổithựctại

Thayvìthayđổinhữngnộidungcơbảntrongvấnđềbạnđangcốgắnggiảiquyết,hãythayđổimôitrường.Hãytưởngtượngbạngiảiquyếtvấnđềcủamình trongmộtmôi trườnghoàn toànkhác.Hãyđặtvấnđềcủabạn trongmộtthếkỷkhácvànhưvậybạnđãcómộtthửtháchmớiđểkíchthíchsựsángtạocủachínhmình.Khithựctạithayđổi,cóthểbạnsẽdễtìmragiảipháphơn.

Đểthayđổithựctạichovấnđềcủabạn,hãychọnmộttìnhhuống.BạncóthểlựachọntheoHình6.7bằngcáchgieoxúcxắchoặcsửdụngthờigianmàbạnđãthứcgiấchômthứBảytuầntrước.Vídụ,nếubạngieoxúcxắcramặtsố6haythứcgiấclúc7giờ30sáng,hãychuyểnvấnđềcủabạntớiAiCậpvàNữhoàngCleopatra.BạnlàCleopatra.Giảsửvấnđềcủabạnlàsắpxếpthờigianvàchuẩnbị tiềnchomộtkỳnghỉởchâuÂu.KỳnghỉnàylàchuyếnđitớiĐôngĐịaTrungHải,sếpcủabạncóthểđóngvaiCaesarvàvợcủabạncóthểlàMarkAnthony.Cleopatrasẽgiảiquyếtvấnđềnàynhưthếnào?BạncóthểrútrađiềugìtừgiảiphápcủaNữhoàng?

NếuđêmthứSáutuầntrướcbạnkhôngngủvìđangchuẩnbịchomộtphiêntòahoặcbạngieoxúcxắcramặtsố2,hãytưởngtượngbạnvàcácđốithủsắpbướcvàomộtcuộcchiếntranhvìlươngthực.Bạnlàmgìđểgiànhchiến

thắng?Bạnnêntiếptụchayrútlui?Bạncóthểrútrađiềugìtừcuộcchiếnnàyđểchuẩnbịchophiêntòa?

Hãylựachọnmộtkịchbảnvànhậnxétxemthayđổi thực tạicógiúpbạngiảiquyếtvấnđềđượchaykhông.

Tạohứngthú

Nếukhôngcóhứngthú,chúngtakhócóthểhoànthànhcôngviệc.Cólẽnênthayđổiquanđiểmđểgiảiphápcủabạntrởnênkhảthi.Dướiđâylàmộtsốcáchđểtạohứngthúchocôngviệc.

Làmviệc/Tiệctùng

Làmviệc/tiệc tùng làcách thức thườngđượcsửdụngđể tạohứng thúchocôngviệc.Nếubạnmuốnxâydựngmộtquỹhỗ trợmới,hãymờimộtvàingườibạnthamgiamộtbữatiệc.ChỉcầnâmnhạcvàsựthưtháinhưngbạncóthểphátcácáophônghoặcphẩmmàuđểbôimặtgiốngnhưngườiAnh–điêngtrướckhibướcvàocuộcchiến.Bạnhãygiảithíchvớimọingườirằngbữatiệclànơimọingườiđưaranhữngýtưởngsángtạonhằmmụcđíchxây

dựngquỹhỗtrợđặcbiệt.Thuthậpvàviếtcácýtưởnglêntrêncáctờgiấydánquanhphòng.Sauđó,cùngmọingườichọnraýtưởngđộcđáonhất.

Hãythuxếpđểcóthểhoànthànhcôngviệcchỉtrongmộtbữatiệcvìđểđếnbữatiệcsauthìviệcđưarađượcýtưởngđộcđáosẽkhókhănhơn.Hãyvượtquanhữngtrởngạibanđầuđốivớicácýtưởngcủabạnvàgiảiquyếtnhữngvấnđề thườnggặpphải trongbữa tiệcnày.Khimọingườiđangvuivẻvàthoảimái,việcvượtquacáctrởngạisẽdễdànghơn.

Phầnthưởnghữuhình

Bạnhãymuamộtvàimónđồbạnthíchrồigóilại.Hãyđểmộtngườibạngiữnóchođếnkhibạnhoànthànhcôngviệc.Vídụ,nếubạnlàngườithíchmônquầnvợt,hãymuamộtchiếcvợtmàbạn luônmơước.Đưachiếcvợtnàychomộtngườibạn,tốtnhấtlàmộtvậnđộngviênquầnvợtvàyêucầungườinày hãy giữ lại chiếc vợt nếu bạn không hoàn thành công việc trước hạnchót.Vìvậy,nếubạnmuốnlấylạichiếcvợt,bạnphảinỗlựcđểhoànthànhcôngviệcđúngthờihạn.

Cạnhtranh

Cạnhtranhkhiếnmọithứđềutrởnênthúvịhơn.Ngườitasẽlàmviệchăngháikhiphảicạnhtranhvớinhau.Họsẵnsàngđổmồhôi,côngsứcvàtiềnbạcđểgiànhthắnglợi.Vìvậy,hãysửdụngchínhsáchcạnhtranh.Hãytháchđốmộtvàingườibạncùnggiảiquyếtvấnđềcủabạnvàxemaigiảiquyếtđượcvấnđềsớmhơn,tốthơnhoặccónhiềucáchhơn.

Nếuvấnđềcủabạnlàgiớithiệumộtsảnphẩmmới,bạnnêntìmmộtngườibạnnàođócũngcómộtsảnphẩmmuốngiớithiệu.Hãyđánhcuộcsảnphẩmcủabạnsẽđượcgiớithiệutrướcsảnphẩmcủangườibạnkia.Bạncóthểnhờđồngnghiệpvàgiađìnhgiúpbạntrongcuộccạnhtranhnày.Mộtbíquyếtnhỏlà thườngxuyêngọiđiệnkiểmtra tiếnđộcôngviệccủangườibạnđểthôithúcbảnthânphảicốgắnghơn.Độnglựclàchìakhóadẫnđếncácgiảiphápsángtạo.Vìvậy,hãytạorachobạnnhiềuđộnglực.

Bạncũngcóthểcạnhtranhvớichínhmìnhbằngcáchnghĩramộttròchơi.Tự thưởngđiểmchomìnhnếu tiếnbộ.Cònnếumắc lỗi, hãy tự trừđiểm.Hãythamgiatròchơiđểgiànhchiếnthắng

Ghilạikhoảnhkhắcchiếnthắng

Bạnnênsửdụngmộtchiếcmáyảnhhaymáyquayphimđểghi lạinhững

khoảnhkhắcchiếnthắngchoconcháusaunày.Hãycốgắngghilạinhữnghìnhảnhđẹp.Nếuvấnđềcủabạnlàlàmthếnàođểcậucontrailàmxongbàitậpvềnhà,hãychụpảnhcậubéđangcầmphầnthưởngsaukhilàmxongbài tập.Sauđó, treonhữngbứcảnhnày lênrồigửichúngchobốmẹbạn.Ghi lại hình ảnh sẽ khiếnhươngvị chiến thắng trởnênngọt ngàohơnvàgiúpconbạnnhớlâuhơnvềchiếnthắngnày.

Muachiếnlợiphẩm

Hãymuachobạnmộtvậtkỷniệmhaymộttấmbiểnlớnđểđánhdấuchiếnthắngcủabạn.Vídụ,nếubạnđangsuynghĩđểkiếmđượcmộtviệclàmnhưý,hãymuachomìnhmộtvậtkỷniệmđểđánhdấusựtiếntriểncủabạn.Hãymuachobạnmónđồtrướckhibạnđạtđượcmụcđích.Đósẽlànguồncổvũlớnlaovớibạn.Chắcchắn,bạnsẽcốgắnghếtsứcmìnhđểcóđượcchiếnlợiphẩmvàviệclàm.

Tìmkhángiả

Hãy tìmchomìnhmộtnhómkhángiảđểchúcmừngkhibạnchiến thắng.Hãytựtạorachomìnhlợithếsânnhà.Nếubạnđangtìmcáchhoànthànhnhữngcôngviệcnặngnhọc,hãycoigiađìnhhoặcbạnbènhưchỗdựatinhthầncủamình.Họsẽthườngxuyêngiúpbạnkiểmtratiếnđộcôngviệc.Khibạntiếnbộ,bạnxứngđángnhậnđượclờichúcmừngvàđộngviêncủahọ.Khibạnhoàn thànhcôngviệc, hãyđimộtvòngquanhnhàđểphô trươngchiếnthắng.Bạnsẽkhôngthểchầnchừkhiđứngtrướccáccổđộngviêncủamình.Ngoàira,nhữngngườinàycòncóthểgiúpđỡbạn.

Địađiểm

Một địa điểm tốt cũng là điều vô cùng quan trọng để giải quyết vấn đề.Nhữngngườitổchứccácbuổihọpnhàmchánhiểurấtrõđiềunày.ĐiềuđógiảithíchtạisaocórấtnhiềucuộchọpdiễnratrênđảoHawaii.Bạn(hoặcnhữngngườigiúpđỡbạn)sẽrấthàohứngvớicôngviệcnếucóthểđếnmộtnơi làmviệc thúvị.Nếucôngviệccủabạn là soạn thảomột tài liệuquantrọngcùngvớimộtvàiđồngnghiệpkhác,bạncóthểcùnghọdànhmộtngàylàmviệctạikhutrungtâmcủamộtthànhphốlớn.Saukhihoànthànhcôngviệc,bạnvàcácđồngnghiệpsẽcómộtkhoảng thờigianvuichơi tạiđây.Đốivớimộtcôngviệclớnhơn,cóthểdànhmộttuầntạimộtkhunghỉdưỡngnàođó.Hãybiếnđịađiểmthànhđộnglựccủabạn.

Biếncôngviệcthànhniềmkhaokhát

TomSawyerđãtạohứngthúchocácbạncủacậutrongviệcsơnhàngrào−vàtrảtiềnđểđượclàmcôngviệcnày−bằngcáchlàmchonótrởthànhmộtviệcmàmọingườimuốnlàm.Vậyphảilàmsaođểcôngviệccủabạnthúvịđếnmứcngườikhácmuốngiúpbạn?Mộttrongnhữngcáchhoànthànhcôngviệctốtnhấtlàđểngườigiảiquyếtcôngviệctựdođưaragiảipháp.Nếubạnđangphảitìmmộtcáchđónggóimới,hãyđưavấnđềnàyratrướcmộtlớpthiếtkế,khuyếnkhíchhọphávỡcácquytắc.Tựdosángtạolàmộtđộnglựcmạnhmẽ.Hãysửdụngýtưởngnàyđểnhậnđượcsựgiúpđỡbạncần.

CÁCCHIẾNLƯỢCMỚI

“Ngườitaluônnỗlựcđiềuchỉnhkếhoạchđểphùhợpvớihoàncảnh.”

-GEORGEPATTON-

Cónhữngchiếnlượcluôngắnvớimộtvấnđềvàdườngnhưkhôngthểtáchrờichúng.Cóthểchiếnlượcchínhlàvấnđề.Hãyxemxétmộtchiếnlượchoàntoànmớiđượclựachọnngẫunhiên.Xemxétchiếnlượcnàycóhiệuquả đối với vấn đề của bạn hay không. Dưới đây là một số cách thayđổichiếnlược.

Bộbài

Bạncóbiết,bộbàikhôngchỉdùngđểchơi.Hãyrútmộtlábàitừbộbàitrêntay.Sauđó,chọnmộtchiếnlượcmớitheochấtcủalábàinày(cơ,rô,bíchhoặcnhép).

ChấtCơ

Đâylàlúcbạnphảinóidốivàquyếtđịnhxembạncầnlàmgìđểcóđượcsứcmạnh.Hãylậpramộtdanhsách,sauđóhànhđộngnhưthểbạnđãcómọithứtrongdanhsáchnày.Hãyxửsựvớinhữngngườikhácnhưthểbạnđangnắmsứcmạnhtrongtay.

Nếuvấnđềcủabạnlàthuyếtphụcbọntrẻăntheomộtthựcđơnbổdưỡnghơn,hãyquyếtđịnhxemđiềugìmanglạichobạnsứcmạnhkhôngthểlunglay.Cólẽnếutrongnhàbạnkhôngcóđồănvặtvàconbạnkhôngcótiềntiêuvặtthìchúngđãănnhữngđồđó.Nóivớiconbạnvềvấnđềnàybằnggiảiphápnóidối.Mặcdùbạnđangnóidốinhưngbạnphảiđảmbảohiệnthựchóanhữngđiềutrongdanhsách.Hãyloạibỏnhữngđồănvặttrongnhàvìbạnkhôngthểnóidốimãiđược.

ChấtBích

Bạnphảimạohiểmhơnđểtìmragiảipháp.Hãynỗlựcđểđạtđượcthànhcông.Nếuchỉđầutưmộtphầnnhỏ,bạnchưanỗlựchếtsức.Hãytạoramộtvàiniềmkhíchlệmớiđểthựchiệngiảiphápcủabạn.Khoekhoangvàđánhcượccóthểlànhữngđộnglựccánhânmạnhmẽ.Nếubạncónhiệmvụkếtnốihệthốngmáytínhcủahaivănphòng,hãycôngbốthờihạnhoànthành.Hứavới sếp của bạn rằngbạn sẽ hoàn thành côngviệc đúng thời hạn, vàtăngcườngkhuyếnkhíchtấtcảnhữngailàmviệcvớibạn.

ChấtRô

Bạnnênkếtthúccuộcchơi.Hãychấpnhậnlàmặcdùbạncóthểthànhcôngnếuđầutưđủcôngsứcvàtiềnbạc,songthànhcôngnàykhôngxứngđángvới những gì bạn bỏ ra.Hãy nhớ rằng bạn phải nhận được nhiều nhất từnhữnggìítnhất.Hãychấpnhậnlàngườithuacuộcvàgiànhthờigiancũngnhưsứclựcchonhữngcuộcchơikháchấpdẫnhơn.

Nếubạnđangcónhiệmvụlàphảităngdoanhthucủamộtdâychuyềnsảnxuấtthêm50%đểcóthểhòavốnthìrútluicólẽlàgiảiphápđúngđắnnhất.Đóngcửadâychuyềnsảnxuấtvàđầutưtiềncủa,sứclựcvàonơikhác.Cónhiềuvấnđềkhôngđánggiảiquyết.Vậybạnhãyxemvấnđềcủabạncóphảilàmộttrongsốnhữngđiềuđókhông?

ChấtNhép

Đãđếnlúcbạnrútchomìnhmộtsốquânbàimới.Bạnhãyquyếtđịnhcầnphảiloạibỏvàthaythếnhữngkỹnăng,chiếnlượchoặckếhoạchnào.Nếutìnhhìnhcủabạnkhôngthuận lợi,hãy từbỏ ítnhấtmộtnửacáckỹnăng,chiếnlượchoặckếhoạchbạnđangcótrongtay.Quảlàkhôngdễdàngvứtbỏnhữngđiềuquenthuộcđểđổilấynhữngcáichưabiếtrõhoặcchưachắcchắn,nhưngchỉcónhưvậymớicóthểthayđổitìnhhình.Dođó,bạnhãylàmnhưvậy.

Nếubạnmuốntìmcáchtăngdoanhthucủaphòngkhámnhakhoathôngquacáckếhoạchytếmàbạnthamgia,bạnhãytínhtớiviệcrútchomìnhmộtvàiquânbàimới.Bạnhãyhuỷbỏcáckếhoạchđemlạidoanhthuquáítvàcũngkhôngthểbiếnchúngthànhmộtlợithếđểpháthuy.Bạnhãytậptrungcôngsứcvàoviệc tái thiết lậpmộtcơsởkháchhàngmới,cómức thù laohợplýhơnchocácdịchvụcủabạn.

Côntrùng

Côntrùngcócáccáchthứcgiảiquyếtvấnđềkhácnhau.Cáchgiảiquyếtvấnđềcủachúngkhôngchỉkhácbiệtvớichiếnlượccủaconngườimàcòncósựkhácbiệtgiữacácloài.Bạnhãychọnmộtloàicôntrùngnàođóvàthửbắtchướcchúng.

Chiếnthuậtcủaruồi

Ruồikêuvovevàbayvòngvòngkhôngđịnhhướngtrênmộtphạmvirộngchotớikhipháthiệnthấymộtcáigìđónóquantâm.Sauđó,nósàxuốngvànếubịbạnxuađuổi,nósẽlượnmộtvòngrộngvàlạiquaytrởlại.

Bạnhãysuynghĩvàhànhđộngnhưmộtconruồi.Hãycốgắngngẫunhiênhóaviệctìmkiếmcáccơhộimớiđểkhaiphá.Bạnhãyliênhệvớimộtthếgiớirộnghơn,chuyểnđộngnhanhhơnvàkhámphábấtcứđiềugìbạnquantâm.Hãyxoayvầncác trởngạibằngcách tiếpcậnchúng từnhiềugócđộkhácnhau,đừngvội từbỏ.Hãymởrộngviệcnghiêncứutìmkiếmcơhộivượtrangoàiphạmvithườnglệ.Dùtrườnghợpxấunhấtlàbạnkhôngtìmkiếmđượccơhộithìítnhất,bạncũngcónhậnthứcrõhơnvềviệcbạnđangởđâu.

Nếuloàicôntrùnggầnđâynhấtbạnnhìnthấylàmộtconruồivàvấnđềcủabạnlàcầnhoànthànhthỏathuậnmualạicôngty,trongtrườnghợpđó,bạnsẽ áp dụng chiến thuật nào giống như của con ruồi?Có lẽ, bạn sẽ nhanhchóngxemxétlầnlượtmộtloạtcácthỏathuậntiềmtàngvàxácđịnhxemsẽlàmgìđểđạttớithỏathuận.Thậmchí,nếucóphảiquaytrởlạivớiứngviênbanđầu,việcbạnxemxétmộtloạtthỏathuậntiềmtàngchắcchắnsẽmanglạichobạnnhữngýtưởngcógiátrịvềchiếnlượcvàgiátrịcủathỏathuậnmualại.

Nhệngiăngtơ

Nhệnkháchẳnvớiruồi.Chúnggiăngbẫyđểbắtmồi.Mạngnhệnđượctạodựngvàbốtrírấtcôngphuvàkhisựchuẩnbịđãhoàntất,nhệnbắtđầuchờđợi.

Bạnhãysuynghĩnhưconnhệnvàtiênđoáncáccơhộicóthểđếnvớibạn.Bạnhãychuẩnbịkỹlưỡngđểkhicơhộilớnđếnvớibạn,bạncóthểnắmbắtvàbiếnnóthànhđiềucólợichomình.Bạnhãyxéttớiđiềukiện,hoàncảnhcủamìnhvàgiănglưới.Hãynóivớinhữngngườicầnbiếtvềcácmốiquantâmcủabạnvàđềnghịbạnbègiúpbạnpháthiệncơhội.Bạnhãychuẩnbịsẵnsàngđểhànhđộngquyếtđoán.Sựchuẩnbịcũngtạoracơhộichobạnvì

với tinh thần, nguồn vốn hay các thiết bị cần thiết luôn sẵn sàng, bạn sẽkhôngđểcơhộivuộtkhỏitầmtay.

Nếuvấnđềcủabạnvẫnlàviệcmualạicôngtyvàloàicôntrùngbạnnhìnthấygầnđâynhấtlàconnhện,bạnhãynghĩtớiviệcchuẩnbịtốthơnđểtiếnhànhhoạtđộngmualạivàodịptới.Bạnhãycảithiệnnguồntàichính,bốtrínhânsựquantrọng,thốngnhấttrongnộibộvềviệctổchứccácứngviênvàcácchiếnlược.Saukhiđãchuẩnbịtốtnhưvậy,bạnchỉcầnchờđợicơhộiđếnvớibạnvàcóthể,bạncũngsẽbẫyđượcmụctiêubanđầu.

Kiếnhợptác

Kiến là loài vật chăm chỉ, cầnmẫn.Chúng sống thành từng nhóm lớn vàngườitacảmnhậnđượcsứcmạnhbầyđàncủachúng.

Bạnhãysuynghĩnhưnhữngconkiếnvàbạnsẽkhôngphải làmmọiviệcmộtmình.Bạnsẽcónhiềungườigiúpđỡvàcùngnỗlựchướngtớimụctiêu.Bạn hãy xét xemmục tiêu của bạn sẽmang lợi ích gì cho người khác vìnhữngngười trong tổ chứchoặc gia đình bạn cũng có nhiều kỳ vọngvàonhữngviệcbạnsẽlàm.Bạncầnhợptácđểlàmviệc.

Bạnhãyliệtkênhữngcánhânhoặcnhómsẽđượclợitừviệcbạnhoànthànhmụctiêucủamìnhvàhãyxácđịnhcáchthứckhíchlệhọđểhọgiúpbạnthựchiệnmụctiêu.

Nếukhókhăncủabạnvẫnlàviệcmualạicôngtynhưngloàicôntrùnggầnđâynhấtbạnnhìnthấylàconkiến,bạnhãysuynghĩnhưconkiến,theođó,bạnsẽnhậnđượcsựtrợgiúptừbênngoàiđểthựchiệnmụctiêuđó.Bạnhãysuyluậnxemnhữngaimuốncácphầnmàbạnkhôngcầntrongcôngtymụctiêu?Nhữngaitrongcôngtymụctiêucóthểđứngvềphíabạn?Vànhữngaikháccóthểđượchưởnglợitừthỏathuậnmualạiđó?

Bảychúlùn

BảychúlùnnhỏbécùngsốngvàquấnquýtbênnàngBạchTuyếtnhưngmỗichúcómộtphươngchâm, sách lược riêng.Dướiđây làbảyphươngchâmgiảiquyếtvấnđềtươngứngvớitínhcáchcủabảychúlùn.Bạnhãysửdụngsáchlượctươngứngvớichúlùnbạnyêuthíchhoặcchúlùngiốngsếpcủabạnnhất.Bạncầnquyếtđịnhlựachọnmộtchúlùnnàođótrướckhiđọctớinộidungsáchlượctươngứng.

Bạnhãytưởngtượngmìnhđangđứngtrướcmộtlựachọnđầykhókhăn,nó

choánhếttâmtrívàlàmgiảmsinhlựccủabạn.Việcgiảiquyếtkhókhănđólàưutiênhàngđầucủabạn.

Chúlùnhayhắthơi(Sneezy)

Nếubạncứgiữkíntháiđộtronglòngthìrấtkhóđểgiảiquyếtmộtvấnđề,vìthế,hãybiểulộsựcăngthẳngcủabạn.Hãybộcbạchvàthảoluậnvớimọingười.Bạn hãy bắt đầu làmđiều đó vớimột chiếcmáy ghi âmhoặcmộtngườinàođóbiết thôngcảm, lắngnghebạn.Trongthực tế,bạnsẽdễmấtbìnhtĩnhkhibộcbạchmọithứ,vìthế,bạncầnghilạinhữnggìđãnói,tậphợpcácthựctế,cácphỏngđoánvàcáccảmxúccủabạnvàomộttờgiấy.Từđó,bạnhãyxâydựngmộtchươngtrìnhhànhđộngphùhợp.

Nếu bạn định sử dụng sách lược của chú lùn "hắt hơi" để giải quyết khókhăntrongvấnđềđilạicủamình,hãybắtđầubộclộsựbứcxúccủabạnvớimộtsốngườiquantrọngcóliênquan,nhưsếphayngườibạnđờicủabạn.Họcóthểsẽkhônghiểuhếtnhưngđiềuquantrọnghơnlàkhibạnthểhiệnvấnđềbằnglờinói,nhữngnguyênnhângâyrắcrốisẽrõrànghơnvàcácgiảiphápcầnthiếtsẽđượcbạntínhđến.Baogiờcũngtồntạimộtgiảiphápphùhợp,dùgiảiphápđó làđi làmvàomộtkhunggiờkhácđể tránhgiaothônggiờcaođiểm,chuyểnđếnnơiởmới,tìmmộtviệclàmmớihoặclàmviệctạinhà.Saukhibộcbạchvấnđề,bạncóthểnảyramộtgiảipháp.

Chúlùnvuinhộn(Happy)

Nếu không tinmình có thể làmđược thì hầu như bạn không bao giờ làmđượcviệcgì,nhưnghầuhếtmọingườicó thể làmđượcnhữngviệchọ tintưởngtrongkhảnăng.Bạnhãylạcquanvàthuyếtphụcchínhmìnhrằngbạncóthểvàsẽlàmđượcmộtđiềugìđó.

Bạncóthểápdụngmộtsáchlượccủachúlùnvuinhộnlàmchothờigiờbạnngồitrênôtôhaytrêntàudễchịuhơn.Bạnhãysửdụngkhoảngthờigianđóđểđọccáccuốnsáchbạnyêuthíchhayhọcmộtngoạingữnàođó.Bạnhãychuẩnbị chomỗi chuyếnđi và sẽ thấydễ chịuhơnvới chuyếnđi đónếudànhchomìnhítphútđểcóthểláixebìnhthảnhơnhoặcnếubạnlàmviệchăngháihơnđểrútngắnthờigianlàmviệc.Hãyápdụngsáchlượckhiếnbạnvuivẻnhất.

Chúlùnhaybuồnngủ(Sleepy)

Vấnđềkhógiảiquyếtdườngnhưsẽtrởnêndễdànghơnsaukhithưgiãnvànghỉngơi.Bạnhãyđingủvàđểdànhchovùngtưduyvôthứccủabạnmột

khoảngthờigianđểgiảiquyếtcácvấnđề.Bạncũngcầnnghỉngơiđểphụchồisứclực,vìthưgiãnkhôngcónghĩasuynghĩcủabạnkhônghoạtđộng.

Mộtsáchlượccủachúlùnhaybuồnngủcóthểápdụngchovấnđềđilạicủabạnlàbạnnênxinnghỉmộtvàingày,đồngthờitránhđilại.Hãytựtìmlạichobảnthânnhữngđiềuđãbịnhữngphiềntoáihàngngàycướpđi.Khibạnđãđượcnghỉngơivàthưgiãn,hãytựhỏimìnhcónênchấpnhậnsựđilạiđầyphiềntoáiđókhông?Nếucâutrảlờilàkhông,bạnhãythayđổinóvànếucâutrảlờilàcó,bạnhãycảithiệntìnhtrạngcủabạntốtnhấtcóthể.

Chúlùnngốcnghếchnhưngchịukhó(Dopey)

Ngờnghệchkhônghẳnlúcnàocũngdở.Nếubạnkhônghềbiếtviệcđóbấtkhảthi,cóthểbạnlạilàmđược.Chúlùnngốcnghếchđãluôngắnghếtsứcmìnhđểlàmnhữngcôngviệckhôngthể.Bạnhãygiảthiếtcáikhôngthểlàcáibạncóthểđạttớivàhãygiảiquyếtvấnđềnhưthểkhôngtồntạinhữngtrởngại.

Mộtsáchlượccủachúlùnngốcnghếchcóthểápdụngtrongvấnđềđilạicủabạnlàbạnhãyvôtư,khôngquantâmtớiviệcbạnphải tiếtkiệmtừngkhoảng thời gian.Bạn sẽ đi làm sớm, khimà giao thông chưa đông.Hãygiảmnhữngkhoảngthờigiankhácđểđềnbùđắpchoviệcláixe.Bạnđừngphảnbácrằngbạnkhôngđượcphéplàmnhưvậynếubạnchưatìmđượcbấtcứgiảiphápnàotốthơn.

Chúlùntựtin(Doc)

Không ai biết tất cảmọi thứ, vì thế, bạn hãy tìm kiếm những lời khuyênthôngtháitừcácchuyêngia.Việcbạnnóirõvớimộtngườinàođóvềhoàncảnhcủabạnsẽgiúpchínhbạnhiểurõhơnvấnđề.Họkhôngcầnthiếtphảihiểucặnkẽkhókhăncủabạnmàchỉcầnhiểumộtvàikhíacạnh.

Mộtchuyêngiađưaralờikhuyênthíchhợpchovấnđềđilạicủabạn,cóthểlàngườitừngbốtrílạicuộcsốngđểloạibỏkhókhănđilạicủachínhngườiđó.Vìthế,bạnhãytìmhiểuxemanhtađãlàmgìvàxétxemkhókhăncóđángđểbạnlàmnhưvậykhông.

Chúlùnhaycáukỉnh(Grumpy)

Cácgiảipháptiêucựcrấtthiếtthực.Nhữngngườibiquanthườngluônnghĩtớiviệcmọithứcóthểtrụctrặchoặcxấuđi.Bạnhãysuynghĩnhưmộtchúlùnhaycáukỉnh.Bạnhãynghĩtớiviễncảnhcủabạncóthểtrụctrặchoặc

xấuđi.Bạnsẽgiảiquyếtnhữngkhókhănnảysinhnhưthếnàovàlàmgìđểgiảmthiểukhảnăngxảyranhữngtaihọanhưvậy.

Mộtngườigiỏigiảiquyếtkhókhăncó thể từbỏcôngviệchiện tạivà tìmmột côngviệckhácgầnnhàhơn.Nếu thấtvọng trướckhảnăng tìmkiếmmộtcôngviệcmớigầnnhàhơn,anhtasẽtínhtớiviệcchuyểnnơiởđếngầnnơilàmviệc.Dùchọncáchnào,anhtađềucóthểgiảmthiểunhữngphiềntoáikhôngthểtránhkhỏivìtắcđườngvàsuysụptinhthần.

Chúlùnnhútnhát(Bashful)

Bạn có thể áp dụngmột giải pháp của chú lùn nhút nhát cho riêngmình.Đừngchờđợinhữngngườikhácquyếtđịnhhoặchànhđộngchobạn,vìgiảiphápcủabạncóthểchưabaogiờlàưutiêncủahọ.Bằngchínhkhảnăngvàsángkiếncủamình,bạnhãyquyếtđịnhgiảiphápchovấnđềcủabạn.

Mộtgiảiphápcủachúlùnnhútnhátmàbạncóthểápdụngchovấnđềđilạilàbạnđềrakếhoạchlàmviệctạinhà.Giađìnhbạnkhôngcầnphảichuyểnđi,khôngaicóthểphànnànvềgiờgiấclàmviệccủabạn.Bạnchỉcầnlàmnhưvậyvàchấmdứtnhữngphiềntoáitrongvấnđềđilại.

BàiđồngdaoMonday’sChild

ĐứatrẻsinhvàongàythứHaicógươngmặtsángsủa,

ĐứatrẻsinhvàongàythứBađầythanhnhã,

ĐứatrẻsinhvàongàythứTưđầyphiềnmuộn,

ĐứatrẻsinhvàongàythứNămnhiềugiantruân,

ĐứatrẻsinhvàongàythứSáuyêumếnvàhiếndâng,

ĐứatrẻsinhvàongàythứBảylàmviệccậtlựcđểkiếmsống,

CònđứatrẻsinhvàongàyChủnhậtsẽxinhđẹp,thanhthản,vuitươivàđứchạnh.

Ngàybạnsinhralàmộtchiếnlượcmangtínhgiảiphápngẫunhiên.Nếubạnkhôngcònnhớbạnsinh ravàongày thứmấy,hãysửdụngsinhnhậtnămnaycủabạn.

ThứHai

Chúýhơntớiviệcthểhiệnvaitròcủamình.Hãyxemlờilẽvàgiọngđiệucủabạnđãphùhợpvớivaitròcủabạnchưa?Bạnđangthểhiệnvaitròvàhànhđộngnhưthếnào?Hãyđiềuchỉnhvàthểhiệnđúngvaitrò,nóinăngvàhànhđộngnhưmộtngườisẽgiảiquyếtđượcmọikhókhăncủamình.

ThứBa

Hãytìmkiếmmộtgiảiphápkhônkhéohơn.Hãynghĩtớicácbiệnphápcầnítnỗlựchơnnhưngcóthểmanglạicùngmộthiệuquả.Hãynghĩvềcácgiảipháptoàndiệnvàđơngiản.

ThứTư

Hãytậptrungtoànbộsứclựcvàtrílựcvàovấnđềđanggâyrắcrốichobạn.Bạnđãchịuđựngđủphiềnmuộnvàhãytrìhoãncáckếhoạchchotớikhitìmđượcgiảipháphợplý.

ThứNăm

Hãyhướngtớigiảipháplâudàichovấnđềcủabạnvàđừngđểcácgiảiphápngắnhạnđẩybạnchệchkhỏiconđườngđãchọn.

ThứSáu

Hãy thểhiện tìnhcảmnhiềuhơnvớinhữngngườibạnyêumếnvànhữngngườiđãgiúpđỡbạn.Nếubạnyêuquýmộtai,hãythườngxuyênnóivớihọđiềuđó.Nếubạnhàmơnmộtngườinàođó,hãynóilờicảmơntỏrõlýdobạnhàmơnhọ.Sáchlượcnàykhônggiảiquyếtđượccáckhókhăncủabạnnhưngcóthểlàmchocácvấnđềcóvẻnhỏbéđi.

ThứBảy

Hãygiảiquyếtvấnđềcủabạnvớiphươngchâmlàmviệcthậtsựtíchcực.Bạnhãylàmviệcvàkiêntrìchotớikhithànhcông.

ChủNhật

Bạn cầnnhấnmạnhmặt tích cực trong cuộcđờimình.Hãy tập trungvàoviệchưởngthụtốtnhấtnhữngđiềukiệnhiệntại.Bạnsẽtìmragiảiphápchokhókhăncủabạnnhưnghômnay,bạnhãysốngvuivẻ,lạcquan.

TẦMNHÌNMỚI

“Cáckháiniệmvậtlýlànhữngsángtạotựdocủabộócconngười,vàchúngkhôngbịthếgiớibênngoàichiphối.”

-ALBERTEINSTEIN-

Mỗingườicómộtquanđiểmkhácnhauvềthựctạivàmỗiquanđiểmlạibộclộhoặcẩnchứanhiềuýtưởngkhácnhau.Việcthayđổiquanđiểmvàcáchnhìnnhậnvấnđềcóthểgiúpbạntìmragiảipháptừnhữngđiềuchưabiếtđến.Tấtcảnhữnggìbạncầnlàmlàthayđổiquanđiểmvàcáchnhìnnhận.

Hãyhỏibáncầunãocònlại

Cóthểnhữnglờigiảiđápbạncầnđangnằmởphíabênkiabáncầunãocủabạn.Bộnãochúngtagồmhaibáncầu.Mặcdùchúngta thườngxuyênsửdụngmộtbênđểsuynghĩhơnnhưngxétvềmộtsốphươngdiện,báncầunãocònlạicũngthôngminhkhôngkém.Báncầunãođócũngbiếtvềkhókhăncủabạnvàcóthểnóđãcómộtgiảipháp.Tuynhiên,vìmộtbênbáncầunãođóngvaitròthốngtrịnênbáncầunãocònlạikhóbiểulộchobạnbiếtýkiếncủanó.Bạnhãytraochobáncầunãonàymộtcơhộiđểbiểuđạtcácýtưởngtrongnó.

Đểthúcđẩymộtgiảipháptừbáncầunãokhôngthốngtrị,bạnhãyđổitayvàthayđổikỹthuật.Nếubạnthuậntayphải,hãysửdụngtaytráivàngượclại,nếubạnthuậntaytráithìhãysửdụngtayphải.Nếubạnthườngdùnglờilẽđểđánhgiácácvấnđề,bạnhãychuyểnsangsửdụnghìnhảnh,cònnếubạntưduyhìnhtượng,hãysửdụnglờilẽ.Bạncòncóthểsửdụngcácthiếtbịvẽhoặcviếtkhácnhau,nhưbútchìmàuhaybútvẽ, thayvìchỉsửdụngmộtcâybútviết.

Bằngcánh taykhông thuậnvàphương tiện truyềnđạtmới,bạnhãymô tảkhókhăncủabạn.Bạnđừngbỏquacácchitiếtquantrọng,cácthựctếngoạivivàcảnhữngchitiếtngẫunhiênvônghĩa.Trongquátrìnhbạnmôtảvấnđề,cácgiảiphápcóthểsẽchợtnảysinh.Bạnhãyngaylậptứcghilạichúngtheođúngcáchđangmô tảvấnđề.Lưuý làbạnkhông trở lại lối thức lệthường,dùđólàdiễnđạtbằnglờilẽhayhìnhảnh.Báncầunãothốngtrịsẽtrởnênhưngphấnvớimộtýtưởngmớivừaxuấthiệnvàmuốntiếpquảnýtưởngđó.Nhưngbạn đừngđể phầnnão thống trị tiếp quảnngay ý tưởngmới.Khibạnđãsuynghĩkỹ,bạnsẽcócáchmôtảkhókhăncủabạnvàgiảiphápmộtcáchđộcđáo.

Việcchuyểnsangbáncầunãotráihaynãophảikhôngphảilàcáchduynhấtđểbạnthayđổiquanđiểmvàtưduy.Mộtsốvùngcủanãobộthườngxúccảmnhiềuhơntrongkhimộtsốvùngkháckháchquanhơn.

Nếubạnmuốntìmcáchgiảiquyếtvấnđềmộtcáchkháchquan,bạncầnmộtnhậnthứchoàntoànkhácthayvìnhậnthứctheocảmtính.Bạnsửdụngcáctrung tâm cảm xúc của bộ não khi bạnmuốn trở nên tức giận hoặc phấnkhích.

Nếuviệcsuynghĩvềkhókhănlàmbạnbịkíchthích,bạnhãytrấntĩnhlạiđểxemxétcácgiảiphápthậtkháchquan.Bạnhãytưởngtượngđólàkhókhăncủamộtngườikhác,theođó,bạnsẽkhôngbịảnhhưởngbởicảmxúcvàcóthểđưaralờikhuyênkháchquan.Hãyđểcácvùngthiênvềlýtrítrongbộnãođốimặtvớitháchthứcđó.

Giườngbệnh

“Cáikhó lócáikhôn”.Hãyhìnhdungbạnđangphảinằmviện, tình trạngcủabạnrấtnghiêmtrọngvàcáchoạtđộngcủabạnbịhạnchế tốiđa.Mỗingàybạnchỉđượcphéptiếpmộtngườiđếnthămvàgọihaicuộcđiệnthoạitrướckhingủnhờtácdụngcủathuốcanthần.

HãytưởngtượngkhókhăncủabạnlàquảnlýcácvănphòngởTokyo,LuânĐônvàNewYork.Khókhănđókhiếnbạnsaonhãngtấtcảcáctráchnhiệmkhác.Nếubạnbuộcphảinằmtrêngiườngbệnh,chiến lượcgiảiquyếtkhókhănnàyphảithayđổi.Bạnsẽgiảiquyếtthànhcôngkhókhănđónhưthếnào?Cólẽbạnsẽủythác tráchnhiệmchínhchocácnhânviênởmỗivănphòngvàthiếtlậpcáccuộchộinghịđàmthoạiđểđiềuphốihoạtđộngcủahọ?Cũngcóthểbạnphảisắpxếplạihoạtđộngđểcácphònglàmviệcđộclậpvàhạnchếtốiđasựđiềuphối?Dùbằngcáchnào,bạncũngcóthểđiềuhànhcôngviệctừphòngbệnhhoặcđểdànhthờigianchocáctráchnhiệmkhác.

Sựcáchbiệtgiữacácthếhệ

Mỗi thếhệcómộtcáchnhìnvấnđềkhácnhau.Quy trình tưduycủamộtđứatrẻ12tuổikhácvớimộtngười92tuổi.Nếunhưsángnaybạnthứcdậyởphíabêntráigiường,bạnhãycốgắngtìmmộtgiảiphápnhưthểbạnđanglàmộtcậubé12tuổi.Trẻởđộtuổi12thườngcócâutrảlờichohầuhếtmọivấnđề,cólẽchỉtrừviệclàmthếnàođểgiữmộtcănphòngsạchsẽ.Nhữngđứa trẻ12 tuổi có thểđưa ranhữnggiải phápkết hợpđộcđáo.Chúngcó

nhiềusinh lực,có thể sửachữavàcó thể làmmọiviệcnếucóđủphươngtiện.Vì thế,bạnhãyxâydựngmộtgiảiphápnhưgiảiphápcủađứatrẻ12tuổi.

Nếu khó khăn của bạn là tìm kiếm nhân sự cho doanh nghiệp trong thịtrườngkhanhiếmlaođộng,bạncóthểquyếtđịnhbiếnvănphòngcủabạnthànhnơi làmviệc thúvịnhất thànhphố.Bạncó thể trangbịcác tròchơiđiệntử,đồchơi,cácbữatiệcvànhữngchuyếnđitrượttuyết.Vănphòngcủabạn sẽ làmột nơi lý tưởngđể làmviệc và bạn có thể bị chìmngập trongđốngđơnxinviệccủanhữngngườiđầynhiệthuyết.

Nếusángnaybạnthứcdậyởphíabênphảigiường,bạnhãynghĩtớiviệctìmkiếmmộtgiảiphápnhưcủamộtngười92tuổi.Bạnhiểurõnhữnggiátrịcủahiệntạicũngnhưdisảnkinhnghiệmđãcó.Bạnhiểurõmộtgiảiphápcủabạnsẽquantrọngnhưthếnàosau50nămnữa.Vìthế,bạnhãytìmkiếmmộtgiảiphápcủangười92tuổi.

Mộttrongnhữnggiảiphápcủangười92tuổiápdụngchovấnđềtuyểnnhânviên có thể là việc bạn dành chongười lao độngmột sự bảo đảmvà trântrọng, giao cho họ các trách nhiệm, quyền hạn và nghĩa vụ, đảmbảo bạnluônđứngvềphíahọngaycảkhihọsai sót.Cácnhânviênsẽgắnbóvớibạn,họsẽgiới thiệu thêmbạnbèđếnvớimôi trường làmviệcổnđịnhvàvữngchắcmàbạnđãtạora.

Thayđổiđịađiểm

Môitrườngquenthuộcthườngnuôidưỡngnhữngtưduylốimòn.Nếubạnthườngquanhquẩncùngmộtngườitạicùngmộtđịađiểm,nhiềukhảnăngtưduycủabạnsẽkhôngthayđổi.Tuynhiên,khibạnthayđổimôitrường,bạnsẽdễdàngnghĩtớinhữngýtưởngmới.

Cónhiềucáchđểbạn thoátkhỏimôi trườngcũ.Bạncó thểrời thànhphố,cũngcóthểnghĩvềvấnđềcủabạntrongmộtquáncàphê,thưviệnhaycôngviên.Bạnvàmộtngườibạnkháccóthểdungoạntrênxalộhaytrênmộtconđườngvắngvẻkhinóivềcácýtưởng.Mỗimôitrườngsẽkhơidậytrongbạncácýtưởngkhácnhau,khôngítthìnhiều.

Bạn có thể thay đổimôi trường củamình bằng cách giao tiếp với nhữngnhómngười khác nhau.Việc giao tiếp với các chủngân hàngđầu tư, cácnghệsĩbiểudiễnhoặccácgiáoviênhaykế toáncó thểgiúpbạncóđượcnhữngnhậnthứcmớiđầygiátrị.

Nếuvấnđềcủabạnlàđưamộtđứatrẻvịthànhniênkhóbảovàonềnếp,bạnhãyđivàocôngviênvà thoátkhỏinhữngcăngthẳngởnhà.Bạnhãy thayđổi địa điểm, quan sát những đứa trẻ chơi đùa và xem sự thay đổi khungcảnhlàmnảysinhýtưởngnàotrongbạn.

Quanđiểmđốilập

Bạncóthểdễdàngcóđượcmộtsựnhìnnhậnmớikhichấpnhậnquanđiểmtráingượctrongcácvấnđềcóliênquantớikhókhăncủabạn.Bạnhãytậphợpnhữngyếutốthựctếvàthayđổiquanđiểm.Khibạnđứngvềphíaquanđiểmđốilập,hãylưuýghinhậnsựthayđổitrongtưduycủabạn.Saukhitìmramộtgiảipháptráingược,bạnhãyđảongượclạimộtlầnnữavàxemýtưởngnàocóthểmanglạichobạnmộtgiảiphápđúngđắn.

Nếukhókhăncủabạn là tìmcáchđềbạtmộtnhânviênmớicó tàinhưngkhôngđượclàmchocácnhânviênlâunămvàcónănglựcxalánh,bạnhãyđứngvềphíaquanđiểmtráingược.Bạnhãynghĩlàmthếnàođểcóthểđềbạtmột nhân viên lâu nămmà vẫn giữ chân được những ngườimới đếnnhưngđầytàinăng?Cólẽ,bạnsẽchỉđịnhngườiđóxâydựngmộtkếhoạchquantrọnghoặcdẫnđầumộtcuộcđàmphánsắptới.Bạnhãyápdụngsáchlượcnàyvớinhữngnhânviênlâunămcónănglực.

7.Phávỡnguyêntắc“Khi các quy luật toán học liên quan đến thực tế thì chưa chắc chúng đãđúngvàkhichúngchắcchắnđúng thìchúng lạikhông liênquanđến thựctế.”

-ALBERTEINSTEIN-

Einsteinrấttàitrongviệcphávỡcácnguyêntắc.Ôngcựckỳghétnhữngquyđịnhvônghĩa.Ôngcôngkhaivàkhônkhéophávỡbấtcứnguyêntắcnàoôngkhôngcoitrọng.Einsteinliêntụcgặprắcrốiởtrường,mặcdùôngđượcxemlàmộthọcsinhưutú.Chotớikhitrởthànhmộttrongnhữngnhàkhoahọchàngđầuthếgiới,ôngkhônghềquamộttrườngđạihọcnàovìghétcácquyđịnhởđó.Ông từbỏquốc tịchĐứccủamìnhvàbịcoi làmấtquyềncôngdân.Cuộc tranhđấubềnbỉcủaôngvớicác luật lệđãgâynhiềukhókhăntrongcuộcsốngriêngtưnhưnglạicónhữngảnhhưởngtíchcựctrongnghiêncứukhoahọc.

Einsteinđãkhônggặprắcrốigìkhiphávỡcácquyluậtđangcảntrởnhữngđồngnghiệpcùngthờicósángkiếnquantrọng.SựmơmàngcủaEinsteinvềcáchiện tượngvật lýkhiđang lướt trênnhữngchùmtiasángđãgiúpôngkhámphá,rồiphávỡquyluậtquantrọngnhấtmàcácnhàvậtlýkhácchưakhám phá được: đó là Thuyết Tương đối. Einstein nhận ra rằng thời giankhôngphảilàtuyệtđối.Bằngcáchphávỡquyluậttưởngnhưkhôngthểviphạmnày,Einsteinđãgiảiquyếtđượcmộttrongnhữngvấnđềquantrọngnhấtcủagiớikhoahọclúcbấygiờ.PhầnPhụlụcBsẽmiêutảvìsaoviệcphávỡmộtquyluậtlạidẫntớisựkhởiđầutrongmộtloạtnhữngphátminhquantrọngsauđó.HọccáchtưduycủaEinsteinchínhlàhọccáchphávỡquyluật.

HÃYPHÁVỠCÁCNGUYÊNTẮC

“KhảnăngJoshuabịmắckẹttronglốitưduycũcaođếnmức,tôiphảilàmmộtviệckhó tin làgiúpông tacóđượchiểubiết chínhxácvềnhững thửnghiệmcủachínhôngta.”

-JAMESWATSON-

Mọivấnđềđềucócáchgiảiquyết, tuyvậy,vẫncómộtsốviệckhôngthểlàm được. Với lối tư duy cho rằng những việc này không thể làm được,

chínhchúng tađãkhiếncácgiảipháp trởnênbấtkhả thi.Nhữngkẻquanliêuchuyênlàmchonhữngvấnđềđơngiảnnhấttrởnênkhóthựchiện.Khigặpmộtvấnđềdườngnhưtháchthứcmọigiảiphápthìđiểmmấuchốtcủakhókhănnàychính làquy luật.Bạnkhông thểvừa tuân theocácquy luậtvừagiảiquyếtmộtvấnđềphứctạp.Bạncầnphávỡcácquyluật.

Truyền thuyết kể rằng,AlexanderĐại đế đã giảimột câu đố hóc búamàtrướcđóchưaaigiảiđược.Đólàmộtcâuđốvềnốihaisợidâythừngcựckìphứctạp.BấtcứaicóđủtríthôngminhvàtàinăngđểgiảicâuđốnàysẽtrởthànhngườithốngtrịcảchâuÁ.Alexanderđãgiảiđốbằngmộtcáchkhôngaingờ,đólàcắtsợidâythừnglàmhaichỉvớimộtnhátkiếmcủamình.Vàsaunày,ôngđãchinhphụccảchâuÁbằngtríthôngminhđó.

MộtvàingườicóthểchorằngAlexanderkhôngphảilà“ngườiphávỡcácquyluật”thậtsựvìviệckhôngaigiảiđượccâuđốđókhôngthậtsựlàmộtquyluật.Mọingườichỉthừanhậncâuđốđóphảiđượcgiảiquyếtmàthôi.Tuynhiên,cómộtđiềuđúngvớihầuhếtcácquy luật là:Cácquy luậtchỉkhôngthểphávỡđượckhingườitacoihiểnnhiênlànhưvậymàthôi.

Cácquyluậtthậtsựrấthữuích.Chúngtanêntôntrọngchúngkhiđólàđiềuhợpđạolývàkhônngoan.Nhưngcácquyluậtkhôngphảilàchânlý.Chúngchỉphảnánhghinhậnvềsựthậtmàthôi.Cónhữnglúccầnphảiphávỡcácquy luật, kể cả các quy luật được tôn vinh. Tuy nhiên, chúng ta thườngkhônglàmthếvìquáxemtrọngchúng.Cácquyluậtđóngvaitròrấtquantrọng đối với sự hiểu biết của chúng ta về thế giới. Song, vô hình chung,chúngtalạitìmchỗdựachonhữngquanniệmvôcùngsailầmđangcảntrởchúngtatìmragiảiphápchocácvấnđề.

Cácnhàthiênvănhọctrướcđâyđãtừngtinvàoquyluật:“Mọivậtđềuquayquanhtráiđất”.Vànóvẫnđượccôngnhận.Chỉcócáchànhtinhlàkhônghoàntoànchịutuântheoquyluậtnàymàthôi.Vậymàcácnhàthiênvănhọcđươngthờicònđưaracácquyluậtbổsungđểgiảithíchsựchuyểnđộngcủacáchànhtinh.Cácquyluậtphứctạpnàydựđoánsựchuyểnđộngcủamộthànhtinhvớiđộchínhxácđángkinhngạc.Đóquảlàmộtnỗlựcxuấtsắcsonghoàntoànsailầm.Vàcáigọilàthànhcôngmộtphầncủacácquyluậtđóđãcảntrởsựtiếnbộ.

Nhữngquyluậtcólývàlogiccảntrởcácgiảipháp.Mộtthànhphốnhậnrarằngcóthểgiảmsốlượngtainạngiaothôngbằngcáchxóabỏcáclốiquađườngdànhchokháchbộhành,tứcviphạmrõràngquyluật“lốiquađườngdành cho khách bộ hành đồng nghĩa với sự an toàn”. Điều đó khiến cho

ngườiđibộ thận trọngkhiquađườnghơnsovớiviệc tạoramột lốiđiantoànchohọ.Mặcdùvậy,đâyvẫnlàmộtquyluậtkhócóthểphávỡđược.

Nhữngdoanhnghiệpthànhđạtđềuphảivượtquamộtkhoảngthờigiankhákhó khăn để phá vỡ các quy luật đã giúp họ thành công lúc đầu. Doanhnghiệp được tổ chức theo các quy luật đó và chúng đã giúp ích cho cácdoanhnghiệprấtnhiều.Tuynhiên,nếucứlặplạinhưvậy,cóthểsẽbịcáccôngtycạnhtranhnhữngđốithủluônsẵnsàngtháchthứcnhữngquyluậtcũ,pháthiệnrađiểmyếu.Nhữngquyluậtđãđượcthờigiankiểmnghiệmcóthểgâytrởngạichonhữnggiảiphápnhưthếnào?Cácquyluậtcóthểgâylầmđườnglạclốibằngnhiềucách.Dướiđâychỉlàmộtsốvídụ.

Mọithứđềuthayđổi

“Sựthậtlànhữngảotưởngmàngườitaquênmấtrằngchúnglàảotưởng.”

-FRIEDRICHNIETZCHE-

Chúngtachorằngcácgiảipháphiệntạicủamìnhđãlàđỉnhcaothànhtựucủaloàingười,xétchocùng,cũngchưaailàmđượctốthơnthế.Tuyvậy,tấtcảnhữngnỗlựctrongcáclĩnhvựctừthểthaođếnđộngvậthọcđềusẽđượcnângcaohơn.Vàsẽkhôngchỉcónhữngthayđổinhỏmàlànhữngtiếnbộlớn,nhữngtiếnbộvượtbậc.

Vàonăm1904,tứcmộtnămtrướckhiEinsteincôngbốbacôngtrìnhnghiêncứuxuấtsắclàmthayđổicảthếgiới,thậtkhócóthểtưởngtượngđượcsựthayđổithếgiớitolớnđếnnhườngnào.Đãcónềndânchủdùchohầuhếtngườidânvẫnbịtướcquyềncôngdân.Thểthaobịhạnchế.Tàuthủy,điệnthoạivàngaycảmáybaycũngđãđượcphátminh.Khôngthểtưởngtượngđượcmọithứlạicóthểthayđổinhiềuđếnvậy.

Theominh họa ở hình 7.1, ta thấy được các quy luật đã thay đổi từ năm1904.Cóthểchúngsẽlạiđộtngộtthayđổi.Tuynhiên,tìnhhìnhtrướcmắtquáổnđịnhđếnmứcchúngtakhócóthểtưởngtượngđượcnhữngthayđổitiếptheo.

Quyluậtbộphận

“Nhữngngười tìm ranhữngđiềuđãbiết sẽđược trangbịđặcbiệt đểgiảiquyếtnhữngvấnđềchưabiết.”

-ERICHOFFER-

Rấtnhiềuquyluậtchỉđúngmộtphần.Mặttrời luônmọcvàobuổisánglàmộthiệntượngnhưvậy.Tạihaicực,mặttrờikhôngphảilúcnàocũngmọchoặc lặn.Một phi hành gia bay trong quỹ đạo sẽ nhìn thấymặt trờimọcnhiềulầntrong“ngày”.Nếuanhtarờikhỏiquỹđạosẽthấymặttrờilúcnàocũngnhưđanglêncao.

Đặctínhchungcủaquyluật thườngđặtconngườivàonhữngtìnhthếkhóxử.Vàonhữngnăm1950,phóTổngthốngMỹNixontiếnhànhchuyếnthămthiệnchíđếnchâuMỹLatin.Vàothờiđiểmđó,Mỹvẫnchưađượcbiếtđếnởkhuvựcnày.Dovậy,Nixonmuốntạoấntượngtốtđẹp.Ôngxuấthiệntrênchiếcphicơ,mỉmcười,giơcaocánhtaytrênđầu,ngóntrỏchạmvàongón

cái–mộtcửchỉthânthiệnmangnghĩa“OK”–tốtđẹp–tạiMỹ.Dânchúnglạihiểutheonghĩađịaphươnglà“screwyou”–giaocấuvàhọđãphảnứnghếtsứcdữdội.Cầnphảinhớrằngnhữnggì làđúngởnơinàykhôngphảiluônlàchânlýởnhữngnơikhác.

Truyềnthốngnúpdanhchânlý

Nhiềutruyềnthốngtồntạisuốtmộtthờigiandàikhiếntacoinónhưmộtsựthậthiểnnhiênnhưngchânlýlạikhácnhautheotừngvùngvănhóa.Nhữnggìgâycườiởkhuvựcnày lạimang tính tang tócởkhuvựckhác trên thếgiới.Vídụ,nếubạnđưarahaiýkiếnloạitrừnhau,liệucảhaiýkiếnđócóđúngkhông?Nếubạnchỉbóhẹpmìnhtạimộtnơinàođó,tấtnhiên,bạncóthểtrảlờichúngkhôngđúng.Tuynhiên,rấtnhiềunềnvănhóatrênthếgiớichấpnhậnsựmâuthuẫnmàkhônghoàinghi.Khôngcógìđảmbảonhữngthànhkiếnvănhóacủachúngtahoàntoànđúng.

Tưduytheođámđông

“Đốivớisựthật,sựlênánlàkẻthùnguyhiểmhơncảsựdốitrá.”

-FRIEDRICHNIETZSCHE-

Nhữngý tưởng táobạo thườngcó tính thuyếtphục,ngaycảkhicónhữngbằngchứngchốnglạichúng.Vídụ,tronggiờtậpluyện,cácdiễnviênphảicốgắngthuyếtphụcaiđóthayđổiquanđiểmcủahọvềmộtsựkiện.Bảnthânngườiđóđãrấttựtinvềthôngtinmìnhcótrướckhitiếpxúcvớidiễnviên.Tuynhiên,saunhữnggiờthuyếtphụcsôinổi,ngườithamdựđãchọncâu trả lời sai đến 37%.Chúng ta dễ dàng tin vào giả thiết sai nếu tất cảnhữngngườikháccũngtinnhưvậy.Mặcdùkinhnghiệmlịchsửđãchỉramâuthuẫnnhưngchúngtakhôngtinrằngcảthếgiớiđềusaidùđiềuđócólặplạinhiềulần.

Tìnhhuống

“Tôikhôngcómónquàbíẩn,tôichỉlàngườisaymêhiểubiết.”

-ALBERTEINSTEIN-

Chânlýthườngbiếnđổitheotìnhhuốngcủasựvật,mộtcáchkháiquátthìnóvẫnluônđúngởmộtmứcđộnàođó.Vídụ,bạnrấtkhómangvácnhữngvậtnặnghơnmình,tuynhiên,nókhôngđúngtrongtrườnghợpcủamộtchúkiến.

Vật lýhọccủaNewtonchỉđúngvớinhữngvật cókích thước lớnvàkhốilượngnặng.Tuynhiên,khimứcđộkíchcỡhayvậntốccủavậtthayđổiđộtngột,quytắcvậtlýcủaNewtonsẽbịphávỡ.CácquytắcvậtlýcủaEinsteincó tác dụng trong phạm vi rộng hơn, nhưng nó cũng sẽ bị phá vỡ trongnhữngtrườnghợpcómứcđộkhóhơn.Chúngtavẫncónhiềuquyluậtnữabịphávỡ.

Độnglựchọccủaconngườicũngcónhữngtrùnghợpphụthuộcvàokíchcỡtương tự.Cái gì hoạt độngđược trongmột nhómnhỏkhôngphải lúcnàocũngpháthuytácdụngtrongmộttổchứclớn.Cácgiảiphápvàcácvấnđềkhônghoàntoànphùhợpvớinhau.Nhưngđiềunàykhôngngăncảnchúngtangừngcốgắngvàcáctổchứclớnsẽthườngxuyêntiếptụcápdụngcácgiảiphápcũ,điềuchỉápdụngchocácnhómnhỏchođếnkhitìnhhuốngtrởnênvôlý.

Cácnguyêntắctựthayđổi

“Khôngcógìdễhơntựđánhlừachínhmình.Conngườiluôntinrằngnhữnggìhọmongmuốnsẽtrởthànhsựthật.”

-DEMOSTHENES-

Córấtnhiềunguyêntắctựnóthayđổi.Nhữngthànhcôngđángkểcủacácnguyêntắcbuộcchúngphảithayđổi.Mộtvídụtiêubiểuchođiềunàylàgiádầu.Vàonhữngnăm1970,cácnhàphântíchdựbáorằnggiádầusẽtiếptụcngàycàngtăng.Dựbáonàyđượcđưaradựatrênthựctếkhôngthểchốicãi.Nhucầuvềdầusẽtiếptụctăng,nóluônnhưvậy.Khôngcónguồndầumớinàođượctìmra,chínhvìvậy,sựkhanhiếmsẽđẩygiádầungàycàngcaohơn.NếucácnhàđịachấthọcvànhữngngườiđiềukhiểnthịtrườngkhôngđẩygiádầutớimứccaongấtngưởngthìOPECcũngsẽlàmviệcđó.Giádầuleothangchínhlàmộtnguyêntắc.

Sựthậtnàyđãlàmthayđổicảthếgiới.Kháchhàngđãgiảmdầnmứctiêuthụnănglượng.Họtựcảmthấykhôngcònlựachọnnàokhác.Nhàsảnxuấtthìkhôngngừng tăngdự trữdầu.Khôngcóchiphínào là thừa.Cùngvớiviệcđiềucungcầu,giádầuđãgiảm.CácthànhviênOPECkhônggiảmsảnlượngdầuvàhọcũngkhôngcókhảnănggâyảnhhưởngtớigiádầu.Giádầuđãgiảm.Rấtnhiềugiếngdầuđãbịđóngcửa.Sauđó,giádầulạităngtrởlại.Khôngthểnóitrướcđượchiệntạibạnđangởvịtrínàotrongchutrìnhđókhibạnđọcnhữngdòngnày.

PHÁTHIỆNRANHỮNGNGUYÊNTẮCCỦABẠN

“Hiệnthựcchỉlàmộtảotưởng,mặcdùnólàcáitồntạidaidẳng.”

-ALBERTEINSTEIN

Đểgiảiquyếtcácvấnđềphứctạpnhất,yêucầubạnphảithayđổinhữngsuynghĩcản trởviệcgiảiquyếtvấnđềđóchính lànguyên tắccủabạn.Thậmchí,ngaycảnhữngnguyêntắcđượccholàcólợicũngcóthểngăncảnbạngiảiquyếtvấnđề.

Hình7.2:Mộtthửthách

Hãycốgắngvẽhình7.2trênmộtmảnhgiấybằngmộtnét.Bạncóthểlàmđượcđiềuđókhông?Khilầnđầutiênđượcyêucầulàmđiềuđó,hầuhếtmọingườiđềukhẳngđịnhđiềunàylàkhôngthể.Nhưngviệclàmchovấnđềnàytrởthànhmộtthửtháchchínhlànguyêntắc.Chúngtathườngsửdụngmộtmặtcủatờgiấymộtcáchriêngbiệt.Nhưngđểvẽđượchìnhnàymàkhôngnhấcbútlênthìbạncầnphảisửdụngcảhaimặtcủatờgiấy.Mộtcáchđơngiản,bạnhãyvẽdấuchấmởtrungtâmcủahìnhtrước,sauđó,gậpmộtgóccủatờgiấylạisátvớidấuchấm.Tiếptheo,khôngcầnnhấcbútlên,bạnhãyvẽdọctheogócđãđượcgấplại,quaymộtgóc90độvàbắtđầuvẽhìnhtròn.Khibạnvẽ,ngòibútsẽquaytrởlạitrangtrướcvàbạnsẽhoànthànhđượchìnhvẽđómàkhôngphảinhấcbútlênkhỏimặtgiấymộtlầnnào.Nếutrong

đời,bạnchưabaogiờvẽlêngiấythìđâysẽlàmộtvấnđềhếtsứcđơngiảnvìthóiquenlâunămsẽkhiếnviệcnàytrởnênkhókhănhơn.

Bướcđầutiêncủaviệcphávỡcácnguyêntắclàxácđịnhđượccácnguyêntắcđó.Chúngtasẽbắtđầuvớinhữnghạnchếmàbạnđãnhậnratrongquátrìnhxácđịnhvấnđề.Nhữnghạnchếbạnnhậnthứcđượcthôngthườnglạichínhlàcácnguyêntắcngăncảnbạnđưaraphươngphápgiảiquyếtvấnđề.Kiểmtralạidanhsáchnhữnghạnchếcủabạn.Nếubạnliệtkêtiềnlàmộthạnchếthìbạnphảitạoramộtnguyêntắc,cụthểlàcầnphảicómộtsốtiềnnhấtđịnhđểgiảiquyếtvấnđềđó.Hãyrútranguyêntắctừmỗihạnchếbạnđãliệtkêvàlậpmộtdanhsáchnguyêntắcgiảiquyếtcácvấnđề.Liệtkêtấtcả các nguyên tắc của bạn, đặc biệt là những nguyên tắc bạn nghĩ mìnhkhôngthểphábỏ.Nguyêntắckhôngthểphábỏnàylànhântốnòngcốtcủavấnđềkhôngthểgiảiquyết.

Bạnsẽvẫnphảiđặtranhiềunguyêntắchơnnữachovấnđềcủamình.Trongkhiphávỡlốisuynghĩthôngthường,bạnđãtạoranhiềuýtưởngmới.Mộtsốýtưởngrấttuyệtvời,mộtsốthìtồitệ.Cácýtưởngđượcđánhgiáthôngquacácnguyên tắc.Việcđưa ra cácnguyên tắckhông liênquanđếnviệcthiếtlậphayloạibỏcácýtưởng.Kiểmtracácýtưởngcủabạn.Bắtđầuvớiýtưởngtốtnhất.Điềugìlàlýdođằngsauđánhgiácủabạn?Nhữnglýdothườngnhiềuhơnnguyêntắc.Hãyliệtkêcácnguyêntắccủabạn.Sẽcómộtsốý tưởngbạnchorằngkhôngthể thựchiệnđược.Xácđịnh lýdo tạisaobạnlạithấtbạikhithựchiệnchúng.Đâycũnglànguyêntắc.Sauđó,ghilạinhữngnguyêntắcđó.Vídụ,bạncóthểloạibỏcácýtưởngmạohiểm.Bạncómộtnguyêntắcrõrànglàchỉcógiảiphápcủacácdựánítmạohiểmlàcóthểchấpnhậnđược.Hoặcnếubạnnghĩcácgiảiphápcóthểthựchiệnđượckhicósựthamgiacủamộtđộilớnthìnguyêntắcbạnđặtralàvấnđềquálớnkhôngthíchhợpchomộtngườithựchiện.

Quátrìnhthựchiệntheokinhnghiệmsẽlàmộtlựachọntuyệtvờichoviệcphávỡcácnguyêntắc.

Đừnglolắngnếunhưcácnguyêntắccủabạnquárõràng.Nhiềunguyêntắcrõràngđếnnỗibạnkhôngđưachúngvàotrongdanhsáchcủamình.Nhữngnguyêntắcrõràngcầnphábỏ.Khôngmộtaixemxétviệcviphạmnhữngnguyêntắcnàytrongkhicácgiảipháprõràngtiếptụcthấtbại.

Hãylậpmộtdanhsáchdàicácnguyêntắccủamình.Phávỡmộtnguyêntắcbạnchọntrongsốđó.Đócóphảilànguyêntắcmànếubạnphávỡthìsẽgiảiquyếtđượcvấnđềcủabạn?Đâylànguyêntắcthenchốt.Đừngbậntâmđến

việc chúng không thể bị phá vỡ.Đó có thể là nguyên tắc luôn song hànhcùngbạn.

Mộtnguyêntắcthenchốtlà“nhữngkẻthamlam,íchkỷsẽkhônggópsứctrongnỗlựcchấmdứtđóinghèo.”Nếubạncóthểphávỡnguyêntắcnàythìbạncũngcó thểchấmdứtđóinghèo.Nhữngkẻ tham lam, íchkỷcó thừađiềukiệnđểthựchiệnđiềunày.Nếubạnkhôngthểphávỡmộtnguyêntắcnàođểgiảiquyếtvấnđềcủamìnhthìhãytìmcáchxácđịnhcácnguyêntắccơbảnhơn.Hãythựchiệnbàitậpphávỡlốisuynghĩthôngthườngđểmởrộng tầm hiểu biết của bạn.Hãy tìm kiếm các nguyên tắc then chốt. Cácnguyêntắcnàysẽ luônsẵnsàngkhibạncóvấnđềxảyra.Khibạnđãxácđịnhđượcnguyêntắcthenchốt,chínhlàlúcbạnthựchiệnbướcquantrọngnhấttrongtưduytheocáchcủaEinstein:phávỡnguyêntắc.

PHƯƠNGPHÁPPHÁVỠNGUYÊNTẮC

“Khiđốimặtvớichânlý,hầuhếtconngườiđềuđónnhậnvàlướtquachúngnhưthểkhôngcógìxảyra.”

-WINSTONCHURCHILL-

Phávỡcácnguyêntắcchưabaogiờlàđiềudễdàng.Việcphávỡcácnguyên

tắcđangngăncảnbạngiảiquyếtvấnđềđòihỏi tínhsáng tạovàsự thôngminh.Bạncũngphảiphớtlờnhữngcảmgiácthôngthườngvànênhàihướcmộtchút.Tôithíchápdụngmộttrongbốnphươngphápphávỡnguyêntắc.Chúngrấtđơngiảnvàthíchhợpvớibấtkỳnguyêntắcnào.TôisẽchỉchobạncáchápdụngcácphươngphápnàyđểgiảiquyếtmộtsốnguyêntắcquantrọngnhưLuậtVạnvậthấpdẫn.Tôikhônggợiýbạnnhảytừmộttòanhàcaotầngxuống.Cũngcómộtsốnguyêntắcbắtbuộcchúngtaphảinghiêmtúc tuân theo.Tuynhiên,một số thiên tàiđã làmviệckhôngngừngvàđãthànhcôngtrongviệcphávỡnhữngnguyêntắcnày.

Viphạmnguyêntắc

Việcviphạmcácnguyên tắcrấtđơngiản-bạnphávỡnguyên tắcvàdámnhậnhậuquả.Đólàmộtchiếnlượccầnthiếtkhikhôngcócáchnàokhác.Việcviphạmđòihỏisựliềulĩnh.Nóđòihỏitháiđộ“tôikhôngquantâmtớisựthật,khôngcógìcóthểcảntrởconđườngcủatôi.”

TrongcuộcnộichiếnvớiquânPompeiđểgiànhquyềnthốngtrị tạiRome,JuliusCaesarđãlâmvàotìnhtrạng“tiếnthoáilưỡngnan”vàbuộcphảilựachọnbiệnphápbạolực.QuânđộiPompei−đốithủcủaCaesar,đangđóngtạiRomevàtiếnhànhtậphợplựclượng,huyđộngcácnguồnhỗtrợ.Trongkhiđó,CaesarvàđộiquâncủaônglạiđangởmiềnđấtGaulxaxôi,bịthuakémvềcáncân lực lượng.Rõràng,giảiphápduynhấtphải là:đánhđuổiPompeikhỏithànhRome.Tuynhiên,Caesarchỉcóthểsửdụngquânđộiđểtiếnhànhcuộcchiến.Hơnnữa,sửdụngquânsựđểtiếnvàoItalialàhànhvibạo loạnvàđiềuđó có thể tạođiềukiện choPompei huyđộng tất cả sứcmạnhcủathànhRomechốnglạiCaesar.Caesarsẽbuộcphảichiếnđấuvớimộtđốithủmạnhhơn,khảnăngphòngthủtốthơn.Đâyđượcxemlàsựphávỡnghiêmtrọngcácnguyêntắcthựctiễncủamộtcuộcchiếntranh.

Dườngnhưvấnđềnàykhôngthểcógiảipháp.Tuynhiên,Caesarđãđúngđắnkhinhậnthấy:lựachọnduynhấtcủaônglúcđólàphảichiếmlấythànhRome.Tấncôngmộtđốithủcósứcphòngthủlớnhơnmình,haylàmchokẻthùcủamìnhmạnhhơnlànhữngđiềucầntránhtrongchiếntranh.CaesarđãtiếnquânquaRubicanrồi từđóvàoItalia.Bấtchấpcáichếthaysốmệnh,ôngvẫntiếnlênbằngchiếnlượccủamình.Dichuyểnmaulẹ,Caesarđãđậptan lực lượng kháng cự trước khi kẻ thù kịp củng cố đội hình.Ông cũngnhanh chóng lợi dụng thành công này để tìmkiếm sự ủng hộ.Kết quả làCaesarđãnhanhchóngchiếmđượcthànhRome−cáchduynhấtđểgiànhthắnglợi.Caesarsẽkhôngthểghidấuấntronglịchsửnếukhôngđủdũngcảmdámphávỡcácnguyêntắc.

Trọnglựcthườngkhôngđượcquantâm.Khinhảyrakhỏihàngràohaynhảyxuốngbểnước, chúng ta biết đó có thể là nơi nguyhiểmnhưng chúng tađangchớplấycơhộicủamình.Thậmchí,đôikhingườitavẫnsốngsótsaukhibịrơikhỏimáybayhayrơixuốngtừnhữngtòanhàcaotầng.Điềunàykhôngxảyrathườngxuyênnhưngnólàbằngchứngchothấy,đôikhi,trongtrườnghợpkhẩncấpcũngnênthayđổilinhhoạtcácnguyêntắc.

Khôngnguyêntắcnàokhôngbịviphạm.Chỉcómộtnguyêntắcđúngđắnlà:nếumộtcáicâykhôngsảnsinhđượchạtgiốnghaymầmchồithìnósẽchết.Tuynhiên,cómộtgiốngcamđãthànhcôngtrongviệcphávỡnguyêntắcnày.Nhiềunămtrước,ngườitađãtìmthấytrênnhánhcủamộtcâycammọc ra những trái cam không hạt. Những người trồng cam đã tiến hànhquảng cáo để tuyên truyền giống cam đột biến vô sinh này. Hơn cả việckhôngbịtuyệtchủng,giốngcamkhônghạtnàyđãđượctrồngphổbiến.Nhưvậy,mọinguyêntắcđềucóthểbịphávỡ.

Làmthếnàođểbạnmạnhdạnphávỡcácnguyêntắccủachínhmình?Đừnglolắngnếubịxemlàtinhranhhayxảoquyệt.Đóchỉđơngiảnlàkhôngtuântheonguyêntắcmàthôi.

Nguyêntắc:Nhữngthayđổinhỏsẽkhôngcứuvãnđượcnhữngngườichếtđóikhốncùng.

Làmthếnàođểbạncóthểbiếnviệcphávỡcácnguyêntắcthànhmộtgiảipháp.Hãyghilạicácýtưởng.Nósẽkhôngphảilàmộtgiảipháphoànhảo.Thậmchí,cóthểkhôngphảilàmộtýtưởngtốt,nhưngđólàsựkhởiđầu.

Phávỡnguyêntắc:Làmgiàutừchínhnhữngthayđổinhỏ.

Phávỡnguyêntắc

Phươngphápthứhailàlẩntránhcácquyđịnhbằngcáchnétránhđểkhôngbịphạtdoviphạmnó.Lẩntránhquyđịnhlàmộtdạngphávỡquyđịnhmộtcáchkínđáo.Bạnxemxétcácnguyêntắcbằngcáchthayđổikếtquả.Bạnvẫnphávỡnguyêntắcnhưngkhônglàmtổnhạitớinó.

NhữngngườinghiệnAdrenalineđãtrảinghiệmnhữngkếtcụcđauđớncủađịnh luậtvề trọng lựckhinhảydùrakhỏimáybay.Họvẫnrơixuốngđấtnhưng lại đápxuốngcáchđómộtvài nghìn feet, rấtmay là tốcđộ rơi đủchậmđểtránhkhôngbịthương.

TổngthốngMỹFranklinRooseveltđãcốgắngtrốntránhcácquyđịnhkhi

tòaán tối cao làmphá sảnnhiềuphần trongkếhoạchNewDeal củaông.Ôngkhôngthểtrựctiếpphảnđốiquyếtđịnhcủaquantòa.TòaántốicaolàmộttrongnhữngcơquanluậtphápkhôngthểxoaychuyểnđượccủaMỹ.Dovậy,ôngtacốgắnglôikéotòaánbằngcáchtăngsốthànhviêntưphápchotớikhicóđủtay trongcủamình.Điềunàygiúpôngnắmđasốquyềnhạntrong tay.Mặcdùkếhoạchnàyđã thất bại, nóvẫnđượcxem làmộtgiảiphápcótínhsángtạođốivớimộtvấnđềkhôngthể.

Hãytìmcáchnétránhcácnguyêntắcphùhợp.Bạnphảitỏrakhéoléo.Hãyvượtquanhữngtrởngại.Tuânthủluậtphápvàkhaithácnhữnglỗinhỏđểkhắcphục.Bạncó thểxin lờikhuyên từbạnbè.Nhưnghãy làmnhữnggìbạnbuộcphảithựchiệnđểphávỡcácnguyêntắc.

Nguyêntắc:Tiềnchỉcóhạn,nênkhôngthểnuôisốngnhữngngườinghèođóinếukhôngcóviệntrợ.

Ghilạiýtưởngcủabạnnhằmnétránhnguyêntắcvàcoiđâynhưmộthướnggiảiquyết.Bạnnênnhớrằng,khôngcóýtưởngtồimàchỉcónhữngýtưởngchưacócáchgiảiquyết.

Phávỡnguyêntắc:Tìmmộtnguồntiềnkhácngoàitiềnviệntrợ.

Đưaramộtnguyêntắcđốilập

Đểphávỡmộtnguyên tắc, cáchhiệuquảvàphản trựcgiác là tạo ramộtnguyên tắc đối lập và tuân theo nó. Điều này không vô lý như ta tưởng.“Chínhphủphảitrảtiềnchobạn”lànguyêntắcđốilậpcủa“Bạnphảiđóngthuế”.Đểtuântheonguyêntắcmớinày,bạnhãytìmcáchkhiếnChínhphủtrảtiềnchobạn.Rấtnhiềungườiđãsửdụngthànhcôngchiếnlượcnàyđểtránh phải đóng thuế.Ởmột số nước, số lượng những người không đóngthuếchiếmkhoảng1/3lựclượnglaođộnggiàutiềmnăng.

NhàvậtlýhọcRichardFeynmanđãgiànhđượcgiảiNobelkhiôngvànhữngcộngsựđặtracâuhỏi:“Điềugìsẽxảyranếuchỉcónhữngđiềutráingượcmớiđúng?”Hóaranguyêntắctráivớilệthườnggiúphọhiểurõhơnvềvũtrụ.

Trướckia,cácdoanhnhânluôntônsùngtuyệtđốiquanniệm:kinhtếvĩmôlàbíquyếtthànhcôngtrongcạnhtranh.Cácnhàmáy,máybay,tổchứcphảingàycànglớnhơnđểnângcaohiệuquảkinhdoanh.Sauđó,mộtsốthươnggiapháthiệnrađiềungượclạicũngđúng.Cácnhàmáy,máybay,tổchứcnhỏnhạybéntrongviệctậndụngcáccơhộicũngrấtpháttriển.

Thậmchí,việcsửdụngnguyêntắcđốilậpcũngđúngđốivớiĐịnhluậtVạnvậthấpdẫn.Nhữngngườichơikhinhkhícầuđãlợidụngsứchútcủatrọnglựcđểgiúphọbay lên.Trọng lựcépkhôngkhíxungquanhxuốngvàđẩychiếckhinhkhícầucókhốilượngnhẹhơnbaylên.

Trongnhiềutrườnghợp,thiênnhiêncũngđãchứngminhtínhđúngđắncủachiếnlược“nguyêntắcđốilập”.Loàichimchìavôiđãsửdụngchiếnlược“nguyêntắcđốilập”đểnuôilũchimnon.Theonguyêntắcthôngthường,đểnuôilũchimnon,chimbốmẹphảicungcấpthứcănchochúng.Chimchìavôiđãbiếnnguyêntắcnàythành“nuôichimnonbằngcáchbỏrơichúng”.Chimchìavôiđặtđặttrứngcủachúngvàotổmộtloàichimkhác.Chimchìavôiconđẩynhữngngườianhemkhácloàirakhỏitổđểđượcchimbốmẹkhác loài rất chăm chỉ và không ý thức được việc chúng đang làm, nuôinấng.

Khi đến giờ bọn trẻ đi ngủ, tôi cũng sử dụngmột nguyên tắc đối lập đểchúngnghelời.Mỗitối,tôiphảimấthơnmộttiếngđểbắtchúnglêngiường.Tôiquyếtđịnh thựchiệnnguyêntắcđối lập:bọntrẻcó thểchuẩnbị trongbaolâucũngđược.Sauđó,chọngiảiphápthựchiệnnguyêntắcđốilập,tôibảobọntrẻchuẩnbịgiườngchiếutrướcmộttiếnghoặcsớmhơnnữa.Chúngcóthểtiếptụcchơikhiđãchuẩnbịxong,nhưngkhôngthểsớmhơn.Bọntrẻchuẩnbịcàngnhanhthìchúngcàngcónhiềuthờigianhơnđểchơi.Bâygiờ,chúngmấtchưađầymộtphútđểhoànthànhmọithứ.

Hãy tạo ramột nguyên tắc hoàn toàn trái ngượcvới nguyên tắc bạnđangmuốnphávỡvàtuântheonguyêntắcđó.

Nguyêntắc:Sựíchkỷ/Khôngcóchuyệntựnguyệnsansẻsựgiàucó.

Vàtấtnhiên,bạnphảighilạinhữngýtưởngbạncoinhưđịnhhướngbanđầuchocácgiảipháp.

Nguyêntắcđốilập:Ngườithamlamnhấtcũngsẽnuôingườinghèođói.

Hoàncảnhđặcbiệt

Cáchthôngthườngđểphávỡnguyêntắclàtạoramộthoàncảnhđặcbiệt.Chúngtatạorađiềukiệncầnthiếtđểphávỡnguyêntắc.Nhữngđiềukiệnđặcbiệt thườngđượcnhiềungười sửdụngđể tránhphải đóng thuế.Sẽ làhoàntoànhợpphápđểđượcmiễnthuếnếunhưlấydanhnghĩakinhdoanhphilợinhuậnhoặckinhdoanhởPuertoRico.

Chiến lược“hoàncảnhđặcbiệt”khônggiớihạnđốivớinhữngvấnđềcótínhpháplý.Cácnhàduhànhvũtrụdườngnhưkhôngtuântheođịnhluậtvạnvậthấpdẫnkhiđangởtrênquỹđạo.Trọnglựcvẫntồntạivàgâyrasứchútnhưngcácnhàduhànhvũtrụđãtínhtoánquỹđạođểtrọnglựckhôngthểtácđộngtớihọ.

EinsteinđãtìmralờigiảicholýthuyếtvềtrọnglựcrấtlâutrướckhitìmraĐịnhluậtVạnvậthấpdẫn.Einsteincóthểđưaralờigiảiđầutiênbằngcáchđặtrachomìnhnhữngtrườnghợpđơngiảntrongtínhtoán.Vớinhữngnhậnthứcmớinày,Einsteinsauđóđãgiảiquyếtđượcvấnđềmangtínhtổngquáthơn.

Hãytạoracáchoàncảnhđặcbiệtgiúpbạnphávỡnguyêntắc.Đừngđểbạnvướngvàonhữngchitiếtrốirắm,chúngchỉlàmchovấnđềcủabạncàngtrởnên khó giải quyết hơn.Nếu vấn đề của bạn là chấm dứt tắc nghẽn giaothôngquanhmột trung tâmđô thị lớn,bạnhãyđơngiảnhóavấnđềbằngcáchđừngđểýtớinhữngchiếcôtôcánhân.Trướchết,bạnphảigiảiquyếtvấn đề tắc nghẽn đối với những phương tiện vận chuyển hành khách lớn.Nếu bạn có thể giải quyết vấn đề này hiệu quả thì những vấn đề lớn hơncũngcóthểgiảiquyếtđược.

Nguyêntắc:Hạnchếtệquanliêu/Ranhgiớingănchặnsựthayđổi.

Ghilạiýtưởngvề“hoàncảnhđặcbiệt”củabạncoinhưđịnhhướngbanđầuchocácgiảipháp.

Trườnghợpđặcbiệt:Làmchonhữngranhgiớibiếnmấtởnhữngkhuvựcchính.

TẬPPHÁVỠNGUYÊNTẮC

“Thậtbựcbộivìchẳngcónguyêntắcnàocả−muốnkhámphárađiềugìtaphảilàmthựcnghiệm.”

-THOMASEDISON-

Trướckhibạntrởthànhmộtngườigiỏiphávỡnguyêntắc,việcnétránhcácnguyêntắcbấtdibấtdịchsẽrấtkhókhăn.Điềunàysẽkhiếnbạncảmthấykhóchịu,thậmchílàngungốcvàkìdị.Chúngtacảmthấymìnhnhưlàkẻlừadốikhiphávỡnguyêntắc.Bạnsẽmuốnbỏquaviệcphávỡnguyêntắcđểtậptrungvàonhữngcáchgiảiquyếtvấnđềdễchịuhơn.Đừnglàmnhưvậy!Nếubạnkhôngthểgiảiquyếtvấnđềtrongmộtthờigiandài,cólẽlà

bạn cần phá vỡ những suy nghĩ thông thường. Bạn phải phá vỡ nhữngnguyêntắcđó.Nếuchưalàmđược,bạncầnphảiluyệntậpthêm.

Khởiđộng

ChọnmộtnguyêntắctrongdanhsáchliệtkêởHình7.4vànghĩcáchphávỡnó.Lấysốcuốicùngcủasốnhàhaysốphốlàmsốthứtựcủanguyêntắccầnphávỡ.Hầuhếtcácnguyêntắcnàyđềulànhữngniềmtinvữngchắchoặcnguyêntắctựnhiên.Hãylựachọnmộtnguyêntắcvàthửphávỡnó.

Giảsửsốnhàcủabạnkếtthúcbằngsố9.Bạnlàmthếnàođể“uốnmộtcâytređãgià?”CôngtymáytínhIBMđãrấtthànhcôngtrongviệcnày.Nhữngchiếcmáytínhcấuhìnhcao,chiphílớncủaIBMđãgặpphảisựcạnhtranhgaygắttừnhữngloạimáytínhgiárẻ.IBMcùngsảnphẩmsiêumáytínhcủahọtừngcónguycơbiếnmấtgiốngnhưloàikhủnglong.Tuynhiên,IBMđãtìmramộthướngđimới.Họđãbổsungchứcnăngchochiếcsiêuvi tínhnàytrongviệccungcấpcácdịchvụmáytínhchocáckháchhàng.Hiệntại,hầuhếtlợinhuậncủacôngtyIBMđềutừcácdịchvụnày,baogồmcảviệcquảnlýcáctrạmmáychủđãthaythếchonhữngchiếcsiêuvitính.Thayvìthấtbại, IBMlại trở thànhmộtđối thủđánggờmcủa tấtcảcáchãngmáytínhkhác.

Bạncóthànhcôngtrongviệcphávỡcácnguyêntắc?Bạncóvuivẻbỏquanhữngnguyêntắcngớngẩnvàlàmnhữnggìbạnmuốn?Nếubạnthấykhókhăn,bạncầnphải tạochomìnhmột tháiđộ thíchđángtrongviệcphávỡnguyêntắc.

Tạotháiđộthíchhợp:GiảiphápJamesBond

Bạn cần có thái độ thích hợp để phá vỡ nguyên tắc. Hãy nghĩ tới nhữngngườicó thể thựchiệnnhữngnhiệmvụbấtkhả thinhư JamesBond.Bạnhìnhdungrằngconngườitàigiỏinàyđangởmộtthànhphốhayđấtnướclạlẫm,khôngtiềnbạc,khôngbạnbè.Đưarachoanhtavấnđềcủabạn.Nếumuốnlàmchovấnđềkhógiảiquyếthơn,hãyđưachoanhtavấnđềbạngặpphảivớiôngchủhoặcmấyđứaconcủabạn.Liệuanhtacóthểthànhcông?Tấtnhiênlàanhtasẽthànhcông.Anhtaluôngiảiquyếtđượcvàcũngrấthăngháigiảiquyếtvấnđề.

HãyhìnhdungJamesBondhaybấtkỳmộtngườitàigiỏinàokhácbạnnghĩtớisẽgiảiquyếtvấnđềnhưthếnàovàtâmtrạngcủahọrasao?Chúýtớinhữnghànhđộnganh tasẽ thựchiệnđểgiảiquyếtvấnđề.Anhtađiđâu?Anhtanóichuyệnvớiai?Dịpmaynàosẽtớivớianhta?Anhtahăngháinhưthếnào?

Hãyđểtrítưởngtượngcủabạnđượctựdobaynhảyvàchỉcắtngangdòngsuynghĩvớivàiđiềughichép.Tiếptụcbàitậpnàychođếnkhibạnchỉrachoconngườitàigiỏitrongsuynghĩcủabạnthấyđượccáchgiảiquyếtvấnđề.Trongkhithựchiệnbàitậpnày,anhtacóthểsẽphávỡnhữngnguyêntắcngăncảnbạntìmragiảipháp.Tạisaobạnkhôngthểlàmđiềutươngtự?

NGUYÊNTẮCPHÙHỢPĐỂPHÁVỠNGUYÊNTẮC

Nếubạnđangởtrongtâmtrạngnổi loạn,muốnphávỡnguyêntắcđểgiảiquyếtvấnđềnhưngkhôngthểtìmramộtnguyêntắcnàođểphávỡ,hãythửmộttrongcáccáchsauđây.Nhữngnguyêntắcnàythườnggâycảntrởtrongviệctìmracácgiảipháphay.Hãysửdụngmộttrongbốnkỹthuậtsauđâyđểtìmcáchphávỡcácnguyêntắc.

Bấtkhảthi

“Điềukhôngthểchỉcónghĩalàbạnvẫnchưatìmracâutrảlời.”

-KHUYẾTDANH-

Khôngaicốgắnggiảiquyếtnhữngnhiệmvụbấtkhảthivìđiềuđólàkhôngthể.Thậmchí,cónhững trởngạiquá lớnđểnghĩ tớimộtcáchgiảiquyết.Nguyêntắc“đừngcốgắnglàmnhữngđiềukhôngthể”làmộtđiềuthúvịđểphávỡvìngaycảnhữngnhiệmvụbấtkhảthicũngđãđượchoànthành.

ĐứcquốcxãchiếmđóngBaLanlàmộtđiềuthậtsựkhủngkhiếp.20%dânsốBaLanchếtvì laođộngkhổsai,vìđóihoặcvìchiến tranh.Không thểphảnkháng.Ngaycảchốngđốiyếuớtcũngdẫntớinhữngcuộctrảthùmangtínhhủydiệt.

Nhưng Lazowski vàMatulewicz vẫn quyết định tìm cách chống lại bằngnhữngphươngpháprấtthôngminh.HọbiếtngườiĐứcrấtsợsựlantruyềncủabệnhsốtphátban,vìvậy,họđãtiêmvirusbệnhsốtvàocơthểcácbệnhnhân,sauđógửimẫumáuchochínhquyềnĐức.Khiđượckiểmtra,nhữngmẫumáunàychokếtquảdươngtínhđốivớibệnhsốtphátban.ChínhquyềnĐức cho tiến hành nhiều cuộc xét nghiệm hơn và đa số đều cho kết quảdương tính.Chính quyền chiếmđóng đã cho cách ly những khu vực này,mọi người không phải bị đày đi lao động khổ sai và những tên línhĐứckhôngđượclạigầnhọ.LazowskivàMatulewiczđãgiúpchonhữngngườihàngxómcủamình tránhđược đại họaChiến tranh thế giới thứ hai.Hãychọnnguyêntắc“bấtkhảthi”lànguyêntắcđầutiêncầnphávỡ.Hãytạoramộtnguyêntắcđốilậpgiúpbạngiảiquyếtvấnđề.

Quyđịnh

“Nhữnggìkhôngcôngbằngthìkhôngphảilàluật.”

-WILLIAMLOYDGARRISON-

Nhữngquyđịnhluônđượcbanhànhnhằmmụcđíchtốt.Tuynhiên,chúngkhôngthểbaoquáthếtcácsựviệcxảyratrongtươnglai,vìvậy,nhữngquyđịnhnàyvôhìnhchunglạitrởthànhvậtcảnkhichúngtagiảiquyếtvấnđề.Einsteinđãphảiđốimặtvớinhữngquyđịnhtưởngnhưkhôngthểvượtqua.ÔngmuốntừbỏtưcáchcôngdânĐứccủamìnhnhưngkháiniệmmộtngườikhôngcóquốctịchlạikhôngtồntại.Đơngiảnlàđiềuđókhôngđượcphép.Dùsao,ôngcũng trở thànhngườikhôngquốc tịch.Ôngmuốnnhậphọcởmột trườngđạihọckhoahọctựnhiêncóuytínmặcdùôngđãbỏdởviệchọcởcấptươngđươngvớitrườngtrunghọcphổthôngbâygiờ.Muốntheohọcchươngtrìnhcaohơn,nhấtthiếtphảitốtnghiệpcấphọcnày.Cuốicùng,Einstein cũng tìmđượccáchvàohọcđạihọc.Nhữngnguyên tắc sẽkhiếngiảiphápkhóthựchiệnhơnnhưngnhữngnguyêntắcnàyvẫncóthểbịphá

vỡ.Nếucónguyêntắcnàocảntrởbạngiảiquyếtvấnđề,hãybỏquanó.

Khôngđủ

“Đồngtiềncócáigiácủanó.”

-RALPHWALDOEMERSON-

Cónhiềuvấnđềdườngnhưkhôngthểgiảiquyếtđượcvìkhôngđủnguồnlực.Hầunhưkhôngbaogiờđủtiềnđểlàmtốtmộtviệcgìngoạitrừnhữngkế hoạch, theo lý thuyết, luôn có nhiều nguồn lực hơn nhu cầu cần thiết.Không bao giờ có đủ người, không bao giờ có đủ thời gian. Tuy nhiên,chúng tavẫncóđượcnhững thứquan trọng,vẫnxâydựngcác thànhphố,tìmracácphươngthuốcchữabệnhvàxâydựngnềngiáodụctốtchotrẻem.Thậtđángbuồnnếunhữngýtưởnglớnkhôngthểthựchiệnđượcchỉvìmộtvàithiếuthốn.

Việcthiếucácnguồnlựccầnthiếtthậtsựlàmộtvấnđề.Khôngđơnthuầnchỉlàthiếumàcònlàtrongsuynghĩ,chúngtacoiviệckhôngđủnguồnlựcnhưmột lý do để không tìm cách giải quyết. Ngay khi bạn nghĩ rằng sẽkhôngđủnguồnlực,bạnsẽkhôngcốgắngtìmcáchgiảiquyếtvấnđề.Đểcóthể giải quyếtmột vấn đề nan giải khi không đủ nguồn lực, bạn phải tìmcách phá vỡ các nguyên tắc quan trọng, những nguyên tắc mà nếu thiếuchúngbạnkhôngthểthànhcông.

Mộtcáchđểđốiphóvớiviệcthiếunguồnlựclàtưởngtượngbạncónhữngnguồnlựcvôtận(sửdụngphươngpháp“nguyêntắcđốilập”).Quyếtđịnhxembạnsẽgiảiquyếtvấnđềnhưthếnàonếutiềnbạc(hayconngườihoặckiếnthức)khôngđủ.Liệtkênhữngngườibạnsẽgọi,nhữngđiềubạnsẽhỏi,nhữngviệcbạnsẽlàm.Mỗikhipháthiệnmộttrởngại,hãykiểmtralạihoặcchiasẻvớingườikhác,sauđó,chuyểnsanggiảiquyếttrởngạitiếptheo.

Giảsửbạnđượcôngchủgiaochotiếnhànhlậpkếhoạchvàthựchiệnmộtchiếndịchquảngcáonhưnglạichỉcấptiềncholầnquảngcáođầutiênmàkhôngcótiềnchoviệctriểnkhaichiếndịch.Nếukhôngđủkinhphí,bạnnênđểngườikháccùngthamgiavàochiếndịch.Bạnsẽphỏngvấnmộtvàicôngtyquảngcáo,baogồmcảnhữngcôngtymớithànhlậpcònnhiềukhókhănnhưnglạimuốnchenchânvàothịtrườngquảngcáo.Nếubạncóthểhợptácvớimộtcôngtychấpnhậnlàmviệckhôngcông,bạnđãcómộtsựkhởiđầurất tốt.Nếukhông,bạnhãyquay lại chỗôngchủvới lời đềnghịhấpdẫnnhất và xin thêmkinh phí hoặc kêu gọi thêmnhiều công ty thamgia vào

chiếndịchmàkhôngđòichiphí.Tiếptụckêugọichođếnkhivạchrađượcchiếndịchquảngcáo.Sauđó,bạnchỉthựchiệnnhữngphầnquảngcáođượccấptiềnvàxinthêmkinhphíkhiphầnnàyđãthànhcông.

Nỗlựctìmkiếmgiảiphápmặcdùkhôngđủnguồnlựcsẽtạođộnglựctinhthầnchobạn.Bạnsẽquendầnvớisuynghĩtìmvàgiảiquyếtcáckhókhăn.Nhữngtrởngạisẽbiếnmấtnếubạnbiếtcáchđậptanchúngngaykhimớinảysinh.

Chỉriêngviệcbắtđầumộtkếhoạchcũngđủthôithúcbạntìmngaymộtgiảiphápthựchiệnnó.ĐãcólầntôiđidulịchtớiViêncùngmộtcặpvợchồngkhihọđangởnămthứhaitronghànhtrìnhbanămdulịchvòngquanhthếgiới.HọbắtđầuđidulịchchỉvớikhoảntiềnđủđểmuavémáybaytừNewZealandđiSanFrancisco.Nhưngchỉcầnnhưvậylàđủ.Họđãbắtđầunhưvậy.Đôivợchồngthườngbiểudiễntrênđườngphốhoặclaođộngchântayđểtrảtiềnxe,tiềnănuống,tiềnđidulịch,tiềnvuichơi,tiềnmuanhạccụ.Họluôntìmracáchđểxoaysở.Họcòncómộtđứaconnhỏ,đứabécũnggiúp họ kiếm được nhiều tiền hơn từ các buổi biểu diễn. Họ đã có mộtchuyếndulịchtuyệtvờimànhiềungườigiàucócũngkhôngdámnghĩtới.

Quanđiểmtiềnbạckhôngphảilàvấnđềgiúpbạntìmragiảiphápthựctếhơn.Saukhiphácramộtgiảiphápkhôngchútrọngnhiềutớitiềnbạc,bạnphảitínhtoánxemmỗiviệcsẽtiêutốnbaonhiêu.Sauđó,hãyđặtracâuhỏi:

•Tôicóđủtiềnđểlàmviệcđókhông?

•Aicóđủtiềnlàmviệcđó?

•Điềugìthúcđẩyhọthanhtoánchiphí?

•Việcđósẽtốnbaonhiêu?

•Tôicóthểtrảbaonhiêuphầntrămchiphí?

•Cóviệcnàovừavớitúitiềncủatôimàcóthểthaythếviệcđókhông?

Bạnsẽdễdànggiảiquyếtvấnđềhơnnếunhưvạchrakếhoạch.Kếhoạchtrước,nguồnlựcsau,giốngnhưýtưởngphảicótrướchànhđộng.

Khôngcókhoảngcáchngắnnhất

“Nếutôicó8tiếngđểđốnmộtcáicâythìtôisẽdành6tiếngđểmàirìu.”

-ABRAHAMLINCONLN-

Vấnđềthườngđượcxemlàkhôngthểgiảiquyếtvìngườitathườngcoiconđườnggiảiquyếtvấnđềtrựctiếpvàdễthấylàkhôngthựctế.Chúngtaphảicôngnhậnrằngnếukhôngthểgiảiquyếtvấnđềbằngconđườngtrựctiếpthìconđườnggiántiếpcũngsẽkhôngcókếtquả.Điềunàythậttồitệ!

Khoảngcáchngắnnhấtgiữahaiđiểmcóphảilàmộtđườngthẳng?Hãyxemxét trườnghợpcủahãngFederalExpress.Hãngnàynhận thấyconđườngnhanhnhấtđểchuyểnbưukiệntừnơinàysangnơikháclàchuyểntấtcảtớimộtnơiđểphânloạirồisauđóchuyểntớiđịachỉnơinhận.Mộtbưukiệnđượcchuyểntớithànhphốlâncậnphảimấthàngnghìndặmnhưngnếuvậnchuyển theođườngvòng thì có thểcắtgiảmrấtnhiều thủ tục.Ởđây,giảiphápđưaratậptrungnhiềuvàocácđiểmphânpháthơnlàkhoảngcáchgiữachúng.

Lậpdanhsáchtấtcảnhữngcáchgiảiquyếtvấnđềgiántiếp.Đểgiúpbạnbắttayvàogiảiquyếtvấnđề,hãylàmchocáchgiảiquyếtgiántiếpcủabạncàngquanhcovàkỳquặccàngtốt.

Đãquathửnghiệm

“Khôngviệcgìhoànhảongaytừđầu.”

-CICERO-

Hầuhếtcácý tưởnghayđềuđượcthửnghiệmmộtvài lần trướckhiaiđótìmđượccáchthựchiện.Nhữngsailầmvàvấpvápbanđầusẽlàtiềnđềchothànhcông.Tuynhiênchúng tađãkhôngđểý tớiđiềunày.Thayvàođó,chúng ta lại giữ khư khư quan niệm rằng điều gì đã thất bại một lần thìkhôngthểthànhcông.

Nếunhưtuânthủchặtchẽnguyêntắc“nóđãđượcthửtrướcđó”,chúngtasẽkhông cómáy bay, nền dân chủ và những thay đổi. Thử lạimột ý tưởngđược thực hiện trước đó là một ví dụ điển hình cho chiến lược “phá vỡnguyêntắc”hoặc“lẩntránhnguyêntắc”.Việcthửlạilầnthứhaicóthểgiúpbạnthànhcôngvìhoàncảnhđãthayđổihoặcvìbạnđãtránhđượcviệclặplạinhữnghànhđộngsailầmtrướcđó.

BạnbècủaGeorgeKinneycólẽđãnghĩanhtalẩmcẩmkhivétsạchtiềnđểmualạiđồcủaôngchủcũđãthấtbạitrướcđó.ÔngchủcũcủaKinneybịphásảnvìnhữngđôigiàyđóthìKinneycũngsẽkhôngtránhkhỏiđiềuđó.

Tuynhiên,KinneyrútkinhnghiệmtừsailầmcủaôngchủvàpháttriểnviệckinhdoanhphátđạtvớithươnghiệuKinney’sShoes.

Một ý tưởng đã từng thất bại trước đó thì đã sao?Mọi thứ sẽ khác sẽ cónhữngconngườimới.Bạncóthểrútranhiềuđiềutừnhữngsailầmtrước.Sẽcónhiềucơhộithànhcônghơntronglầnnày.

PHÁVỠNGUYÊNTẮC

“Nghệthuậthoặclàsựbắtchước,hoặclàcuộccáchmạng.”

-PAULGAUGUN-

Bạncầnphávỡnguyêntắcđểcóthểgiảiquyếtnhữngvấnđềnangiải.Hãymạnhdạnvàsángtạo,đừngđitheolốimòn.Tìmracáccáchđểcóthểphávỡnguyêntắc.Điềunàyđòihỏiphảicótháiđộkiênquyếtvàsựsángtạo.Bạnphảighilạinhữngýtưởngvềcáchgiảiquyếtvấnđềtrongquátrìnhphávỡnguyên tắcđó.Bước tiếp theo trong“tưduy theocáchcủaEinstein” làpháttriểnýtưởngnàythànhgiảipháp.

8.Pháttriểnmộtgiảipháp“Khôngphảivìtôithôngminh,màchỉvìtôitrăntrởcácvấnđềlâuhơn.”

-ALBERTEINSTEIN-

Thuyết Tương đối của Einstein gần như đã được chứngminh là sai. Saunhiềunămnghiêncứu,đếnnăm1914,những tính toáncủaThuyếtTươngđốivẫnsai.Nămđó,cácnhàkhoahọcĐứcdựđịnh tiếnhànhkiểm tra lýthuyếtbằngcáchquansátánhsángtronglúcxảyrathiênthựcởNga.QuansátnàysẽchỉchoEinsteinthấycáisaicủaôngvìtronglýthuyết,ôngtínhtoánkhôngchínhxácđiểmcongcủaánhsáng.Đóvẫn làmộtý tưởng lỗilạc,chỉcóchitiếtchưahoànchỉnh.Tuynhiên,Chiếntranhthếgiớithứnhấtđãkhiếnhọphảihoãncuộcthửnghiệm,nếukhôngThuyếtTươngđốiđãbịnghingờ.Einsteinphảimấtthêmbốnnămnữađểpháttriểnýtưởngthànhmộtgiảiphápthậtsự.Nhờđó,ôngđãhoànthiệnthêmlýthuyếtcủamìnhvànóđãđượccôngnhậntrongmộtcuộcthửnghiệmnăm1918.

Đểbiếncácýtưởng,kểcảýtưởnglỗi lạc, thànhnhữnggiảipháp,đòihỏiphảicósựlaođộngsángtạokhôngngừng.Mộtkhibạnđãvượtrakhỏilốimòn,bấtchấpmọinguyêntắccủamìnhvàtạorahạtgiốngchonhữnggiảiphápthìbạnphảigieotrồngmộthạtgiốngđóthànhmộtgiảiphápthậtsự.Đểlàmviệcnàycầnđổimớirấtnhiềuvàbướcđầutiênlàtậptrungvàomộtýtưởng.

Lựachọnmộtgiảipháp

“Lýdotồntạiduynhấtcủathờigianlàđảmbảomọiviệckhôngxảyracùngmộtlúc.”

-ALBERTEINSTEIN-

Bạncóthểmiễncưỡngtậptrungvàomộtýtưởngnàođótrongkhibạncónhiềulựachọnthúvị.Nhưngpháttriểnmộtgiảiphápđòihỏisựtậptrungcaođộ.Bạnkhôngthểđồngthờitậptrungvàonhiềuýtưởngkhácnhau.Bạnphảichọnmột.

Lựa chọný tưởng làmột hình thứcđánhgiá.Sựđánhgiá củabạnbị ảnhhưởngbởicácnguyêntắccủabạn.Nếubạnlàngườicókhảnăngđánhgiátốt,bạnsẽnhanhchóngloạibỏtấtcảcácýtưởngmớilạ,khácthường.Vì

thế,hãyloạibỏcácgiảiphápphùhợpvớilốimòntưduycủabạn.Khibạnđangxácđịnhvấnđề,bạnđãnhậnbiếtba lựachọn tốtnhấthiệnnaycủamình.Nhưnghãyloạibỏnhữnglựachọncảnhữngý tưởngtươngtự.Nếubạnkhôngcósự thayđổimạnhmẽ,chỉ tinvàonhững lựachọncủamình,bạnsẽrơivàolốimònnguyêntắc.

Hãylựachọnýtưởngbạnthấyhứngthúnhất.Sựthíchthúcủabạnchínhlàtiêuchuẩnđểlựachọn.Đừngloạibỏmộtýtưởngchỉvìnókhôngthểthựchiệnđượchaykhôngthuyếtphục.Đócó thểchỉ làđịnhkiếncủabạn,hãythayđổimìnhbằngmột tưduycáchmạng.Hãy loạibỏnhữngý tưởng tẻnhạtvìbạn sẽkhôngnỗ lựchếtmìnhđểđem lại thànhcông.Hạtgiốngýtưởngkhiếnbạnhàohứngvàlàgiảiphápmụctiêucủabạn.Hãyviếtnóra.

Hãytậptrungnănglượnggiảiquyếtvấnđềvàoviệcđemlạithànhcôngchogiảipháp.

CÁCÝTƯỞNGLỚNCẦNĐƯỢCPHÁTTRIỂN

“Thiêntưlàkhảnăngnhìnnhậnđúngđắnmộtýtưởngchođếnkhinótrởthànhhiệnthực.”

-BENJAMINFRANKLIN-

Xin chúcmừng!Bạncómộtgiải pháp tiềmnăng.Đáng tiếc, bạnvẫngặpmộtvàivấnđềnhỏ−giảiphápcủabạnkhônghiệuquảvàmọingườicho

rằnggiảiphápđóthậtngớngẩn.

Đừngvộilolắng!Bạnđanglàmtốthơnnhữngngườikhác.Sựđộtpháhiếmkhiđạtkếtquảtronglầnđầuvànhữngýtưởnglớnthườngbịmọingườiphủnhận.SauchuyếnbayđầutiênthànhcôngvàsaukhianhemnhàWrightquađờirấtlâu,mọingườimớiquantâmđếnchiếcmáybaycủahọvàýtưởngcủahọđãthayđổithếgiớiđươngthời.

Ýtưởngmớicủabạnsẽbịtừchốivìmộttronghailýdosau.Lýdothứnhất,cóthểbạnhoàntoànsai.Điềuđócũngkhôngtệlắm.Nhữngýtưởngvôíchhay“kháiniệmChris” làmảnhđấtmàumỡchocácgiảiphápmới.Trongtrườnghợpxấunhấtthìbạncũngđãtạorasựliêntưởng,cóthểápdụngvàomộtviệcnàođósẽmanglạikếtquảtốt.Thấtbạichotamộtýtưởngrõrànghơnvềnơithámhiểmtiếptheovàsựhiểubiếtthấuđáovềnhữngviệckhônghiệuquả.Thấtbạichỉthậtsựtrởthànhbikịchnếunókhiếnbạnkhôngcònmuốncốgắng.

Khảnăngthứhailàýtưởngcủabạnnghecóvẻhoàntoànsai.Mộtbướcđộtpháthậtsựdườngnhưchẳngphụcvụmụcđíchhữuíchnàovìnócầnđượcvuntrồngvàchămbónrấtnhiều.Nhữngý tưởnglớnkhôngrađờiởdạnghoàn chỉnh mà thường ở dạng những khái niệm sơ khai, đầy tiềm năngnhưng phảimất nhiều thời gianmới chứngminh được tính đúng đắn củachúng.

RichardFeynmanđãđưa ramộtvídụkinhđiểnvề lýdo tại saonhữngýtưởnglớnthườngcóvẻngớngẩn.NgườiTrungMỹlànhữngnhàthiênvănhọcvĩđại.Họcóýtưởngsơkhaivềcấutrúchệmặttrờinhưngsựrađờicủacác ống ngắm đã cho phép họ dự đoán chính xác thiên thực và các hiệntượngkhác.Hãytưởngtượngbạnđếngặpnhàthiênvănhọcvànói:“Tôicómột ý tưởng lớn. Chúng ta đang ở trên một trong những hành tinh quayquanhmặttrời.Hãyxâydựnglạithiênvănhọctheokháiniệmnày!”

Khiđó,nhàthiênvănhọcsẽhỏi:“Lýthuyếtcủaanhcóthểdựđoánđượcthiênthựckhông?”

Bạntrảlời:“Ồkhông,chưa.Nhưngtôichắcchắnlýthuyếtđósẽchochúngtanhữngdựđoánchínhxáchơnsaukhi tôi triểnkhainó trongnhiềunămnữa.”Hãytưởngtượngcâutrảlờisẽnhưthếnào!

Bạn có thể tin rằngnhữngý tưởngđột phá củabạn là sai hoặc cóvẻ sai.Nhưngbạnkhôngthểphânbiệtđượcđúngsainếubạnkhônglàmviệcnhiều

hơnnữa.Bạnphảivuntrồngýtưởngcủamìnhchođếnkhinóđủlớnmạnhđểchứngminhnócóphảilàmộtýtưởngtốthaykhông.

KIÊNTRÌ:TẠMNGỪNGSUYXÉT

“Nhữngngười tựbiếnmình thànhmộtquan tòa trong lĩnhvực tri thứcvàchânlýđềubịđắmchìmtrongtiếngcườicủaChúa.”

-ALBERTEINSTEIN-

“Kiêntrìlàbảnchấtcủathiêntài.”

-THOMASEDISON-

Muốnphát triểnmộtý tưởng,đòihỏiphảikiên trì.ThuyếtTươngđốicủaEinstein gần như đã bị chứng minh là sai trước khi nó được công nhận,nhưngnhiềuý tưởng lớnkhôngđượcmaymắnnhưvậy.Sau thấtbạibanđầu,cácý tưởngsẽphainhạtdầnchođếnkhicóaiđónắmđượcvàpháttriểnchúng.

Vào thếkỷXI,cómộtnhàsư tên làEilmerđã lắpvà thửnghiệmmột tàulượnthôsơ.Ngườitanóirằngôngđãlượnđượchàngtrămmét.Nếuđúngnhư vậy thì đó làmột bước đột phá đáng kinh ngạc.Nhưng những ngườicùngthờivớiônglạicoichuyếnbayđónhưmộtthấtbạithảmhạivìEilmerđã gặp rắc rối khi điều khiển tàu lượn.Ông đâm xuống đất và bị thươngnặng.Dođó,mọingườichorằngđólàmộtýtưởngngớngẩn.

Trên thực tế, các chuyên gia thường giết chết các ý tưởngmới. Họ nhấnmạnhvàonhững sai lầm, thiếu sót và trở ngại thường thấyở tất cả các ýtưởnglớn.Bạnphảigạttấtcảnhữngýkiếncủahọsangmộtbên,đánhgiátheo cách của riêngmìnhvàbảovệý tưởngcủamìnhđếnkhibạn có thểpháttriểnnóthànhmộtgiảiphápthuyếtphục.

Phát triểnmộtý tưởnglỗi lạccầnphảirấtnỗlựcvàkiêntrì.Cácýtưởng,thậmchílànhữngýtưởngtriểnvọngnhất,cũnggặpnhiềutrởngạitrướckhitrởthànhnhữnggiảiphápthậtsự.Năm1868,MahonLoomisđãgiải thíchvềmột chiếcđiệnbáokhônggiây.Nhưngôngkhông thểkhắcphụcđượckhókhănvềtàichínhđểphổbiếnphátminhcủamình.Cuốicùng,ôngđãtừbỏviệcnghiêncứu.Đếnnăm1895,chiếcđiệnbáokhôngdâyđầutiêncủaGuglielmoMarconi đã ra đời.Marconi cũnggặpphải vấnđềnhưLoomisnhưngôngvẫnkiêntrìtheođuổivàđiềuđóđãlàmthayđổithếgiới.

Khôngđểtâmđếnnhữngviệcphiềnphức

“Chỉtríchdễhơnnhiềusovớisửachữa.”

-BENJAMINDISRAELI-

Bạnsẽthấynhiềulýdogiảithíchtạisaoýtưởngcủabạnkhôngcókếtquả.Bạnsẽbịthôithúctừbỏnhữngđộtphácủamình.Đừngđểnhữngviệcđóảnhhưởngđếncôngviệccủabạn.Hãyquyết tâmbiếný tưởng,kháiniệmcủamìnhthànhhiệnthực,bấtchấpmọitrởngại.Bạncóthểbỏquacácgiảđịnh,quytắcvàquyuớckhác,chỉtậptrungvàoýtưởngcủabạn.Nếubạnthấymộttrởngạivớiýtưởngcủamình,hãylàmchotrởngạiđóquađi.Hãyưuáiýtưởngmớicủamìnhhơnnhữngviệckhác.

MirandaStuartđãkhôngđểnhữngviệcphiềnphứccảnđườngmìnhkhibàquyếtđịnhtrởthànhbácsĩ.Thờiđó,phụnữkhôngđượctheohọcngànhy.Quyết tâm trở thành bác sĩ đã khiến Miranda đóng giả trai và bà đã tốtnghiệpĐạihọcyEdinburgh.Sauđó,bàphụcvụtrongquânđộivàtrởthànhngườiđứngđầungànhquânycủaCanada.Mirandađãchứngminhrằngviệcbàkhôngthểtrởthànhbácsĩlàvôlý.

Bạnphải rấtkiên trìvớiý tưởngcủamìnhđểkhámpháxemđócó thúvịkhông.Khibạngặpmột“thựctế”khiếnbạnkhôngthểthựchiệnđượcgiảiphápcủamình,hãyghilại.Hãydùngcácphươngphápphávỡnguyêntắcđểlàmchogiảiphápcủabạncóhiệuquả.

Khi được hỏi ông sẽ làm gì nếu các cuộc thử nghiệm không công nhậnThuyếtTươngđốicủaông,Einsteinđáp:“TôibuộcphảicảmthôngvớiđứcChúakínhmếncủachúngta.Thuyếtnàylàđúng!”Câutrảlờinàychothấytháiđộkiênquyếtcầncókhiphát triểnmộtý tưởng thànhmộtgiảipháp.Bạnsẽkhôngbaogiờbiếtbạnđãcómộtbướcđộtphá lớnhaychỉ làmột“kháiniệmChrist”nếunhưbạnkhôngkiêntrìvớiýtưởngcủamình.

Tháchthứccácchuyêngia

“Tôibiếtphầnlớnmọingười,kểcảnhữngngườithoảimáivớicácvấnđềphức tạpnhất, hiếmkhi chấpnhận sự thậtdùđó làđiềuhiểnnhiênvàvôcùngđơngiản,nếunóbuộchọphảithừanhậnnhữngkếtluậngiảdốimàhọthíchthúgiải thíchchocácđồngnghiệp,tựhàodạychongườikhácvàhọ

thêudệt,xâuchuỗithànhtấmvảicủacuộcđời.”

-LEOTOLSTOY-

Cácchuyêngia thườngkhắtkhevớinhữngý tưởngmới.Họ thích thực tếcủahọhơn.Nhữngýtưởngnghingờthựctếcủahọlàmốiđedọa.Nếukháiniệmmớiđóđượcnắmbắtthìhọkhôngcònlàchuyêngianữa.Cácchuyêngiađãgiếtchếtnhiềuýtưởnglớn.

AlfredWegnerlàmộtngườitàinăng.Ôngđượcđàotạothànhnhàthiênvănhọcvàkhítượnghọc.Ôngcòncókinhnghiệmthựctiễncủamộtngườithámhiểmđịacực.Tuynhiên,ôngkhôngđượccôngnhận lànhàđịavật lý,dùôngđãcóđónggópkhôngnhỏchongànhđịavậtlý.

AfredWegnerđãcómộtý tưởnglớn,mộtbướcđộtphá thậtsự.ÔngpháthiệnrarằngthềmlụcđịacủaBắcMỹvàNamMỹ,châuÂuvàchâuPhikhítvớinhaunhưnhữngmiếngghéptrongtròchơighéphình.Thậmchí,sựtạothànhđịachấtdọccácbờbiểnđócũngkhớpnhau.Dođó,Wegnertinchắccáclụcđịanàyđãtừnglàmộtlụcđịalớntrướckhibịtáchra.Đólàmộtýtưởngxuấtsắc.

NhưngkhiWegnergiảithíchýtưởngsơkhaicủamìnhchocácchuyêngiathìôngđãmắcmộtvàilỗi.Cácchuyêngiađịavậtlýngaylậptứcxoáyvàonhữnglỗinhỏnày.Họđảkíchcáckháiniệmchưahoànchỉnhvàhọhoàntoànkhôngtinvàotiếnbộcóýnghĩanhấttronglĩnhvựccủamình.KếtquảlàđộtphácủaWegnerđãchếtcùngvớiông.

Nhiềuthậpkỷsau,khikhoahọcđịavậtlýđãpháttriểnhơnthìýtưởngcủaWegnervềcáclụcđịachuyểnđộnglạiđượcđềxuất,lầnnàylàbởichínhcácnhàđịavậtlý.Đếnlúcnàythìsứcthuyếtphụccủacácbằngchứnglàkhôngthểtranhcãi.ÝtưởngcủaWegnerđượcxemlànềntảngcủangànhđịavậtlý.Cácsáchgiáokhoahiệnđạigiảithíchlýthuyếtnhưngthườngkhôngđềcậpđếnviệcýtưởngnàydomộtnhàkhítượnghọcđưarađầutiên.

Thậmchí,nhữngngườitàigiỏinhấtcũngcóthểsai.IsaacNewtonđãphảnđối quyết liệt nhữngnỗ lực dùngđồnghồ để xác định kinh độ.Ôngnghĩnhữngchiếcđồnghồđibiểnchínhxáclàđiềukhôngthựctế.Maythay,JohnHarrisonđãkhôngsợbấtđồngvớibộócvĩđạinhấtthờiđại.Saunhiềunămthửnghiệm,cuốicùng,ôngđãhoànthiệnmộtchiếcđồnghồnhỏ,chínhxácmàkhôngbịảnhhưởngbởisựlắclư,nghiêngngảcủatàuhaysựthayđổinhiệtđộ.Đâylàcôngnghệđượclựachọnđể tínhkinhđộ trongsuốthàng

trămnămchođếnkhithiếtbịđịnhvịvệtinhxuấthiệnvàthaythếnó.

Cácchuyêngiathườngrấtgiỏivềkiếnthứccótínhtruyềnthốngnhưnghọlạikémtrongviệccôngnhậncácýtưởngmới:

“Thuyết vi trùng của Louis Pasteur là sự tưởng tượng lố bịch.” – PierrePachet,giáosưSinhlýhọc,1872.

“Chiếc ‘điện thoại’ này có quá nhiều khiếm khuyết để được coi là mộtphươngtiệntruyềnthông.Chiếcmáynàychẳngcógiátrịgìvớichúngta.”−ThưbáoInternalWesternUnion,1876.

“Nhữngcỗmáybaynặnghơnkhôngkhílàđiềukhôngthể.”−LordKelvin,ChủtịchHộiHoànggia,1895.

“Đồ chết tiệt nàomuốn nghe diễn viên nói?” −H.M.Warner ofWarnerBrothers,1927.

“Chúngtôikhôngthíchgiọngcủahọvànhạcghitakhôngcònlàmốtnữa.”−DeccaRecordingCompanyontheBeatles,1962.

Đừngthấtvọngkhichuyêngianàođóchếgiễuýtưởngcủabạn.Cólần,mộttrăm giáo sư quốc xã đã viết một cuốn sách công kích học thuyết củaEinstein.Einsteinchỉnhúnvaicoikhinhvànói:“Nếu tôi sai, chỉcầnmộtgiáosưlàđủ.”Cácchuyêngiacórấtnhiềulýdođểcoithườngýtưởngcủabạn.Họsẽthuyếtphụcchínhhọ(vàcốgắngthuyếtphụccảbạn)rằngbạnthậtngốcnghếch.Bạnphảitậntâmnếubạnđịnhpháttriểnýtưởngcủamìnhtrởthànhgiảipháp.

Khibạncóýtưởngkhôngnóivớicácchuyêngiađểkhỏibịchếgiễu.Nếuhọpháthiệnra,bạnhãynóiđóchỉlàviệcthửápdụngkiếnthức.Bạnđừngquáhyvọngýtưởngcủamìnhsẽthànhcôngmànênmongđợimộtbàihọcthú vị rút ra từ thất bại đó. Hãy khiến các chuyên gia phải xấu hổ vì họkhônghamhiểubiết.Khiýtưởngcủabạncókếtquả,cácchuyêngiasẽthayđổi hẳn ý kiến.Tiến sĩBarbaraMcClintock cuối cùngđã giành được giảithưởngNobelyhọcsaukhicôngtrìnhcáchmạngvềgencủabàbịbỏquên30năm.Các“chuyêngia”đãmấtrấtnhiềuthờigianđểhiểuviệc làmcủabà.

GIAOPHỐITRÍTUỆ

“Bíquyếtsángtạolàbiếtcáchchegiấunguồncảmhứngcủamình.”

-ALBERTEINSTEIN-

Sựgiaophốitốtchoviệcnảysinhcácýtưởng.Phầnlớncácýtưởngđượcpháttriểntrêntráiđấtlàtrongtổhợpgen,tiêubiểuởcácsinhvật−tếbào,mắtvàcơ.Vànhữnggentốtnhấtđềucóđượctừviệcgiaophối.Thậmchí,cácđộngvậtđơntếbàođơngiảncũngcốgắngtraođổiADNkhicóthể.

Tạisaogiaohợplạiquantrọngđếnnhưvậy?Khôngphảivìnódễthựchiện.Cácloàisinhsảnnhờgiaophốichịunhiềurủirovìchúngmấtrấtnhiềusinhlực.NhucầuduytrìADNkhônghoàntoàngiảithíchchonhucầutìnhdục.Sinhsảnvôtínhđơngiảnhơnvànótruyềntấtcảcácgencủamộtcơquanthayvìchỉtruyềnmộtnửa.ĐódườngnhưlàchiếnlượctựnhiênđểtựduytrìADN.Đểthaythế,cácgeníchkỷnàyđãlựachọngiớitính.

Quamộttỷnămpháttriển,ADNđãchứngminhsựgiaophốirấtquantrọng.CácsinhvậtsinhsảnnhờgiaophốichiasẻnhữngADNquýchođứaconcủachúngtiếnhoáhơnnhiềusovớicác loàisinhsảnvô tính.Cácsinhvậtcókhảnăngsinhsảnvô tính,nhưvikhuẩnvàgà tây,cũngưu tiênhình thứcsinhsảnnhờgiaophốikhicóthể.Giaophốigiúphaibộvậtliệuditruyềntốtnhấtkếthợpvớinhauđểtạoracáigìđómới,đôikhitốthơnnhiều.Sựkhácbiệtnàyquáthànhcôngđếnnỗiviệcgiaohợptrởnênkhôngthểthiếutrongthếgiớitựnhiên.

Việcgiaophốicũngtácđộngđếncácýtưởng.“Giaophốitrítuệ”rấtquantrọngtrongviệc tạoracácgiảiphápthànhcôngcũnggiốngnhưgiaophốisinh lý tạo ra các sinhvật tốt. “Giaophối trí tuệ” là traođổiý tưởngmộtchiềuhoặchaichiều,baogồmviệccộng tác,mượný tưởnghayrút rabàihọctừsailầmcủangườikhác.Việcđócóthểlàcóchủđịnhhoặcdotiềmthức.Nóhiệuquảhơnnhiềusovớiviệcpháttriểnýtưởngmộtmình.

Cácýtưởnglớnhiếmkhi làcôngtrìnhcủamộtngười,mặcdùthườngchỉmộtngườiđượcvinhdanh.ÔngcủaDarwinđãđềxuấtmộtThuyếtTiếnhoásơkhai.Bellđã thấymộtchiếcđiện thoại thô sơ tương tựnhưcáiôngđãphátminhvà anh emnhàWright đã biết áp dụngkết quả nghiên cứukhíđộnglực.Nóichung,cácgiảiphápsángtạothườngcónhiềuchađẻ.

Bạncầnýtưởngcủangườikhácđểpháttriểnýtưởngcủabạnthànhmộtgiảiphápthiếtthực.Cácýtưởngmớicủngcốnhữnggiảipháptriểnvọng.Chúngbổsungvàocáclỗhổngvàsửachữanhữngđiểmyếu.“Giaophốitrítuệ”tạoranhiềuýtưởnglớn.

Einsteinđượclợirấtnhiềunhờchiasẻýtưởng.Ôngđãnuôidưỡngvàphát

triểnđượcýtưởnglớncủamìnhnhờcósựgiúpđỡcủanhiềucộngsự.Cánhânôngkhôngthểlàmđượcnhiềuviệcnhưvậy.

Mộtlợithếmàcácthiêntàithườngcólàđượctiếpcậnvớicácbộóctàigiỏi.Họcócơhộiđểtraođổivớinhiềungườithôngminhkhác.Nhờtraođổiýtưởngthườngxuyênmànhữngýtưởngtiềmtàngcủahọhìnhthànhrõrànghơn.Đểpháttriểnnhanhchóngnhữngýtưởnghaycủamình,bạncũngphảilàmnhưvậyvàtíchcựcthamgia“giaophốitrítuệ”.

Tạohóacòndạychúngtamộtbàihọcquantrọngnữavềviệcphát triểnýtưởnglớn−đólàtránhgiaophốigiữanhữngngườicóhọgầnnhauvìđiềuđólàmcácgenxấuđi.Dođó,khibạncầntraođổiýtưởngđểpháttriểngiảiphápcủamình,bạncũngkhôngnên“giaophốitrítuệ”theokiểunàynhiều.Cộng tác với nhữngngười trong cùng lĩnhvực củabạnhoặc có cùngnềntảnggiáodụcnhưbạnlàtốtnhưngkếtquảcóthểkhôngnhưmongđợi.Hãytìmkiếmlờikhuyêntừnhữngngườicónghềnghiệpkhác,nềntảnggiáodụckhácvàthiênhướngkhác.

Việcphát triểný tưởng thànhmộtgiảipháp rấtcầnsự“giaophối trí tuệ”.Hãychiasẻýtưởngvới ítnhất10ngườivàghichépnhữngýtưởngđượchìnhthành.Nhớlàđừngquáchútrọng“giaophốitrítuệ”vớinhữngngười“họhànggần”.Cóthểbạnmuốntheodõiviệctraođổiýtưởngđểgiúpbạnnhậnraýtưởngcủamìnhđãnhậnđủsự“giaophốitrítuệ”chưa.Vídụ,nếubạnđangđịnhkhaithácmộtsốtuyếnbaymớiởchâuÂu,hãylậpmộtbảngnhưHình8.3dướiđây.

Đáng tiếc, tạohóakhôngchỉ chochúng ta cáchchia sẻý tưởngnhưcáchgiaophối.Đôikhi,chúngtamiễncưỡngtraođổiýtưởngcủamìnhvìchúngtasợbịăncắphaynhạobáng.Nhưngbạnphảivượtquahạnchếcủabảnthânđểchiasẻýtưởngnếunhưbạnmuốnpháttriểnýtưởngthànhmộtgiảipháplớn.Bạnsẽ thấy“giaophối trí tuệ”cũnghấpdẫnnhưgiaophốisinhlý.

“Giaophốitrítuệ”antoàn

“Mộtkhámphákhoahọckhôngbaogiờlàcôngtrìnhcủariêngmộtngười.”

-LOUISPASTEUR-

Không dễ dàng chia sẻ những ý tưởng còn sơ khai nhưng có những cáchkhôngquámạohiểmđểbắtđầu.Dướiđâylàmộtvàicáchkínđáo,antoànđểcủngcốýtưởngcủabạnvớiquanđiểmcủanhữngngườikhác.

Ăntrưa

Mọingười thườngnóichuyện trongbữaăn, lúcđó,aicũng thoảimái,cởimở.Bữa trưakhôngphải làmộtcuộchọphaybuổi thuyết trình.Cuộcnóichuyệncóthểrấtthúvị.Ngườitasẽkhôngbậntâmnếunhưýtưởngcủabạncóvẻkỳquặc.Hãythuxếpđểăntrưavớinhữngngườimới,nhữngngườicónềntảnggiáodụcvàquanđiểmkhácbạn.Hãygiảithíchvớihọgiảiphápmàbạnđangbănkhoăn.Đừngquátỏranghiêmtrọngmàhãythoảimáikhámphávùngđấtmới.Việcgiảithíchsẽgiúpbạntổchứcýtưởngvànhớ:hãyđểkháchcủabạncóthờigianăn.Saukhibạnmiêutảxong,đếnlượtbạnăn.Đểkháchcủabạnnóivàchămchúlắngnghe.Nếuvấnđềcủabạnlàlàmsaođểhànghóaởcửahàngbáchhóacủabạnrẻnhưởcáccửahànggiảmgiáthìbữatrưasẽlàđiềukiệnthíchhợpđểthảoluậnýtưởngcắtgiảm70%diệntíchmặtbằngvàgiớithiệuhìnhthứcchọnhàngquavideo.Bữatrưalànơithíchhợpchonhữngýtưởngkhácthườngnhưvậy.

Nhữngngườibạncũ

Nhữngngườibạncũlànguồnýtưởngdồidào.Hãycoihọnhưnhữngphiên

bản của bạn.Bạn và họ có thể có nhiều điểm chung trước khi những lựachọn và kinh nghiệm làm thay đổi quan điểm của bạn. Hãy gọi chomộtngườibạncũvàthảoluậngiảiphápcủabạn.Hãyghinhớxemnhữngkinhnghiệmcủaanhtaảnhhưởngthếnàođếnquanđiểmvềgiảiphápcủabạn.Hãykếthợpmộtvàiýkiếncủaanhtathànhgiảipháp.

Chuyêngiatrongcáclĩnhvựckhác

Chuyêngialànhữngngườigiảiquyếttốtcácvấnđề.Nhưngcácchuyêngiatronglĩnhvựccủabạncóthểkhôngthíchýtưởngcủabạnvìnóthườngmâuthuẫnvớiýkiếncủagiớichuyênmôn.Vìthế,hãythảoluậngiảiphápcủabạnvớimộtchuyêngiaởlĩnhvựckhôngliênquan.Chuyêngianàykhôngcầnbiếtgìvềvấnđềcủabạnnhưnghọrấtamhiểulĩnhvựccủamình.Làmộtchuyêngia,cô tasẽhiểunhữngvấnđềrắcrốivàcókinhnghiệmtìmkiếmnhữnggiảiphápkhó.Côtakhôngbịlâyảnhhườngnhữngthànhkiếncủacácchuyêngia trong lĩnhvựccủabạnvàcũngkhôngquan tâmliệuýtưởngcủabạncólàmthayđổiđiềugìkhông.Vídụ,nếubạnmuốncóthôngtinphảnhồivềýtưởngchọnmuahàngquavideo,hãynóichuyệnvớimộtnghệsĩdươngcầmtàinăng.

“Giaophối”rộngrãi

“Bài học lớn nhất trong cuộc sống là phải biết những người ngốc đôi khicũngđúng.”

-WINSTONCHURCHILL-

Muốnpháttriểnnhữngýtưởnghayđòihỏibạnphảivượtrakhỏigiớihạnbảnthân.Nhưngviệckhắcphụctínhxấuhổcủangườitríthứcđểcósựtraođổiýtưởngrộngrãi,ngẫunhiênlàkhôngdễchútnào.Nếuđểmặcchobạntự xoay sở, lo liệu, bạn có thể chia sẻ với những người không thích hợp.“Giaophối”với“họhànggần”làcấmkịnhưngchúngtavẫnthườngtraođổiýtưởngvớinhữngngườicócùngýnghĩvớimình.Tuynhiên,đểpháttriểnnhữnggiảipháplớnđòihỏibạnphảiquanhệrộngrãihơn.

Bạn nên nhớ “giao phối trí tuệ” càng nhiều càng tốt. Bạn càng chia sẻ ýtưởngcủamìnhvớinhiềungười,bạncànghiểubiếtsâusắchơn.Nếubạncầnpháttriểncácloạinướcgiảikhátnóng,“giaophốitrítuệ”rộngrãicóthểgiúpbạn“đẻ”ranhữngýtưởngbạnchưatừngnghĩđến.Dướiđâylàmộtvàicáchgiúpbạnchiasẻvấnđềvớinhiềungườikhácnhau.

“Giaophốitrítuệ”ngẫunhiên

Lầnsau,khibạnnóichuyệnvớimộtngười lạ trênmáybay, lúcđangxếphànghay trongphòngđợi,hãyhỏixemcô ta sẽ thayđổiý tưởngcủabạnnhưthếnàođểnótốthơn.Nhữngngườilạthườngcónhiễmsắcthểtrítuệchínhxác.Kinhnghiệmcủahọkháccủavớicủabạn.Vàhọkhôngcốgiảiquyếtvấnđềcủabạntheocáchquenthuộccủabạn.Hãyhỏimộtngườilạ.Nhữngngườilạlàtốtnhấtchovấnđềvềloạiđồuốngnóng.Họkhôngbiếtvềnhữnghạnchế,xuhướngvàthấtbạixungquanhcácloạiđồuốngnóngởcôngtybạn.Hãyđểhọmởrộngdanhsáchýtưởngcủabạn.

Giảiphápbữatiệc

Hãytạmquênnhữngnghiêncứuvàtổchứcmộtbữatiệcđểpháttriểngiảiphápcủabạnvìnócómộtvài thuậnlợi.Trướchết,bữatiệclàdịpđểmọingườicùngnhautròchuyện,lànơitậptrungtrítuệ.Ởđó,mọingườikhôngphảikiềmchếvàđượctựdothểhiệnnhữngýtưởng“điênrồ”,điềuthườngkhôngxảyraởcáccuộchọp.

Khibạnđimờikhách,bạnhãymôtảchohọgiảiphápbạncần.Việcđóchohọ thờigianđểbắtđầusuynghĩvềvấnđềcủabạn.Nếubữa tiệccủabạnnhằmmụcđíchthuthậpnhữngýtưởngvềđồuốngnóng,hãyyêucầumọingười mang đến loại đồ uống nóngmà họ ưa chuộng. Và hãy trao phầnthưởngchongườinàocóloạiđồuốngđặcbiệtnhất.

Trướckhibắtđầubữatiệc,hãykhuyếnkhíchmọingườicùnglàmviệcvàđưaracácýtưởngcủabạn.Nhưngbạnphảiđảmbảobữatiệcphảithậtvui.Khimọingườivuivẻ,phấnkhởi,họsẽcónhiềuýtưởngsángtạo.Ghinhậnnhữngýtưởngkỳquặckhihọtìnhcờkhuyếnkhíchcáchsuynghĩkhác.Vàkhibạncómộtvàiýtưởnghay,hãyănmừng!

Giảiphápthẻ

Bạncóthểyêucầunhữngngườibạngặpgiúpbạnpháttriểngiảiphápcủamình.Hãyviếtcâuhỏicủabạnlênmộtmiếngthẻtovàđeonónhưthẻghitên.Đặtcâuhỏithậtđơngiảnvàviếtcàngtocàngtốtđểmọingườicóthểđọcđượctừxa.Bằngcáchnày,bạnsẽnhậnđượcnhiềutiếngcười,nhiềugợiývàmộtvàiý tưởng lớn.Đừngngại,hãy làmđi.Hãysửdụng trí tuệcủanhữngngườiquađườngcùngbạnlàmviệc.

Bạncóthểđeomộtcáikhuycócâuhỏi:“Chúngtalàmthếnàođểcắtgiảm15%chiphínguyênvậtliệu?”Nhữngngườigặpbạnsẽnhớđếnvấnđềnàyvàdànhchútítthờigianđểsuynghĩvềvấnđềcủabạn.

Bảngyếtthị

Nếubạnlàngườinhútnhát,hãydùngbảngyếtthịđểtìmnhữnggợiýchogiảiphápcủamình.Hãyđưavấnđềcủabạnlênbảngyếtthịởmộtnơidễthấy nhưng nhớ đừng ghi tênmình.Để chừa khoảng trống và bút đểmọingườibiếtrằnghọcóthểphảnhồilênbảng.Hãylàngườiviếtphảnhồiđầutiênđểngườikháclàmtheo.

Nếubạnđangtìmkiếmmảngkháchhàngmớichosảnphẩmcủamình,bạncóthểviếttrênbảngyếtthịnhưsau:“Kháchhàngtươnglaicủachúngtasẽlàai?Khôngphảinhữngkháchhàngbâygiờ.”Bạnsẽthấycácđồngnghiệpdấutêncủabạntựdothoảimáihơnnhiềukhiđưaracácgợiý.

“Giaophối”vớimộtngười

“Bấtkểnhữngconmèođánhnhaunhiềuthếnào,dườngnhưlúcnàocũngcónhiềumèocon.”

-ABRAHAMLINCOLN-

Mộtcộngsựcóthểlàngườigiúpđỡlâudàitrongviệcgiảiquyếtcácvấnđề.Ai cũng cónhữngđiểmyếuvànhững lĩnhvựcmàmìnhkhônghiểubiết.Mộtcộngsựtốtcóthểbùđắpnhữngthiếuhụtnày.Hơnnữa,nhữngngườibạnhợpnhausẽcùnggiảiquyếtvấnđềtốthơn.

Trongđờimình,Einstein đã cần rất nhiều cộng sự, đặc biệt là các bà vợ,nhữngngườithưkývàphụtá.Họgiúpôngviếtvàhiệuchỉnhcácbàithuyếttrình,giảiphươngtrình,loviệcănuốngvàquầnáo.CộngsựlýtưởngcủaEinsteinphảigiúpôngkhôngbận tâmđếnnhữngviệcngoài lềđểông tậptrungtoànbộtâmtrívàoviệctìmkiếmgiảipháp.NgườivợđầucủaEinsteinlàngườiđápứngđượcnhiềutiêuchínhưtrên.Bàvừachămsócchoôngvừagiảiquyếtđượcnhữngphươngtrìnhhócbúanhấtcủaông.

Cónhiềucái tênnổi tiếngtrongviệcgiảiquyếtvấnđề là tênghépcủahaingười, ví nhưRollsRoyce.Rolls là nhà doanh nghiệp táo bạo,mạnh dạnnghĩranhữngcôngviệckinhdoanhmới.Roycelàconngườithựctế,tỉmỉ,biếthiệnthựchóaýtưởngcủaRolls.Kếthợpvớinhau,họđãtrởthànhmộtcặpxuấtsắc.

RudolphDiesellàmộtthiêntàicơkhí.Cácphátminhcủaông,trongđócóđộngcơdiesel,đãgiúpôngphát tài,nhưngsựngờnghệchvề tàichínhđãkhiếnôngmấttấtcả.Dieselđãphảitìmmộtcộngsựhiểubiếtvềtàichính.

Nếubạnnghĩmộtcộngsựsẽcólợichogiảiphápcủabạn,hãytìmkiếmmộtngườithíchhợp.Trướctiên,phântíchcáckỹnăngvàđặcđiểmtínhcáchcủabạnrồighilại.Hãyxácđịnhcáckỹnăngvàđặcđiểmbạncầnđểđạtđượcthànhcông.Sauđó, tìmmộtcộngsựcó thểbùđắpđượcnhữngđiểmbạncònthiếu.Nghĩalàcộngsựcủabạnphảimạnhởnhữngđiểmmàbạnyếu.

Bạnvàcộngsựcủabạnnênkhoandungvớinhau.Điềunàyquantrọnghơncảviệctìmđượcmộtcộngsựtàigiỏi.Einsteinđãbỏngườivợđầurấtthôngminhđểlấymộtngườikhoandunghơnvớitínhlơlàcủaông.Việccộngtáckhôngdễdàngchútnào.Cóthểbạnchẳngbaogiờtìmđượcmộtcộngsựtốtnhưnghãycứ thử trướcđã.Khi cộng tác ăný,bạn sẽ thấycôngviệc tiếntriểnrấtkhảquan.

SAILẦM-CỘTMỐCCHOCÁCGIẢIPHÁP

“Những người chưa bao giờ mắc lỗi là những người chưa từng thử làmnhữngviệcmớimẻ.”

-ALBERTEINSTEIN-

Mắclỗilàđiềucầnthiếtđểpháttriểnýtưởng.Bạnkhôngmuốncốýmắclỗinhưngsẽkhôngthểtìmđượcmộtgiảiphápcótínhđộtphánếuchưatừngmắc lỗi.Việcmắc lỗi làbằngchứngcho thấygiảiphápcủabạnđang tiếntriển.Chúngtachỉlàmviệchoànhảokhichúngtađãtừnglàmviệcđótrướcđây.Chúngtathườngmắcsaisótkhithửlàmnhữngviệcmới.ÝtưởngcủaEinsteinđòihỏitrảiquanhiềucuộcthửnghiệmmớiđiđếnthànhcôngvàtấtnhiên,ôngcũngmắcnhiềulỗi.Nếumọiviệcbạnthửđềuthànhcôngthìbạnlàngườicựckỳbảothủtrongsuynghĩ.

PaulCaffe,mộtngườiMỹgốcPhisốngởnướcMỹthuộcđịa,đãtrảgiáchonhiềusailầmđểtrởthànhôngchủcủamộtđộitàubuôn.Cướpbiểnđãcướpchiếc tàu đầu tiên của Caffe. Ôngmất chiếc thứ hai khi không bán đượchàng.NhưngCaffeđãhọcđượcnhiềuđiềutừnhữngsailầmnày.Chiếctàuthứbalàthànhcôngđầutiêntrongchuỗithànhcôngliêntiếpsaunày.PaulCaffe,cuốicùngđãcómộtđộitàucủariêngmìnhsaukhimấtnhiềucontàuvàmắckhôngítsailầm.

Hãytiếnhànhcàngnhiềuthửnghiệmcàngtốtđểgiảiphápcủabạnđạtkếtquả.Bạnsẽtạoranhiều“kháiniệmChrist”.Nhưngkhôngsao,thànhcôngsẽđếnvớibạntừmộttrongnhữngthấtbạiđó.Saumỗithửnghiệm,hãyghilạicácbàihọcđểbiếtchắcnhữnglỗibạnmắccóđủlàmnênthànhcông.

Thửnghiệmlàmộtcáchtốtđểloạibỏbấtcứđiềugìkhôngđemlạikếtquảchoýtưởng,từđórútrađượcgiảiphápcógiátrị.Đểtìmranguyêntốkimloạiphóngxạ,MarievàPierreCurieđãphảiphântíchtínhchấtcủahàngtấnđáđểlọcđượcmộtlượngrấtnhỏphóngxạmàhọtinlàcónguyêntốkimloạiphóngxạ.NguyêntốkimloạiphóngxạkhôngchỉmanglạigiảithưởngNobelchoMarievàPierreCuriemàcònđóngvai tròrấtquan trọng trongnhiềutiếnbộkhác.Einsteincũngcómộtsốcôngtrìnhphụthuộcvàonguồnphóngxạ.

Vềmặttrítuệ,chúngtathấyviệcmắclỗilàtốt.Tránhmắclỗiđồngnghĩavớiviệckhôngmuốnphát triển.Nhưng trên thực tế,khimắc lỗi,chúng takhôngkhỏibuồnphiền,xấuhổvàcònmấttiềncủa,vìthếchúngtavẫnnêntránhmắcnhữngsai lầmkhôngđángcó.Tuynhiên,đểphát triểnnhữngýtưởng sơkhai thànhgiải pháp rõ ràng thì việcmắcnhiều lỗi làkhông thể

tránhkhỏi.Hãykhắc phục việc bạn không thíchmắc lỗi.Bạn có thểmắcnhiều lỗihơnnếubạnhọccáchkìmnénhoặckhôngđể tâmđếncảmgiácbuồnphiềnkhibạnmắcsailầm.

Thửnghiệmtưduy

“Kinhnghiệmlàtênmàmọingườiđặtchosailầmcủamình.”

-OSCARWILDE-

Einsteinthíchthửnghiệmtưduy.Ôngđãsuýtbịthươngnặngkhimởrộnggiớihạnmộtcuộcthửnghiệmcủasinhviênmàkhôngsuytính,vìthế,saunàyôngđãchọngiảiphápantoànlàthửnghiệmtưduy.Einsteinnghĩracácvấnđềđểkhámpháýtưởng.Nhữngthửnghiệmnàythườngkỳcụcnhưcưỡitrênmộttiasánghaytáchhaihạtnguyêntửbằngtay.HaiviệcnàylàkhôngthểnhưngEinsteinđãhọcđượcrấtnhiềutừviệcxemxétkỹhàmýcủatừngviệc.

Thửnghiệmtưduychophépbạnkiểmtramộtýtưởngmàkhôngtốnkémhayxấuhổ.Vìnónằmtrongđầubạn.Bạnkhông thấtbại,không làmmấttiềnhọccủabọntrẻhoặctrôngbạnnhưmộtthằngngốc,nhưngbạnvẫncóthểthuđượcnhiềuýtưởngchogiảiphápcủamình.

Thửnghiệmtưduylàđiềurấttáobạo.Nógiúpbạnhiểucảnhữngvấnđềkỳquặcnhất.Mộtthửnghiệmtưduytốtthíchhợpvớigiảiphápcủacảthếgiớihoặcvớimộtcánhân.Nólànguồntàinguyênvôtậnhoặcchẳnglàgì.Nếubạnđangtìmcáchgiảm10%chiphílắprápthìbạnnêntậptrungsuynghĩlàmsaogiảmđược100%.Bạnsẽloạibỏtấtcảcácchiphílắprápnhưthếnào?Bạncóthểmuacácphụtùngđểlắpráp,ghépcácphụtùngthànhmộtthiếtbịhoặckhôngcầnthiếtbịđó.Giảiphápcủabạnkhôngnhấtthiếtphảihoàntoànthựctếnhưngkhibạnápdụngvớivấnđềhócbúacủamình,bạnsẽhọcđượcrấtnhiều.

Hãy tạoramộtcuộc thửnghiệmtưduyđểkiểmtraý tưởngcủabạn.Hãytưởngtượngmộttìnhhuốnghócbúaliênquanđếncácýtưởngmớimàbạnđangtiếnhành.Xácđịnhnhữngvấnđềbạnphảigiảiquyếtđểgiảiphápcủabạncóhiệuquảtrongtìnhhuốngnày.“Quansát”nhữnggìxảyrakhibạnthựchiệncuộc thínghiệm.Giảiquyếtnhữngvấnđềnảy sinhbằngbất cứcáchnàocóthể.Đừngbuồnphiềnnếubạnmắclỗi trongcuộcthửnghiệmnàyvìnógiúpbạntựtinhơn.Hãyđemsựtựtinmàbạncóđượctừviệcxửlýcáctrườnghợphiếmthấyvàothựchiệnmộtcuộcthửnghiệmthựctếcho

ýtưởngcủabạn.

Cáitôi,nhữngsailầmvàsựpháttriển

MấyainghĩrằngTiếnsĩAlbertEinstein,mộttrongnhữngbộócvĩđạinhấttrong lịch sử lại làmộtđứa trẻngôngnghênh,ngạomạn.Ôngđã từngbỏhọc,chếnhạocácgiáo sưvàviphạmnộiquy trườnghọc.Những tròhỗnxượccủaEinsteinkhiếnviệchọctậpvàsựnghiệpcủaôngchậmlạivàinăm.Einsteinmắcsailầmnàyvìônglàngườitựphụ.Ôngbiếtmìnhthôngminhhơnnhữngngườikhác.Ôngđãđốiđầuvớicácchuyêngiangaycảkhingườitacamđoanlàôngthua,đãchọctứctấtcảmọingườitừgiáoviênđếnđảngviênĐảngQuốcxã.Einsteinchịunhiều thiệt thòivìnhữngviệcđónhưngôngbiếtlàôngđãđúng.

Tôikhôngcóýchorằngxúcphạmthầygiáo−ngườicóthểtiếncửbạnvàocôngviệcbạnmuốn(nhưEinsteinđãlàm)hoặcđểbịtrụcxuấtkhỏiđấtnước(nhưHerrDoctor)làhay.Nhưngviệclàmđókhiếntâmtrạnghọthoảimáihơn.Đểpháttriểngiảiphápcủamìnhvàcamchịunhữngsailầm(nhữnghậuquảphụtấtnhiên),bạncầnmộtcáitôilớnhơn.

Việcmắcsailầmkhiếnbạnlúngtúng,bịtổnthươnghoặclàmbạnmấttiềncủa.Vìthế,bạnphảithấymìnhđủthôngminh,đủmạnhmẽvàđủchắcchắnvềthànhcôngcuốicùngđểnhữngsailầmbạnmắcphảitrênđườngđikhôngcảntrởbạn.Việcnàycóthểđòihỏiphảirènluyện.Dướiđâylàmộtbàitậpđểchuẩnbịchobạntrướckhimắcphảinhữngsailầmsốngcòn.

Nhữnggiảiphápanhhùng

“Thànhcôngchưaphảilàquyếtđịnhvàthấtbạikhônghẳnlàtaihại.”

-WINSTONCHURCHILL-

Siêuanhhùngcóthểlàmbấtcứviệcgì.Họcóthểgặpkhókhăn,cóthểbịthươngkhithếgiớichaođảobênbờthảmhọa,nhưnghọsẽthànhcông.

ĐểxâydựngđượcsựtựtinnhưEinstein,hãytưởngtượngbạnlàngườianhhùng như trong cuốn truyện tranh bạn yêu thích. Bạn có sức mạnh siêuphàm,cóthểlàmbấtcứviệcgì.Tấtnhiên,bạnvẫntựxemmìnhnhưngườibìnhthường,hòanhãvớigiađìnhvàbạnbè,nhưnghọnêntônthờđếncảchỗđấtbạnđặtchânlên.Bạnđừngbậntâm.Kiểuchàngtraihaycôgáiđóchínhlàbạn,ngườihùngmạnhnhất,tàigiỏinhấtvàkhiêmtốnnhấttrêntráiđất.

Hãyhìnhdungngườianhhùng trongcuốn truyện tranhbạnyêu thíchgiảiquyếtvấnđềcủabạnnhư thếnào.Anhhùngdùngsứcmạnhvôsong thổibaymọitrởngại.Bạnhãydùngtrítuệ,sứcmạnhvàcôngnghệcủamìnhđểmở đường tới giải pháp.Hãy cường điệu lên. Say sưa với vinh quang cóđượctừthànhtựucủabạn.Nếubạnmắclỗi, thìđãsao.Cuốicùng,bạnsẽchiếnthắng.

Mộtsiêuanhhùngnhưbạncũnglolắngvềviệcmắclỗi?Đậpvỡvàicáicửasổ?Đậptanmộtthànhphốhayhai?Khôngsao,vấnđềphảiđượcgiảiquyết.Mắcvàilỗitrongquátrìnhgiảiquyếtkhôngthànhvấnđề.Cácsiêuanhhùngcũngcóthểsailầm.Hãymangquanđiểmđóvàoviệcpháttriểngiảiphápcủabạn.

Mạohiểmmỗingày

“Thựchiệnhếtmìnhmộtkếhoạch tốthômnaycònhơn thựchiệnmộtkếhoạchhoànhảovàongàymai.”

-GEORGEPATTON-

Một trongnhững thửnghiệm tưduymàEinsteinvà các cộng sựphải cânnhắcrấtnhiềulàtrườnghợpđặtmộtconmèotronghộp.Trongchiếchộpđócómộtthiếtbịsẽlàmconmèochếtkhimộthạtphóngxạphânrã.Thờigianphânrãkhôngxácđịnhđược,vìthế,cáchduynhấtđểbiếtconmèocònsốnghaykhônglàphảimởhộpraxem.Việcnàykhôngchỉchothấyrấtítnhàvậtlý ghétmèomà còn chứngminh rằng,một sốkết quảkhông thểdựđoánđượcchođếnkhichúngxảyra.

Điềunàyđúngvớicácýtưởng.Thậtkhóđểbiết liệumộtýtưởngcóhiệuquảhaykhôngnếukhôngthửmột lần, thậmchí thửtheocáchkhácrồi lạithửlại.Bạnphảithửnhữngcáimớiđểpháttriểngiảipháp.Trongbốntuầntiếptheo,mỗingàythửmộtthayđổimớichogiảiphápcủabạn.Mỗingàybạnlàmmộtthửnghiệmýtưởnghaythínghiệmtheocáchmớinàođó.Bạnsẽmắcnhiềulỗinhưngbạncũngsẽtiếnbộrấtnhiều.

Ngaycảkhibạnkhôngtiếnhànhthựcthimộtgiảipháp,việcnàycũnggiúpbạn xây dựng thói quen thử những cái mới. Hãy đặt mình vào một tìnhhuốngcókhảnăngthấtbạicao.Cónhiềuđiềumớilạđểthử:mộtconđườngtắt,mộttrạmradiokháchaymộtnhàhàngmớilànhữngviệcítmạohiểm.Nếugầnđâybạnkhôngrènluyệnnăngkhiếunghệthuậtcủamình,hãythửvẽ hay chạm khắc hìnhmột người bạn hoặc hát tomột bài hát nổi tiếng.Thựchiệnnhữngviệcnàyởnơicôngcộnglàbài thựchànhrènluyệnkhảnăngmạohiểmrấttốt.Mỗingày,bạnhãythửlàmviệcgìđómớirồiđánhdấuvàomộtcáibảngđểxemkhảnăngphiêulưumạohiểmcủabạnnhưthếnào.

GIẢIPHÁPTỪÝTƯỞNG

“Mộtngườicóniềmtingiátrịbằngmộtnhóm99ngườichỉcósựquantâm.”

-JOHNSTUARTMILL-

Một lần, Einstein và người trợ lý cầnmột cái kẹp giấy nhưng họ chỉ tìmđượcmộtcáikẹpbịcong.Einsteincốbẻthẳngnónhưngkhôngđược,ôngcầncódụngcụ.Ôngvàngườitrợlýlạitìmkiếmkhắpphòng.Lầnnày,họthấymộthộpkẹpgiấy.Einstein lấymộtcáikẹp tronghộpvàbẻnó thànhdụngcụđểlàmthẳngcáikẹpgiấyđầutiên.NgườitrợlýhỏitạisaoEinsteinlạimấtcôngchữacáikẹpgiấyđótrongkhibâygiờôngđãcócảmộthộp.Einsteintrảlời:“Mộtkhitôiđãđềramụctiêu,khómàngănđượctôikhôngthựchiệnnó.”Đólàquyếttâmcầnphảicóđểpháttriểnnhữnggiảipháplớn.Sẽmấtrấtnhiềuthờigianvàcôngsứcđểbiếnmộtýtưởnghaythànhmộtcâutrảlờihữuích.Cóthểbạncầnphávỡnguyêntắccủamìnhnhiềulầnđểgiảiquyếtnhữngvấnđềmớisẽnảysinhkhibạnđanggiảiquyếtvấnđềđầutiên.Cuốicùng,bạncóthểphải thừanhậnmìnhđãlaovàongõcụtvàbắtđầulạitừđầu.

Bắtđầulạithườnglàmộtphầnquantrọngtrongviệcgiảiquyếtvấnđề.Điềucốtyếulàchúngtanêncôngnhậnvaitròcủanó,đánhgiálạivấnđềbằngcách khác sau khi đã rút ra bài học từ lần thực hiện giải pháp cuối cùng.Ngaycảkhibắtđầulạithìbạncũngđangtiếntriểntheohướngtìmkiếmmộtgiảipháp.

Mộtgiảiphápthấtbạicóthểlàmột“kháiniệmChrist”nhưnglạiápdụngthànhcôngvàovấnđềnằmngoàimụcđíchbanđầu.JohnWesleyHyaatđãphátminh ramột ổ đũa lý tưởng cho bánh xe lửa.Có thể đúng như vậy,nhưngngànhđườngsắtđãkhôngquantâm.Nhữngmiếnggiẻtẩmdầucóvẻcũnghoạtđộngtốtnhưổđũa.VìngànhcôngnghiệpbánhxelớnnhấtkhôngmuanênHyattđãtừbỏvàbánrẻcôngtycủamìnhchomộtngườitrẻtuổitênlàAlfredSloan.Sloanđãbánổđũachongànhcôngnghiệpôtôcònnontrẻđangcầnổđũaghồghềđểđiđượctrênnhữngconđườngnhiềuvếtlúnsâu.ÔngđãlàmgiàubằngcáchbánhàngchoHenryFordtrướckhiphávỡmộtsốnguyêntắckhácvàchấmdứtviệcthốngtrịngànhcôngnghiệpôtôvớitưcáchngườiđứngđầuGeneralMotors.

9.Tránhtaihọa“Nhữngngườivĩđạiluônvấpphảisựchốngđốiquyếtliệtcủanhữngkẻtầmthường.”

-ALBERTEINSTEIN-

NGUYÊNTẮCCHỐNGTAIHỌA

TàinăngphávỡnguyêntắccủaEinsteinkhôngphảilúcnàocũngđượcghinhận.Trướckhitrởthànhmộtnhàkhoahọcnổitiếngthếgiới,Einsteinluônbấtđồngvớinhữngquanđiểmkhoahọcmangnặng tính lý thuyết lúcbấygiờ.Ngaycảkhi thoátkhỏi sựảnhhưởngcủanhữngquanđiểmkhoahọctầm thường đó, Einstein vẫn gặp rắc rối vì những tư tưởng chính trị củamình.TừĐứcquốcxã,ôngđếnmộtnơiantoànlàMỹ,EinsteinlạitiếptụcxungđộtvớigiớicầmquyềntrongquanđiểmcủagiớitríthứcvàcuộcChiếntranhlạnh.EinsteinnhìnrõtínhchấtđiênrồcủaChiếntranhlạnhcũngnhưbất kỳ giải pháp nào không mang tính hòa bình. Ông là một trong số ítnhữngngườicóđủdũngcảmchỉtríchcuộcđiềutracủaThượngnghịsĩMcCarthy,kêugọinhữngtríthứckháckhôngxuấthiệntrướcỦybanđiềutra.Maymắn làEinsteinkhônggặpphảinhiều rắc rốivìnhững tư tưởngmớicủamình.Khôngcónhiềungườimaymắnnhưvậy.Nếubạnđangấpủmộtýtưởnglớn,bạncũngphảitínhđếncáchtránhnhữngrủirotừýtưởngđó.

Cảmgiácsợbịtaihọarấtmơhồ,khónắmbắtnhưnglạilàmộttrởngạithậtsựđốivớilốitưduykiểuEinstein.Vìsợhậuquả,bạncóthểkhôngdámphávỡcácnguyêntắcquantrọng,khôngtìmgiảipháp, thậmchí, tránhđềcậpđếnvấnđềđó.Đâykhôngphảilàmộtnỗisợhãivôcăncứ.

Cótưtưởngmớilạcóthểlàmộtđiềunguyhiểm.Copernicusđủtàinăngđểbiết tráiđấtquayquanhmặt trời.Ôngcũngđủkhônngoanđểkhôngphảihứngchịusựtrừngphạtvìsựpháthiệnvĩđạicủamình.Khicôngbốpháthiệnđó,Copernicusluôngiấutên.CáchọcgiảkhắpchâuÂuđềuđượclợitừpháthiệncủaCopernicusvàôngđãđược thabổng.Trong lịch sử,bikịchgiángxuốngnhữngngườicótưtưởngmớilạcứlặpđilặplạimộtcáchđángsợ.Mộtý tưởngmới lạbị lênán làdịgiáo,phản loạnvà lừađảo.Nhữngngườicóýtưởngmớilạthìphảichịunhiềubấtcôngnhư:chếtchóc,tùtội,mấtviệchoặcbịrơivàoquênlãng.Sauđó,ýtưởngđólạiđượccôngnhận.Đôikhi,nhữngngườinàycũngđượcvinhdanhsaukhihọchếtmặcdùlợinhuậnthườngrơivàotaynhữngkẻmuốngiếtchếtýtưởngđó.

TưduytheocáchcủaEinsteinsẽgiảiquyếtvấnđềbằngcáchphávỡnhữngsuynghĩcốhữu.Theocáchtưduynày, ítnhiều, trí tuệcủabạnsẽbịnghingờ.Nếubạnkhôngcẩnthậnthìtùyvàoviệcbạnđangphávỡnguyêntắccủaai,bạncóthểbịchếgiễu,giángcấp,tẩychay,thuyênchuyển,hỏathiêu,tùtộihoặcxửbắn.

Nhưng tại sao lại phải bất chấp nguy hiểm vì những phát hiện của bạn?Nhữngpháthiệnlớnchắcchắnsẽcólợi,đặcbiệtlàđốivớibạn.Mộtkhíacạnhquantrọngvàthườngkhôngđượcđểýđếncủanhữngtưtưởnglớnsẽgiúpbạn tránhđược taihọa.Ý tưởngcủabạnsẽgặtháiđượcnhiều thànhcônghơnnếubạncóthểhạnchếhậuquảtiêucựccủanó.Bạncũngsẽtíchcực đưa ra ý tưởng hơn nếu bạn biết chắc nó sẽ không gây hại. Trongchươngnày,chúngtôisẽtrìnhbàynhữngphươngphápđểtránhtaihọakhisửdụngtưduykiểuEinstein.

HIỂUSỰPHẢNĐỐI

“Cóhaithứkhôngcógiớihạn,vũtrụvàsựngudốtcủaconngười.Vềvũtrụthìtôikhôngchắc.”

-ALBERTEINSTEIN-

Nhữngý tưởnghay luônbịphảnđối.Nhữngngười thôngminh, sángsuốtluônchốnglạinhữngsuynghĩthôngminh,sángsuốtvàđúngđắn.Chúngtathốngnhấtrằngnhữngýtưởnglớnthườngxuấtpháttừnhữngýtưởngbanđầunhỏbé, đơngiảnvà chưahoàn thiện.Tuynhiên, ngaycả saukhi suynghĩcủabạntrởthànhýniệmvữngchắc,bạnvẫncóthểgặpphảisựphảnđối,vìngaycảtìnhhuốngxấunhấtcũngcólợichomộtngườinàođó.

Khôngphải tưtưởngmớinàocũngđềuhay,cónhữngthứchúngtakhôngnênthayđổi.Tuynhiên,tiếnbộlàmộtcuộcchiếngiannan,vấtvả.

SỰTHẬT

“Thậtkhôngthểhiểunổiđộngcơnàokhiếnmộtngườichiếmđoạtcôngviệccủangườikhácmộtcáchđộcácnhưvậy.”

-ALBERTEINSTEIN-

NếunhữngtưtưởngtiếnbộđượcchấpnhậnthìtạisaoBộQuốcphòngởcácnướcphươngTâylạikhôngtuyênbốrằng:“Điềunàylàsai lầm!Hãylàmmọiviệcvớitưtưởngtiếnbộ”?Cóthểhọđãlàmnhưvậy.Cólẽchúngta

khôngbaogiờbiếtđượccóbaonhiêuýkiếntráingược.Nhữngngườiphảnđốiđãbịhọbịtmiệng.Nhữnghìnhphạtnhưtùtội,thuyênchuyển,thủtiêuhoặcbịcôlậpgiảmxuốngđángkể,ngaycảnhữngngườiđưaraýkiếnphảnđốicũngítdần.Bạncóthểhìnhdungđiềugìxảyđếnvớimộtngườikhianhtanói:“Phântíchcủatôichỉrarằngsựtồntạicủachúngtalàkhôngthậtsựcầnthiết.”Nóirađiềuđóchodùlàsựthậtcũngkhôngthoátkhỏisựtrảthùchínhtrị.

BillyMitchell làmột trongnhữngngườiđặtnềnmóngđầu tiênchongànhkhôngquânHoaKỳ.SauChiếntranhThếgiớiI,ôngđãtiếtlộtráiphépvềviệcmáybaykiểmsoátvùngbiểnvàpháhủycácthànhphố.Thậmchí,ôngcòndùngviệcđánhchìmmộttàuchiếnđểminhhọachonhữnglờinóicủamình.MọiđiềuMitchellnóirađềulàsựthậtnhưngđiềuđókhônggiúpgìđượcchosựnghiệpcủaông.Mitchellbịđưa ra tòaánbinhvớinhững lờibuộc tội không biết mệt mỏi cho tương lai. Những đối thủ của Mitchellkhôngbaogiờlàmđiềungốcnghếchnhưvậy.

TRÁNHSỐMỆNHCỦANHỮNGNGƯỜIDỊGIÁO

“NếuAlà thànhcông trongcuộcsống, tacóphương trìnhA=x+y+z.Trongđó,xlàcôngviệc,ylàgiảitrívàzlàkínmiệng.”

-ALBERTEINSTEIN-

Nhữngngườiđủ thôngminhđể tìm ra cáchgiảiquyếtvấnđề thì cũngđủkhônngoanđểhiểurằngnhữngmốinguyhiểmchínhtrịluônđiliềnvớitìnhhìnhxáotrộn.Bạnnênbiếtđiềugìsẽxảyravớinhữngngườiđemlạinhữngđiềukhônghay.Bởivậy,mọingườiluôncẩntrọngtronglờinói.Họtránhđưa ra ý kiến thểhiện sựbảovệbản thân.Điềunàykhôngnên chút nào.Chúngtacầnnhữnggiảipháp.Nỗisợhãibịtrừngphạtvìđưaraýtưởngcóthể là trởngạichínhngăncảnbạnbiếnnhữngý tưởngđó thànhgiảiphápthực tế. Sau đây là bốn chiến lược để tránh tai họa theo cách tư duy củaEinstein.

Chiasẻýtưởngvàcôngtrạngvớingườikhác

BenjaminFranklin làngườiđềxuất chiến lượckhônngoanvà rộng lượngnày.Thayvìhăngháiđưaraýkiếncủamình,hãylàmnhưđólàýkiếncủatấtcảmọingườirồinhiệttìnhủnghộýkiếnđó.Chiếnlượcnàyđặcbiệtcóhiệuquảnếubạntrìnhbàyýtưởngvớinhữngngườicóđịavị.

Cáchnàyđem lại hiệu quả vì hai lý do.Thứnhất, nó xóa đi nghi ngờvà

ghentị rằngbạnủnghộýkiếnđóvìbạnchínhlàchađẻcủanó.Thứhai,mọingườisẽbảovệýkiếncủahọ.Nếubạnbiếnýtưởngcủamìnhthànhýtưởngcủamọingười,họsẽbảovệýkiếnđóđếncùng.

Chiasẻlợiíchchomọingườisẽgiúpbạntậphợpđượcsựủnghộcủatấtcảcáccánhânnày.Cái tôi luônđượcđặt lên trênhết.Mọingườisẽcốgắnglàmmọithứđểtránhởvàovịtrícủangườicấpdưới.Cáccánhânnàycóthểlàmgiáthầugiảmxuốngvàlàmgiátrịcủacácbảnhợpđồngtănglênhàngtỷđô-la.Khimộtcánhânlãnhđạocũngthamgia,giátrịcủabảnhợpđồnglàkhôngthểtínhđược.Hàngtriệuđô-lađãđượcbỏrađể“làmđẹpmặt”sếplớn.

Khôngkhóđểtruyềnđạtýtưởngmớicủabạnchongườikhác.Hãydẫndắtsếpcủabạnvàocâuchuyện.Trìnhbàysuynghĩcủabạnvềviệctạoracácsảnphẩmhấpdẫnchothịphầncóđônggiớitrẻ.Đưaraýtưởngcủabạnvềmộtthươnghiệumớichodùtrướcđó,bạnkhôngquantâmnhiềuđếnđiềunày.Khicấp trênđónggópýkiến,bạnnên thểhiện tháiđộhàohứngvớinhữngđiềusếpđưara,nóivớisếprằngôngtađãbổsungýtưởngrấthay.Sauđó,bạnphổbiếnýtưởngcủasếptrongtoàncôngty.Bạnphảilàngườiủnghộnhiệttìnhchoýtưởngđó.

Lợidụngnỗisợhãi

Mộtchiếnlượckhácđểtránhbịtrảthùkhiđưaranhữngýtưởngmớilàchiasẻchođốithủcủabạníchlợitừýtưởngđó.Nếuvấnđềcủabạnlàtìmcáchtạorađộnglựcchongânhàngbạnđanglàmviệc,hãylàmnhưýtưởngcủabạnxuấtpháttừthôngtinbạnngheđượcvềđốithủcạnhtranh.Bạncónghetinngânhàngđối thủđangxemxétviệc triểnkhaidịchvụ rút tiền24giờmộtngày.Sauđó,mặcdùbạntỏrahoàinghivềýtưởngnày,bạnvẫnchỉranhữngthiệthạicóthểxảyranếudịchvụđóđượcápdụngđốivớingườithunhậpcaocóítthờigianvànếunhưngânhàngbạnkhôngcósựchuẩnbị.Đốivớinhiềungười,việcđể thuađối thủcònkinhkhủnghơn làbỏ lỡmộtcơhội.Đồngnghiệpcủabạnsẽquantâmđếnbấtcứhànhđộngnàocủađốithủ.Bạnphảitạorasứcépvềcạnhtranhđểmọingườiquantâmđếnýkiếncủabạn.

Tạoralợinhuậnchocấptrên

“Việcmột người tử vì đạo để chứng tỏmình không phải là kẻ bất lươngkhôngcónghĩaanhtakhôngphảilàkẻngungốc.”

-CHARLESCOLTON-

Ýkiếncủabạnsẽnhanhchóngđượcchấpnhậnnếucấptrênthấycólợichohọ.Tuynhiên,cũngcónhữngngườihếtlòngủnghộnhữngýtưởngmớichodùnócóthểgâybấtlợichohọ.Nhưngbạnđừngtinlàcóthểtìmthấymộtngườinhưvậy.

Hãycoiviệctạoralợinhuậnchongườicóquyềnlàmộtđiềuquantrọngkhiđưaraýtưởngcủamình.

Tiếtlộthôngtin

Vụnổ tàuvũ trụChallengerdườngnhư làmộtbíẩnkhông thểgiải thích.Mộtnhómchuyêngiacaocấpđượctriệutậpđểtìmranguyênnhâncủasựcố.Lúcđó,nếucònsống,cólẽEinsteincũngđãđượcmờithamgia,nhưngmộtthiêntàikháclàRichardFeynmanđãcómặt.Feynmannghiêncứucácmảnhvỡ của con tàuvàxemxét kỹ lưỡngnhững thướcphimcòn sót lại.Ôngcũngđọchàngloạtbáocáovàngherấtnhiềunhânchứngkểlạisựviệc.Tuynhiên,Feynmanvẫnkhôngthểtìmranguyênnhâncủavụnổ.

Trênthựctế,NASAđãngaylậptứcbiếtđượcnguyênnhânthậtsựcủavụnổ.Vấnđềlàtiếtlộbímậtnàybằngcáchnào.Khôngaisẵnsàngđánhđổiviệctiếtlộbímậtnàyvớiviệchủyhoạisựnghiệpcủabảnthân.Cuốicùng,mộtvịtướngtronglựclượngkhôngquânđãbímậttiếtlộnguyênnhânđóvớiFeynmankhimờiFeynmanđếnnhàchơivàocuốituần.Vịtướngnàyđãgợi ý cho Feynman về miếng bịt hình khuyên và bộ óc nhanh nhạy củaFeynmanđãgiảiđápđượcbíẩnnày.Feynmannhanhchóngcôngbốpháthiệncủamình:miếngbịthìnhkhuyênđãbịvỡlàmròrỉkhígasnóngtừbộphậntênlửađẩykhiếncontàuphátnổ.Bíẩnđãcólờigiải.

Sựcầnthiếtcủatiếtlộthôngtinquangườikhácxuấthiệnkhánhiềutrongnghềtưvấn.Khôngnhưngườitrongcuộc,nhữngnhàtưvấnđượcđánhgiácaokhihọcó thểchỉ ravấnđề.Cáccuộckhảosát, lấyý thămdòcũng lànhữngkênhtruyềnđạtthôngtinhiệuquả.

Tiếtlộbímậtdướidạngnặcdanhkhôngthểđạthiệuquảnhưtrên.Cáchnàycũnggiúpbạnlantruyềnthôngtinnhưngbảnthânnólạicóảnhhưởngxấutớithôngtinđó.Bạnsẽkhôngdễdàngtinvàomộtthôngtinnặcdanh.Trìnhbàyýtưởngcủabạnvớingườikhácthìtốthơnlàcôngbốnặcdanh.

Tuynhiên,bằngmọicáchbạnphảilantruyềnđượcýtưởngmớicủamình.Hãytạocơhộichongườikhácđánhgiá,bổsungýkiến.Ýtưởngcủabạn

muốnphát triển thìphảicósự traođổivề tưduy.Tuynhiên,bạnđừngđểbảnthânmắcvàoquátrìnhđó.

Chiếnlượccủabạn

“Mặcdùđãchuẩnbịđónnhậntaihọanhưngtôivẫnmongnóđừngtới.”

-WINSTONCHURCHILL-

“Nhiệmvụhàngđầucủamộtngườicáchmạnglàtránhđượctaihọadonóđemlại.”

-ABBIEHOFFMAN-

Đểbiếnýtưởngcủabạnthànhhiệnthực,bạnphải tìmcáchtránhhậuquảtiêucựccủachínhýtưởngđó.Hãytìmcáchgiúpbạnchủđộngpháttriểnýtưởng,tậphợpđượcsựủnghộvàtránhđượcsựsoimói.Khibạnđãvạchrađượcchiếnlượcchomình,hãytheođuổinóđếncùng.Tìmđượcgiảiphápquantrọnghơndanhtiếng.

Chiếnlượcđểtránhtaihọa:Lôikéomộtnhânvậtquantrọnglàmngườiđứngmũichịusàochoýtưởngđó.

ĐÒIQUYỀNLỢI

“Phẩmhạnhlàcầnthiếtnhưngcònvậtchấtthìsao?”

-KAISERWILHEM-

Ýnghĩmuốntránhtaihọakhôngcógìlàmớimẻ.Tuynhiên,chỉtránhđượctrừngphạtchưathểkhiếnbạnhàilòng.Bạncònmuốnthuđượclợiíchtừnó.Bạnmuốndanhtiếngvàcảlợiích.Mộtsốngườitàigiỏiquáhammuốntiềnđếnnỗihọsẵnsàngchịubịtrừngphạtchứkhôngđểmấtsốtiềnđó.Bởivây,làmthếnàođểmộtngườivừathựchiệnđượcýtưởng,đạtđượcdanhtiếnglạivừatránhđượctaihọa?

Đôikhibạncũngcầnphảiíchkỷ.Tạisaobạnkhônggiữnhữngýtưởnghaychoriêngmình,vìchiasẻchúngvớingườikháccũngrấtnguyhiểm.Điềunàykhôngphảichỉvìlợiíchcủabảnthân.Nhữngmốinguyhiểmkhôngthểlàmbạn thay đổi suy nghĩ.Nếu bạn thực hiện thành công ý tưởng, ngườikhácsẽphảichúýtớiýtưởngđó.

Để thựchiệný tưởng,bạncầncó lòngcanđảm, tínhkiên trìvàkhảnăngchịuđựngnhưEinstein.Bạnhoàntoàncóthểlàmđượcđiềunày.Bạnsẽcóđộnglựclớnkhi theođuổinhữngviệcbạntinmìnhlàmđược.Bạnsẽ làmviệcchămchỉhơnlúcnàohếtkhimuốnbiếnýtưởngthànhhiệnthực.Hãyquênviệcthuyếtphụccảthếgiớitintheoýtưởngcủabạn,bạnchỉcầnnghĩmìnhsẽdùngýtưởngcủamìnhđểlàmlợichobảnthânlàđủ.

Bạncóthểmuốnsửalạigiảiphápbanđầuvớimụcđíchđặtlợiíchcánhânlên trênhết.Chodù làgiảiquyếtvấnđềcủa tập thể,hãycứbắtđầubằngviệcchỉranhữnglợiíchvàcảnhữngmốiđedọaliênquantrựctiếpđếnbạn.

Sauđó,hãyđiềuchỉnhlờimôtảvấnđềđểbiếnthànhcôngcủabạnthànhmụctiêutìmragiảipháp.Điềunàycóvẻhơiíchkỷnhưngnógiúpbạngiảiquyếtvấnđề.

Địnhnghĩavấnđề:Tạolậpsựnghiệpthànhcông,xóabỏnhữngràocảndẫntớisựgiàucó.

LUÔNHÀOPHÓNG

“Mộtngườisẽđấutranhmạnhmẽvìlợiíchcủaanhtahơnlàvìlẽphải.”

-NAPOLEONBONAPARTE-

Bạnsẽcónhiềucơhộihưởnglợitừnhữnggiảipháphaycủamìnhnếunhưnhiềungườikháccũngđượchưởnglợitừnó.Bạncầnýkiếnđónggóp,sựsáng suốt của họ, vì vậy, bạn nên chia sẻ lợi nhuận từ sự thành công củamìnhvớihọ.Năm1982,IBMchorađờimộtchiếcmáytínhcánhân.Mộtcáchvôtình,IBMđãđểchocáccôngtykhácthuđượcnhiềulợinhuậntừsảnphẩmnày.Vàinămsauđó,hãngApplegiới thiệumột sảnphẩmmáytính cá nhân hiện đại hơn nhiều, chiếm lĩnh thị trường trong nhiều năm.Hàng triệu người hào hứng đón nhận chiếcmáy tínhMacintosh của hãngApple.Tuynhiên,Applelạimuốnhưởnghầuhếtlợinhuậntừsảnphẩmnày.Họhạnchếviệcthulợinhuậntừmáytínhcủacáccôngtykhác.ChỉcóhãngApplemớicóthểsảnxuấtvànângcấpsảnphẩmnày.Kếtquả,Applephảiđầutưnhiềuhơnchoviệccảitiến,pháttriểnvàmởrộngthịtrườngmáytínhcánhâncủahãngIBM.Điềunàyđemlạihàngnghìntỷđô-lalợinhuận.MáytínhMacintoshcũngđemlạinhiềulợinhuậnnhưngphầnlớnlàchocáchãngkháckhôngphảihãngApple.ÍtaicònmuốnđầutưpháttriểndòngmáytínhMacintosh.HậuquảlàcôngnghệvượttrộicủaApplebịmấtđi.Maccintoshchỉchiếmmộtthịphầnnhỏsovớitiềmnăngcủanó,hãngApplecũngchỉthuđượcmộtchútlợinhuậnsovớinhữnggìhọđángđượchưởng.NguyênnhânlàdoApplekhôngsẵnsàngchiasẻnguồnlợi.

Chiasẻlợiíchtừýtưởngcủabạnlàcáchtốtnhấtđểđảmbảobạncóđượcsựủnghộcảvềtrílựcvàsứclực.Vềlâudài,chiasẻýtưởngsẽđemlạichobạnnhiềuthuậnlợihơn.

TRÁNHTAIHỌA

“Sốngchếtbảovệýkiếncủamìnhtứclàđánhcượcvàosựphỏngđoán.”

-ANATOLEFRANCE-

Nhânloạicầnnhữnggiảiphápchứkhôngcầnnhữngtaivạ.KhibạnsửdụngphươngpháptưduynhưEinsteinđểgiảiquyếtvấnđề,bạncũngphảiluôntựnhủđiềunày.

10.Tưduy theokiểuEinstein trong tổchức“Nhữngkẻngốcthôngminhluôncókhảnăngbiếnmọiviệcthànhphứctạpvàtrầmtrọng.Cầncóbàntaycủathiêntài–vàrấtnhiềucanđảm–đểđitheochiềuhướngngượclại.”

-ALBERTEINSTEIN-

Cáctổchứcphảilànơilýtưởngcholốitưduyđổimớivàsángtạo.Cáctổchứccónhữngconngườivớinhữngkinhnghiệmvàxuhướngkhácnhau.Họcónănglượngđểbiếncảnhữngýniệmkhótrởthànhnhữnggiảiphápphithường.Cáctổchứcphảilàmảnhruộngtươitốtchocâysángtạopháttriển.

Đángbuồnthay,thếgiớithựctếlạikhôngvậnhànhtheocáchđó.Hầuhếtcáctổchứcbịchínhsựtrìtrệquanliêucủamìnhcùmxích.Nhữngthayđổiđơngiảnlàcựckỳkhókhăn,nhữngđộtphálàđiềukhôngthể.Nhưchúngtađãthảoluậntrongchươngtrước,nhữngngườigiảiquyếtvấnđềsángtạobiếtrằngnhữngýtưởngtốtcóthểgâynguyhiểmvàtốtnhấtlànênđơnthươngđộcmãtheođuổichúngởbênngoàitổchức.Điềunàykhôngtốtchocáctổchứchaychonhữngngườitiếpnhậnýtưởng.Cáctổchứccầnnhữngkhốióclớn.Nhữngngườigiảiquyếtvấnđềcầnquyền lựccủacác tổ chức.Dunghòanhữngràocảncủatổchứcđốivớilốisuynghĩphitruyềnthốnglàmộtviệcđánglàm.

Chương này dành cho những người có quyền lực, những người sẽ đưa ranhữnggiảiphápphitruyềnthốngchocácvấnđề.TuyrằnglốitưduysángtạokiểuEinstein lộnxộnvàkhóhiểunhưngnếubạnkhôngkhuyếnkhíchđiềuđó,nhữngýtưởngvàthànhquảsẽkhôngđếnvớibạn.

QUẢNLÝTƯDUYKIỂUEINSTEIN

“Cầnphảicoirằngkhônggìkhótriểnkhaihơn,khótinvàothànhcônghơnhaynguyhiểmhơnviệctạoramộttrậttựmới.”

-NICCOLOMACHIAVELLI-

Nhàquảnlýphảitạorahaithayđổinhằmtậndụngtốiđatàinguyêntrítuệ

của tổchứcmình.Họphảihọccáchđánhgiáý tưởngcủanhânviênsongsongvớicôngviệccủahọvànhàquảnlýphảibỏquasựlãngphícúngnhưnhữngsailầmkhitạoranhữnggiảiphápmớixuấtsắc.

Quảnlýsựsángtạo

“Khingườilãnhđạotàigiỏihoànthànhcôngviệccủaanhta,mọingườisẽnóiđiềuđólàlẽtựnhiên.”

-LÃOTỬ-

TrongCáchmạngcôngnghiệp,quảnlýcóchứcnăngtổchứcvàđịnhhướngnhânsựđểsinhlời.Tháiđộnàyvẫncònphổbiếntrongnhiềutổchức–nhàquảnlýnghĩvàcấpdướilàmtheo.Ôngchủlàôngchủvìôngtacóýtưởng.Nhiềunhàquảnlývẫncảmthấybịđedọanếucóaiđótrongtổchứccủaanhtacóýtưởnghay.Ôngchủphảilàngườitưduychứkhôngphảicấpdưới.Vànhàquảnlýcảmthấybịxúcphạmtrướckhimộtcấpdướiđưaraýtưởngtồi.Nhưngtrongnềnkinhtếhậucôngnghiệpcủachúngta,nhữngýtưởngsángtạocủangườilàmcônglàsảnphẩmquantrọngnhấtcủangườiđótrongtổchức.Cáctổchứckhôngthểđểlãngphítrítuệcủanhânviên.Họcầnđôimắt,kinhnghiệmvàđặcbiệtlàýtưởngcủatấtcảmọingườiđểduytrìsứccạnhtranhvàđạtđượcmụctiêucủatổchức.

Quảnlýmộtmôitrườngsángtạokhônghềdễdàng.Khuyếnkhíchmộtmôitrườngsángtạovàgiảiquyếtvấnđềcònkhóhơncảgiữchodâychuyềnlắpráp vận hành.Nếu cấp dưới không đưa ra được ý tưởng nghĩa là các nhàquản lý của họ đang lãng phí tiềm năng của nhân viên.Nhưng nhiều nhàquản lý thàđể lãngphí trí tuệ cònhơnchấpnhận sự thật là cấpdưới củamìnhcóýtưởng,cònmìnhthìkhông.Điềunàylàhoàntoànsailầm.

Nhữngnhàquảnlýnênđểchonhânviênthấyhọluônkhuyếnkhíchvàủnghộ việc giải quyết vấn đề. Công việc của nhà quản lý là tổ chức và địnhhướng tư duy cho nhân viên. Khi ý tưởng được hình thành và phát triểnnghĩa làcácnhàquản lýđang làm tốtcôngviệccủamình.Ngườiđóphảiđượcthăngtiếnchứkhôngphảibịthaythếbởimộtcấpdướisángtạo.Cácnhàquản lýphải trả lờicâuhỏivềnhữngđónggópsáng tạocủacấpdướicủamình.Họđãcónhữngýtưởnggì?Nhàquảnlýđãkhuyếnkhíchnhânviêngiảiquyếtvấnđềnhưthếnào?Nếunhàquảnlýkhôngđánhgiáđượcnhữngý tưởngcủa tổ chức, anh ta sẽdễdàngđể lãngphínhữngý tưởngnày.

Vượtqua

“Khôngcócáchnàotìmrathiếtkếhaynhấtngoạitrừviệcthửcàngnhiềuthiếtkếcàngtốtvàloạibỏnhữngthiếtkếdở.”

-FREEMANDYSON-

Phávỡcácnguyên tắc thườngdẫn tớisai lầmvà lãngphí.Đểphát triểnýtưởngthànhnhữnggiảipháphiệuquảcầncóthờigianvàtiềnbạc,hầuhếtđượcdànhvàoviệcxácđịnhphươngánnàokhônghiệuquả.Các tổchứcthườngkhôngthôngcảmvớisựlãngphí.Họmuốncónhữnggiảipháphoànhảo.Nhữngnhàđiềuhànhcầnphảibỏquamốibậntâmvềchiphígiảiquyếtvấnđề.Đó làmộtkhoảnđầu tư sẽđượcđềnbùxứngđángqua thờigian.Mộtýtưởngmớituyệtvờicóthểsẽbùđượcchiphíchotổchứctrong10nămtới.Bạnphảichấpnhậnnhữngsailầmnhưmộtphầntấtyếucủathànhcông.Nhữngsailầmlàmộtchiphítổngthểcầnthiết,cũnggiốngnhưbạnmàthôi.

Khicáctổchứcmuốnthửmộtđiềugìmới,họthườngsẽmắcphảihàngloạtsailầm.Họquátrìtrệ,quanliêutớimứcchỉnhữngthayđổilớnmớiđượccấptrênchấpthuận.Nhưngsailầmkhôngnhấtthiếtphảitốnkémghêgớm.Hãyđưaranhữngthayđổivànhữngthửnghiệmnhỏ,chúngsẽtăngcườngsựrađờicủacácgiảipháp.Nhưvậy,nhữnglỗibạncó thểmắcphảicũngnhỏhơn.Vàviệchạnchếphạmvihậuquảsẽkhiếnnhữngsai lầmnàydễchấpnhậnhơn.

TĂNGCƯỜNGTƯDUYTHEOCÁCHCỦAEINSTEIN

“Đừngbảomọingườiphảilàmthếnào.Hãybảohọphảilàmcáigìvàđểhọkhiếnbạnngạcnhiênvớikếtquảhọđạtđược.”

-GEORGEPATTON-

Saukhingườiquản lýhiểuđượcnhucầu tưduycủacấpdướivàcânđốiđượcchiphícơhộinhấtđịnh,đểtăngcườngtưduytheocáchcủaEinstein,cáctổchứccầnlàmbaviệctheocácmứcđộsau:Trướchết,phảichophépphảnđối lối tưduyhiện tại, thứhai,những tưduymớiphảiđượckhuyếnkhíchvàthứba,nhữngýtưởngmớilạcầnphảiđượcxemxétmộtcáchthậntrọng.Đây không phải là những chương trình nhỏ. Chúng đòi hỏimột tổchứcphảiứngphóvớinhữngsựđối lập,vôlývàlẫnlộn,cũnggiốngnhưEinsteinđãlàmkhiôngsángtạo.Nhưngthànhquảcóđượclạilàvôgiá.

Đặtcâuhỏivềtìnhtrạnghiệntại

“Nhữngtrítuệtầmthườnghaybỏquabấtkỳđiềugìvượtquátầmhiểubiếtcủamình.”

-FRANCOIS,DUCDELLAROCHEFOUCAULD-

Cáctổchứcphảikhuyếnkhíchđặtcâuhỏivềtìnhtrạnghiệntại.Cómộtxuhướngnguyhiểm, thườngđượcgọi làsuynghĩ tập thể, theođónóbỏquanhữngthôngtinđốilậpvớikếhoạchhiệntại.Mọingười,sẽbằngmọigiá,lắngnghenhữngđiềuhọmuốnnghe.Nhữngthôngtinkhôngphùhợpsẽbịtừchối.

Suynghĩtậpthểcònnguyhiểmgấpđôi.Trướchết,ýtưởngphổbiếnkhôngphải lúc nào cũng là ý tưởng hay nhất.Đóng cửa suy nghĩ của bạn trướcnhữngthôngtinkhácsẽkhônggiúpsửachữasai lầmnày.Nhữngý tưởnghayhơnthườngbịchekhuấtbởinhữngnguyêntắcphổbiến.

Thứhai,ngaycảnhữngýtưởnghaynhấtcũngkhôngphảilàhoànhảonhất.Chúngcóđiểmtươngđồngvớicánhdiều,đólàchúngđềucầncósựcảntrởđểbaycao.Sựđốilậpsẽchỉrõnhữngđiểmyếuvàbuộcchúngtaphảisửachữa.AlbertEinstein làmộtvídụ tiêubiểucủaviệccủngcốý tưởngmớithôngquasựcảntrở.Einstenkhôngchủýtạoranhữngđónggóplớnlaochongành cơ học lượng tử bằng cách phản đối ngành này.Ông đặt ra nhữngtháchthứcsâusắcmàchínhôngcũngchưachắcchắn.Vàkhicácnhàkhoahọctìmkiếmcâutrảlờichonhữngtháchthứccủaôngthìtoànbộlýthuyếtđãđượccủngcốvàpháttriển.

Mộtđốilậptíchcựcsẽkhiếnbạnphảixétđoáncẩnthận.Vìnhữngýtưởngtốtđượcthửtháchsẽkhiếntưduycủabạnpháttriểnvàmởrộngđểtrảlờinhữngtháchthức.Dướiđâylàmộtvàiphươngphápđểkhuyếnkhíchsựđốilậpvớilốitưduytruyềnthống.

Xácđịnhrõràngvàtruyềnđạtvấnđềchủchốtcủatổchức

Bướcđầutiênđểđưaragiảiphápluônlàxácđịnhvấnđềrõràng.Điềunàyđặcbiệtquantrọngtrongmộttổchức.Thườngthìítcósựđồngthuậntrongviệcxácđịnhnhữngvấnđềchủchốt.Tấtcảmọingườiđềuchorằnghọbiếtcácvấnđềđónhưngquanđiểmcủamỗingười làkhácnhau.Các tổchứccũngkhôngmấyquantâmđếnviệcxácđịnhvàtruyềnđạtnhữnggiảiphápcầncóchovấnđềcủahọ.

ĐểcổvũcholốitưduytheokiểuEinstein,hãytruyềnđạtnhữngvấnđềchủchốttrongtổchứccủabạn.Duytrìviệcxácđịnhnàyởmộtcấpcaođểtạoraphạmvirộngchonhữnggiảiphápsángtạovàxácđịnhvấnđềrõràngchomọingười.Bạnkhôngbaogiờbiếtđượcmộtý tưởnghaysẽxuấtphát từđâu.Nếuvấnđềcủabạnlàlàmthếnàođểtăngdoanhthulên15%mỗinămthìkhẩuhiệu“Tăngdoanhthu15%mỗinăm”nênđượcdánởtấtcảcácvănphòng.Bất kỳ ai được hỏi về vấn đề chủ chốt của tổ chức sẽ đều trả lời:“Tăng15%doanh thu.”Cácmục tiêucấpphòngbancầnđượckếtnốivớimụctiêuchủchốtnày.Mộtnhómdịchvụkháchhàngcóthểxácđịnhmụctiêucủanhómlà“giảmthờigiangiữmáycuộcgọidịchvụtớihaiphútđểhỗtrợtăngdoanhthulên15%.”

Việcxácđịnhvấnđềcủatổchứccầntớichínhsách“củcàrốtvàcâygậy”riêngcủatổchứcđó–đólàthànhquảkhivấnđềđượcgiảiquyếtthànhcôngvàlàmặttráinếuvấnđềkhôngđượcgiảiquyết.Cácrủirovàthànhquảsẽkhông được các thành viên trong tổ chức hào hứng thừa nhận trừ phi họđứngravớitưcáchcánhân.

Lậpmộtkếhoạchkhác

Hãylậpmộtkếhoạchkhácđểcổvũlốitưduymớitrongtổchứccủabạn.Kếhoạchnàynêndựatrênmộthệthốnggiảđịnhkhácvớinhữngcáiđangđượcsửdụngtrongtưduyhiệntạicủabạn.Nếubạntingiásẽhạ,hãygiảđịnhngược lại.Nếubạnchorằngcạnh tranhmớiởmứcbình thường,hãyphát triển kế hoạch của bạn theo hướng cạnh tranh gay gắt. Việc tạo ranhữnglựachọncóthểgiảithíchchonhữnggiảđịnhkhácnày.Nếubạnđãthuhẹpxuốngchỉcònmộtlựachọn,hãyđộngnãođểmởranhữnglựachọnkhác.Suynghĩvớinhữngthôngtinbạnđãthuthậpđượctronghiệntại.

VàocuốithếkỷXIX,tấtcảmọingườiđềuháohứcvớiđiện.Đènđiệnvàmôtơđãtiếntriểnrấttốttrênconđườngcáchmạnghóaxãhội−ngoạitrừmộtvấnđề.Khócóthểtruyềnđiệnquamộtkhoảngcáchquáxa.NhữngngườiđềxuấtrađiệnnhưThomasEdisonđãchấpnhậnđặtmộttrạmbiếnápởmỗikhu vực dân cư để giải quyết vấn đề này. Nếu không nhờ có GeorgeWestinghouse,rấtcóthểngàynay,gầnnhàbạnđangcómộttrạmbiếnáp.

Westinghousecómộtkếhoạchkháchaychínhxáchơnlàmộtkếhoạchbiếnđổi.Ôngđềxuấtsửdụngdòngđiệnxoaychiềuthayvìdòngđiệnmộtchiềutruyềnthống.Cóthểtăngđiệnápcủadòngđiệnxoaychiềuđểchuyểnđiệnđixahơnmộtcáchhiệuquả,sauđó,giảmđiệnápxuốngđểsửdụngantoàntrongnhà.Banđầu,kếhoạchcủaôngkhôngđượcđónnhận.Córấtnhiều

vấnđềlớnvềkỹthuậtđốivớiđiệnxoaychiều.Nghĩtớiđiệnxoaychiềulàngười ta liên tưởng tớiđiệngiậtvì có sửdụngđiệnápcao.Nhắc tớiđiệnxoaychiềulàngườitacócảmgiácchếtchóc.

Nhưngquathờigian,Westinghouseđãgiảiquyếtđượcvấnđềchophươngánkémhứahẹnhơncủaông.Nhữngvấnđềvềdòngđiệnmộtchiềuthươngmạivẫntồntại.ChínhdòngđiệnxoaychiềucủaWestinghouseđãđiệnkhíhóatoànthếgiới.Ngàynay,chúngtađềuđượchưởnglợitừmộtkếhoạchkháccủaWestinghouse.

Đừngkiềmchếphươngánkhácvìbanđầu,phươngánđócóvẻsẽthậtkhókhăn.Hãyxemxétcẩnthậnphươngcáchđểvượtquamỗitrởngại.Cóthểchưaaithậtsựcốgắngtìmravấnđềchủchốtliênquantớigiảipháp.

Hàihước

Cáctổchứccóthểlànhữngmôitrườngrấtkhốcliệt.Hàihướclàmộtnguồnlực tuyệtvờiđểphávỡnếp tưduycũkỹ.Đó làmột trongnhữngphươngpháptổnghợpýtưởngchủđạochúngtađượchọctrongviệcphávỡkhuônmẫu.Phươngpháp này hiệu quả ngangvới việc làm chệch hướng thái độkhinhthườngđốivớinhữngýtưởngmới.

Hàihướccóthểkhiếnchonhữngýtưởngkhôngtưởngtrởthànhchấpnhậnđược.Vàonăm1969,chuyếnbaysố7củahãnghàngkhôngEasternAirlinesđãbịkhôngtặctấncôngkhiđangtrênđườngtớiCuba,nhưngnhữnghànhkháchdườngnhưkhôngquantâmkhiphicôngđưarathôngbáo.Họnghĩđólàmột tròđùavìnhận raAllenFuntcủachương trình truyềnhìnhCandidCamera trong đám hành khách. Tất cả mọi người đều phá lên cười suốtchặngđườngtớiHavana,ngoạitrừFunt,hànhkháchduynhấtbiếtrằngđâykhôngphảilàmộttròđùa.

Tựdongônluận

Tựdongônluậncóvaitròquantrọngngangvớinhữngsángkiếnvàtiếnbộtrongmộttổchức.Khimọingườiengạinóilênsuynghĩcủahọ,nhữngýtưởnghaysẽtànlụivànhữnghànhđộngxấusẽkhôngđượckiểmsoát.ĐểkhuyếnkhíchlốitưduytheocáchcủaEinsteintrongtổchức,bạncầnđảmbảosẽkhôngaibịtrừngphạtvìnóilênsuynghĩcủamình.

Cáctổchứccũngcầncómộthệthốngliênlạchiệuquả.Thờigianlàvàngbạc.Không tổ chức nào có thể cung cấp vô hạn các cơ hội cho những ýtưởngkhôngđượckếtnối.Sựkếthợphàihòagiữatựdongônluậnvàliên

lạchiệuquảsẽhạnchếthờigianliênlạcnhưngkhôngbaogiờhạnchếnộidungliênlạc.Hãyđặtranhữnghạnchếnhưmộtphúthaynửatrang.Nhữngý tưởngphùhợpvớinhữnghạnchếnàyphảiđược lắngnghevàkhôngbịkiểmduyệt.Đừnggạtbỏnhữngýtưởngnày.Hãylàmchotựdongônluậnlàmộtyếutốchủchốttrongvănhóacôngtybạn.

Ghinhớgiátrịcủa“kháiniệmChris”

Lối tưduymớicầnphảiđượckhuyếnkhíchkhôngchỉvìnócókhảnăngthànhcôngmàcònvìngaycảkhithấtbại,nhữngýtưởngmớivẫnhữudụng.“KháiniệmChris”cungcấpnguyênliệuthôchonhữngýtưởnghữudụng.Pemberton thất bại khi dùng Pick-Me-Up làm thuốc nhưng khi trộn vớinướccacbonat,nóđãtrởthànhCocaColavàtrịgiáhàngtỷđô-la.Lốitưduymớiđảmbảomộtnguồncungổnđịnhvềcácgiảipháphayvàvậtliệuthôcủachúng–chínhlànhữngý tưởngtồi.Đừngbaogiờbỏquêngiá trịcủa“kháiniệmChris”.ThửđặtbứcảnhcủaColumbustrongphònghộinghịcủabạn.Hãykể lại câuchuyện thậtvềColumbuschonhữngđồngnghiệpcủabạnvànhắchọnhớrằngngaycảnhữngý tưởng tồicũngcó thể trở thànhnhữnggiảipháptuyệtvời.

Tánthànhnhữngýtưởngkỳquặc

Hãychỉđịnhmộtngườitánthànhnhữngýtưởngkỳquặcđểkhuyếnkhíchmọingườiđặtcâuhỏinhiềuhơnnữatrongnhữngcuộcthảoluận.Nhiệmvụcủangười tán thànhnhữngý tưởngkỳquặc là thách thứcnhững suynghĩhiệntại.Ngườinàyđượcủythácphảiphávỡcácnguyêntắckhimộtnhómgiảiquyếtvấnđề.Họsẽtháchthứcnhữngthủtục,quyđịnhngángđườngvàthắcmắctạisaokhôngthểlờchúngđi.Ngườinàysẽđặtcâuhỏichonhữnggiả định củamột quyết định. Anh ta sẽ tìm kiếm và cố gắng phá vỡ cácnguyêntắcđangchephủquátrìnhgiảiquyếtvấnđề.

Nếucómột lựachọnkhácđượcưa thíchhơn,người tán thànhý tưởngkỳquặccầnyêucầumọingườiđổibên.Ủnghộgiảiphápyêucầumộtngườilớntiếngnhấtphảichânthànhphảnđốichínhgiảiphápnày.Điềunàycóthểkhôngkhiếnhọ thayđổiýkiếnnhưng sẽgiúpmởmang suynghĩ củahọ.Tronglúcbảovệchophươngánkhác,nhữngngườinàybuộcphảilầnđầutiênxemxétnó.

Hãythayđổingườitánthànhýtưởngkỳquặcđịnhkỳ.Đâylàmộtcôngviệchayvàaicũngcóthểhọcđượcnhiềuđiềutừcôngviệcnày.Nếucónhữngvấnđềlớnhơn,sẽrấthữuíchkhichỉđịnhmộtngườilàmviệclâunămđảm

nhiệmcôngviệcnày.Nếukhôngthìrấtcóthểngườiđềxuấtýtưởngsẽsửdụngảnhhuởngcủamìnhđểthuhẹptácdụngcủangườitánthànhýtưởngkỳquặc.Tấtcảmọingườicần luânphiênnhauđảmnhiệmcôngviệcnày.Cóđiều,phảinhắcnhởnhữngngườitánthànhýtưởngkỳquặcrằnghọcầnkhuyếnkhích lối tưduymớichứkhôngphải làmthuichộtnhữngý tưởngchưađượcpháttriển.

Ýkiếnbênngoài

Hãychúýlấyýkiếntừbênngoài.Nênnhớrằngngườingoàicuộcítbịsứcéphơnkhinóirasuynghĩcủahọ.Họcảmthấytựtinvìbiếtrằngsẽkhôngbịtổnthươngtrongtươnglainếunóirasuynghĩcủamình,đặcbiệtkhiđólàcôngviệccủahọ.Bạnphải thểhiệnrõrằngbạnđangtìmkiếmnhữngsuynghĩmớimẻ chứ không phải những kết luận công nhận của người trongcuộc.

Tìm kiếm ý kiến bên ngoài, càng xa lĩnh vực của bạn càng tốt. Nếu bạnmuốn chế tạomột chiếcmáy bay vào năm 1900, có thể bạn đã thuêmộtngười đi khinh khí cầu chuyên nghiệp. Những người đi khinh khí cầu làchuyêngiavềbaylượn.Nhưngcuốicùng,lựachọntốtnhấtlạilàhaingườithợ cơ khí chuyên chế tạo xe đạp, những người không hề dính dáng tớichuyệnbaylượn.

Hãychúýhơntớinhữngýkiếntìnhcờbênngoài.Hãychămchúlắngnghenhữngngườibạn,ngườiquenhoặcđối thủcủabạnxemhọđangnóigìvềvấnđềcủabạn.Cảthếgiớicóthểsainhưngdùsaocũngnênlắngnghexemhọnóigì.Họkhôngbiếtnhữngđiềubạnbiếtnhưnghọcũngkhôngbịảnhhưởngbởithànhkiếnđộcnhấtcủabạnvàsẽkhôngbịnhữngkiếnthứccũngnhưchuyênmôncủabạnníukéolại.Đừngtừchốibấtkỳthôngtinđầuvàonàochỉvìnguồngốccủanó.

Thuêmướnngườibênngoàicóthểgiúpthểchếhoálốitưduysángtạo.Hãythuênhữngngườicókỹnăngkhácvớilợithếcạnhtranhcốtlõicủatổchức.Mộtcôngtytoànnhữngnhàcôngnghệcóthểsửdụnglốitưduytậptrungvàokếtoán,trongkhiđó,nhữngýtưởngvềsảnphẩmtiêudùngcũngchẳnggâyhại gì chomột công ty dầumỏ.Người ngoài cuộc nhạy cảmhơnvớinhững nguyên tắc ngốc nghếch làm ngáng trở sự phát triển của tổ chức.Chúngtacầnlắngnghevàhiểuhọ,ngaycảkhinhữnggìhọnóidườngnhưvônghĩa.Giátrịcủangườingoàicuộclàởchỗhọ,cónhữngđiềuchưabiếtcácchuyêngiacôngnghiệpkhôngthểcungcấp.

Cổvũlốitưduymới

“Thậtsailầmnếunghĩrằngcóthểtăngniềmthíchthúđượcngắmnhìnvàtìmtòibằngcácbiệnphápépbuộcvàýthứctráchnhiệm.”

-ALBERTEINSTEIN-

Thếgiớibênngoàirấtkhốcliệt.Hầuhếtcácýtưởngđềugianhậpvàothếgiớimộtcáchyếuớt,kémpháttriểnvàluôntrongtìnhtrạngsẵnsàngbịthảihồingaylậptức.Nhữngýtưởngcũnggiốngnhưnhữngđứatrẻ.Chúngcầnphảilớnlêntrướckhichúngcóthểsốngsót.Bạnphảihỗtrợnhữngýtưởngnonnớttrongtổchứccủamìnhchođếnkhichúngđủlớnmạnhđểbạnđánhgiáđượcphẩmchấtcủachúng.Nếukhông,nhữngsuynghĩmớimẻ,hayhonhấtcủatổchứchoặclàsẽchếtyểu,hoặclàhoàntoànbiếnmất.Dướiđâylàmộtvàiphươngphápđểngănchặntìnhtrạngýtưởngchếtyểutrongtổchứccủabạn.

Lắngnghe

Phần thưởng chonhữngnhà sáng tạo chính là khi bạn lắngnghe họ.Hãyluôn sẵn sàng dành một phút cho những ý tưởng mới. Không gì khuyếnkhíchlốitưduymớihơnviệcbiếtrằngýtưởngmớisẽđượclắngnghevàxem xét.Nếu bạn không lắng nghe những ý tưởng điên rồ,mọi người sẽkhôngbaogiờđemtớichobạnnhữngđộtpháxuấtsắccủahọ.Vìvậy,hãybiếtlắngnghe!

Hãyđểngườisángtạobiếttrướcrằnghọsẽcómộtphútđểtrìnhbàyýtưởngcủamìnhđểhọcósựchuẩnbị.Đừngvộiđưaralờiphánxétngaytronglầnđầulắngngheýtưởng.Trongmộtphútliênhệvớiýtưởngcủamình,ngườisángtạosẽnghĩraítnhấtmộtcảitiếnchoýtưởngđó.Hãyyêucầungườisángtạosuynghĩvềnóvàchobạnmộtphúttómtắt.Bạncóthểgạtbỏphầnlớnnhữngýtưởngnàyvàđiềunàykhôngnằmngoàidựtính.Nhưngchỉcầnmộtýtưởngxuấtsắclàđãcóthểthayđổisâusắctổchứccủabạn.

Bêncạnhnhữngý tưởngmới,nhânviênvàđồngnghiệpcủabạncóđượcnhữngquan sátvàýkiếnquan trọngmàbạncần rút ra.Hãy sắpxếp thờigianđểnóichuyệnvớitừngngườitrongsốhọ,mỗilầnmộtngười.Hãyđảmbảobạnsắpxếpđủthờigianđểrútrađượcýkiếnchânthànhcủahọ.Chuẩnbịsẵnvàicâuhỏiđểgiúpchocuộchộithoạitrơntruvàchongườikháchcủabạnbiết trướcchủđềđểngườiđócóthểchuẩnbịchuđáo.Khigặpnguờiđó,bạnchỉcầnlắngnghe.Hãycamkếttừtrướclàbạnsẽkhôngchỉđặtra

cáccâuhỏi.Đừngđưaranhữnglờituyênbố.Đừngbácbỏ.Bạnsẽdễdàngbiệnhộchonhữnghànhđộng trongquákhứcủamìnhhoặcủnghộchoýkiến của chínhmình.Đừng làm vậy!Hãy lắng nghe và bạn sẽ nghe thấynhữngđiềubạncầnbiết.

Lắngnghelàmộtcáchđểtăngcườngtưduytheolốimới.Nhưngnếuđiềuđóđơngiảnvàrõràngđến thế, tạisaobạnkhông làmviệcđónhiềuhơn?Lần gần đây nhất bạn lắng nghemột cấp dưới nói với bạn cách cải thiệncôngviệckinhdoanhlàkhinào?

Phânquyềnquảnlýýtưởng

Einsteinđãpháttriểnmộtsốýtưởnghaynhấtcủaôngkhilàmviệcởvănphòngcấpbằngsángchế.Chẳngaiquantâmtớinhữngýtưởngvềvậtlýcủaôngdùchúngcókỳquặchayđộtpháthếnào,miễnlàôngvẫnlàmcôngviệcthườngnhậtcủamình.Khôngnêntáchsựpháttriểncủanhữngýtưởngmớikhỏihoạtđộngcủanhómchứcnăngcó liênquan.Tổchứckiểu logicnhưvậychỉgiếtchếtcácýtuởngmới.Nhữngýtưởngmớikhôngthểsốngsótkhicóquáítý tưởngthốngtrị.Tưtưởnglớnxuấthiệnkhinhữngý tưởngmớikhôngchếtyểuchỉvìnókhôngphùhợpvớikếhoạchcủamọingười.Các trườngđạihọc thườnglàcơsở tạonguồnrất tốtchocácgiảipháp.Ởtrườngđạihọc,việcgiảiquyếtvấnđềcómứcđộphânquyềnrấtcao.Mọingườinghiêncứunhữnggiảiphápđốilậpvàkhôngaithanphiềnvềsựlãngphí.

Đểtăngcườngnhữngýtưởnghaytrongtổchức,bạncầnphântánquyềnđỡđầuchonhữngýtưởngmới.Hãyđểmọingườixemxétcácgiảiphápkhôngliênquangìtớicôngviệccủahọ.Sẽrấttốtnếuaiđótrongngànhsảnxuấtsuynghĩvềmộtýtưởngmarketing.Ngườiđócóthểsẽtạoramộtkháiniệmmarketingmang tính đột phá, thậm chí còn hơn nhiều người trong ngànhmarketing.

Phânquyềnlàmtăngmộtýtưởngmớităngkhảnăngsốngsótchođếnkhinóđủlớnđểsửdụngđược.Ngaycảnhữngnhàthôngthái,tronghầuhếtcáctrườnghợp,cũnggạtbỏnhữngý tưởngmang tínhcáchmạng.Khibạnđểchonhữngnhânviênvànhàquảnlýtrongtổchứcnắmbắtvàđấutranhcholốitưduymớimẻkhôngthuộcchuyênmôncủahọ,khảnăngsốngsótcủanhữngýtưởngxuấtsắcsẽtănglên.

Trongmộttổchứccóchếđộphânquyềnthậtsựđốivớicácýtưởng,bấtkỳlúcnàomọingườicũngđềuđượctựdotheođuổinhữngýtưởnghay,ngay

cảvàiphútmỗituần.Họsẽpháttriểncácýtưởngnằmngoàilĩnhvựccủanhómhọ.Họchắcchắnsẽ lãngphímộtchút thờigiờđểphátminh lạicáibánhxehoặcpháttriểnnhữngýtưởngkhôngxuấtsắc.Nhưnggiátrịhọtựpháttriểnvànhữnggiảipháptuyệtvờisẽbùđắpđượcbộiphần.

Đấutranhchoýtưởngmới

Hãychỉđịnhmộtngườitrongnhómbạnđấutranhchonhữngýtưởngmới.Yêucầungườiđấutranhchoýtưởngmớiphảitranhluậnđểbảovệchoýtưởnghọvừađềxuất.Điềunàysẽchechắnchoviệcđấutranh,làmchonókhôngtrởnênkỳquặcvàdẫntớitìnhtrạngmấttínnhiệmkhiýtưởngmớibịthấtbại.Bạnvẫn sẽ loạibỏhầuhếtnhữngý tưởngmớinhưngchúngvẫnđượclắngnghemộtcáchcôngbằng.Tấtcảmọiýtưởngmớikhôngcầnphảitồntạinhưngtấtcảđềucầnphảicócơhộiđượclắngnghe.

Khingườiđấutranhlàmộttrongnhữngthànhviêncóảnhhưởngnhấttrongnhóm,chẳnghạnnhưôngchủ, sẽ làđiềukiện thuận lợinhất choý tưởngmới.Nhữngý tưởngmớicầncóngườibảohộmạnhmẽ.Có lẽcuộccáchmạngcủaMartinLuthersẽkhôngbaogiờdiễnranếukhôngcósựủnghộmạnhmẽcủanhữngngườiđứngđầucácđịaphương,dùrằngđộngcơcủahọnhằmvàomụcđíchkinhtếhơnlàtôngiáo.Mộtngườicóquyềnlựccầnbảovệnhữngkẻsángtạokhỏicảnhmấtđầu.

Mộttưtưởngcởimởcũngrấtcầnthiết.Ngườiđấutranhchoýtưởngphảithườngxuyênphảitựnhủrằngcórấtnhiềuýtưởngtuyệtvờitronglịchsửđãbịgạtbỏvìkhôngthựctế,ngungốchaykỳquặc.Ngườiđấutranhchoýtưởngcũngcóthểlàngườitánthànhnhữngýtưởngkỳquặc,mặcdùnhữngngườiđấutranhchoýtưởngcầnnhiềucanđảmhơnđểthànhcông.

Thiếtlậpnhữngràocảnbảohộ

Hãykhuyếnkhích ý tưởngmới bằng cách tách chúng ra khỏi nhữnghoạtđộng truyền thống của tổ chức.Einsteinđã rất khókhănmới có thể thíchnghi với truờngđại học cho tới khi ông trở thànhmột nhàkhoahọc lừngdanhvàđượcphéplàmnhữnggìôngmuốn.Ôngđãtạoranhữngsángkiếnvĩđạinhấtkhiđược táchkhỏinhữngýkiếnvà sựphêbìnhcủacácđồngnghiệp.Bạncóthểcungcấpchonhữngnhàsángtạocủamìnhnhữnglợiíchtươngtự.

Thôngquanhữngbuổithảoluậnkhôngchínhthứchoặcnhữngkỳnghỉ,hãychochađẻcủanhữngýtưởngnonnớtmộtcơhộiđểpháttriểnchúngtrước

khibịáplựcthờigianvàlốisuynghĩ truyềnthốngnghiềnnát.Nếumộtýtưởngtỏracótriểnvọng,hãyđemnótrởlạinơilàmviệckèmtheosựbảohộvềvậtchất.Hãyđịnhrathờigianvàkhônggianchonhữngngườithamgiađểhọpháttriểnýniệmnàythànhhiệnthực.

Đôikhi,chỉcầnlờđinhữngdựán“đặcbiệt”đãlàđủđểbảovệlốitưduykiểumớitrongtổchứccủabạn.Nếumộtnhàsángchếdànhriêngvàiphútởđâuđóđểnghiêncứuýtưởng,hãyđểhọlàmvậy.Nhưnghãyđảmbảorằngkiểutưduymớisẽđượcbảovệchỉđếnkhinócóthểtựđứngvững.

Xungđộttronggiảipháp

Cách tư duy nhưEinstein sẽ không bao giờ phát triển được nếu những ýtưởngmớithườngxuyênbịsuynghĩxungđộtxungquanhđèbẹp.Ngaycảnhữngsángkiếnhaynhấtcũngkhôngthểchốnglạinhữngnguyêntắcthâmcăncốđế.Lầnđầu tiên cáckháiniệmxungđộtvớinhau, cuối cùng sángkiếnsẽbịvứtxó.Nhữngýtưởngmớiphảicócơhộipháttriển.Khimộtýtưởngmớixungđộtvới lối suynghĩcũ,hãy thửmột trongnhữngphươngphápdướiđâyđểgiảiphápnonnớtcócơhộitranhđấu.

Nềntảngchung:Chỉtìmkiếmnềntảngchung,khôngphảisựkhácbiệt.Cảhaibênđãquáquenthuộcvớinhữngluậnđiểm.Yêucầuhọcùnghợptácđểlậpnênmộtdanhsáchnhữngđiểmhaibêncùngđồngtìnhvớinhau.Tránhcóthêmxungđột.Chỉliệtkêchitiếtnàocảhaibêncùngđồngtình.

Thêmngườichơi:Suynghĩtheolốimớithườngxuyênbịchốibỏvìchúngkhôngđượctổchứcủnghộnhiều.Hãythêmvàonhữngngườicónhucầuvàquantâmsaochocácgiảiphápcũvàmớicóthểcùngtồntại.Lốilàmviệcbabênthườngcótácdụngkhikhôngthểdànxếpđôibên.Đểxácđịnhđốitáctiềmnăngmới,hãylậpmộtdanhsáchnhữngvấnđềmỗibênđemrabànbạcnhưngbênkiakhôngquantâm.Lậpdanhsáchthứhaibaogồmnhữngyếutốcầnnhưngchưacó.Haidanhsáchnàysẽmôtảđượcđốitáclýtưởngthứbacủabạn.

Thuhẹpphạmvi:Nếucuộcxungđộtgiữanhữngýtưởngcũvàmớidườngnhưquálớnvàkhôngthểgiảiquyếtđược,hãythửchỉgiảiquyếtmộtphầnxungđột.Liệtkêtấtcảnhữngvấnđềgặpphảivàchọntừmộttớibađiểmcóthể tách riêngđểgiảiquyếtmộtcáchđộc lập.Việcgiảiquyếtxungđộtsẽgiúpxâydựngxunglựcvàlòngtinđểđitớimộtgiảipháphoànthiệnhơn.

Bắtđầulại:Cónhiềutrườnghợp,cuộcxungđộtquáphứctạp,quánhạycảm

hoặcvấnđềquálinhhoạtnênnhữngthànhviênhiệntạikhôngthểtìmracâutrảlời.Thửbắtđầulạivớichỉmộtvấnđềbanđầuvàtrìnhbàymộtcáchdễhiểunhất.Sẽkhôngdễdàngxoábỏcảmớmâuthuẫnnhưngnếubạngiảmđượcvấnđềcủamìnhxuốngchỉcònlàmộtcâudễnghedễhiểu,bạncũngsẽcómộtcơhội.

Xửlýkhéoléoýtưởngmớilạ

“Kinhnghiệmchothấymộtngườisẽkhôngnghethấynhữnggìmàanhtakhôngthểtiếpcận.”

-FRIEDRICHNIETZSCHE

Trongbấtkỳ tổchứcnào, lốisuynghĩsángtạosẽxuấthiện tỉ lệvớicáchtiếpnhậnýtưởngtồi.Nếumộtýtưởngtồibịtừchối,sẽcómộtvàiýtưởngmới.Nếumộtýtưởngtồiđượcxemxétmộtcáchcôngbằng,mọingườisẽsángtạo.Nếumộtýtưởngtồiđượcđánhgiálàmộtnỗlựccógiátrị,tổchứccủabạnsẽtrànngậpnhữngsuynghĩmới.Cómộtvàiýniệmlàvôgiá.Cáctổchứcphảixửlýcẩnthậnnhữngýtưởnglạđểđảmbảoduytrìđượcdòngýtưởngsángtạothôngsuốt.

Einstein có thể khôngphải làmột người dễ quản lý.Trong lĩnh vực khoahọc, ông sẽ làmhoặc đợi đến khi có thể làmnhững gì ôngmuốn.Các tổchứcchỉcóthểchophépvàingườilàmviệcnày.Vìvậy,điềuquantrọnglàtạoramộtmôitrườnghỗtrợcácthiêntàimàkhônggâyrasựxáotrộntrongtổchức.Dướiđâylànhữngýtưởnggiúpđểnhữngnhàsángtạovuivẻtrongkhivẫngiữđượctrậttựtrongtổchức.

Ghinhậnvàtặngthưởngchonhữngýtưởngtồi

Côngnhậndũngkhícủanhữngngườitánthànhnhữnggiảiphápviểnvông,khôngcótácdụnghoặcbạnsẽkhôngtheođuổi.Nhữngýtưởngphitruyềnthốngkhôngphảilúcnàocũngtốtnhưngnếuchúngtốt,thìlợiíchcóđượcsẽ là vô cùng.Hãy thử những ý tưởng kỳ quặc và khuyến khích ngay cảnhữngýtưởngtồivìnhờđó,bạnsẽkhôngđểlỡnhữngýtưởnghay.Bạncóthểtraotặngmộtýtưởngkỳlạmộtphầnthưởngtượngtrưng.Hãychongườiđóbiếtanhtađãcómộtcơhộilớnđểtranhđấuchomộtýtưởngviểnvôngvà rằng, dù bạn quyết định không theo đuổi nó, bạn vẫnmuốn được thấynhiều ý tưởng tiến xa hơn trong tương lai.Chiến lược này tạo cho nhữngngườisuynghĩsángtạoniềmtinđểhọkhaokhátvàlạihammuốnphávỡcácnguyêntắc.

Bảotồnnhữngýtưởngđãbịchốibỏ

Bạnkhôngthểtheođuổimọilựachọn,đặcbiệtnếubạngiỏitrongviệcđưaranhiềuýtưởngthô.Nhưngngaycảkhikhôngthểtheođuổimộtýtưởng,bạnvẫnnênbảotồnnóhếtsứccóthể.“KháiniệmChris”làvôgiá.Khibạnkhôngthểtheođuổimộtýtưởng,hãygiaochongườibảovệýtưởngtiếptụctìmkiếmcơhộiđểcóthểthửnghiệmýtưởnglầnnữa.Họsẽrấtvuivàcóhứngthúsángtạotiếp.Nếubạncầnxoábỏmộtýtưởng,hãyviếtnólênmộttấmthiệpcỡnhỏ.Hãygiữlạitấmthiệp,khuyếnkhíchnhàsángtạocủabạnbằngcáchđảmbảoýtưởngcủaanhtasẽkhônghoàntoànbịlãngphí.Bạncóthểgiữlạinhữngtấmthiệpvớinhữngýtưởngbịxóabỏtrongphònghọpcủabạnđểcungcấpnguyênliệuthôchonhữngýtưởngtrongtươnglai.

KÍCHHOẠTLỐITƯDUYTHEOKIỂUEINSTEIN

“Không có gì, kể cả quân đội trên toàn thế giới, có thể ngăn đượcmột ýtưởngkhithờiđạicủanóđãtới.”

-VICTORHUGO-

Dùlàphávỡcácnguyêntắchaychỉmuốnkhuyếnkhíchnhữngýtưởnghay,bạnphảichấpnhậnrằngnhữngthànhkiếnluôntồntạiđốilậpvớinhữngsuynghĩmớitrongcáctổchức.Bạnphảingănchặntìnhtrạngýtưởngbịchếtyểuvàlàmhàilòngnhữngnhàsángtạongaycảkhiýtưởngcủahọkhôngđượctheođuổitrọnvẹn.Bạncầngiảiphápchứkhôngcầnnhữngngườigiơđầuchịubáng.Hãyđểnhữngbộócsángtạonàylàmviệcchobạn.

11.TưduynhưEinsteinmỗingày“Điềuquantrọngnhấtlàkhôngngừngđặtcâuhỏi.”

-ALBERTEINSTEIN-

TƯDUYNHƯEINSTEINVÀNHỮNGVẤNĐỀNHỎBÉ

ChúngtađãápdụngcáchtưduynhưEinsteinvàocácvấnđềhócbúa,đòihỏinhữngsuynghĩcóđịnhhướngvàsựkiêntrìkhithựchiện.Nhưngtưduyấycũngápdụngđượcvàonhữngvấnđềhàngngày.Đốivớinhữngvấnđềdạngnày,nếuápdụngbíquyếtnhanhchóngnhậnbiếtvàphávỡnguyêntắcthì sẽ làmvấnđề trởnênquáphiềnphức.Hãy thửmột trongbốnphươngphápđượcpháttriểndựatrênnhữngphươngphápphávỡnguyêntắcchúngtađãbiếttrướcđây.

Hãylàmđiềubạnmuốn

Bạn cómột vấn đề phiền phức.Có thể bạn không giải quyết vấn đề theocáchbạnmuốndomộtnguyêntắcnàođóbạnthấykhôngthểphávỡ.Hãyphávỡnguyêntắcđóvàlàmđiềubạnmuốn!

Trong trận Copenhagen , Horatio Nelson đã phớt lờ một mệnh lệnh củangười chỉ huy.Khi người chỉ huy làm tín hiệu ra lệnh rút lui, Nelson đãchuyểnkínhviễnvọngsangbênmắtbịmù.Khôngthấymệnhlệnh,ôngđãtiếptụclàmđiềumìnhmuốnvàđạtđượcthànhcôngtolớn.Dođó,dùbạncóphảibiệnminhthếnàođinữathìcũnghãycứlàmđiềubạnmuốn.

Khônglàmgìcả

Nếubạnnghĩbạnphảigiảiquyếtmộtvấnđềnhỏphiềntoáithìnguyêntắcđốilậpsẽlàkhônglàmgìcả.Hãytạoramộtnguyêntắcmới:“Vấnđềnàysẽkhôngđượcgiảiquyết.”Chỉvậythôi!

Tờ tạp chíScientificAmerican củaMỹđã từng tổ chứcmột cuộc thi giảithích Thuyết Tương đối của Einstein, bài viết trong vòng ba nghìn từ.Einstein đã tuyên bố: “Tôi là người duy nhất trong nhóm các bạn khôngthamgia.Tôikhôngbiếtliệutôicóthểlàmđượcviệcđóhaykhông.”VớiEinstein,mọithôngtinliênquanđếncuộcthiđãbiếnmất.

Giaophó

Cáchdễnhấtđểgiảiquyếtmộtvấnđềnhỏlàgiaonóchongườikhác.Vấnđềsẽđượcgiảiquyếtvàbạnkhôngcònbănkhoănvềviệcđónữa.Bạnđãphávỡnguyêntắc.

Nếucóaiđósẵnsànggiúpbạn,hãychuyểnvấnđềcủabạnchoanhta.Nếucó ai đó đánh giá cao thách thức và trách nhiệm củamột vấn đềmà bạnkhông thấy thúvị, hãy chuyểnvấnđềđó cho cô ta.Haycóngườinàođócũngmongmuốnvấnđềđượcgiảiquyết,hãyđềnghịđượcgiúpđỡanhtanếuanhtaquantâmđếnvấnđề.Đólàmộtthỏathuậntốtchocảhaibên.

Aiđósẽlàmgì?

ỞchươngPhávỡnguyêntắc,chúngtađãxemxétmộtbàitậptrongđómộtngườirấttàigiỏinhưJamesBondđượcgiaogiảiquyếtvấnđềcủachúngta.Bàitậpnhằmpháttriểnmộtquanđiểmphávỡnguyêntắcnhưngnócũnglàcáchgiảiquyếthữuhiệunhữngvấnđềnhỏ.Chọnmộtngườitiêubiểucókhảnănggiảiquyếtvấnđề.Khibạncómộtvấnđềphiền toáinhỏ,hãy tựhỏimìnhxemngườitiêubiểuđósẽlàmgìvàchomìnhcơhộiđặcbiệtđểhànhđộngnhưngườiđó.Khibạncóđượcquanđiểmnày,bạnsẽthấyđólàmộtcáchtuyệtvờiđểgiảiquyếtcácvấnđềnhỏ.Nhưnghãynhớđừngbắnai.

NHỮNGNGƯỜIPHÁVỠNGUYÊNTẮCHÃYTHẬNTRỌNG

“Bạnlàmviệcgìkhôngquantrọng,quantrọnglàbạnđãlàmviệcđó.”

-MAHATMAGANDHI-

BạnkhôngthểápdụnglốitưduytheokiểuEinsteinvàphávỡnguyêntắcđểgiảiquyếtcácvấnđềmàkhôngphảichịurủiro.ViệcEinsteinthoảimáiphávỡ nguyên tắc trong cuộc sống riêng củamình đã khiến nhiều người đaukhổ.Einstein luôn làmtheoýmình.Dùnhữngviệcôngmuốn làmcókhóđếnđâu,ôngcũngvẫnlàm,dùnguyhiểm,tànnhẫn.Đơngiảnvìôngkhôngchophépcácnguyêntắcngăncảnconđườngcủamình.Nhưngcũngkhôngnêndễdàngbỏquacácnguyêntắcnhưphéplịchsự,sựquantâm,lòngtốt.Chúngcóthểlànhữnggiảiphápcóýnghĩa.

TẬPTƯDUYNHƯEINSTEIN

“Cómột bộóc thôngminh thôi chưađủ.Điềuquan trọngnhất là phải sửdụngnóđúngcách.”

-RENEDESCARTES-

TưduycủaAlbertEinsteinđếnvớiông rất tựnhiên.Ông thấy rằngmìnhphảicạorâuthậtcẩnthậnvìôngluôncónhiềuýtưởnghaytrongkhicạorâuvàthườngtựcứavàomặtmìnhvìquáhàohứng.Chúngtacũngcóthểsángtạonhưvậy.Chúng ta chỉ cần làmviệc chămchỉ hơnnữa.Thêmvàođó,việcluyệntập,thayđổicáccôngcụcũngcóthểgiúpbạntưduytheocáchcủaEinsteindễdàngvàhiệuquảhơn.

IsaacNewtonđãtừngđượchỏilàmthếnàomàôngcóthểcónhiềuphátkiếnlớnnhưvậy.Ông trả lời: “Bằng cách luônnghĩ về chúng.”Đó làmột lờikhuyên tốt cho tất cảnhữngngườimuốngiảiquyếtmọivấnđềcủamình.Nhưtấtcảmọiviệckhác,khảnăngphávỡnguyêntắcvàthoátrakhỏilốimòntưduycủabạnsẽtốthơnnhờluyệntập.Bạncàngluyệntậpnhiều,mọithứsẽcàngtrởnêndễdànghơn.Hãybổsungmộthoặcnhiềuhơnnhữngbàitập đơn giản dưới đây vào những công việc thường ngày của bạn. DùngnhữngbàitậpnàyđểrènluyệncáchtưduynhưEinstein.

Giảiquyếtvấnđề

“Córấtítngườinhìnbằngmắtvàcảmnhậnbằngtráitimmình.”

-ALBERTEINSTEIN-

GiảiquyếtcácvấnđềđãcógiảipháplàmộtcáchrènluyệntốtđểcóđượctưduynhưEinstein.Hãyxácđịnhviệcbạnlàm,vínhưrửaôtô.ThửgiảiquyếtlạivấnđềthôngthườngnàybằngcáchtưduycủaEinstein.Bạncóthểkếtluậnrằngviệclauchùithườngxuyênbằngmộtmiếngdakhôsẽlàmxebạnsạchhơn,đólàlýdocơbảncủaviệccọrửaxe.Suynghĩrộnghơn,bạncóthểquyếtđịnhviệcrửaxelàgiảipháptuyệtvờichobọntrẻvìchúngluônkêucalàchẳngcóviệcgìlàmngoàixemtivi.Thậmchí,bạncóthểquyếtđịnhchuyểntớikhunhàvănminhhơnvìnhậnthấyviệcnàyvừathỏamãnnhucầuởmứccaohơnvừagiảmđượcnhucầurửaxe.

VậndụngtấtcảcácbướctưduytheocáchcủaEinsteinđể tạoramộtgiảipháp.Hãyxácđịnhvấnđề,nghĩranhữngýtưởngmới,phávỡcácnguyêntắcvàphát triểnmộtgiảipháp.Bàitậpnàycóthểcònhơncảviệcchỉrènluyện.Cácvấnđềđượcgiảiquyếtkhicónhucầu.Cóthểchưaaisuynghĩlâuvànghiêmtúcvềvấnđềnày.Chưacónhucầu,vấnđềvẫncógiảiphápnhưngcóthểcómộtgiảipháptốthơnnhiều.Chỉcầnphávỡcácnguyêntắc,bạncóthểtìmthấynó.

Nhữngcâuhỏingớngẩn

“Máytínhthậtvôdụng.Nóchỉchobạncâutrảlời.”

-PABLOPICASSO-

Nhữngcâuhỏingớngẩnlàmộtcáchtốtđểchứngminhcácnguyêntắccầnđượcphávỡ.KhổngTửđểýthấynhiềuhọctròcủaôngngạihỏivìsợngườikhác thấyđượcsựngudốtcủamình.KhổngTửđãdạyhọc tròcủamình:“Trichivitrichi,bấttrivibấttri,thịtri.”Nghĩalà:Biếtđượcsựngudốtcủamìnhcũnglàhiểubiết.Nếukhôngbiết,phảihỏi.Chỉkhinàomìnhtinnhữnggìmìnhbiếtlàđủthìmớithậtsựlàngudốt.

Đểtìmranhiềucâutrảlờihơn,hãyhỏinhiềuhơn.Hỏiđểlàmsángtỏvấnđềkhibạnkhônghiểu.Hãyhỏinhữngcâuhỏingớngẩn,hỏimọithứ.Xemxétkỹ,thậmchíxoimóivàocáclýdothậtsựđằngsaunhữnglờigiảithíchhờihợt.Nhữngcâuhỏingớngẩncóthểlạilàkhônngoan.Chúngđánhvàocốtlõicủanhữnggiảđịnhkhôngbịnghingờvàđócóthểchínhlànguyênnhâncủavấnđề.

Nếuđồnghồđeotaycủabạncóbáothức,hãyđặtđểnóđổchuôngvàomộtgiờcốđịnhmỗingày.Hãyhỏiítnhấtmộtcâuhỏingớngẩntrướckhiđồnghồcủabạnnổchuông.Câuhỏingungốcduynhấtlàkhôngbaogiờhỏi.

XúcxắcEinstein

“Chúakhôngchơixúcxắcvớivạnvật.”

-ALBERTEINSTEIN-

BấtluậnChúacóchơixúcxắcvớivạnvậthaykhôngthìviệctungxúcxắcngẫunhiêncóthểgiúpbạnđộngnãonhiềuhơnnhưEinstein.Xúcxắcnhỏ,rẻvàdễgiữbênmình.Xúcxắclàmộttròhếtsứcngẫunhiên.Khibạnnghĩvềmộtvấnđề,taylănmộtviênxúcxắc,bạncóthểápdụngphươngpháptưduytheokiểuEinsteinphùhợpởhình11.1.

Cónhiềucáchdùngxúcxắcđểthoátrakhỏi lốimòntưduy.Thayvì theođuổi lựa chọn chính củabạn, hãynghĩ đến sáu lựa chọn thay thếkhácvàgieoxúcxắcđểchọn.Hoặcđơngiản làdùngsố lầnbạngieoxúcxắcchogiảiphápcủabạn.Hãyđặtxúcxắclênbànđểnhắcnhởbạntruyềnthêmsựtáobạovàosuynghĩcủamình.Việcgieoxúcxắcchuẩnbịchotâmtríbạnbắtđầuphávỡnguyêntắc.Vànósẽgiúpbạntránhlốimònphávỡnguyên

tắc.

Khiđixe

“Tínhhamhiểubiếtcólýdođểtồntại.”

-ALBERTEINSTEIN-

HãyluyệncáchtưduynhưEinsteintronglúcbạnngồitrênxe.Chọnramộtvấnđềtừdanhsáchcácvấnđềcủabạnđểgiảiquyếtngaytrênđườngđi.Đểkhơidậynhữngsuynghĩsángtạo,hãydùngcácchữcáivàconsốtrênbiểnsốxetrướcmặtvàogiảiphápchovấnđề.Biểnsốxelànhữngýtưởnghạtgiốngtuyệtvờivàbạnvẫncóthờigianđểnghĩtrongkhibạnquansátđườngđi.NếubạncầnmộtchủđềhaychobuổigiớithiệusảnphẩmvàđangđisauchiếcxecóbiểnsốcóchữLthìhãynghĩramộtgiảiphápbắtđầubằngchữL.BuổigiớithiệuđócóthểcóchủđềvềbảotàngnổitiếngLouvrecùngvớibảnsaocủabứcNàngMonaLisa,hoặcdùngtiếngcười(laugher)đểthuhútđámđông.Mộtthiếtkếphòngthínghiệm(laboratory)cóthểlàmnổibậttínhkhoahọctrongsảnphẩmcủabạnhaymộtlễhộiLouisianaCajunsẽthuhútđượcsựchúýhơn.Hãydùngýtưởnghạtgiốngtừbiểnsốxeđểthayđổilốisuynghĩcũcủabạn.

THAYĐỔI

“Ngườicuồngtín làngườikhôngthểthayđổiýnghĩvàsẽkhôngthểthayđổivấnđề.”

-WINSTONCHURCHILL-

TưduytheocáchcủaEinsteinsẽtrởnêntựnhiênkhibạncởimởtrongviệclựachọn.Bấtcứsựthayđổinàocũnglàmbạnthoảimáihơnvớinhữnglựachọn.Nếubạnkhông thích thayđổimọi thứ thì bạn lại nên ápdụngbiệnphápthayđổinhiềunhấtđểnângcaokhảnănggiảiquyếtvấnđề.

Bạnhãythayđổinhữngcôngviệchàngngàycủamìnhđểmởranhữnglốisuy nghĩ mới. Mỗi yếu tố trong công việc hàng ngày của bạn cũng ảnhhưởngđếncáchnghĩcủabạn.Vìthế,sựthayđổisẽđẩybạnrakhỏilốimònnguyêntắccủachínhbạn,khiếnbạndễthayđổisuynghĩhơnđểgiảiquyếtmộtvấnđềhócbúa.Nếubạnthườngbắtđầumộtngàylàmviệclúc7giờthìhãyđếnvàolúc9giờ,khibạncóvấnđềkhócầngiảiquyết.Hãydànhhaigiờ trước đó để tập thể dục, đọc sách hoặc ra ngoài ăn sáng, tránh nhữngcôngviệclặpđilặplạihàngngày.Sauđó,dànhnửatiếngtrướckhiđilàmđểđặtranhữngýtưởnggiảiquyếtvấnđề.

Đọctàiliệu

“Ngườinàođọcquánhiềunhưngsửdụngbộóccủamìnhquáítsẽcóthóiquenlườisuynghĩ.”

-ALBERTEINSTEIN-

Mọingườithườngchọnđọcnhữngtàiliệucótácdụngcủngcốthêmcholốimòntưduycủamình.Cònbạn,hãychủtâmchọnnhữngloạisáchvàtạpchímàbạnkhôngthườngđọc.Hãycầmmộttờtạpchíhànghải, lướtquamộtcuốn tạp chí thời trang, đọcmột cuốn sách về sinh học hay hội họaPhụchưng.Hãydànhchobộóccủabạnmộtchếđộănđadạng,điềuđộ.Hãylấyviệcđọcđểkíchthíchsuynghĩcủabạn.Xemxétnhữngcáchnhìnnhậnmớivề thế giới, ví như cách nhìn của người chơi qua tấm ván trượt.Nếu bạnkhôngthểchấpnhậnmộtquanđiểmkháckhiđangđọcmộttờtạpchíthìkhixemxétmộtgiảiphápmớilạchomộtvấnđềhệtrọng,bạnsẽgặpnhiềukhókhăn.HãylấyviệcđọcđểxâydựngkhảnăngtưduynhưEinstein.

Thayđổicáchoạtđộnggiảitrí

“Khoahọclàmộtngànhtuyệtvờinếungườitakhôngphảikiếmsốngnhờnó.”

-ALBERTEINSTEIN-

Cáchoạtđộnggiảitrílànơidễdàngthựchiệnnhữngthayđổicănbản.Việcthay đổi nghề nghiệp, chỗ ở hay bạn bè là những lựa chọn thay đổi quantrọng.Nhưng thayđổicáchoạtđộnggiải trí thìbạncó thể thựchiệnngaycuốituầnnày.Vậytạisaobạnkhôngthử?BạnhãytìmhoạtđộnggiảitríyêuthíchcủamìnhtrongdanhsáchởHình11.2.Lầnsaubạnsẽthamgiahoạtđộngđó,thaythếhoạtđộngtrướchoặcsaunótrongdanhsáchnày.Đặtratrongđầubạnmộtloạtcácvấnđềmớicầngiảiquyết.Bạnhãygặpgỡnhữngngườimới.Đặtmìnhvàomôitrườngkhác.Bằngcáchnày,chắcchắnbạnsẽítnhiềupháttriểnđượcgiảipháp.

Nghệthuật

“Nếutôikhônglàmộtnhàvậtlý,tôisẽlàmộtnhạcsĩ.”

-ALBERTEINSTEIN

Nghệthuật làmộtconđườngtuyệtvờiđểpháttriểnsuynghĩsángtạocủabạn.Cóthểvínghệthuậtlàmônthểdụcdànhchobộócnhằmxâydựngsứcsángtạo.Einsteinrấtđammêviolon.Violonđã tạoramộtcuộc thi trí tuệvớinhữngnguyêntắcvàgiớihạnkhác.Chẳngcólýdogìđểbạnkhôngrènluyệnkhảnăngsáng tạocủamình thongquanghệ thuật, thậmchíngaycảkhibạnnghĩmìnhkhôngcónăngkhiếunghệthuật.

Thiếukỹnănglàmộtlýdohợplýđểtránhmổxẻnghệthuậtchứkhôngphảitạo ranghệ thuật.Nghệ thuật làmộtphươngpháp tuyệtvờiđểgiảiphóngsứcsángtạocủabạn.Hãytạorađiềugìđómớimẻnhưvẽmộtbứctranh,sángtácmộtbàihát.Phảithậttáobạovàsángtạo.Sẽkhôngcóaichếtcả,

khôngtoànhànàobịsập,kinhdoanhcũngkhôngthấtbại.Ngượclại,bạnsẽxâydựngđượctínhtáobạotrongsuynghĩcủabạn.

Thayđổinghềnghiệp

“Côngviệclàtấtcảnhữnggìmộtngườicónghĩavụphảilàm.Nghỉngơilàtấtcảnhữnggìmộtngườikhôngcónghĩavụphảilàm.”

-MARKTWAIN-

Thayđổicôngviệccótínhchấthệtrọnghơnthayđổicáchoạtđộnggiảitrí.Tuy nhiên, nhiều người đã giải phóng sức sáng tạo của mình bằng cáchchuyểnsangmộtlĩnhvựcmới.Einsteinđãlàmnhiềunghềkhácnhau,đầutiênlànhàvậtlý,rồiđếnmộtchínhkháchvàcuốicùnglàngườihoạtđộngvìhòabình.NhữngthayđổinàyđemlạinhữngtháchthứcmớichoEinsteinkhiếnôngnhưđượctiếpthêmsinhlực,vàôngđãnắmbắtđượccơhội.

Sựkếthợpgiữanôngnghiệp,kỹthuật,khoahọc,chínhtrị,tôngiáovànghệthuậtđã tạo ranhữngbộócvĩ đại nhất trong lịch sửnhư JeffersonvàDaVinci.Sựthayđổitrọngtâmchúýtrongcôngviệccủabạnsẽgiúpbạnnângcaokhảnăngphávỡnguyêntắc.

Trong thời đại chuyênmôn hóa, việc thay đổi các lĩnh vực sẽ gặp nhiềutháchthức.Chúngtathườngchorằngmộtngườiphảicónhiềunămđàotạovàkinhnghiệm trongmột lĩnhvựcmới cóđượcnhữngđónggópnàođó.Nói cách khác, người ta phải bám sâu vàomột nguyên tắc lối mòn.Mọingườikhómàđónggópvàonhữnglĩnhvựckhôngphảisởtrườngcủamình.Nhưng thực tế điều đó là hoàn toàn có thể. Nhà vật lý được giải thưởngNobelRichardFeynmanđãdànhnhiềunămđểnghiêncứuvềsinhhọc,mộtlĩnhvựckhôngthuộcchuyênmôncủaông.ViệcthayđổiquanđiểmđãgiúpFeynman giữ được trí tuệ sắc sảo bằng cách thoát khỏi những lối mònnguyêntắc.

Bạncóthểđểđầuócmìnhnghỉngơitheocáchtươngtự,bạncóthểdànhvàigiờgiảiquyếtcácvấnđềởmộtlĩnhvựckhác.Hãytìmmộtngườitàigiỏilàmnhững việc rất khác với bạn.Nghe họ giải thích vấn đề họ đang gặpphải.Khiđãhiểuchitiếtvấnđề,hãygiảiquyếtnó.Việcđósẽgiúpbạnthayđổimộtcáchcănbảnnhữngkhuônmẫutrongđầu.Cóthểbạncũngmuốnchiasẻgiảiphápcủamìnhvớinhữngngườibạncủamình.Thậmchí,ngaycảkhibạncómộtýtưởnglớn,họcũngcóthểchếgiễusựngâythơcủabạnmàkhôngquantâmmọiviệcđangtiếntriểnnhưthếnào.Hãyxemlốimòn

trongtưduycủahọđanghạnchếsuynghĩcủahọnhưthếnào.

Nếubạnhoàntoànbếtắctronglĩnhvựcchuyênmônhiệnnaycủamình,mộtsựthayđổicóthểdẫnđếnsựbùngnổsángtạo.BứcbíchhọakhổnglồcủaMichelangelotrêntrầnnhàthờSistinelàmộtvídụđiểnhình.Michelangelođãdànhphầnlớnsựnghiệpcủamìnhcholĩnhvựcđiêukhắc.Kinhnghiệmđiêukhắccủaôngđãgiúpôngsángtạoramộtsốbứctranhtườnglớnnhấtthếgiới.

Tháchthứcphảitinhthôngmộtlĩnhvựcmớixâydựngkhảnănggiảiquyếtvấnđề.Việcnhận ranhững lựachọn thay thế sẽdễdànghơnkhibạnamhiểucácphươngphápởnhiềulĩnhvực.

CÔNGCỤTƯDUY

“Hãychotôimộtđiểmtựa,tôisẽnhấcbổngcảtráiđất.”

-ARCHIMEDES-

Archimedesđãtuyênbốrằng,nếuchoôngmộtđònbẩyđủdàivàmộtđiểmtựa,ôngcóthểnhấcbổngcảtráiđất.Ngàynay,chúngtađãhiểurõtácdụngkhótincủalựcđònbẩytừnhữngcôngcụvậtlý.Córấtítnhiệmvụvậtlýkhókhănmàchúng tachỉcầnnỗ lựcchứkhôngdùngđếnnhữngcôngcụmạnh. Nhưng nếu không lưỡng lự, chúng ta sẽ tay không tấn công vàonhữngvấnđềtinhthầnhócbúa.Hãythửdùngmộtcôngcụnhưcuốnsổghichéphaymáyghiâmtrongviệctìmkiếmgiảipháp.

Côngcụghichép

“Biếtmộtvàicâuhỏithìtốthơnlàbiếttấtcảcáccâutrảlời.”

-JAMESTHURBER-

Côngcụsuynghĩđượcchialàmhailoạikhácnhau.Loạithứnhấtlànắmgiữnhữngý tưởngkhibạn tạo ra chúng.Loại thứhai là tạo ranhiềuý tưởnghơn.Khibạnmấtcảmhứng,bạnkhôngchỉmấtýtưởngđómàcònmấtcảcácýtưởngđãcóđượctừnguồncảmhứngnày.Hãynắmlấytấtcảcáckháiniệmbạnnghĩra.Nếubạncóthểnắmbắtvàvậndụngnhữngsuynghĩbạncómỗingàythìchúngsẽdẫnđếnnhiềuýtưởnghữuích.

Sổghichép

Sổghichéplàcôngcụlýtưởngđểnắmgiữnhữngýtưởngmới,chưahoànchỉnh.Cácnhàtưtưởnglớncũngthườngcósổghichép.Nókhôngchỉdùngđểghilạinhữngsuynghĩmàcòncóthểđượcxemxétvàbổsung.Nóđặcbiệt quan trọng khi nắm giữ những suy nghĩ chưa thật chínmuồi. Các ýtưởngkhôngphùhợpvới cáchnghĩ thông thườngcủabạncó thểdễdàngbiếnmấtvìkhôngcóbốicảnhnàophùhợpvớichúng.Dovậy,nếuchúngtamuốnghinhớthìcầnphảighichúnglại.

Nếubạnthấymấthứngthúvớiviệctìmkiếmcácýtưởng,hãythửgiởlạisổghi chép của bạn. Các “khái niệmChris” cũ có thể trở thành nguồn cảmhứngmới.Việcbạnnhớcácýtưởnghayhoặcdởtrướcđâysẽmởđườngtớiphầnsángtạohơntrongbộóccủabạn.

Máyghiâm

Việcviếtnhữngýtưởngcủabạnvàomộtquyểnsổghichépkhôngphảilúcnàocũngthuậntiện.Hãymangmộtmáyghiâmnhỏđểlưugiữnhữngsuynghĩcủabạnkhibạnkhôngthểviết.Máyghiâm,đặcbiệtlàloạinhỏ,giúpbạndễdàng“ghichép”ngaycảkhiđangláixe,nằmtrêngiườnghayđangđứngxếphàng.Nhữnglúcnhưvậychínhlàcơhộitốtchonhữngsuynghĩsángtạo.Hãytậndụngnhữngcơhộiđóbằngcáchghilạicácýtưởngcủabạn.

Dùsaunàybạnxóabăngđi,bạncũngđãcủngcốđượcquátrìnhsuynghĩcủamìnhnhờviệcdiễnđạtý tưởngthànhlời.Hãydùngbăngđểkhơidậynhiều ý tưởng ngay cả khi bạn đang lái xe.Khi bạn nghe lại, những kháiniệmbạnđãghibăngsẽđượccủngcốvàbạnsẽcónhữngýtưởngbổsungmới.

Máyghiâmcũnghữuíchtrongviệcghilạitấtcảnhữngmốiquantâmhàngngàycóxuhướngcản trở suynghĩcủachúng ta.Nếubạn thườngphải tựnhắcmìnhlàmviệcnhàthìhãyghiramộtmảnhgiấynhắcviệc.Sauđó,lạiquayvềtậptrungvàovấnđềcốtlõicủabạn.

Nhữnghìnhảnhtrongđầu

Khôngphảilúcnàobạncũngcómáyghiâmhaysổghichéptrongtay,dođó,hãynắmvữngmộtbíquyếtghinhớvôgiá:Họccáchtạoranhữngbứctranhđơngiảntrongđầu.Bộóccủachúngtacókhảnăngghinhớhìnhảnhtuyệtvời.Bạncóthểkhôngnhớnổisốđiệnthoạicủaanhmìnhnhưngbạnlạicóthểlưugiữnhiềuhìnhảnhđủlàmnghẽnmạchmộtchiếcmáyvitính.

Khibạncómộtýtưởngmàkhôngthểghilại,hãyhìnhdungnónhưmộtbứctranh.Nếubạnnghĩvềhaicáiđinhốccóthểloạirakhỏimẫuthiếtkếsảnphẩm,hãyhìnhdungbạnđangchởhaichiếcđinhvítkhổnglồrakhỏicửathì tiền từ trên cao đổ xuống người bạn. Phóng to những đặc điểm chínhhoặccóhànhđộngbuồncườiđểlàmchobứctranhdễnhớhơn.Bạnsẽthấyýtưởngnàythậtdễnhớchođếnkhibạncóthểghinhớhoàntoàn.

Côngcụsángtạo

“Mộtchiếcbútchìcùngiátrịbằnghaicáiđầusắcsảo.”

-KHUYẾTDANH-

Dướiđâylàloạicôngcụsuynghĩthứhaigiúpbạntạoracácýtưởng,làmtăngkhảnăngbẩmsinhgiảiquyếtvấnđềcủanãobộ.Cáccôngcụnàychínhlà“lựcđònbẩy”chotưduykiểuEinstein.

Giấytrắng

Nhữngtờgiấytrắngtolànamchâmcủacácýtưởng.Khicómộtđíchđến,cácý tưởngdườngnhưvọt rakhỏibầukhôngkhí loãng.Sửdụngmáyvitínhcóthểgiúpbạnghichéprõrànghơnnhưngýtưởnglớnkhôngphảilúcnàocũngrõràng.Giấytrắngtạocảmhứngchocácýtưởngsángtạo.Hãyđểnhiềugiấytrắngxungquanhbạn,nếukhông,việcthiếugiấycóthểhạnchếsựnảysinhcủacácýtưởng.

Bútmàu

Nhữngvấnđềkhókhôngphảilàmàuđenvàmàutrắng.Bạnkhôngnênnghĩvềchúngbằngmàuđenvàtrắng.Màusắcsángsủa,đậmnétsẽlàmnảysinhnhiềuýtưởngtươisáng,táobạo.Hãyluônmangtheochiếcbútmàuvàdùngchúngkhibạnđangsuynghĩ.

Âmnhạc

Âmnhạckích thích trungkhusáng tạocủanãobộ.Bạnhãy thửchơimộtbảnnhạcmỗilầnbạngiảiquyếtvấnđềmụctiêucủamình.Bảnnhạcđósẽgiúpkếtnốibạnvớinhữngýtưởngbạnđãcókhigiảiquyếtvấnđềnàylầntrước.Khicầnsuynghĩsángtạo,tôithườngnghemộtsốbảnnhạcyêuthíchnhư:

•Pachelbel’sCanoninD(LuânkhúccủaPachelbelcungRêtrưởng)

•Bach’sBrandenburgConcerto(BảnconcertoBrandenburgSố2củaBach)

•Ravel’s“DaphnisandChloe”(“DaphnisvàChloe”củaRavel)

•Debussy’s“ClairdeLune”(“ClairdeLune”củaDebussy).

Khôngliệtkê

Khi nghĩ vềmột vấn đề, phần lớnmọi người đều liệt kêmọi thứ có liênquan.Nhưngtôikhuyênbạnnếumuốncócảmhứngsuynghĩthìđừngliệtkênhưvậy.Cónhiềucáchkhôngcầnliệtkênhưvẽmộtbứctranhvềvấnđềđó.Nếungânhàngcủađịaphươngbạnphảicạnh tranhkhốc liệtvớingânhàngquốcgia,hãyvẽlạitìnhhuốngđó.Bạncóthểdùngnhữngbứctranhbiếmhọahoặcphépẩndụminhhọacácyếutốcủavấnđề.Cólẽbạnsẽvẽmột con quái vật khổng lồ đang giận dữ điên cuồng trên các đường phố,đánhđậpmọingười.Hoặcbạncóthểvẽmộtđámthâymasốnglạiđangđiratừngânhàngcạnhtranhvớimình.Nhữngbứctranhhàihướcsẽgiúpbạnphápvỡlốimòntrongsuynghĩ.

Bạncũngcó thểvẽbảnđồchovấnđề.Nhữngbảnđồý tưởng liệtkêcáckhíacạnhcủatìnhhìnhvàkếtnốichúngvớinhauđểthểhiệnmốiquanhệ.Nếubạnvẽbảnđồýtưởngchovấnđềngânhàngđịaphươngcạnhtranhvớingânhàngquốcgia,cóthểvẽlưulượngtiềnvàođịaphươngcủabạn.Chỉrõcácnguồntiềnlương,tiềngửi.Pháchọanơitiềnđitừngânhàngđịaphươngvàngânhàngcạnhtranh.Vẽthêmsamạc,lâuđài,núi,đầmlầyvàovấnđềcủa bạn sẽ truyền cảmhứng chonhững suynghĩ sáng tạo hơn.Bảnđồ làminhchứngcủaviệcsửdụnggiấytrắngvàbútmàu.

BạncóthểvẽvòngtrònsuynghĩnhưEinsteinvàsơđồnơibạnđangtrongquátrìnhphávỡcáckhuônmẫuvàcácnguyêntắc.Hãydùngmũitênđểkếtnối các bước và các ý tưởng.Chắc chắn bạn sẽ xác định và phá vỡ đượcnhữngnguyêntắcchủyếunày.

Cáchộpvấnđề

Vìkhôngliệtkênênkhôngcầnlàmtrêngiấy.Bạncóthểchotấtcảvàomột“chiếchộpvấnđề”.Hãythuthậpcácvậtliênquanđếnvấnđềcủabạn.Cầmcácvậtnàyvàcảmnhậnchúngbằngmọigiácquan.Cáchnàygiúpmộtphầnkháctrongbộnãocủabạntậptrungvàovấnđề.

Môhình

Việcnhìncácmôhìnhhiểnthịphứchợpkíchthíchnãophảicủabạnvàtăngkhảnăngsángtạo.Khibạnnhìnmộtbứctranhhaymộtmôhìnhphứctạp,nãocủabạnsẽphânloạicácquanhệkhônggianvàtạoracácdâythầnkinhmớiđểlàmviệcđó.Sauđó,cácdâythầnkinhmớinàycũngsẽthamgiagiảiquyếtvấnđềmụctiêucủabạn.

Danhmụcđiệnthoại

ỞChương8(Pháttriểnmộtgiảipháp),chúngtađãthảoluậntầmquantrọngcủa“giaophối trí tuệ” trongviệcphát triểncácgiảiphápchínmuồi.Việcthảoluậnmộtvấnđềhoặcgiảiphápvớimộtngườikháclàthậtsựhữuích.Hãygiữsốđiệnthoạicủanhữngngườicóthểthảoluậnvềcácýtưởngvớibạn.Khibạncầncảmhứngsángtạo,hãygọichohọ.

KẾTLUẬN

Bộóc của con người thật kỳ diệu.Chúng có khả năng sáng tạo và tưởngtượngvôcùngphongphú.KhôngphảitấtcảchúngtađềucóthểtrởthànhEinstein,nhưngsự thật là chúng tagầnvới thiên tàihơn tanghĩ.Sựmiễncưỡng của chúng ta khiến cho khả năng sáng tạo phát triển không địnhhướngcảntrởsuynghĩcủachúngta.Nhưngchỉcầncóýthức,chúngtacóthểtiếngầnhơnđếnviệcnhậnratiềmnăngthậtsựcủamình.TấtcảchúngtacóthểtưduynhưEinstein,chỉcầnchúngtanhớphảiphávỡnguyêntắc.

PhụlụcACáchìnhthứctưduytheocáchcủaEinstein

“Khôngphảimọithứcógiátrịđềuđođếmđượcvàkhôngphảimọithứđođếmđượcđềucógiátrị.”

-ALBERTEINSTEIN-

TrongthờikỳPhụchưng,cácthươnggiaởnhữngthànhphốởItaliađãmởrộnghoạtđộngsangnhữngđếchếthươngmại.Tuynhiên,việcđưaracácquyếtđịnhkinhdoanhsángsuốtkhôngdễdàngchútnào.Phươngtiệnthôngtinliênlạccònrấtthôsơkhiếnthờigianhoànthànhmộtgiaodịchphảimấthàngtháng.Khôngaicóthểnắmbắtđượccácxuthếthayđổicóthểdẫntớiviệckinhdoanhpháttàihaylụnbại.

Một người đàn ông tên là Leonardo Fibonnachi đã thay đổi toàn bộ tìnhtrạngnày.ÔngsinhraởBắcPhivàởđó,ônghọcđượccáchvàosổkếtoánképcủangườiA-rập.ÔngđãphổbiếnnhữngphươngphápđótớiItalia.Nhờhệthốnggiaodịchkinhdoanh,sổcáivàbảntổngkết,cácgiaodịchcánhânđược tổnghợpbàibảnvàmạch lạc.Cáchvào sổkế toánképđãgiúpcácthươnggiathờiPhụchưngtổngkếtđượccácgiaodịchbuônbánphứctạp,quymôlớn.Nhờcóbảntómtắtngắngọntheothứtựthờigian,việcđưaracácquyếtđịnhsángsuốtvàlàmgiàuđãtrởnêndễdànghơn.

CâuchuyệncủaFibonnachidạychúngtaítnhấthaibàihọc.Thứnhất,biếttậndungcácýtưởnghiệuquả.Thứhai,nógiúptheodõicôngviệc.TưduynhưEinsteincũnglàmộtquátrìnhtrảirộng.Nếukhôngcó“cáchtínhtoán”đơngiảnnàođógiữbạntrênconđườngcủamình,bạnsẽdễdàngrơivàothóiquentưduycũ.

Hãydùngcáccáchnàyđểsuynghĩcủabạnhữuíchkhibạnthoátkhỏilốimòncủamình.Chúngsẽgiúpbạnxácđịnhvấnđề,thayđổicáchtưduycũ,phábỏnguyêntắcvàpháttriểnnhữnggiảiphápthậtsự.

VẤNĐỀTHẬTSỰ

Liệtkêvấnđề

Hãyliệtkênhữngvấnđềphảiđượcgiảiquyết.Xácđịnhmộtvấnđềthường

làđủđểnghĩramộtgiảipháp.Hãycôngnhậnvấnđềvàhànhđộngởbướctiếptheo.Phầnlớncácvấnđềkhôngđượcgiảiquyếtlàdothiếuhànhđộnghơnlàdothiếulựachọn.

VấnđềTạisaovấnđềPHẢIđượcgiảiquyếtBướctiếptheo/Cácgiảipháp

TẠORACÁCVẤNĐỀ

Nhữngvấnđềtốtsẽdẫnđếnnhữnggiảipháptốt.HãyxácđịnhvấnđềbạnsẽgiảiquyếtbằngcáchtưduytheokiểuEinstein.

Địnhnghĩavấnđề

Xácđịnhvấnđềbạnsẽtiếnhànhgiảiquyết

Liệtkêýtưởng

Hãycốgắngnghĩracàngnhiềuýtưởngcàngtốt.Bạncàngtạoranhiềuýtưởng,bạnsẽcàngcónhiềuýtưởngtốt.Ghilạitấtcảcácýtưởngchogiảipháp,cảnhữngýtưởngdở.Cácýtưởngdởhoặc“kháiniệmChris”cũngcóthểhữuích.Chúngđóngvaitrònhưchấtxúctácchoýtưởngnảysinhnhiềuhơn.

PHÁVỠKHUÔNMẪU

Cácýtưởnghạtgiống

Hãydùngnhiềuýtưởnghạtgiốngđểmởrộngnhậnthứccủabạnvềvấnđềvàcácgiảiphápkhảthi.

Phươngpháptổnghợpýtưởng

Pháttriểncáckháiniệmthúvịbằngphươngpháptổnghợpýtưởng.

TÌMKIẾMNGUYÊNTẮCCỦABẠN

Trởlạidanhsáchnhữnggiớihạnmàbạnđãnhậnbiếtkhixácđịnhvấnđềcủamình.Nhậnbiếtmộtsốnguyêntắcđểgiảiquyếtvấnđềcủabạn.Liệtkêcác nguyên tắc đó ở dưới đây. Dùng ý tưởng của bạn để nhận biết cácnguyêntắcđặcbiệtchoviệcgiảiquyếtvấnđề.Hãyđánhgiámỗiýtưởngvàxácđịnhtạisaonósẽhiệuquả,tạisaokhông.Cáclýdonàycũnglànguyêntắc.Bạnhãyghilạiởdướiđây.

Hãyxemcónguyêntắcbổsungnàodànhchovấnđềcủabạnởnhữngphầnnàykhông.

Hãyxemlạidanhsáchcácnguyêntắccủabạn.Phábỏcácnguyêntắcgâynhiềukhókhănnhấttrongviệctạogiảiphápchovấnđềcủabạn.Nếubạngặpphiềnphứckhitìmcáchphábỏnguyêntắccủamình,hãydùngmộthaytấtcảcácphươngphápliệtkêdướiđây.Ghilạicácýtưởngnhiềutriểnvọngnhấttrongdanhsáchhạtgiốnggiảiphápởphầnsau.

CÁCHẠTGIỐNGGIẢIPHÁP

Mộtsốýtưởngtriểnvọngnhấtcủabạncóthểlàhạtgiốngchomộtgiảiphápthậtsự.Hãyghilạivàobảngdướiđây.

PHÁTTRIỂNMỘTGIẢIPHÁP

Hãychọnmộtýtưởngđểpháttriểnthànhmộtgiảiphápthậtsự.Miêutảgiảiphápmụctiêu.

Hãybỏquanhữngyếutốkhôngthuậnlợitrongthựctế.Dùngphươngphápphábỏnguyêntắcđểkhắcphụcchúng.

Hãydùng“giaophốitrítuệ”đểcủngcốsuynghĩcủabạn.Hãythảoluậnýtưởngcủabạnvớinhiềungười,nhấtlànhữngngườicónềntảnggiáodụcvàtínhcáchkhácbạn.Sauđó,ghilạiýtưởngcủahọ.

Bạncó thểnhậnđượcnhiều lợi ích từmộtcộngsựbiếtgiảiquyếtvấnđề.Hãyxácđịnhtínhcáchvànhữngkỹnăngthếmạnhcủabạncũngnhưnhữngkỹnăngbạncòn thiếu,cầnphảibổsung.Sauđó,hãy tìmmộtcộngsựcónhữngthếmạnhđóđểbổsungchobạn.

Hãythửgiảiphápcủabạntheocàngnhiềucáchcàngtốt.Đừngngạimắclỗiđểmởrộngsựhiểubiếtcủabạn.Ghilạimỗithửnghiệmvàrútrabàihọc.

Bạnhãyxâydựngkhảnăngnắmbắtcơhộivàphábỏnguyêntắcbằngcáchmỗingàythửlàmmộtđiềumớimẻ.

TRÁNH“TỬVÌĐẠO”

Nhữngýtưởngcótínhcáchmạngluôntạoralànsóngphảnđối.Hãyghilạichiếnlượcđểtránhsựtrừngphạtđốivớigiảiphápcủabạn.

ToànbộmụcđíchcủatưduykiểuEinsteinlàgiúpbạnthoátrakhỏilốimònnguyêntắc.Bạncóthểxácđịnhvàphábỏnhữngnguyêntắccảntrởbạncóđượcmộtgiảiphápxuấtsắc.Bạncóthểthểhiệnnỗlựccủamìnhtrongbiểuđồdướiđâyđểgiúpbạnthấymìnhđangtiếnbộnhưthếnào.

PhụlụcBCácphươngtrìnhcủaEinstein

“Nếuđượcđánhgiá kháchquan thì dù cốgắngbaonhiêu chăngnữa, sựhiểubiếtmộtngườicóđượccũngchỉlàrấtnhỏ.”

-ALBERTEINSTEIN-

Tôi luônấn tượngvớiphương trìnhcủaEinsteinxácđịnh thờigian tươngđốiđiquanhiềuvậtthểđangchuyểnđộngởcácvậntốckhácnhau.Tôiđãrấtngạcnhiênvìmìnhcóthểhiểuvàthựchiệnđượccácphéptínhdẫnđếnbước đột phá xuất sắc này. Tuy nhiên, tôi đã không kể ra các phép tính.Chúng takhôngcầnphảigiảiđượcmộtphương trìnhkhó, thậmchí làbàitoánđơngiản,đểcóthểtưduynhưEinstein.Nhưngđâylàphầnphụlụccủacuốnsách,chúngtasẽxemEinsteinđãnảyraýtưởngkiệtxuấtnàynhưthếnào:

Năm1887,khiEinsteinkhoảngtámtuổi,A.A.MichelsonvàE.WMorleyđãthựchiệnmộtcuộcthínghiệmcótínhcáchmạng.Họđosựkhácbiệtgiữavậntốctruyềnánhsángvớivậntốcchuyểnđộngcủatráiđấtvàvậntốcánhsáng khi nó truyền vuông góc với chuyển động của trái đất.Ý tưởng nàynhằmchứngminhsựtồntạicủaête.Tuynhiên,cácnhàvậtlýđãkhôngthấyđượcsựkhácbiệt.Nólàmmọingườiphátđiênlên.Dướiđâylàlýgiải.

Hãyhìnhdungmộttiasángrờinguồnvàdichuyểnmộtkhoảngcách(l).Đốivớimộtngườiquansátdichuyểntheotiasángđóthìtốcđộánhsángvàthờigianquyđịnhchoánhsángdichuyểntrongkhoảngcáchđóđượcthểhiệnbằnghaiphươngtrìnhđơngiản(ởđâyclàtốcđộánhsáng).

Nhưngkhinguồnsángđượcchuyểnđộngquakhônggianthìcómộtvấnđềnảysinh.Haingườiquansát,mộtngườidichuyểncùngvớinguồnsángvàngườikiađứngmộtchỗsẽthấyđườngđingangcủaánhsángcóđộdàikhácnhau.Nếuhệquychiếudichuyểnmộtkhoảngcáchd,saumộtgiâyngườiquansátsẽthấyánhsángdichuyểnmộtkhoảngcáchh.Vìhvàllànhữngkhoảngcáchkhácbiệt rõrệt,ánhsángphảichuyểnđộngvớivận tốckhácnhauthìbàitoánmớigiảiđược.Cáchtínhnàyđúngvớibóngcaosuvàsóngâmthanh.

h=ct’

d=vt’

l=ct

Tuy nhiên, thí nghiệm củaMorley vàMichelson đã cho thấy vận tốc ánhsáng hai người quan sát được là như nhau. Với những người cùng thờiEinstein, thử nghiệmnày làmột thất bại gây nhiều tranh cãi.Họ đã dànhnhiềunămđể cốgắnggiải quyếtvấnđề tại sao ánh sángdườngnhư luôntruyềncùngvận tốc trongkhi theo lẽ thường,điềuđó làkhông thể.Họđãthấtbạihoàntoàn.

Einsteingiảiquyếtmộtvấnđềhoàntoànkhác.ÔngquyếtđịnhtìmxemthínghiệmcủaMorleyvàMichelsoncóhàmýgìvềvũtrụ.Đâylàmộtthuậnlợilớnvìvấnđềnàyđãcógiảipháp.Nhữngngườicùngthờivớiôngcóthểsẽkhôngbaogiờtìmthấyêtehoặcchỉrađượcánhsángbịảnhhưởngbởitốcđộcủanguồn.Họsẽluônthấtbại.

Einsteinbắtđầutìmkiếmgiảiphápcủamìnhbằngcáchchơivớiánhsáng.Ôngtưởngtượngmìnhđangcưỡitrênmộttiasáng.Trênthựctế,việcnghĩmìnhcưỡitrêntiasánglàngớngẩnnhưngnóđãgiúpEinsteinthoátkhỏilốimònsuynghĩvềthếgiớitựnhiênđãănsâuvàotiềmthứccủachúngta.Ôngđãhìnhdungnhữnggìôngsẽnhìnthấykhiôngvụtquavũtrụ.Ôngsẽquansátthấygìởcácchùmtiasángkhác?Điềugìsẽxảyranếuôngnhìnvàomộttấmgươngkhi đang cưỡi trênmột tia sáng?Hình ảnh của ông có bị biếnmất?Nếuôngcóthểcưỡimộttiasángvàvẫnthấyảnhphánchiếucủamìnhtronggươngthìđiềuđónghĩalàgì?

Cuốicùng,Einsteinđãphábỏnguyêntắc.Ônghỏiđiềugìsẽxảyranếuthựctếvậntốcánhsánglàbấtbiến,chínhthờigianlàmthayđổinó.Maythay,khôngcóchuyêngianàonóivớiôngđólàmộtýtưởngngớngẩn.Đơngiảnlàôngđãxácđịnhlạiđượckhoảngcáchánhsángdichuyểndướidạngvậntốcánhsángbấtbiến.

h=ct’

d=vt’

l=ct

Trongđó,v làvận tốccủahệquychiếuchuyểnđộng.Pythagorasđãhiểuphảilàmgìtiếptheotrướcđó24năm.Quanhệgiữabađoạnthẳnglàtuyệtđối:

Nếubạnthaythếtrongcáctrịsốchoh,dvàl,bạnsẽcóphươngtrìnhnày.

Tiếptheo,bạnhãytìmmộthọcsinhtrunghọcgiỏimônđạisốvànhờcôấygiảit’.Bảnthânbạnkhôngphảilàmtấtcảnhưngbạncóthểlàm.

Einsteinđãlàmviệcnhiềunămtrướckhiphát triểnđượcýtưởngxuấtsắc

nàythànhThuyếtTươngđối.Nhưngôngkhôngđểtâmđếnnhữngngườihayhoàinghi.Ôngđãmắcnhiềulỗi,chiasẻnhiềuýtưởngvàcuốicùngđãchiếnthắng.

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

TableofContents

TableofContentsLỜIGIỚITHIỆU1.BímậtcủaEinstein2.TưduynhưEinstein3.Xácđịnhđúngvấnđề4.Khôngcóýtưởngtồi5.Phávỡkhuônmẫu6.Gieohạt7.Phávỡnguyêntắc8.Pháttriểnmộtgiảipháp9.Tránhtaihọa10.TưduytheokiểuEinsteintrongtổchức11.TưduynhưEinsteinmỗingàyPhụlụcAPhụlụcB