STUDIM - sindikata.netE SINDIKATAVE NE SHQIPËRI STUDIM Qëndra për Shërbime dhe Praktika Ligjore...

PERCEPTIMI I PUBLIKUT DHE I SINDIKALISTËVE MBI PERFORMANCËNE SINDIKATAVE NE SHQIPËRI

STUDIM

Qëndra për Shërbime dhe Praktika Ligjore të Integruara

Studim 2018

2

PercePtimi i Publikut dhe i sindikalistëve mbi Performancën e sindikatave në shqiPëristudim 2018

Qëndra për Shërbime dhe praktika Ligjore të integruara

autor: klodian gega

mundesuar nga fondacioni “Friedrich ebert”

design and Print “ap”

Opinionet, gjetjet, konkluzionet dhe rekomandimet e shprehura në këtë botim janë të autorit dhe nuk reflektojnë domosdoshmërisht ato të Fondacionit Friedrich Ebert.Publikimet e Fondacionit Friedrich Ebert nuk mund të përdoren për arsye komerciale pa miratimin me shkrim.

PercePtimi i Publikut dhe i sindikalistëve mbi Performancën e sindikatave në shqiPëri

3

Përmbajtja

Përmbledhje

1. hyrje..........................................................................................................7

2. këndvështrim teorik.............................................................................8

3. historiku i sindikatave në shqipëri...................................................10

4. Përkufizimembisindikatat.................................................................11

5. roli i sindikatave...................................................................................13

6. Pjesëmarrja e sindikalistëve në jetën e sindikatës dhetransparencaeaktivitetittësindikatave.................................147. Kontributiisindikatavenëlidhjemekontratën dhe kushtet e punës............................................................................16

8. Kontributiisindikatavenërritjenemotivimittëpunonjësve për të punuar.........................................................................................19

9. Kontributiisindikatavenëzgjidhjenekonflikteve midis punonjësve dhe punëdhënësit...............................................21

10. Prezantimiiaktivitetittësindikatavenëmedia............................23

11. Marrëdhënia e sindikataveme politikën dhe ndikimi i tyre nëhartiminepolitikavetëpunësimit...................................................25

12. metodologjia........................................................................................27

12.1 Target grupet e përfshira në studim.....................................................28

12.2 Metodat e studimit................................................................................29

12.3 Kampionimi dhe demografia e studimit..............................................30

13. Rezultatetetëdhënavestatistikore.................................................32

13.1 Rezultatet e pyetësorit të hartuar për publikun (kalimtarë dhe studentë).......................................................................32

Studim 2018

4

13.2 Rezultatet e pyetësorit të hartuar për anëtarët e sindikatave...........41

14. Rezultatetetëdhënavecilësore......................................................51

14.1 Pjesëmarrja e sindikalistëve në jetën e sindikatës dhe transparenca e aktivitetit të sindikatave........................................................................51

14.2 Kontributi i sindikatës në lidhje me kontratat e punës, si dhe rritjen e motivimit për të punuar.....................................................................51

14.3 Marrëdhënia e sindikatave me politikën.............................................52

14.4 Informimi i publikut dhe marrëdhënia e sindikatave me median.......52

15. Diskutimirezultateve.........................................................................53

15.1 Transparenca dhe angazhimi i anëtarëve në jetën e sindikatës.......53

15.2 Kontributi i sindikatave në lidhje me kushtet e punës dhe kontratën e punës.......................................................................................................54

15.3 Kontributi i sindikatave në rritjen e motivimit të punonjësve për të punuar.....................................................................................................56

15.4 Kontributi i sindikatave në zgjidhjen e konflikteve midis punonjësve dhe punëdhënësit...................................................................................57

15.5 Prezantimi i aktivitetit të sindikatave në media..................................58

15.6 Marrëdhënia e sindikatave me politikën dhe ndikimi i tyre në hartimin e politikave të punësimit.......................................................................59

17. rekomandime.......................................................................................60

18. Kufizimetestudimit............................................................................61

19. referencat.............................................................................................62


5

Përmbledhje

Kystudimsynonqëtëkuptojëperceptiminepublikutdhesindi-kalistëvembiperformancënesindikatavenëShqipëri.Përkëtëarsye studimi u përqendrua në disa nga aspektet më të rëndë-sishme tëaktivitetit të sindikatave siç janë:Pjesëmarrjae sin-dikalistëvenë jetënesindikatësdhe transparencaeaktivitetittësindikatës;kontributiisindikatësnëlidhjemekontratëndhekushtetepunës;kontributiisindikatësnërritjenemotivimittëpunonjësve për të punuar; kontributi i sindikatës në zgjidhjenekonfliktevemidispunonjësvedhepunëdhënësve;prezantimiiaktivitetittësindikatavenëmedia;marrëdhëniaesindikatavemepolitikëndhendikimi i tyrenëhartiminepolitikavetëpu-nësimit. studimi synon të sjellë dhe një këndvështrim krahasues midis perceptimit të publikut dhe sindikalistëve në lidhje mekëtoçështje.

Studimiaplikoinjëqasjetëkombinuarmetodashstatistikoredhecilësore. u hartuan dy pyetësorë dhe u kryen intervista gjysmë të strukturuaramepersonatëcilëtkanëinformacionmbiaktivite-tinesindikatave.Njëpyetësorushpërndatepubliku(studentëdhekalimtarëtërastit),dhenjëpyetësorushpërndatesindika-listët.Gjithsejushpërndanë1820pyetësorë, (1000tepublikudhe820tesindikalistët)dheukryen4intervista.Gjithashtu,ukonsultuadheliteraturarelevantedhestudimetepublikuaranëShqipëridhenëvendetëtjerambisindikatat.

Gjetjet tregojnë se nuk ka një nivel të kënaqshëm transparence nëlidhjemeaktivitetinfinanciartësindikatavedheseangazhimiisindikalistëvenëjetënesindikataveështëipamjaftueshëm.Pjesamëemadheesindikalistëvemendojnësesindikatatjanëtëaftatënënshkruajnëkontratafitimprurësepërta,dhet’imbrojnëinteresat

Studim 2018

6

e tyre në lidhje me kushtet e punës dhe shkeljet e kontratës. në lidhjemekëtëçështe,pjesamëemadheepublikutkaqëndrimtëkundërt.

Pjesamë emadhe e personavengapubliku dhenga anëtarëte sindikatësmendojnësesindikatatnukbëjnëaqsaduhetnëlidhjememotiviminepunonjësvepërtëpunuar.Gjetjettregojnëseekzistonnjëpritshmëripozitivembiaftësinëesindikatavepërtëzgjidhurkonfliktetnëvendinepunës,veçanërishttesindika-listët.Në lidhjeme prezantimin e aktivitetit të sindikatave nëmedia pjesa më e madhe e të dy grupeve të pyetura mendojnë sesindikatatnukangazhohenmjaftueshëmnëkëtëdrejtim.Sëfundi,pjesamëemadheepublikutmendonsepolitikandikonnëpunënesindikatave,ndërsapjesamëemadheesindikalistëvemendojnë të kundërtën. Gjithsesi, të dy grupet mendojnë sesindikatatnukjanëtëaftatëndikojnënëhartiminepolitikavetëpunësimit.Gjithashtu,tëdygrupetmendojnësendërhyrjaepolitikësnëaktivitetinesindikataveepengonmbarëvajtjenetij.


7

1. hyrje

ky studim përfaqëson një përpjekje të parë për të kuptuar per-ceptiminepublikutdhesindikalistëvembiperformancënesindi-katësnëShqipëri.Njësërëstudimeshjanëkryermbikëtëçështjenëdisavendetëbotësporaktualishtkanjëboshllëkserioznëliteraturë për sa i takon hulumtimeve të kryera në kontekstinshqiptar.Përkëtëarsye,kystudimsynontëzbulojëperceptimineshqiptarëvembinjësërëaspekteshtëpunëssësindikatave.

Rritjaenjohurivetëpublikutmbipunënesindikatavedherolinetyrenëshoqërikrijonkushtetëpërshtatshmepërnjëangazhimmëdomethënëstëtyrenëjetënsocialedhepolitiketëvendit.Gjithashtu,tëkuptuaritmërealisttëmendimittënjerëzvembisindikatat i ndihmon institucionet përkatëse shtetërore dhestrukturatesindikatave tëvlerësojnëmëobjektivishtpunënetyre.Dukemarrënëkonsideratëkëtafaktorë,studimitentontëofrojënjëkontributteorikdukesiguruartëdhënashkencore,tëcilatinformojnëaktivitetinepërditshëmtëkëtyreorganizmave.

Qëllimet e këtij studimi janë si më poshtë:

1. Të kuptojë perceptimin e publikut mbi performancën esindikatave;

2. Tëkuptojëperceptiminesindikalistëvembiperformancënesindikatave;

3. Të ofrojë një këndvështrim krahasuesmidis perceptimin tëpublikutdheanëtarëvetësindikatësmbiperformancënesin-dikatave;

4. Tëkontribuojënëzhvilliminepasurimineliteraturësmbisindi-katat,eciladotëshërbejësireferencëpërhartimineplanevetëtyretëpunës,sidhetëinstitucioneveshtetërorerelevante

Studim 2018

8

Siçuprekmesipër,kystudimsynontëbëjëdhenjëkrahasimmidisperceptimittëpublikutdhesindikalistëvembiperforman-cënesindikatavenëShqipëri.Kykrahasimbëhetpërfaktinsepublikuigjerëdhesindikalistëtjanëdytargetgrupetëndryshmenëraportmeaktivitetinesindikataveepërrrjedhojëmundtëofrojnë këndvështrime të ndryshme. sindikalistët janë individë të cilëtjanëpërfituestëdrejtpërdrejtëtëaktivitetittësindikatavedhe perceptimi i tyre mbi performancën e sindikatës krijohetdukeubazuarnëpërvojënetyretëpunësdhetëndërveprimitme strukturat drejtuese të saj.Ndërsa publiku i gjerë e krijonperceptiminmbi sindikatat kryesisht nëpërmjet prezantimit tëaktivitetittëtyrenëmedianelektronike,tëshkruarapomediansociale osenga informacioni,qëmundtëmerretngapersonattënjohur(miq,familjarë,etj).Gjithashtu,nëstudimetëngjash-metëkryeranëvendetëtjera,ështëvënëresekëtadytargetgrupe kanë qëndrime të ndryshme për disa aspekte të punës së sindikatave.

2. Këndvështrim teoriK

HistoriaesindikatavefillonmeorganizimineshoqatavetëparanëEuropë,tëcilatukrijuanpërtëmbrojturzhvilliminqëfilluantëmerrnindisaprofesione tëveçanta. Edhepsenukmund tëthuhetsemarrëdhëniamidiskëtyreorganizimevedhesindikat-aveështëlineare,këtoshoqatamundtëkonsiderohensipara-ardhëse të tyre. Kjo për faktin se, ato kanë qenë organizimete para të punëtorëve të bazuara në rregullat e tyre dhe jo tëpunëdhënësve.

RevolucioniindustrialishekullittëXVIII,qëndodhinëEuropë,krijoinjëvalëtërepunëtorështëcilëtndryshuanstiljetese.Atafilluantëmosshpenzoninmëpjesënmëtëmadhetëkohësnë


9

shtëpi,porhynënëtregunepunës.Këtapunëtorëkishinnevojëtëpërfaqësoheshin,sepseshumënjerëzelanëbujqësinësinjëangazhimpune ipërhapurnëatëkohë,dhefilluan tëpunëso-heshintepersonatetjerë(punëdhënës).Shpeshherëatapuno-ninnëkushtetëvështiradhemepagesashumëtëulta.Lëvizjae punëtorëve erdhi si rrjedhojë e pabarazisë së prodhuar ngapushtetiipunëdhënësvedhepamundësiapërt’umbrojturepu-nëmarrësve(Chilala,2015).

sindikatat kanë qenë të jashtëligjshme për shumë vite në disa shtete. ka pasur edhe masa ndëshkuese nëse shfaqeshin për-pjekjepërkrijiminetyre,qëshkoninderinëvrasje.Megjithëkëtësindikatatukrijuandhefilluantëfitoninpushtetpolitik, iciliukonkretizuamehartimineligjeve,tëcilatjovetëmlejuanorganiz-iminetyre,porstrukturuanmarrëdhënienmidispunëdhënësvedhesindikalistëve.Shumënjerëzekonsiderojnësidiçkatëdrejtëqëpunëtorëttëmundtëgrumbullojnëburimetetyrenënjëen-titettëveçantligjornëmënyrëtëngjashmemeatëtëbashkimittëkapitalitekonomikpërtëkrijuarnjëkorporatë.Megjithatë,qëngafillimetesaj,lëvizjaepunëtorëvepërtëmbrojturinteresatetyrekapësuarndryshimetëmëdha.Nëditëtesotme,nësenjëqeveripengonformiminenjësindikate,konsiderohetsishkeljeetëdrejtavetënjeriut(Renaud,2007,cituartekChilala,2015),NëShqipëri,kjoedrejtësanksionohetdhenëKushtetutënevëndit(KushtetutaeRepublikëssëShqipërisë,neni50,1998).

Ata janënjë faktor thelbësorpërgarantiminesigurimitsocialdhekushtevemëtëmiratëpunëssi:pagamëtëlarta,kohaepu-nës,pushimet,mbrojtjanëvendinepunës,etj.Gjithashtu,siçdotëpreketdhemëposhtë,sindikatatbëjnëtëmundurtëdrejtënenegociatavekolektive,organizojnëveprimekolektivedheindus-trialedhe,kurnegociatatmepunëdhënësitnukjapinrezultatete pritshme,vendosin të bëjnë grevë.Anëtarësimi në sindikatë

Studim 2018

10

ështëilirë,dhenukmundtëjetëpengesëpërlidhjenekontratëssëpunës,interpretiminemarrëdhëniessëpunës,sidheshkakpërndërprerjetëmarrëdhëniessëpunësapopërndëshkimtëçfarëdoformetëpunëtorit(Chilala,2015).

3. historiKu i sindiKatave në shqiPëri

Në Shqipëri, lëvizja sindikaliste filloi në vitin 1945 pas krijimittëPartisëKomunisteShqiptare.Nëatëkohë lëvizja ishteeud-hëhequrngaideologjiakomuniste,ecilasynontetëshkatërronteshoqërinë kapitaliste dhe të ndërtonte një ekonomi të centrali-zuar,kudeklamohejseklasapunëtoredotëkishtefuqipolitikedhe vendimmarrëse. Gjatë kësaj periudhe, roli i sindikatave kaqenëthuajsefiktiv,dhenënkontrollineplotëtështetit(Caro,Da-najdheXhaho,2015).

Pasrëniessëregjimitkomunist,Shqipëriaukthyenganjëvendmeekonomitëcentralizuarnënjëvendmeekonomitëlirëtëtreguttë punës. ky ndryshim solli natyrshëm dhe marrëdhënie të reja midis punëdhënësve dhe punëmarrësve. në këtë kontekst socio-ekonomikukrijuadhesindikataeparëeminatorëve(Caroetal,015).

sot sindikatat e themeluara në shqipëri veprojnë kryesisht nën ombrellën e dy konfederatave: Bashkimi i Sindikatave të Pa-varuratëShqipërisë(BSPSH)dheKonfederataeSindikatavetëShqipërisë(KSSH),tëcilatpërfaqësojnësëbashkurreth90%tëanëtarëvetësindikatavenëShqipëri,ndërsapjesatjetërfunksion-on në mënyrë të pavarur. sektorët kryesorë ku veprojnë këto dy konfederatajanë:arsimidheshkenca,administrata,pensionet,in-dustria,bujqësia,industriaushqimore,shëndetipublik,transporti,nafta,ndërtimi,industriatekstile,zejtaria,tregtia,metalurgjiadhetelekomunikacioni(Doci,2013,cituarteCaroetal,2015).


11

4. PërKufizime mbi sindiKatat

Ekzistojnëdisapërkufizimetëcilattentojnëtëjapinkuptiminesindikatave. Sindikatat konsiderohen si organizata të formuarangapunëtorëtëcilëtbashkohen përtëarriturqëllimetëpër-bashkëtasiçjanëkushtetepunës.Osesindikatamundtëkon-siderohetsinjëorganizatë,kuanëtarëtipërkasintënjëjtësfushëangazhimidhengrenëshqetësimetëpërbashkëta.Pranjësin-dikatëmund të konsiderohet si bashkimi i njënumripunonjë-sish,tëcilëtgrupohennënnjëçadërpërtë luftuarpërqëllimetëpërbashkëtasiçjanëkushtetepunës,pagat,etj(Buchmueller,DiNardo&Valetta,2002).

Budd, (2004)ekonsideronsindikatënsinjëorganizatë tëpër-bërëngapunëtorëdheudhëheqësqëkasiqëllimkryesortëne-gociojëpagën,kushtetepunës,tëlehtësojëmarrëdhënienmidisanëtarëvetësajdhepunëdhënësit,tënënshkruajkontratakole-ktive,tëngrejëçështjenëinterestëanëtarëvedhetëmbrojëpu-nonjësitngatrajtimiipadrejtë.Njësindikatëështënjëorganizatëepërbërëngapunonjësmeqëllimetëpërbashkëtanëlidhjemepagesat dhe kushtet e punës. sindikata negocion kontratat me punëdhënësit,dukerriturnëtënjëjtënkohësadisfaksioninepu-nonjësvedhedukeimbrojturatangakushtetepapërshtatshmeapotërrezikshmetëpunës(Budd,2004).

Alternburt(2010cituarteChilala,2015)citonsesindikatatjanëorganizatanëtëcilatpunonjësitbashkohenpërtëkrijuarnjëzëmë të fortë dhe për të negociuar me punëdhënësit. ndërsa disa autorëishohinsindikatatjomesyshumëtëmirë,atomundtëkenëmëshumësenjëefektpozitivnëtreg.Atomundtëndih-mojnësipunëmarrësit,ashtudhepunëdhënësitnëseaktivitetiityreaplikohetnëmënyrëkorrekte.SipasAlternburt(2010cituarteChilala,2015),sindikatatjanëorganizata,tëcilatformohenpër

Studim 2018

12

tëmbrojturinteresatepersonavetëcilëtpunojnënënjësektortëcaktuar.Kadisallojsindikatashdhenëtëgjithaato,anëtarëtetyresupozohettëkenëpërfitimenëlidhjemeshëndetinetyre,pensionin,apouljeneshpenzimevetëedukimittëfëmijëve.

BrysondheForth(2017)shprehensesindikatatjanëorganizata,tëcilatnegociojnëmekorporatasipërmarrësedheinstitucionetëtjeranëemërtëanëtarëvetëtyre.Lewis (cituartekBrysondheForth,2017)pohonsesindikatatluajnënjërolthelbësorsinëzbatiminetëdrejtavetëpunësimittëpërcaktuaranëligjsiçjanëatoqëlidhenmesigurinëdheshëndetin,orareteshtuara,ashtu dhe në forcimin e këtyre të drejtave në vendin e punës. Për rrjedhojësindikatatmundtëkonsiderohensiinstitucionendër-mjetësetënevojshmëpërtëmarrëpërfitimetepërcaktuaranëligj(Bryson&Forth,2017).

sindikatat janë konsideruar ndër vite si një nga instrumentet mëtënjohurtëpunonjësve,tëcilëtkërkojnëtëmbrojnëtëdre-jtatdheinteresatetyrengashfrytëzimiekonomikdheabuzimii “dinjitetit të punës” nga ana e punëdhënësve. Pra, është njëinstrument thelbësor i punonjësvepër të kërkuarmarrëveshjedhepërtëinfluencuarvendimmarrjenepunëdhënësve,qëmundtëjetënëkundërshtimmekërkesatekontratavetëpunës.NjëpërkufizimikohëvetëfundittëZyrësAustralianetëStatistikave,ipërshkruansindikatatsiorganizata,tëcilatpërbëhenkryesishtngapunëtorë, të cilët kanë si qëllimparësor tënegociojnënëemër të anëtarëve për nivelet e pagesës dhe kushtet e punës.

NëShqipërisindikatatformohenbazuarnënenin176tëKodittëPunëssëRepublikëssëShqipërisë(Ndryshuarmeligjinnr.8085,datë13.3.1996;Ndryshuarmeligjinnr.9125,datë29.7.2003;Ndryshuarme ligjinnr.136/2015,datë5.12.2015).Bazuarnëkëtë ligj, sindikatat janë organizata shoqërore të pavarura, qëkrijohensibashkimevullnetaretëpunëmarrësveosepunëdhë-


13

nësve,qëllimiitëcilaveështëpërfaqësimidhembrojtjaetëdre-jtavedheinteresaveekonomikë,profesionalëdheshoqërorëtëanëtarëvetëtyre(Milkani,2016).

5. roli i sindiKatave

Dukeunisurngapërkufizimetemësipërme,mundtëkrijohetnjëidembirolinesindikatave.Gjithsesi,meqëllimqëtëmatetper-formancaetyre,ështëerëndësishmeqënëfillimtëkuptohetqa-rtësecilëtjanëfunksionetetyre.SipasMilkani(2016),sindikataduhetqëtëndihmojëpunëmarrësitnëpërmirësimineaftësiveprofesionale, t’indihmojëatame informaciondhekëshillambilegjislacioninemarrëdhënievetëpunës,kushtetepunësdhetëshëndetitnëpunë, rregullatemiratuarangapunëdhënësidhezbatiminekontratës individualedhekolektivetëpunës.Sindi-katamundtëmbrojëanëtarëtesaj,sinëpërmjetparashikimevembrojtësetëbëranëkontratatkolektivetëpunës,ashtuedhenë mënyrë individuale duke i dhënë këshilla përpara nënshkrimit të kontratës së punës.Gjithashtu, sindikata ka të drejtë që tëmbrojëanëtarëtesajkurucënoheninteresatngapunëdhënësi,dukeiudrejtuargjykatëspërkatësemenjëkërkesë,sipaslegjis-lacionitcivil(Milkani,2016).

SipasGhosh,NadandheGupta(2009),Babeya,2011,dheOrga-nizatësBotëroretëPunës (2013),objektivatparësorëtësindi-katës janë; të përmirësojnë kushtet e punës dhe jetesës së punë-torëve dhe të përfaqësojë interesat e tyre në forma të ndryshme; tëbashkëpunojëpër rritjenenivelit tëprodhimitdheproduk-tivitetitnëambientetepunës; tëkontribuojënëdisiplinënnëvendin e punës dhe punë cilësore; të sigurojnë pagesa të drejta për punonjësit; të rrisë mundësitë për promovim dhe formim të mëtejshëmprofesionaltëpunonjësve;tënxisërritjeneprofilit

Studim 2018

14

profesional të punonjësve në industritë ku ata punojnë; si dhe të nxisë strukturat shtetërore të jenë më të ndjeshme ndaj të drejtave të punëtorëve.

Përveç këtyre objektivave parësore, që lidhen në mënyrë tëdrejtpërdrejtëmeprocesinepunës,sindikatateshtrinërolinetyreedhenëfushatëtjerasiçjanëkomunikimimasiv,mirëqenia,edukimidhekërkimishkencor(Monappa,2000,cituartekGhoshetal.,2009).Siçdotëpreketdhemeposhtë,nëpërmjetkomu-nikimitmasivsindikatatinformojnëpublikunmbiaktivitetetdhepolitikatetyre.Ndërsanëpërmjetaktiviteteve,tëcilatlidhenmemirëqenien,sindikatandihmonanëtarëtesajnëçështjetëjetëssëpërditshmesiçjanëbanesa,shëndeti,aposhkollimiifëmijëve,me qëllim që të përmirësojë cilësinë e jetës së tyre (Nchimbi,2018). Ky studim është bazuar pikërishtmbi këto role, për tëidentifikuardisangaaspektetthelbësoretëpunëssësindikatës.

6. Pjesëmarrja e sindiKalistëve në jetën e sin-diKatës dhe transParenca e aKtivitetit të sindiKatave.

Pjesëmarrjanësindikatëpërkufizohetsiangazhimiianëtarëvetësajnëveprimtarinëesindikatës(Tannenbaum&Kan,1958cituartekTripti&Gini,2015).Ajoireferohetpërfshirjessëanëtarëvenëveprimekolektive(Metochi,2002)dheaktivitetetëtjera,tëcilatlidhenngushtëmeperformancënesindikatës(Svereke&Kuruvil-la,1995).SipasGlick,Mirvis,dheHarder(1977cituarteTripti&Gini,2015)pjesëmarrjanëaktivitetinesindikatësreflektonne-vojën e anëtarëve të saj për të ndikuar në vendimmarrjen e saj. Edhepseduket se këtij aspekti i është kushtuarpakvëmendjengastudjuesit, kanjëmarrëveshjemes tyreqë t’akonsiderojnëpjesëmarrjeneanëtarëvetësindikatësnëaktivitetinesajsinjë


15

“modelsjelljeje”,icilikërkonshpërndarjenekohëssëpërkushtuarnëstrukturatesindikatës(Kelloway&Barling,1993).

Studimetmbipjesëmarreneanëtarëvenëjetënesindikatësnda-hen në dy kategori. e para lidhet me strukturën e sindikatës dhe edytalidhetmebesimet,qëndrimetdheperceptimeteanëtarë-ve.Anderson(1978)sygjeroi,sepërtëshpjeguarpjesëmarrjeneanëtarëvenëaktivitetetesindikatë,faktorëtstrukturorëmundtëjenëmëpaktërëndësishëmseataindividualë.Kjopërfaktinsevullnetipërt’uangazhuarështënjëvendimpersonal,dhesiitillëka prirjen të ndikohet më shumë nga faktorë individualë dhe soci-alë,sesangaatostrukturorë(Tripti&Gini,2015).

Pjesëmarrja e sindikalistëve në nismat që ndërmerr sindikata është njëelementirëndësishëm,icilindikonpozitivishtnëperforman-cënesaj.Përfshirjaaktiveeanëtarëvenëaktivitetinesindikatës,nxit një udhëheqje më të mirë dhe rrit nivelin e llogaridhënies dhe përgjegjshmërinë e organeve drejtuese,sidheforconintegritetinesindikatës.Përmëtepër,angazhimiipunonjësvendihmonatadhepunëdhënësitqëtëkenënjëkomunikimmëtëmirëmidistyre,sidhetëkrijojnëkushtetepërshtatshme,kutëgjithëmundtësh-faqinpotencialinetyre(Fortin,Chassin&Kelly-Gagnon,2011).

Përsaitakonkonceptittëtransparencës,aiështëmjaftigjerë,porgjithsesi përgjithësisht përqendrohet te transparenca financiaredheproceduratevendimmarrjes,sidhemenaxhimiiaktivitetittënjëorganizate.Transparencaështënjëkomponentirëndësishëminjëmenaxhimitëmirë,sepseajolejonaksestekinformacioninëmënyrëqëtëgaranohetqëvendimetemarrazbatohennëmëny-rëneduhur.Kjopërfaktinseinformimiianëtarëvedot’ilejonteatatëjepninmendiminetyrenëpërmjetkritikaveaposygjerimevetëvlefshmembiçështjetpërtëcilatmerretvendimi(Fortinetal,2011).

Studim 2018

16

Përmëtepër,edrejtaesindikalistëvepër t’ushprehurndikonsinënxitjenetëtjerëvepërt’uangazhuar,ashtuedheijepin-formaciondrejtuesvetësindikatësmbiarsyetëmundshmeqëmundtësjellinpakënaqësitekata.Madje,garantimi i transpa-rencësdhenxitjapërangazhimesindikalistëvenëvendimmarrje,dotëkrijontekontekstineduhurdhepërkrijiminegrupimeveqëmendojnëndryshebrendaorganizatës.Krijimiinjëkontekstitransparentdheangazhuesnukdot’ilejontedrejtuesitqëtëab-uzojnëmefondetdhedotëndikonteqëorganizatatëkryejsiçduhetrolinesaj(Fortinetal,2011).

7. Kontributi i sindiKatës në lidhje me Kontratën dhe Kushtet e Punës.

Nënshkrimi i kontratave fitimprurëse për punonjësit është njëtjeter aspekt i punës së sindikatës. është e kuptueshme që pun-jonësitnxitenpërt’uantarësuarnënjësindikatëmeqëllimqëtëpërfitojnëkontratamëtëmirapune.Përkëtëarsye,perceptimiityrembiaftësinëesindikatavepërtënënshkruarkontratafitim-prurëseështënëqendërtëkëtijstudimi.Formamëeefektshmeenënshkrimit tëkontratavefitimprurëseështëkontrataepër-bashkëtapoajo,qënjihetmetermin“kontratëkolektive”.

Qënëmomentine krijimit të një sindikate, ajo duhet tëfillo-jëbisedimetmepunëdhënësinmbikontratëne re tëpunës,ecila duhet të rregullojë marrëdhënien midis punëdhënësit dhe anëtarëvetësaj.Përtënegociuarkontratënkolektive,sindikataështëivetmiorgan,icilikatëdrejtëntëndërmarrëbisedimemepunëdhënësin.Çdoanëtarisindikatësështëidetyruart’ibindetrregullavetëpërcaktuaranëkontratë(Bryson&Forth,2017).


17

Procesiinegocimitpërnënshkriminekontratëskolektivefillonmepropozimetebërasingasindikata,ashtuedhengapunëd-hënësi.Tëdyjapalëtduhettëkenëprirjentënegociojnëmbipa-riminemirëbesimit.Mund tëaplikohenedhendëshkimenëseshkeletkyparim.Gjithsesi,kjonukdotëthotësenjëpunonjësështëidetyruartëjetëdakordmeçdopropozimqëbëhetngasindikata.Negociminëpariminemirëbesimitështënjëobligimipërbashkët,icilitregonvullnetinemirëpërtëarriturnjëmar-rëveshjefitimprurësepërtëgjithë.Edrejtaligjorepërtënego-ciuarnëgrup,konsiderohetzëriibashkuaripunonjësve,qëvjennëpërmjet sindikatës për të përcaktuar nivelin e pagës, orët epunësdhepërfitimetetjeratqëburojnëngapunësimi(Bryson&Forth,2017).

Pasi nënshkruhet kontrata kolektive, punëdhënësit nuk mundtë ndryshojnë kushtet e punës apo të ulë nivelin e pagës pa negociuar më parë me punonjësit nëpërmjet përfaqësuesve të sindikatës.Madje,sindikatamundtëkrijojëkushtetqëpunon-jësit tëvotojnëmbi ndryshime tëmundshme të kontratës ko-lektive. Gjithashtu, sindikata ushtron presion të vazhdueshëmmbipunëdhënësinqëtërespektohetkontrataepunës(Bryxon,2014).

një komponent i rëndësishëm i kontratës së punës është niveli ipagës.Ekzisonnjëmendimipërgjithshëmseqëllimikryesorisindikatave është të rrisë pagat e anëtarëve edhe pse duhet po-huarsedisaekonomistëekundërshtojnëaftësinëesindikatavepërtërriturnivelinepagëspërmbistandardinevendosurngatregu.Gjithsesi,njëngaqëllimetkryesoretësindikatëslidhetmenivelinepagësdheformatetjeratëshpërblimevefinanciaretëanëtarëve.

Meqëllimqëtëarrihetsamëmirëkyqëllim,sindikatatduhettënegociojnëmepunëdhënësit dhe tëushtrojnëpresionmbi ta.

Studim 2018

18

Dukeubashkuarnësindikata, fuqiaepunëmarrësvembikëtëçështjebëhetpothuajenjëjtëmeatëtëpunëdhënësve(Bryson& Forth, 2017). Sindikatatmund të përdorinmetoda të ndry-shmepërtëpasurnjëkontrollmëtëmirëmbinivelinepagave.SipasSamuelson (cituar tekBryson,2014), sindikatatmund tëmarrinpushtetmbitregundukemarrëmonopolinligjortëshër-bimevetënjëindustrietëcaktuar.Dukepërdorurkëtëmonopol,atomundt’idetyrojnëfirmattëofrojnënivelpage,kushtepuneapopërfitimetëtjerafinanciaremëtëmiranëkrahasimmefir-matetjeratnëtreg(Bryson,2014).

Gjithsesi është evështirë të arrihet në një konkluzion të për-gjithshëm sesa është ndikimi i sindikatave te niveli i pagës në vendetëndryshmetëbotës.Kjopërfaktinsestrukturat insti-tucionale,kuatoveprojnë,janëtëndryshme.NëshumëvendeEuropiane,negociatatesindikatavezhvillohennëniveletëndry-shmesiçjanëvendiipunës,sektori,institucioni,rajoniapodhekombësia. Në Spanjë, Francë, Itali dhe Danimarkë, negociatatzhvillohennëmëshumësenjënivel(Bryxon,2014).

Kjodotë thotësepagesaemarrënganjëpunëtor, reflektonnegociatatezhvilluaranëdisanivele,sidheshkallënekoordini-mittëatyrenegociatave.Gjithsesi,nisurngafaktisenëShqipërimungojnë studimet e kryera në këtë drejtim, është evështirëtëkuptohetefektiqëkapjesëmarrjanënjë sindikatë teniveliipagës (Bryxon,2014).Në lidhjemekëtëaspekt tëaktivitetittësindikatave,kystudimtentontëkuptojëatëçfarëmendojnësindikalistëtdhepublikumbiaftësinëesindikatavepërtërriturnivelin e pagave.

Orëtepunësështënjëtjetërçështjetëcilënsindikatatkanëde-tyrimt’apërfshijnënëaxhendënetyre,poredhenëkontratëne punës. Shumë sindikata, negociojnëmbi orët e punës dukekërkuarpadyshimreduktiminetyre,sidheshpërblimineduhur


19

financiartëorëvembikohënnormaletëpunës.Edhepsenëbotëka një numër të kufizuar studimesh në këtë drejtim,Veliziotis(2013) gjeti sepunëtorët, të cilët ishin anëtarë tënjë sindika-te, kishinmë pak orë pune të papaguara në krahasimme atatë cilët nuk ishin pjesë e një sindikate. një tjetër studim sjell të dhënakontradiktorembikëtëçështje.BrysondheGreen(2015)gjetënsepunonjësit,tëcilëtishinpjesëenjësindikate,punoninmëshumëseataqënukishin.Gjithsesi,kjoështënjëçështje,ecila ka ndikim në jetën profesionale dhe personale të punonjësve dheperceptimiityrembitëkanjërëndësitëveçantë.

Kushtetesigurisëdhetëruajtjessëshëndetitnëvendinepunësjanë,gjithashtu,nëfokusinepunëssësindikatave.Përfaqësuesitesindikatëspunojnëpërtëulurnumrineaksidentevenëpunë,sidhetësigurojnëpraktikapune,tëcilatnukpërbëjnëmbingar-kesafizikeapopsikologjikepërpunëtorëtsiçmundtëjenëpunambikohënnormaletëpunës,fyerjetndajpunëtorëveapokush-tetepapërshtatshmefiziketëvendittëpunës.Studimettregojnësevendetepunës,tëcilatmenaxhohenngasindikatat,janëmëtë sigurta në krahasim me ato të cilat nuk menaxhohen nga sin-dikatat.Duhettheksuarsekjopërbënnjëpërfitimdomethënëspërpunëtorët,sepseulrrezikunesëmundjeveapoaksidenteveqëmundtëndodhinnëpunë(EthicalTradingInitiative,2010).

8. Kontributi i sindiKatës në rritjen e motivimit të Punonjësve Për të Punuar

Rritjaemotivimittëpunonjësvepërtëpunuarështënjëelementkyçiaktivitetittësindikatave.Atomundtëndikojnënërritjenemotivimitdukekrijuarnjëklimëpozitivedheproduktivepune,sidhedukesiguruarkurseprofesionaletëvazhdueshmepërpu-nonjësit. studimet tregojnë se të qenit pjesë e një sindikate rrit

Studim 2018

20

mundësinë për të marrë pjesë në trajnime profesionale. nga ana tjetër,rritjaekapacitetevetëpunonjësvendikonnëkrijiminenjëklimemëproduktivepune(Bridgford,2017).

Klima,qëkrijohetngaaktiviteti injë sindikate,ështënjë faktorkyçqëndikonnëefektivitetinesaj.Përrrjedhojëperceptimiipu-nonjësvembiklimënefunksionimitnëvendinepunëskarëndësitëveçantë.Bryson (2001)nënjë studimmbi sindikatatgjetiseperceptimi isindikalistëvembiklimënepunësvaretshumëngamendimi që ata kanëmbi aftësinë e sindikatës për të zgjidhurproblemetetyredhebashkëpuniminmepunëdhënësit.Kurataeperceptuansindikatënsitëaftëpërt’upërballurmekëtoçështje,klimanëambjeninepunës ishtepozitive.Kur anëtarëte sindi-katëskishinmendimtëkundërt,atëherëklimaishtemënegative.

Njëtjetërelementinteresantqëdolinëpahngakystudim,ishteseklimaepunësishtemënegative,kurkishtenjëprezencëmëtëmadheseçduhejtësindikatësnëjetënenjëinstitucioni.Kjoshfaqej nga një numër i madh i anëtarëve të saj dhe nga përfs-hiraesajnëshumëçështjetëaktivitetittëinstitucionit.Kjogjetjemund të shpjegohet pjesërisht nga mundësia që ka një sindikatë efuqishmetëpolitizohet.Njëtjetërelementqëdotashpjegontekëtërezultatështëdheantagonizmi,qëmundtëlindëkursindi-katapërdorpushtetinesajnegociuespërtëdiskutuarnivelinepagesës(Bryson,2001)

edhe rritja profesionale e punonjësve është një aspekt i rëndësis-hëm i punës së sindikatës. madje ato mund të marrin pjesë dhe nëkrijiminepolitikavetëtrajnimitprofesionaldhehartiminemo-dulevetëtrajnimit.Përmëtepër,njëfunksionthelbësorisindika-tavedotëishteidentifikimiipraktikavetëmiratëpunës,sidhembështetjaetëmësuarittëvazhdueshëmnëambientetepunës.Atomundtëluajnë,gjithashtu,njëroltërëndësishëmnëzhvilliminenjëkulturepune,eciladotakonsiderontetrajniminevazhdues-hëmsinjëpraktikëtëdomosdoshme(Bridgford,2017).


21

Ajoçfarëështëmevlerëtëtheksohet,nëlidhjemekëtëçështje,ështësesindikatatduhettëkrijojnëbesimintepunonjësitsëmë-simi ivazhdueshëmështënjëmundësidhe jonjëkërcënimpërvendinetyretëpunës.Kjoështënjëpraktikëqëkaefektnëmë-nyrëtëveçantëteatapunonjës,tëcilëtnukkanëpasurnjëfreku-entimtëmirëaporezultatetëkënaqshmenëshkollë.Sindikatatmundtëbashkëpunojnëedhemeshoqatatepunëdhënësvenënivelkombëtarpërtëzhvilluarkursetrajnimicilësore.Atondër-tojnë, gjithashtu,marrëdhënie bashkëpunimi edheme qeverinëpër të siguruar se të gjithë punonjësit edhe ata të cilët nuk gjen-denmomentalishtnëmarrëdhëniepune, tëkenëaksesnëkëtotrajnime(WorldEconomicForum.2016.f6,8,21).

9. Kontributi i sindiKatës në zgjidhjen e Kon-fliKteve midis Punonjësve dhe Punëdhënësit

një nga rolet më të rëndësishëm të sindikatës është të ndër-mjetësojëdukezgjidhurkonfliktetqë lindinnëvendinepunësmidis punonjësve dhe punëdhënësve. sindikatat krijojnë mar-rëdhënietëtillanëtëcilatdialogushërbensinjëmekanizëm,icilindihmonnëkrijiminebesimitdheangazhimitmidispunon-jësvedhepunëdhënësve.Kjomarredëniendihmon,gjithashtu,të identifikojëproblemetqënëmomentinkur lindin, sidhe t’itrajtojëatonëmënyrëneduhur.Kjogjësigurishtçonnërritjetëproduktivitetitnëvendinepunës (EthicalTrading Initiative,2010).

Gjithashtu,njohjaesindikatëssiorganpërfaqësimi,nënkuptonsekanjëpikëtëvetmekontaktipërtëdiskutuarkërkesatdhekushtetevendosurangapunëtorët.Kjogjëebënnegociatënmëtëthjeshtëdhemëefikasepërpunëdhënësinsesatënegociojëmepunonjësitnëmënyrëindividuale.Përmëtepër,ajondikon

Studim 2018

22

edhe në marrjen e një vendimi të drejtë për të dyja palët. edhe performancaepunonjësveështëmëemirëkurekzisojnëme-kanizmatëpavarurpërzgjidhjenemosmarrëveshjeve.Nëmung-esënekëtyremekanizmaveatokanëgjasëtë lihenpezullderinëpikënkurbëhentëvështirapërt’uzgjidhur (EthicalTradingInitiative,2010).

Raste tëvëzhguaranëpraktikënëshumëvënde embështesinkëtëfunksiontësindikatës,portheksojnësemundësiaesajpërtëzgjidhurmosmarrëveshjetvaretngasaefortëështëaftësiane-gociueseesindikatës,sidhesaebesueshmeështëmarredëniaesajmemenaxherët.Saundry,JonesdheAntcliff(2011),raportuanrastenga8 institucionepublikedheprivate,kupërfaqësuesitesindikatëskanëkontribuarpërtërriturvetëdisipliniminepunon-jësve,dukeadresuarqënëfazatehershmemosmarrëveshjet,sidhedukepropozuarzgjidhejoformaletëtyre.

Përfaqësuesitesindikatavendikuan,gjithashtu,qëmenaxherëteinsitucioneve të ndiqnin procedurat në mënyrë korrekte dhë në ras-tetkurnevojiteshinmasadisiplinoreatotëzgjidheshinnëmënyrësamëtëpërshtatshme.NjërezultattëngjashëmraportuanmëparëedheKnightandLatreille(2000)dheAntcliffeandSaundry(2009)të cilët gjetën se sa më i madh të jetë numri i anëtarëve të sindi-katësaqmëtëlehtajanëmasatdisiplinore.Gjithsesi,efektivitetiisindikatësnëzgjidhjeneproblemeveubazuanëtrajnimineduhurtëgrupitnegociatortësaj,marrëdhëniespozitivetësindikatësmepunëdhënësitdheorganizimittëmirëtësindikatës.Nëtëkundërt,personat,tëcilëtnukishinanëtarëtësindikatës,nukishinefektivënëzgjidhjeneproblemeve.Kjomundtëshpjegohetmemungesënetyretëpërvojës,sidhefrikëssënjëreagimitëfortëngaanaepu-nëdhënësve(Bryson&Forth,2017).


23

Studimetëtjeratregojnësemasatdisiplinorejanëmësistematikenëinstitucionetkukasindikatëdhe,seatojanëmëtëlehtakurdensitetiisindikatësështëmëilartë.Wood,SaundrydheLatreille(2014),pohojnësenëinstitucionetkukasindikatëkamëshumëmundësi tëndërmerrenmasadisiplinorenëpërmjetnjëprocesi,icilipërfshintrehapatthelbësorënëzgjidhjenenjëkonfliktisiçjanë:1) prezantimi i çështjes me shkrim, 2) kryerja e takimeve për të diskutuar çështjen, 3) dhe e drejta e punonjësve për të apeluar,nëkrahasimmeinstitucionetkunukkasindikatë.

10. Prezantimi i aKtivitetit të sindiKatave në media

Raportiiorganizatavetëcilatkrijohenpërtëndikuarnëjetënpub-liketënjëvendi,siçështësindikata,memedianështënjëaspekti rëndësishëm i funksionimit të tyre. Por edhe pse kjo marrëd-hëniekanjërëndësitëveçantë,kapakstudime,tëcilattentojnëtëhedhindritëmbimarrëdhënienesindikatavedhemedias.Nëkëtëaspekt,duhetpërmendursekystudimpërbëntentativëneparëpërtëeksploruarkëtëmarrëdhënie(Krašenkienė,Kazokienė&Susnienė,2014).

Disavitemëparënjë studim i kryerngauniversiteti iGlasgow(1976.1980cituarteKrašenkienėetal,2014)gjetiseekzistonnjëmarrëdhënie e fortë midis medias dhe sindikatave. Punime më të funditkërkimore,tentojnëtëpërqendrohentemediaelektronike,nëmënyrëtëveçantëmediasociale.Kjopërfaktinsekjomediaekazgjeruarnëmënyrëtëkonsiderueshmekonceptintradicionaltëmedias duke përfshirë forma të reja të prodhimit dhe shpërndarjes së informacionit. Për më tepër media sociale ka vendosur forma të drejtpërdrejta komunikimimidisorganizatavedhepublikut.Ato,gjithashtu,mundtëpërcjellininformacionmelehtënëkohëreale

Studim 2018

24

tenjënumërshumëimadhnjerëzish.Përrrjedhojëmarrëdhëniamidismedias dhe sindikatave pobëhet gjithmonëmë e rëndë-sishme.(Krašenkienėetal,2014).

Disastudimetëkryeranëvendetëtjera,kanësjellënëvëmend-jenatyrëndominantetëimazhittësindikatavenëmedia,ecilandikondhenëformimineopinionitpublikmbito.Përshembull,Flyn(2002)dheMartin(2004)investiguanraportimetemediasmbigrevat.Atamundëntëargumentoninsevëmendjaemediasmund të përdorej për të parashikuar kohëzgjatjen e grevës.Ueksploruangjithashtuedhe influencaemediaspër tëparashi-kuarvazhdimësinëegrevës,sidheefektiisajpërtëndikuarper-ceptiminepublikutmbi lëvizjetsindikaliste.Tëdhënattreguanse imazhi pozitiv apo negativ i sindikatave në publik, varej nëmënyrë domethënëse nga marrëdhënia e sindikatave me median (Martin,2004).

studime të tjera kanë gjetur se media sociale mund të jetë një mjetshumëefektivipërcjelljessëinformacionitnëpublikdheindërveprimitmidisanëtarëvetësindikatës.Meqëllimqëtëzh-villohenaktiviteteefektivekomunikimi,tëcilatrrisinbesimintesindikatatdherrisinnumrineanëtarësimitnëto,sidhe lehtë-sojnënegociatatmbiçështjetëndryshme,ështëthelbësoretëeksplorohetmarrëdhëniamidissindikatavedhemedias (Hoder&Houghton,2015).Përkëtëarsye,kystudimkatentuartëkup-tojë se sa sindikatat në shqipëri e përdorin median e shkruar apo elektronikesimjettëkomunikimitmasivpërtëprezantuaraktiv-itetinetyre.


25

11. marrëdhënia e sindiKatave me PolitiKën dhe ndiKimi i tyre në hartimin e PolitiKave të Punësimit.

Raportiisindikatavemepolitikënkaqenëdhevazhdontëmbetetdelikat.Nëshumëvendeekzistonnjëlidhjeengushtëmidissin-dikatave dhe qeverisë. shkalla me të cilën sindikatat vendosin të funksionojnënëopozitëmepolitikateqeverisë,vendosindhenatyrën e marrëdhënies midis tyre. Si rezultat i këtij konfliktiobjektivash dhe politikash, sindikatat rrezikojnë të vendosenplotësishtnënkontrollineqeverisë,oseveprojnënënjëfushëshumëtëkufizuarligjore.Edhenëvendetkukanjëmarrëdhënietëngushtëmidissindikatavedheqeverisë,(kurpartianëpush-tetmbështetsindikatat)qeveriaekapërdorurpushtetinpërtëhequrdisatëdrejta,qëlidhenmepavarësineenegocimittësin-dikataveosetëimponojnëkufizimetërejambiprocesinenego-ciatavemidisqeverisëdhesindikatave(Hassel&Adisson,2003).

në disa vende europiane sindikatat dhe punëdhënësit kanë për-faqësinëkëshillatkombëtarëtëpolitikaveekonomike.Nëkëtokëshillambahentakimeperiodikemidispërfaqësuesvetësindi-katave,punëdhënësvedheqeverisë.Gjithashtu,nëdisavende,sindikatatulensëbashkumepunëdhënësitdhenganjëherëedhemeqeverinëdhekrijojnëagjenciparafiskale,tëcilatadministro-jnëpolitikatetreguttëpunësdheprogrametesigurimeveso-ciale.

Përtejkëtyreformavetëangazhimittësindikatavenëjetëneko-nomiko-socialetëshoqërisë,edheaktiviteti i tyre informalnërrjetehartimipolitikashsektorialeapolokaleduketsekamarrënjërëndësitëveçantënëvitetefundit.Kjopërfaktinsenëvendtëkrijimittëkonflikteve,këtorrjetetheksojnërëndësinëqëkabashkëpunimipërtëarriturobjektivatënjëjtadhepërmirësimin

Studim 2018

26

einfrastrukturëssëpërbashkët,ecilakultivonzhvillimineaktiv-itetevetëpërbashkëta.(Hassel&Adisson,2003).

NëShqipëri,njëorgan,iciliadministronmarrëdhënietepunësmidis punëdhënësve dhe punëmarrësve është këshilli kom-bëtariPunës(KKP).Kyorgankonsiderohetsisistemimëilartëibashkëpunimitmidissindikatave,punëdhënësvedheqeverisë.Aiështëthemeluarnëvitin1997dheështereformuarnëvitin2014memiratimin e një strukture të re.Misioni i KKP ështëruajtjaeekuilibrit socialpërmesharmonizimit të interesave tëqeverisë dhe e partnerëve socialë nëpërmjet nënshkrimit të memorandumittëmirëkuptimit,sidheshkëmbimittë informa-cioneverelevante(Caroetal,2015).

kkP ka përgjegjësinë e ngritjes së grupeve teknike për të moni-toruarçështjetëveçanta.Seciliprejinstitucionevetëpërfshirëka një përfaqësues, i cili është përgjegjës për përgatitjen dhekoordinimineaktivitetevetësektorit.Duhetpohuarsepërpa-ra ristrukturimit, roli iKKP-sënëvendimmarrje kaqenë tepëri dobët.Takimet ad-hoc ishin sporadike, si dhepa axhendë tëshoqëruarmeveprimekonkrete.Disafaktorëqëkanëkontribuarnëdobësinëedialoguttrepalëshjanëorganizimiidobëtisindi-katavedheishoqatavetëpunëdhënësve,mungesaenjëkulturedialogudheindiferencae institucioneveshtetërore(Caroetal,2015).

Një tjetër element imarrëdhënies së sindikatavemepolitikënështëaktivitetiityrelobues.Ndërsamarrëdhëniamidissindikat-avedhepartivetëkrahuttëmajtëështëbërëmëdelikate,sindi-katattentojnëtëinfluencojnëvendimmarrjenpolitikenëformatklasiketëlobimitparlamentarapoqeveritar.Megjithatë,ështëevështirëtëthuhetsesaefektiveështëkjoformëinfluencendajpolitikavetëqeverisë(Hassel&Adisson,2003).


27

12. metodologjia

duke marrë në konsideratë funksionet parësore dhe ato dytësoretëpërmenduramësipër,përtëkuptuarnënjëmëyrëtë strukturuar perceptimin e publikut dhe sindikalistëve mbiaktivitetinesindikatave,studimikasynuartëgrumbullojëinfor-macionmbidisa aspekte të rëndësishme të aktivitetit të tyre.Këtoaspekte janëpërzgjedhurpër t’upërfshirënëstudimpërshkakseatoreflektojnëqëllimindheobjektivatesindikatës,sidhe prekin elementet thelbësorë ku përqendrohet puna e saj(International Labour Organization, 2013). Për të grumbulluarinformacionmbi perceptiminepublikut dhe sindikalistëvepërsecilënngakëtoçështje,tëdypyetësorëtpërmbajnënjëapomëshumë pyetje në lidhje me to. Çështjet ku është përqendruar studimi janë si më poshtë:

»» Pjesëmarrja e sindikalistëve në jetën e sindikatës dhe trans-parencaeaktivitetit tësindikatës (Tripti&Gini,2015).Mbikëtëçështjeështëmarrëvetëmperceptimiisindikalistëve.

»» Kontributiisindikatësnëlidhjemekontratëndhekushtetepunës(Bryxon&Forth,2017).

»» Kontributi i sindikatës në rritjen emotivimit të punonjësvepërtëpunuar(Bridgford,2017)

»» Kontributi i sindikatës në zgjidhjen e konflikteve midispunonjësvedhepunëdhënësve(Bryxon&Forth,2017)

»» Prezantimi i aktivitetit të sindikatave në media (Hoder &Houghton,2015).

»» Marrëdhëniaesindikatavemepolitikëndhendikimiityrenëhartiminepolitikavetëpunësimit(Hassel&Adisson,2003).

Studim 2018

28

12.1 Target grupet e përfshira në studim.

Studimisynoitëmarrëperceptiminmbiaktivitetinesindikatavetedy targetgrupe,publikudhe sindikalistët.Grupi i personavetëpublikutështëindarënëstudentëdhekalimtarë.Tëdhënatepërfturarangakëtodygrupedotëpërpunohennënjëanalizëunike,e cilado tëprodhojënjë rezultat tëpërbashkët.Për rr-jedhojëgrupetepërfshiranëstudimdotëjenë1)studentët,2)kalimtarëtërastitdhe3)anëtarëtësindikatave.

Grupi iparë, studentët janëkonsideruarnjëgrup iveçantënëstudim për shkak se si pjesëtarë actualë apo të ardhshëm të tre-guttëpunës,ataduhettëjenëtëinformuarmbiorganizatat,tëcilatmbrojnëtëdrejtatetyrenëvendinepunës.Njënjohjemëemirëteorikembifunksioninesindikatavedheinformacionsamëiplotëmbiaktivitetinetyrenëvend,mundt’uabëjëmëtëlehtëvendimin për të qenë apo jo anëtarë të ardhshëm të një sindi-kate.Gjithashtu,edhenësezgjedhintëbëhenantarë,atamundtë jenë më të ndërgjegjshëm për të drejtat dhe detyrimet e tyre ndajsindikatës.Ngaanatjetër,dukemarrënëkonsideratëkëtofakte,sindikatatduhettëkenënjëvëmendjetëveçantëkundrejtkëtijtargetgrupi.

Grupiidytëipersonavetëpërfshirënëstudim,janëkalimtarëterastit.Kygrupështëpërzgjedhurpërtëkuptuarperceptiminepub-likutmbisindikatatdukemosbërëdallimmoshe,gjinie,apoprofesi-oni.Kjozgjedhjeështëbërëdukeunisurngapremisaseaktivitetiisindikatave duhet të jetë transparent për të gjithë qytetarët.

Grupi i tretë i personave të përfshirë në studim është grupi i per-sonave të anëtarësuar në një sindikatë. ky grup është përfshirë në studimpërtëkuptuarseçfarmendojnëmbiaktivitetinesindikata-veatapersonatëcilëtjanëpjesëetyre.Studimisynon,gjithashtu,tëbëjëkrahasimmesperceptimittëkëtijgrupimedygrupetetjeratë përfshira në studim.


29

12.2 Metodat e studimit

Kystudimiubazuanëanalizënetëdhënaveparësoredhedy-tësore. të dhënat parësore u siguruan duke aplikuar një qasje tëkombinuarmetodashstatistikoredhecilësore.Tëdhënatdy-tësore u siguruannga shqyrtimi i studimevedhe raporteve tëbotuarambisindikatatnëShqipëri.Kjobëritëmundurqëgjatëanalizës së tëdhënave tëmerretnëkonsideratëdhehistorikudhe puna e sindikatave ndër vite.

Përgrumbulliminetëdhënaveuhartuan2llojepyetësorëshdhenjë model interviste gjysmë të strukturuar. një pyetësor u hartua përtëgrumbulluarinformacionmbiperceptimineperformancëssësindikatavengapublikuigjerë,kupërfshihenstudentëtdhekalimtarët.Ndërsanjëtjetërpyetësoruhartuapërtëgrumbul-luarinformacionmbitënjëjtënçështjengapersonatëcilëtjanëanëtarë të një sindikate. në mënyrë që të jenë sa më të përsh-tatshëmpërtargetgrupetepërcaktuara,pyetësorëtpërmbajnëpyetjetëpërbashkëta,poredhepyetjejotëpërbashkëta.Analizae të dhënave për secilin grup është kryer në mënyrë të pavarur.

PyetësorëtundërtuanmepyetjetëmbylluradhemenjëshkallëLikerttëpërshtaturme3nivele.Kjozgjedhjeubëmeqëllimqëtëminimizohetniveli isubjektivizmitnëanalizënepërgjigjeve.Pyetësorët janë plotësuar në prezencën e personave të cilët ishpërndanë.Kjopërtëevituarçdondikimtëpapërshtatshëmtëdrejtuesvetësindikatavetekantëtarët,sidhepërtësqaruarçdopaqartësinëlidhjemepyetjetqëpërmbanpyetësori.Gjithashtu,përtëgjithëpersonatepërfshirënëstudim,ështëruajturkonfi-dencialiteti.

Për të garantuar vlefshmërinë e pyetësorëve ata u pilotuan në fillimte100pjesëmarrësngapublikudhe50ngasindikalistët.Pasgrumbullimittëtëdhënaveanalizastatistikoreetyreukrye

Studim 2018

30

me anë të programit statistikor “Statistical Package for SocialScience” (IBM,SPSS,23).Analiza statistikorepërmban frekue-ncën,përqindjen,mesatarendhedevijiminstandard. Intervali ibesueshmërisësëpyetësorëveështë95%.

Përveç pyetësorëve u zhvilluan dhe intervista gjysmë tëstrukturuaramepersonakyç,tëcilëtkanëinformacionmbiak-tivitetinesindikatavenëShqipëri.Gjithsejuzhvilluan4interv-ista dhe qëllimi i tyre ishte të sigurohej një këndvështrim më i thelluarmbidisangaçështje të funksionimit tësindikatavekuështëpërqendruarstudimi.Secilaintervistëzgjatirreth80minu-tadheinformacioniuruajtnëpërmjetmbajtjessëshënimevengaana e intervistuesit.

Hartimi i strukturës së intervistës dhe analiza e përgjigjeve ukryebazuarnëmetodëneanalizëssëpërmbajtjes“contentanal-ysis”, e cilaështënjëmetodëekërkimit shkencorqëpërdoretpër tëanalizuar tëdhënatcilësore.Kjometodë lejonnxjerrjene nënkuptimeveobjektivedhe sistematikenga një narracion icaktuar,nëpërmjetidentifikimittëkarakteristikavetëveçantatëmesazhit(Elo&Kyngas,2007).

Informacioni i grumbulluar nga intervistuesit u nda në kat-egori relevante me qëllimin e studimit. Më pas, informacionii përmbledhur në kategori u kodua. Procesi i kodimit përfshiudhe vlerësimin e besueshmërisë së kategorive dhe kodeve tëzgjedhur.Nëvijimukryeanalizaeinformacionittëkoduar.

12.3 Kampionimi dhe demografia e studimit

Studimiushtrinë4qytetetëcilat janë:Tirana,Shkodra,VloradheKorça.Qytetet janëpërzgjedhurnëmënyrëtëatillëqëtëjenëpërfaqësuespërtëgjithazonateShqipërisë,dukepërfshirëzonënejugut,veriut,ShqipërisësëmesmedhezonënurbanemenumrinmëtëmadhtëpopullsisësiçështëqytetiiTiranës.Një


31

tjetërkriterpërpërzgjedhjenekëtyreqyteteveështëaktivitetii konsiderueshëm i sindikatave në këto qytete në krahasim me qytetet e tjera.

Përmarrjeneperceptimittedygrupevetëpërfshiranëstudimiu shpërndanë gjithsej 1820 pyetësorë.te grupi i personave të publikut u shpërndanë gjithsej 1000 pyetësorë. 500 pyetë-sorë te kalimtaret dhe 500 pyetësorë te studentët. kalimtarët e përfshirë në studim janë përzgjedhur nëmënyrë rastësore.Në studimupërfshinë zonat periferikedheqendrat e qytete-ve. studentët e anketuar janë kontaktuar në universitet ku stu-diojnë.NëUniversitetineTiranëspyetësorëtushpërndanënëfakultetineShkencaveNatyrore,fakultetineShkencaveSocialedhefakultetinEkonomik.NëVlorëpyetësorëtushpërndanënëUniversitetin“IsmailQemali”nëfakultetineShkencaveHumane.NëqytetineShkodrëspyetësorëtushpërndanënëUniversitetin“LuigjGurakuqi”nëfakultetineShkencavetëNatyresdheatëtëShkencaveSociale, ndërsanëKorçë,pyetësorëtu shpërndanënëUniversitetin“FanSNoli”nëfakultetinEkonomik,fakultetine shkencave natyrore dhe të shkencave humane.

numri i pyetësorëve të shpërndarë te sindikalistët është 810. Pyetësorëtushpëndanëmeanëtëmetodëssëpërzgjedhjessërastësishme. ky target grup pyetësorët u shpërnda në mënyrë të barabartënëdykonfederatatesindikatavenëShqipëriqëjanëKonfederataeSindikatavetëShqipërise(KSSH)dheBashkimiiSindikatavetëPavaruratëShqipërisë(BSPSH).

NëqytetineTiranës,studimiufokusuatendërmarrjetefaso-nerisëdheinstitucioneteshëndetësisë.NumriipyetësorëvetëshpërndarënëTiranëështë400.Përsecilënkonfederatë(KSSH,BSPSH) u shpërndanë 180 pyetësore, ndërsa 40 pyetësorë ushpërndanënëinstitucionineAlbtelekom,icilinukështëpjesëeasnjëkonfederate.NëqyteteteShkodrës,KorçësdheVlorës,

Studim 2018

32

pyetësorëtushpërndanënëinstitucionetearsimit,shëndetësisëdhefasonerisë.NëShkodërushpërndanë200pyetësore,ngatëcilët100nëinstitucionetëcilëtjanëpjesëeBSPSH-sëdhe100tekatatëcilëtjanëpjesëeKSSH-së.NëKorçëdhenëVlorëushpërndanënga100pyetësorë,ngatëcilët50uplotësuanngainstitucione,qëjanëpjesëeKSSH-sëdhe50ngainstitucioneqëjanë pjesë e bsPsh-së.

13. rezultatet e të dhënave statistiKore

13.1 Rezultatet e pyetësorit të hartuar për publikun (kalimtarë dhe studentë).

numri i personave të pyetur është 1000. mosha mesatare e pjesë-marrësveështë29.42dhedevijimistandard(DS)është12.369.

Vendbanimi

Qyteti Frekuenca përqindja

tiranë 485 48.5

Korçë 145 14.5

vlorë 133 13.3

shkodër 198 19.8

Lezhë 3 .3

Pogradec 5 .5

durrës 7 .7

krujë 4 .4

kavajë 1 .1

Elbasan 2 .2

fier 16 1.6

lushnjë 1 .1

totali 1000 100.0


33

Gjinia

0%

20%

40%

60%

gjinia

femra

meshkuj

80%

100%

120%

35%

65%

Nga personat (kalimtarë dhe studentë), të cilët u përfshin nëstudim,350persona(35%)janëemeshkujndërsa650persona(65%)janëfemra.

Shpërndarja, sipash moshës

mosha frekuenca Përqindja18-25 541 54.1

26-30 128 12.8

31-35 91 9.1

36-40 66 6.6

41-45 45 4.5

46-50 39 3.9

51-55 34 3.4

56-60 27 2.7

61-65 16 1.6

66 + 13 1.3

total 1000 100.0

Studim 2018

34

Ngatëdhënateprezantuaranëtabelënemësipërmemundtëshihet se 54.1% (541) e personave të pyetur i përkasin grup-moshës18-25vjeç,12.8%(128)ipërkasingrup-moshës26-30vjeç,9.1%(91)epersonaveipërkasingrup-moshës31-35vjeç,6.6%(66)epersonaveipërkasingrup-moshës36-40vjeç,4.5%(45)epersonaveipërkasingrup-moshës41-45vjeç,3.9%(39)epersonaveipërkasingrup-moshës46-50vjeç,3.4%(34)eper-sonaveipërkasingrup-moshës51-55vjeç,2.7%(27)eperson-aveipërkasingrup-moshës56-60vjeç,1.6%(16)epersonaveipërkasingrup-moshës61-65vjeçdhe1.3(13)epersonavetëanketuarjanëmbimoshën66vjeç.

Kategoritë

0%

20%

40%

60%

Kategoritë

Kalimtarë

studentë

80%

100%

50%

50%

Tekgrupiipersonaveqëjanëpjesëepublikuttëcilëtupërfshinënëstudim500prejtyre(50%)janëkalimtarëdhe500(50%)janëstudentë.


35

Nga e keni marrë informacionin për sindikatat?

burimi frekuenca Përqindja shkollë 172 22.5

miq 52 6.8

Media,Internet 219 28.6

Punë 118 15.4

Shkollë,Media,Miq,internet 83 10.8

Shkollë,Miq 6 .8

Punë,Shkollë,Media,Miq,Internet 17 2.2

Punë,Shkollë 10 1.3

Media,Internet,Miq 38 5.0

Punë,Media,Internet 11 1.4

Punë,Media,Internet,miq 31 4.0

tjetër 9 1.2

totali 766 100.0

236

Tabelaemësipërmetregonse22.5%(172)epersonavetëanket-uarkanëmarrëinformacionmbisindikatatnëshkollë,6.8%(52)ngamiqtë,28.6%(219)ngamediadhe interneti,15.4%(18)nëpunë,10.8%(83)nëshkollë,ngamedia,miqtëdheinternet,0.8%(6)nëshkollëdhengamiqtë,2.2%(17),nëpunë,shkollë,media,internetdhengamiqtë,1.3% (10)nëpunëdhenëshkollë,,5%(38)ngamedia,internetdhemiqtë,1.4%(11)nëpunë,ngamediadheinternet,4%(31)nëpunë,ngamedia,internetdhemiqtëdhe1.2%(9)janëpërgjigjurngaburimetëtjerangasamësipër.52%(399)epersonavetëpyetur,kanëpërmendurmediansiburimin-formacioni. 236 persona nuk i kanë dhënë përgjigje kësaj pyetje.

Studim 2018

36

Sa mendon se sindikatat e prezantojnë aktivitetin e tyre në median e shkruar apo elektronike?A mendon se duhet vënë fakti se asnjë i intervistuar nuk i njeh sindika-tat nga veprimtaria e tyre?

0%

10%

20%

30%

Pak aspak shumë

40%

50%

60%

70%

64.8%

19.5%15.7%

Sicmundtëvërehetnëgrafik64.8% (502)epersonavetëpye-turmendojnësesindikatateprezantojnëpakaktivitetinetyrenëmendia,19.5%(151)epersonavemendojnësenukeprezantojnëaspak,ndërsa15.7%(122)epersonavemendojnësesindikatateprezantojnëshumëaktivitetinetyrenëmedia.227personavenuki janë përgjigjur kësaj pyetje.

A mendon se sindikata i mbron interesat e punëmarrësve në lidhje me kushtet e punës?

44%

45%

46%

47%

Po jo

48%

49%

50%

51%

52%

53%

47%53%


37

Grafiku i mësipërm tregon se 47% e personave të pyeturmendojnë se sindikata I mbron interesat e punëmarrësve nëlidhjemekushtetepunës,ndërsa53%mendojnësenukImbron.

A mendon se sindikatat i mbrojnë punëmarrësit nga shkeljet e kon-tratës së punës?

0%

10%

20%

30%

Po jo

40%

50%

60%

44.9%

55.1%

Grafikuimësipërmtregonse44.9%(348)epersonavetëpyeturmendojnë se sindikatat imbrojnëpunëmarrësit nga shkeljet ekontratës sëpunës,ndërsa51.9% (427)personamendojnë senukimbrojnë.225personanukIjanëpërgjigjurkësajpyetje.

Sa mendon se sindikatat ndikojnë në përmirësimin e bashkëpunimit midis punëmarrësve dhe punëdhënësit?

0%

10%

20%

30%

Pak aspak shumë

40%

50%

60%

58.3%

19.3% 22.4%

58.3%(450)epersonavetëpyeturkanëmendojnësesindikatatluajnpakrolenëpërmirësiminebashkëpunimitmidispunëmar-

Studim 2018

38

rësvedhepunëdhënësit.19.3%(149)mendojnësenukndikojnëaspakdhe22.4% (173)personamendojnësendikojnëshumë.228 persona nuk i janë përgjigjur kësaj pyetjeje.

Sa mendon se sindikatat ndikojnë në rritjen e motivimit për punë të punonjësve?

0%

10%

20%

30%

Pak aspak shumë

40%

50%

60%

51%

27.5% 21.5%

Siçmundtëvërehetnëgrafik,51%(394)epersonavetëpyeturmendojnë se sindikatat ndikojnë pak në rritjen emotivimit tëpunonjësve për punë, 27.5% (212) personamendojnë se nukndikojnëaspak,21.5%(166)epersonavemendojnësendikojnëshumë. 228 persona të pyetur nuk i janë përgjigjur kësaj pyetjeje.

A mendon se sindikatat janë të afta të zgjidhin konfliktet midis punëmarrësve dhe punëdhënësit?

0%

10%

20%

30%

Po jo

40%

50%

48.2%39.8%

48.2%(371)epersonavetëpyeturmendojnësesindikatat janëtëaftatëzgjidhinkonfliktetmidispunonjësvedhepunëmarrësve,


39

39.8%(398)epersonavemendojnësesindikatatnukjanënëgjen-dje të zgjidhinkëtokonflikte.231personanuk i janëpërgjigjurkësaj pyetjeje.

A mendon se sindikatat janë të afta të nënshkruajë kontrata fitimprurëse për punonjësit?

0%

10%

20%

30%

Po jo

40%

50%

60%

70%

35.6%

64.4%

Nëlidhjemeaftësinëesindikatavepërtënënshkruarkontratafitimprurësepërpunonjësit,35.6%(273)epersonavetëpyeturjanëpërgjigjurseatojanëtëafta,64.4%(493)epersonavejanëpërgjigjurseatonukjanëtëafta,ndërsa234personanukijanëpërgjigjur kësaj pyetjeje.

A mendon se aktiviteti i sindikatave është i ndikuar nga politika?

0%

10%

20%

30%

Po jo

40%

50%

60%

70%

80%

70%

30%

Studim 2018

40

70%(538)ekalimtarëvetëpyeturmendojnëseaktivitetiisindi-katavendikohetngapolitika,30%(231)epersonavemendojnëse nuk ndikohet. 231 persona nuk i janë përgjigjur kësaj pyetje.

Nëse po, si mendon se ndikon ky fakt në performancën e sindikatave?

0%

10%

20%

30%

e ndihmon e pengon nuk ndikon

40%

50%

60%

70%

16.5%

63.6%

19.7%

Siçmundtëvërehetnëgrafik,63.6%(438)etëpyeturvemen-dojnësepolitikaepengonaktivitetinesindikatave.16.5%(114)epersonavemendojnëseendihmon,dhe19.7%mendojnësepolitikanukkandikimnëaktivitetinesindikatave.311personanuk i janë përgjigjur kësaj pyetjeje.

A mendon se sindikatat ndikojnë në hartimin e politikave të qeverisë mbi punësimin?

0%

10%

20%

30%

Po jo

40%

50%

60%

70%

80%

41.4%

58.6%


41

58.6% (451)mendojnë se sindikatat nuk ndikojnë në politikate qeverisë mbi punësimin, ndërsa 41.4% (319) e personavemendojnë se ndikojnë. 230 persona nuk i janë përgjigjur kësaj pyetjeje.

13.2 Rezultatet e pyetësorit të hartuar për anëtarët e sindikatave

numri i personave të cilët janë anëtarë të sindikatave dhe janë përfshirë në studim është 810. dy pyetësorë janë konsideruar të pavlefshëm. mosha mesatare e personave të pyetur është 40.84 dhedevijimistandard(SD)është10.811.

Gjinia

Sicmund të shikohet në grafik, 70.60% (572) e personave tëpërfshirënëstudimjanëfemradhe29.40%(238)janëmeshkuj.

29.4 %

70.6 %Po

Jo

Studim 2018

42

Shpërndarja, sipas moshës

Grup-mosha Frekuenca Përqindja

18-25 54 6.6%

26-30 118 14.5%

31-35 128 15.8%

36-40 119 14.6%

41-45 113 13.9%

46-50 96 11.8%

51-55 101 12.4%

56-60 70 8.6%

61 + 11 1.35%

total 810 100.0

mungojnë 2

total 812

Nga tëdhënateprezantuaranë tabelënemësipërmemund tëshihetse6.6%(54)epersonavetëpyeturipërkasingrup-moshës18-25 vjeç, 14.5% (118) i përkasin grup- moshës 26-30 vjeç,15.8% (128) e personave i përkasin grup-moshës 31-35 vjeç,14.6%(119)epersonaveipërkasingrup-moshës36-40vjeç,13.9%(113)epersonaveipërkasingrup-moshës41-45vjeç,311.8%(96)epersonaveipërkasingrup-moshës46-50vjeç,12.4%(101)epersonaveipërkasingrup-moshës51-55vjeç,1.35%(11)eper-sonave ipërkasingrup-moshës56-60vjeç,1dhe1.35% (11)epersonavetëanketuarjanëmbimoshën61vjeç.


43

Vendbanimi

Qyteti frekuenca Përqindja .

tiranë 406 50.1

durrës 4 .5

shkodër 190 23.5

vau dejës 10 1.2

vlorë 100 12.3

Korçë 89 11.0

bilisht 8 1.0

devoll 1 .1

Librazhd 1 .1

totali 810 100.0

mungojnë 2

totali 812

Ndërmarrja apo institucioni ku punon është publike apo private?

66.4%(538)epersonavetëpyetur,punojnënëndërmarrje apo institucionepublike, ndërsa33.6% (272) epersonavepunojnënë ndërmarrjeapoinstitucioneprivate.

66.4%

Publik

Privat

33.6%

Studim 2018

44

A paguan kuotë antarësimi te sindikata ku aderon?

52.4%(424)epersonavetëpyeturështëshprehurseinformohetsesi shpenzohen kuotat e antarësimit, dhe 47.6% (385) janëshprehur se nuk e dinë.

Po

Jo

52.4%47.6%

Ngarezultatiishfaqurnëgrafikduketqartësepjesameemadheepersonavetëpyetur,98.8%(800)epaguajnëkuotëneanëtarësimit,ndërsa1.2%(10)etyrenukepaguajnë.

A informohesh nga sindikata se si shpenzohet kuota e anëtarësimit?

Po

Jo

1.2%

98.8%


45

A ke referuar ndonjëherë probleme që lidhen me punën te sindikata?

Siçmundtëvërehetnëgrafik,51.2%(415)epersonavetëpyeturnukkanëreferuarproblemeqëlidhenmepunëntesindikatakuaderojnë,ndërsa48.8%(395)etyrekanëreferuar.

A përfshihesh në vendimet që merr sindikata?

Grafiku i mësipërm tregon se 52.5% (425) nuk përfshihen nëvendimet që merr sindikata, ndërsa 47.5% ( 384) e tyre janëpërgjigjur se marrin pjesë.

Po

Jo

48.8 %51.2 %

Po

Jo

47.5 %

52.5 %

Studim 2018

46

A mendon se sindikata i mbron interesat e punëmarrësve në lidhje me kushtet e punës?

82.6% (669) e personave të pyetur mendojnë se sindikata imbroninteresatepunëmarrësvenëlidhjemekushtetepunës,ndërsa17.4%(141)mendojnësenukimbron.

A mendon se sindikatat i mbrojnë punëmarrësit nga shkeljet e kontratës së punës?

Po

Jo

77.2 %22.8 %

Siçmundtëvërehetnëgrafik,77.2%(625)mendonsesindikataimbronpunëmarrësitngashkeljetekontratëssëpunës,ndërsa22.8%(185)mendonsesindikatanukimbron.

Po

Jo

17.4 % 82.6 %


47

Sa mendon se ndikon sindikata në përmirësimin e bashkëpunimit midis punëmarrësve dhe punëdhënësit?

Sipasgrafikuttëmësipërm,46%(373)epersonavetëpyeturmen-dojnë se sindikata ndikon pak në përmirësimin e marrëdhënieve të punësmidispunëmarrësvedhepunëdhënësit,9.50%(77)etyremendojnësesindikatanukndikonaspak,ndërsa44.40%(360)epersonavetëpyetur,mendojnësesindikatandikonshumë.

Sa mendon se ndikon sindikata në rritjen e motivimit për punë të punonjësve?

0%

5%

10%

15%

Pak aspak shumë

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

46%

9.5%

44.4%

0%

5%

10%

15%

Pak aspak shumë

20%

25%

30%

35%

40%

34.4%

18.6%

37.9%

Studim 2018

48

Ngaindividëtepyetur,43.40%(352)prejtyremendojnësesindikatandikonpaknërritjenemotivimitpërpunëtëpunonjësve,18.60%(151)mendojnësenukndikonaspak,ndërsa37.9%(307)mendojnëse ndikon shumë

A mendon se sindikata është e aftë të zgjidhë konfliktet midis punëmarrësve dhe punëdhënësit?

71.60%(579)epersonavetëpyeturmendojnësesindikataështëe aftë të zgjidhë konfliktetmidis punëdhënësit dhe punëmar-rësve,ndërsa28.40%(230)etyremndojnësenukështëeaftë.

A mendon se sindikata është e aftë të nënshkruaj kontrata fitimprurëse për punëmarrësit?

Po

Jo

28.4 %71.6 %

Po

Jo

42.2 %57.8 %


49

E ndihmon

E pengon

Nuk ndikon

30.6 %

23.1 %

46.3 %

Rezultateteprezantuaranëgrafiktregojnëse5.8%(468)eper-sonavemendojnësesindikataështëeaftëtënënshkruajkontra-tafitimprurësepërpunëmarrësit.Pornjëpjesëjoevogëletyre42.2%(342)mendonëseajonukështëeaftë.

A mendon se aktiviteti i sindikatës është i ndikuar nga politika?

Po

Jo

60.5 %39.5 %

60.50% (490) epunonjësve tëpyeturmendojnë se aktiviteti isindikatësnukështëindikuarngapolitika,ndërsa39.50%(320)e tyre mendojnë se ndikohet.

Nëse po, si mendon se ndikon ky fakt në aktivitetin e sindikatës?

Studim 2018

50

Siçmund të shihennëgrafik, pjesamëemadhee atyreqëupërgjigjën se politika ndikon në aktivitetin e sindikatës 46.3%(251)mendonsepolitikaepengonkëtëaktivitet,23.10%(125)mendonseendihmon,ndërsa30.60%(166)mendojnësenukndikon.

Sa mendon se sindikatat e prezantojnë aktivitetin e tyre në median e shkruar apo elektronike?

47.4%

Po

Jo

52.6%

0%

5%

10%

20%

Pak aspak shumë

30%

40%

50%

60%

59.9%

22.3%17.8%

Në lidhje me prezantimin e aktivitetit të sindikatave në media,59.90%(483)epersonavetëpyeturmendojnësesindikatatepre-zantojnëpak,22.30%(180)etyremendojnësenukeprezantojnëaspak,ndërsa17.80%(144)mendojnëseatoeprezantojnëshumëaktivitetinetyrenëmedia.

A mendon se sindikata ndikon në hartimin e politikave të qeverisë mbi punësimin?


51

52.60% (426) e punonjësve të pyeturmendojnë se sindikatatnukndikojnënëhartiminepolitikavetëqeverisëmbipunësimin,ndërsa47.40% (384)mendojnësesindikatatndikojnënëkëtëproces.

14. rezultatet e të dhënave cilësore

14.1 Pjesëmarrja e sindikalistëve në jetën e sindikatës dhe transparenca e aktivitetit të sindikatave

Mbështeturnëinformacioninesiguruarngaintervistatezhvil-luara,mundtëpohohetseangazhiminësindikatëianëtarëvetësajështënëniveletëulta.Përmëtepër,duketseaktivitetetqëkryejnë ata janë formale dhe nuk kanë ndikimin e pritshëm në lidhjemerritjenemotivimittësindikalistëvetyrepërtëpunuarapopërpërmirësiminekushtevetëpunës.Gjithashtu,nëlidhjemetransparencënmbiaktivitetinesindikatave,mundtëthuhetseaktualishtnukbëhetnjëproceseficentmonitorimiiorganevedrejtuese,sipërmenaxhiminefondevetësindikatës,ashtudhepër aplikimin e planit të saj të punës.

14.2 Kontributi i sindikatës në lidhje me kontratat e punës, si dhe rritjen e motivimit për të punuar

Nëlidhjemekontributinesindikatavepërnivelinepagës,kont-ratat,kushtetdheorëtepunës,tëintervistuaritpohojnëseatonuk kanë ndikim të madh te punëdhënësit. duket se edhe në rastetkujanënënshkruarkontratakolektive,atonukaplikohennë mënyre të plotë. madje shpeshherë vërehen dhe kontradikta midissindikatavetëndryshmenë lidhjemekëtoçështje.Një iintervistuar shprehet:

Studim 2018

52

“Ekzistojnë mosmarrëveshje edhe midis sindikatave brenda instituci-oneve në lidhje me kontratat kolektive. Kjo çon shpesh në mos nënsh-krimin e tyre. Por edhe punëdhënësit kanë ndikim në përçarjen midis sindikatave”.

Tëintervistuaritshtojnësesindikatatnukofrojnëbesimdhesigurinë lidhjemekëtoçështje.Sipastyre,punëdhënësit janëshpeshmëtëpushtetshëmsesindikatatgjatënegociatave.Gjithashtu,atashpesh ia dalin të pengojnë sindikatat dhe anëtarët e tyre të kenë qëndrimeunikembikontratatkolektive.

14.3 Marrëdhënia e sindikatave me politikënNëlidhjememarrëdhënienesindikatavemepolitikën,tëinterv-istuarit shprehen se ato janë shumë të lidhura me njëra- tjetrën. Ngaintervistatkuptohetsepolitikakandikimtëmadhnëaktivi-tetinesindikatave.Njëiintervistuarshprehet:

“Politika ka shumë ndikim në jetën e sindikatave. Bindja politike ndikon dhe në anëtarësimin në një sindikatëtëcaktuar.Madje,kandodhurse kur janë ndërruar qeveritë janë ndërruar edhe strukturat e sindika-tave. Pra, mbi bazën e përkatësisë politike, zgjidhen dhe drejtuesit e sindikatave”.

Tëintervistuaritshtojnë,gjithashtu,sekydominimipolitikësmbiaktivitetinesindikatës,ekufizonnëmënyrëdomethënësehapë-sirënesajpërtëkontribuarnëzhvilliminepolitikavetëpunësimit.

14.4 Informimi i publikut dhe marrëdhënia e sindikatave me median Mbiinformiminepublikutnëlidhjemeaktivitetinesindikatave,tëintervistuaritushprehensesindikatatnukbëjnënjëpunëtëmirënëkëtëdrejtim.Strukturatëcaktuarasiçjanërrjetirinordheaiigraveduketsenukangazhohenpër tëorganizuaraktivitete informuese.Gjithashtu,tëintervistuaritmendojnëseedheekspozimiiaktivietittësindikatavenëmedianeshkruarapoatëelektronikeështëidobët.


53

15. disKutim i rezultateve

15.1 Transparenca dhe angazhimi i sindikalistëve në jetën e sindikatës

Ngarezultatetepërftuaraduketsepjesadërrmuese(98.8%)esindikalistëve paguajnë kuotë antarësimi dhe se pjesa më e ma-dheetyre(52.4%)janëtëinformuarsesipërdorenato.Gjithsesiështë me vend të theksohet se një pjesë domethënëse e sindika-listëve(47.6%)nukkainformacionseçfarbëhetmekontributine tyre. edhe të dhënat e marra nga intervistat tregojnë se aktu-alishtnukfunksiononnjëmekanizëmefektiv, icilitëgarantojëtransparencënfinanciaredheprogramatiketësindikatave.

transparenca është një nga principet kryesore që udhëheq punën esindikatave.Nëzbatimtëkëtijparimi,sindikatatduhettëan-gazhohenmaksimalishtpërtësiguruartransparencëtëplotënëlidhjememenaxhiminefondevedhetënismaveqëplanifikontëndërmarrë. transparenca është e lidhur ngushtë dhe me parimin e llogaridhënies. organet drejtuese të sindikatës duhet jo vetëm të informojnë anëtarët e saj mbi aktivitetet e sindikatës, poredhetëmbajnëpërgjegjësisipëraspektinfinanciar,ashtuedhepërangazhimetqësindikatamerrnëlidhjemerritjenecilësisësëjetëssëanëtarëve(Tripti&Gini,2015).

Bazuar nëpohimet e sindikalistëve, pjesamëemadhee tyre,edhepsemenjëdiferencëtëvogëlngapjesatjetër,pohuansenukikanëreferuarproblemetetyretesindikata(51.2%)dhesenukjanëpërfshirënëaktivitetetqëndërmerrajo(52.7%).Dukemarrë në konsideratë dhe të dhënat e marra nga intervistat me personakyc,mundtëpohohetseangazhimiisindikalistëvenëjetën e sindikatës nuk është në nivele të kënaqshme dhe nuk luan rol domethënës në jetën e sindikatës. duhet theksuar se ky ështënjëaspektthelbësoriaktivitetittësindikatave.Njënumër

Studim 2018

54

studimeshkanëgjetursekalidhjemidisangazhimittëanëtarëvenë jetën e sindikatës me mirëqenien e tyre dhe performancën në punë(Purcell,2008).

Këtogjetjepohojnëseangazhimiipunonjësveështëilidhurmeaftësinëetyrepërtëmarrëpjesënëvendimmarrjennëvendinepunësdhemendjesinëekontributitpersonalnërezultatetpo-zitivenëpunë.Nëtëkundërt,mungesaeangazhimittëpunon-jësveështëelidhurmeuljeneprirjespërpjesëmarrje,dhenivelemëtëultatëperformancës(Purcell,2008).Gjithashtu,Brunettoetal(2012)gjetënseangazhiminëpunëështëilidhurmeniveletëlartatëmirëqeniespsikologjike.Përmëtepër,angazhimiështëilidhurmeniveletëultatëstresitnëpunëSchaufelietal.(2008).Duhetpohuarsenënjëklimëpunësimitëpaqëndrueshme,siçkonsiderohetshpeshtreguipunësnëShqipëri,angazhimiipu-nonjësve mund të ketë një ndikim pozitiv në përmirësimin ekushteve sociale dhe një promotor i rritjes së performancës eko-nomikenëvend(Gallup,2013).

15.2 Kontributi i sindikatës në lidhje me kontratën dhe kushtet e punës

Siç është përmendur dhemë sipër, përmirësimi i kushteve tëpunës dhe nënshkrimi i kontratave fitimprurëse për punonjë-sit, janë ndër objektivat kryesorë të sindikatës. Këto janë dhedyçështjetqëkanëinteresmëtëmadhsipëratatëcilët janëanëtarë aktualë të sindikatave, ashtu dhepër ata të cilët janëantarë potencialë të tyre.

Nëlidhjemekushtetepunës,pjesamëemadheesindikalistë-ve(82.6%)tëpyeturmendojnësesindikataështënëgjendjet’imbrojëmbrojë interesate tyre.Edhepsenënjëpërqindjemëtëvogël,shumicaesindikalistëve(57.8%)mendojnësesindika-tamundtënënshkruajkontratafitimprurësepërtadheseajo


55

ështëeaftët’imbrojëatangashkeljetekontratës(72.2%).Nëtëkundërt,pjesamëemadheepersonavetëpyeturngapubli-ku,mendojësesindikatanuk imbron interesateanëtarëvetësajnë lidhjemekushtetepunës (53%).Gjithashtu,njënumërmëimadhipersonavengapublikumendojnësesindikatanukështëeaftëtënënshkruajkontratafitimprurëse(64.4%)dhenukimbrondotpunëtorëtngashkeljetekontratëssëpunës(55.1%).

Ky rezultat, i cilievidentonnjëkontraditëmidisperceptimit tëpublikutmeatëtësindikalistëvembikëtëçështje,ështënëtënjëjtën linjë me gjetjet e studimit të kryer nga Givan & hipp (2012).Këtaautorëpasanalizëssëtëdhënavetëmbledhuranë24shtete,gjetënseanëtarëtesindikatëskanëkëndvështrimmëpozitivseata,tëcilët,nukjanëanëtarë,mbiaftësinëesindikatëspër tëmbrojtur interesatepunëtorëvenë lidhjemekontratëndhekushtetepunës.NëtënjëjtinkonkluzionarritënedheSe-lamogludheUrhan(2008).Atashtuansepunëtorët,tëcilëtnukjanëanëtarëtësindikatës,nukkanëbesimseajodotëndryshojëgjendjenetyrenëlidhjemekushtetepunës,ndërsaanëtarëtesindikatëskanëbesimsesindikatamundt’ipërmirësojëato.Kjoështë dhe një nga arsyet përse ata anëtarësohen në një sindikatë (Selamoglu&Urhan,2008).Duhetpohuarsekanjëkontradik-të edhe midis mendimin të sindikalistëve dhe personave të cilët punojnënëstrukturatorganizativetësindikatave.Këtatëfun-dit mendojnë se sindikatat nuk kanë efekt domethënës në për-mirësiminekushteve tëpunës,aponënshkrimindhezbatimine kontratave fitimprurëse (kolektive).Arsyet që ushqejnë këtoperceptimetëkundërtanëShqipërivlentëeksplorohennëstu-dime të tjera.

Studim 2018

56

15.3 Kontributi i sindikatës në rritjen e motivimit të punonjësve për të punuar

Rritjaemotivimit tëpunonjësvenëvendinepunëskandikimdomethënës në produktivitetin dhe eficencën e një kompanieapo institucioni. Siç u prekmë sipër, kjo ndikohet nëmënyrëdomethënëse nga marrëdhënia që krijohet midis punonjësve dhe organeve drejtuese të sindikatës. Rezultatet tregojnë sepjesamëemadheesindikalistëvetëanketuar(43%)mendojnësesindikatandikonpaknëkëtëdrejtim.Madjenjëpjesëetyre(18.6%),mendonsestrukturatesindikatësnukkanëasnjëndi-kimnërritjenemotivimittëtyrepërtëpunuar.Perceptimiipu-blikutështë injëjtëmeatë të sindikalistëvenë lidhjemekëtëçështje.Edhepsenënjëpërqindjemëtëlartë,rezultatetjanënëtënjëjtintrend.Bazuarnëkëtotëdhëna,mundtënënkuptohetsesindikatatkanënjëangazhimjotëkënaqshëmnëkëtëdrejtim.

Studiuesitpohojnësemotivimiipunonjësvepërtëpunuarështëi lidhur me nivelin e sadisfaksionit të tyre nga përformanca e sin-dikatës. elementë të cilët ndikojnë te sadisfaksoni i punëtorë-vejanëorëtepunës,niveliipagës,kushtetepunës,promoviminëpunë,përfitimetpersonaledhestiliilidershipit(Paul,2008).Dukemarrë në konsideratë këto gjetje, duket se performancae sindikatave në lidhje me këta faktorë nuk është në nivelin e pritshëmngapublikudhesindikalistët.Kykonkluzionmbështe-tet edhenga analiza e pohimeve tëmarra nga intervistat. Përrrjedhojëmundtëprezumohetserritjaemotivimittëpunonjës-vepërtëpunuar,nukështënëprioriteteteaxhendëssësindi-katave.Përtëhedhurmëshumëdritëmbikëtëçështje,vlentëzhvillohenpunëtëmëtejshmekërkimore.


57

15.4 Kontributi i sindikatës në zgjidhjen e konflikteve midis punonjësve dhe punëdhënësit

Studimet tregojnë se në njëvendpune ku nuk zhvillohenne-gociata ka pak gjasë të krijohen marrëdhënie të mira midis pu-nonjësvedhepunëdhënësve(Floyd&Lane,2000).Duketsekanjëkorrelacionpozitivtëfortëmidismarrëdhënievepozitivenëpunëdheproduktivitetit.Përmëtepër,konfliktetduketsejanënjëkatalizator i fortë imoskënaqësisënëpunë,ecilangaanatjetërulnivelineproduktivitetitnëçdoorganizatëapoinstituci-on.Përrrjedhojë,përtëruajturnjëperformancëtëmirënëpunë,duhettëgjendenmekanizmaefektivëpërtëzgjidhurkonfliktet.

Rezultatiimësipërmtregonsepjesamëemadheesindikalistëve(71.6%)mendojnësesindikatamundtëzgjidhëkonfliktetmidispunonjësve dhe punëdhënësit. Po kështu mendon edhe pjesa meemadheepersonavetëpyeturngapubliku.Duhetpohuarse përqindja e këtyre të fundit është dukshëm më e vogël se ajoe sindikalistëve (48.2%).Një fakt interesantështësepjesamë e madhe e sindikalistëve të pyetur mendojnë se sindikata ka ndikim të vogël në përmirësimin e marrëdhënies midis punë-marrësvedhepunëdhënësit.Tënjëjtinqëndrimkashprehurdhepjesameemadheepersonavetëpyeturngapubliku.

Mbështeturnëkëtorezultatemundtëpohohetseekzistonnjëpritshmëripozitivembiaftësinëesindikatavepërtëzgjidhurkon-fliktetnëvendinepunësveçanërisht te sindikalistët.Gjithsesiduketseaftësiaesindikatëspërtëzgjidhurkonfliktetdheajopërtë përmirësuar marrëdhënien midis punëdhënësit dhe punëmar-rësve perceptohen si dy elementë të ndarë nga njëri- tjetri. kjo gjetje vlen të eksplorohet më thellë në studime të mëtejshme.

Studim 2018

58

15.5 Prezantimi i aktivitetit të sindikatave në mediaAshtusiçështëshpjeguardhemësipër,marrëdhëniaesindikat-avememediankanjërëndësitëveçantë.Mediajovetëmqëkanjëndikimdomethënësnëefektinpubliktënismaveapogrevaveqëorganizonsindikata,porajoushqenperceptiminepublikutmbirolindheaktivitetinesaj.Bazuarnërezultatetepërftuaranga ky studimpjesamë emadhe e të anketuarve (52%), janëinformuar mbi sindikatat nëpërmjet medias. Duhet theksuarsestudiminukkasynuartëmasëseçfarllojinformacionikanëmarrë tëanketuaritmbi sindikatatngamediadhesashpeshekanëmarrëkëtëinformacion.Nëkëtëkuadër,duketseedhesin-dikalistët(59.9%)edhepubliku(64.8%)besojnësesindikatateshfaqinpakaktivitetinetyrenëmedianeshkruarapoatëele-ktronike. Duke u nisur nga këto gjetje, si dhe dukemarrë nëkonsideratënatyrënekomunikimitmasivqëkanëmediat,mundtëpohohetsekavendpërmëshumëangazhimnëkëtëdrejtim.

Njëperceptimitillësigurishtnukështënjëtreguespozitivmbimënyrën sesi sindikatat ndërveprojnë me median në shqipëri. Gjithsesi,duhetpohuarseedhestudimetëkryeranëvendetëtjerakanëarriturnërezultatetëngjashme.Ështëmevendtëpo-hohetsenjërezultatitillëiatribuohetedheinteresittëmediaspër tëpasqyruaraktivitetinesindikatës.Mediatnëpërgjithësijanëtëpriruradrejtlajmevetëbujshmedhesindikatatzakonishtnukofrojnëinformacionetëtilla.Përkëtëarsye,atogjejnëmëpakhapësirënëmedianeshkruarapoatëelektronike(Krašenkienė,Kazokienė&Susnienė,2014).


59

15.6 Marrëdhënia e sindikatave me politikën dhe ndikimi i tyre në hartimin e politikave të punësimit

Studimigjetiqëndrimetëkundërtamidisperceptimittëpublikutdhe sindikalistëvembi ndikimin e politikës te sindikatat. Pjesamëemadheepersonavengapubliku(70%)mendonsepolitikandikonnëaktivitetinesindikatave,ndërsashumicaesindikalis-tëve(60.5%)mendonsenukndikon.Gjithsesiduhetpohuarseedhe tegrupi i sindikalistëve,njëpërqindjee konsiderueshme(39.5%)mendonsepolitikandikonnëaktivitetinesindikatave.

Nëlidhjememundësinëqëkasindikatapërtëndikuarnëharti-minepolitikavetëpunësimitshumicaepersonavetëpyeturngapublikumendojnëseajonukndikon(58.6%).Tënjëjtinpercep-timkaedhepjesamëemadheesindikalistëve(52.6%),edhepsenë një përqindje më të ultët në krahasim me personat e pyetur ngapubliku.

Dukeunisurngakëtorezultate,mundtëpohohetsenjerëzitmendojnëseekzistonnjëmarrëdhënieengushtëmidispolitikësdhesindikatave.Ngatëdhënategrumbulluarapërmesintervis-taveduketsepolitikakanjëndikimdomethënësnëaktivitetinesindikatave.Gjithashtu,mundtëpohohetseperceptimiinjerëz-vembindikiminepolitikës te sindikatat është se ai epengonmbarëvajtjeneaktivitetittëtyre.Sëfundmi,mundtëthuhetsesindikatatedhepsejanëpjesëeKKP-së,nukkanëkrijuarbindjentepublikudhetesindikalistëtseatokanëmundësinëtëkontri-buojnënëhartimin epolitikave efektive tëpunësimit.Ky faktmundtëlidhetmedisafaktorë,siçjanëimponimiimundshëmiaxhendëssëhartimittëstrategjisësëpunësimitngapolitika,mosfunksionimiiduhuriKKP-sëosedhengapaaftësiaesindikatavepër t’uangazhuarnëkëtëçështje.Dukemarrënëkonsideratëfaktinsesekjoçështjeështënjëpjesëerëndësishmeepunëssësindikatës,vlentëeksplorohetnëstudimetëtjera.

Studim 2018

60

16. reKomandime

Rezulatetemësipërmehodhëndritëmbiperceptiminenjerëzvenë shqipëri në lidhje me një sërë aspektesh të punës së sindikat-ave.Bazuarnëkëtorezultatedotë ishteeudhëstëndiqeshinrekomandimet në vijim:

DykonfederatatkryesoreBSPSHdheKSSH,nëpërmjetorgane-vetëtyredrejtuese,dotëishtemirëtëhartoninstrategjipunepërtërriturangazhiminesindikalistëvenëjetënesindikatës.Nëkëtëkuadër,dotëduhejtëndërtohejnjëdialogivazhdueshëmsimesindikalistëttëcilëtjanëpjesëestrukturaveorganizative(rr-jetirinor,rrjetiigrave),ashtudhemeatatëcilëtnukjanë.Orga-nizimiitakimeveperiodike,tëcilatdotëinformoninsindikalistëtmbiaktiviteteteplanifikuaradhembimundësitëeangazhimittëtyre,dotëishtenjëpraktikëpozitivenëkëtëdrejtim.Gjithashtu,do të ishte e këshillueshme edhe ngritja e rrjeteve online ku të gjithë anëtarët e sindikatës të kenë mundësi të regjistrohen dhe tëangazhohennëjetënesindikatës.

Sindikatatduhettërrisintransparencënmbimenaxhiminekon-tributitfinanciartëanëtarëve.Ndërtimiinjëprogramionlineqëdobëntetransparentplanineshpenzimevetësindikatësdhedotëlejontetëgjithëanëtarëttëinformoheshinlehtësishtmbikëtëçështje.

Sindikatatduhetjenëmëaktivenërritjenemotivimittëpunon-jësvepërpunëdhekrijiminenjëklimepozitivenëambientetepunës.Gjithashtu,atoduhettëhartojnëprogrametëcilatpro-movojnëpunonjësitnëpunë,sidhetëzhvillojnëtrajnimeprofe-sionale të niveleve të ndryshme për punonjësit e rinj dhe ata me eksperiencë.

Sindikatatduhettëhartojnëstrategjitëefektshmekomunikimi,


61

të cilat të lejojnë të gjithë qytetarët të informohenmbi rolin,objektivatesindikatës,përfitimeteantarësimitnësindikatë,sidheaktivitetetezhvilluarangasindikata.Nëkëtëdrejtim,dotëishte e këshillueshme të përdoren mjete efektive komunikimisiç janëmediatsociale(facebook,twitter,youtube).Gjithashtu,sindikatatduhettëzhvillojnëaktiviteteperiodikendërgjegjësimisiçjanëpanairetepunësapoditëtekëshillimittëkarrierës,nëbashkëpunimmestrukturatrelevanteshtetërore,organizatatëshoqërisëcivile,shkollatemesmedheuniversitetet.

sindikatat duhet të rrisin transparencën në lidhje me marrëd-hënienetyremepolitikëndhemendikiminetyrenëhartiminepolitikavetëpunësimit.Kjodotëlejontepublikundheanëtarëte sindikatës të kishin një të kuptuarmë realistmbi natyrën emarrëdhëniesqëkanëpartitëpolitikemesindikatat,sidhemeangazhimindhemundësinëqëkanë sindikatatpër të zhvilluarpolitikaefektivepunësimi.

17. Kufizimet e studimit

Ky studim ka edhe kufizime të cilat duhet përmendur. Nisurngafaktisenjëpyetësoriudrejtuaanëtarëvetësindikatësdhepreku disa çështje të ndjeshmeqë lidhenmeperformancën esaj,atamundtëkenëshfaqurprirjenpërnjëqëndrimpozitivmbiatoçështje,Kjomundtëjetëndikuaredhenganjëinfluencëemundshmeedrejtuesvetëinstitucioneve,kuështëshpërndarëpyetësori.NjëtjetërkufizimistudimitlidhetmefaktinsenëShq-ipërinukkastudime të tjera tëkryeranë lidhjemeçështjeteprekura nga ky studim. Për rrjedhojë u hartua një metodologji e paaplikuarmëparënëkontekstinshqiptar.Kyfakttregonsekanevojë të kryhen studime të mëtejshme në këtë fushë.

Studim 2018

62

18. referencat

Antcliff,V., & Saundry, R. (2009).Accompaniment,WorkplaceRepresentationand

DisciplinaryOutcomesinBritishWorkplaces–JustaFormality?British Journal of Industrial Relations, 47:1, 100-121. https://doi.org/10.1111/j.1467-8543.2008.00709.x

Babeiya, E. (2011) Trade Unions andDemocratization in Tan-zania:EndofanEra?JournalofPoliticsandLaw,4.https://doi.org/10.5539/jpl.v4n1p123

Buchmueller, Th. C., J. DiNardo., & Valetta, R.G. (2002).Union Effects on Health Insurance Provision and Cover-age in the United States. Sage Journals, 55, 4. https://doi.org/10.1177/001979390205500403

Budd,J.W. (2004).EmploymentwithaHumanFace:BalancingEfficiency.Equity,andVoice,Cornell University Press. Gjehet tek https://digitalcommons.ilr.cornell.edu/books/3/

Bridgford,J.(2017).Tradeunioninvolvmendinskillsdevelopment:aninternationalreview.PublikuarngaInternationalLabourOrga-nization.Gjehet tekfile:///C:/Users/klodian/Desktop/sindikatat/trade%20union%20and%20skills%20development%20.pdf

Bryson,A.(2014).Unionwageeffects.I Z.A World of Labour, 35. doi:10.15185/izawol.

Bryson,A.,&Green,F.(2015)“Unionsandjobquality”,inA Fel-stead, D Gallie and F Green (eds) Unequal Britain at Work pp.130-146, oxford: oxford university Press.

Bryson,A.,&Forth,J.(2017).Theaddedvalueoftradeunions;AreviewfortheTUCofexistingresearch.Trade Union Congress. Gjehet tek https://www.tuc.org.uk/sites/default/files/1%20


63

WERS%20lit%20review%20new%20format%20%20RS_0.pdf

Bryson,A. (2001).UnionEffectsOnManagerialandEmployeePerceptionsofEmployeeRelationsinBritain.Journal of Economic Litterature, J51, J53. Gjendet tek http://eprints.lse.ac.uk/4957/1/Union_effects_on_managerial_and_employee_perceptions_of_employee_relations_in_Britain.pdf

Bruntto,Y.,Teo,S.T.T.,Shacklock,K.,&Farr-Wharton,R.(2012).Emotional intelligence, job sadisfation,wellbeing and engage-ment:explainingorganistionalcommitmentandturnoverinten-tions in policing. Human Resource Management Journal, 22(4), 428–441. doi:10.1111/j.1748-583.2012.00198.x

Caro,E.,Danaj,S.,&Xhaho,A.,(2015).OrganizimiSindikalnwshqipwri. Geografical Research, Gjehet tek http://cessalbania.al/wp-content/uploads/2017/02/6-sindikatat-ne-shqiperi.pdf

Chilala,O.(2015).TheEffectofUnionActivitiesonEmployee’sPerformance:ACaseStudyattheBawkuPresbytarianHospital.Gjendet tek http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2551452

Elo,S.,&Kyngas.(2007).Thequalitativecontentanalysisprocess.Journal of Advanced Nursing 62, 1, 107-115. doi: 10.1111/j.1365-2648.2007.04569.x

EthicalTradingInitiative, (2010).Workingwithtradeunionstoimproveworkingconditions:Thebenefitsforretailersandsup-pliers. london

Flynn,F.J. (2002).Nonewsisgoodnews:Therelationshipbe-tweenmediaattentionandstrikeduration. Industrial Relations. 39, 139–160. https://doi.org/10.1111/0019-8676.00157

Fortin,L.,Chassin,Y.,&Kelly-Gagnon,M.(2011).Thefinancing

Studim 2018

64

andtransparencyofunions.MontrealEconomicInstitute.Gjen-det tek http://www.iedm.org/sites/default/files/pub_files/ca-hier1011_en.pdf

InternationalLabourOrganization(ILO)Caribbean(2013).

Gallup (2013).TheStateof theGlobalWorkplace–Employeeengagement insights for business leaders worldwide. Gallup,WashingtonDC.

Ghosh,P.,Nandan,S.&Gupta,A. (2009).TheChangingRolesof Trade Unions in India: A Case Study of National ThermalPower Corporation (NTPC).Unchahar. Asian Academy of Man-agement Journal, 14,, 1, 37-57. Gjendet tek http://web.usm.my/aamj/14.1.2009/AAMJ%2014-1-3.pdf

Givan,R.K.,&Hipp,L. (2012).Publicperceptiononunioneffi-cacy:Atwentyfourcountrystudy.LabourStudiesJournal,37,1.https://doi.org/10.1177/0160449X11429264

Hoder,A.,&Houghton,D. (2015).Unionuseof socialmedia:a study of the University and College Union on Twitter.New Technology, Work and Employment 30:3. Gjendet tek http://davi-djhoughton.co.uk/djh/Publications_&_Conferences_files/Hod-der%20&%20Houghton%20%20(2015)%20-%20Union%20use%20of%20social%20media.pdf

Kelloway,E.K.,&Barling,J. (1993) “Membersparticipation inlocalunionactivities:Measurement,prediction,andreplication,”Journal of Applied Psychology, 78, 2, pp. 262-29.

Knight,K.,&Latreille,P.(2000).Discipline,dismissalsandcom-plaints to employment


65

Tribunals. British Journal of Industrial Relations, 38, 4: 533-555. Gjendet tek https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/1467-8543.00179

Krašenkienė,A.,Kazokienė,L.,&Susnienė,D.(2014).Relation-ship of the trade unions with the media & 58: the lithunian case. AdministrativeSciencies,4,1. doi: https://doi.org/10.3390/ad-msci4010001

Ligjinumër8417,KushtetutaeRepublikëssëShqipërisë,1998.

Martin,C.R.(2004).TheEagleIsStranded:TheAmericanAirlinesFlightAttendantsStrike.InFramed! Labor and the Corporate Me-dia. pp. 102–124;CornellUniversityPress:Ithaca,NY,USA

Milkani, P. (2016). Manual për të punësuarit dhe sindikatat:Mbrojtjaindividualedhekolektivenëpunë.PublikuarngaFried-richEbertStiftung.Tiranë

Nchimbi,A. (2018).ThetradeunionsperformanceinTanzania:TheperceptionsofschoolteachersunioninSingidamunincipal-ity. Open Journal of Social Sciencies, 6, 242-254. doi: 10.4236/jss.2018.64021

Paul,Ch,H.(2008).Therelationshipbetweenunionservicedeliv-ery,motivationandjobsatisfactionamongstunionisedworkersinamediaorganisationintheWesternCape.UniversityoftheWesternCape.Gjendettekhttp://hdl.handle.net/11394/2462

Purcell, J. (2008). Building employee engagement:Acas policydiscussion paper. acas: london.

Saundry,R.,Jones,C.,&Antcliff,V.(2011)“Discipline,represen-tationanddisputeresolution–exploringtheroleoftradeunionsandemployeecompanionsinworkplacediscipline”,Industrial Re-lations Journal, 42, 2: 195-211. https://doi.org/10.1111/j.1468-2338.2010.00600.x

Studim 2018

66

Schaufeli,W.B.,Taris,T.W.,&vanRhenen,W.(2008).Worka-holism,burnout,andworkengagement:threeofakindorthreediff erent kinds of employee wellbeing? Applied Psychology, 57(2),173–203. doi:10.1111/j.1464-0597.2007.00285.x

Selamoglu,A.,&Urhan,B. (2008).Workers’ attitudes andbe-haviourstowardsthetradeunions:ThecaseofKocaeli.SerbianJounral ofMenagement. 3. 1, 95-111. Gjendet tekwww.sjm.tf.bor.ac.yu

Sverke,M&Kuruvilla,S(1995)“Anewconceptualizationofunioncommitment,”JournalofOrganizationalBehavior,vol.16(SpecialIssue:UnionCommitment),pp.505-532.Gjendettekhttps://on-linelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/job.4030160603

Tripti,S&Ginni,Ch.(2015).AntecedentsandConsequencesofUnionParticipation:AReview.Journal of Advanced Management Science, 3, 1. doi: 10.12720/joams.3.1.44-49

Veliziotis,M. (2013).Trade unions andunpaid overtime. Eco-nomics Working Paper No.

1304,Bristol:UniversityoftheWestofEngland

WorldEconomicForum.(2016).TheGlobalCompetitivnessRe-port. Gjendet tek http://www3.weforum.org/docs/gcr/2015-2016/Global_Competitiveness_Report_2015-2016.pdf

Wood,S.,Saundry,R.,&Latreille,P. (2014).Analysisofthena-ture,extentandimpactofgrievanceanddisciplinaryproceduresandworkplacemediationusingWERS2011”,Acas Research Re-port 10/14, London: Acas.


67

Studim 2018

68

STUDIM - sindikata.netE SINDIKATAVE NE SHQIPËRI STUDIM Qëndra për Shërbime dhe Praktika Ligjore...

Documents

Transcript of STUDIM - sindikata.netE SINDIKATAVE NE SHQIPËRI STUDIM Qëndra për Shërbime dhe Praktika Ligjore...