Stiamo insieme - gramatika - 1. razred.doc

7/21/2019 Stiamo insieme - gramatika - 1. razred.doc

1/27

STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Prezent pomonih glagola

a. AVERE

io HO noi ABBIAMOtu HAI voi AVETE

lui HA loro HANNO

lei HA

Lei HA Loro HANNO

b. ESSERE

io SONO noi SIAMOtu SEI voi SIETE

lui loro SONO

lei

Lei Loro HANNO

1


2/27


Prezent pravilnih glagola I., II. i III. konjugacije

Glagolske kategorije naina, vremena, lica i broja zajedniki se nazivaju konjugacijom:

sadanjost prolost budunost

imperfekt

perfekt futur I.

indikativ prezent aorist

pluskvamperfekt futur II.

pred-aorist

imperfekt

konjunktiv prezent perfekt

pluskvamperfekt

kondicional prezent perfekt

imperativ prezent futur

infinitiv prezent perfekt

particip prezent perfekt

gerund prezent perfekt

Postoje tri glagolske konjugacije: prva, koja obuhvaa glagole kojima infinitiv zavrava na ARE (contare, guardare,

lodare, )

druga, koja obuhvaa glagole kojima infinitiv zavrava na ERE (credere, leggere,temere, )

trea, koja obuhvaa glagole kojima infinitiv zavrava na IRE (agire, ferire, sentire,)

2


3/27


Prezent oznaava injenicu, radnju, odnosno nain koji se odvijaju u trenutku u kojem segovori pa je stoga vrijeme istodobnosti. esto se upotrebljava za izraavanje pravilnostikojom se odvijaju odreene radnje. Prezent, nadalje, oznaava i ono to se uvijek odvija,odnosno bezvremensku istinu, a u poslovicama i aforizmima oznaava trajnu vrijednost neketvrdnje. Tzv. historijski prezent slui kako bi se aktualizirali povijesni dogaaji, odnosno

injenice.Prezent pravilnih glagola (dakle, onih glagola koji u svim svojim oblicima uva nepromijenjenikorijen na koji se dodaju pravilni nastavci) tvori se tako da se od infinitiva glagola odbijeinfinitivni nastavak i na infinitivnu osnovu dodaju sljedei nastavci:

a. prva konjugacija: AM-ARE

io am- O noi am- IAMO

tu am- I voi am- ATElui am- loro am-

lei am- A ANOLei am- Loro am-

b. druga konjugacija: TEM-ERE

io tem- O noi tem- IAMO

tu tem- I voi tem- ETElui tem- loro tem-lei tem- E ONOLei tem- Loro tem-

c. trea konjugacija: SERV-IRE

io serv- O noi serv- IAMO

tu serv- I voi serv- ITElui serv- loro serv-lei serv- E ONOLei serv- Loro serv-

Kod mnogih glagola tree konjugacije (npr. agire, capire, finire, ammonire, obbedire, percepire,scolpire, sparire, unire itd.) izmeu korijena i nastavka dolazi umetak isc, i to u sva tri licajednine te u treem licu mnoine:

d. trea konjugacija s umetkom isc: UN-IRE

io un-isc- O noi un- IAMO

tu un-isc- I voi un- ITElui un-isc- loro un-isc-lei un-isc- E ONOLei un-isc- Loro un-isc-

3


4/27


Osobne zamjenice u funkciji subjekta

Osobne zamjenice u prvom i drugom licu imaju ulogu indikativne imenice te predstavljajuonoga tko govori, odnosno onoga kojemu se govori, dok zamjenica u treem licu ili oznaavaonoga o kojemu se govori ili zamjenjuje neku imenicu.

Sve osobne zamjenice imaju jedninu i mnoinu; jednake su za oba roda u prvom i drugomlicu, dok se u treem licu mijenjaju ovisno o rodu.

jednina mnoina

prvo lice IO NOI

drugo lice TU VOI

tree licemuki rod LUI

LOROenski rod LEI

Osobne zamjenice u funkciji subjekta openito bivaju izostavljene kada glagolski oblik kojislijedi onemoguava nesigurnost u tumaenju. Obvezna je, meutim, upotreba osobnihzamjenica kada se subjekt eli posebno istaknuti te kada glagolski oblik koji slijedi moeizazvati sumnju u lice subjekta.

4


5/27


Odreeni lan

Sam za sebe, lan ne znai nita, odnosno nema autonomnu vrijednost, no njegova je ulogaipak vrlo vana budui da mu je osnovna karakteristika aktualizacija imenice.

Odreeni lan oznaava neto to je definirano, odnosno to nam je ve poznato. Odreenilan se upotrebljava i za naznaivanje neke kategorije, tipa ili vrste kao i za izraavanjeneeg apstraktnog; upotrebljava se i za oznaavanje neega to je jedinstveno.

Oblici odreenog lana su:

IL I

se upotrebljava ispred imenica mukog roda koje zapoinju suglasnikom;

LO GLI

se upotrebljava ispred imenica mukog roda koje zapoinju tzv. neistim s (s izakojega dolazi suglasnik), z, x, pn, ps, gn, sc, i;

L' GLI

se upotrebljava ispred imenica mukog roda koje zapoinju samoglasnikom; LA LE

se upotrebljava ispred imenica enskog roda koje zapoinju suglasnikom;

L' LE

se upotrebljava ispred imenica enskog roda koje zapoinju samoglasnikom.

MUKIROD ENSKIROD

JEDNINA MNOINA JEDNINA MNOINA

ISPREDSUGLASNIKA IL I LA LEISPREDSAMOGLASNIKA L

GLIL

ISPRED NEISTOGS, Z, X, PN,PS, GN, SC, I

LO

5


6/27


Jednina i mnoina imenica i pridjeva

U odnosu na broj, imenice imaju dva oblika: jedninu i mnoinu. Jedninom se oznaava samojedno ivo bie ili samo jedna stvar, a mnoinom vie ivih bia ili stvari.

Mnoina imenica tvori se tako da imenice enskog roda na a dobivaju nastavake; imenicemukog roda naa te imenice oba roda nao ie dobivaju nastavaki:

jednina mnoina

imenice enskog roda na A E

imenice mukog roda na A

imenice mukog i enskog roda na O I

imenice mukog i enskog roda na E

Unutar ove ope sheme ima, meutim, mnogo posebnih sluajeva. Radi lakeg prikaza,imenice obiavamo razvrstati u tri skupine, ovisno o nastavku u jednini, i to na imenice kojezavravaju sa, one koje zavravaju so i one koje zavravaju se:

imenice koje u jednini zavravaju s a, u mnoini zavravaju s i ako su mukog,odnosno se ako su enskog roda;

imenice koje u jednini zavravaju so, u mnoini zavravaju si;

imenice koje u jednini zavravaju se, u mnoini zavravaju si.

Kako i unutar ove podjele ima vrlo mnogo posebnih sluajeva, tvorbu mnoine imenica

najbolje je prikazati shematski:

MUKI ROD

O I il biglietto i biglietti lo sforzo gli sforzi

CO CHI il bosco i boschi il parco i parchi

GO GHI il lago i laghi lalbergo gli alberghi

E I il lavoratore i lavoratori lintellettuale gli intellettuali

IO (nenaglaeno) I il maschio i maschi lesempio gli esempi

IO (naglaeno) II lo zio gli zii il pendio i pendii

A I il poeta i poeti il problema i problemi

ENSKI ROD

A E la camera le camere la strada le strade

CA CHE la barca le barche la banca le banche

GA GHE la riga le righe la bottega le botteghe

E I la notte le notti la parete le pareti

IA IE la storia le storie la poesia le poesie

6


7/27


8/27


Pokazni i pridjevi i zamjenice

Pokazni pridjevi (questo, codesto i quello) odreuju osobu ili stvar ovisno o udaljenosti uprostoru, vremenu i razgovoru. Uvijek dolaze ispred imenice, a ispred njih nikada ne dolazilan.

jednina mnoina

muki rod enski rod muki rod enski rod

QUESTO QUESTA QUESTI QUESTE

CODESTO CODESTA CODESTI CODESTE

QUELLO, QUEL QUELLA QUEGLI, QUEI QUELLE

Upotreba svakog od ovih pridjeva tono je definirana: questo oznaava osobu ili stvar koja se nalazi blizu onoga tko govori;

codesto oznaava osobu ili stvar koja se nalazi blizu onoga tko slua;

quello oznaava osobu ili stvar koja se nalazi daleko i od onoga tko govori i od onogatko slua.

Neke pokazne zamjenice imaju iste oblike kao i pokazni pridjevi, dok se neke posve razlikujui ni u kom sluaju ne mogu biti upotrijebljene kao pridjevi:

jednina mnoina


QUESTI --- --- ---

QUEGLI --- --- ---

COSTUI COSTEI COSTORO COSTORO

COLUI COLEI COLORO COLORO

CI --- --- ---

questi, quegli upotrebljavaju se samo u mukom rodu jednine u funkciji subjekta, i toquesti za osobu koja se nalazi u blizini, a quegli za osobu koja se nalazi u daljini;

costui, costei, costoro, colui, colei, coloro oznaavaju samo osobe i to ponajvie snegativnim prizvukom, a mogu se upotrebljavati u funkciji subjekta ili objekta;

ci ima neutralnu vrijednost, a moe se upotrebljavati u funkciji subjekta ili objekta.

8


9/27


Neodreeni lan

Neodreeni lan oznaava neku opu, nedefiniranu stvar koja nam jo nije poznata; njegovaje uloga da u razgovor uvede neku imenicu o kojoj ranije nije bilo govora.

Oblici neodreenog lana su: UN

se upotrebljava ispred imenica mukog roda koje zapoinju suglasnikom ilisamoglasnikom

UNO

se upotrebljava ispred imenica mukog roda koje zapoinju tzv. neistim s (s izakojega dolazi suglasnik), z, x, pn, ps, gn, sc, i;

UNA

se upotrebljava ispred imenica enskog roda koje zapoinju suglasnikom;

UN'

se upotrebljava ispred imenica enskog roda koje zapoinju samoglasnikom.

JEDNINA MNOINA

MUKIROD ENSKIROD

ISPREDSUGLASNIKA UN UNA

ISPREDSAMOGLASNIKA UN

ISPRED NEISTOGS, Z, X, PN,PS, GN, SC, I

UNO

Neodreeni lan nema oblika za mnoinu, ve se zamjenjuje oblicima partitivnog lana koji utom sluaju znae nekoliko.

9


10/27


Upotreba lana

lan se redovito upotrebljava ispred svih imenica. Postoje, meutim, odreeni sluajevi okojima je potrebno naglasiti sljedee:

geografski naziviImena gradova i malih otoka (Capri, Corf, Malta, Rodi) upotrebljavaju se bez lana,osim kada se uz njih nalazi neki atribut ili dodatak.

Isto tako, nazivi sljedei gradova obvezno dolaze s lanom: L'Aquila, La Spezia, L'Aia,L'Avana, Il Cairo, La Mecca.

Ispred naziva planina, rijeka i jezera obvezno se upotrebljava lan, kao i ispred nazivavelikih otoka (la Sicilia, la Sardegna, la Corsica, l'Elba), pokrajina, drava ikontinenata.

vlastita imena osoba

U pravilu, ispred vlastitih imena osoba ne dolazi lan. Meutim, kada se

upotrebljavaju u prenesenom znaenju (Si sta rappresentando l'Otello.), lan seupotrebljava, kao i kada dolaze uz neku drugu imenicu ili pridjev ( l'imperatore Augusto;l'astuto Ulisse).

lan se upotrebljava i uz prezimena enskih osoba ( la Duse; la Deledda), kao i uzprezimena u mnoini (gli Sforza; i Visconti).

Ispred nekih prezimena slavnih osoba lan se upotrebljava ( l'Alighieri; il Tasso), aispred nekih ne (Pirandello; Verdi).

lan se izostavlja u prilonim izrazima; u izrazima koji imaju vrijednost opisnih pridjeva; unekim sluajevima, s prilonim oznakama mjesta; ispred imenica koje s glagolom inejedinstveni izraz; u izrazima u kojima jedna imenica integrira znaenje druge; u nekimmodalnim izrazima; u poslovicama; u naslovima knjiga ili poglavlja.

10


11/27


Strukture c' i ci sono

Posebna struktura s glagolom essere (c' s imenicom u jednini i ci sono s imenicom u mnoini)oznaava prisutnost ili postojanje nekoga ili neega, odnosno znai biti prisutan, nalazitise:

c'+ imenica u jednini ci sono + imenica u mnoiniC' il dottore. Ci sono i turisti.

C' una torta. Ci sono tre panini.

Strukture c' i ci sono mogu znaiti i odravati se:Ilmercoled c' il mercato.

Kako se ove strukture ne bi pogreno upotrijebile umjesto oblika glagola essere ( i sono),

dovoljno je zapamtiti da se ovi oblici glagola essere upotrebljavaju kada se subjekt nalaziispred predikata, a strukture ce i ci sono kada se predikat nalazi ispred subjekta:

C' un concerto in piazza. Il concerto in piazza.

11


12/27


Prezent glagola andare, bere, conoscere, dare, dire, fare, leggere, potere,sapere

ANDARE BERE CONOSCERE DARE DIRE FARE LEGGERE POTERE SAPERE

io vado bevo conosco do dico faccio leggpo posso so

tu vai bevi conosci dai dici fai leggi puoi sai

lui va beve conosce da' dice fa legge pu sa

noi andiamo beviamo conosciamo diamo diciamo facciamo leggiamo possiamo sappiamo

voi andate bevete conoscete date dite fate leggete potete sapete

loro vanno bevono conoscono danno dicono fanno leggono possono sanno

12


13/27


Glavni i redni brojevi od 1 do 20

0 zero

1 uno primo, a 11 undici undicesimo, a

2 due secondo, a 12 dodici dodicesimo, a

3 tre terzo, a 13 tredici tredicesimo, a

4 quattro quarto, a 14 quattordici quattordicesimo, a

5 cinque quinto, a 15 quindici quindicesimo, a

6 sei sesto, a 16 sedici sedicesimo, a

7 sette settimo, a 17 diciassette diciassettesimo, a

8 otto ottavo, a 18 diciotto diciottesimo, a

9 nove nono, a 19 diciannove diciannovesimo, a10 dieci decimo, a 20 venti ventesimo, a

13


14/27


Posvojni pridjevi

Posvojni pridjevi oznaavaju osobu kojoj pripada neka odreena stvar:

jednina mnoina


1. lice jednine MIO MIA MIEI MIE

2. lice jednine TUO TUA TUOI TUE

3. lice jednine SUO SUA SUOI SUE

1. lice mnoine NOSTRO NOSTRA NOSTRI NOSTRE

2. lice mnoine VOSTRO VOSTRA VOSTRI VOSTRE

3. lice mnoine LORO LORO LORO LORO

Posvojni pridjevi se u rodu i broju se slau s imenicom na koju se odnose, dakle sposjedovanom stvari, a ne s osobom posjednika. Meutim, u treem licu mnoine mora sevoditi rauna i o posjedniku pa se tako, kada je posjednik samo jedan, upotrebljava obliksuoiza muki, odnosno sue za enski rod, a ako je vie posjednika, za oba roda se upotrebljavaoblik loro.

Posvojni pridjev obino dolazi ispred imenice na koju se odnosi, no u uzvinim reenicama(Signori miei!), u nekim prijedlonim izrazima (per colpa sua) i kada ga elimo posebiceistaknuti (Questa casa mia.) dolazi iza imenice.

Posvojni pridjev se obino upotrebljava s odgovarajuim odreenim lanom, osim ako se

odnosi na imenice koje oznaavaju rodbinske nazive. Ipak, lan se upotrebljava i srodbinskim nazivima, i to kada je rodbinski naziv u mnoini; kada uz imenicu dolazi pridjev;sa sloenim imenicama; s umanjenicama; s posvojnim pridjevom loro i s imenicama od milja.

14


15/27


Prezent povratnih glagola

Povratni su oni glagoli kojima su subjekt i objekt isti, odnosno kod kojih se injenica izraenaglagolom vraa na sami subjekt (Io mi lavo. Tu ti pettini.Luciano si veste.). Objekt povratnogglagola uvijek je osobna zamjenica mi, ti,si, ci, vi ilisi.

Konjugacija povratnih glagola, infinitiv kojih zavrava na RSI, istovjetna je konjugaciji ne-povratnih glagola, s tim da ispred povratnih glagola dolaze navedene zamjenice:

lavare lavarsi

io lavo MI lavo

tu lavi TI lavi

lui lava SI lava

noi laviamo CI laviamo

voi lavate VI lavate

loro lavano SI lavano

15


16/27


Pridjevi kojima se oznaavaju boje

Boje oznaavaju osobinu nekog predmeta, to jest, opisuju ga te se, kao i svi ostali opisnipridjevi, slau u rodu i broju s imenicom na koju se odnose.

Pridjevi kojima se oznaavaju boje obino dolaze nakon imenice na koju se odnose (Indossouna camicia gialla e dei pantaloni verdi.).

Veina pridjeva kojima se oznaavaju boje zavravaju na o (s etiri nastavka, po dva zajedninu i mnoinu, ovisno o rodu), neki zavravaju na e (dakle, sa samo dva nastavka, odkojih jedan za jedninu, a drugi za mnoinu), a neki su nepromjenjivi.

a. pridjevi na o: bianco/a; nero/a; rosso/a;giallo/a; azzurro/a

b. pridjevi na e: verde; arancione; marrone; celeste

c. nepromjenjivi pridjevi: rosa; viola; blu

Kada se ispred pridjeva kojim se oznaava boja nalazi odreeni lan za muki rod, pridjevoznaava naziv boje (Ilviola porta sfortuna.).

Za izraavanje tonova boja, openito se upotrebljavaju pridjevi chiaro i scuro koji dolaze izanaziva boje i uvijek su u mukom rodu (rosa chiaro; rosa scuro).

16


17/27


Imperativ

Imperativ ima dva vremena, prezent i futur; ni u jednom ne postoji prvo lice jednine. Sva licaimperativa prezenta, odnosno futura jednaka su odgovarajuim licima prezenta, odnosnofutura drugih naina, a samo se kod glagola prve konjugacije drugo lice jednine imperativaprezenta razlikuje od drugog lica jednine ostalih vremena. Drugo lice jednine imperativaprezenta u nijenom obliku izraava se infinitivom prezenta ispred kojega dolazi negacijanon.

a. prva konjugacija: AM-ARE

am- ----- io am- IAMO noi

am- A tu am- ATE voi

am- lui am- loro

am- I lei INO

am- Lei am- Loro

b. druga konjugacija: TEM-ERE

tem- ----- io tem- IAMO noi

tem- I tu tem- ETE voi

tem- lui tem- loro

tem- A lei ANO

tem- Lei tem- Loro

c. trea konjugacija: SERV-IRE

serv- ----- io serv- IAMO noi

serv- I tu serv- ITE voi

serv- lui serv- loro

serv- A lei ANO

serv- Lei serv- Loro

17


18/27


Partitivni lan

Prijedlog di zdruen s odreenim lanom (dakle, oblici del, dello, della, dell', dei, degli, delle)upotrebljava se i kao partitivni lan i u tom sluaju oznaava neki dio, odnosno neodreenukoliinu. Partitivni lan se stoga upotrebljava uz imenice koje ne oznaavaju pojedinipredmet, ve imaju zbirno znaenje.Kada se upotrebljava u jednini, partitivni lan znai malo, neto, a kada se upotrebljava umnoini, zamjenjuje nepostojee oblike mnoine neodreenog lana i znai nekoliko.

18


19/27


Izricanje posvojnosti prijedlogom di

Prijedlozi su nepromjenjive rijei kojima se spajaju dijelovi reenice ili dvije i vie reenica.Najee se upotrebljava prijedlog di koji u najveem broju sluajeva oznaava povezanost,odnosno odnos izmeu dvaju dijelova reenice. Ovaj prijedlog moe izraavati:

pripadnost (Questo il libro di Pietro.);

vrijeme (Di giorno guido volentieri, di notte no.);

podrijetlo (Francesco di Roma.);

materijal (una maglietta di cottone.);

argument (Parla sempre di calcio.).

19


20/27


Prezent glagola na -iare

Glagoli koji zavravaju siare gubeiiz glagolske osnove ako nastavak poinje seilii.Ukoliko je, meutim,iiz iz osnove naglaeno, ne gubi se:

iniziare sciare

io inizio scio

tu inizi scii

lui inizia scia

noi iniziamo sciamo

voi iniziate sciate

loro iniziano sciano

20


21/27


Modalni glagoli

Postoje tri modalna glagola: dovere, volere i potere. Ovi glagoli slue kao potpora drugimglagolima, odnosno poblie oznaavaju infinitiv koji im slijedi:

Devo finire questo lavoro. Non posso aiutare. Rita vuole dormire.

(potreba) (mogunost) (elja)

Prezent ovih glagola je nepravilan:

dovere potere volere

io devo posso voglio

tu devi puoi vuoilui deve pu vuole

noi dobbiamo possiamo vogliamo

voi dovete potete volete

loro devono possono vogliono

Modalni glagolipotere i dovere imaju vie znaenja:

potere (moi) znai imati dozvolu ili biti u stanju:

Posso fare una telefonata? Pu riprendere a lavorare.

dovere oznaava nametnutu obvezu ili moralnu obvezu:

Devo lavare i piatti. Dobbiamo dirlo anche a lei.

u kombinaciji s negacijom non, glagol dovere moe izraavati ideju ne postoji obveza

izvrenja ili ideju nije dobro neto napraviti:

Oggi non devo lavorare. Non devi mangiare tanti dolci!

21


22/27


Tvorba i upotreba perfekta

Perfekt (passato prossimo) je sloeno glagolsko vrijeme indikativa. Tvori se od prezentapomonog glagola avere ili essere i participa prolog glavnog glagola.

Particip proli tvori se tako da se od infinitiva glagola odbaci infinitivni nastavakare, -ere iliire te se dodaju nastavci ato (za glagole prve konjugacije), uto (za glagole drugekonjugacije) ili ito (za glagole tree konjugacije), uz napomenu da glagoli koji zavravajunastavcimaarre,orre iurre tvore particip proli naatto,osto iotto:

parlare parlato

credere

creduto

uscire uscito

Perfekt oznaava radnju ili injenicu koja se dogodila u prolosti, a osnovne su mu funkcijeizraavanje radnje od ijeg zavretka nije prolo mnogo vremena i koja je na neki nainvezana uz sadanjost (Stamattina ho fatto la colazione.) te izraavanje radnje koja je zavrilaprije mnogo vremena, no ije se posljedice osjeaju u sadanjosti (Miopadre ha comnciato arisparmiare da giovane per comprare questa casa.).

a. Prefekt s pomonim glagolom avere

Pomoni glagol avere zahtijevaju svi prijelazni i neki neprijelazni glagoli.

Particip proli glagola koji se konjugiraju s pomonim glagolom avere ne mijenja se (Homangiato una mela.). Ipak, ukoliko se kao objekt upotrebljavaju zamjenice u akuzativu lo, la, li,

le, obvezno je slaganje participa (Homangiato la mela. L'homangiata.).

b. Prefekt s pomonim glagolom essere

Pomoni glagol essere zahtijevaju neprijelazni glagoli koji oznaavaju kretanje, postojanje ipromjenu stanja (najei su essere, andare,stare, rimanere, venire, arrivare, tornare, diventare,nascere i morire). Iznimke od ovog pravila su glagoli camminare, girare, nuotare, passeggiare,

sciare i viaggiare koji tviore perfekt s pomonim glagolom avere.

Pomoni glagol essere zahtijevaju, nadalje, povratni i bezlini glagoli te glagolipiacere, costarei durare.

Particip proli glagola koji se konjugiraju s pomonim glagolom essere slae se sa subjektomu rodu i broju:

Matteo arrivato. Marta arrivata.

Michele e Matteo sono arrivati. Franca e Marta sono arrivate.

22


23/27


Izricanje koliine s molto, poco, tanto, troppo

Neodreeni pridjevi molto,poco, tanto i troppo dolaze uz imenicu kada se eli iznijeti manje ilivie neprecizna ideja o kvaliteti ili koliini:

molto oznaava znaajnu koliinu (Ha molto denaro.); poco oznaava beznaajnu koliinu (C' poco pane.);

tanto snanije od molto izraava ideju velike koliine (Abbiamo sprecato tanto tempo.);

troppo oznaava pretjerivanje, odnosno obilje (Non mangiare troppi dolci.).

23


24/27


Padeni prijedlozi

Imenice u talijanskom jeziku ne mijenjaju nastavke u padeima, nego u svim padeimazadravaju nastavak nominativa. Imenica mijenja nastavak samo kada prelazi iz jednine umnoinu, ali ni to ne uvijek. Da bi se, meutim, oznaio odnos koji se oznauje padenimnastavcima, u talijanskom se jeziku pred imenice stavljaju neki prijedlozi. Prema shemilatinske deklinacije, prijedlozi se rasporeuju na sljedei nain:

1. Nominativ (il nominativo) stoji bez prijedloga;

2. Genitiv (il genitivo) se tvori pomou prijedloga DI;

3. Dativ (il dativo) se tvori pomou prijedloga A;

4. Akuzativ (l'accusativo) je po obliku jednak nominativu, ali se od njega razlikuje pomjestu to ga zauzima u reenici, budui da kao objekt (il complemento oggetto) stojiiza glagolskog predikata (il predicato verbale): Il figlio ama il padre. Il padre ama il

figlio.

5. Vokativ (il vocativo) je jednak nominativu, ali nikada pred sobom nema lan;6. Ablativ (l'ablativo; objedinjuje lokativ /il locativo/ i instrumental /lo strumentale/) se tvori

pomou prijedloga DA.

Navedeni se prijedlozi, kada se nau uz odreeni lan, saimaju u nove oblike i tako nastajupadeni prijedlozi (le preposizioni articolate):

IL LO L' LA I GLI LE

DI del dello dell' della dei degli delle

A al allo all' alla ai agli alle

DA dal dallo dall' dalla dai dagli dalle

IN nel nello nell' nella nei negli nelle

SU sul sullo sull' sulla sui sugli sulle

24


25/27


a. Deklinacija imenica mukog roda

jednina mnoina

Nominativ il libro lo stato l'albero i libri gli stati gli alberi

Genitiv del libro dello stato dell'albero dei libri degli stati degli alberi

Dativ al libro allo stato all'albero ai libri agli stati agli alberi

Akuzativ il libro lo stato l'albero i libri gli stati gli alberi

Vokativ libro stato albero libri stati alberi

Ablativ dal libro dallo stato dall'albero dai libri dagli stati dagli alberi

b. Deklinacija imenica enskog roda

jednina mnoina

Nominativ la lezione l'isola le lezioni le isole

Genitiv della lezione dell'isola delle lezioni delle isole

Dativ alla lezione all'isola alle lezioni alle isole

Akuzativ la lezione l'isola le lezioni le isole

Vokativ lezione isola lezioni isole

Ablativ dalla lezione dall'isola dalle lezioni dalle isole

25


26/27


Promjena znaenja glagola ovisno o pomonom glagolu

Glagoli koji mogu biti i prijelazni i neprijelazni (poput cominciare, finire, cambiare, scendere,salire, passare itd.) tvore perfekt s pomonim glagolom avere kada se upotrebljavaju uprijelaznom znaenju (Finalmente ho finito quel lavoro.), a s pomonim glagolom essere kadase upotrebljavaju u neprijelaznom znaenju (Lo spettacolo finito a mezzanotte.).Glagoli vivere, nevicare, piovere, grandinare itd. mogu se konjugirati s oba pomona glagola(Questa notte ha/ piovuto.).

Pomoni glagol avere upotrebljava se s modalnim glagolima dovere, potere i volere kadainfinitiv glagola koji dolazi poslije modalnog glagola zahtijeva upotrebu pomonog glagolaavere (Ho voluto mangiare a casa.), dok se pomoni glagol essere s modalnim glagolimaupotrebljava kada infinitiv glagola koji dolazi poslije modalnog glagola zahtijeva upotrebupomonog glagola essere (Sono voluto andare a casa.).

26


27/27


Perfekt povratnih glagola

Povratni su oni glagoli kojima su subjekt i objekt isti, odnosno kod kojih se injenica izraenaglagolom vraa na sami subjekt (Io mi lavo. Tu ti pettini.Luciano si veste.). Objekt povratnogglagola uvijek je osobna zamjenica mi, ti,si, ci, vi ilisi.

Konjugacija povratnih glagola, infinitiv kojih zavrava na RSI, istovjetna je konjugaciji ne-povratnih glagola, s tim da ispred povratnih glagola dolaze navedene zamjenice. Trebasvakako zapamtiti da se svi povratni glagoli konjugiraju s pomonim glagolom essere te da senjihov particip stoga uvijek slae sa subjektom u rodu i broju:

lavare lavarsi

io ho lavato mi sono lavato/a

tu hai lavato ti sei lavato/a

lui ha lavato se lavato/a

noi abbiamo lavato ci siamo lavati

voi avete lavato vi siete lavati

loro hanno lavato si sono lavati

Stiamo insieme - gramatika - 1. razred.doc

Documents

Transcript of Stiamo insieme - gramatika - 1. razred.doc