Serat Pustakaraja Purwa 04

download Serat Pustakaraja Purwa 04

of 62

description

Serat Pustakaraja Purwa 04Kahimpun dening Ki SuryoSaputro, 1983

Transcript of Serat Pustakaraja Purwa 04

  • EEEID EE EtrtrI! Dtr EIII BNEn D![ lUn Entrrntrlu! m0 EIIEtr ThB 'ffHH "H""8

    namtr nFEtt|lrlE mnnxlro nlDnm nnn?'lnnlu"h DID uln run Dn I[n mD mntrn ntr nn hm nn lnu tDntrmnlonn nmlnnn trEulllu! un0nnFlo nnmm nm Bmro mtr EIn EmEUD ntr ntr nmqn DD ut!0 nxiNMIDD NDMDtrD NN trNN NN Ell llh

    nluu nnmnnn nnmF! BIn mlnn ilonn mFprnrnwn nE [u! trur mF lil[ trn nE trtr n'BI Fntre trlo gltr nn BE Etr rDrn nn nn ruqn!ur!0t-I91 trgl trtsnnEtr Egun4 mBllr0tm nmEllnEtr HH Hf, H$ Hfi ffi "Hff" ffi HH ffifi,,"trDmn En trm nn |r'lil ntrn hn EEI

    ffiTFffi#ffiWffiffi

    mmDnmri nnnn uutnntrmnnrn unHfl HH

    trFrtr nnnnIIun Inrn mnInII UUn mmuun nnnlnlurnm& nn runED EIN MN NUImEmtn EIl [ul

    Dnn trn nn DIDn urEmn nm mn nEnn rBn nn DmuHr"ffiI Hfi HBr"" Bfl

    nl[IltrI!run nnrut nnm|! trtrnn nI!nntrDl0 4trllDE

    rel 25 lanpalane wlrdt eaklng RABrNrpulI sjcrrnAngantoe dunugl RABINIPUN JAYADRATA.-

    Kahlmpufr denlng : F S U R I O S A P U T B 0lng SrrakErta.tliwit d,fnton : Robo Klh'on.Taryeal :8 Junl 1983.

    UUOBOtsBBBUtsBtststsBtsts8tsBBtstsBtsOBUBUSUtstsBUBOts8BIilntnEmmluuruugnmnmnnmr4ln In&mntrmnnmnnrnnmrn rhu rqrnq

  • Pindaian ini untuk studi wayang dan tidak diperdagangkan.

    Pindaian ini adalah salah satu hasil kegiatanKonservasi / melestarikan Kepustakaan Wayang terbitan lama.

    Kegiatan nir laba / non komersial dari perorangan sukarelawan di persaudaraan masyarakat wayangIndonesia, dengan cara memindah rekam dari bentuk kepustakaan tercetak di kertas menjadi bentukkepustakaan digital , dengan tujuan :

    L. Melestarikan kepustakaan wayang, agar bisa disimpan lebih lama, disimpan lebih ringkas tanpamengurangi isi kepustakaan, penyimpanan dengan cara lebih mudah { tidak memerlukankondisi penyimpanan yang rumit ), memungkinkan dibaca dari jarak jauh / tempat yangberbeda.

    2. Persiapan isi ' Perpustakaan Digital Terbuka tentang Wayang ' ( ' Digitized Wayang Open Library')yang mungkin terwujud di kelak kemudian hari.

    3. Memudahkan atau lebih memungkinkan siapapun bisa membaca kepustakaan tersebut.

    Nama tulisan : Serat Pustakaraja Purwa iilid t, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, tl ( iilid 10tidak ada ).Nama penghimpun cerfta : Ki Surysaputro, Surakarta.Yang mengeluarkan ketikan: Ki Suryosaputro [ 8 Mei 1983 l.I Catatan : Ki Suryosaputro terkenaljuga dengan nama Ki Tristuti ]

    Foto copy tulisan tersebut diusahakan oleh : Neno Giri, Leuwinagung, Depok Timur, Jawa BaratDikonservasi di : Jakarta, pada tanggal : 02 Juli 2011Dikonservasi oleh : Budi Adi Soewirjo, laman Wayangpustaka

    Untuk mengetahuijudul kepustakaan lain yang sudah di-konservasi, silakan kunjungi lamanhttp: //wavangpustaka.wordpress.com , http://wavangpustaka02.wordpress.com atauFacebook : http://www.facebook.com/pases/Wavans-Purwa-Buku/82972905747

    Peran serta Anda dalam kegiatan konservasi ini sangat diharapkan.Untuk ber peran serta dalam kegiatan konservasi buku wayang lama, silakan kunjungi halamanhtt p : l/wava nepusta ka.wo rd p ress. cogl /ko nse rva s i -ke pu sta ka a n-wava nel

  • Dalang Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro.

    Oleh Budi Adi Soewirjo ; admin blog Wayangpustaka, Facebook: Wayang Purwa - Links;Jakarta, 04 Juli 2011,https: '/www.facebook.com/#!/notes/wavang-nusantara-indonesian-shadow-puppets/dalang-ki-tristuti-ra h madi-survosa putro/10150369930126L 10

    Tulisan ini disusun oleh admin blog Wayangpustaka sebagai seorang penonton wayang kulit, darisudut pandang penonton awam di luar lingkaran pelaku langsung seni pewayangan, ditulis untuksesama penonton wayang kulit, dengan tujuan berbagi bahan pengayaan guna apresiasi yang lebihbaik terhadap pewayangan. Harapan lebihnya, mudah-mudahan, bisa menambah panduan bagipeminat untuk mendapatkan banyak pengayaan lebih banyak, dengan akan disajikan banyak alamattautan sebagai sumber rujukan.

    Admin blog Wayangpustaka mulai tertarik, bagi dirinya sendiri, untuk mengetahui lebih banyaktentang Tristuti Rahmadi Suryasaputra setelah menerima dari Neno Giri seorang pecinta wayangkulit bermukim di Leuwinanggung Depok Timur sepuluh bendel foto copy an naskah ketikan ukuranfolio dengan judul " Serat Pustakaraja Purwa " yang dihimpun oleh Suryosaputro, Surakarta. Sepuluhbendel tadi merupakan jilid 1 sampai dengan 9, ditambah jilid 11. Tidak ada foto copy untuk jilid L0.Foto copy tadi hasil copy dari foto copy juga yang didapat Neno Giri dari daerah Wonogiri, JawaTengah.

    20o9Dari catatan lama bertanggal 08 Oktober 2A++ yaitu berita dari koran Solopos tentang meninggalnyadalang Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra serta Obituari yang ditulis oleh Kitsie Emerson, ada hal yangmenarik bahwa Ki Purbo Asmoro melakukan penelitian terhadap karya tulis / naskah Ki TristutiRahmadi Suryasaputra serta pengaruhnya sebagai bahan thesis untuk mendapatkan gelar MagisterHumaniora.htt ps : //www.fa ce boo k. co m /pa ges /Wava ng- N usa nta ra - I n d o n es i a n -S h a d ow-Puppets /L71041283735#! hotes/wavans-purwa-links/08-nop-puianega-pedalansan-ki-tristuti-rach m ad i-su rvosa putro-wafat/l73895586085

    Mengapa Ki Purbo Asmoro berminat untuk meneliti Naskah Tristuti Rahmadi Suryasaputra ?

    Foto dari blog Melissa Alarez (seorang wanita asing yang meminati wayang kulit Jawa) 18 Juli 2008http://castineshadowsindonesia.blosspot.com/2008/07 /pak-tristuti-rahmadi-survosaputro.html

    Penelusuran pertama dilakukan terhadap thesis tersebut dan didapatkan bahan pengayaanmengenai Tristuti Rahmadi Suryasaputra sebagai berikut :

    http: //i-l ib. uem.ac. idli urnal/detail. php?data ld=399

    Thesis tersebut berjudul " Kehadiran Naskah Pedalangan Karya Tristuti Rahmadi Suryasaputra DalamPertunjukan Wayang Kulit Gaya Surakarta ', UGM 2004, penelitian disusun dan dilaksanakan PurboAsmoro ( Sekolah Tinggi Seni lndonesia di Surakarta ) dan Soetarno ( lnstitut Seni Indonesia diYogyakarta ).

  • Thesis untuk mencapai gelar Magister Humaniora pada Program Studi Pengkajian Seni Pertunjukandan Seni Rupa, Sekolah Pascasarjana Universitas Gadjah Mada, Yogyakarta.

    Abstractnya termuat di jurnal Humanika, 18(3), Juli 2005 dan file format PDF nya bisa diunduh di :http://www.4shared.com/document/b6NqpO25/Abstract Thesis Ki Purbo Asmor.html

    Penelitian ini memusatkan perhatian pada sejumlah permasalahan sebagai berikut :1. Mengapa naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra banyak digunakan para

    dalang penganut pakeliran gaya Surakarta?2. Bagaimana cara dalang menyikapi naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi

    Suryasaputra ?3. Bagaimana dampak kehadiran naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra di

    kalangan pedalangan ?4. Bagaimana aspek tekstual-kontekstual naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi

    Suryasaputra ?

    Di dalam abstract tersebut juga dijelaskan latar belakang kehidupan Tristuti Rahmadi Suryasaputrapada ' masa jaya' nya sebagai dalang sebelum terjadi peristiwa G30S. Dan sedikit uraian mengenairnasa penahanan Tristuti Rahmadi Suryasaputra di Jakarta dan Pulau Buru.(#) Kemudian kehidupankesenian / pedalangan Tristuti Rahmadi Suryasaputra setelah kembali dari Pulau Buru terutama padamasa Tristuti Rahmadi Suryasaputra produktif menghasilkan karya tulis pedalangan. Dengan rincidijelaskan tentang bermacam karya tulis pedalangan yang dihasilkan Tristuti Rahmadi Suryasaputra.

    (#) Kalimat yang menarik berkaitan dengan penahanan di Pulau Buru :

    ..... " Penderitaan Tristuti Rahmadi Suryasaputra selama 14 tahun di pengasingan (Pulau Buru)sebagai tahanan politik di era Orde Baru, juga merupakan tempaan baginya yang dapat memacukreativitas demi mempertahankan kelangsungan hidup. Oleh karena itu, tidak mengherankan jikateks-teks wacana pakeliran susunannya mempunyai ciri khas dan betul-betul mampu menyentuhrasa hayatan ". .....(Humanika halaman3T4l

    Di tengah hutan belantara Pulau Buru inilah Tristuti Rahmadi Suryasaputra banyak mendapatinspirasi tentang sanggit pakeliran ". .....(Humanika halaman 370)

    Selanjutnya, berikut ini Admin blog Wayangpustakaberkaitan dengan " Serat Pustakaraja Punrua " yangSuryasaputra , termuat pada Humanika halaman 377dari Admin untuk lebih memudahkan pengertian I :

    ingin mengutip abstrast hanya hal-hal yangdihimpun dan diketik oleh Tristuti RahmadiI dengan sedikit suntingan tata letak kalimat

    " Tristuti, sejak tanggal 12 Mei sampai dengan tanggal 27 Juni 1983, juga mernbukukan lakon-lakonwayang purwa dan madya dalam bentuk kerangka lakon ( Jawa: balungan lakon ), diberijudul " Serat

  • Pustaka Raja Purwa (Sampun Kadhapuk Balungan Lakofrl", yang dikelompokkan dalam sebelas jilid( lihat catatan kaki nomor 8 di bawah ).

    Jifid lberisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon LahireGuru sampai dengan Amitaya.Jilid lf berisi 30 kerangka lakon, mulai dari lakon Rukmawotf sampai dengan Rabine Kitoko.Jilidllf berisi 28kerangkalakon,mulai dari lakon RabineSakri sampai dengan PandhuTuwuh.Jilid lV berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Rabine Sucitro sampai dengan Robine Joyadrata.Jilid V berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bondhon Paksa Jandhu sampai denganGondawardoya.Jilid Vl berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Somadinalo sampai dengan mBangun CandhiGadomadana.Jilid Vf l berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bratayudo Seta Gugur sampai dengan SudarsonaKethok.Jilid Vlll berisi 23 kerangka lakon, mulai dari lakon RobineYudayaka sampai dengan PatineAnglingkusumo (lakon wayang madyal.Jilid lX berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Raji Pomosa Rabi Putri Banyuwangi sampai denganPatine Danesworo (lakon wayang madya).Jilid X berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Rabine Jotimurti sampai dengan Lahire Rahwana(seri lokapolo).Jilid Xl berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Patine Mahesosura sampai dengan PrabineKunthibojo (seri Ramayono). "

    (catotan kaki nomor 8) ;Menurut Tristuti, kerangka lakon tersebut merupakan versi pedalangan Ngasinan (Klaten), sehinggaurutan adegannya ( kadang-kadang juga nama-nama tokoh wayangnya ) berbeda dengan " SeratPustaka Raja Purwa " tulisan R. Ng. Ranggawarsita dan " Serat Padhalangan Ringgit Purwa " susunanK.G.P.A.A. Mangkunagara Vll, yang merupakan pakem pedalangan versi keraton.

    Admin blog Wayangpustoka :Catatan kaki nomor 8 ini penting diketahui oleh pembaca blog Wayangpustaka yang mengunduh filedigital konservasi serta membaca naskahnya Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro ; supaya tidak perlubingung membaca isi naskah itu jika sebelumnya sudah pernah membaca naskah lain karya R.Ng.Ranggawarsita dan K.G.P.A.A. Mangkunagara Vllhttp://wavangpustaka02.wordpress.com/2011/07103/serat-padhalansan-rineeit-purwa-kgpaa-mangkunegara-vii/

    lnilah beragam khasonah kepustakaon woyang Jawa.I tulisan tentang topik keragaman khasanah kepustakaan wayang bisa dibaca dihttps: / 'www.facebook.com /home.php#!/notes/wavang-nusantara-indonesian-shadow-puppets/beraeam-khasanah-kepustakaan-wavang-nusantara/10150346064996110 l

    Blog Wayangpustaka akan meg-konservasi ketikan " Serat Pustakaraja Purwa " tersebut danmenampilkan bertahap ringkasan isi masing-masing jilid di blog Wayangpustaka Ihttp:'/wavanspustaka.wordpress.com ], sebagai salah satu kegiatan menuju ke PerpustakaanTerbuka Wayang Digital.

  • Nantinya file digital konservasi akan berukuran A4. Foto copy ukuran folio tadi difoto copy perkecilmenjadi ukuran A4. Hal ini disesuaikan dengan kemarnpuan alat pemindai yang ada.

    Dari penelusuran di dunia maya, banyak diketahui tentang Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro ; selamadi tahanan Pulau Buru maupun sesudahnya. Admin blog Wayangpustaka akan mencoba menulislanjutan dari tulisan ini.

    Jakarta, 04 Juli ZOLL

  • Karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputrasekembalinya dari Pulau Buru akhir tahun 1979 sampai dengan 2OOZ ( masa thesis Purbo Asmoromulai disusun )

    Data disusun oleh : Budi Adi Soewirjo -

    laman http://wavangpustaka02.wordpress.comJakarta,0T Juli 20LL.

    Semua bahan untuk menyusun data terurut waktu / kronologis di bawah ini adalah dari abstrakthesis Magister Humaniaora Purbo Asmoro di Universitas Gadjah Mada Yogyakarta tahun 2004berjudul " Kehadiran Naskah Pedalangan Karya Tristuti Rahmadi Suryasaputra Dalam PertunjukanWayang Kulit Gaya Surakarta ". Namun di sini data diolah dan disajikan terurut waktu. Terbentukdata mentah daftar karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra yang barangkali bisa dimanfaatkansebagai bahan pengayaan para pengapresiasi wayang ; dan barangkali bisa diolah lebih lanjut olehpeminat atau peneliti lain.

    Mengapa saya merangkai data sehingga terbentuk data mentah ini ?Landasan nya sama dengan ketika saya mengumpulkan data kepustakaan, meng-annotasi, meng-klasifikasi serta menyajikannya dalam bentuk buku " Kepustakaan Wayang Purwa (Jawa). TerbitanIndonesia antara tahun 19a8 s/d 1995 " yang sudah diterbitkan tahun 1995 dengan sponsorSenawangi dan KITLV Belanda. Landasannya adalah keingintahuan pribadi, keinginanmendokumentasi, kei ngi nan berbagi ba ha n pengayaa n pengetah ua n waya ng.

    Di era digital dan internet landasan tersebut bertambah dengan keinginan -

    sebatas kemampuan -

    untuk mengkonservasi ke dalam format digital ; "berbagi baca" dengan pengapresiasi wayang laindengan memperhatikan rambu UU HAKI Indonesia ; persiapan isi dari Perpustakaan Terbuka WayangDigital yang bisa dimasuki dibaca oleh siapa saja, dari mana saja, kapan saja.

    Di bawah ini daftar terurut waktu karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra -

    sebatas data yangada di abstrak thesis Purbo Asmoro. Sekiranya ada Pembaca yang mengetahui atau bahkanmempunyai karya tulis atau foto copy karya tuli lain yang belum tersebut di bawah ini , sudilah"berbagi pengetahuan" ; sehingga makin banyak khasanah karya tulis yang tertelusuri,terdokumentasi, terkonservasi u ntuk kepentinga n jagad pewaya nga n kita.

    Daftar terurut waktu karya tulis :

    Antara tanggal 12 Mei sampai dengan tanggal 27 Juni 1983, menuliskan I bahasa Tristuti : kahimpundening I lakon-lakon wayang purwa dan madya dalam bentuk kerangka lakon (Jawa: balungan lakon), diberi judul " Serat Pustaka Raja Purwa ( Sampun Kadhapuk Balungan Lakon | ", yangdikelompokkan dalam sebelas jilid ( lihat catatan kaki nomor 8 di bawah ).Jilid lberisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon LahireGuru sampai dengan Amitaya.Jilid lf berisi 30 kerangka lakon, mulai dari lakon Rukmawoti sampai dengan Rabine Kitoka.Jilid llf berisi 28 kerangka lakon, mulai dari lakon Rabine Sakrisampai dengan PandhuTuwuh.Jifid lV berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Rabine Sucitra sampai dengan Rabine Jayadrata.Jilid V berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bondhan Paksa Jandhu sampai denganGandawordaya.

  • Jilid Vl berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Somadinala sampai dengan mBangun CandhiGodamodana.Jilid Vll berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Brotayuda Seta Gugur sampai dengan SudarsanaKethok.Jifid Vlll berisi 23 kerangka lakon, mulai dari lakon RabineYudayaka sampai dengan PatineAnglingkusumo (lakon wayang madyal.Jifid fX berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Raji Pomaso Robi Putri Banyuwangi sampai denganPatine Doneswaro (lakon wayang madya).Jilid X berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Rabine Jotimurti sampai dengan Lahire Rohwana(seri Lokapala).Jilid Xl berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Patine Mohesasura sampai dengan ProbineKunthibojo (seri Ramayana). "

    (catatan koki nomor 8):Menurut Tristuti, kerangka lakon tersebut merupakan versi pedalangan Ngasinan (Klaten), sehinggaurutan adegannya ( kadang-kadang juga nama-nama tokoh wayangnya ) berbeda dengan " SeratPustaka Raja Purwa " tulisan R. Ng. Ranggawarsita dan " Serat Padhalangan Ringgit Purwa " susunanK.G.P.A.A. Mangkunagara Vll, yang merupakan pakem pedalangan versi keraton.

    Antara 17 Agustus 1983 sampai dengan 12 Oktober 1983 menulis naskah janturan yang akhirnyamenjadi satu buku yang diberi judul Janturan Wayang Purwa dengan kronogram Kagunan DhalangHangesthi Gusti, terdiri dari 52 macam teks janturan dan / atau pocapan yang siap pakai, antara lain: janturan jejer Astina Ptabu Parikesit, Dhayohan Sabrang, janturan Gapuran, janturan KeputrenPurwacarita, janturan Keputren Mandura Dewi Kunthi, janturan Keputren Pancala Wara Srikandhi,janturan Keputren Astina Dewi Banowati, janturan candrane Raden Dursasana, pocapan KretaJaladara, pocapan Gajah Puspadenta, janturan Karang Kadhempel, pocapan Madya Ratri, pocapanGara-gara, dan pocapan Gagat Enjang. Naskah janturan itu semula hanya digunakan oleh AnomSoeroto, Manteb Soedharsono, Sukasna Mudhacarita, dan Purbo Asmoro, akan tetapi selanjutnyaberkembang luas di kalangan para dalang, baik diperbanyak oleh Tristuti maupun disebarluaskanpara dalang bersangkutan tanpa sepengetahuannya.

    Tahun 1983 data naskah tersebut :Judul "Janturan Wayang Purwa." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1983.

    Tahun 1985 Data naskah :Judul "Lahire Harjunasasra." Naskah ketikan, tidak diterbitkan., 1985

    Tahun t987 menyusun naskah pakeliran lengkap 12 episode serial tokoh Bima untuk Ki MantebSoedharsono. Pakeliran satu tahun I satu bulan satu episode ] di Bentara Budaya Jakarta atasprakarsa Yayasan Rara Wilis dan Harian Suara Karya. Duabelas episode tokoh Bima susunan Tristuti :Bima Bungkus, Bale Sigala-gala, Gandamana Sayembara, Babad Wana Marta, Dewaruci, Sesaji Raja

  • Suya, Pandhawa Dhadhu, Wirathaparwa, Kresna Gugah, Kresna Duta, Rubuhan (Duryudana Gugur),dan Pandhawa Muksa.

    Tahun 1987, data 3 naskah lain :Judul : "Lampahan Babad Wana Marta," naskah ketikan, tidak diterbitkan,t9STJudul : "Lampahan Sasaji Raja Suya," naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1.987Judul : "Lampahan Wirathaparwa," naskah ketikan, tidak diterbitkan., 1987

    Tahun 1988, data naskahJudul : "Lampahan Samba Sebit." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1988

    Tahun 1993 menyusun naskah pakeliran serial Bharatayuda untuk Ki Manteb Soedharsono.Pakeliran satu tahun I satu bulan satu episode ] di Bentara Budaya Jakarta atas prakarsa YayasanRara Wilis dan Harian Suara Karya. Kegiatan acara ini seperti yang sudah dilaksanakan tahun 1987.Sembilan lakon serial Bharatayuda susunan Tristuti : Bisma Gugur, Ranjapan (Abimanyu Gugur),Suluhan (Gathutkaca Gugur), Tigas/Timpalan (Burisrawa Lena), Jambakan (Dursasana Lena, DrunaGugur), Salya Gugur, Brubuh (Sangkuni, Duryudana Gugur), Aswatama Nglandhak, dan ParikesitJu'meneng Nata.

    Tahun 1993 menyusun naskah Janturan Jilid ll, dengan kronogram Cahyaning Kusuma HambangunPraja. Buku ini berisi 24 macam janturan, 2 macam pocapan, 3 macam ginem, dan 30 tembangsinopsis lakon wayang.

    Data naskah tersebut :Judul : "Janturan jilid ll." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1993

    Data naskah lain :Judul : "Lampahan Kresna Duta." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, L993

    Tahun L994 menyusun naskah pakeliran Banjaran Karna untuk Manteb Soedharsono.

    Tahun 1994 menyusun naskah pakeliran Anggada Balik untuk Ki Purbo Asmoro.

    Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Banjaran Baladewa untuk Manteb Soedharsono.

    Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Banjaran Rahwana untuk Manteb Soedharsono.

  • Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Sumantri Ngenger untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskanpada Festival Greget Dalang)

    Tahun t997 menyusun naskah pakeliran Wahyu Darma untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskan diPondok Tingal Borobudur)

    Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran (bersarna Sumanto) Rama Tambak untuk MantebSoedharsono.

    Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran padat lakon Pikukuhan untuk Manteb Soedharsono.

    Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran Alap-alapan Sukeksi untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskan diJakarta dan forum Rebo Legen). Judul lakon diganti oleh Purbo Asmoro menjadi Melik NggendhongLali. Sanggit pakeliran ini banyak mengalami perubahan, dipadukan dengan sanggit pakeliran padatlakon Alap-alapan Sukeksi karya Sumanto (1980).

    Tahun 1999 menyusun naskah pakeliran padat lakon Srikhandi Gugat untuk Manteb Soedarsono.

    Tahun 1999 menyusun naskah pakeliran Bimasuci untuk Ki Warseno Slenk (dipentaskan di lAlNSunan Kalijaga Semarang)

    Tahun 2000 menyusun naskah pakeliran Babad Wana Marta untuk Muhammad Pamungkas prasetyoBayuaji (dipentaskan untuk ulang tahun Rebo Legen)

    *** Akhir daftar.

  • -1-

    d*HH ffi3"h ffi ffiH,HH ffi"'"nnllnnn nDnDn Dn Iu nmn nnnnBST BH $$ Hfr NS B$ Bfr Hf,IID [D DDNn! nI[ DlI DII DNXIDDN

    nn nnnnnnD!!nnHninn DnHN HMtrn nm

    DNtrDNN EDnuHfrnnn!IINEN

    I. NAGART PAN.CALA.Prabu $rgand^a lngglh Gandabayu nyang patlh Adlrql a. Rernbqg r - Ingka'g

    putna sekarlng ke.thaton Doul Gandauatl kalanar para rqla 1000 nrgarl, na'gkaRadyan Gandanana nenbe nggeguru ffsang Balru. Petlh AdlraJa lCnen nueul, Ban-dlka nunten budh&l. Sang Nata }undirr ngadhaton ptnapag ganra pranesnarl DovtGandareolr nu\ya buJa'ta.

    II. .Itruang Bayu nyang kang putra elesa Ra{yan Gandananar tngkagg nedheng

    -

    kaveJq''g I 1. AJl BAI{ttlNO BANDAIIASA. 2, T|UNGKAL BE{ER. 3. PAI{GNUm-A}tIlts(n].auag pangantol-anto1) n 4. aJl PaNGoAt{DlN. ifuanya lebdae Gandanana nuntnnpa.ult uarrgeul orlog Pancnla.

    Eyvarg Baytr nl.nba] { fngkartg putra gisya GAIAII SEflDA$DA lan }|ACAN BIl.{4}{UKA (gabat, Pa-lguna), kadharnrhan nJaJal kagektenl.B Gandanana. Ga.Ja.b nacan

    -

    sandika gya pargkat. PEUN$ CAGAT ; -

    GaJah lan EacaD nggodha Qandanana, te-nah dados prang, nangtry Sotubanda lan Blnan'ka kanon. Nunten praoala larnunkaufue denlng {yuang Bayu kl.nen nyobl kaeekten.

    Kasaru gosaJr{pun patlh AdiraJal natrr bl}th Raden Gandstnsna ketl.nbalanlun&r denlng kaDg rana Prabu Gandabaytr. Nunten eanl hrndur.CANDHAKN 3

    - Ing Pancale, Prabu G,*arUuV,t nanpl oonanlpun kang Futra Raden

    Gandapana lan patlb AdlraJa. Egpbgg 3 - Sang Nata dhavub nrLug Oandanana kl-nen ngadegakon sayeubera. Gandanana sagabr BVa tu+ lng blabar kawat.

    III. NAGARI ASTINA.Pratm Pandhr nyang putra Ngateenaruta atnal i Prabrr Drrpara t akaslh 8g,

    {Van $rcltra, d&lah Senar Gareng Petmk. Repbag : - $rcltra oa,npun langu gtt-ulta nrtng Pratnt Pandtnr, pranlla nedya kapalakrapaliaken pikantuk putri PencgLa Denl Gandavatlp nglrao pantee ngupaya einrantng pusaka Aetlrla kalcalth tnggih punlka Pulanggonl lan Kalanadbdh. Gya bsbld'halan.CANDHAKA}I. :

    - IDg tongah yana uonten eatrJ.ya Lal lh nerrggih Raden Pulanggent

    ny4ng Kalanadhah, dlya-dlnlya. Plrlanggenl ngaJak nulih nring Aotlnar Kalsna-dhah nboten purun tenah dadoa P$E,AN9-$SA8. Kagaru praptenlra Prabl Pandlnrr-nglepael Jenpar!ry, aatrlya kal1b badbar dadoa dbrnung hrlanggenl, Lan Kala'rgdhah, nanglng earL kontal teblh. Prabu Pandhr, Eadeu $rcltra nyang panakauannututl.

    IV. NAGARI P -R I N G C O N D A N I

    uB nnnu nntrDTIEID!u[Eltnlll!ru l[nn

    Pratru Ka18 Ranbaka lngglh tcenboko nlang kang garl|a Devt Retna Pudyae-

  • -2-

    rv. NAGART P R I II O G.O N D A N I .Prabu KaLa nsnbaJca Lnggih lbenbob llya4g kang ganra Doul Retoa hrdyae

    6rtd J.rreelh Dqrll Mql,relh. Bg4hgg : - Bab lngkang putra kang nlyos tlgar figlh puntka Dttye Arlnba, Devl Arlnbl Uruin Dltya Prabakesa lansa.b nang5.o. l":trrnrt sa[gsltdng batbara, Sang Nata kinen ngupaya pusakanlrg Prabu Pandhu -varrrl curlge lngkarrg efu:na eaiclng preJa Astlnar nlnarrgka Jalaran aaged keu-paL klayan trah AstJ.na. Sang Prabu tleanboko rya bldbal anggegana. Uasana u4lge lronten curLga kalth sall tanrng, Sang Nata nyaut curLga uau rtanglng na-nung kengtng eatunggel lngglh punlks Kalanadhah. Dene fulaDggeul kasaut na-den Srcltre. llasana da&s poraxgr Prahr lbeuboko ngoncadl.' I

    V. NAGARI PANCALA.Prabu fuganda (CanAaUayu), nalnpl eovanlpun Prabrr Pandtnr nyang Raden q

    cltra ne{ya pupu sayenbara prang, naLa.}craDakaken-Raden $rcltre. Nunten saxningerralt lng palaganl $rcltra tandblng Gandanana. $rcitre kasoran.

    Nunton Prabu Pandlar EqleDg lng glanggang, Gandanana karon. Garrdanana -guget nring Wva''g Bayr, dene kaeoran nggenya pancakera. I$uang Bayu nu\ya -nltle nrlng 0andananar Perang klayan Pandtar nallh. PrabLr Pandhu kesoran.

    Prabrr Pandh"r laJeng gugat dhateng Wuang KsraJayar deae apes Jurltlpuntenah lVuang lhpaJaya nitlo ur:lng Pandhrr perang na]{h. Gande'ana krnenplt

    -

    dent-ng Prabu Pandhu, rfvang Bayu oncadl Gandanana tobat nunton teluk, sattarnasrahokou kang nba\nr Dovl Qandanatt dhateng Prabu Pandhr.

    Radeu $rcttra nunton kadbaupaken klayan Deld Gandewat^l, dene Radon Ga13danana uagrahaken nagarl Pancala dhateng kang ra.na Prabru $rgandar sabab pan-J enenganlpun ne{ya guylta Prabu Pandhr lng Astine. Ingknng punj-ka, Prabu Gagdabaytr nunten nlsudbn ltaden Sucttra Juneneng Prabu Anon lng Pancala.

    TANc.EL -

    KJIQ__N.B Junl 1983.

    82.H^ffiH h"H ilfuHffi

    nrnrrnn Dn nB HH' HH nH"'ff' m ffi ffi HH nHT_HH"ffi ffi H$ m'gm $ff 'eE EE'E- &r EF E'',nsuHffiF Hfi,,fiff ffi ffi Bfl,,F HH'f;ff, B$*ffi "fr"ffi HH Hnidfi':!:r,,'

    I. NAGARI ASTINA.Prabu Pandhu nya4g kaDg raka Narpatl Dheetarastra, patlh Gandarnana,

    patlh Andalravana. BggbgB : - Bebagan Sang Ibt{t Ktrnttrl arrggardpun nggarblnldurugt nangsa, nalah oirna, nanglqg lal eng vangoul nq] { tL Sareng klayan DeviGendarl i-ugglh eanpun 4Egarbtnl, nangtng nboton nate gfulla.

  • -3-

    Kaean eouanlpun uhrsan gakj.ng Pr{-nggondanl patlh Kala Uabg{nr, nafurblIlh kautus denlng Prabu Kala Ranbaka lngglh lbenboko kLnen ngB,turl rarnrhPrabu Pan,lrnr nrl.g PrLrggonda'l r kanthL afur uanaul Ssng Prabu Pandhr k-apgreng rarmh nr{.g nagarl PrlRggondaldr nedya kaaturan reroba penf-neni rajapenl upatengganlng kadbaton.

    Drpt kaalangu vlgatos{ng kargar patd.h Maha(W natur nboten nangertogr-eanalLka Patdh Gandanara nurllg, DLtya Mahadyu kalarak nedal f.ng qJarrlr qgdpe--p.elggg-aagBl. Patlh Mabadyu kaeoranr Eya lunaJax rrangsul ror{.9 Prtngggndanl.

    II. PERTAPAN SAPTA ANGA.Begavan Abyaoa nanpl eouanlpun kang putra ragl1 lla:rya Prabu Uldra tg

    v1n Senar Garmg Pett.ttk,, Renbag : -

    Sang Widura nyarauedekaken knng nba$pDeri Kuntht Dggenya nggarblnl tensah sirrra, nuntou vangou1 nallh. Salrg tn-lcr dharub, blLth 1ng tenbe J abalg bayi ruJud aneh, gart'a agong 1a1 slst'anl-pun dhateng Jagad roJar ngungkutt oapadhanlng tJ,ta.h. lfusnya parar Sang $tt-dura parult nundur oapanakavane. Dene Bogavan Abyasa ugl nunten tedhak dha-teng Astlna.

    PERANG SEKA4 : -

    Ucr{ya rasekea Prlnggondar"{ nt egal larpa}|ry Raden Ignavldurar teuab dadog pe,uca"kara. Donaua eanL kaeoran keplayu.-

    III. KAffiI{AI{GAI{ S U R O L O Y O .

    Hyvang Gunr Byang Narada. Rembqg 3 - GaJ ah Sena lngkang dipfm donbanittntang Bayur tsnseh nJarag nbalela nrlng furalaya. Igvang Gtrnr gya utusanpara putra Jawata klneu nyopeng Bayu lan gaJal Sena. Sandlka gy"'p"ngkat.-CAIIDHAIA{ r

    - Ing Arga Mamta, Wrlang Bayu nyang GaJ ah Sena. RenbFe : - GB

    J ah Sena nyuuun dlpun nrlnanl r rBenya naglh J anJ lnlptrn Batbari Una tunlnSuang hdral naltka hlnen ngabdl nlnangka llrrurtpun GaJah Herauanal kaca-riyos nedya glnanJar suarga gaderenglpun peJah.

    tVvang Bayu sagah sablyantul eabab saJatlne Gajah Sona punlka putre{pun }$uang Bayu r nalJ.ka llVue"g Bayu unlnga lngkang nbalyu Derrl Ssagayanp

    -

    gamanipun Svang Sanbur kanantpun Bayu rentah dados gaJah Sena puni.ka.Ka4rnske ranrhnya para dewal drpi Calah Sena kadalgu apa oababe datan pu-nrn eoba, natrr btlth Batharl Urna lan lVva''g Drdra eldra tng JanJl. Tenahdadoe peraDg, deua-deua kasorrho

    Nunten Bathari Urna rarnrh, psrlxg dharnrh dhateng CaJ eh Sena blllh rnrsclnadbalg Bvarga vonton ing putranlpun Prabu Pandhnr. IVvang Bayn nlaruJrrklGaja} Sena trirnahl nu\ya kakanthl sovan nr{ng Karang Kaendran.

    IV. NAGART P R.I N GJi O N DJ N I .Prabu Kala Ranbata tngglb Trenboko nyaDg ke.B galnla Delri Malarsth l lg

    glb Retna hr{yastutl kary nuJu nggarblnl. Rembag: 3 -

    Bab uedha (hrku) kra-ton tllaranlpun lngkang eyang eavargl Prabu Kuranba, lngkang nyebatakeu bltth BABAGAN NGUUT PATI' lan RUIIATLNO RASEKSA lcl.nen ngupaya NcEil.{U SASTRA

    -

  • -4-JNDRA IIAIIIMNGRAT, t ngkang dununnng dsrah Saptanga tngkang Juneneng naregdra. Pranlla Sang Prabu Bgaro&-arsa usFgsultpun uhrgan nengglh patd.h Kala-Ma.hadyu.

    Kafungka sovcrlptra patth Mahadytt nefur btlih Prabu Pandhr daten kersarasub urlng Pr{.nggon$dr naLah da&s prat. Prabu Trfnboko nurlngr gya btr.rhal nrLng Astlna nganthl vadya raseksa.

    V. NAGART ASTTNA.Prabu Pandhu nanpl rauuhDya para rqlar Prabu KunthlboJa lng Mandurar-

    Prabu Mandrapatl tng Mandaraka, Prabu Klgtawa tng PlaoaJenar, fuu1n kang -

    rana Bgn. Abyaaa parlng unlnga blIlh lngkang putra Jabang bayi lng tenbe -aneh kahanane. Kaea"ru Desl Kunttd babaran nljlI B U N G K II S . Begauan -Abyasa ngaeta nuettrlka Kravqngr Jroning bunglaro anung katlngal Lsl, tlrta -lngkutg eakalanglung uenlng. Sana'l{ka Pratm Pandlu runaos wlrang, Nrurten -dhamrh dhateng patlh Gandapana, bungkus klnen nbucal nrd.ng uana Setre Gan-da Haytt. Gandanana sandlka rya pangket.

    Kagartr sovanipun Prebu lbenboko tansah ngrerope nyuurn ngel.nu Sastra-Jondra Hayunlngrat, ear'Ld ngandharalcen dhanrhnya kang eyang Prabrr Kuranbaavarglr bab pangntuatl-ng yakea. Ingkang ptrnlka Prabu lbenboko r\yuvun ne{yapunrrlta. ;

    KaearLta, Prabu Parrdhu sups adlllng ratr, nunten nLslk sastra Jendra-hayunlngrat dhateng Trenbokor 'tomah andadosalcen gara-gara. IVrar, Nerada

    -

    rarnth nganthl para deval andharlahaken bebendunlng lVsang Gunr dfuteng pra-bu Pandhu nggonya kunausnl neJ arrg Sastra Jendra. i

    Begaua! Abyasa nyuuunaken pangapunten, labet nenbe kalepatan seplsan,santl ngatJ-ngalaken lalabetanlpun para leluhur dhateng Kabyuangan $na.laya

    Itnrang Narada nturten oarenbag klayan para deual tena.b sanl nupakatl,ngleresa.ken Begauan Abyaea. IVvang Narada nunten partng papacuhr Ddrrandl

    -

    ngantos Panrttnr nerak alxgger-argger nallh, nedya kasl-kea. Sang Nata Bagahr-nunten para J avata sanl lundur.

    Kafuagka parrga.nuklng uadya rasokga Prlnggondanl, rnargl gadha^h pangln-ten nanayl lngkang gUetl Prabu lbenboko seda, laJeng dados prang anuk-anq!atl. nBoten dallglt Prabu Treubob ngatlngal, tenah vadya raseksa Prlnggonda-nl l:tllh nepsunlpun, laJeng eaxnl eeleh dedanel.

    .

    gl N c E B _-

    KAYONI Jturt 1983.

    nnnnnnnnnnDmnnnnnnnnntrnnnnl!urDllllIrBnu[un

  • 5-

    IENNnn nDmtr DnIITIIEDENnn nunn Ennn nn

    IIIEHHnnIll[n!!!ll!83.

    - HHDrSn Hf,ntDnnnn Dn n!! ntrnn DnntrD nmnEnnn BEn Dulmn nnDu Ilt!nn nn nBtr nnllllllll!

    ffiffirfi-ffiHffiHfi'ffiffiffiffiTfl"ffi

    Prabu Pandhudeuanatal patlh Gandananar patlh Andakavana. 4enbaq : -Ingkang raka Narpatl Dheetanagara ne{ra nylrant kang g&rva O""l Gendarl. -

    Ngnten Lnglcang rayt Raden Yananl&rra kaufug sovan nrl-ng Pertapan Te'lkandhangaturl ranrh karg panan Malrarsl Blena' Ilarya t{ldura eandlka gya Pangkat.

    Sang Nata lun&rr ngadhaton plnapag lngkang garsa kangJ eng ratu Denl -Kunthl lan lladrj-n.

    II. UAGART PARANO OARBA.RaJa yakoa Pratu Kala Yerd^atl nyang rayl Dltya Kala l{ardul patlh KR'la

    Garba. Renbap : -

    Sang Nata kagnararr Devl Gendar{., nlle gya J engkar plyan-bak nedya kacldra. Patlb 4a1a Garba nguntabaken. PERANG GAGAI, 3 - RaseksaParanggarba k.Fapag uadya Aetlnar dadog pancakaral Denava kaeoran, gye nagJ lng uana.

    III. SI{ARCA PAITCRANruNN TAHAI{GG{N1IINGA}IPrabu Daaakunara, nyang kang putra Raden Begaouboa, lH.slrah, Trlkaya

    Narantaka, Denantaka, Trlvaneh. Egtsbgg 3 - SaDB Nata nesra nunuraken kuna-ra dhateng putra Dhestraatra lngkang dereng Iatdr. Gya tedhak nganthl D[-tya trlnurda, nyang Kal.a Dgoanal

    IV. PARTAPA}I' T A L K A N D H A .Maharel t{ara Blsna uanpl sovanlpun Braluana,saklng Tanah Ke}lng Bega-

    van ToJalaktr nyaDg putra kaka'lLh Banbang TeJaoabdva 1an TeJa slrara. RelbeeSeng l,llku da] ah putru nodya suwlta nrlng Aotdna, nyusun kalantarakon Sang-Blsna.

    Kahrngka eouanlpun Flarya tJldura nyang Senar Gareng Petntkr ngaturl -

    lngkang panaD Mabarsl l,lare Blsna kaparenga rarnrh nrJ.ng GaJah Oya ngestreninggnya lngkang raka Dhestarastra ne{ya nylranl gsruao Rest Blsna eagahrgya gant pangkat, Bgv. TeJ aLa'ku dal'ah Pare putra kakanthll

    PERAI{G SH(AR : -

    Wadya raseksa Paranggarba nbegal Raden l.IL&rral tenabdadoe pancakarar denaua sanl p.oJalt.CAIIDHAKAI{ :

    - Ing Karang Kaendran, lVuang Endra nimball kalangenanlra Pek-

    el Satauara kinen nrenggalangl Dagasuloa nggenya nedya sala.h gaue dhgtong putra Dheetarastra. Satavara sandlka gya budhal.

    Kacadta : -

    ID gegana, Satasara plnangglh Dasakunara tenah dadoe prnngr-Dasahlnara kaseger nulya ngllang.

  • -6-

    V.IADIIATEII GAJAH !YANa:patd Dhesta,nagara nysng raoa narasepub narendra lng Plasal enar Prg

    b,u Klsthavel Begauur Abyaoal Mahargl Wara BJ.onal Prabu Pandhrr' Rsden Uldu-r8r Begava! TeJalaku, Barobang TeJagabava lan TeJaauarar dala.h.pana.kavari.

    Reuba.E r -

    l.lalrarel Wara Blgna nyurnrnaken palilah dhEteng Prabru Pandlnrkaparenga na.npi paauultonJ.pun Bgv. TeJ elaku saputrane kakallhr i Sarlg Nata -AetlnB kapareng na.npl.

    Kasar:u Derrf Gendarl babaran nlyo o o .DAgIUgrr satengkel. Nunton Laagta

    earta kaeldhlkara denlng Begavan Abyaoal dagi,ng da&s bayl dhqnpit tLgar -nulya plnart-ngan kakaslh : 1. RADAI XiIIRUPAtt . 2. RADE{ DIIRSASAI{A. 3. 0gTfi nJRSILAI.IATI.

    Kullttng daglng (notUtaDtng bayl) kadunungakon uonten I'lg a,lun-alunklnen nJagl Banbarrg TeJosabaua nyang art TeJeEUara.Kacaqlta, Prabu Dasagulma dhatong nedya nanJlng klotbkan dagr''gr nang{ngkaearber Peksl Satasara, tenah dados perang, tlr0ebung Banbang TeJaaabauatan TeJasuara, dados perang nrket. ToJaoabava lan Tejasvara kontaL de''!nBpueakanlng Dasalnuts,rar Pokel Satayara lan Dasa]ilrlara ganl rebatan lclotbk-alx dag{ng, vasana kunaranlng Dasasulrne gaged nanJtng dagt-ng.

    Para raJa sanl nlngnll kadadogan uau, nu1ya, Prabnr Pandbu nglepasakensanJata pangnrvat, Pekgl dala"h dlglng aJur narnrt, salln varnl dadog bayl z100

    - ) = 97 Ul. Tonatran goger uong oapraJa eani alok ana bayt tLban furkatbab cacahlpun. Para rala rya ngukub bayl-bayl vaue kabekta dhateDg purakaparlngaken dhateng pata ccthle gaben enban sahugga3- plnasrehan bayt ka-11h. Dene bab aranlng J abang bayt unrt oaktng RADE{ KART.U{ARML I Ottya KaJ'a,,Drrsana natJtng nr{ng Raden Dmsasana, dene Xala lblnurda manJfiry nrlng Bgden KartaDa$ra.

    Kaeanr Desl GendarL elrna kasldra duratrnaka reJ a dltya Paranggarba -

    Prabu KaIe llerdatt. Harya lll&rra lngkqng nufutd,, nglepasaken sanJa.ta Panegcu GadhLngr Kala l,lerdatl peJah.

    l

    Prabu Pandhu natur dhateng lngkang raka Dhostanagara, bll:th lngkang -

    putra Radon Kunrpatl kasunun kapuudlmt putra. Dhestsragtra kapalengl D4-nglng nundhrt eupados lcr{unenongaken Pangoranpatl. Prabrr Pandhtt nboten ga-gah. Nunton Devi Gendarl natur, yon nangke Prah,r Pandh.r Balrptrn kagungan pgtra plya.nbak, kelenggaban PangeranpatL kenglng kaJabel. Drpl nidtunget pa-ngandikaning kaDg nba$ru Gendarl nakaten uaur Prahr Pandhu nyagaltl. Kalek-eanan Raden Kunrpatl kapundhut putra denlrrg Prah.r Pandhu, earta kdunenenga,ken Pangerarpatl Astlntr.

    TANCEB . KAYON.9 Junl 1983.

  • -7-_EnnE En Bn ru! nntrnntsp nE trtr nm ltn Enpu nE mD nn nD nm FnuEnE[ut l[troDrnD nn nmnllliffi $H HS H$ Hfl HfrN.-trtr uln DII nn u! nn nEul

    _Eppn_ u4EnE Ennnnn nn n:- trtr[nE$ BE fiH H$ HH - HH ,H. T,,i Ilf;-HNUg EE DD [lE nnntllll l[n tiullul D :. I irr- mDts tsD nB nn nn lDlti ni-m Eu i[,'i mun__nn EE_ trln nn BBn iflnlt- illit ffinEnE luDnnu! unntuu! !l!l tll|tl mnnni-

    trlDNNDnnrulnmnmrulnn

    l![lrDE nn nE Bn ltn nmn !u! trln nn nmtr mnnts Dm nn nn nntuulnnnllDtr tul tln nll BItnru Dn Dnlm nBBH 'trr$' HH Bn

    nnnnnnnnmnTID

    Hfr*nnnnnnn84. DIIInnnntt

    I.NAGARI ASTINA.Prab'u Pandhu Dyang lngkang raka Adlpatl Dhestanagala, patih Gandanana

    patlh Andakawana. .&gg!gg 3 - DesL Kuntht sanpun nggarblnl B&11h, tngkang

    -

    punttra Sarrg Nata nedya ngluuarl nadar kanttrl plsta-ral a andrardla. Ingkangraka Dhstaragtra delah putra Kurava klnen pasang pagrogo}an nyepengl Bang-salr kangge ula,n pLota. KanB raka sagah nulya bldtia.L, kadherekaken punggauaAetlna Ha:ya $lnaba, Ilarrya Bargavar Harya Bllane lan llarya $rpadya.

    II. NAGARTJIM DANAMAFTA.Prab,u Ps] { darna Dyarg putra gangsal 3 1. RADEI{ $IDARMA. 2. SUSENA"

    -

    ). MARONA. l+. SIPABTA. 5. S)PART[. Rembag : - SanB Nata nedya tran{tdsnarging ngupaye setrlya lngkaw kagungan gettb putlh. Ingkang putra Raden-$,rdarua natur, kasnaran Derrt KunthL. Nadyan ingkang rana. nenggak ngarfh---arrl.h, nanglng putra gangeal parlpaksa bldhal nrLng Aetlna nedya ngrebat

    -

    Dovl Kunttrl. Prabu Palldama neeat prnggah nrtng Kahywangan $Falsg'oPERAI{C GAGAL :

    - Satrlya 5 vau kapapag barlsen Kuraual sulqfanlr reg.

    bag dados perange para Jln eanl kageser gya ngll,ang.III. SE&TAP${ S A P T A ^LR G A .

    Begawan Abyaoa narpt souanlpun kang putra ragll Earya l,Ildura lan Se-nar Gareng Petntk, Bgbgg : - Raden I'lldrrra nyarauedekakon nadartpun ilr,g-kang raka prabu pandhu. ,Sang wtku dharnrh blllh J abang bayl lng tenbe balcalIahtr na'glng nggaua nuqlouh. Sang tlldura klnen warrgsul nrnlyln, Abyasa ngtutl. P4B${C- SryAR :

    - tla{ya J ln raaekea Dananarta nbogal Raden Uldura te-

    nah dados pancakara, rasoksa kesoran gya ngllslgoIV. .

    Ifva''g h9. nyarrg l)ara J avata. Renba.e : - Gara-gara lngkang tannrh sgkfng Prabu Pal l.dams. n)unrn panltisan. Deua-deva klnen nbalekaken karana

    -

    nggege nangeao Dova-doua eagah nulya bldha.l. hggalLng carlta uus LaFaIrB-glh lan Palldarua, errlayanlng renbag dadya perang, deua kasoran.

    Eysang Narirda raurh parlng dharruh nrlng Prabu'Palldaroa kinen nJ.tls -dhatong putranlpun Prabu Pandhu karig baka.l Iahlr. Pattdarna sandiks gya qlnurun.

    CAI{DRAKA}I : -

    Irg vana Palasara er Adlpatl Dhestanaga.ra, nyang Kurara nye--pengl eangsen. !fuenya pikantuk kathah gya lmndur nring Astlna.

  • -8-

    V. NAGIRI ASTINA.Prabu Pandhrr Bgv. Abyasal Narpati Dhestarastral llar:fa t'Iidural nanpl

    ravubnya nata l{andura Pratnr Bagudesa. Eggbgg 3 - Dhestatastra pgatrakenularn sangaan nangsakqn lngkang sak{ng pagrogolan }rana Palaoara, LaJeng bgnt konbul b'uJ ana andraylna ngluvarl punagl. :

    Kasaru Dctrl Kunthl babaran nUIt oaldng enbun-enbunanl niyos kakung,pelc{k uarnaDor plnarlrgan kakaslh RADE{ PIINIODEID. Isuarrg DarrnaJaka ranuhsarrl dh&rruh b1l1h Raden Puntodeno kapundht dadya nonorrgen{ra, Prabtr Pqgdhr nyulanggu,lcaken.

    Kafungka dhatenglptrn Raden $darua sqkadang nracak nyurun Deui Kun-tbl, tenah llarya t{ldura nur:l,ngr y&B&tra da&s perang. R.Srdarma karcn.

    I\rnunten Prabu ParldaJma prapter dupl unlnga kang putra ga$goal. sanlkasoraDr Sye nlabtmg prang nenpuh Raden lll.dura. Para ral a sanL sablyantuIlalfa ttldurar' nanglng pertpatsa sanl nundur kasoran. lVnang hrrnal aka gyananltls urlng Jabang baylr eana.}lka nesat nenpuh Prabu Parldaraa, dadoa -.perang raner vasana Parlda:rna kasoran, tenah peJah nunten nanJJ.ng nr-J.ng

    -

    Jabang bqyl.Raden fudarua saladar:g nganuk pung;gung, dLpun eotken denJ.ng Begauan

    Abyaoa tBah da&e Jin, daLalt nagarl Danarnarta dadoe wana gung fwo.g -llrnrng.

    TANCEB KAYON9 Junl L983.

    Fmqluu!mnnnHHnrnnmIrulnnBIn

    Ets En -EInnE- nE[!uE- EIE pB -IntllUE- EErln$ Eutl[ll mnnrn r:r,rBll!0 riEE EF EE--Eg Es uD Fn bu Eu tstr uE DE nn mID nr! rtr,r :..rl n o odH nfrnts__88 ES__84 E8__Ux0 pS pE ED__EE UE__Etr EE- i[n m , Ei] i;iE m Em fiin$ff"fi$ Bt*ffi mnn rnruHl HHrrHf,

    "rH*- mun- HF 'Ei.l iffi,*ffi Fm HfillllD nm nn nn DIItnn DID l[t! lltlt Dn mnnn hE Er,. :.F Im : fi6llD llMll En Bn nllE IDm !U! nn mu nlll luln nn Dtir "trDnn .' :tn

    85.'DnIlUln DDnn DI[Dtrn IDIII tltD nmHf, Hfl HH Hil HH ffi

    ''. ffiH.Hf,

    Hm' Hflm*ffi Hffin HH m'Hfi!u nnn nm nn luilulB lln nn hn

    I

    I. S U R O L O Y O .I

    ffvang Gunr nyang Narada. Remba.q : -

    Gara-gara turuh sak{ ng Prabru Sa,-sradega r\yuuun vldodarl Battrarl Ar.rmblnl. Jiavata klnen pacak barle, sandi-ke gya budhal.

    II. NAGARI P A R A N G G U }J A .Prabu Sasradeua nyang patJ.b KaIa Anrnber patlh l(aLa Garba.

    .&ggb!g : -panglanarlng Ssng Nata tluanplk,denlng pata deva2 nlla gya ngufits patLh I(gIa Anrnba kinon nonpuh prar nring Srmloyo. EEEAIQ-QAQAL : - l{a(ya rasek-sa Parangguua canpuh prang lauan para desar dedreg dereng purna. Suang Ngrada tununrn ngupaya sraya Radon }Iarya Pratnr.

    III. .Prabu Pandtm nanpt oovenJ.pun lngkang rayt Raden llgrasena. Eggbgg r

    -

  • -9-l

    Raden Ugraoeua pasrah strnanl-ng kang raka }Iarya Prabu dh.rnateng Prabrtr Pan-dhu. Sang Nata oagahr gya bldha^l nganthl Senar Ggr*g lan Petruk. PER]NC-SEKAR :

    - l{onten lng uana Prabu Pandhu kabegal denawa ua{ya Parangguva, dg,

    dos bandayudal para rasekga eanl kaeoran tnna-h peJab eadaSra.CANDHAKAII :

    - Hadyanlng sana KrendhaSrana, Harya^ Prabu nenbe tapa nyurnrn \g

    nukten, glnuga.h denlng Prabu Pandtnr. Katungka rarnrbnya lVueng Nqrada qyarg.ya llar:ya Prabu klnen nyfunakaken nsngsah tng KatryvangaDr Prab'u Pandhr fng-kqng nyagald. Gya eadaya bldha.l urang $rrcloyooKacarlta, dunugl rng Repat Kepanesan, Ihrya Prabu gya nenpub bartsan rase!sa ParalrBguvar da(ya prat rane. Patlh Kala Anrnba nyang Ka,1a Garba peJah.

    Prabu Pandhu lan Earya Prabtr eapanakauane gya t akanthi denlng f$uang-Narada souan lVvang Qtnt. Ilarya Prahr nunten kadhaupaken klayan Batharl

    -

    Anrnb{ni. Sigeg.IV. NAGART MANDURA.-

    Prabu Basudova nanpl oovanlpun kang rayl Ugfaoena natur bltth lngkaDgraka Itarya Prabu sanpun kaparrgglhalcen kang raka Prabu Pandlnr, sarta sanangke kakanthl souan nrbg Srralaya neupuh prnng nengoa"b Lan saged unggul I ngJurit, tena.h llarye Pratm nanpl ganJaran deda.rf Dewt ArunblnL.

    Prabu Beeudeua gya sutrusul nrlag Kalywangan $rraIaJE.CA{DEAKIN :

    - Ing Pararrgguua Prabu Sasradeva nanpl aturd.ng vadya blIlh pa-

    tlh kakar I h oanpun poJ ah tng $ral8Va. Sarg Nata gya nglurug nrlng Kalprva-ngan.

    [email protected] Gunt r.anpl *rnan'lpun Prabu Bagudeuar nysg putra Medlrang Karnuf

    yan Raden $rtdbaka uafur ne{ra ndherek nylmaka}cen nongsa"h. Kasanr p4nga-nuklng Prabu Saoradeval tlnutdhlngan Raden Ugraodaa lan $.rtdbalca nanglng

    -I

    ea,nl kasora!. ,lJasana Prabu Pandhu nal eng fng palagan nglepasa"ken pusaka panah San-

    ta.nae Prabu Saeradeua peJah.Raden Ugrasena glna'rrJar rddodart Batlrart IIRESIfINI (Uresd) 11 dre n8-

    don Satdhaka g,lnanJ ar Battrarl Arurnbana. Para rqJ a Batrya nangayubagya, nurr-ten parnit lundur.

    , i

    a9 Junl 1983.

  • -10-

    I

    ri

    i

    96.

    I. NAGARI MANDURAPrabu Bagudeua nyang kang rayt IIarya Prabrul Ugrasene; patlh SaragupL-

    tar etlban Panat'abaoe. Renbas : -

    Sang Nate arBa ny!.rani karrg garile Derd B.g,drehlnl lng Junapa-La !-pgkang Barlpun nggg-bilnl, kanthl nadar plata-rqja. Mlla Sarrg Nata nedya pasaog grogol 'l ng Pseanggra}an BanJ arpatonan. Ingkapg -rayl llarya Prabu lclned hrnggu prqf e. ltuonya olyaga gya budhal.

    II. LAGARI -

    .-D l| A R .A l, A T I- . (Cunagra).BaJa dltya Prabr Corauangsa nyang lngkang rayl ditya Core.lcesna 1an -

    dltye $,rratlnantral patlh Kala Maha{yu. Rernbae ! e Sang Nata nalggal { h ee-danfng kang raua ovargl Prabu (resna Mandraual sarta Sang Prabu kagnaran -Deul Mahera.h dereng kasonbadanr urg kagarua Prabtt Bazudera.

    Ingkalg rayt nrayogekaken supados kacldra kenauon, Duuprrng sanangke -Pratu Basudena nenbe Jengkar eqklr praJa pesang ,grogol ing BenJarpatonan.

    Prabu Corauangsa nunten sa.J;ln lralxr1 dadog Prabu Bazudeuar blAha1 dba-teng pral a Mandura. Patih Malt"qyu nguntaba.ken. P4RANG- GAGAL : - l.ladya ra-eeksa D.rarauati kapapag barlsan l,landura dados porangl denava kauon nuntennanJlng uana.

    III. NAOART AST.INA. ,Prabu Pandhr nya'g t ang galla Deul Ktuttbl tngkang nenbe nggarb{ n{ s*

    puhr Deul Mad:rlnl patih Gandana:oae petlh Anda.kawanal dalalt. Senar Gareng Pgtnrk. Renbas :

    - Sang Nata nedya Jagong nring Mandurar Bya bldhal sartnblt

    garsa Ian panakasan. Patlh kaJcallh plnaorahan runekoa pral a Astlna. iPERAI{G SEKAR t

    - Raseksa harasatl nbegal lanpahlng Prebu Pandhr r tenatt @

    dos bandayuda, ' denava kaeoran sa.nl peJ ah.

    KAPUTREI{ MANDURA.Dewl Maherah lngka.ug nodheng' sungkalra karana datan kakanttd cangba,na

    flen{ng ks1g raka Prabu Basudeva. Kasaru praptantra Basud,ewa Pa1gur gya mogdhong Deul Maherah.

    Kpca-Lta, Harya Prabu lngkarrg plnuJu rondha, dupl uninga kang raka Bggudeua iundur nboten pering cecalae dadoo sulaya lqjeng perango Ilarya Pra-bu kaaoranl nunton lunaJar ur{ng BanJarpatonan arga nyataka}en punape saegtu tngkang raka Lundur saktng pagrogolan.

    ffi fiH !0r HB-S, BF rtHH''HH Hfi Hffi#" HH*nn nn un !u nDm nnmmmm

    rv.

  • -il - I

    V. PASANGCRAHAN B A l{ J.A R P A T 0 M A S,.Prabu Bazudeua ni.wah para kadang oontana, rnirsanl para uadya sani nyg

    pengl sato Uarta. Kafungks ssgrnn{Frln llarya Prablrl matur bllih lng KaputrenMandrra tonten duratnale nonba Prabu Bazudeua nyldra re$ri Detrt Matrara.b.-

    Gugup prabu Basudewa gya kerlg lanptt krrndtrr nr'l.g prqJa Mandura.DUr$s{ t'lendura, nyatengL ka'g rayl Prabr,r Panclhr ugl vue praptal na-

    lglng Doul Kunthi katllar lng Kepatlhrn. Basudeva gye ngandharaksn ppe--tenging pura Man&ra. Prab'u Pandht nunten ngasta kendld pratalar nLnangkatandha einten ing antavloipun Baeudeua kalth uau Lngkarrg oaged nenJ 1ng sglebet{ng kondbl. Tetela Basudeua lngkaxg aslL nboten eaged rnlebet ing kegdhl, dene Basudeva palor nalah oaged nanJing Jronlng kendhi.

    Kondht kabekta dhatang alun-alun, kabantd.ng kendhj- pecah, babar RajaDltya Prabu Corawarr1gea, tenah dados bandayuda. Prabtr Pandtu nglepaaakar -ear1Jata PAI{GREMAI( DAGING, nanJrng angganlng Coraua,ngsa, nangsa Jer.o}rantvekasan Gorauanges nglunpquk pej ab. Ksendha kasebialc baratr kanpnrng.

    Prabu Basudewa gya Chanrh nrtng kang rayl Harya Prabu lan UgraeonEl-klneu neJ ah{ Derrl Maherah. Sandlkn gya bldhal'.Kacarlta, uusnya plnangglh kurg nba\nr Devl Maherah, I{ar1ya Prabu lan UgrgBena nboten nentala neJablr sabab Sang Derrl mre katdngal nggarblnt. I'lalahnunten dlpun Beger Detrt Meherah babaran nlJll buta lanang. !fuurya rencahgDevl Maherah nyuvun geeang; kang rayl kakatth parlng pa]{lah, nanging Ja-bang bayl kabucal tblh. Deul Maherah kaslngldaken ing Pertapane sininpendenlng Reel Janapada.CANDITAKA}I :

    - Ing pandlupi Mandural Prabu Basudeua narpl oouanS.pun ilarya-

    Prabu nyang Ugrasona nafur bll1h tngkang nbalqyu Mahereh sa,npun dunugl lngpeJ ah. Sang Nata nulya ngluvarl punagl piota-ral a, sasarengan lngkeng rananarasepuh tng Junapala Prabu Badr,apatl nyang Prabu Dewakatong iJtg hana.ka.( gadrapatl Lan Deua.katong puntka ka,lang prLya tunggtl putranlpun Prabu

    -

    Svelacela lng 1'nngguL Malaya, warenglpun patLh lfuki.r, putra Respatl).Kasaru Devl Bafuatdnl babaran niJl1 putri, DeLd Srl nanJ.tis, pfnarfrrg

    an nanl Devl Rara lreng.Kasusul aovanfpun patlh Andakauana natur nrrlrrg Prabu Pandh,rr btHh T)q

    sl Kunth.l babaran rpnten ing Kepatltran. Gya gani ramrh nrl-ng Kepatlban. '.Putranlpun Devt Kunthl nlJll prlya peklk wa.rnanor }Vuang lJlenu tranltdsr

    -

    lngkasg rana parlng kalcaelh RADE{ MARCONO inggih PRE'{ADI. Sareng sanPun -

    rencang sarya kaboyong kundur. ICAI'IDI{AKN :

    - IrIg harawetl, Dltya Gorakrema nyarrg arl Srrattnantra nuJu

    rorernbagan, kasartr Beger{ng uadya, karana ksandhanlng Prabu Corauangsa dha-w4h lng alun-alunr By& rlnungkepan denlng para arl.' llasana kuandha pilarl-purna. Kadadak ana Jabang bayl dhaueh nrJud d,enawa.1 Gorakrosna datan gulaplanua punlka putrantng kang raka Gorauangsal gya dlpun gege tenah dados dlHaB,l plnarlngan ka.kasih RaCen KAIIGSA.

    KasuguL rarnrhnya Deul Maherah nyang Regl Janapadal natur nrlng f1e3a-

  • -L2-

    kreena bl}[h panJ enenganlpun puntka fbunlng J abang bayl lngkang sans3gkekalagih Raden Kangea. Nunten Raden Kangsa dlpun aJanf klnen ngaken putranrlng Prahr Basudeva. Sandlka gya pantt pangkatl plnaringan kantbl Dltya$ratlnantra earta bttta 40.

    yI.

    Pratu Bazudeua sakadaJxg, "anpl oouarrlpun Raden Kangea sawa{ra ragek-

    eBr lngkang rakon putra Nata Mandura. Isbot eor prabaUaz pranila Prabrr -

    Basudesa na,npt panluuunlpun Kangsa lcaalen putral nunten kaparlngan papanJng Kadlpaten Sengkapura.

    I

    TANCEB KAYON9 Junl L983.

    nn nn mnnaru[HM ffi{HnmEl[nn nnnmnmn mut nmrul mn mmru[ nm nrnrDrnnnnnIIu[n

    t!BMmntulnn

    n87ruuurnn

    HmffMruUU[nnnnnnnnnD

    ElIlUUIHH MHnnruulnn nnnm nnnnnDll

    t!Iu!nHfr Io'u[mnmm

    nnnn runNtNIilD

    nnnn nn nrun mn nnnn Dn !m nn nm nntBlll tln mn mtl unnn unn Dmnn nn nnDn nn run nn nm nntDrl ul nn mn nm nnnmnn nn nnn nnnn

    nn DItnn mtltul ntlmn nnnm r4mmn llllltnnnn

    I.NAGARI _ASTTNA. I

    Prabu Pandhr nyang lngkang raka Dhestaraelra, 4alah kang putra RadenKunpatlr patlh Ganda.nana; patlh Andakavana.!gg!,eg:

    - Sar Nata nangga-

    llhaken {ngkang putra bungkus lnskarrg kasetraka}cen {ng.sana, GandarnaJltr-ngantoe u-angke SanB Prabu sarnpuD poputra k&11h, dereng uonten tltdkan pgcah. Dene lngkang ganla Devl Madrln nggenya nJnruun nltlh Lenbu Andtnt san-pun kalnrnpahan lan ea.nrrngke sa.nipun nggarblnl.

    Nulya Sang Nata rnatur dhateng kang raka Dhestanagara k{nen necah tungkns. Dhostarastra sagalr nanglng punggava Astlna nboten kengLug ndherek.Kal:llan nulya t".ldha-l nrd.ng l{ana Gandanaylt. i

    II.NAoARI ,BATU KAl,rARTr. 'RaJ a dltya Pratu Kafa SaJrboJ a nyang emban KenyadewJ-. Eggbgg. : lana&,

    plk parglanarlpun Sang Nata d.hateng putrl Tasllsoadu Dovi Cj.travarsltL pu-tranlpun Prabru Karentagnyatr&r Gya kerig lanplt b'udhal nenpuh prang nrlng -Taslliladu.PERANG GAGAL. :- tla{ya rasekga Bahr Kauartl canpuh prang klayan wadya TaeiEnadu, sonopatL Raden Cltrawareita kasoran gya oncad ngupaya erqyan.

    III. }IA}IA K R E N D H A t.l A H A N A (Canaanaylt).Raden Ya.navidurae Raden Ptrntodeuo r Raden Prenad,l lngkang taksih sanj-

    tinur, Senar Qareng Petmk, tongga bungkus. Kasartr praptaning naden Cltrgvarslta r\yusun blyantu rrylrnakaken nengsa}r Raden Hdura sagah gya bldhalnatrung Dganthl Gareng lan Petntk. Senar nengga paxe bandarao

  • _13_I

    CAJ{DHAKAII : -

    Ing Nagarl TasLlnadul Raden llldura gya nempuh prang leuan ugdya Bafu Kauartl. Prabu Kala Sarlboja kadhavshan sanJata Paneags Qa-dhlng, tenah peJ ah. Nunten .Sang trlldura kadhaupakeu plkantrrk Devl Cl-trevarsltd.. llusnya dhaup gye panlt sarlnblt'garua h,rndur nrl-ng Krdn-dhawahana.

    Kacarltar Radon I'lldura dunugl vana lbendhauahanar nuju lngkang raka Dhestg.nagara lan Kurava Balnpun praptal dharuh nedya necah bungkuo. Gye Batnl tu-uandang dhavah{ dedanel dhateng lungkxrsl nanglng uboten tedhasl rnalah brr4gluo nggereng lal eng nga,nuk, ngglLos Kurese dadye bubar kanlgllan. fupJ. Ra-den Pr,rntadeua Lan Prenadl tngkang nyaket, hrngkr,ra nandheg, nboten gendhak-slkara. Sigeg.

    rv. suRoLoJ_g,.lVyarg Gunr nyang Narada. Rembeg :

    - l$na4g Gunr dhanrh d\teng GaJ ah

    Sena kllen uecah bungkusr beult yalku dununglng evarganira GaJ{ Sena. Do-ne lSvang Narada kllen nbusanErlt J abang bayl kang, uonten J

    -"inE btmglnrs..Kak"l lturya eandlka gya bldhal .

    i

    9NDHAKA}{ : - llana Krendhasaha4ar GaJah Seua perang lawarr bungluo, pecab-fng bunglnre Junedlul JeJaka gagah prakooa cecaued, polengr gye pranglavan Gqjsh Sena.l$uang Narado nlnball Dhostaraotra, Ianavidura, hrntodorp, Prenadl

    sarta panekavan, pinarlngan unlngg blIlb J eJ aka kattg nenbE bandayuda punl-ka putra Pandlur lngkang utJll geH'B bungkue.

    l,laeana GaJ ah $ena poJ ah, zukenalre nanJ lng nan'l tle mrlng J eJ aka u&uoIfna"g Narada nulya nya.ketl, parlng unlnga yen putra Prabu Pandlu, sarts -parlng nanL RADEN BRATASDIA.

    ,lfusnya puma uacana, gya sanJ. nlmmrn panlt ng

    {ya nyouanaken Bratasena nrlni; kang rana Prabu Pandhu.Wvang Narada nunten nundhut }ungounganlng bunghre, kabucal' 6p6s65

    -

    lng alun-al-un Banakellng.CAI{DEAKAII :

    - PraJa Banakellngr Prabu WlJauastrr ingglL sempanl, glnonJeng

    ga.rwa Deyl t{lJavatl lnggth Devl Drata, nyulrun putre. Kasa::u ahnlng patihbllth lng alun-alun uonton lungzunglan bungkus dhauah sak{ ng gegana. Nuntenkapundhut, denlTg Salg Prabu r kadadak uonten nLetk bltth punlka ka] elsf pu-tra Prabu Pandhu. Sang Prebu SenpanJ. gya DeBu clpts, lunger:ngan slrns dadtJabarrg bayi prlya, nunteu kaenban denlng Deul Dratar pLnarlngarr kalcaelh !gd.en Jayadrata tngglh tLrtanata. LaJ eng kabokta souan nrtng AstLna.

    v,.Pratu Pandhr nanpl ranrhnya para tanu, ingkang ratra narasE)uh 1rrg Msg

    daraka Prabu Mandrapatlr trang raka Mandura Prab,t Basud.euar lan Prabu Karegtaguyana ngaken narasepuh^lpun Rdden l,lldura. Kaganr Deui l'ladrln beberan nl-yos kembar prlya sadaya plnarlngan kal

  • u-jKetungka panganuklng nadya raeoksa oaking Batu Kauartl beLe BedsnLng

    gtlotlr tlnandhlngan Raden Bratasena tonah bubar naurt, kangge taywrgan.TAN.CEB

    - 4AYON. -9 Junl 1983.

    pHn'H' sH"H'$f,. Hn Hff'$n nH'Tn HH'H H'HH uH^$n HHfi,HH HH:m88. HH 'un HH H$ HH'*HH Hfi Hfi Hfi HIH Hfi H*H HH HH Hfi Hfi'*fiH ffifinnnn nluuD IlD IDr[ InDmnn nnrun nn DIn nmnD lIlID ntr p

    ffi.nnn-HH ffiTHH--HH Hffiffi ( mrun)nun nma nn nn nm mn mnnn ntr umnnnn ntr mtr nnrunfrH HHnm nnru! nn

    nnnm

    H$nnnnmutnnnn

    I. NAOARI ASTINA.Prabu Pandtnr nyarlg kang raka Adtpatt Dhestarastra, Sanglo,rnll patlh Ag

    dakauana. Eggbgg 3 - Savatauls sekdal, patlh Gandanana mboton sosan nr{.ng -praJa Astlna, mibrnrt pandnglni.pun Prabu Pandh, Gandanana uarzul nrlng -Nagrl Panca1a. Nanglng enan dene tanpa panlt dhateng Sang Nata. Mangka ve!dal punlka RaJa dttya Prlnggondanl Pratu lbenboko nbalela.

    Narpatl Dhestanagara oagah nyepeng kra.man Pringgondan{ , nanglng Dgu-yunal

  • -j-5-I

    Sang }lllil dhavuh nrlng Raden larneuLdura klnen ngupaya slrnanlng ,C*a-rnu,Dgantos ptnangglh. Sang Kuguna seJrdlka gya parnlt nganthl Senar Gareng la1Petnrk.PBANC SEKAR :

    - Uonten brahnana salcllg Pertapan Gard,aprasetya il"g"** 51.,-

    tllorayoglr tluanglsan donlng kang putra Erdlung $rtllrrauatt, suryena kagar.-lra Raden Yarnevldura. Sa'ng Ulku nuJu ngupaya parryur,nrnfng putrae kapanggih

    -

    Raden 'dldura Jng vana, tl-narl krarna datan karsaz tena.h dados perang. Radenllldura kasoranr kerglng kabekta lnrndhr xlr{ng pertapan. Nuuten kadhaupakenplkantuk lngkang putra Drdhang $rtLlrrauatl,. lJusnya dhaup, Raden lJldura na-fur nring kang rana xnarasepuh btLlh nenbe ngupaya nurcan{ rrg Raden Ganctana-BBo Sang l.tlku oagah aabLyantu ngUoadanlr Sya sasarengan bldhal.

    IV.NAGARI PANCALA. .

    Prabu $rganda lnggth Gand,abayu nanpt sowanlpun lngkqng putra ftsdsl -Ganrlarnana tngkang netur ne{va vangeul nrl4g Pancalar sabab rnboton krasan -

    eustta {ng Aetlnar haslt datan klyat ngraosaken bebudenlng Adlpqtl- Dhesta-raotral Sanglrunt dalah Kurava.

    Drpt nl-dhanget aturlng putra nakaten w&u, Prabu Gandabayu malah duka,kang putra tlnundhmg klnen uangsuL eurllta pral a AstLna, sabab sekdal pra!ka ral a dltya Prlnggondanl nbangkang. Sana.llka Raden Gandanana gya panlt

    -

    lfdha] nenpuh prang nrlng Prlnggondanl.CAI{DHAKA}I :

    - Paprangan Prlnggondanl l Gandanana nenpuh barlean yaksa Pring

    gondanL. Nanglng Ganda.uana kapih'rt J alaran dlpun kroyok rageksa pLn--ten-pLnten leksa, tenah kabanda katur Prabu lbenboko.

    Kacarltar Sangkunl nyang Kurava unlnga bfu.h Gandanana kapikut, qya Hang-sul nring Aetdna, nedya natur dhateng Prabu Pandhu bl1ih Oandamaia ea.rq)un

    I

    dunugl peJ ah. I

    CNDHAKAI{ 3 -

    Prabu lbenboko nanpl eouanlpun para putra ngahraken beban -

    derr Gandanana. NulL dlpun siksa marrL dedanel warnl-va:rnJ-, nCnglng Dnbgten saged peJah. Wasana Gandanana kacenplungaken lng luueng (surnur),katableg eola gllang. Pratu Trenboko gya nglurug uring Asttia.

    Kacaritar Begauan $rtllnrryogi uninga btI:lh Raden Gandanana kacenplungaken1ng luvengr gyr *"u tetulung kanthl nallh va:ra, dadoe landhak , tms nba-bah buni tenbnrs Jronlng surur, gya nboyong ngentae Gandanana katur karrg pgtra mantu Raden lrlldura. Ic'J errg Sang Gandanana katcantht denlng Raden tlldurakundur mrlng Aptlna.

    D.rnugl nJavt praJar Raden Gandanana panlt nJuJug Kepatttnrl nrnJ.yln,dene Raden llldura tnre s('van kartg raka nata nrlng pandhapf.

    ,

    V.NAGART ASTINA.Prabru Pandhu na.npl ranrhnya kang ralca Dipatl Dheetanagara nyang Sang-

    }runl lan Kurava, natur blllh patth Gandanana sampun pej ah lng PrlnggondaniIlault eaklng panrayoglnlpun Dhestarastrar Sanglunlr ulnlsudha Juneneng pE*tlh, nggontool kalenggalranl.pun Gandansrar

  • -16-

    lfuonya uinleudha nadeg patih, Sang}:uni panlt ne{ya nranata prqia. Ka-I[Ian gya nundur.CAIIDHAKAI{ :

    - IDB Kepatlhan, Gandanana kundur nri,ng dalen Kapatll:an' trarlg-

    ka Sanglcunt ea.nprrn uunten nrlkr.r, kLnen kesah nboten puruny lqf eng dl-pun puLasara ngantoo rleak raganlpun dados auon.Dhestarastra gugat dhateng Pandhul dene Gandanana nentala nlLara Kl -

    Patlb Sangkunl. l,lasana Prabu Pandbu dukal Gandaroana katund,lu.grg kesah FB-klng Aetl-ua. Gandanana oandlkai gya panlt kesah.

    Kaearu pa.nganuklng Prabu Kal.a lbenbob nusttd dhrrung Kyal Kala $s-dhah, Prahr Paadhr napaga.ken nusthl Kyal Ageng Pu1anggenl. Dados prang ca-rrk. Trenboko kenging kaerenpet dhadftanlputrr nlba sarltl natur pasrah paraputra Pringgondanl, leJeng ngoothl Saetra Jondra ilayunlngrat. Prabu Pandhrarsa ngrangsaFg J angganlng Tienboko, datan nu1at, nya[par curiga i(yal KalaNadhah, gya ka.ntaka. Brataeena ag}[g nbopong kang rana kabekta kundur dha-tong purar Pratu trenboko eeda nuksva saragane.

    -

    Dltya Arl-nba saua(ya raseksa sanl nganuk, kaseblak barat denlng Radenl{ldtra, tenab esnl kanpnmg.

    TANCEB - .KAI0.N9 Junl 1983,

    untrtIlIIlnn nmAq ilBrrB'lJt . HH

    I. KADIPATBI C A J dlt 0 I.A..AdlpatJ. Dheetaragtra tryang putra Wan Kunrpatl r dalah patih Sangkunl.

    Renbae r -

    Gorahlpun Prabu Pandlur. Kahrngka sowanipun Resl Dcnya roatur bl-1th Sang Dlpatl katuran enggal rarnrh lng kedhaton Astinar sabab gerahipunPrahr Pandtm rnrs santer. Sadaya gya budhal urrlng Kadhaton Astiaa.

    II. KAHTWANCAN C A K R A K E M B A N G .tVuang Kanal aya Dyang garva Batlu:r{ natih. Renbeg : 3 Bab gerahlptrn -

    Pratru Pandhr tetxeah dados naneh. Kaganr praptanl".tlf"*g Branra J^an Bayur-par{ng uninga bltth Pandhu nedya kapundhut peJatdpun srana kaslkgar Eababkalepatan : 1. KunanaJxatun j eJuluk Prebtr Pandhu Devarrata, lngkang ateges -nurang kazue1lan navl seqobatarr deuaneta kang nongku werdl ngratonl Para -dewa. 2. Dene Pandhr lunawantun nerak pangadilan, neJang ajl Sastra Jen-dra llaytnlngrat dhateng llrabu Kala Trenboko.

    Babagan punika KanaJaya rnboten 111a, nl1a dados eulaya nunten PERAI{OFglga&.

  • _I7_

    Katungka lVvang Narada rayuh, nlsah kang lagya bandayuda. Nunten Karnal ayakaparlngan plrea, bllth aedanipun Prabu Pandhr tan kenglng dlnurlg, sababwt.s plnesthl, dene }tynang KanaJaya lng tembe bad.he pinarJ.ngan lln Donongan putra Pandtnr kang panengah. Wuang KanaJaya trJ.nah, nunten maltth dadoetra,caJl fuinunrn nrd,ng narcapada.

    , III. .

    Ra{yan hrntodeuo nyang, arl Bratasena lan Prenadl trwln Senar GarengPetrrk. Rembee :

    - Sa.nya ngupaya J anptnlns lcang rana. PERAIiG- SEKAR !- Ra-

    dyan Prenad.l ketubnrk macan, dados pancakarso Macan peJahr badbar f$uangKanaJayar lng batoe pitadoo vlollchg lfvang Narrada bttth Premadl punlka

    -

    nlnangka llnr nomonganlrar gya sfuna.Kasartr oovanlpun Resi bnya, rnatur ngaturi kr,rndrr para gustl gabab -

    kang rana gerahlpun ganter. Cye s8n1 kundrr gegancalgan.IV. KADHAION A S T I N A .

    Prabru Pandlnr kang nonbo ulyodl kasundlung denlng kang rdna Begewan -Abyaoal kartrbtrng para putrll Dovi. KunthL, Madrlnr' GendarL. Sadaya tansahtlu{rrr nangi.ol gera}rlng Sang Prabu. I

    Hyvang Yarna rarnrh alanpah leleuunan ( seluuan) , Prabu Pandhu kantaka.Ptnetlk dentng kang ranar tsnah enget nunten natur bfUh unJ.nga ca.bya ee-kavan. (abrltr pethak, Jene lan cemeqg). IVuarrg lana datan seranta, Pra-bu Pandlu gya kabanJut kabekta nlnggah nrlng Kahywangan. Tangls nasuraha!Jro kedhaton Aetlna.

    Katungka oouanipun ftaden hrntodero, Bratasena lan Prenadil sarnl ta--ken pundi lngkang rana ? t{inangeu.lan blllh seda tcal saragan. Nunten Brgtasena pitaken : Apa slvlt eyang-eyeng blyeu natlne ya mangkono ? lJtnang-sulan rlnbotenr. Katungka DeuL Madrln euduk sarlra, hawlt enget prasetyan!r&r Kuandha pJ.naripuffiBo

    Bratasena nulya pantt mrlng kang eyang Abyaoa; ne{ra gugst nrlng Ka-hyuangan. Rssl Kanua nltlg lng latttlnlra Sang Blna. Dene lngkang thr DevlKunthl kapanJ lngaken lng gntdha. Kang rake Puntadeua lan para ari kagen-boI tng ka.urpub, gya pangkat nrlng $rroloyor nganthl Senar Gareng Petruk.Kacarita, dunugJ. ing Korl Sela Panangkep Bratasena kacegat Bathara Clng-kara Bala lan Bala Upatal dados prangr Bratasena kaseser, Senar nurlng t+nah deva-dena keplaYu.

    D"rnugi ngaroanlng ffwang Gunt, Brataeena pltaken : Apa patine Bapa -

    pandhu pangkorD nau yls lunrah i' Yen wls lunrah, alm nbesuk yen matl iyakudu kaya nangkono. ffvarrg Gurl kevran nggenya Jawabr vasana Bratasena lc!neu pltaken 1an nyunrn rrrlng kang rana lng kawatr. Brataoena gandlka gya -bldhal dhateng kasah Candradinuka.C DHAKAII :

    - Wtdodarl gangeal : 1. Deul fupraba. 2. Dewl Prabaslni.

    -

    3. Devl Gaga:nayarrg. l+. Devt Lengleng I'tandtranu. 5. Ntnl Tlovong.Rqmbas :

    - Badbe sanl uninga ragane Prabu Pandhu ingkang kalabuh 1:rg

  • ,18-

    kauah Candradlnuka. Gya sa.nl budhal Drlng kauah.CNDHAXAII :

    - IIrB plngglr kavahp Wuang Ya.ua nbekta kvandhanLng Pandtm,

    -talslh ngentool sulnane Madrfu. lfuonya prapta, Pandhr lan Denl Madrinkaceguraken lng kauah gegarengan.

    ' Bratasona prapta, aroa nyegur kauah dtgarrdhoH Senar sabab lnruatlr -yen lebur, karepe Senar kang ane nJ ero kauah yae kinen medal. Nanglng Bra-

    tasena tan puntn kacandhet, tnts nggebyur kalrah. Prenadl nung ana lng pingglrr san l ngatdngalakon aetanlpun, clnekeL donlng para vldodapC.. Gya glngret nanJ Lng kasah. Petruk nubmk Nint Thovong.

    i

    Drgga1lng cariyo g Brataeena lus plnanggih kang rane Pandhtr lan kang -

    tbu Deui Madrln, nanglng mung lrunara (euara) kang tanpa rnrJud.'ptrarnrtre tngkang ran81 Bratasena k{ nen enggel yangsuI boreh Llsa.h TeIa dinen teguh dlgdaya sektl nahanbara. Bratasena sandika gya uangsul mrtng AstfS oakadang.

    TANCEB -

    KAION.A,.A nmnnnnmnnmnnnmmnnmlDnnnnmnnnmnnnllnmnUlnmnmnmnnnmmmmmmmnnmnqmnuU. Hf, f, ff ft fi fi f, f, 88fi ft fifi f, fi ft fi fi ft fi 8fi ft fi ft ft ft fi fi f, fi fi ft ft f, gft fi fi f, ft ft ft ff ft ft ft ft ft sft ft f, fi fi fi

    nn nruumn nB nm mnnm nnnmulr! nn mnn IDm ltm nn nn nulnn mn nrunnmm mm nn nntDl[ hunuu! nm IDmr[ tnn Dmn mmnruunmm nm nm nm nm mm mm nmnm nn nm mm nn mn nm nmIrnnnuut nnnDnll IIltr nn nnon nn rulnnnnnm muul nn nrulmmn nn mm mn nn ntrnn mm mn mm nm nnnn nmBrlmn nn nmmnnxlnm mm nn nm nn nmnm mn nn nn mn nnrull nn nn unmmnm nn mn

    I.NAGART ASTINAPrabu Dhegtarastra nyarg patlh $angkunl dalah ksrg putra fladen'Kumpg

    tl. Rembag : -

    Pandhaua lan Devl Kunthl wekdal punlka kakubonaken {.9 Sen-dhang Pitn.'Sanghlal natur oupados Pandhasa kaplndhah urring Sendhang SarrgaSarrg Nata oartrJuk, gya kLnen ndhernrhaken. Kurawa sandlka nunten panlt bt-dha]..

    II. PASANGCRAHAT{ S E N D II A N G PITU.Deui Kuntht nyang putra hlutadeva, Bratasenal Plnten Tangsen.

    .Bggbeg:ngGenya tansah kaslya-o1ya denlng Narpatl Dhestaraotra. Sarta Devl Kunthlnrihatosalcen kalg putra Prenadl datan katingal.

    Kasartr praptanlng llerya Sarrgkun:l-, Duoaoana, Kartarnarua sakadangr ma-tur nring Sang Deut ldnen ngallh mring Sendhang Sanga. Bratasena nurlngr -dados PERAI{C

    _C.AGAL. Perang rane, kaplsah denlng Devl Kunthtr {ngkang ngan-dlka sagatr ngallir dhateng Sendirang Salga. Gya pangkat nganttd para putra.

    IIII. I.JANA PAIASARA.Radyan PreruadL nyang Senar Gareng Petmk. Rembae :

    - Prihatos dene

    -

    tansah olnlya-olya den{ng kang uva Dhestarastra. EEBANffEKAR ! - Ara na-can nedya nangsa Raden Premadl, dados perang. Macan peJah, badtrar lVuang

    -

    Naradal parlng vlsik Sang Bagps ldnon nusul kang ibu 1an para kadang nr{.ngSendhang Sanga. Sandlka gya gegancangan budhal.

  • _Iq_

    CAIIDIItrKAN 3 -

    Dewl Kunthl, Bratasena, Rrntadeva, plnten, Tangsen dunugl -lng Sendlulg Sangar saxll kandheg nargl lronten Balrer agong nembe td.len

    hpl kaglgahr tangt ngaken yen nuJu tapa, na.na Naga Gunbang. Bratase-na lngkang ngatag dhateng Naga Gunbang kinen ngallh, sabab ne{ya k-"rtgge papan dtrnunglng Pandbava kang lagya ngla.npahl ul

  • -20-;

    Brataeena nuring, ne{ta nub,rtl Kunrpatl. Bgu,. Abyasa parixg pretlkelbllth boreh Lenga TaIa punika nos'bld kedah siran j anao rlrnlyJ.n. HlLa Bra-tasena klnen nenba swaraning Kurupatl, Prenadi nenba Kartarnanna, dene Pe.-tnrk menba Drrsasana, klnen btdhal. Bouan kang uva Dhegtaragtra. Sandlka -nulya purgkat. i i

    Narpatl Dbestatastra nanpl sowanlpun Kurrpatl Ian Sanghrni ngaturs-kon cupu Lenga Ta1a. Nunten Kuntpatl oakadang kLnen siran J anas mrnlyln.

    Sapongkerlpun Kuntpati lan Kurasa sanl Janas, Dhestarastra lenggah -piyanbakanl katungka gor,ranlpun Bratasena nenba svantenlpun ,Kunrpatl, Pre-nadL nenba Kartanarua, lan Petntk nenba Dursasana, natur bilth sa.lnpun ragpung nggenya Ja.nas, nyuutm boreh Lenga Ta.Ia. I

    Dbeetarastra nendhet Ionga Tala salcedhlk kadunungaken 1ng lilku, nul-ya cupu kaparlngaken Bratagena. Kadadak nal{ka ngulungaken cupu, Dhesta-rastra kraos bilth punlka sanes Kunpatl. Mlla nunten nundhut ne{ya bE-ngranglul. Prqyltna Sang Brataoena, eela ageng gya slnandhlngaken kang

    -'ulral rlnang}u1 lebur kenglng dayanlng qJ I Panungkas. Bretasena sakadang

    -

    lumqj arl cupu Ionga Tala kabekta.Kunrpati Eovan nylrlrun boreb Lenga TaIa, kaborehan ingkang ronten 1ng

    !:ulnr. hnugl ventls kanan, lenga teIaa. Iaj eng dhawuh yon cupu Lenga Ta-lasarrpun karebat denlng Brataaena. Kunrpatl ururi.ng gya nututL.

    YII. SJA,-P-IA ARGAr ,Begauan Abyaoa nanpl souanlpun Bratasena sskadarrg ngaturaken cupu

    -isi Ienga Tala. Nunten Parrdhava kaborehan Lenga Tela ngantoa badan sakuJurnarrgtng labet keseea nggenya nborehaken pra,nLla ugi nekea uonten perangan-lng badan lngkang kliuatan.

    Kafungka dhaterrglpun Kurupatl lan Kuravap treugginas Bratasena, cupugya kagegenr dados rebatan. Cupu uual saklng astanlng Sang Bratagena, tu-tup rnongal lenga rutah lng 1enah. Sanglarnt gya gulung lenga ta]a.' hlnaosl-ptrn barlan sakuJur sanpun rata, nanglng nboten unlnga nanani s1lit kodhok

    -

    dereng kaborolianQrpu ginogen dening Bratasena nallh, dados rebatan klayan para Kurava

    Bgv. Abyasa misahr oadaye kLnen ngadhangaken asta, cupu nedya kabucal. Sfbten lngkalg saged nyakep lngglh punlka lngkang gadhab. Pandhasa lan Kuravasarrl nyegat, ngadtrangaken asta. Cupu kabucal donlng Abyasal nboten rpntenlngkang saged, nyakep, rnalah bablas cupu nyenplung Sunur Jalatlndlp na{Va-nlng lJana Jatfupkeh. Pandhava lan Kuraua sa.ml nututlr nanglng nunten wang-suJ. nglenttmng sabab cupu ical.

    a9 Junl 1983.

  • -?J-

    9l .'nnum EmluuEmDm nu nnIDE MII

    nnunrDn mmtrmmMN IDIII!u! n& lunt!trnn nn|lnon

    nuulm mm I nnnl[rDll utn nm ltrn hnrDrll nn nm ]nm nmnmummn nn i Dnnnmmnn nn nm ,mn DmIDIII nm nm :IDIII runnn nn nmntmm n& nm

    I. NAGART ASTINADlpau, Dheatarastra nyar putra Dyan Kuntpatlp patlh Saqgkuni. Egnbgg

    Sang Nata karsa nandun praJ,a Astlna dhateng Pandhava lan Kurauae napan ingTegal Ku:rt. Papanlpun rrlnaetdn BaLe Segala-gala. SangkunL kadhavuhan nga-furi Deul Kunthl saputraae, dene Kuntpat! nlna.gka uaklle kang ran& nandunpraJa. Sandlka nunten eanl panlt bldhal.Kaqgrtt'a1 uon'ben lng pagolaran nJaul1 Sanghrnl nnmpJ. serat tlngkenan sa-klns kang nba\nr Devl Gendarle Lngkang nlyoolpun iryuraos blIth obat (ga1a-gala) I tong ldnen ka:rgge prabot vlsna. Tanggap kl patlhr BIa pangkat.

    II. (Hcacakra).RaJ a dltya Prab,r Baka Byang enban Rulmane,devL. ReFbag t - Braluana I[

    J rapa datarr pasok pal eg nangBan eelcul gUrth sagm'Dag tlsLn nanungsa sabr4ggal. lngkang kaborehan bunbu nrJ ak kageo dabar dalen Sary Yakeendra Baka.ldasana Sang Nata ne{ya nundhut piyanbakr Bya bldhal oaua{ya rasekea. PE---RANG GAGAL :

    - Wadya raseksa Bra Natantlcra kapapag barj.san Kuraua, sulaya-

    ning renbag dadoe pancalcaral denasa kaeoran nunten sanl nanJi.ng wana.III. PERTAPIN- SAPTA ARCA Io,

    Begavan Abyaoa nyang Deul Kunth"l dal ah Pandhava gangsal trvin Sonarr-Gareng Petnrk. Be4leg : - Sa.nya roraosan bab Nagarl Astlna. Katlngka sowaglpun Sangkunll natlr blIlh Devl Kunttrl saputrane katlnbalan denipg Na:patlDheetarastra klnen nglempak lng Bale Segala-gala nedya kapandun"it pt"Ja Agtlna. Sang Devl lan Pandhawa sandika, gya b'uclhal sapanakauane. gpRA]'IG- SE-X^0& 3 - Raeeksa balane Prabu Baka lng vana nbegal, Raden Prenad.l, tenah da-dog bandalruda. Para ragekga eani PeJah.

    IV. BALE SEGAJ,A-0ALA.Prahr Anon Jayapltana (Kumpatl) aakadang Kuraual Deui Kunttrle htnta-

    deval Bratasena, PrenadL, Plnten, Tangoen, panakauanr sarta patih SatglilrdRembae :

    - Babagan pandunan pral a Astlna kang ne{ya kasarira dening Wan -

    Kunrpatl. lllnalgka garnbon renbagl kawlwltan sanl plsta-raJa bujana andraq!D&r Kaladnk nggenya ngl-nun, Bratasena krao s uur:u, nunten nerla'l lng nJ aul r-dtpun panggihl wr*g Brarna sary1 kavlelk blllh nedya kastksa denlxg Kura-lJsr Marrgke nanaul uontsn bebaya latu, kinen marrut gararrgan pethak. Bratasgnunteu nLebet tng Bale nallh, sarta funu! andraul.na kados eakanlt.

    Kadadak Kurava n1runed Bale, dados kobong. Daharra nunrb, Kurasa ngmngkut kang raka Kumpatl, dene Bratasena ngrarkut karrg tbu tuuln para kaJ

    I

  • -22-Kadadak Kurava nyumed BaLe, dadoe kobong. llrtrana munrb, fol"n" ngrang

    lut kang raka Kuntpatl, deno Bratasena ngrangkut kang lbu hrvtn para !g-dang dalah panakavan. Meh kafulub lahr, dumadalcan soaten garangan putlh kgmllwer, Bratasena engot vlslklng lSvang Branal gya nanut lakuntng garanganputih, naFJlng bantala. Garangan sLrna, Bratasena sakadang sanl blngung sgbab lnrs salln ala.n.

    S A P T A . PJ A T A L AIfuang Antaboga tlnanglsan kang putra Dewl Nagagtni kepengln kagarua

    Baden Bratasenal sabab plnalgglh lng paeupen&n. IVwang Antabogai*" natakaJl paneUxg, Deni Kunthl saputrane sanL souan.

    !fusnya Jarua-J lnaruan, Brataeena kadhaupaken pikantuk Nagagl,nl, nun-ten poudhongan. Purnaning gati, Deul Kunthl dalah Pandhaua nyustux panlt

    -

    nglal engaken lanpah brata. Kaltlan nulya parrgkati Nagagirrl katllar uus anggarblnl.Kacarj.ta, dunugl narcapadap sarll krasa luue. Kembar nangls nyumrn selflrI.llasana Bratasena lan Prornad,L btdh&l pados boga.CNDIIAKAI| :

    - IDg Dhuhrh Manatdlan, Brahnana lliJrape nyang garya Nyal rul-

    nlnta lan putra Barnbang Rauan. Naropl praptantra hban RrlcroanauatL nugdhut pal eg nangsan. Nunten Rauan ptropok bunbu ruj ak kangge pal eg ne-nangoan, tenah udan tangls sakulauargane lllJrapa.Kadarlak praptanlra Bratasena, ndangu kang padha nangls. !fusnya llljra-

    pa ngaturaken oadaya lel-anpahan, Brataoena sagalr nak{ }L da{ya pal eg nang-eanr nanglng nundhut sekul ulan kangge.pgra kadang. Hijrapa nyagabJ. nun--ten Brataeena plropok trrnbu ntJakr kattr Prabu Baka. Kalanghug binga.h Prgbu Bakar gya den nangeal nanglng Brataeena budl, dadoo perang ra.ne. RaJa

    -

    Dltya tlnuweg kuku tenah peJah mbrpdbol Jerotrane, Tanpa upan!. blngalrfng kernrla sanagari Bra Natartrloa (Ekacakra), dene ratu buta rms natl. Pranlla -Ba.nbarrg Rasan nunten praoetya, ubenJang Bratayrda segah dados tamrl,ng PeAdhaua. Sarvl nyaogaken eelill- u1a.n. Bratasena nunten panlt vangsul nrlng pgpan dunungtng para kadarg. .

    ,

    CAI'IDHAKAI.I : -

    Ing Dluluh Medhang $rmhan, scdhang Sunegtl bojone Resi Saggtra, tenabten enggal tngkarg d.ereng atut, nedhang ngangsu mrlng Ben-dhang, tilrut dalan plJer nglIo. Kadadak Prernadi praptar n&rnuk gl-__tboko $rnegtL. Kar4g kadunuk lcaget, nJorlt nlayu vadul Resl iSagotra

    -

    yen dlJauat ulrong larrn'g. Sing lanang api-api nesul sol{BD nrlng RadenPrenadl.D"rnugl ngarsanlng Sang Prenadi, Sang }litil matur sanget bfuIgah d,ene sg

    ged atut nggenya JeJodban. Prpuadl prasaJe yen Bflek pangan kanggo para -kadang. Nunten Sagotra ngaturalcen gekul u1an, dene Prenadl partng tilaranaJl pengaelhan ARIINA JELUR. Sqk{'rg blngablng uanah, Sagotra prasetya lngtenbe Bratayuda sagah dadoe tarnrrlpun Pandhava. Raden PrenadL nu)ya panlt.CAllDH,q[/N 3

    - Ing vana Dkacakra, Devl Kunttd nanpl praptanlng Bratasena

    -lan Preuadl ngaturaken eokttl ulan. Nunten Barni dhahar. Bakda dhalrart

    V.

  • _23_

    oadaya eaDl kraoe ngelak. Kadadak nonten Tlaga lsl toya uentrtg, nunten sa-nl ngunJuk toya tlaga. Blbar ngunjukl sa,nl peJah kadaya toya naua vlsa. qgD&r nur{.gr tlaga dtpun gebytrrl da-lah Gareng Potruk, sanl nguyuh nglo{ng.Tlaga badhar dadoo llyvang Branal DouL Kunttrl sarta Pandhaua d{pun gesalga-ken. ' Ifvang Brana nulya slst* dhateng para Pandhava klnen sari puuita dtrgteng PraJa tJlratba, tranuug Radyan Prenadl ingkang kadhanrhan le1ana sanrlkaparlngan pusaka parrah Kyat Branastra. tuuln kardslk, lanun lng tenbe {'gWlratba ana adon-adon, pa^nah Bra.nastra klnen nyeilpl.ungake nring sendlrangeRaJ anala. Devl Kunthl dalah Pandhaua sandlka, nunten sattya bebldhalan.

    TANCEB f,_iYoN..LZ Junl 1983.

    nnmnnn nnnm nmIIIIIIIIII!lIuIIlllm nntrm nnEIII NM

    i

    mlED InmBrll lulnn rnmqF nn [unnnn nn ru! n m mn nn iu! tur lnrn nmnn nnnnnnnnnm nnnn um lutnnnnnm nn n n nn mnnnmn nn nrulnnm iHf, frM Hfr Hf,f, HH ffi Hfi Hfl Hf, Mfl:un u[ un nn nn mn ntmnnn nn lun

    nmnnmumnnmmnn run

    nnru[

    r. N.I\CARI IJIRATHA.SI Bagenclha RaJ a Prabu Matsuapatl nyang putra tettga Raden Setar Ulg

    rar }Jlratsangkar patlh Nirblta, fumenggung Juualglta. .Bg1g!gg, : - Raden KEIcalca nurang tata, narrtang nrlng Sang Nata ngdalc adu Jago sranunggar totoh-ane neg&ra. Sang Prabu gya utusan kang putra Raden Seta kJ.nen ngupaya Abl-lawa nrlng PeJ agalan. Sarrdlka nunten panlt pangkat.

    II. I}iG NJAIfI KITI{A l'| I RATHA.Patlh IIarya Sanglunl lan Kuraya. Rembag 3 - Sa.ui nado si Pandhavr/ sa-

    bab sabibarlng obong-obongsn Bale Segala-gala, Pandhar.ra katltlk derengta-ni pej ah; na[uqg glnra u"kll1g papan patileman. Mangka nlreng kabar yen Pa4dhaya suvlta { ng nagarl l,lirathao

    Kadadalc p{nangglh garnellpun Raden Setel tiyang kakarih nana jGranaean-ti lan trtpalaz Kuraua rnboten parrgllng yen llu Plnten Tangoen. Nulya dadosPERAI{G GAGAL, Kenbar trlnah nundur manJfng Jronlng praJa Wiratha. Kurawa -nboten yanhrn nututl. i I

    III. I.'|A}TA T.U N G G U L.Radyan Preuadl nyang Semar Gareng Petntk. ftembqg z

    - Retaosan bab v7-

    slklpun ltnrang Bra.nal blIlh badho uonten adon-adon lng Wiratba. Kadedak -

    sonten nacan nubnrk Sang Bagus, iemah dadoe paneakara (pnnntC S[KAR). Ma-can pejah, badtrar ftnlang Narada. Prenadl dlnandosan cara peueatrir plna-

    ' nntrD lurlnulur nnnn IDru nn nntrn ranhum mnlun nn Emnn nn nn mn nn nn ruuI En nm nn un nn luD lrul nnn nmnrn nn nn mm nm uD nllllllruut mn mm nm mn mn nn mnnnnntDrlnnnn nn nm nn mm nn uunn rctrtrnnn mnnnnn nm mE mm nm nm nnmnm nm nm nn DE nm nn nn uts EtIl llF -

    lttrt trtr _En EMEnn En n[U[nitl - tulnn nn hn nn nn nqlnllll llulllul nm nn

  • - 2.4,

    -

    rtngan nanl Kandhl Retnalae kinen suulta Dewt Utarl RaJ a Putrt lng lllrathaSandlka nunten bud.hal. I

    IV. P N J A G A t A N'[.IITRATTI,A.Kl Jagal llelakae nanpl ravuhlpun lngkarrg gustt tladen Seta, Utara lan

    l,llratoangka. Sgpbgg : - Raden Sete mundh.rt Abilaua kangge J ago, I'lelakag ngtrlr bttlh Ahllaua nenbe ttlgn. Nunten eanl nunrgi pattlemanlpun lAblJ.ava.Kacarlta, d,rpi dunugl lng patllenanlpun Abllava, eani ngungun sabab Abila-va ng}lndur nendttangl putra-putra Ulratha. Nunten kab'ubut nrlunlpun puh,rn,Abilava nganukr Seta Utara lllratoangka nlal ar dhateng Ketandhan, Abllasa

    -

    ngoyak.CAI{DHAI(N :

    - InB Ketandtranr-Xl Tandha Drljakangka nanpi raru}dpun Raden

    -

    Seta sakadang mundlut tulung narlpih Abilaua. Drij akanska slndlka gyanapagaken panganukLpun AbLlawa. Drpl pinangglb Dldj akangka,' Abllawa

    -

    lll:lh, ]an purun kangge Jagor Bya kalcanthi sovan mring kadhaton llira-tha.

    KqcarLta, dunugl pral a tltratha, Abllawa kasonaneken ngarsenlng Prabu Mate-vapatl, nunten plnarlngan busana earul dhatrar lan nguqjuk. LaJeng kavedal-alcen nrlng kalengan.

    Patlh Kencaka lan Rupakenca ngedalaken uaoung lhrya RaJ arnala, lal engprang lawan AbLlaua. Sabsn RaJ arnala peJ ahr kuandha kecenplurakeu lng Sen-dtung Pangurlpan (Watarf ) kedadosanlpun lngkarrg thr Dewl Satl (Watarf), BB,-l"eagedgesangrna]lh. Slgeg. I

    v..lDewl Utrf narnpi sovarrlpun KandhLretnala natur ne{ya suwita.' }fusnya

    u.nanplr kadbamrhan eade dodot rihateng peken agengr angsa-la-angealanlpun -

    klnen angge t,etrtnbasan. Karrdhlretnara eandlka gya budhal. ;

    DrnugJ. poken, Semar Gareng Potmk kadhavutran nyemplungakon Branastradhateng sendhangipun Raja,nala. Petnrk nenba abdl, nunton nyenplungakon pe-nah Bra.utastra dhateng Sendlrang Pangurlpan, toya unsb. Kuandhanlpun RaJaqa-la kaceguraken sendhang, nboten gesang rnala"h qtur,,

    iPatth Kenc'aka nurlng, Abllawa dlpun oysk manJlng Jroning pek'en. TL-yang oa-peken kadbarruhan lungguh, hanung KandhlretnaLa tngkang nboten pu-nrn lungguh. fupl kadangu natrr abdlnlpun Dewl Utarl. Nunten Retnala kapa-rlngan gerat klnen ngaturalcen Deyl Utari.

    Serat katanpl tlentng Dyah Utqrl, nunten Kandtrlretnala kautus ngafura-ken clana dhateng Kencalca.

    Drpt Kandtdretnala ngaturaken clana dhateng Raden Kencaka, ai.oa kapogdhongr Kandhlrotnala lunaJar nrlng Ketandtran. DunugS- Ketandhan, ful{alrsng-ka dharnrh nrl-ng Retna'la kLnen ngungsl mr{ng PeJagalan. Retnela oandlka gyangungoi dhateng PeJ agalan. Sapengkorlpun KandhLrotnalar Raden Kencalca ra-lnrh ndangu buronlpun, sanl dhalnrh zupadoo DrlJalrangka lukar gelung keling

  • _25_

    DwfJakangka nboten purun, lqJeng lcarangsangwah datan enget. Sareng tangi lal eng ngoyak&II.

    D,unugl PeJagalal, I(encaka prang lauan Abllaua. Kencalca tinuweg hrklrr-peJah. hrpalenea natur dhateng Prabnr Matswapatl, btlLh peJahlpun l

  • -26-III. PERTAPA}I I-AL T A ARGA

    Begawan Abyasa nlang uayah Raden Puntodeuo, Prenadir Plnteq, Talgsenda'l a]r Senar Gareng Petnrk. Reurbas :

    - DevL Kunthl Lan Bratasena katinbalan

    sovan tcang eyang Prabr,r Matsuapatl nrlng l,llratlra, Katungka praptanlra Kun-thl sarr L narrglol lratut bllth Bratasena nanpl pidana babed vana Mertant.Nangfng larnun genbe,da nbabadl, lrana Mertanl. nedSra kaparlngaken dhateng pa-ra Pandhaua' Sang }llku nunten nganthl Deyl Kunthi saputrane nyang panala-uan nusul Bratae[8r

    PERANG SE(AR ! -

    Raseksa Prlnggondanl nbegal larnpahlra Dyan Prennadlr-tona.b dedoe bandayuda. Denaua eanl kasoran. ,CAI{DHAIilII :

    - AIae M,ertanl, Bratasena lekas babad. Perang klayan bmmn ua-

    trBr Bratasena nens.ng. l.lana tnrs blnabadan, nanglng elok deq,a saben rreksakabedboL, eaged ttukul nallh. E\pdene Brataeena datan kenbar nalah ssngs&-yaeenglxrd. Stgeg.

    -

    IV. r{ACJIRA JIr,r 4 n N n u A n r: n . (A1as Mertqni).RaJ a J1n Prabu Sudama nyarg para arl Jln $rsena, J1n Margana, Jln

    $.rparta Lan Jln Srpartl. Remba.s : -

    Wonten nangoltlng dewal yen Nagarl Da-narnarta ne{ya kaparlnga.kon dhateng Pand.halra. Ing nrllu Jln $rsena nguklrtd.Kasaru sovarlFun Patlh Jln Margsnggal natur biljh prqj a Dananarta rinusakdenlng Brateseaa (Panabaua). Sadaye nunten budhsl uapagakarKqearlta, Jln Stsona ptnangglh Brataer8r Kaenutalen klnen nandheg nggonyababadl Brataeena datan purun, sabab Brataeena nboten uninga mjudfing JJr. 'Jln $sena nurlng, Bratasena kaprarJaBae dadoe peran{g tEnur. $reqra DUJa -pedtnrt peteng naua wlsal Brataeena btngrurg tnrs lunpuh.

    Kafungka ramrhnya Begavan Abyasa nyang pata vaya}. Pe4hrt kasl,rnaka-ken, Bratasena den sarasaken nrnten konpal para kadang. Bgr. Abyaoa lal engngasta pusaka Lleah Pranaue, netra earta karnanlng Pandhawa kaslpatan l[-eahr tenah untnga wJudlng JJn, lan nlrong caturlng leJ.enbut.' llasana salryaroagut pupub neupuh prang lanan Jln Dananarta. Perarig rane.

    Prab,u Srdar.rna murJLng mring Reden hrntod.euo. Jfun $.rsena rnapJlng dha-teng Bratasena.'Jln llargarre nltls dhateng Prenadl,. Jlxc Strparta lan fupartinnnlti.s dhateng Raden Pintsn Tangsen.

    Pr.rtrantpun Prabu Jim $rdarma nanL Derd Surastr{. nungkrrl.l sanrl naturne4ra ndherek suuLta. Bgv. Abyasa riarengaken. Seklng cLptaning Sar l'lilrur-lla.na Dananarta dado s prd a endah.

    Dngg&lfng kandha, Prahr Matavapatt kaatlran rawuh ing Merta.i. Drpi -ws rauuh, unllga bltlh lrna Me1tan{ sanpun na}Lh dados praJa endah, Sang-Nata kalary]cuDg nguDgun. ldaea:ra pral a wau kaparingalcen dhateng Pandhaua.Pandhawa nunten ngubengl praia enggel u&ucCAI{DHAI(AN ;

    - Doul Arlrnbl kang nenbe tapal tonah kaget J alaran lng uau mr-

    Jud vana, teka sanangke dados prqJa. Kasanr sovanipun Dltya Prabalcesa nga-turl kang nba\nr klnen kundurl nanglng DesL Ari$bt datan purun nalah kesah

  • -27-

    ngupaya Bratasena. hggallng carlta, Derd. Artubl plnanggth Raden Bratasenanahrr ne{ya ndherekr Bratasena dstan purua, Labet glla trnlnga vuJud denallaestrlr gYa lunaJar, Arlnbl nufutl. Devt Arlnbt pinanggih Raden hrntodenor-nabrr yen ttnulak denlng kang rayl Bratasena. Nunten Deui Arlmbi kadandos-an rujudlpun dadoe putrl endah ing uarni. lfusnya mrjud ayur Bratagena tlngrl punn, nanglng nundhut gawan praJa Prlnggondanl.

    Deut Artnbl nulya dhanrh urlng kang rayl Dltya Prabakesa kLnen naturdhatong Prabu Arl-nba bab pundhututing kang ralca Bratasena. Prabakesa sandika, gya wangsuL nrlng Pringgondanl.

    V.NAGARI PRINGGONDANIPrabu Artnba ealca4eng BraJal nanpL eouanlpun Dltya Prabakese, naturr-

    bllth katanpl pasuvltanlpun kang nba\p Arinbl dening Raden Bratasenar na-nglng nundbut bebana galran pral a PrlnggondaJd.. Arl-nba nurlng nunten nglu-rug nrlng Dapanarta.CNDHAKAN :

    - Irrg pral a enggal tl1as uane Dananattal plnarlngan nanl NagF

    rl Anarta. Para Pandhaua nyarg Bgv. Abyaoal Der.ll Krurttrl dalah panakauan.Kadadek praptanlng Prabu Arlnba nenpuh prang, tinandhlngan Bratasena. Pra-bu Arlnba tinuueB lruhr peJah. Para kadang BraJe Pringgondanl teluk.

    TANCEB KATONLZ Junl L983.

    94.IDmnurD rDt[ Dn nm nn ruuunuu llBuun nuilln nr[nDDut I[tD nln nnnnH$ HN Hfr BH ffBHEHE fifi HH NH fffi HH MH Efr

    ''fi. Hfr f,N frHn4mrrun 4E En Ep n4E CI4 &4 44 EO nn tnmnmn I[n mre nm nm Emffe' fiff -Hf, ffff Hff Hff flfl fim Hfr fifi fiH 'fl|'f, t'f,E f,fr mHuur n'nul Du nn nn nn:rul nnnruD rln'',nn nn rDtr rmnm HH

    nn ru[m nnFlum mmnnn nm nn nnun mm mnn mmrun mm mmHM nf,n HH Hfr NN MH NH ffi HH BH

    ',HM f,f, HH MffiH''HM' mnmm mnutmn mmnnn !u nm nmnutnn mDmm nnnnmn mm nmmHil 'Hr mH Hn "Hn' Hn Hn Hm 'Hr Hn Hfi Hff Hfiltn lllllt& ommnmm tlln nm nn nm nm onn Em nm nn nn

    . I.NAGARI ASTINA.Prabu Kunrpatl xnyellg patlh Sarykunl dalah para l(uraua. Rembqg ! Sa!g-

    Nata tenpt gedhahan sakLng Nagarl Arnarta kepyaka4lpun kang rayt Puntodero.Kadadalc uonten srayan fuJ a Jln Prabu l.lleakama lan kang rayl Dewt l,llsawatisagah nyfunalcakon Pandhawa. Prabu Kun.patl lega 1ng panggatlh, J ixn kakalihkallIan bldha-l nyidra Pandhava. Kurava lclnen nJanpangl, dene Prabu Kunrpa-tl lan Sangkrurl bidhal J agong nrlng Anarta.

    II. I',RA.IA PUL0 KANC.ANA (GunungSundara).Ratu putrl Prabu Krutcanauatl rnyang patlh Kancanamrlan dalah bal.a pa-

  • -28-

    nestri. Remlag : -

    Sang Nata kasnaran Dyan Prenadtr patd.h Kencanarnrlan 1ngkang sagah nguladl Prenadl. I(a'lLlan gya bldhal savadya putrl. PERAIIG GAGALWadya Pulokancana kapapag Kurawal sttlayaning

    .rembag dados perang, va{ya Pglokancana keseser gya nyt-npang Earga.

    IrI. P.ERTAPAIL S A P T A A R c A .Bgv. Abyasa narnpl oouanlpun kang r.rayah Dyan Premadl nyang Semar Ga

    -

    reng Petnrk. Renbas : -

    Sang l.llku kaaturan nJunenengl kepyakanlng kang ra-ka Puntodeuo. Bgu. Abyasa mlolkl blllh badhe uonten mbeda salcing Astina.-Pranlla Wa.n Pa.ma{ya lclnen lnurdur mmlyin, ryg }Ilku arsa sumusul. !fusr1yakalilan, Prenadl sapsnakauane gya panlt ntutdur. PERAI{G SEKAR i :

    - }Iontsl

    -ing uana, Prenadl kapanggLh Deul l'lLeauatll Tova-reua pasrah Jrlwa-rag&r ne-(ya suuita. lfusnya tinanpl, nrrnten rlnutgnrn. Dlpl Sang Parnadya kallnpe,

    -

    slnuduk ctrrigar Prenadt peJah. Pana"keuan sall narisr labet lnsauatl una -oncad.

    Katungka praptanlra Dewl Kancanawlan, gya Prenadi kagesangalcen. Nun-ten natur kautus Prabu Kancanavatl lctnen ngaturl SaDg Bague qamrh ing Pulgkancana. Prenadi oagah, nang{ ng nundhut bobana 'l a'un Patih Kancananrlan sgged mbrastha nengsah l,lleauatl. Kancanarrulan sandtka, nunten nesat nututd

    -

    l.Itsavatl. Drpl nro plnanBglhr dados perang, Wlsawatl kasoran laJeng teluk.erggaHng &rfta, Ra{yan Prenadl nrurten kasowanaken nrJ.ng Pulokancanal pi-nangglh klayan Prabu Kancanasatl lal eng pondhongan. Pu:rra anggarwar Prema-d.l pa"nit kundur nrlng Anartar ean l Prabu KancanauatL nafur bilLh sauancl-uanei vonten paridarnel sagah seblyanbr. Prenadl sapanakawane gya pangkat.

    IV.NAGARI A.M.ARTA.Raden Puntodewo 1 eakadang Pandhaual nanpL ralnrhnira lngkang eyang l.lL-

    ratha Prabu Matswapatlr RaJa Pancala Prabu Dnrpadal naJa Mandaraka Prabu -

    Salyar Begavan Abyasal Matursl Wara Blsna. 4enbas ; - Kepyakan Puntodeuo -Jurneneng Nata lng Anarta. Prabu yangsahpatl gyp nanglu Raden Puntodeuo ka-lenggaha.ken j-ng dhanpar kaprabon, dene Maharsl Warq Blsma lngkang ngepyak-aken Rad.en Puntodevo Jurneneng narendra lng Nagari Arnerta, Jejuluk Sri Pra-t'u DARMOKUSUUO. Wusnya purna gya sa.nl ptste reJa buJana andrawlna.

    Kadadak praptanlra Ratu Jlm Prabu Wlsalcama a-lanpah selunan, nyldra -

    Prabru Da.rualnrzurna kabekte nesat. Sanallka Bratasena 1an }Iarya Seta kaslpq!an Llsah Prananal ngoyak Prabu l,llsa.ks,rna tenah dadoe prangp Wlsaka:rna oD-cad.

    Raden Prenadl gya nlnball kang garlra Prabu Kancanauatlr mrsnya praptakapundhuton biyurtu. Kancanasatl eagah, nuJya nata-k aJl GINIINGI sana]lka -Prabu Uleakama blngung tan saged kesahr uekagan ndheprok Bovan nring paraPandhaual sanrl matur tobat lan prCsaJa blllh na.urung sadema dados srayan!ptu Prabu Kunrpatl. Bratasena murlng, Kumpati dlpun banda tT" klnnnJara.Kurasa nganuke kaseblak barat tenah kampmng. TNCEB

    - 4Ay0N" (12juni19S3)

  • 95.nn nnn mm nn nmnn mnmm nnruurntn nn mn nnmmnnnmtrm mnnmnn mn.nnnnmmnnmn nmnmnn nn mm nn D n nrn mruuDrDmm nn nm Dm nn mrDm IDn lrn nrDmn nn nm mn mn nllln mrn mm nnlln nnn nnno gun mn nnnnn

    -n- II

    nm Bm rruutnnnm mm nm nnnnnnnn nm mnmn uln mmnnmntDn nm mn nultrn mm mm rnmmn nm r', 'ro

    HHr BtnmnnDnBrn nnnon nnmn mnnm ruu

    nnnn nm nm mnomnn mn nn run nn Bnnn mm mm nn nm nn4mnDmn ntr nn mnulmnnn nn nDnD mn nntrm nn nm nn mmrDID tIUn nn mn rul

    HHnnun tHH tBttHr HH n HH tHttfltDrm Inm mn nm nm mmn mm nm mmnnnnn' Dn nmnnno nm nmn mn mmnnnnnn nmDn DmIlInnmmnnn mnnE mm mn nm mm nnn nmn mn D[;nmnnnn mnnu0 nn Bm nn rul mn Dll

    I. NAGARI TII'{PURUPrabu IndraJl (Indre AJI) rngglh Prabu Punt Nt, nyang kang putra Ra-

    den Karpar prtd.b Nlndya GarJita. Remba.q : -

    Putra nata Dewl Katpfrlf kala-mar ratu 1000 nagara. Pranila karg putra Karpa kinen pacak barls. ,sandlkarnulya pamlt nedal nJawl. Sang Nata kundur ngadhaton plaapag kartg iarrla kagJ eng ratu Dest Janapadi putranlpun lfvarrg Janapadar gya buJ ana.

    II.NAG.ARI. B,R A N A T.A R U I5 .M A .RaJ a Dltya Prabu Barong Mungkara putranlpun Raj a Pulasuer nyang abdL

    enban l{eue Gtdta}t. Remba.s : - Sarg Nata runaog tlnanplk dening Dewl Kar?l-ai putrl tlnpurl, mlla nunton dharuh nbldhalaken vadya raoeksa nenpuh pe-rang nrLng nagarl Tlnpuru. PERANC GII$AI/ : - WadVa rasekga oaking nngarl

    -

    Bra Natarulaaa.ca.npuh prang lauan vedya Tlnpunrr uaeana barlsan Timpunr ka-seger gya rnundur, Raden Karpa lunal ar ngupalra sraya. S 1 g e g . '

    Irr. .Raden Prenadl myang Ssnar Gareng Petnrk. Rernbae :

    - Sang Kuguna ngudl

    rgentasakon ftrpu Idsah Tata saktng sunur Jalatundha. PEIIINC SITKAR 3 -

    Deng.

    ra kaqg Dgoyak Raden llarpa, kap"nggJ.h Sang Panadya, dadoe parrGakang. Rase!ra kasoran sanL peJ ah. Bak

  • -30-brani badhar vtdodarl Bathart Wllutouo, uncad sanrl natur, Jabang bayl ki-nen nanekaken Banbang Asuatana. Lan nanav! nangls klnen nengakaken alcasa.Kunbayana tnrs luna"npah earr l nondbong kang putra Aswatana. Kadadak pinalgglh Raden Karpa, natur n1ruuun blyanhr nylrrnakaken nengoah, Kuurbayana eaga.h

    :nunten kadherekaken sovan nrirrg tlnpunr.