SAĞLIK SEKTÖRÜNDE ŞİDDET
description
Transcript of SAĞLIK SEKTÖRÜNDE ŞİDDET
28-30 KASIM 2008 TTB TIP EĞİTİMİ KURULTAYI
SAĞLIK SEKTÖRÜNDE ŞİDDET
Dr. OSMAN ELBEK([email protected])
Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi
TARTIŞMA HEDEFLERİ
• Şiddeti tanımlayabilmek
• Dünyada ve Türkiye’de sağlık sektöründe
şiddetin boyutlarını göstermek
• Şiddete etki eden faktörleri belirlemek
• Çözüm yollarını ortaya koymak
SUNU AKIŞI
• “Şiddet” nedir, nasıl sınıflandırılır?
• Sağlık çalışanları ve şiddet (Dünya)
• Sağlık çalışanları ve şiddet (Türkiye)
• Risk faktörleri
• Çözüm mümkün mü, nasıl?
“ŞİDDET”• Şiddet;
– Köken Arapça• Sertlik• Sert ve katı davranış• Kaba kuvvet
• Violence;– Köken Latince (Violentia)
• Violare = Şiddet kullanarak hareket etmek• Vis = Güç, erk, bedensel güç
ŞİDDET FELSESİ
• Şiddet;
– bir başkasının özgürlüğüne,
– bedenine
– kendisini kişi olarak tanımlayan değer
yüklediği her şeye
– bunlar için gerekli araçlara
– zarar verecek biçimde harekete geçme
Turan H, FelsefeYazın, 2007.
ŞİDDET TİPOLOJİSİ• Özel Şiddet
– Cürümsel Şiddet
• Ölümcül, Bedensel, Cinsel
– Cürümsel Olmayan Şiddet
• İntihar, Kaza
• Kollektif Şiddet– Grup Şiddeti
• Grup İçi, Grup Dışı, İktidara Karşı
– Devlet Şiddeti
• Devlet Terörü, Endüstriyel Şiddet
– Uluslararası Şiddet
• Savaş Ünsal A, Cogito, 1996.
ŞİDDET (DSÖ)
• Şiddet;
– kişinin kendisine
– başka birisine
– bir gruba
– topluma karşı gücünü istemli olarak kullanması
ya da tehdit etmesi
Krug EG, World Health Organization, 2002.
İŞYERİNDE ŞİDDET• Birinci Tip;
– Suça niyet ederek şiddete başvurma
• İkinci Tip;
– Tüketicinin çalışana karşı uyguladığı şiddet
• Üçüncü Tip;
– Çalışanın çalışana karşı uyguladığı şiddet
• Dördüncü Tip;
– Kişilerarası ilişki ile ilgili şiddet
The University of Iowa, 2001.
Hürriyet Gazetesi, 19 Temmuz 2004.
NEDEN?
ŞİDDETİN SIRADANLAŞMASI
• “Kılıç olmaksızın sözleşmeler sözcükten başka
bir anlam taşımaz”
– Hobbes
• Empati eksikliği
• Diyaloğun reddi
• Ötekileştirme
• Toplumsal kutuplaşma…
GÜNDELİK YAŞAMIN TÜKETİMİ
SATIN AL
SİNDİR
KULLAN
DIŞKI
Baudrillard, Tüketim Toplumu, 2004.
Hürriyet Gazetesi, 19 Temmuz 2004.
NEDEN?
SAĞLIK ÇALIŞANLARI & ŞİDDET (DÜNYA)
Adaş EB, Elbek O, Bakır K, Gaziantep-Kilis Tabip Odası Şiddet Raporu, 2008.
SAĞLIK ÇALIŞANLARI & ŞİDDET (TR)
Adaş EB, Elbek O, Bakır K, Gaziantep-Kilis Tabip Odası Şiddet Raporu, 2008.
RİSK FAKTÖRLERİ
Adaş EB, Elbek O, Bakır K, Gaziantep-Kilis Tabip Odası Şiddet Raporu, 2008.
TÜRKİYE FOTOĞRAFI
Adaş EB, Elbek O, Bakır K, Gaziantep-Kilis Tabip Odası Şiddet Raporu, 2008.
Ayrancı Ü,
Anadolu Psikiyatri Dergisi, 2002.
Ayrancı Ü, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 2002.
İŞ YÜKÜ (I)
ORTALAMA= 48,2 ± 13,8 sa
Hekimler, normal mesailerine ek olarak ortalama haftada 24 saatlik nöbet tutmaktadırlar.
İŞ YÜKÜ (II)
ORTALAMA= 59,0 ± 79,5
ORTANCA = 45
TÜKENME• Kişinin özgül anlamı ve amacından uzaklaşması
ve hizmet götürdüğü insanlarla gerçekten
ilgilenemiyor olması”
– Maslach (1976)
• Duygusal tükenme
• Duyarsızlaşma
• Bireysel becerilerde azalma
HER YERDE ŞİDDET
ŞİDDET NEDENLERİ
SAĞLIKTA ŞİDDET
ŞİDDET TANIKLIĞI
ŞİDDET TÜRÜ
ŞİDDET MEKANLARI
ŞİDDET ZAMANI
KİMLER ŞİDDET UYGULUYOR?
KİMLER ŞİDDET UYGULUYOR?
• Mevcut sağlık sisteminde hasta yakınlarının
• hastanın hastaneye ulaştırılması
• tedavi süreci
• hastane içindeki bürokratik ve takip işlemleri
SÖZÜN BİTTİĞİ YER
ŞİDDET NEDENLERİ (Dr)
UZUN BEKLEME SÜRESİ
Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.
ŞİDDET NEDENLERİ (Hasta)
Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.
YOKSULLUĞUN ŞİDDETİ
ŞİDDET & DÜŞÜK EĞİTİM
STATÜ KAYBI
HASTA GÖZÜYLE HEKİMLER
58,3
40,3
28,1
0
10
20
30
40
50
60
70
Doktorlar AşırıÇalışıyor
Doktorlar HakEttikleri Saygıyı
Görmüyor
Doktorlar HakEttikleri Ücreti
Almıyor
ÖNERMELER
YÜ
ZD
E O
RA
NL
AR
I
Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.
KURUM GÜVENLİĞİ
DÜŞÜK GÜVENLİK NOTU
GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
Adaş E, Elbek O,
Toplum ve Hekim, 2008.
ŞİDDET MODELİ
Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.
MESLEKİ DENEYİM
Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.
PRATİSYEN
Ekşi Sözlük. (2008) http://sozluk.sourtimes.org/ (Erişim: 30 Haziran 2008).
ŞİDDET MODELİ
Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.
FARK NE?
Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.
KAMUNUN DEĞERSİZLEŞTİRİLMESİ
Soyer A, ÖÜF, 2004.
Kamudan özele aktarılan kaynak 1989’da sağlık harcamalarının %1,5’i iken, bu değer on yıl içerisinde %24,3’e çıkmıştır.
SSK kaynaklarının 1980’de %6’sı hizmet satın alması yoluyla özele aktarılırken, bu değer 1998’de %27,4’e çıkmıştır
SAĞLIK SEKTÖRÜ TEŞVİKLERİ
SAĞLIK SEKTÖRÜ TEŞVİKLERİ
200300
600
100
1000
0
200
400
600
800
1000
1200
1 2 3
YILLAR
MİL
YO
N D
OL
AR
KAMU
ÖZEL
Soyer A, Özgür Üniversite Forumu, 2004 (görselleştirildi).
Elbek O, Birikim, 2008.
5.4 kat artış
4.61 kat artış
8.25 kat artış
1995-2000 yılları arasında iki kat, 2000-2005 yılları arasında %25.2 artmış
“KAMU” SAĞLIK KURUMU
• Kamu içinde özel
– Özel muayene / tetkik farkı
• Etiketleme;
– Kamu sağlık hizmeti her zaman kalitesiz
– Kamu sağlık çalışanı her zaman niteliksiz,
ilgisiz, kamu yararını gözetmeyen birey
• Kurum yetersizlikleri ve hasta yoğunluğu
Afford CW, ILO, 2003.
İŞYERİNDE ARTAN ŞİDDET
SUSKUN HEKİM
YAPILAN İŞLEM
ÇÖZÜM?
HASTA GÖZÜYLE SAĞLIK SİSTEMİ
59,5 63,5
88,3
0102030405060708090
100
Devlet VatandaşınSağlığına Yeterince
Önem Vermiyor
Hastanede TanıdığınızYoksa Adam Yerine
Konmuyorsunuz
Para Verince DoktorHastayla Daha
Yakından İlgileniyor
ÖNERMELER
YÜ
ZD
E O
RA
NI
Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.
ETKİN PR & MESLEK ÖRGÜTÜ ÖNERİLERİ
• “Medya aracılığıyla doktorların çalışma koşuları eğitim süreçleri
anlatılmalı, bunun karşılığında aldıkları ücret gösterilmeli, yanı sıra
bir çok insanın elini bulaştırmadığı işleri nasıl büyük özveriyle
yaptıkları gösterilmeli. Kısaca bu mesleğin kolay meslek olmadığı,
TV dizisindeki (gibi) doktorların lay lay lom olmadığı anlatılmalı”
• “Medyada özellikle hekim hakları vurgulanmalı ve TTB, müdahale ile
olayları hukuki zeminde teyit etmeli”
• “Tabip odasının hekimin hakkını savunmadığını düşünüyorum.
Çözüme yönelik alternatif etkin olmalı”
• “Türkiye toplumsal siyasetçilik muhalefet ilişkisi yerine iş birliği tercih
edilmeli, sorunlarımıza çözüm aranmalı”
İLETİŞİM BECERİSİ
• Tıp eğitimi;
– Hekimliği salt teknik bir noktaya indirgemekte
– Hastalığa odaklanan, hastayı tedavi edilecek bir biyolojik
organizmadan ibaret gören, onu nesneleştiren bir tıp eğitimi
– Felsefe, sosyoloji, halkla ilişkiler gibi beşeri disiplinlerin katkısı
NEO-LİBERAL SAĞLIK• Statü yitimi
• Sağlık politikaları
• Yetersiz özlük hakları
• Piyasalaşan sağlık sistemi
• İçeriği boşaltılmış “müşteri memnuniyeti”ne indirgenmiş hasta hakları
• Hasta müşteri mi?
• Sağlık kurumu ticarethane mi?
• Homo sapiens sapiens homo economicus mu?
TİCARETHANE Mİ?
Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.
KATKI PAYI REDDİ
Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.
ÖFKE BİRİKİMİ
Adaş E, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.
Nuri Bilge Ceylan, Üç Maymun.