Medyanın efendisi şiddet

"Medyanın Efendisi Şiddet"Kitap Sunumu

Hazırlayan; Yusuf YAZICI

Yayın evi: Doruk YayımcılıkYazarın adı: Yrd. Doç. Dr. Cengiz Erdal

Basım yılı: Ağustos - 2012Sayfa sayısı: 88

Şiddet, insanın var olmasıyla birlikte yaşamın bir parçası olarak değişik şekillerde mevcudiyetini günümüze kadar devam

ettirmiştir.

İnsanların şiddete maruz kalmasına neden olan birçok etken mevcuttur. Bu etkenlerin en önemlilerinden birisi de medyadır.

Medyanın Efendisi Şiddet

Toplumun geniş bir kesiminden aldığı yoğun eleştirilere rağmen şiddeti medyanın bu denli gündeminde tutan belli başlı nedenler

bulunmaktadır.

Bunların bazıları, medya kuruluşlarının, gerçek ilgi alanları medya olmayan bazı holdinglerin yönetimine geçmesiyle birlikte değişen öncelikleri ve başlı başına bir tartışma konusu olan, tüketicilerin şiddet içeriklerini tüketmeyi aslında kendilerinin talep ettiklerini

savunan yaklaşımdır.


Şiddete maruz kalmak sadece fiilen şiddet uygulamak olarak algılanmamakta olup, şiddet içerikli görsellere maruz kalmanın

şiddette maruz kalmakla aynı şey olduğuna dair yaygın bir görüş hakimdir.

Şiddetin görsellerinin paylaşılmasını ve dolayısıyla yayılmasını sağlayan iki etken mevcuttur;

- Yeni iletişim araçları- Geleneksel kitle iletişim araçları


İletişim araçlarının çeşitlenmesi ve yaygınlaşmasına paralel olarak online gazeteler, sosyal medya araçları ve bloglar gibi yeni medya araçları, şiddet içerikli görsellerin, iletişim araçlarında hiç olmadığı

kadar sık kullanılmaya başlaması sonucunu doğurmuştur.


Görsel şiddete maruz kalınmasının bir diğer ve belki en önemli kaynağı olan, basın kuruluşlarını kitle iletişim araçlarında şiddet haberlerinin işlenmesine ve şiddetin görsellerinin gösterimine

yönlendiren nedeninin, medya şirketlerinin maruz kaldığı yapısal değişiklikler olduğu düşünülmektedir.

Asıl uzmanlık alanı medya sektörü olmayan devasa holdinglerve

KAR amacı gütmek


Maliyetlerin azaltılmasına ve karlılığın arttırılmasına odaklanan medya kuruluşları, diğer haberlere göre daha fazla ilgi çektiği

düşünülen şiddet içerikli haberlerin ve şiddet içerikli görsellerin yayınlanmasına daha çok ilgi göstermeye başlamıştır.

Şiddet kar’ın en önemli yoludur.

İnsanlar medyada şiddeti isterler, ondan zevk alırlar ve bir dereceye kadar toplumun medyada şiddete ihtiyacı vardır.


Medya kuruluşlarının kar amacı gütmesi ve bu hal ile medya, içeriğinde şiddet olan haberleri diğer haberlere tercih etmesi.

‘Eğer kan varsa iş yapar’ Buradan hareketle şiddet içerikli haberlerin medya için diğer

haberlere göre daha fazla önem taşıdığını söylemek çok iddialı bir yaklaşım olmayacaktır.

Medyanın Ekonomi Politiği

Güzel bir örnek;

Muhabirler kameraları neden kederli ailelere, kalbi kırık dullara yöneltiyorlar? Foto muhabirleri ve televizyon gazeteleri neden şanssız bir insanın trajik ve

kanlı ölümünü ön plana çıkaracak kadar ileri gidiyorlar?

Çünkü bu, heyecan yaratmak için hızlı ve pis bir yöntemdir ve heyecan haberleri sattırır.

İnsanlar, ayrıntısı oturma odalarında gözler önüne serilen dramlar ve sefalet görmeyi umuyorlar. Gözyaşları, öfke ve acı fotoğrafları ve televizyon haberlerini

güçlü kılıyor.


Güzel örnekten hareketle;

Medya şirketlerini medyanın içeriklerindeki şiddete yönlendiren en önemli nedenlerden birisi reytingleri arttırabilmektir.

Reyting medya kuruluşları için reklam gelirlerini artıran olgulardan en önemlisi olarak kabul edilmektedir.


Yaşanmış bir örnek;

13 Ağustos 2009 tarihinde Hürriyet Gazetesinin internet sitesinde yayınlanmış bir habere göre;

Brezilya’da faili meçhul cinayetleri konu alan bir programın yapımcısı, programın reytinglerini artırmak için kiralık katil tutarak en az 5 kişinin

ölümüne azmettirdiğinden şüphelenilmektedir.

İddiaya göre, infaz emirlerinden sonra kendi çalıştığı TV’nin ekiplerine haber veriliyor ve olay yerine ilk önce onun ve ekibinin varması sağlanmış olunuyor.


Arzu edilen karlılığa ulaşabilirsin.

Formül açık;

Şiddet ve Cinsellik

Posta Gazetesi ve Haydar Dümen’in sayfası

İnternet siteleri – çıplaklık ve cinsel içerikli merak uyandıran haberler


Medya sektörü yatırım yapılacak sektörler arasında ilk sıralara yerleşmiştir.

Devasa holdingler, kendi ürünlerini kendi televizyonlarında veya diğer iletişim araçlarında ücretsiz reklamlarla desteklemektedirler. Bu durum aslında haksız

bir rekabete de yol açmaktadırlar.


ABD’de 1980’li yılların başında kitle iletişim araçları 50,

1990’lı yıllarda ise 20 dolayında firmaya inmiştir.

Söz konusu bu medya devlerinin çoğu medya sektörü içinde de genişleyerek üretimden dağıtıma kadar çok geniş bir yelpazede

hizmet verir hale geldiklerinden TV programları, müzik, video ve oyuncak üretir durumdadırlar.

Eğlence sektörü dahi bu medya devlerinin ellerindedir.

Reklam gelirleri sayesinde özellikle gazetelerine reklam alabilen medya şirketleri gazetelerini üretim maliyetlerinin altında

satabilme imkanına sahip olabilir ve dolayısıyla rakiplerine karşı ciddi bir rekabet avantajı sağlayabilirler. Bu durum, yeterince

reklam alamayan medya şirketleri için dezavantaj yaratarak, bu kuruluşların sadece satış gelirleriyle yaşamalarını zorunlu

kılmaktadır.

Reklam verenler ve Editöryel Bağımsızlık

Reklam gelirleri, reklam verenleri çekebilen medya kuruluşlarına adeta sektörü hegemonya altına alabilme gücünü verir.

Reklam verenlerin medya şirketlerinden talepleri, gazeteler ve dergiler için içeriklere müdahale ve dolayısıyla gündemin

belirlenmesine etki etme, televizyon kanalları için ise, program içeriklerine, seçimlerine ve akışlarına müdahale şeklinde

olabilmektedir.


Reklam veren şirketlerin genel yönelimi, satın alma psikolojisi ile uyuşan programlar, rahatsız etmeden eğlendiren programlar ile okuyucular ve izleyiciler tarafından beğenilmiş olan programlara

veya içeriklere reklam vermek olduğu için medya firmaları tarafından tüketicilere bu çeşit içeriğe sahip ürünler üretilir.


Baskıcı etkenler adeta editöryelin onay mekanizması haline gelmiş olup, neyin haber değeri taşıyıp taşımadığını, neyin gündemi

oluşturması gerektiğini belirler durumdadırlar.


Şiddetle ilgili çeşitli tanımlamalar mevcuttur. Genel olarak şiddet, birisine fiziksel veya ruhsal olarak zarar vermek anlamında

kullanılmaktadır.

Şiddet nedir?

Oyuncu şiddet; şiddetin en normal ve hastalıklı olmayan şeklidir. Bunu şiddetin yıkım amaçlamayan, nefret ve yıkıcılıkla

güdülenmeyen, daha çok hünerlerini gösterme çabasıyla uygulanan türlerinde görürüz.

Tepkisel şiddet; kişinin kendisinin veya başkalarının yaşamını, özgürlüğünü, onurunu, mülkiyetini korumak için başvurduğu

şiddettir.

Kinci şiddet; tepkisel şiddetle ilgili olup, hastalık doğrultusunda bir adım daha ilerlemiş olan başka bir şiddet türüdür.

Dengeleyici şiddet; güçsüz bir insanda üretken etkinliğinin yerine konan şiddettir.

Şiddetin biçimleri

Boşalım kuramı; Medyada saldırganlık içeriğini izleyenlerin, doğal saldırgan güdülerinin tatmin edilmiş olduğunu savunur.

Toplumsal öğrenme kuramı; İnsanların çevrelerindeki diğer insanları gözlemleyerek nasıl öğrendiklerini taklit ve özdeşleşme

ile açıklar.Toplumsal bilişsel kuram; Gözlemcilerin, davranışların sembolik

temsillerini edinebildiklerini ve bu resimlerin daha sonraki davranışların temelini oluşturan enformasyonu sağladığını

savunur.Modelleme; davranışların gözlemleme aracılığıyla edinimi.

Saldırgan ipuçları; medya şiddet betimlemelerinde belirli kurbanlara karşı saldırganlığın uygun olduğunu ima eden ya da

öneren enformasyon bulunması.Önceleme etkisi; medyadaki sunumların, gerçek hayatta bu

sunumlarla ilgili konularda benzer fikirler geliştirilmesi olasılığını artırdığını savunan düşünce.

Yetiştirme kuramı; Televizyonun ektiği ya da yarattığı dünya görüşünün, doğru olmasa da, insanlar öyle olduğuna inandıkları

için geçerlilik kazandığına dikkat çeken kuram.

Algımıza en çok etki eden unsurların başında medya araçları gelmektedir.

Teknolojik gelişmelerin, çok daha fazla ve anlık olarak yararlanmamızı sağladığı medya araçları, duygu ve

davranışlarımızı şekillendirmede çok daha önemli roller üstlenmişlerdir.

Algı; sabittir, anlık olarak meydana gelir, seçicidir, yapılandırılmıştır ve anlamsaldır.

Mağaralarda yaşayan insanların mağara duvarlarına çizdikleri ilk sanat eserleri olan ilkel çizimlerde bile şiddetin yer aldığına

rastlanmaktadır.

Orta Çağ’daki sanatçıların da şiddeti eserlerinde kullandıkları göze çarpar. Özellikle matbaanın icadı ile diğer tüm eserler gibi şiddet

içeren eserlerin de yayılımı artmıştır.

İnsanlığın ilk çağlarından günümüze kadar kesintisiz olarak şiddetin sanat eserlerinin ve dolayısıyla bununla beslenen insanın

hayatının bir parçası olduğu söylenebilir.

Şiddet talebinin karşılanması daha yüzlerce yıl önce giderilmesi gereken bir ihtiyaç olarak algılanmış, bu nedenle ABD’de halkın

şiddet suçu hikayelerine olan talebi gidermek için ilk kez 1833’de basılan The National Police Gazette ortaya çıkmıştır.

Şiddetin tarihi

Araştırmalar ışığında insanlarda saldırganlığın açlık, susuzluk ve cinsel istek gibi bir ‘temel içgüdü’ olduğu sonucuna varmışlardır.

(Avşar, RTÜK Paneli, 2005: 5)

Şiddetin tarihi

- Sinema ve Post Modern Şiddet- Online Gazeteler

- Müzik- Sosyal Medya araçları

- Bilgisayar oyunları- Çizgi filmler

Şiddetin yer aldığı iletişim araçları

- Sinema ve Post Modern Şiddet

Genel olarak film endüstrisine baktığımızda şiddet içeriklerinin sadece macera filmlerinde olmadığını, aksine zaman zaman

romantik filmler dahil diğer birçok film türünde de en azından birkaç sahnenin şiddet içerdiğini söylemek fazla iddialı bir

yaklaşım olmayacaktır.


- Online Gazeteler

Değişen iletişim ortamlarının en çarpıcı gelişmelerinden birisi gazetelerin sanal ortamda ulaşılabilir hale gelmesidir.


- Müzik

En çok tüketilen medya ürünlerinden birisi olan müzik endüstrisi de zaman zaman hem sözel, hem de görsel şiddet içeriklerinin

üretildiği bir alan olmaktadır.


- Sosyal Medya araçları

Sosyal medya araçları yeni sosyalleşme ortamları olarak karşımıza çıkmakta ve bu sanal sosyalleşme bir arada olmaksızın online şartı

ile mobil dahi olunsa gerçekleşmektedir.


- Bilgisayar oyunları

Şiddet içeriklerine maruz kalınan en önemli ortamlardan birisi de bilgisayar oyunlarıdır. Online olsun veya olmasın bilgisayar ve

video oyunları genellikle şiddet içerikli olmaktadırlar ve her yaş grubu tarafından tüketilmektedirler.


- Çizgi filmler

Çizgi filmler zararsız ve komik şiddetin sunulduğu medya ürünlerindendir. Bu tür medya içeriklerinden kahramanlar ve

diğer karakterler birçok ciddi şiddete maruz kalmalarına rağmen kendileri zarar görmemekte ve öyküler içerisinde yaşamalarına devam etmektedirler. Söz konusu bu medya ürünlerinin hedef

kitlesi genellikle çocuklar ve bu tür yapımlara ilgi duyan yetişkinler olmaktadırlar.


Yeni medyada şiddet haberleri ve etik

27 Nisan 2009 günü Bostancı hücre evi baskını

RTÜK tarafından yasak getirilene kadar üç saatlik bölüm tüm televizyon ve radyo kanallarından canlı olarak yayınlandı.

Bu çatışma anlarında hiçbir muhabirin orada olmaması gerektiğini NTV muhabirlerinden İlhan Kandaz dile getirmiştir. Bu söylem

aslında şiddet içerikli olaylarda medyanın haber yapma tarzının değiştirilmesi gereğini açıkça gözler önüne sermektedir.


Haber iletiminde geç kalmamak düşüncesi;

Editörlerin en kısa sürede haberleri yayına hazır hale getirme uğraşları etik değerlerin göz ardı edildiğini göstermektedir.


Muhabirlerin acı itirafları;

‘Sabah telsizi açtıktan sonra yaşadığımız kentin üzerinde üçüncü göz olur, felaket haberlerini bekleriz’

‘Çektiğim görüntüler gece rüyama giriyor, terleyerek ve sıçrayarak uyanıyordum. Zamanla alıştım ama bu zaman içerisinde fark ettim

ki olaylara karşı giderek duyarsızlaşıyorum. Artık parçalanmış cesetler beni dehşete düşürmüyor.


Şüphesiz ki medya içeriklerinden en fazla etkilenebileceğini düşünülen izleyici grubu ÇOCUKLARDIR.

Kontrollü olarak seyrettirilen televizyon programları ile korunabilecekleri düşünülebilir.

Fakat günümüz şartları bilgisayar ve internetin hayatımıza girmesi ile bu tehlike gittikçe artmıştır.

Hassas kitleler ‘Çocuklar’

Araştırma sonuçları;

5-7 yaş grubundaki 188 denekten sadece %45’i (83 çocuk) haberin resmini çizebilmiştir. Resimlerde kullanılan haber simgeleri

bomba, tabanca, ucundan kan damlayan bıçak, itfaiye aracı, polis, polis otosu, ambulans, çarpışan araçlar, yanan evler, yanan orman,

ateş eden kişiler şeklinde sıralanmıştır.

Çizimlerin %93’ünde yer alan bu figürler, haberlerde ki şiddeti ortaya koymuştur. Anket sonucunda çocukların %41’inin ‘haber’

denilince olumsuz imajlar hatırladıkları görülmüştür.

Hassas kitleler ‘Çocuklar’

Maruz kaldığımız şiddetin şiddet olarak tanımlanması için zorunlu olarak fiziksel bir yaralanmayla veya hasarla sonuçlanması gerekmemekte olup, ruhsal açıdan

da şiddete maruz kalınması mümkündür.

Yaşamımızdaki yerlerinden dolayı medya araçları ve ürünlerinden vazgeçilebilmesinin hayalden öteye gidemeyeceği gerçeğinin kabul edilmesiyle, onunla yaşamayı öğrenerek medyada yer alan şiddet ve görsellerinin olumsuz

etkilerinden daha az etkilenebilmek mümkün olabilir.

Sonuç olarak, medya tarafından ideal bir kamusal alanın sağlanması için demokrasilerde devletin, medya gruplarının özel sektörün bünyesinde

yoğunlaşmasını kontrol altına almak amacıyla medya sektörüne düzenlemeler getirmesi uygun bir yaklaşım olarak gözükmektedir.

Peki ya bundan sonra?

TEŞEKKÜRLER…

Medyanın efendisi şiddet

Education

Transcript of Medyanın efendisi şiddet