120

BD OCAK 2019 Gezdikçe Gördükçeİzlen Şen Toker

Sığacık ve Teos Antik KentiDoğa, huzur, yavaşlık…İzmir’in Seferihisar ilçe-

sinde bulunan Sığacık mahallesi ile Teos Antik Kenti’nin ortak özellikleri…Burada saatler denizin serin kucağında, ağaçların huzurlu kollarında sanki daha yavaş geçiyor. “Ey tez canlı, aceleci, ham kişi! Bir dama bile basamak basamak merdivenle çıkılır.

121

BD OCAK 2019

gelenek ve göreneklerine sahip çıkan, yerel ve iyi gıdayı destek-leyen, sürdürülebilir ve sosyal bir yaşam tarzını benimsemesini savunan uluslararası Cittaslow hare-ketinin ülkemizde Cittaslow seçtiği Seferihisar’ın bu özelliğine layık olmaya çalışıyor.

Sığacık, deniz kenarına inşa edilmiş bir kalenin surları içinden

Tencereyi ocakta yavaş yavaş ustaca kaynatmak gerekir. Delice kaynayan tencerenin pişirdiği yemekten hayır gelmez.” diyen Mevlana’ya hak verircesine burada yaşam daha yavaş yaşa-nıyor. Sığacık mahallesi, yaşamın, yaşamaktan zevk alınacak bir hızda yaşanmasını, her kentin kendi ruhuna, kültürüne, doğasına,

Tek ya da iki katlı geleneksel Sığacık evlerinin çoğu kerpiçten yapılmış.

122

BD OCAK 2019

çevreye doğru yayılıyor. Kale, 1521-22 yıllarında Rodos seferine hazırlık amacıyla Kanuni Sultan Süleyman’ın emriyle komutan Parlak Mustafa Paşa tarafından yaptırılmış. Bir dış kale bir de iç kaleden oluşan yapının surlarında Teos antik kentinin taşları kulla-nıldığı için duvarlarda Teos’a ait

yazıtlara rastlanabiliyor. Kale içinde cami, hamam, medrese gibi yapılar ile evler var. Surların içindeki Arnavut kaldırımlı dar sokaklara bitişik düzende dizilmiş tek ya da iki katlı geleneksel Sığacık evlerinin çoğu kerpiçten yapılmış. Büyük bölümünde iç avlu bulunan, tahta kepenkli evlerin iki katlı olanla-rına cumbalar eklenmiş, içerideki

merdivenler ve kapılar ahşaptan yapılmış. Beyaza boyalı, bir kısmının duvarları resimler, taşlar ve yazılarla süslü evlerin önündeki sarmaşıklar, begonviller ve sardun-yalar evleri daha da güzelleştiriyor. Sokaklarda yürürken bazen mis gibi bir yasemin, ıtır ya da gül kokusu duyuyorsunuz. Kültürünü, mimari-

sini ve yemeklerini koruyabilmiş güzel bir mahalle olan Sığacık’ta, kale içinde pansiyonlar, oteller, restoranlar, kafeler, gözleme evleri, butikler ve hediyelik eşya

dükkanları var. Genellikle sakin olan Sığacık

sokakları Pazar günleri çok kala-balık ve gürültülü oluyor çünkü o gün kale içinde yalnızca yöresel ürünlerin satıldığı ve tezgâhların başında genellikle kadınların olduğu Üretici Pazarı kuruluyor. İç kale bölümünde sebze, meyve ve çiçek pazarı kurulurken, surların içinde

Kanuni Sultan Süleyman’ın emriyle yaptırılan kalenin surlarında Teos antik kentinin taşları kullanıldığı için duvarlarda Teos’a ait yazıtlara rastlanabiliyor.

İçkale'deki meyve-sebze ve çiçek pazarı

123

BD OCAK 2019

çeşit taze ve kuru otlar, mandalina kokulu sabunlar, eşarp, çanta, örgü işleri gibi hediyeliklerin de satıl-dığı pazar toplanıp tüm ziyaretçiler gittiğinde mahalle eski sakinliğine dönüyor. Bazen gün batımında deniz de o kadar sakinleşiyor ki koydaki tekneler sanki denizde değil, çok durgun bir gölde duruyor. İyice kararan karşı tepelerdeki rüzgâr santralleri de hareketsiz duran dev rüzgâr güllerine dönü-şüyor.

Sığacık’ın bir kilometre güneyin-deki, tarihi MÖ 1000 yıllarına

uzanan Teos Antik Kenti ise her zaman kale içinden çok daha sakin. Önemli bir Ion liman kenti olan Teos Antik Kenti’nin henüz çok az bir kısmı gün ışığına çıkarılmış olsa da Meclis binası, Tiyatro, Akropol, Sarnıç, Helenistik Kent Surları, Agora, Dionysos Tapınağı, Güney Liman ve Liman Kilisesi’nin bazı kalıntıları görülebiliyor. Tüm bu antik kalıntılar yaşlı zeytin ağaç-larının, yemyeşil otların, çalıların ve rengarenk çiçeklerin arasında sergileniyor. Ben de geniş bir alana

kalan sokaklarda el işleri, hamur işleri ve hediyelik ürünler satılıyor. Sabah saatlerinde sokaklara dizilen masalara satılacak ürünler özenle yerleştiri-liyor. Ziyaretçiler ev yapımı katmer, baklava, börek, lokma, poğaça, kurabiye, kek, pasta, çörek gibi ürünlerle zeytinyağlı yaprak ve kabak çiçeği dolmalarını satın alırken pazarda da yiyebiliyor. Erişte, tarhana, reçel ve ballar, çevreden toplanan adaçayları, çeşit

Gün batımında deniz

124

BD OCAK 2019

yayılan antik kenti arılar, kelebekler, salyangozlar ve sincaplarla birlikte gezerek rengârenk bahar çiçekleri, gelincikler ve papatyaların arasında yürüyorum. Dev zeytin ağaçlarına dokunup, MÖ 2. yüzyılın başlarında inşa edilen ve şarap tanrısı Dionysos adına Anadolu’da yapılan tapınakların en büyüğü olan Dionysos Tapı-nağı’nın o zamanki halinin nasıl olduğunu düşlemeye çalışıyorum. Ören alanının en iyi durumdaki yapısı olan Meclis Binası’nın taş basamaklarında dinle-niyor, Anadolu kıyıla-rındaki en iyi korunmuş iskele örneklerinden biri olan Güney limanın iskelesinde yüzyıl-larca önce kimlerin şimdi benim baktığım denize baktığını düşü-nüyorum. Anakreon, Antimakhos, Epikuros, Apellikon ve Hekataios gibi antik çağın önemli şair, filozof

ve tarihçilerinin yaşadığı Teos Antik Kenti’nin kıyısındaki bu iskelede aklıma Johann Wolfgang von Goethe’nin yazdığı “Anakreon’ın Mezarı” şiiri geliyor. Teos’ta doğan ve ölümünden sonra buraya gömül-

düğüne inanılan şair Anakreon’a yazılan şiir sanki Teos Antik Kenti’ni de anlatır gibi:

“Gülün açtığı, asmalarla defnelerin kucaklaştığı bu yerde,

kumrucuğun çığır-dığı, cırcır böceğinin eğlendiği bu yerde,

nasıl bir mezardır burası, bütün tanrıların birlikte yaşadığı,

güzel bitkilerle dolu ve süslü? Anakre-on’un istirahatgâhıdır burası.

Baharın, yazın ve güzün tadını çıkardı şanslı şair;

Kıştan ise korudu onu en sonunda bu mezar.” •

izlensentokerbd@gmail.com

Yüzlerce yıllık zeytin ağacı

Teos antik kenti Meclis Binası