Rrjetat Telematike Leksioni V
-
Upload
klodian-perhati -
Category
Documents
-
view
221 -
download
15
description
Transcript of Rrjetat Telematike Leksioni V
RRJETA TELEMATIKE
LEKSIONI VData Communication Network
Arkitektura, Protokollet, dhe Standartet
1
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
DATA COMMUNICATION NETWORK
ARKITEKTURA
Data Communication
- eshte cdo sistem kompjuterash, terminale
komjuterash, apo paisje perferike te perdorura per
te transmetuar dhe/ose marre informacion ndermjet
dy apo me shume vendndodhjesh.
Network Architecture
-skicon produktet dhe sherbimet e nevojshme per
komponente individuale brenda nje rrjeti te komunikimit
te te dhenave.
2
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
NETWORK ARCHITECTURE/ ARKITEKTURA
E RRJETIT
- eshte nje teresi paisjesh, mjetesh transmetimi
dhe procedurash te cilat sigurojne qe nje
sekuence specifike ngjarjesh te ndodhe ne nje
rradhe te caktuar per te prodhuar rezultate te
pjesemarrjes.
Experience Network
3
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
GOALS:
“ to give the users of the network tools
necessary for the setting up the network and
performing the data flow “
“ includes electrical specification, hardware
arrangements, and software
procedures…………..”
4
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
PROTOKOLLET:
Një protokoll është një grup rregullash që administron komunikimin midis kompjuterave në një rrjet. Këto rregulla përfshijnë udhëzime që rregullojnë karakteristikat e mëposhtme të një rrjeti: Metoda e qasjes, topologjite e lejuara fizike, llojet e kabllove, dhe shpejtësinë e transferimit të të dhënave.
Networking protocols suites pershkruajne procese tetilla si:◦ Formati apo struktura e mesazhit
◦ Procesin nepermjet te cilit paisjet e rrjetit shkembejneinformacion ne lidhje me rrugetimet me rrjetet e tjera.
◦ Si dhe kur mesazhet e gabimit dhe mesazhet e sistemittransmetohet ndermjet paisjeve.
◦ Setup-i dhe perfundimi I sesioneve te transferimit te tedhenave
5
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
ROLI I PROTOKOLLEVE
Protokollet na japin:
Formatin apo strukturen e mesazhit
Procesin nepermjet te cilit paisjet e rrjetit shkembejne
informacion rreth rrugetimeve per ne rrjete te tjera
Si dhe kur mesazhet e gabimit dhe ato te sistemit transferohen
ndermjet paisjeve
Vendosjen (set up) dhe perfundimin e sesioneve te transferimit te
te dhenave
6
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
TIPET E PROTOKOLLEVE TE RRJETIT:
Protokollet me te perdorura te rrjeteve jane:
Ethernet
Local Talk
Token Ring
FDDI
ATM
7
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
TIPET E PROTOKOLLEVE TE RRJETIT:
Ne figure paraqiten
disa nga simbolet
me te perdorura per
te vizatuar
protokolle te
ndryshme te
rrjetave.
8
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
PROTOKOLLI - ETHERNETProtokolli Ethernet është deri më tani me i përdoruri gjerësisht. Ethernet-ipërdor një metodë hyrje të quajtur CSMA / CD (Carrier Sense Multiple Access / Collision Detection). Ky është një sistem, ku çdo kompjuter dëgjon ne kabëll para se të dërgonte ndonjë gjë nëpërmjet rrjetit. Nëse rrjeti është i lire, kompjuteri do të transmetojë. Nëse ndonje nyje tjeter është tashmë duke transmetuar në kabllo, kompjuteri do të presë dhe të provoje përsëri kur linja është e lire. Ndonjëherë, dy kompjutera përpiqen për të transmetuar në të njëjtin çast, dhe ne kete rast ndodh nje përplasje. Çdo kompjuter pastaj terhiqet dhe pret nje kohe te arsyeshme derisa të ritransmetoje. Me këtë metodë qasje, është normale që të ketë perplasje. Megjithatë, vonesa e shkaktuar nga perplasja dhe ritransmetimi është shumë e vogël dhe normalisht nuk efekton shpejtësinë e transmetimit në rrjet.
Protokolli Ethernet mundeson lidhjen ne topologji lineare bus, yll, apo pemë. Të dhënat mund të transmetohen pergjate pikave te aksesit wireless, twisted pair, coaxial, apo kabell me fibra optike me një shpejtësi prej 10 Mbps deri në 1000 Mbps.
9
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
PROTOKOLLI - ETHERNET
10
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
PROTOKOLLI - FAST ETHERNET
Për të mundësuar një shpejtësi në rritje të bartjes,
protokolli Ethernet ka zhvilluar një standard të ri
që mbështet 100 Mbps.
Kjo është quajtur zakonisht Fast Ethernet.
Fast Ethernet kërkon zakonisht përdorimin e, hub-
eve dhe kartave te nderfaqes se rrjetit te cilat jane
më të shtrenjta. Përveç kësaj, është i nevojshme
perdorimi I kabllove twisted pair i kategorise 5 dhe
kabllot me fibra optike.
11
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
PROTOKOLLI - LOCAL TALKProtokolli Local talk është një protokoll rrjeti që është zhvilluar nga Apple Computer, Inc për kompjutera Macintosh. Metoda e përdorur nga Local talk quhet CSMA / CA (Carrier Sense Multiple Access me Shmangie nga përplasje (Collision Avoidance)). Ajo është e ngjashme me CSMA / CD përveç faktit qe një kompjuter sinjalizon synimin për të transmetuar para se ai në fakt e bën këtë. Per të lidhur një seri të kompjuterash përmes portes seriale mund të përdoren adaptoret Local talk dhe kabllo të veçantë twisted pair. Sistemi operativ Macintosh lejon krijimin e një rrjeti peer-to-peer, pa nevojën për software shtesë. Me shtimin e versionit te software-it te serverit e AppleShare, ne rrjetmund te krijohet nje rrjet klient/server.
Protokolli i Local Talk mundeson lidhjen ne topologji lineare bus, yll, apo pemë duke perdorur kabllo twisted pair. Një disavantazh kryesor i Local Talk është shpejtësia. Shpejtësia e saj të transmetimit është vetëm 230 Kbps
12
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
PROTOKOLLI –TOKEN RING
Protokolli i Token Ring është zhvilluar nga IBM në mes të viteve 1980. Metoda e përdorur e aksesit përfshin token passed. Në Token Ring, kompjuterët janë të lidhur në mënyrë që sinjali udhëton nëpër rrjet nga një kompjuter në një tjetër në një rrjet logjik. Një token i vetem elektronik leviz pergjate unazes nga një kompjuter ne tjetrin. Në qoftë se një kompjuter nuk ka informacion për të transmetuar, ai thjesht kalon token-in për tek workstation-i tjeter. Në qoftë se një kompjuter dëshiron të transmetojë dhe merr një token bosh, ai i bashkangjit te dhenatoken-it. Token-I me pas udheton pergjate unazes derisa të arrije ne kompjuterin për të cilin jane destinuar te dhenat. Në këtë pikë, të dhënat kapen nga kompjuteri marres. Protokolli Token Ring kërkon një unaze me kabllo ne forme ylli duke përdorur kabllo twisted pair apo kabllo me fibra optike. Ai mund të veprojë me shpejtësi transmetimi 4 Mbps ose 16 Mbps. Për shkak të popullaritetit në rritje të Ethernet-it, përdorimi iToken Ring ka rënë. 13
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
PROTOKOLLI - FDDI
FIBER DISTRIBUTED DATA INTERFACE
FDDI eshte nje protokoll rrjeti qe perdoretkryesisht per te nderlidhur dy apo me shume LAN-e, te cilet shpesh ndodhen ne distanca te medha. Metoda e aksesit e perdorur FDDI perfshin token-passing. FDDI perdor nje topologji fizike dual ring. Transmetimi zakonisht ndodh ne nje nga unazat; megjithate , nese ndodh nje difekt, sistemi e mbaninformacionin ne levizje duke perdorurautomatikisht porcione te unazes se dyte per tekrijuar nje unaze totalisht te re.
Avantazh I madh I FDDI eshte shpejtesia. Ai operon ne kabllo te fibrave optike me 100 Mbps. 14
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
PROTOKOLLI ATM
ATM Asynchronous Transfer Mode (ATM) eshte njeprotokoll rrjeti I cili transmeton te dhena me nje shpejtesi terangut 155 Mbps dhe me shume. ATM punon duke transmetuar te gjitha te dhenat ne paketa te vogla me masete caktuar; ndersa protokollet e tjera transferojne paketa me gjatesi variable.
ATM supports nje seri mediash si p.sh. video, CD-quality audio, dhe imazheri. ATM angazhon nje topologji ne formeylli e cila mund te punoje me fibra optike si dhe me kabllotwisted.
ATM perdoret me shume per te nderlidhur dy apo me shume LAN-e. Ai perdoret gjithashtu nga Internet Service Providers per te perdorur akses ne Internet me shpejtesi telarte per klientat e tyre. Duke qene se teknologjia ATM behet me shume cost-effective, ajo jep nje zgjidhje tjeter per te ndertuar LAN-e me te shpejta. 15
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
PROTOKOLLI - GIGABIT ETHERNET
Zhvillimi me i fundit ne standartet e Ethernet-it
eshte nje protokoll qe ka nje shpejtesi transmetimi
1 Gbps. Sot, Gigabit Ethernet-i perdoret
kryesisht per backbones te rrjeteve. Ne te
ardhmen, ai ka mundesi te perdoret gjithashtu per
lidhje te workstation-ave dhe server-ave. Mund te
perdoret si me kabllo me fibra optike ashtu edhe
me kabllo bakri. Standarti formal per kabllin e
bakrit eshte 1000BaseTX.
16
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
KRAHASIM I PROTOKOLLEVE TE RRJETIT
Protokolli Kablli Shpejtesia Topologjia
EthernetTwisted Pair,
Coaxial, Fiber10 Mbps
Linear Bus,
Star, Tree
Fast EthernetTwisted Pair,
Fiber100 Mbps Star
LocalTalk Twisted Pair .23 MbpsLinear Bus or
Star
Token Ring Twisted Pair4 Mbps - 16
Mbps
Star-Wired
Ring
FDDI Fiber 100 Mbps Dual ring
ATMTwisted Pair,
Fiber155-2488 Mbps
Linear Bus,
Star, Tree
17
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
NETWORK DIAGRAMMING SOFTWARE
Edraw Network Diagrammer eshte nje software I
ri, I shpejte e I fuqishem network drawings me
shume shembuj dhe modele te gateshme. Eshte I
thjeshte per te vizatuar topologjite e rrjeteve ,
diagrama Cisco network design, diagrama
LAN/WAN, diagrama per shreirjen me kabllo te
rrjeteve etj.
18
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
NETWORK DIAGRAMMING SOFTWARE
19
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
KATEGORITE E PROTOKOLLEVE:
Aktuale (Current)
E trasheguar (Legacy)
Legjendare (Legendary)
20
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
RRJETET AKTUALE
Perfshijne rrjetet me moderne dhe te sofistikuara
sebashku me protokollet ne dispozicion.
Back
21
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
RRJET I TRASHEGUAR (LEGACY)
Me kete emer klasifikohen ato rrjete te cilat
ekzistojne realisht por asnje nuk deshiron ti
perdori ato.
22
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
PROTOKOLLET LEGJENDARE - LEGENDARY
PROTOCOLS
Me kete emer klasifikohen rrjetet te cilet nuk
ekzistojne me apo jane zhdukur.
23
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
KLASIFIKIMI I RRJETAVE TE
KOMPJUTERAVE
Broadcast
Pike – pike (Point to Point)
24
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
RRJETI – BROADCAST Te gjitha stacionet dhe paisjet ne nje rrjet perdorin nje
kanal te vetem komunikimi.
Te dhenat perpunohen pergjate rrjetit ne mesazhe
relativisht te shkurtra, te cilat ndonjehere quhet
blloqe, kuadro, apo paketa.
Shumica apo te gjithe abonentet e rrjetit marrin
mesazhin e transmetuar, dhe secili mesazh permban
adresen qe identifikon ne menyre specifike cili abonent
eshte I destinuar te marre kete mesazh.
25
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
RRJETI – BROADCAST
26
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
RRJETI PIKE PIKE
Zakonisht nje lidhje Pike me Pike perdoret per telidhur nje zyre apo godine me nje zyre apo godinetjeter atehete kur shtrimi i kabllove nuk eshte imundur (ose atehere kur kompania telefonikenuk e lejon per efekt kostosh). Ne menyre me specifike kjo mund te ndodhe per arsye telimiteve qe krijohen nga distancat, kostot etj.
Me lidhjen Pike me Pike administratori i rrjetiteshte i lire te perdore cfaredo standarti tenevojsme wireless pa u shqetesuar per kompatibilitetin me miriaden e kartave wireless qe gjenden ne nje rrjet te shperndare. 27
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
RRJETI PIKE PIKE
Fig. AFig. B
28
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
KOMPONENTET BAZE TE NJE RRJETI
Terminali
Workstation-i
Server-i
Karta e Nderfaqes me rrjetin /Network Interface
Card
Mjetet e Komunikimit/Communication Media
Sistemi operativ i rrjetit / Network Operating
System
Paisjet Periferike/Peripheral Devices
29
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
TERMINALI
Nje Terminal kompjuteri eshte nje paisje hardware
electronike apo elektromekanike i cili perdoret per te
futur te dhena, dhe per te shfaqur te dhena nga nje
kompjuter apo sistem kompjuterik . Terminalet e
hershem ishin paisje jo te shtrenjta por ishin te
ngadalta. Me evoluimin e teknologjise dhe me futjen e
monitoreve video, modelet e vjetra u zhduken nga
industria.
30
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
TRE GRUPET E TERMINALEVE
Terminalet memece/Dumb Terminal
Terminalet Inteligjente /Intelligent terminal
Terminalet grafike /Graphic Terminal
31
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
TERMINALI MEMEC
Terminale memece jane ato terminale te cilat
kane funksione te limituara dhe marrin
informacion nga nje kompjuter host.
Normalisht ato perbehen nga nje monitor
Cathode Ray Tube (CRT) me tastiere te plote
alphanumerike dhe mund te lidhet direkt ne nje
sistem kompjuterik.
32
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
TERMINALET INTELIGJENTE
Ky grup eshet grupi me I madh e me I gjere
Keto terminale jane te paisura me nje procesor qe mund te suportoje njeset instruksionesh per te drejtuarfunksionet baze te terminalit.
Kane mundesine e procesimit ne menyre te pavarur /vetiak (stand-alone) dhe mund te suportojne njevarietet nderfaqesh komunikiminepermjet perdorimit te programit teemulacionit.
33
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
TERMINALET GRAFIKE
Keto terminale jane paisje monitore te cilat japin
mundesine jo vetem te shfaqjes se te dhenave ne
menyre grafike, por gjithashtu per manipulimin dhe
modifikimin e te dhenave te paraqitura.
34
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
NETWORK PROTOCOL OVERVIEW
MODELI OSI
Pothuajse të gjitha rrjetet në përdorim sot janë të bazuara në
nje mënyrë apo tjeter ne standartin OSI (Open Systems
Interconnection ). Në vitet 80-të, prodhuesit filluan të
standardizojnë komunikimin në rrjet(networking) në mënyrë
që rrjete të prodhuesëve të ndryshëm mund të komunikojnë
ndërmjet tyre.
Në këtë drejtim kanë kontribuar më shumë organizata
ISO(International Organization for Standardization) dhe
instituti IEEE(Institute of Electrical and Electronics
Engineers).
ISO zhvilloi sistemin OSI(Open Systems Interconnect) për të
identifikuar dhe standardizuar të gjithë nivelet e
komunikimit të nevojshme në bashkëveprimin.
35
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
OSI MODEL
Shtresat
Mendoni per 7 shtresat, si te
jete linja e asemblimit ne nje
kompujeter. Ne cdo shtrese,
te dhenat kalojne neper nje
proces te caktuar te cilat I
pergatisin ato per ne
shtresen tjeter. Shtate
shtresat ndahen ne dy grupe
te cilat jane:
Grupi i Aplikimit
Grupi i Transportit
36
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
OSI MODEL
Grupi i Aplikimit Shtresa 7: Aplikimi –Kjo eshte
shtresa e cila ndervepron
aktualisht me sistemin operativ ose
aplikimin kurdohere qe perdoruesi
zgjedh te transferoje fila, lexoje
mesazhe apo kryeje aktivitete te
tjera te lidhura me rrjetin.
Shtresa 6: Prezantimi - Shtresa 6
merr te dhenat qe ofrohen nga
shtresa e Aplikimit dhe i konverton
ato ne nje format standart te tille
qe te mund ta kuptojne shtresat e
tjera.
Shtresa 5: Sesioni - Shtresa 5
vendos, miremban dhe perfundon
komunikimin me paisjen marrese.
37
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
MODELI OSI
Grupi i Transportit Shtresa 4: Transporti – Kjo shtrese, ben
kontrollin e levizjes te te dhenave dhe mundeson
kontrollin e gabimeve dhe rekuperimin e te
dhenave ndermjet paisjeve. Kontroll i levizjes do
te thote qe shtresa e Transportit kontrollon nese
te dhenat vijne nga me shume se nje aplikim dhe
integron te dhenat e cdo aplikimi ne nje
levizje/rrjedhe te vetme per rrjetin fizik.
Shtresa 3: Rrjeti – Menyra ne te cilin te dhenat
do te dergohen ne paisjen marrese percaktohet
ne kete shtrese . Protokollet logjike, routing
logjike dhe adresimet logjike menaxhohen ketu.
Shtresa 2: Data – Ne kete shtrese, te dhenave i
caktohet protokolli i duhur fizik. Gjithashtu,
percaktohet tipi I rrjetit dhe packet sequencing.
Shtresa 1: Fizike – Ky eshte niveli aktual I
hardware-it. Ai percakton karakteristikat fizike
te rrjetit, si koneksionet, nivelet e voltazhit,
timing. 38
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
OSI MODEL
39
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
OSI MODEL
40
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
TCP-IP TRANSMISSION CONTROL PROTOCOL
(TCP) / INTERNET PROTOCOL (IP)
Modeli TCP / IP në thelb është
një version më i shkurtër i
modelit OSI. Ai përbëhet nga
katër në vend të shtatë
shtresave. Pavarësisht nga
dallimet e tyre arkitektonike, të
dy modelet kanë transport te
dyanshem dhe funksionimi i
shtresave te rrjetit është i bazuar
në teknologjine e komutimit me
pakete. Diagrami më poshtë
tregon se dallimet mes dy
modeleve41
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
TCP-IP TRANSMISSION CONTROL PROTOCOL
(TCP) / INTERNET PROTOCOL (IP)
42
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri
TCP-IP TRANSMISSION CONTROL PROTOCOL
(TCP) / INTERNET PROTOCOL (IP)
Aplikimi
Shtresa e Aplikimit merret me përfaqësimin,
kodimin dhe çështje të dialogut e kontrollit. Të
gjitha këto çështje janë të kombinuara së bashku
dhe formojnë një shtresë të vetme në modelin
TCP / IP ndërsa në modelin OSI janë përcaktuar
tri shtresa të veçanta
HTTP, Telnet, FTP,
TFTP, SNMP, DNS,
SMTP, X Windows,
other application
protocols
Transporti
Protokolli Host-to-Host në modelin TCP / IP ofron pak
a shumë të njëjtat shërbime me protokollin ekuivalent
të Transportit në modelin OSI. Përgjegjësitë e tij
përfshijnë të segmentimin e te dhënave të aplikimit,
besueshmërinë e transmetimit, kontrollin e levizjes
dhe gabimit.
TCP, UDP, RTP
Interneti
Sërish shtresa e internetit në modelin TCP / IP ofron
shërbime të njëjta si shtresa e Rrjetit tek OSI. Qëllimi
i tyre është të rrugetojne paketat per ne destinacionin
e tyre pavaresisgt nga drejtimi qe marrin
IP, ICMP, ARP, RARP
Linku Kjo shtrese detajon se si te dhenat transmetohen
fizikisht pergjate rrjetit,dukeperfshire faktin se si bit-
et sinjalizohen elektrikisht nga paisje hardware qe
nderveprojne direkt me nje mjet nderlidhes, si p.sh.
coaxial cable, optical fiber, or twisted-pair copper wire.
Ethernet, Token Ring,
FDDI, X.25, Frame
Relay, RS-232, v.3543
Rrje
ta T
ele
ma
tike L
ek V
-D
orin
a Ç
ina
ri