DituriaRevistë mujore për fëmijë, të rinjë dhe prindër, tetor, 2008

E boton QKSH ”Migje-ni” Borås-SuediViti II , Nr. 8

Vjeshta ne Shqiperi

Rahim Azerit që ne librarit e tij të gjendet edhe libri shqip e ai na tha: Po kjo për here të pa ndodhi para 20 vitesh kur une bëra vizitën e parëe ne shqipëri në kohen kur atje ishte diktaura komuniste. Unë isha atje se bashkiu men je mikun tim dhe me atë rast ne morem një mori librash nga botuesit shqiptar në Tiran dhe qe nga kjo kohe une kam mbajtur lidhje dirtekte me botuesit shqiptar nga Tirana dhe se lexuesi dhe blesi shqiptar në cdo kohe mund të gjeje libra shqip ne duqa-net e mija këtu në Suedi.Pas kësaj jam interesuar që të vejë kontakt edhe me Kosovën dhe kështu në vitet 90 kam berë nje vizitë atje por jam ndar i zhgenjyar nga regjimi i atëhereshëm i qever-ise serbe e cila tërë literaturën që kam marrë nga botuesit kosovarë na e ka konfiskuar dhe kështu une kam qenë i detyruar që ta nder-prej këtë bashkëpunim me botuesit kosovar.Por tani me duhet të them se kam një bashkëpunim të mire me dy nga botuesit më të mëdhenjë të librit në Kosovë me shtepinë botuese ”Duk-agjni” si dhe me ”Librin shkollor” nga Prishtina.Unë jam shumë i kënaqur me bash-këpunimin që kam me keta botues nga Kosova por edhe me botuesit nga Shqipëria që kam një bash-këpunim me të hershëm.Në shtandin e tij mund të gjeje libra shkollore që nga klasa e pare e shkolles fillore deri në ate të nëntën, njashtu edhe literatur për gjimnazistët. Ishte shumë inte-resant edhe literaturë shkollore si

dhe veprat e të gjithë poeteve dhe shkrimatreve të njohur shqiptar nga Shqipëria dhe Kosova. Ishte shume e preferuar nga pronari libri i Isam-il Kadares, pastaj njeriu mund të paiset me liber Kuzhine prat ë ku-

zhines shq-iptare.Për ne ishte mjaft inte-resant edhe ajo se pse as-

nje shoqatë shqiptare këtu ne Suedi nuk e kishte pa të arsyeshme që të prezentoj kulturën shqiptare apo edhe diq më tepër këtu në Suedi.Këtë Panair libri gjatë ketyre ditëve e kan vizituar mbi 100.000 përsona. Ne tentuam të kontaktojme edhe ndonjë vizitor shqiptar, por ishte e kotë sepse nuk e arritem ke¨te gjatë kohës së qendrimti tonë në këte Panair libri për dy ditë më radhë.Për ne ishte disi e pa kjart se si botuesit shqiptar nuk e kanë pa të arsyseshme të prezentojnë librin shqip në këtë panair, por edhe më e veshtire ishte për ne të kuptohet se si nuk gjeten veten ne kete panair Shoqatat shqiptare qe punojnë dhe veprojnë ne qytete të ndryshme të Suedise dhe prezentojnë kulturën shqiptare në këtë vend Skandi-navian. Por shpresojmë sene të ardhmen edhe libri shqip apo më mirë të themi botuesit shqiptar do jenë prezent në këtë panair ku do prezentojnë librin shqip.

Në qytetin e Göteborg të Suedisë nga data 24 deri më 28 shtator të ketij viti u mbajt Panairi i librit në të cilinë morën pjesë mbi 2000 botues dhe ekspozues libri.Ne vizituam këtë Panair dhe ishim të entuziazmuar lidhur me ate se cka ne pam këtu, por ishte shumë interesant se ne nuk takuam ansjë botues apo kompani shqiptare qe të ketë ekspozuar librin shqip në këtë panair libiri këtë vit.Ishte interesante se ne këtu takuam një qytetar suedez me prejardhje nga Irani i cili prezenton librin shqip në këte Panair.

Në shtan-din e firmës

“Khayyam Books” me pronar Rahim Azer, njeriu mund të gjejë libra shkollore dhe literaturë tjeter si beletristik, literaturë shkollore etj.Por këtui mund të gjesh edhe lit-eraturë që nga koha e komunizmit në shqipëri.Sipas fjalëve të Rahim Azer ne me-suam se ky përson i cili ka ardhur në Suedi nga Irani para më se 25 vitesh e që fletë nje suedshte të ng-ethyer merret krysisht me tregtimin e librit ku edhe ka ndermarrjen tregtare ”Khayyam Books”me seli ne Göteborg dhe shume dyqane libri ne disa qytete të Suedisë. Ne u interesuam të dim se si i lindi ideja

”KHAYYAM BOKS” NGA GÖTEBORG PREZENTON LIBRIN SHQIP NË PANAIRIN E LIBRIT NË GÖTEBORG

Institucioni shtetror për zhvillimin e shkollës investon mjete të mëdha për shkollimin e resurseve për punë në shkollat fillore të vendit. Shkolla e lartë në Borås është nje nga ato që ka marrë për detyrë të kryej shkollimin në lamin ”Komptencave Interkulturale” ne pjesën jugore të vendit.Qellimi i aftësimit të këtyre përso-nave ishte që të forcohet shkolla fillore ne vend me këta persona të cilët do të fitojnë aftësi në këtë lami pune. Një resurs është një përson me një kulturë tjeter dhe me një gjuhë tjetër jo suedeze, i cili do të ndih-mojë nxënësit me një sfond tjeter në shkollen fillore. Disa komuna në terë vendin kanë marrë extra mjete nga shteti që të punësuarit në shkollat e ketyre komunave si resursh të vijojnë këtë shkollim apo aftësim, të cilin do ta këtë organizuar Qendra për zhvil-lim e shkolles pran Institucionit për pedagogji të Shkollës së lartë në Borås.Arsimimi i ketyre përsonave ka të bëjë me detyrat e tyre të përditshme që ata do të kenë në shkollë sido-mos rreth zhvillimit të demokra-cisë, gjuhës, komunikimit dhe punës pedagogjike ne shkollë me nxënësit me nevojë.Kështu Qendra për zhvillim e shkollës ka organizuar disa takime të ketyre përsonave respektivisht të mbi 100 personave apo si keta i quajnë resurs përsonave nga pjesa jugore e Suedisë të cilët janë përf-shirë në këtë arsimim apo aftësim profesional të tyre. Këta kanë qenë të ndarë ne tre

grupe me nga perafërsisht 30 përsona dhe keto grupe janë takuar tre here gjatë vitit të kaluar në kohëzgajtje prej tri ditësh. Këta përsona disa prej tyre me profesion janë mësues por nga këta ka që edhe nuk e kanë këtë profesion por qellimi ishte që këta të aftësohen professionalisht për ndihmë fëmi-jëve tanë në shkollë. Këta 100 përsona ishin nga disa qytete të medha si nga Borås, Göte-borg, Västerås dhe Örebro. Kjo është me shumë rëndesi për këtë kuadër që merr këtë arsimim që ata të takohen me njeri tjetrin dhe të kembejnë përvojat e tyre lidhur me situata të ndryshme që ata kanë hasur dhe do të kenë ne të ardh-men në punën e tyre në shkolla. Ky lloj arsimimi i ketytre do të ketë rëndësi të madhe për punën e tyre në të ardhmen. Ky lloj shkollimi apo aftësimi i kë-tyre përsonave ka filluar nga viti i kalauar dhe perfundon mu tani, pra me nje vit kohë zgjatje shkollimi.Ishte shumë intersant se nga qyteti i Boråsit kishim në këtë kurs arsimi-mi, tre mësues shqiptar të cilët janë të punësuar në shkollat e Boråsit dhe të cilët ndihmojnë fëmijet shqiptar në shkollat e këtij qyteti. Ne takuam këta në Lundsbrunn dhe biseduam lidhur me punën e tyre që ata bëjnë në shkollat fillore të qytettit të Boråsit. Ata ishin të kënaqur me rezultatet e punës së tyre. Ata thon se puna e tyre shifet në bazë të rezultateve që fëmijët ar-rijnë në provat që kanë në landë të ndryshme mësimore në shklollë. Ne ata thon se u ndihmojmë fëmi-

jëve në spjegimin e termave të vështira gjuhësore në lëndë të ndry-shme mësimore, ndihmojmë ne zh-villimin e kontakteve mes shkolles e familjes si dhe një kontakt me të mirë mes nxenësit, shkollës dhe personelit pedagogjik në shkollë. Kjo është ajo cka ne na bënë që të angazhhohemi edhe me në detyrën tonë që kemi para vetës thonë këta. Por për ne ishte mjaft interesante qështja se si nuk takuam ansje mësues apo personel tjeter shqiptar nga qyteti Göteborg, Västerås apo Örebro ku dihet se edhe në keto qytete jeton një numer i konsid-erusshëm shqiptarësh dhe se edhe numri i nxënesve shqiptar në shkol-lat e këtyre qyteteve eshtë i konsid-erueshëm.Ne ishim me ta në kursin e fundit që u mbajt në Lundsbrunn dhe se në këtë takim të fundit të tyre ishte edhe kreatori apo si të themi edhe iniciatori i këtij projekti ish ministri i shkollave Ibrahim Baylan..Në takimin e fundit që u mbajt me 1 dhe 2 tetor në Lundsbrunn ku ishin të prtanishëm të gjithë vijuesit e këtij kursi mbajti një ligjeratë Ibrahim Baylan i cili të pranish-mëve u foli lidhur me rëndësin e ketij aftësimi apo arsimi si ta quajm dhe mundësit për vazhdimit të këtij projekti.Një retrospektiv lidhur me aftësimin e ketyre përsonave për ndihmë nxënesve në shkollë është që të forcohet dhe aftësohet kuadri për ndihmë fëmijëve me kulturë, gjuhë dhe komunikim tjetër në shkollë. Për punë apo si të themi ligjerim ishin të angazhuar profesor, pedagog dhe ekspert nga Sholla e lartë e Boråsit.

ME NJOHURIT E FITUARA DO NDIHMOJNË FËMIJËT TANË NË ARRTITJEN E REZULTATEVE ME TE MIRA NË MESIME DHE JETË

Far- och morföräldrar kan ha en aktiv roll

Språk är mer än ord och grammatiska regler. Det omfattar även tankar, värderingar, sätt att se på världen och inhämta sådan kunskap som förmedlas via språket. Hur barnen möter ny kunskap under sina tidiga år påverkar deras lärande och får stora kon-sekvenser för dem när de kommer till skolan.Morfars stolthet är hans koloniträdgård. Han har lärt Mina namnen på alla trädgårdsredskapen och hur man gräver, planterar och vattnar för att det ska växa. Av morfar har Mina också lärt sig att det tar tid innan de första nya bladen spricker upp ur jorden. De pratar om att man måste ha tålamod och inte ge upp. Att växa tar tid!

Gjyshët dhe gjyshet mund të luajnë një rol aktivGjuha është më shumë se fjalë dhe rregullat gramatiko-re. Kjo përfshin edhe mendimet, vlersimet, pikëpamjet për botën dhe për të marrë atë dituri që ndermejtëson me anë të gjuhës. Se si fëmijët ballafaqohen me di-turi të reja në vitet e hershme të tyre do të ndikojë në mësimin e tyre dhe mund të ketë pasoja të medha kur ata fillojnë në shkollë. Gjyshi ka mburrje për kopshtin e perimeve. Ai ka m¨åesuar Minën për emrat e të gjitha veglave të kopshtit dhe si rrëmihet, si bëhet mbjellja dhe ujitja që bimët të rriten. Mina ka mësuar nga gjyshi i vet se duhet kohë deri sa gjethet e para të reja të dalin nga toka. Ata bisedojnë se si duhet pasur durim dhe të mos dorëzohet. Për t`u rritur kërkon kohë.

Nga numri i parë i revistës sonë dhe tuaj do të botojmë në vazhdime nje material në gjuhën shq-ipe dhe suedeze të botuar nga ana e Entit për shkolla i Suedisë që ka të bejë më rëndesin që ka gjuha tek fëmijët, respektivisht mësimi i dy gjuhëve nga ana e fëmijëve.Kembimi reciprok në gjuhën amtare dhe në gjuhën suedezeVäxelvis på modersmål och svenska

Punë e madhe pse n’luadhe Nuk kullot asnjë kunadhe.

Punë e madhe pse n’Ulqin Nuk jeton asnjë pinguin.

Punë e madhe pse në ShkodërHidhen n’valle ‘dhe pa lodër.

Punë e madhe pse n’ShëngjinLopa ha ndonjë shalqin.

Punë e madhe pse n’TiranëAskush s’lahet në lumin Lanë.

Punë e madhe pse në VlorëS’ka dordolec as dëborë.

Punë e madhe pse n’SarandëKa shtëpi edhe me verandë.

Punë e madhe pse n’TropojëPërrallat tregohen me gojë.

Punë e madhe pse në Strugë Dikush ha me dy lugë.

Punë e madhe pse në ShkupMacet nuk pijnë shurup.

Punë e madhe pse n’PreshevëDikush hidhet e bën grevë.

Punë e madhe pse n’KoliqFoshnjat lindin lakuriq.

Punë e madhe pse n’PollatëNuk ka bisht ndonjë sopatë.

Punë e madhe pse n’GjilanNuk brrurin asnjë luan.

Punë e madhe pse n’PrishtinëDikush ngutet me makinë.

Punë e madhe pse n’LlapDikush nxiton me vrap.

Punë e madhe pse n’OrllatNdonjë fëmijë pshurret n’shtrat.

Punë e madhe pse n’LlaushëDikujt i dalin rrenët n’fushë!

Punë e madhe pse n’TushilëNuk ka deve as gamilë.

Punë e madhe pse n’RogovëS’gjendet fusha Domosdovë.

Punë e madhe pse në ZymÇdo shtëpi nxjerr nga një tym.

Punë e madhe pse n’Prizren Një mi mbytet në legen.

Punë e madhe pse n’IstogDjeg mustaqet një maçok...

Punë e madhe pse EskimwtNuk i mbjellin pemë-perimet.

Punë e madhe pse n’AngliNënat nuk gatuajnë fli.

Punë e madhe pse në DenjepërNuk mban syze dhi e egër.

Punë e madhe pse TibetiRri mbi kokën e çdo mbreti.

Punë e madhe pse Sulltanët Nuk i panë kurrë ekranët.

Punë e madhe pse n’Saharë Nuk ka barë as kostarë.

Punë e madhe pse Kali i NilitS’ia theu nofullat Krokodilit.

Dhe i thanë Kalit të Nilit:-Pse s nuk ia then nofullat Krokodilit?Dhe tha kali i Nilit:-Nga të marr fuqinë?S’po ma jepni tagjinë!...

E dëgjuan dy beduinëIa shpurën tagjinë,Një anije plot me grurëIa shpurën nën një urë.

Përlau tagjinë,Mori fuqinëKali i NilitU hodh Ia theu nofullat Krokodilit!

Punë e madhe pse Platoni S’dinte ç’ishte telefoni.

Punë e madhe pse ra TrojaPunë e madhe, m’u lodh goja...Por nuk është edhe punë e vogëlDeri sa krimbi shpon një gogël!...Punë e madhe pse m’duartrokitëtUnë u lodha-Ju ndoshta u zbavitët....

Rifat Kukaj Punë e madhe

Ai ishte bashkekohes i Skenderbeut dhe si per nje koincidence dhe ai u be i njohur, si Skenderbeu, kur mori ne zoterim, principaten, qe i la trashegim i ati. Pal Dukagjini, i ati i tij, vdiq ne vitin 1446. Me qender ne Lezhe, Principata e Dukagjineve perfshinte Zadrimen, zonat ne veri dhe verilindje te Shkodres, qe sot jane te mbytyra nga uji i Drinit dhe shtrihej me nje kryeqender te dyte, me qytetin e Ulpianes, dhe zot-erimet ishin deri afer Prizrenit.Referuar autorit te monografise, Cobani, Leka kishte marre nje kul-ture te gjithanshme, qe ne ate kohe i shkonte per shtat frymes human-iste te Rilindjes Evropiane dhe ne qytete te tilla si ne Venecia, Raguze apo Shkoder. Duke iu kthyer kohes se tij, kontak-ti i pare me Skenderbeun i familjes, ka qene ne Lidhjen e Lezhes me 1444 me Palin, te jatin e Lekes. Emri i familjes, qendron pak ne kronika sepse, me vone historia duket se eshte e fokusuar vetem ne figuren e Skenderbeut, qe ne ate kohe, kishte nje kontakt shume te madh, me Oborret me ne ze te Evropes dhe emri i tij ishte teper i lakuar nga te gjithe.“Leke Dukagjini ishte princi me i fuqishem shqiptar pas Skender-beut dhe me me autoritet, prandaj u be pre e intrigave te politikes veneciane (dhe te historianeve) derisa Sinjoria e ndjeu rrezikun e Portes se Larte, krejt afer pragut te

shtepise se vet dhe u bashkua real-isht me rezistencen e shqiptareve, duke i shpallur lufte Perandorise

Osmane (1463). Pas ketij viti, vene-cianet pushuan se per-foluri Leke

Dukagjinin”, thote Tonin Cobani, ne nje nga studimet e tij, kushtuar pak kohe me pare Dukagjinit te Ri.Por, duhet thene se kronikanet e kohes kane shkruar per disa prej bemave te Leke Dukagjinit perkrah Skenderbeut, deri ne vdekjen e heroit (1468) dhe me pas ne krye te trupave shqiptare, perkrah forcave veneciane, derisa Sinjoria nenshk-roi paqen me Porten e Larte (1479). Pas kesaj, historianet heshtin. Gojedhena na ben me dije se Leke Dukagjini e vazhdoi rezistencen ne krye te trimave te principates se tij derisa ishte gjalle. Ne fund te viteve ‘50 ne shekullln e XV, nga kronikat e kohes permendet se Principata e Dukagjineve nuk ka me asnje nga qendrat e veta te zhvilluara. Lezha u eshte dor-ezuar venedikasve (1393), Ulpi-ana, kryeqyteti i principates eshte shkaterruar me themele nga turqit e keshtu me rradhe.“Ne keto kushte, Leke Dukagjini

ka shkuar dhe i eshte drejtuar nje keshtjelle ne Zadrime, per ta pasur si rezidence princerore. Pa nje rezi-dence princerore dhe, per nje fare kohe, ne mes te tri zjarreve (turqit, venedikasit dhe Skenderbeu), Leke Dukagjini gjeti strehim ne thellesi te maleve te principates se tij, ku ndertoi saraje e keshtjella se bash-ku me banoret e lire te atyre aneve, te cilet kryezotin e tyre te deres se Dukagjineve me gruan e tij, Teodo-ren e Muzakajve te Beratit dhe te gjithe oborrtaret qe i shkonin pas, i rrethuan me mikpritje e respekt”, shkruan studjuesi. Dhe, duke iu referuar dokumentave te kohes, ishin po keta malesore te Principates se Dukagjineve, te njohur per trimerite e tyre, qe jo vetem e ndihmuan per te ngritur fortesat e tij, por edhe te siguronte kuoten e ushtareve, qe duhej te sherbenin nen flamurin e Lidhjes se shqiptareve.Por, ne kete kohe eshte dukur edhe madheshtia e Lekës. Ai, duke iu pergjigjur besimit te ushtareve te tij, u siguroi ushtareve te tij shume mbrojtje dhe kur vdiq Skenderbeu edhe lirine e tyre, brenda organiz-imit fisnor. “Te cilen, ne kushtet e krijuara, e institucionalizoi me rio-arganizimin e pleqesive mbi baze fshati e krahine. Gjate kesaj peri-udhe (1458-1481), kur ai udhehiqte te gjitha kuvendet dhe pleqesite e malesoreve, u ngjiz Kanuni, qe u trashegua brez pas brezi, si praktike

Kush ishte Lekë Dukagjini?Lekë Dukagjini është figura e dytë arbërore e shekullit të XV-të pas Skënderbeut, qe u mundua dhe e vazhdoi luften edhe pas vdekjes se Heroit Kombetar.Per studiuesit, me trashegimine e tij te “Kanunit”, ai gjykohet si nje figure e plotesuar e Arberise Mesjetare, qe ka luftuar per identitet. Duhet thene se, deri me sot, nuk mjaftojne dokumentat per te treguar fytyren e vertete te Leke Dukagjinit.

gjykimi dhe permes fjaleve te urta, te formuluara apo te rithena prej tij, rast pas rasti, si sentenca juridike”. Duhet thene se per shekuj me rrad-he, Kanuni mbeti i pashkruar dhe vetem do te vinte koha e Shtjefen Gjecovit, qe filloi te grumbullonte, ate qe populli e kishte plazmuar ne mendjen e tij, per shekuj me rradhe.Ne ditet tona, lavdia e tij e prek-shme, mund te ndjehet nga rrenojat e Shurdhahut, afer Vaut te Dejes, ish residenca e tij; ndersa ajo ligjvenese, mund te shijohet nga vepra e tij monumentale “Kanuni” mbledhur nga At Gjecovi, ne fillim te shekullit te kaluar. B.anKronologjia e jetës së tijNë shek.VII -të permenden per here te pare “Dukagjinet e Ar-berise”. Disa mendojne se mbiemri Dukagjin rrjedh nga emri i fshatit Dukagjin, diku ne kufirin e rrethi-nave te Pukes me Mirditen, afer fshatit Dardhe, ku kane qene te vendosur fillimisht te paret e Prin-cipates se Dukagjineve.

1202-4 Dukagjinet pushtuan Zadri-men dhe u shtrine shume shpejt ne Shqiperine e veriut me kryeqender Lezhen. Disa mendojne se ne kete kohe Dukagjinet u shfaqen ne trojet arberore te ardhur nga Franca si kryqtare dhe se mbiemri Dukagjin u formua nga perngjitja e titul-lit Duke me emrin Gjin ose Duka i Gjinit, qe do te thoshte Djali i Gjinit.1356 Kur osmanet shkelin per here te pare ne Ballkan, Principata e Dukagjineve eshte zgjeruar ne Shqiperine veri-lindore dhe ka nje qender te dyte ne Fand, krahine e Mirdites se sotme. Disa mendojne

se aso kohe Principata e Dukagji-neve perfaqesohej me dy dege. 1389 Beteja e Fushë Kosovës. Thy-het nga osmanet koalicioni ball-kanas, ne të cilin bente pjese edhe Principata e Dukagjineve, sado qe nder burime nuk permenden.1393 Dukagjinet ua dorezojne qytetin e Lezhes venedikasve, qe të mos binte nen sundimin e osma-neve, duke ruajtur te drejten e nje te tretes se te ardhurave. 1406 Princi Pal Dukagjini (1384-1446), i permendur per urtesi, vihet ne krye te Principates se Dukagjineve me kryeqender Ulpi-anen (qytet i themeluar prej tij), ku mbreteron se bashku me te vellane Nikolle Dukagjinin, i shquar per trimeri. 1410 Lind ne Ulpiana princi trashegimtar i Pal Dukagjinit, Leke Dukagjini, formimi kulturor i te cilit mendohet te jete bere ne qendra te zhvilluara te kohes, si Shkodra, Raguza, Venecia. Leka ka pasur edhe nje vella, Palin, me zgjuarsi te jashtezakonshme, por te verber; nje moter, Roza, me bu-kuri te rralle e shume krenare dhe, ndoshta, nje tjeter me emrin Maria, qe do te behet gruaja e Gjon Mu-zakes se Beratit. 1432 Pal Dukagjini me te vellane, Nikollen, mbeshtesin se bashku me Topiajt Aranit Komnenin, vjehr-rin e ardhshem te Skenderbeut, ne kryengritjen e tij te suksesshme kunder forcave osmane. Motra e Aranit Komnenit ka qene gruaja e Pal Dukagjinit, e ema e Lekes.1444 Pal dhe Nikolle Dukagjini jane pjesemarres te Beselidhjes se Skenderbeut ne Lezhe. Ata mbesh-tesin Lidhjen me 5 000 ushtare nga 15 000 qe kishte gjithsej Skender-

beu. Pali shoqeron Skenderbeun ne Kruje.1444 Beteja e Torvjollit ku mar-rin pjese edhe trupat e Principates se Dukagjineve nen komanden e Tanush Topise. Pali, se bashku me princer te tjere, do te prese ne Kruje Skenderbeun per ta pershen-detur per fitoren.1445 Ne dasmen e Mamices, se motres se Skenderbeut ne Mu-zakine, shfaqet per here te pare princi Leke Dukagjini. Dueli i tij me Leke Za****ne per doren e princeshes se bukur Jerina Dush-mani. 1446 Vdes Pal Dukagjini. Vendin e tij ne krye te Principates se Du-kagjineve e ze i biri, Leke Duk-agjini.1447 Vriten ne pusi Leke Za****a se bashku me Bozhdar Cernovicin dhe per kete perflitet Leke Duk-agjini.1447 Nikolle Dukagjini, i nxitur nga njerezit e Skenderbeut, pushton perkohesisht Shatin, nderkohe qe Dejen e kane marre venedikasit. Skenderbeu i shpall lufte Venedi-kut.1447 Leke Dukagjini martohet me Teodoren, motren me te vogel te Gjon Muzakes se Beratit. Nuk paten femije. Dukagjinet qe do te permenden pas Leke Dukagjinit ne Itali apo ne sherbim te Perandorise Osmane, rrjedhin nga familje te adaptuara prej Pal Dukagjinit ose prej Lekes.1447-8 Skenderbeu rrethon Dejen, Shkodren dhe Durresin, qytete ne zoterim te venedikasve. Perkrah Skenderbeut eshte Nikolle Duk-agjini.1448 Paqja e Skendebeut me Venedikasit. Leke Dukagjini nuk

merr pjese.1451 Martesa e Skenderbeut. Leke Dukagjini nuk merr pjese. 1451-2 Komploti i Krrabes kunder Skenderbeut. Perflitet Leke Duk-agjini.1452 Pajtimi i pare i Leke Duk-agjinit me Skenderbeun ne Durres.1454 Breksamus, diplomat i Leke Dukagjinit, perfaqeson Skenderbe-un te mbreti i Napolit. Pensioni 300 dukatesh per Leken prej mbretit Alfons.1458 Bie Prizreni, qendra me e zhvilluar tregtare e kulturore e Principates se Dukagjineve, nder-kohe qe kryeqyteti, Ulpiana, duhet menduar i shkaterruar nga themelet para Prizrenit.1458 Leke Dukagjini pushton kes-htjellen e Shatit qe ishte ne zoterim te venedikasve. Skenderbeu nde-rhyn me trupat e tij dhe ua kthen venedikasve.1458-81 Leke Dukagjini nderton disa keshtjella ne thellesi te trojeve te principates se vet, forcon push-tetin vendor te malesoreve, shtetas te tij, qe jetonin brez pas brezi ne gjendje te lire dhe institucionali-zon permes praktikave gjyqesore nje sistem juridiko-popullor, qe do te trashegohet permes fjaleve te urta te thena nga ai, si nje veper fondamentale e kultures human-iste shqiptare. Kjo veper, e ruajtur ne nje shqipe kaq te bukur, qe u mblodh nga Shtjefen Gjecovi ne kapercyellin e shek.XIX -XX eshte Kanuni i Leke Dukagjinit.1461 Perflitet Leke Dukagjini se u eshte drejtuar turqve per aleance. Papa Piu II e kercenon me ckish-erim.1463 Papa Piu II nderhyn per pa-jtimin e Leke Dukagjinit me Sken-

derbeun.

1463 Pajtimi i dyte me Skender-beun. Leka bashkohet me Lidhjen e Skenderbeut, Venedikun dhe Ivan Cernovicin e Malit te Zi.1465 Ne betejen e Sfetigradit, Leke Dukagjini shpeton prej vdekjes Skenderbeun.1466 Leka dhe Nikel Moneta ko-mandojne 13 mije forca shqiptare perkrah Skenderbeut kunder Balla-ban Pashes.1468 Ne Shkoder thyhen trupat osmane prej ushtrise shqiptare pa pjesemarrjen e Skenderbeut. Men-dohet se kjo fitore eshte arritur nen drejtimin e Leke Dukagjinit.1468 Vdes Skenderbeu. Leke Dukagjini eshte nder kryetrimat shqiptare qe iu ndodh prane deri ne castet e fundit te jetes.1477 Leka ne mbrojtje te Krujes, ku duhet te kete mbetur i plagosur, pasi u perfol se mbeti i vrare.1479 Venecianet nenshkruajne pushtimin e Shqiperise prej turqve, por Leke Dukagjini vazhdon rezistencen keshtjellave, qe kishte ngritur thellesive te maleve te prin-cipates se tij.1481 Leke Dukagjini permendet per here te fundit ne dokumentet e kohes, duke kaluar nga Raguza per ne principaten e tij.1481 Mendohet vdekja e Leke Dukagjinit, pinjolli me i fundit i Principates se Dukagjineve. Asnje dokument nuk flet per vend-varrimin e tij. Gojedhena thote se iku duke bekuar lirine e viseve shq-iptare dhe duke mallkuar roberimin e tyre, derisa te zotet te kthehen ne trojet e veta.“Bota Sot” takohet në Nju Jork, me profesorin japonez të Universitetit

të Tokios, Kazuhiko Yamamoto, studiuesin e Kanunit të Lekë Duk-agjinit Kazuhiko Yamamoto, japonezi që i “jep” besën Lekë Dugagjinit “Lekë Dukagjini ngjan me Mito-shin japonez” Kazuhiko YamamotoMAHATTAN NEW YORK: Shumë përflitet për figurën e Lek Dukagjinit, por pak e njohin jetën dhe veprën e tij si burr shteti, si intelektual i arsimuar në dyert e Venecias së shekullit 14-të, si mendimtar, prijës luftrash kundër Osmanve, si bashkohës dhe bash-kluftëtar i Gjergj Kastriotit, si vazhdues i mbrojtjes së lirisë dhe bashkimit të princave shqipëtar me shumë se një dekadë pas vdekjes së Gjergj Kastriotit. Asnjeri ndoshta deri tani nuk ka dhënë shpjegime të besueshme se përse ?, ngandonjëherë duket edhe si e qëllimtë që të harrohet se me Kanunin e Lekë Dukagjinit, dhe ciklet e mrekullueshëm poetike të Kreshnikëve të maleve, shqiptarët kanë patur Statutet e tyre kanunore, që rregullonin jetën e popullit ashtu sot si përqaset edhe ligjestacioni i kohës. Në këtë shikim edhe Kanuni i Lekë Dukagjinit, megjithse vler-sohet dhe studiohet nga historian e studies anemban botës, ka edhe diskutime e vlersime që e fusin atë në linjën e primitivitetit, dokeve e zakoneve tepër të vjetra, ose nga ata që i mëshojnë sensit fetar. Për të hedhur poshtë edhe men-dimet e vetë disa studiuesve shq-iptarë, por edhe atyre të huaj se duke gjetur në Kanunin e Lekë Dukagjinit, vlerat më të rëndë-sishme të tij që janë të nevojshme edhe sot në kohët moderrne, dhe që tregon se shqiptarët janë kombi më

i kulturuar dhe i qyteruar i Ball-kanit, është dhe historiani i njohur japonez, shkrimtari dhe profesori i historisë në Universitetin e Tokios - Kazuhiko Yamamoto. Profesor Kazuhiko Yamamoto, për shqiptarët e Amerikës, është një “zbulim” i doktorr Selaudin Velajt, aktivist i dalluar i çështjes shqiptare në Diasporë. Velaj nga kontaktet dhe lidhjet e mira që ka pasur me profesorin japonez i ka ofruar atij materialin e duhur që e ka ndihmuar shumë në studimin e tij profesorin japonez Kazuhiko Yamamoto. Ndihmën e madhe që i ka dhënë Dr. S. Velaj, në këtë fushe e pranon dhe vetë zoti Yamamoto, kur i tha gazetës “Bota Sot”, “ Se i jamë shumë mirënjohës Dr. Selau-din Velajt, për ndihmesen e madhe që më ka dhënë duke me përkthyer disa materiale që më janë nevojitur shumë. Kanuni i Lekë Dukagjinit është “BESA”Profesori japonez Yamamoto, i tha gazetës sonë në një takim në Nju Jork, se “ Kanunin e Lekë Duk-agjinit, mund të përligjte edhe një herë se Shqipëria dhe shqiptarët kanë lidhje të pashmangshme me ligjin tradicional - ose me kodin më të vecante në botë që e gjenë në Kanunin e Lekë Dukagjinit i cili është “BESA”. Pa marrë parasyshë etnosin shq-iptar krahas argumenteve “pro”, Profesori Kazuhiko Yamamoto në bisedë e sipër radhiti ndër argumentet e formimit të etnosit shqiptar në trojet historike, pra, aty ku janë sot shqiptarët, edhe mungesën e traditës së bashkë-jetesës së shqiptarëve me ligjin, reflektuar kjo edhe në mungesën e

terminologjisë e kuptimit të fjalës “BESA” në gjuhën shqipe. Në sajë të atyre ligjeve Kanunore, kombi Shqiptar ka shpëtuar nga asimilimi kulturor, gjuhësor, apo dhe tradi-tave Shqiptare si dhe vleravet të veçanta, siç janë : Nderi, Besa, Bu-jaria, Trimëria, e shumë të tjera që pasqyrojnë fisnikrinë tradicionale Shqipëtare, thotë profesori japonez për “Bota Sot”. Sipas Profesor Kazuhiko Yamamo-to nuk është e vështirë të konsta-tosh, sot, se veçanërisht në përfy-tyrimin dhe imazhin e të huajve për Shqipërinë dhe shqiptarët, vazhdoj-në të mbizotërojnë mendime dhe opinione të paqena. “Kështu, tha ai kulti i primitivitetit mundohet të ngulitetet tek shqiptarët. Duke i paraqitur shqiptarët njërëz të natyrës së egër dhe të virgjër, i ba-razvlefshëm ndonjëherë me njerëzit e egër dhe shoqërinë patriakale, mbushin median ndërkombëtare dhe shënimet e udhëtarëve të huaj kur shkruajnë nga viset shqiptare”, shprehet më pas Yamamoto. Por, profesori i indinjuar i hedh poshtë me argumente dhe fakte që ajo është krejt e kundërta e atyre që nxjerrin këto të pavërteta, të qël-limeshme” na tha ai. “Lekë Dukagjini ngjan me Mito-shin japoenz”Lek Dukagjini, është autor i kodi-filimit të zakoneve e traditave të popullit Shqiptar, duke thithur men-çurinë dhe kujtesën tradicionale të urtësisë Shqiptare, ai formoj ligjet e para Shqiptare, që i titulloj: “Ka-nuni”, që do të thotë “Drejtësi për të gjithë njëlloj”. Ato ligje e bënë të njohur dhe krejtsisht të veçantë Kombin dhe popullin Shqipëtar jo vetëm në vendet e mesdheut, por

dhe në dyert e perandorisë Osmane, ku ajo nuk mundi të ja heqë kurrë të drejtën e rrespektimit të ligjeve të veta popullit shqiptar. Prof. Kazuhiko Yamamoto, tha se: “Struktura etike e Kanunit, është forma më origjinale e etikës në shoqërinë njerëzore. Kanuni i Lekë Dukagjinit, sipas tij ishte një mekanizëm i nevojëshëm i kohës. Ai është një vështrim përqasës mes strukturës etike e shoqërisë homer-ike dhe asaj kanunore shqiptare. Për këtë ai pohoj se ka bërë edhe disa studime që titullohen: “Struk-tura Etike e Shoqërisë Homerike”, “Shoqëria pa ndonjë autoritet shtetëror e shndërron dhunën e hakmarrjes në një forcë të shenjtë”. Kazuhiko Yamamoto, ka edhe studime të tilla, si: “Shkelje e rëndë e ligjit të shoqërisë Homerike, nëse miku fyhet apo cënohet, është mik-pritësi ai që turperohet”. “Gjashtë koncepte që krahasohen me struk-turën etike të Kanunit shqiptar fy-erjet që përfundojnë ne gjakderdhje në shoqërinë e asaj kohe”. “Akti i hakmarrjes nga pala e fyer ndaj palës fyese”. Kanuni dhe themelet e tij emocionale, studim në kon-ceptet etike të shkrimtarit japonez, Kazuhiko Yamamoto janë shumë të rëndësishme. Në fund profesori i Universitetit të Tokios, i tha “Bota Sot”, se ai ka gjetur shumë gjëra të përbashkëta, që “Lekë Dukagjini ngjan me Mitoshin japoenz”

Thuhet se dikur moti, korbat jetonin në vende të largëta, të mbuluara me akullnaja, ku më tepër dominonte er-rësira sesa drita, ku shtëpitë ishin të ndërtuara nga bosat e borës dhe ushqim i vetëm i tyre ishte mishi i shtazëve dhe i shpendëve polare. Thuhet se korbat e bënin jetën si mos më keq. Fjalë pas fjale, ata kishin dëgjuar se dikund larg, dikund në vende që ishin krejt tjetër fare, me klimë tjetër, ku në vend të akullnajave toka ishte e mbuluar me qilimin e gjelbër të barit dhe e stolisur me lule lloj-lloj ngjurash, ku ushqimi që përdorej ishte nga drithërat e bardha, ku bëheshin pemët dhe perimet më të ëmbëla që mund të ekzistojnë, jetonin shqiponjat. Përveç këtyre nëpër ato vende rridhnin lumenj me ujë të pastër si loti dhe me ngjyrë argjendi, ndërsa shtëpitë ishin të ndërtuara nga gurët e mermerit dhe të shtruara në kadife. Pra, çdo gjë ishte e bukur. Korbat i lakmonin këto vende, dhe një ditë, një ordi e tyre u nisen drejt atdheut të shqiponjave. Ecën e ecën, me ditë, me javë, me muaj e me vite dhe në fund arritën. Kur panë vendin e shqiponjave dhe jetën që bënin ato u mahniten tepër, bile disa u alivanosen nga lakmia që kishin për ato vende. E dinin se shqiponjat janë trime, e trimat kanë zemër të madhe, të bardhë e të butë, andaj iu luten atyre që të kenë mëshirë për ta dhe t’u lëshojnë pakëz vend në një cep të atdheut të tyre nga se në vendet me akullnaja jeta u ishte bërë e padurueshme. Shqi-ponjat si shqiponja, u prekën nga fjalët dhe lajkat e korbave. U besuan zotimeve të tyre se nuk do t’u sjellin asgjë të keqe dhe u bënë vend. Korbat filluan jetën e tyre të re shumë të kënaqur. Në fillim duke kaluar fqinjësi të mirë me shqiponjat, por shumë shpejtë shkelën besën e dhënë. Tinëzisht sollën edhe korba të tjerë nga vendet e akullnajave dhe u bënë! disa herë më shumë sesa shqiponjat. Formuan pushtetin e ture. Zgjodhën kryekorbin dhe kryekorbeshën. Sovrani çdo ditë trashej nga ushqimet e mira. Kryekorbesha i lëmonte pendlat dhe çdo ditë ia lyente me parfumet më të mira sa që shkëlqimi i tyre të verbonte sytë. Kryekorbit i bëhej zemra mal dhe i xixëllonin sytë nga gëzimi kur shihte se pushteti i korbave vazhdimisht përparonte dhe zgjerohej në dëmë të territorit të shqiponjave. Kështu kaluan vite e vite duke u ndërruar kryekorbat. Secili që vinte në pushtet ishte më i zi se sa tjetri, kishte zemër më të zezë dhe qëllime më të errëta ndaj shqiponjave dhe vendit të tyre. Përveç ngushtimit të territorit të atdheut të shqiponjave, korbat filluan t’i vrasin ato, t’i ndjekin e t’i quajnë shqipnjat ardhacake, Zhduken shumë fole të shqiponjave dhe ato i zëvendësuan me fole korbash. Jeta e shqiponjave dita ditës bëhej më e vështirë, më e padurueshme, aq më tepër kur në ! krye të pushtetit korb erdhi kryekorbziu më i zi që mund të ekzistojë. Ai kishte gushë të lëshuar, lafshë të ngritur e me gjemba e pendla të kërqethura sa që të fuste tmerrin kur e shikoje. Sytë e tij kërkonin vetëm gjak shqiponje.Kur mori përkrahjen nga si vëllezërit e tij, korbzinjtë të tjerë që ende jetonin në vendet me akullnaja, kryekorb-ziu me ushtrinë e tij të zezë, të cilën e përbënin korbat më të zinj, filloi fushatën për zhdukjen e shqiponjave nga faqja e dheut. Shqiponjat, vite me radhë kot kërkuan ndihmë nga shpendët e urta të botës që t’i shpëtojnë nga korbzinjtë. Ato, le që nuk u ndihmonin, por pati edhe të tilla që i quajtën shqiponjat keqbërëse. Për të shpëtuar nga zhdukja, shqiponjave nuk u mbeti asgjë tjetër veç të organizohen në vetëmbrojtje, të dalin maleve, një numër të fshehen nëpër skutat e atdheut të tyre, ndërsa pjesa më e madhe të ikën kah të munden. Korbat nuk u kënaqen me foletë e shqiponjave, por u morën jetën mijëra e mijëra shqiponjave. Ato që dolën maleve dhe ato që u fshehen nëpër skutat e atdheut u përleshën me hordhitë e korbzinjëve dhe u shkaktuan atyre shumë dëme, por ata ishin shumë, shkatërruan çdo gjë të shqiponjave, u vranë zogjtë, u dogjën foletë, u rrëm-byen pasuritë e çdo gjë tjetër, kështu që shqiponjat për pak sa nuk u zhdukën.Sapo bota e shpendëve liridashëse e kuptoi se shqiponjat janë të pafajshme dhe se po zhduken nga dheu e dheu pa shqiponja do të dukej si i shkretë, u erdhi keq dhe u erdhën në ndihmë, kështu që shqiponjat pësëri u kthyen në foletë e veta, në të cilat nuk gjetën asgjë tjetër përveç gjurmëve

Rizah Haziri PËRRALLA MBI KORBAT DHE SHQIPONJAT

Këngë për shiunShi, shi, o baba-shi,bjer, bjer-o me furi,shi, shi, o baba-shi,jepi tokës pak freski!Shi, shi, o baba-shi,ku ke qenë gjer tani?Presin aratplot me grurëpresin pyjetplot me drurë,presin lulet, trëndafilat,jaseminët, karafilat,presin rosat edhe patatsqepkuqet, qafëgjatat.

Lepur, lepurVeshtë gersherëA të kam thenëMos hy në tërsherë.E kam pushken me teneqeTi përzhisëHundë e musteqe.

Nina-nana, nin me fjetë,Ty të martë ni gjumë i lehtë,Gjumi i lehtë, gjumi sevda,Ty t’ban nana motër e vlla.

Nina-nana sheqer ne leter,m`u befsh burr` dhe plak me mjeker!Nina-nana, t` shkofte i bardhe moti,m`u befsh trim si Kastrioti!djepi tundet, nëna punondjali fle dhe me s`degjon.

Jam e vogël picimul.e ha buken me pasulI fshi duartme peshqir.Shkoj te daja mysafir.

AtdheuI mora A-në atit,ne te ishte dhe nëna,i mora T-në tokes,ne te ishte edhe zemra,i mora D-në detit,ne te ishte dhe qielli,i mora H-në hënës,ne te ishte dhe dielli,i mora E -në erës,ne te ishte dhe shiu,i mora U-në ujit,ne te ish dhe njeriu,i lidha gjithë bashke...

Odhise Grillo

Nene e baba unë i dua

Nën’ e baba unë i dua,Se kujdesen fortë për mua:Me ushqejne e me mesojne,Pa me veshin, me pastrojneDhe me rritin me mundime,Me gezim e hidherime.Po dhe unë i sigurojGjithë te mirat s’i harroj.Kur te rritem do punoj,Nën’ e baba t’i nderoj.

Qingji i vogel pse mendushem?Be,be,ba.Pse me rrin kaq shume trishtush-em?Be,be,ben.Hajt te shkojme bashke ne are,tring,tring,tring!Unë mbledh luleti ha bar...tring,tring.

MARGARITARET E GJUHES

Tridhjete e gjashtëmargaritare,janë dhurate për klase të parë.Dikur s’dijate lexoj fare,asnjë fjale ne abetare.I mbusha fletoretme margaritare,unë voglushii klases se pare.Një pjesë te natese bëra ditë,A, E, U,Duke pershperite.

Princit timKur zemra ime ka ndi dashuri, ajo ka fillu fort me rrah per ty,o engjulli im!Je larg syve, trupit tim une të puthi me shtrengim se të dua o SHPIRTI IM.Jam larg, afer stë kam, dije se zemren dhe shpirtin tek ti i kam.Puthjet ti dërgoj, jetën ta dhuroj,dije këtë se kurr s,te harroj. Zemra ime të kërkon pa pushim, të dua o shpirti Im.Jom nga MITROVICA dhe e kam zakon që zemrën do ti a japi ati që e meriton,nuk jam tradhtare as nuk jam e frikëshme por në dashuri jamë shumë e rr-ezikshme!

ArtnoraZyhrani, Mitrovicë

Leteresi për fëmijë

Ajete Shaban Beqiraj

Psherëtimë

Kur një shikim si meteorNga drita e syve të tuU shkëputMe shkëlqimin e yllitNdricoiRrugën e fatit timZemra dashurisë I pohoiTi je AiQë gjithë rininë prita

Kur në zemrën e përgjysmuarBashkove Gjysmën tëndeShpirti heshtur psherëtiuRri përjetsisht pranë mejeUnë pas teje mallkoj dashurinë

Fitore Bunjaku PRINDËRIT MË KANË MË-SUAR

Babi mua Më ka mësuar Edhe mami Më ka udhëzuar.

Duaje motrënEdhe vëllain,Duaje nënënEdhe babanë.

Duaje mësuesin Edhe librin,Bëhu e mirë Mëso për atdhe-Se atë E kemi fole.

Ibrahim Abedini

Cikat e DecanitDola e shëtita gjithë Pejën e Gjak-ovënSi lulet e Decanit s`pashë në tërë Kosovënpiva ujët e Prishtionës edhe të Zvecanitmë i mire nga të gjitha ishte uji I Decanit.

Rreth e reth Kosovës i rashëDjem e cika të reja kudo pashë,Pashë të bardha, zeshkane, i mah-nitur mbeta,Por cikat e Decanit asgjëkund nuk gjeta.

Pa t´i shohësh në të bukurën pran-verë,Kur na ngjiten bjeshkës si lule plot erë,Duken sikur thëllëzat e fushës në grurëVec të ulësh e t´i shohësh kur lua-jnë me gurë!

Mos mendoj se janë zana e as lule-thana,Por janë cika të Decanit e jo lule-manaNdicni prapa këmba këmbës e mos i lëshoni!Oboboo, si duroni ju, or djem, kur i shikoni!

Valdete Berisha

SHI NË ZEMRËN TIMEJashtë bie shi Si në zemrën timeAto pika që bien në tokëLot vuajtjesh E lot qetësie janëRikujtoj shikimin tëndZemrën tënde Duart tua Zërin tëndQë aq shumë i dua Jashtë bie shi Si në zemrën timeQë thotë pa u hamendurOh sa të duaFrikohem nga amshimi Frikohem nga fjalët e mia Nga të gjitha frikohemTi nuk je me muaPor dashuria që kam për ty Më mban në jetëDerisa të shkoj larg nga këtuNdoshta sot, nesër, më vonëDo të vij të të shoh TY Dhe shiun që nuk ndalet

“Bisedë e imagjinuar me një dëshmor të lirisë”

Syte e tij kishin një qendrim te mprehte, fytyra e tij e ftohet qendronte pa levizur, i mbuluar me nje flamur te bukur dukej madheshtor. Ju afrova ngadalë, nuk frigohesha nga ai, sepse heronjet jane edhe te vdekur te bukur janë. Frymemarja e tij kishte pushuar per te mare fryme nje popull i tere, nje popull qe kishte arritur ne kulmin e poshterimeve dhe malltretimeve, nga armiqet me te felliqur qe mund te kishte. Ne imagjinaten time e pashe qe u ngrit ne kembe, shikoi gjate ne te gjitha anet dhe dy pika loti i rane mbi fyty-ren e tij, kreshnike. Me drejtoi syte e tij te imte me aq dashuri saqe per kete moment do te falja te gjitha çka qe kisha. Para se te them nje fjale te vetme, me lejo te te perkulem, me lejo te te falenderoj,te prek doren tende-i thashe. Nuk me erdhi turp te ulem ne gjunj para tij, perkundrazi isha krenar, nje kenaqesi qe nuk do te mund te blihej me te gjitha te hollat e kesaj bote te cuditshme. Zgjohu- me tha, zgjohu o vellai im, dua te të shoh të zgjuar, të madh, të lumtur, dua të shoh buzeqeshjen ne fytyren tende, te shoh frymemarjen tende te lire, kjo eshte deshira ime e fundit. U zgjova dhe ne gjoksin tim u mblodhen ndjenja aq te perziera, saqe trupi me dridhej i teri. Ne koken time shihja njerez qe notonin neper ditë, perditshmeria e tyre kishte mare ne rjedhe normale dhe endeshin ne rrugen e tyre duke mos shikuar anash, e as prapa. Me shfaqeshin njerez qe valvitnin flamuj e ju shterrej zeri duke bertitur per demokraci, duke treguar per “trimerite” qe kishin bere; turma qe ju shkonin prapa dhe ne jeten e tyre e sotmja kishte lindur vetem sot, sepse besonin se kishin ndryshuar dhe ishin bere pjese e nje bote moderne, nje modernizem te cilit nuk ja dinin rren-jet. Njerez qe kishin bere poshtersine me te madhe, qe do te mund te benin: kishin harruar se shkelnin mbi gjakun e dikujt dhe cdo hap i tyre shkelte mbi trupa trimash qe kishin qendruar dhe rene heroikisht. Shikoja fytyra nënash qe ende kishin lote te pathare mbi rudhat e tyre, rudha te jetes e te vuajtjes, te dhimbjes per bijte e tyre. Shikoja njerez qe ngrinin pallate prej tullash, te bukura, te ngrohta...shikoja nerez nen tenda, femije te merdhire, te paveshur dhe nuk mund ta besoja se te gjithe keta jetonin ne te njetin nenqiell. E ktheva koken edhe nje here nga vigani i lirise dhe e shikova teper permallueshem, me erdhi aq turp qe isha kujtuar aq rralle per te, me erdhi aq rende kur shikova edhe nje here plagen e tij, aq keq kur pashe rinine e tij te humbur. Qielli sikur m’u ngrys dhe kembet sikur me leshuan. O shpirt i shtrenjte, o jete e pajetuar, ti rruge e jetes sime, si do te mund qe te te harronim? A thua edhe toka e vendlindjes rendohet me hapat tone mosper-filles? Te perkulem o shpirt i paster dhe do te mbaj me vete cdo minute te ekzistenes sime, nuk do te lejoj qe te harroj. E di qe kurre nuk do te arrij madheshtine tende dhe une as qe e mendoj kete, por une do te perpiqem qe me cdo hap, me cdo fjale te jem pjese e renies tende, e endrres tende qe po e jetoj une. Me shikoi edhe nje here dhe pashe nje dridhje te lehte ne buzen e tij dhe sikur deshironte te me thoshte, jeto o vellai im, sepse tani do te pushoj i qete, sepse tani zemra ime do te ndalet e qetë.

Vetem tani do te kuptoj se une kam rënë, për tua sjellur LIRINE.

Duajeni Lirinë, jetojeni dhe ndertojeni LIRINË, ajo është më e shtrenjt se Jeta.

Huazuar nga Albachat

Shkroi: Bahtir Latifi Falja e Fiter Bajramit në qytetin Borås të Suedis

Kjo ishte atmosfera në faljen e Fiter Bajramit me datën 30.09.2008 në qytetin e Boråsit. Ishte një ndjenjë e mirë të jesh në mesin e vëllezërve musliman e sidomos në këtë rast që e benë edhe më madheshtore sepse kjo turmë e njerëzve, vllezërve musliman nuk është kudo në vendet evropiane. Këtu bashkohen muslimanet, këtu bashko-hen vëllezërit, këtu bashkohën ata që pranojnë se kanë detyra para vetes ndaj të madhit Zot. Kjo është një dëshmi që dëshmon se ka njerëz të till që kanë ndienja të festojn festat e tyre edhe pse janë jashta vendëlindjeve të tyre, mirëpo nuk do të thot se jemi të gjithë sepse ka shumë që jetojn dhe veprojmë jashta vendëlindjeve të tyre e që nuk i bashkon një festë e till. Ne edhe pse nuk jemi në vendet tona sikurse keta vllezër duhet të jemi së bashku të paktën në këto festa fetare siq ishte muaji i Ramazanit ,muaji më i rëndësishem i vititi ,Fiter Bajrami e shume të tjera. Xhamija ku u fal Fiter Bajrami ne Borås ishte e boshnjakëve por aty kishte ,shqiptar si dhe nacionalitete tjera qe i perkasin fes islame. Mirë kishte me qenë sikurse edhe ne shqiptarët të kemi një xhami të tillë në mënyr që të bashkohemi e të falemi dhe të kryejm obligimet tona. Kjo nuk do mend si do të ishte një e arritur edhe për ne si shqiptare që jetojm dhe punojm në këtë shtet. Le të shpresojmë se një gjë e till të ndodh në të ardhmen që të kemë një xhami tonën në këtë qytet e shumë qeshtje tjera që kan të bëjnë në interesin tonë si nga feja,gjuha,kultura ,tradita.

Shkruan: Avni Tafili

“Dera e pendimit është e hapur! Por jo gjithnjë! Një ditë mbyllet. E kur? Atëherë kur pendimi nuk të bën më dobi! E ato janë çastet e fundit të jetës sate… Falja është portë hyjnore! Në atë portë nuk hyn kush përveç be-simtarit të vetëdijshëm, të përgjegjshëm dhe të vullnetshëm për përmirësim.”Nuk mund të pendohesh përderisa nuk ndjen nevojën për përmirësim. E as pendimi yt s’mund të të sjell përmirësim përderisa s’ke vullnet për të qenë më ndryshe. Pendimi është edhe veti. Veti e njerëzve të sinqertë. Jo cilësi e mëkatarëve. E nuk ka njeri pa mëkate. Pasi njeriu në vetë natyrën e vet njerëzore është asisoj që har-ron, e harresa sjellë rënien në gabime.Ndonjëherë ndodhë që njeriu të bëjë gabime duke qenë i vetëdijshëm. E ky njeri ka frikë nga të qenët ndryshe. Pajtohet me karakterin dhe personalitetin e vet. Kështu që, nuk e pastron vetveten nga të metat e veta; ndalon dhe kjo e bën dembel, e dembelia sjellë papërgjegjësinë, e papërgjegjësia edhe më tej e zhyt në gabueshmëri.Pendimi është për njerëz që dëshmojnë edhe kundër vetvetes. Nuk mund të pendohet sinqerisht njeriu, që para njerëzve shfaq pastërti, thjesht që njerëzit përreth tij të formojnë përshtypje të mira për të. E kështu, kjo e bën të vazhdojë të mos pendohet. Kjo e bën atë njeri të fillojë madje të mendojë se vërtetë është njeri i pastër siç të tjerët e gjykojnë.Pendimi është për natyrshmërinë harrestare dhe të gabueshme të qenies njerëzore. Por, kur gabimet tua sa vijnë e shtohen, e nuk ndjen nevojën e keqardhjes, e as nuk pendohesh, atëherë ti nuk je më har-restar, e as krijesë që gabon, por mëkatar i madh. E mëkatarët e mëdhenj janë njerëz që më së shumti vetvetes i kanë bërë padrejtësi!Dera e pendimit është e hapur! Por jo gjithnjë! Një ditë mbyllet. E kur, atëherë kur pendimi nuk të bën më dobi! E ato janë çastet e fundit të jetës sate. Kur edhe sikur pendimi të të pranohej, ti s’mund ta përmirësosh veten. Sepse ti s’ke më vetvete, ke vdekur! Po, edhe pendimi në ato çaste nuk është i sinqertë, pasi ti je penduar nga tmerri i padrejtësive tua dhe fundi që të pret kur t’i shijosh veprat e tua të liga, e jo nga vullneti për të qenë ve-përmirë!

ANEKDOTAT SHQIPTAREAnekdotat, këto thënie të mençura, këto tregime të shkurtra shpotitëse e satirike, përmes së cilave interpretohen dukurit e ndryshme shoqërore, ndodhi të personaliteteve të njohura etj., japin një pasqyrim metaforik por edhe alegorik të realitetit tonë me të cilinë përballemi çdo ditë. Këto tregime të zgjuara, që ishin karakteristik komunikimi tek shumë popuj ballkanas në të kaluarën, e në veçanti në disa treva shqiptare (ku akoma janë prezent, edhe pse të zbehura nga evoluimi kohorë), arrijnë që përmes mesazheve të japin aspekte nga jeta, në dukje të vogla, por me vlerë përgjithësuese, duke i vënë në lojë klasat sunduese, pushtuesit, tradhtarët, qeveritarët, personalitetet publike etj., por duke mos lënë pa atakuar as problemet e ndjeshme sociale, ekonomike, politike etj. Shkathtësia e këtij komunikimi të drejtpërdrejt me dëgjuesin dhe roli si mburojë a si shtizë ndaj kundër-shtarit, i kanë siguruar anekdotave, por edhe aforizmave, fjalëve të urta etj. një vend të rëndësishëm në thesarin e kulturës shqiptare, por edhe një jetë të gjallë e aktive, me një humor të hollë e satirë therëse, edhe sot e kësaj dite.Këto anekdotave që janë të vendosura më poshtë janë të marra nga librat: “Anekdota 1 dhe 2” i botuar nga Instituti albanologjik i Prishtinës, dhe “Tregime shqiptare” shkruar nga Daut Demakut

SHQIPTARËT JAN SI SHQIPET Në një ndejë në Mal të Zi, Mark Milnai i thotë Ali pashë Gucisë: - Ju shqiptarët jini sikur dhitë e egra. A i ke parë dhitë e egra, njëra në atë rrëpirë, tjetra në rrëpirën përball thërasin e bërtasin se nuk u rrihet vetëm, por kur bëhën bashkë, të parën punë që bëjnë, godasin njëra-tjetrën në lule të ballit, veç në këmbë të prapme për të bërë belanë... Ali pashë Gucia buzëqeshi e tha: - E more Mark Milani, sa di unë, edhe ti prejardhjen e ke shqiptare, por pasi u bërë malazez “të koftë me sherr kombi i ri...” E për dhitë e egra, po them, e ke gabim! - Pse e kam gabim? - Sepse shqiptarët nuk janë sikur dhitë e egra, por janë shqiponja. I ke parë buburrecat? Ata janë të vegjël, qyqar, rrinë bashkë e punojnë bashkë se vetëm nuk ua mban dhe s’ia dalin dot. E shqiptarët sillen sikur shqiponjat. I ke parë shqiponjat në fluturim, i bien qiellit trup e tërthor e askënd se mbajnë afër vetes, sepse ato janë sundimtare të plota të qiellit e nuk ia kanë nevojën kujt për ndihmë. - Hollë ke qitur Ali pashë Gucia!... - Jo, s’thashë gjë të re, o Mark Milani! Shqiptarët prej shqipeve e kanë marrë emrin, e mjerë ata që s’kanë ndenjur me shqipe, po janë bërë bashkë me buburrecat!

NJË PITE TË KEQE PËR MYSAFIRIN E MIRË! Një natë dimri Ramadan Shabani shkon mysafir te Xhemajl Abria. Te dy pleqnar të njohur që i kishte Kosova. Të gëzuar për takimin, te dy pleqtë në kullë harrohen në bisedë. Dikur, nëna e Xhemajlit, që e dinte se në kullë është një mysafir i mirë, shkon dhe troket në derë. Del Xhemajli në der të kullës:- Hë nënë, ç’e mirë të solli këtu?- Më thanë se të ka ardhë një mysafirë i mirë bre loke?!- Po, bre nënë, pasha zotin, mysafirë më të mirë kjo kullë nuk pret!- Ani lokes, çka po ta do zemra të të gatuaj nana për darkë? I kemi, shyqyr zotit tana të mirat e, për mysa-firin e mirë - diçka ma të mirë!- Gatuaja nënë një pite të keqe!- Qysh loke, pite të keqe për mysafirin e mirë?- Oj nënë, ruaje bulmetin për llaskuçë që vijë për bark, ata ta marrin për gojë konakun, se ky ka ardhur për llaf e muhabet - tybe e treqind tybe as mendja nuk i shkon se çka i qet në sofër!...

Dituria-Revistë mujore për fëmijë,të rinjë dhe prindër,tetor,2008

Revista “Dituria”Kryeredaktor: Sokol Demaku Koli284@hotmail.com Keshilli redaktues:Rrahmon Jashari rrahmanjashari@hotmail.com; Lena Liden Lena.liden@boras.se; Hakif Jashari familjajashari@hotmail.com ; Arsim Daka arsimdaka@hotnmail.com; AgronCela agron@glocalnet.net;Adresa e redaksisë, dituria@live.se; Revista dituria,Studiefrämjandet,L.Kyrkogatan 20 503 07 Borås

Albanska -- ShqipNyheter och program på albanskaJEHONAProgramet në gjuhën shqipe në Sveriges Radio datojnë që nga 4 janari i 1994. Emisioni i lajmeve ”Ditari” vazhdoi deri më 13 janar 2006. Ndërkaq nga 16 janari 2006 programi në gjuhën shqipe transformohet në format të magazinës dhe merr emrin e ri ”Jehona”.Që nga 16 janari i 2006 ndrron formati i ”Ditarit” dhe shndërrohet në program të aktualiteteve. Me këtë pa-son edhe ndrrimi i emrit të programit. Që nga 16 janari 2006 ”Ditari” bëhet ”JEHONA”.Orari i transmetimeveTransmestimet e ”Jehonës” bëhen nëpërmjet kanalit P2 të SR në gjithë vendin.Orari i transmetimeve shqip:E hënë: 14:30-15:00 dhe E martë: 14:30 -15:00“Jehona” me arkiv 30 ditëshDhe në internet www.sr.se/albanskaNëse ju ka ikur ndonjë program i “Jehonës”, ose ndonjë program tjetåer që do të dëshironit ta dëgjoni prap, atëhere ju informojmë se redaksia”Jehona” ruan për 30 ditë me radhë këto programe dhe këto mund ti gjeni në internet kur të doni dhe ju vetëm duhet të hyni në adresën www.sr.se/lyssnaigen.

SR International-Radio Sweden