dhjetor 2020

Raportimi dhe transparenca e borxhit Prezantime të vendeve mbi regjistrimin, raportimin dhe transparencën e borxhit dhe të investimeve

Shqipëria

1

Përmbajtja1. Përpilimi i të dhënave për borxhin e qeverisjes së përgjithshme d.3

2. Sistemi aktual i raportimit d.4

3. Mbulimi, frekuenca dhe metodika d.6

4. Mbulimi, frekuenca dhe metodika d.6

5. Institucionet përgjegjëse për auditimin e borxhit publik në Shqipëri d.7

6. Problematika që e pengon transparencën e borxhit në Shqipëri d.8

7. Masat për rritjen e transparencës së borxhit d.9

8. Masat për rritjen e transparencës së borxhit d.10

9. Struktura organizative e Drejtorisë së Borxhit d.11

10. Ecuria e borxhit publik d.12

11. Struktura e borxhit publik d.13

12. Borxhi i brendshëm 2020 d.14

13. Instrumentet e emetuara nga Republika e Shqipërisë në tregjet ndërkombëtare d.15

14. Kosto e borxhit shtetëror d.16

15. Profili i vlerësimit kreditor d.17

Përpilimi i të dhënave për borxhin e qeverisjes së përgjithshmeo Qeverisja qendrore buxhetore

o Banka qendrore

o Njësitë ekonomike publike jofinanciare (ndërmarrjet shtetërore) në nivel qendror

o Njësitë e qeverisjes vendore

o Njësitë ekonomike publike jofinanciare (ndërmarrjet shtetërore) në nivel nënqendror

Evidencat kontabël për borxhin e sektorin publik ende nuk konsolidohen!

SISTEMI AKTUAL I RAPORTIMIT4

Raportet dhe statistikat e të dhënave të borxhit publik nuk përfshijnë informacionepër:

• Detyrimet e kushtëzuara• Detyrimet e prapambetura buxhetore

Kornizat statistikorebuxhetore të statistikave të borxhit të sektorit publik bazohennë:

• ESA 2010• Kuadri kombëtar

Standardet e kontabilitetit që përdoren për të regjistruarborxhin publik janë:

• Kuadër kombëtar me bazë të modifikuar me të drejta dhe detyrime të konstatuara

Qeverisja qendrore jep dorëzani për:

• Ndërmarrjet shtetërore;• Njësitë e qeverisjes nënqendrore/vendore;• Llojet e tjera të njësive ekonomike shtetërore;• Njësitë ekonomike private në rast të situatave të jashtëzakonshme.

MBULIMI, FREKUENCA DHE METODIKA5

Raportet e nxjerra nga borxhi publik

• Strategjia Afatmesme e Menaxhimittë Borxhit (vjetore)

• Buletini statistikor i borxhit publik(tremujore)

• Regjistri i borxhit publik(tremujore)

• Të dhënat sipas formatit/standardittë FMN-së (e-GDDS) (tremujore)

• Rezultatet e ankandeve të letraveme vlerë (ditore)

• Kuotimi i obligacioneve tëpërdorura si standard krahasimi(ditore)

Ministria e Financave dhe Ekonomisëështë regjistruar pranë disa nismave

ndërkombëtare në fushën e deklarimit të borxhit, si:

• Sistemi i Dhënies së të Dhënave tëPërgjithshme (GDDS)

• Statistikat e Borxhit të SektoritPublik (PSDS) (menaxhuar ngaBanka Botërore)

• Në nivel qendror, Ministria e Financave dhe Ekonomisë publikon:• informacione të rëndësishme për

emetimin e letrave me vlerë tëqeverisë në tregun parësor nëfaqen zyrtare në internet;

• informacione të rëndësishme përemetimin e letrave me vlerë tëqeverisë në tregun parësor nëfaqen zyrtare në internet;

MBULIMI, FREKUENCA DHE METODIKA

6

Metoda e vlerësimit në përpilimin e statistikave përletrat me vlerë të borxhit publik

• Kosto e amortizuar

Metoda e vlerësimit për regjistrimin e të dhënave përborxhin publik në llogaritë e qeverisjes

• Kosto e amortizuarSistemi i përdorur për regjistrimin/raportimin e borxhitpublik dhe të operacioneve të lidhura për menaxhimin e investimeve• DMFAS (Sistemi i Menaxhimit të Borxhit dhe i

Analizës Financiare) - UNCTAD

INSTITUCIONET PËRGJEGJËSE PËR AUDITIMIN EBORXHIT PUBLIK NË SHQIPËRI

7

• Kontrolli i Lartë i Shtetit

• Auditues të brendshëm të MFE-së

PROBLEMATIKA QË E PENGONTRANSPARENCËN E BORXHIT NË SHQIPËRI

8

• Mungesa e qartësisë për standardet e raportimit

• Mbulimi i paplotë i borxhit të sektorit publik

MASAT PËR RRITJEN E TRANSPARENCËS SËBORXHIT

• Përmirësimi i kuadrit rregullator;• Shtjellimi më i mirë i strategjisë afatmesme në përputhje me

standardet ndërkombëtare;• Fuqizimi i transparencës së borxhit publik, përmes mbledhjes

dhe shpërndarjes së të dhënave mbi borxhin, kryerjes dhepublikimit të analizës për borxhin publik dhe mbështetjes dhenxitjes së praktikave të qëndrueshme huamarrëse;

• Ngritja e kapaciteteve të personelit me fokus te regjistrimi,raportimi dhe menaxhimi i borxhit;

• Fuqizimi i lidhjes midis funksionit të menaxhimit të riskutbuxhetor dhe funksioneve të regjistrimit dhe raportimit tëborxhit;

MASAT PËR RRITJEN E TRANSPARENCËS SËBORXHIT

• Standardizimi i raporteve që publikohen, krahas kuptueshmërisë dhekonsultimit të tyre;

• Raportimi pranë bashkësisë ndërkombëtare;• Qeveria i ka dhënë përparësi zbatimit të një sistemi për menaxhimin e

detyrimeve të prapambetura (Sa më shumë të kuptohen të arkëtueshmet eqeverisë, aq më shumë rriten mundësitë për marrjen në afat të fondeve qësubjektet i detyrohen shtetit);

• Zbatimi i kontabilitetit me të drejta dhe detyrime të konstatuara (SNKSP) përkostot e huamarrjes (në bazë të planit strategjit të veprimit për vendin)• Të kuptohet qasja për kostot e huamarrjes në përdorim dhe të dokumentohet se si funksionojnë regjimet

e ndryshme dhe çdo diferencë me rëndësi materiale

• Të shqyrtohen sistemet e përdorura për regjistrimin e kostove të huamarrjes që përdoren në mbarë

Shqipërinë

• Të hartohen dhe miratohen çmuarje paraprake për parapagimin e kostove të huamarrjes me të drejta

dhe detyrime të konstatuara në fund të vitit.

• Të testohen çmuarjet dhe sistemet për dhënien e informacioneve të nevojshme për pasqyrat financiare

Të b h h dh ë i ë ji i i k ë h j

Drejtoria e Përgjithshme e Borxhit

Publik dheBashkërendimit tëNdihmës së Huaj

Drejtoria e Bashkërendimit dheSigurimit të Ndihmës

së Huaj

Sektori i Bashkërendimit tëNdihmës së Huaj

Sektori i Sigurimit tëNdihmës së Huaj dhe i

Marrëveshjeve

Drejtoria e Huamarrjes

Sektori i Huamarrjes në Tregun e Brendshëm

Sektori i Huamarrjes në Tregun e Jashtëm

Sektori i Strategjisë dhe Monitorimit të

Borxhit

Sektori i Strategjisë dhe Riskut

Sektori i Regjistrimitdhe Pagimit të Borxhit

Middle Office

Front Office

Back Office

Struktura organizative e Drejtorisë së Borxhit

ECURIA E BORXHIT PUBLIK

NË VITIN 2019, NIVELI I BORXHIT TË QEVERISJES QENDROR KA RUAJTUR NJË TRAJEKTORE NË RËNIE, NË PËRPUTHJE MEOBJEKTIVAT MAKROFISKALË.

DUKE PASUR PARASYSH NEVOJAT NË RRITJE PËR FINANCIM BUXHETOR PËR SHKAK TË TËRMETIT DHE TË PANDEMISË COVID-19, SI EDHE PËR SHKAK TË RËNIES SË PARASHIKIMIT TË PBB-SË, KY RAPORT PARASHIKOHET TË RRITET NË RRETH 80% DERI NË

FUND TË VITIT 2020.

58.2

%

56.7

%

53.5

%

55.1

% 59.7

%

57.7

%

59.4

% 62.1

% 65.5

% 70.1

% 72.7

%

72.4

%

70.2

%

67.7

%

66.3

%

80.9

%

78.6

%

77.9

%

76.3

%

70.4%72.0%

45.0%

50.0%

55.0%

60.0%

65.0%

70.0%

75.0%

80.0%

85.0%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020-P 2021-P 2022-P 2023-P

Public debt/GDP Public debt+ arrears/GDP

STRUKTURA E BORXHIT PUBLIK

NË TREMUJORIN III TË VITIT 2020, STRUKTURA E BORXHIT PUBLIK ËSHTË PËRMIRËSUAR ME RRITJEN E STABILITETIT TË TIJ ËSHTË ULUR RISKU I RIFINANCIMIT

ËSHTË ULUR RISKU I NORMËS SË INTERESIT

Në vitin 2019, raporti i instrumenteve afatgjata, afatmesmedhe afatshkurtra ishte përkatësisht 61,4%, 19,8%, 18,8%;

Në tremujorin II të vitit 2020, raporti i instrumenteveafatgjata, afatmesme dhe afatshkurtra ishte përkatësisht63,5%, 19,0%, 17,5%;

Në periudhën afatmesme, instrumentet afatgjata do të vijojnëtë mbajnë peshën më të madhe të portofolit.

Huamarrja e huaj për vitin 2020 realizohet kryesisht nëpërmjet instrumentit të Eurobondit, si edhe nëpërmjet huave në formën e mbështetjes buxhetore, që do të financojnë nevojat në rritje për

financim të shkaktuara nga pandemia COVID-19 dhe nga reformat e filluara nga qeveria.

56.95% 58.87%

53.07% 51.08%

43.05% 41.13%

46.93% 48.92%

30.00%

35.00%

40.00%

45.00%

50.00%

55.00%

60.00%

65.00%

Domestic Debt External Debt

10.00%

20.00%

30.00%

40.00%

50.00%

60.00%

70.00%

Short term Medium Term Long Term

BORXHI I BRENDSHËM 2020

EDHE PAS MASAVE TË MARRA NGA QEVERIA NË KUADËR TË PARANDALIMIT TË COVID-19, KAPACITETIHUAMARRËS I QEVERISË NUK ËSHTË PËRKEQËSUAR.

THUAJSE NË TË GJITHA ANKANDET PËR TITUJT SHTETËRORË, KËRKESA KA QENË MË E MADHE SE NEVOJAT EQEVERISË PËR FINANCIM.

INSTRUMENTET E EMETUAR NGA REPUBLIKA E SHQIPËRISËNË TREGJET NDËRKOMBËTARE

MË 9 QERSHOR 2020, REPUBLIKA E SHQIPËRISË EMETOI NË TREGJET NDËRKOMBËTARE PËR TË KATËRTËN HERË NJË OBLIGACION TË RI 7-VJEÇAR MEVLERË 650 MILION EURO ME NORMË INTERESI 3,625% (DHE KUPON FIKS 3,50%).

EMETIMI ME SUKSES, PAVARËSISHTKUSHTEVE TË VËSHTIRA, ME NORMË

TË ULËT DHE ME KËRKESË SHUMË MËTË LARTË (RAPORTI I KËRKESËS PËR

INSTRUMENTIN 4,4 HERË MË I LARTËSE SHUMA E SYNUAR NGA VENDI YNË)

PËRBËN NJË SINJAL INTERESI DHEBESIMI TË INVESTITORËVE TË HUAJ NË

INSTRUMENTIN TONË DHE, MËPËRGJITHËSISHT, BESIM NË FINANCAT

PUBLIKE TË VENDIT TONË300

450 50

0

650

7.625

5.875

3.55 3.625

7.5

5.75

3.5 3.5

1

1.7

2.3

4.4

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

6.00

7.00

8.00

0.00

100.00

200.00

300.00

400.00

500.00

600.00

700.00

800.00

2010 / 5Y 2015 / 5Y 2018 / 7Y 2020 / 7Y

Cove

r rat

io

mln

. EUR

Amount Yield Coupon Cover ratio

KOSTO E BORXHIT SHTETËROR2.

25%

2.33

%

2.34

%

2.24

%

2.15

%

2.42

%

2.23

%

2.14

%

2.37

%

2.47

%

2.18

%

8.86

%

7.97

%

7.48

%

6.72

%

5.38

%

5.31

%

4.37

%

4.33

%

4.18

%

3.84

%

3.58

%

6.21%5.68%

5.36%4.93%

4.03% 3.95%3.35% 3.29% 3.33%

3.22%2.92%

0.0%

1.0%

2.0%

3.0%

4.0%

5.0%

6.0%

7.0%

8.0%

9.0%

10.0%

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020-P

External Debt (Interest) Domestic Debt (Interest) Government Debt (Interest)

KOSTOJA PËR NJËSI E BORXHIT SHTETËRORKA VIJUAR TË BJERË PËR SHKAK TË RËNIES SËNORMAVE TË INTERESIT DHE PËR SHKAK TËRIFINANCIMIT TË BORXHIT AFATGJATË MEBORXH ME NORMË MË TË FAVORSHMEINTERESI

PAVARËSISHT NGA RRITJA E STOKUT TË BORXHIT NË SHIFRAABSOLUTE DHE NGA RRITJA E PËRQENDRIMIT TË BORXHITAFATGJATË NË PORTOFOL, KOSTOT E BORXHIT FIJOJNË TËJENË TË ULËTA, ÇKA PASQYRON PËRMIRËSIMIN E RAPORTITMIDIS KOSTOS DHE RISQEVE.

PROFILI I VLERËSIMIT KREDITOR

B1/ i qëndrueshëm (gusht 2020)B+/i qëndrueshëm/B (janar 2020) 2020)

Vlerësimi i tanishëm

Avantazhet

Pritjet për reformat strukturore në kuadër të përmirësimit të klimës së biznesit dhe të thithjes së investimeve të huaja;

Pritjet për reformat në periudhën afatmesme në përputhje me aspiratat për BE;

Progresi në fushën e integrimit në BE;

Progresi në reformat strukturore;

Nivel i konsiderueshëm i investimeve të huaja të drejtpërdrejta (IHD);

Disavantazhet(Kërkojnë vëmendje)

Niveli i lartë i borxhit dhe i risqeve fiskale që lindin nga detyrimet e kushtëzuara (PPP);

Nivele relativisht të ulëta të të ardhurave.

18

Faleminderit për vëmendjen!

www.financa.gov.al