RAPORTI I AUDITIMIT PËR RAPORTIN FINANCIAR VJETOR TË...
Transcript of RAPORTI I AUDITIMIT PËR RAPORTIN FINANCIAR VJETOR TË...
REPUBLIKA E KOSOVËS / REPUBLIKA KOSOVA / REPUBLIC OF KOSOVA
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE
NATIONAL AUDIT OFFICE
Nr. i Dokumentit: 23.8n.1-2016-08
RAPORTI I AUDITIMIT
PËR RAPORTIN FINANCIAR VJETOR TË KOMPANISË
RAJONALE TË MBETURINAVE PASTËRTIA SH.A. FERIZAJ
PËR VITIN E PËRFUNDUAR MË 31 DHJETOR 2016
Prishtinë, maj 2017
2
Zyra Kombëtare e Auditimit e Republikës së Kosovës është
institucioni më i lartë i kontrollit ekonomik e financiar, i cili me
Kushtetutën dhe ligjet e vendit gëzon pavarësi funksionale, financiare
dhe operative. Zyra e Kombëtare e Auditimit kryen auditime të
rregullsisë dhe të performancës dhe për punën e vet i jep llogari
Kuvendit të Kosovës.
Misioni ynë është që të kontribuojmë në menaxhimin e shëndoshë
financiar në administratën publike. Ne kryejmë auditime në
përputhje me standardet e njohura ndërkombëtare të auditimit në
sektorin publik si dhe me praktikat e mira evropiane.
Raportet e Zyrës Kombëtare të Auditimit promovojnë drejtpërsëdrejti
llogaridhënien e institucioneve publike pasi që ato ofrojnë bazë të
qëndrueshme për të kërkuar llogari nga menaxherët e çdo organizate
buxhetore. Në këtë mënyrë ne rrisim besimin në shpenzimin e
fondeve publike dhe luajmë një rol aktiv në sigurimin e interesit të
taksapaguesve dhe të palëve tjera të interesit në rritjen e përgjegjësisë
publike.
Auditori i Përgjithshëm ka vendosur në lidhje me opinionin e
auditimit për Pasqyrat Financiare Vjetore të Kompanisë Rajonale të
Mbeturinave Pastërtia Sh.A. Ferizaj, në konsultim me Ndihmës
Auditoren e Përgjithshme Vlora Mehmeti e cila e ka mbikëqyrur
auditimin.
Raporti dhe opinioni i lëshuar janë rezultat i auditimit të kryer nga
Ganimete Dalloshi Udhëheqëse Ekipi dhe Valmira Jonuzi, nën menaxhimin
e Udhëheqësit të Departamentit të Auditimit Enver Boqolli.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT – Adresa: Musine Kokalari, Nr. 87, Prishtinë 10000, Kosovë Tel: +381(0) 38 60 60/1011
http://zka-rks.org
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
3
TABELA E PËRMBAJTJES
Përmbledhje e përgjithshme ........................................................................................................ 4
1 Pasqyrat financiare vjetore dhe obligimet e tjera për raportimin e jashtëm ................ 6
2 Qeverisja ............................................................................................................................... 11
3 Menaxhimi financiar dhe kontrolli .................................................................................. 16
Shtojca I: Qasja dhe metodologjia e auditimit ........................................................................ 28
Shtojca II: Shpjegim i llojeve të ndryshme të opinioneve të aplikuara nga ZKA .............. 29
Shtojca III: Rekomandimet e vitit paraprak ............................................................................ 32
Shtojca IV: Letër konfirmimi ..................................................................................................... 34
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
4
Përmbledhje e përgjithshme
Hyrje
Ky Raport përmbledh çështjet kryesore që dalin nga auditimi i Raportit Financiar Vjetor të
Kompanisë Rajonale të Mbeturinave Pastërtia Sh.A. Ferizaj (me tutje Pastërtia) për vitin 2016, i cili
e përcakton Opinionin e dhënë nga Auditori i Përgjithshëm. Ekzaminimi i pasqyrave financiare për
vitin 2016 është kryer në përputhje me Standardet Ndërkombëtare të Auditimit të Institucioneve
Supreme të Auditimit. Qasja jonë ka përfshirë testet dhe procedurat, të cilat ishin të nevojshme për
të arritur në një opinion lidhur me pasqyrat financiare. Qasja e aplikuar e auditimit është paraqitur
në Planin e Jashtëm të Auditimit1, të datës 23/11/2016.
Auditimi ynë është fokusuar në (është dhënë në hollësi në Shtojcën 1):
Niveli i punës së kryer nga Zyra e Kombëtare e Auditimit për të përfunduar auditimin për vitin
2016 pasqyron drejtpërsëdrejti cilësinë e kontrollit të brendshëm të zbatuar nga menaxhmenti i
Pastërtisë.
Opinioni i Auditorit të Përgjithshëm
Opinion i kundërt
Pasqyrat Financiare Vjetore, për vitin e përfunduar më 31 dhjetor 2016, nuk paraqesin një pamje të
drejtë dhe të vërtetë, në të gjitha aspektet materiale.
Çështje Të tjera
Pasqyrat financiare vjetore të Pastërtisë për vitin e përfunduar me 31 dhjetor 2015 janë audituar nga
një auditor tjetër.
Për më gjerësisht shih Pjesën 1.2 të këtij Raporti.
Shtojca II, shpjegon llojet e ndryshme të opinioneve të aplikuara nga Zyra Kombëtare e Auditimit.
1 Termi “Plani i Jashtëm i Auditimit” është zëvendësim i termit “Memorandumi i Planifikimi të Auditimit “
Pasqyrat Financiare Vjetore
Qeverisja e mirë dhe zbatimi i
rekomandimeve të auditimit
Menaxhimi financiar dhe kontrolli
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
5
Dëshirojmë të falënderojmë Kryesuesin e Bordit dhe stafin e tij për bashkëpunim gjatë procesit të
auditimit.
Konkluzionet dhe rekomandimet kryesore
Përgjigja e Kryesuesit të Bordit – auditimi 2016
Kryesuesi i Bordit ka marrë në konsideratë dhe është pajtuar me të gjeturat e detajuara dhe
konkluzionet e auditimit, si dhe është zotuar se do ti adresoj rekomandimet e dhëna.
Pasqyrat financiare përmbajnëkeqdeklarime materiale të cilat janë të
përhapura në pasqyrat financiare.Këto kanë rezultuar me opinion të
kundërt për PFV-të.
Kryesuesi i Bordit duhet t'i analizojë arsyet për dhënien e opinionit të
kundërt për PFV-të e vitit 2016 dhe të ndërmarr veprimet që kërkohen për të mundësuar një prezantim të drejtë dhe
të vërtetë për PFV-të në 2017.
Mos përcaktimi i afateve kohore për realizimin e synimeve afariste dhe
financiare dhe mos prezantimi i mënyrës se financimit të shpenzimeve.
Kryesuesi i Bordit duhet të siguroj që krahas percaktimit të objektivave afariste dhe financiare të përcaktoj edhe afatet kohore për realizimin e tyre dhe mënyren e financimit të shpenzimeve (shih çështjen 4).
Ekzistojnë një numër dobësish në lidhje me funksionimin e Njësisë së Auditimit
të Brendshem.
Kryesuesi i Bordit duhet të sigurojë që Komiteti i Auditimit rishikon në mënyrë kritike planet e auditimit,
rezultatet dhe cilësinë e raporteve të auditimit të brendshem (shih çështjen
7)
Sa i përket menaxhimit financiar dhe kontrollit, në të gjitha fushat janë
identifikuar dobësi.
Kryesuesi i Bordit duhet të ndërmarrë veprime konkrete me qëllim të
eleminimit të dobësive në fushën e MFK-së (shih çështjet 7-20 )
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
6
1 Pasqyrat financiare vjetore dhe obligimet e tjera për
raportimin e jashtëm
Hyrje
Rishikimi ynë i Pasqyrave Financiare Vjetore (PFV-ve) merr parasysh pajtueshmërinë me kornizën
raportuese si dhe cilësinë dhe saktësinë e informacionit të prezantuar në PFV.
Deklarata për prezantimin e PFV-ve përfshin një numër të pohimeve në lidhje me pajtueshmërinë
me kornizën raportuese si dhe cilësinë e informacionit në kuadër të PFV-ve. Këto pohime kanë për
qëllim t’i ofrojnë aksionarit dhe publikut të gjerë sigurinë se të gjitha informatat relevante u janë
ofruar për të siguruar se mund të ndërmerret një auditim gjithëpërfshirës.
1.1 Opinioni i auditimit
Opinion i kundërt
Ne kemi audituar pasqyrat vjetore financiare të Pastërtisë për vitin e përfunduar më 31 dhjetor 2016,
të cilat përfshijnë pasqyrën e pozitës financiare, pasqyrën e të ardhurave, pasqyrën e rrjedhës së
parasë, pasqyrën e ndryshimeve në ekuitet dhe shënimet shpjeguese.
Sipas opinionit tonë, për shkak të efekteve të çështjeve të përshkruara në paragrafin për Bazën për
Opinion të Kundërt, pasqyrat vjetore financiare nuk paraqesin një pamje të drejtë dhe të vërtetë, në
të gjitha aspektet materiale, për vitin e përfunduar më 31 dhjetor 2016, në përputhje me Standardet
Ndërkombëtare të Kontabilitetit (SNK), Standardet Ndërkombëtare të Raportimit Financiar (SNRF)
dhe Ligjet e Kosovës. Pasqyrat financiare janë të përgatitura në bazë të parimit akrual të
kontabilitetit, Ligjit nr. 03/L-048 për Menaxhimin e Financave Publike dhe Përgjegjësitë (me
plotësime dhe ndryshime) dhe ligjin nr. 04/L-087 për Ndërmarrjet Publike (me plotësime dhe
ndryshime).
Baza për opinion të kundërt
Ne kemi krijuar bazën për opinionin të kundërt, për arsyet e përmendura në vijim:
Regjistrim i njëanshëm i transaksioneve. Secila ngjarje në kontabilitet duhet të regjistrohet
në librat e llogarive edhe si një debitim edhe si një kreditim por me shenjë të kundërt, e që
ndryshe quhet koncepti i dyfishtë. Gjatë vitit 2016, Pastërtia kishte bërë faljen e borxheve
në vlerë 289,308€, kjo ka shkaktuar zvogëlim (kreditim) të Llogarive të arkëtueshme, mirëpo
një gjë e tillë nuk ishte përcjell me regjistrim në anën debi si njohje e provizionit për borxhet
e këqija. Një regjistrim i njëanshëm shkakton nënvlerësim të fitimit/humbjes, rrjedhimisht
mos barazim të bilancit të gjendjes;
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
7
Në PVF-të e vitit 2015, Pastërtia kishte prezantuar detyrime tjera afatshkurtra në vlerë prej
662,597€, mirëpo nuk ekzistojnë shënime kontabël lidhur me përbërjen e kësaj vlerë. Për me
tepër në vitin 2016, nuk ishte prezantuar asnjë vlerë si detyrime tjera afatshkurtra dhe nuk
ekzistojnë shënime kontabël nëse këto detyrime janë paguar gjatë vitit 2016.
Prezantim jo i saktë i aseteve. Pastërtia për vite me radhe kishte aplikuar norma të
ndryshme të zhvlerësimit të cilat nuk ishin në përputhje me normat e zhvlerësimit sipas
Administratës Tatimore të Kosovës (ATK) ose sipas SNK-ve. Pas rekomandimeve tona në
fazën e ndërmjetme të auditimit Pastërtia kishte filluar aplikimin e normave adekuate të
zhvlerësimit. Mirëpo, përkundër kësaj, vlera neto në libra e cila bartet nga vitet e kaluara
nuk është e saktë për shkak të aplikimit të normave jo adekuate të zhvlerësimit;
Prezantim jo i saktë i kapitalit rezervë. Vlera e kapitalit rezervë e prezantuar në PVF ishte
mbivlerësuar për 418,273€ në krahasim me shënimet kontabël. Në PVF kjo rezervë ishte
prezantuar 2,506,719€, ndërsa në shënimet kontabël saldo e kësaj llogarie është 2,088,446€.
Një mbivlerësim i tillë ishte bërë me qëllim të barazimit të bilancit të gjendjes;
Mos rivlerësimi i pasurive jo-qarkulluese. Sipas SNK 36 së paku një herë në 3 deri 5 vite
duhet të bëhet rivlerësimi i pasurive. Pastërtia që nga viti 2007 nuk kishte bërë rivlerësimin
e pasurive. Kjo ka ndodhur si pasojë e mos njohurive të standardit përkatës;
Shënimet shpjeguese nuk japin informacione shpjeguese të plota dhe të sakta, për disa nga
zërat e prezantuara në pasqyrat financiare vjetore, për më detaje shih nënkapitullin 3.7;
Mospërputhje në mes shënimeve kontabël dhe letër konfirmimeve nga furnitorët. Në një
letër konfirmim të pranuar nga furnitori janë vërejtur mospërputhje me shënimet kontabël.
Shuma e borxhit e konfirmuar nga furnitori është 307,497€, ndërsa në shënimet kontabël
vlera e borxhit ndaj këtij furnitori është 273,066€, duke rezultuar me një nënvlerësim prej
34,431€. Kjo ka ndodhur si pasojë e regjistrimeve jo të sakta dhe mos harmonizimeve me
furnitorët;
Prezantim jo i saktë i llogarive të arkëtueshme. Vlera e llogarive të arkëtueshme të
prezantuar në PVF e vitit 2016, paraqet një vlerë jo të saktë pasi që saldo fillestare e cila
bartet nga viti i kaluar ishte provizionuar për 176,028€ pa ndonjë kriter apo politike për
provizionim;
Prezantim jo i drejtë i shpenzimeve. Shpenzimet financiare përbëhen nga pagesat për
kompensim të komisionit komunal të aksionarit sipas një vendimi të nxjerr nga Kuvendi
Komunal i Ferizajit, vendim i cili sipas Ministrisë së Administratës së Pushtetit Lokal
(MAPL) është pa bazë ligjore. Shuma e paguar për këto kompensime ishte 22,680€. Një gjë e
tille ka rritur shpenzimet pa bazë ligjore. Për me tepër këto shpenzime ishin prezantuar si
shpenzime financiare; dhe
Mos numërimi i stoqeve në fund të vitit. Vlera e stoqeve e prezantuar në PVF është 27,689€.
Sipas Ligjit të ATK–së2, çdo tatimpagues kërkohet të bëjë dhe mbajë regjistrimin e mallrave
në stoqe në fund të vitit kalendarik. Pastërtia nuk kishte bërë vlerësimin dhe regjistrimin e
2 Ligji Nr. 03/L22 Ligji për Administratën Tatimore dhe Procedurat (neni 13).
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
8
stoqeve në fund të vitit, kjo për shkak se nuk kishin krijuar komision për regjistrim. Ekziston
rreziku që vlerat e prezantuara në pasqyra financiare të mos jenë në përputhje me gjendjen
faktike të stoqeve.
Çështjet e prezantuara me lartë rezultojnë me prezantim jo të saktë të PVF-ve. Kjo për shkak të
dobësive në funksionimin e kontrolleve të brendshme, me theks të veçantë në sistemet e
kontabilitetit dhe financave.
Kemi kryer auditimin në përputhje me Standardet Ndërkombëtare të Institucioneve Supreme të
Auditimit (SNISA). Sipas këtyre standardeve, përgjegjësitë tona janë përshkruar më poshtë tek pjesa
‘Përgjegjësitë e Auditorit për Auditimin e Pasqyrave Financiare’. Sipas kërkesave etike, të cilat janë
relevante për auditimin tonë të pasqyrave vjetore financiare të Organizatave Buxhetore dhe NP në
Kosovë, ZKA është i pavarur nga Pastërtia dhe përgjegjësitë tjera etike janë përmbushur në pajtim
me këto kërkesa. Besojmë se dëshmitë e auditimit që kemi marrë janë të mjaftueshme dhe të duhura
për sigurimin e bazës për opinionin tonë të kundërt.
Çështje Të tjera
Pasqyrat financiare vjetore të Pastërtisë për vitin e përfunduar me 31 dhjetor 2015 janë audituar nga
një auditor tjetër, i cili ka shprehur një opinion të pa modifikuar.
Përgjegjësia e menaxhmentit dhe personave përgjegjës për qeverisje dhe PFV-të
Kryesuesi i Bordit të Pastërtisë është përgjegjës për përgatitjen dhe prezantimin e drejtë të pasqyrave
financiare sipas Standardeve Ndërkombëtare të Kontabilitetit (SNK), Standardet Ndërkombëtare të
Raportimit Financiar (SNRF) dhe Ligjet e Kosovës. Pasqyrat financiare janë të përgatitura në bazë
të parimit akrual të kontabilitetit. Si dhe është përgjegjës për kontrolle të brendshme të tilla të cilat
menaxhmenti i përcakton si të nevojshme për të mundësuar përgatitjen e pasqyrave financiare pa
keqdeklarime materiale të shkaktuara qoftë nga mashtrimi apo gabimi. Kjo përfshin zbatimin e
Ligjit nr. 03/L-048 për Menaxhimin e Financave Publike dhe Përgjegjësitë (me plotësime dhe
ndryshime) dhe ligjin nr. 04/L-087 për Ndërmarrjet Publike (me plotësime dhe ndryshime).
Kryesuesi i Bordit është përgjegjës për të siguruar mbikëqyrjen e procesit të raportimit financiar të
NP.
Përgjegjësia e Auditorit të Përgjithshëm për auditimin e PFV-ve
Përgjegjësia jonë është që të shprehim një opinion për PFV në bazë të auditimit të kryer. Auditimi
është kryer në përputhje me SNISA. Këto standarde kërkojnë që t’i përmbahemi kërkesave etike, të
planifikojmë dhe të kryejmë auditimin për të marrë siguri të arsyeshme se pasqyrat financiare nuk
përmbajnë keq-deklarime materiale. Objektivat tona janë që të marrim siguri të arsyeshme nëse
PVF në tërësi nuk përmbajnë keqdeklarime materiale qoftë nga mashtrimi ose gabimi. Siguria e
arsyeshme është një nivel i lartë i sigurisë, por nuk garanton se një auditim që kryhet në pajtim me
SNISA-t do të zbulojë një keq-deklarim material kur ekziston. Keq-deklarimet mund të rrjedhin nga
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
9
mashtrimi ose gabimi dhe konsiderohen materiale nëse, individualisht ose së bashku mund të
ndikojnë në vendimet e marra mbi bazën e këtyre PFV-ve.
Auditimi përfshin kryerjen e procedurave për të marrë dëshmi në lidhje me informatat financiare
dhe shpalosjet në PFV. Procedurat e zgjedhura varen nga gjykimi i auditorit, duke përfshirë edhe
vlerësimin e rreziqeve nga keq-deklarimet materiale në PFV, qoftë për shkak të mashtrimit apo
gabimit. Gjatë vlerësimit të rrezikut, auditori merr në konsideratë kontrollin e brendshëm që është
relevant në përgatitjen e pasqyrave financiare nga entiteti, në mënyrë që të dizajnojë procedura të
auditimit që janë të përshtatshme për rrethanat e entitetit, por jo për qëllim të shprehjes së opinionit
mbi efektivitetin e kontrolleve të brendshme të entitetit.
Auditimi përfshin edhe vlerësimin e përshtatshmërisë së politikave kontabël të përdorura,
arsyeshmërinë e përllogaritjeve kontabël të bëra nga menaxhmenti, si dhe vlerësimin e prezantimit
të pasqyrave financiare.
1.2 Pajtueshmëria me kërkesat për PFV-të dhe kërkesat tjera për
raportim
Ndërmarrjeve Publike (NP) i ’u kërkohet të veproj në përputhje me kornizën e caktuar raportuese
dhe kërkesat tjera për raportim. Ne kemi marrë parasysh:
Kërkesat e Ligjit nr. 03/L-048 për Menaxhimin e Financave Publike dhe Përgjegjësitë (me
plotësime dhe ndryshime);
Kërkesat e Ligjit nr. 02/L-123 për Shoqëritë Tregtare;
Kërkesat e Ligjit nr. 04/L-087 për Ndërmarrjet Publike (me plotësime dhe ndryshime);
Kërkesat e Ligjit nr.04/L-014 për Kontabilitet, Raportim Financiare dhe Auditim;
Kërkesat e Ligjit të Prokurimit Publik (me ndryshime dhe plotësime); dhe
Kërkesat e Udhëzimit nr. 2/2013/MF për Strukturën dhe Përmbajtjen e Raporteve
Financiare Vjetore.
Nga NP-të, po ashtu kërkohet të përgatisin:
o Statutin e NP-së;
o Planin e Biznesit;
o Raportet tremujore;
o Raportin vjetor;
o Raportin nga matja e kënaqshmërisë së konsumatorëve; dhe
o Draft plani dhe plani përfundimtar i prokurimit me kohë.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
10
Në Memorandumin tonë të auditimit të ndërmjetëm, të datës 23/12/2016, ne kemi ngritur disa
çështje në lidhje me pasqyrat financiare të cilat mund të kenë ndikim edhe në opinion. Çështjet e
ngritura nuk ishin adresuar. Si pasojë, në draft pasqyrat financiare vjetore të datës 21/02/2017 ishin
të nevojshme disa korrigjime financiare në pasqyrën e pozitës financiare, pasqyrën e të ardhurave,
pasqyrën e ndryshimeve në ekuitet, pasqyrën e rrjedhës së parasë dhe shënimet shpjeguese që ishin
përcjellë me gabime materiale. Përkundër sugjerimeve tona për ti bërë veprimet e nevojshme,
Pastërtia kishte bërë vetëm disa korrigjime në pasqyrën e rrjedhës së parasë dhe shënimet
shpjeguese. Si pasojë e kësaj ne kemi identifikuar të gjeturat të cilat i kemi prezantuar tek baza për
opinion.
Marrë parasysh çka u tha më lartë, pasqyrat financiare vjetore të përgatitura nga Kryeshefi
Ekzekutiv dhe Zyrtari Kryesor Financiar, me rastin e dorëzimit të PFV-ve në Bordin e Drejtorëve,
nuk mund të konsiderohen të sakta për shkak se janë identifikuar gabime materiale.
Në kontekst të kërkesave tjera për raportim të jashtëm, Pastërtia kishte përmbushur kërkesat e
lartshënuara, përveç raportit për matjen e kënaqshmërisë së konsumatorëve e cila nuk ishte
përfunduar ende.
1.3 Rekomandimet për pjesën e parë të raportit
Rekomandimi 1 Prioritet i lartë - Kryesuesi i Bordit duhet të siguroj se është bërë një analizë për
t’i përcaktuar shkaqet të cilat kanë ndikuar tek dhënia e Opinionit të Kundërt.
Duhet të ndërmerren veprime për t’i adresuar shkaqet në mënyrë sistematike
dhe pragmatike për të hequr gabimet në pasqyrat financiare vjetore dhe për ta
siguruar një pamje të drejtë dhe të vërtetë të tyre.
Rekomandimi 2 Prioritet i lartë - Kryesuesi i Bordit gjithashtu duhet të siguroj se janë vendosur
procese efektive për të konfirmuar që plani i hartimit të PFV 2017 i adreson të
gjitha çështjet që kanë të bëjnë me pajtueshmërinë. Kjo duhet të përfshijë
rishikimin e draft PFV-ve nga menaxhmenti, me fokus të veçantë në fushat me
rrezik të lartë dhe/ose fushat ku janë identifikuar gabime në vitet e mëparshme.
PFV-të duhet të aprovohen nëse ndaj draftit të tyre janë aplikuar të gjitha
kontrollet e nevojshme.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
11
2 Qeverisja
Hyrje
Aranzhimet efektive të qeverisjes janë thelbësore për Pastërtinë që të menaxhojë në mënyrë të
suksesshme sfidat me të cilat përballet dhe të sigurojë ofrimin e shërbimeve më të mira në dobi të
taksapaguesëve dhe të shfrytëzuesve tjerë të shërbimeve.
Një mjet kyç në mbështetje të qeverisjes efektive është zbatimi i rekomandimeve të auditimit pasi
kjo tregon se menaxhmenti është duke u munduar t’i zhvilloj proceset ekzistuese dhe kontrollet.
Prandaj, kemi aplikuar një qasje konsistente në të gjitha auditimet për të përcaktuar cilësinë e
raporteve të ndryshme të njësive individuale dhe të NP në përgjithësi.
Pjesa tjetër e rishikimit të aranzhimeve të qeverisjes pasqyron një shqyrtim të:
fushave të aranzhimeve të qeverisjes ku nevojiten përmirësime të rëndësishme dhe ku
besojmë se rekomandimet tona mund të gjenerojnë përmirësime pozitive, duke e përfshirë
edhe shqyrtimin e sistemit të Auditimit të Brendshëm, ndarjes së detyrave, përmbushjen e
kërkesave (kënaqëshmërisë) të konsumatorëve; dhe
fushave të menaxhimit financiar dhe kontrollit të identifikuara përmes punës sonë të
auditimit, duke përfshirë punën specifike të drejtuar në çështjet e pajtueshmërisë në sistemet
kyçe të të hyrave dhe shpenzimeve (këto fusha janë shqyrtuar në kapitullin 3 të këtij Raporti).
Konkluzioni i përgjithshëm mbi qeverisjen
Ekzistojnë zbrazëtira në aranzhimet ekzistuese të qeverisjes në Pastërtia siç janë: mos përcaktimi i
afateve kohore lidhur me synimet afariste dhe financiare dhe mos prezantimi i burimeve të të
hyrave në planin e biznesit, sistemi i auditimit të brendshëm nuk është plotësisht efektiv në forcimin
e kontrolleve të brendshme. Këto fusha duhet të rishikohen si dhe të ndërmerren veprime konkrete
për adresimin e tyre.
Zbatimi i rekomandimeve të auditimit të jashtëm të vitit të kaluar si mjet kyç në mbështetje të
qeverisjes efektive është marrë në konsideratë nga menaxhmenti i Pastërtisë duke implementuar
pjesën më të madhe tё rekomandimeve. Ky është një tregues që Pastërtia është munduar t’i zhvilloj
proceset ekzistuese dhe t’i forcoj kontrollet në disa fusha.
Pastërtia kishte të miratuar planin e biznesit për vitin 2016, por ky nuk përmban afatet kohore për
realizimin e synimeve afariste dhe financiare. Gjithashtu, plani nuk përmban edhe mënyrën e
financimit të shpenzimeve, gjegjësisht burimet e të hyrave.
Më tej, sistemi i auditimit të brendshëm si hallkë kyçe e sistemit të kontrollit të brendshëm nuk ka
arritur të mbështesë menaxhmentin lidhur me vlerësimin e kontrolleve të brendshme të Pastërtisë.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
12
Audtimi i brendshëm kishte nxjerr pesë raporte. Sipas auditorit të brendshëm një raport përmban
dy e më shumë tema të planifikuara të auditimit. Rishikimet tona konstatojnë se në këto raporte nuk
mund të bëhet identifikimi i temave të trajtuara të auditimit. Gjithashtu raportet e auditimit ishin
më shumë përshkruese, duke mos ofruar asnjë konkluzion dhe rekomandim për përmirësim.
2.1 Progresi në zbatimin e rekomandimeve të vitit paraprak
Raporti i auditimit të jashtëm3 për PFV-të të vitit 2015 të Pastërtisë ka rezultuar në tetë (8)
rekomandime kryesore. Pastërtia kishte përgatitur një Plan Veprimi ku paraqitet mënyra e zbatimit
të të gjitha rekomandimeve. Deri në fund të auditimit tonë për vitin 2016, pesë (5) rekomandime
ishin zbatuar tërësisht, dy (2) ishin zbatuar pjesërisht, ndërsa një (1) rekomandim nuk ishte zbatuar
fare. Për një përshkrim më të plotë të rekomandimeve dhe mënyrës se si janë adresuar ato, shihni
Shtojcën III.
Çështja 3 – Zbatimi i rekomandimeve nga viti paraprak – Prioritet i lartë
Rreziku Përkundër progresit në zbatimin e rekomandimeve të auditimit, Pastërtia ende
nuk ka arritur të zbatoj plotësisht dy (2) rekomandime si dhe një (1) rekomandim
me ndikim në opinion nuk ishte zbatuar fare. Kjo, sepse Pastërtia nuk ka ndjekur
ndonjë proces formal për të menaxhuar dhe monitoruar mënyrën e zbatimit të
rekomandimeve të Auditorit të Jashtëm.
Rreziku Mos zbatimi i rekomandimeve rritë rrezikun e pranisë së vazhdueshme të
mangësive të njëjta të cilat ndërlidhen me pasqyrat financiare vjetore.
Rekomandimi 3 Kryesuesi i Bordit duhet të sigurojë zbatimin e planit të veprimit, i cili i
përcakton afatet kohore për zbatimin e rekomandimeve të bëra nga Auditori i
Jashtëm, me stafin përgjegjës të identifikuar, duke u fokusuar fillimisht në fushat
më të rëndësishme. Arsyet për mos adresimin e rekomandimeve të vitit
paraprak duhet të shqyrtohen me drejtorët relevant dhe të raportohen tek
Kryeshefi Ekzekutiv.
3 Raporti i auditimit të jashtëm - Auditimin e PFV të Pastërtisë për vitit 2015 e kishte bërë një kompani private audituese
dhe jo ZKA, dhe raportimi i tyre ka përfshirë një raport me opinionin dhe një letër për menaxhmentin ku janë prezantuar të gjeturat me rekomandimet.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
13
2.2 Rishikimet specifike të qeverisjes
Puna jonë në fusha të veçanta të aranzhimeve të qeverisjes është bazuar përmes planifikimit të
auditimit, duke marrë parasysh kontekstin brenda të cilit Pastërtia operon dhe sfidat me të cilat
përballet.
2.2.1 Përcaktimi i objektivave strategjike
Korniza ligjore, kërkon që Ndërmarrjet Publike të hartojnë Planin e Biznesit, plan i cili duhet të
miratohet nga Bordi i Drejtorëve brenda afatit kohor ligjor.
Çështja 4 – Dobësi në përmbajtjen e Planit të Biznesit – Prioritet i lartë
E gjetura Ekzistojnë një numër dobësish në lidhje me përmbajtjen e Planit të Biznesit si në
vijim:
Pastërtia kishte hartuar Planin e Biznesit për vitin 2016 dhe miratuar nga
Bordi i Drejtorëve brenda afatit kohor ligjor. Plani përmban synimet
afariste dhe financiare të cilat Pastërtia synon ti arrij gjatë vitit 2016 si dhe
qasjen për realizimin e këtyre synimeve. Mirëpo, plani nuk përmban
afatet kohore për realizimin e këtyre synimeve; dhe
Korniza ligjore kërkon që Ndërmarrja Publike të hartoj Planin e Biznesit
duke përcaktuar shpenzimet e përgjithshme për ushtrimin e
veprimtarisë si dhe mënyrën për financimin e shpenzimeve. Plani i
Biznesit përmban shpenzimet e përgjithshme për ushtrimin e
veprimtarisë, mirëpo nuk përmban mënyrën e financimit të këtyre
shpenzimeve, gjegjësisht burimet e të hyrave. Plani i Biznesit përmban
vetëm të hyrat e përgjithshme në total. Mirëpo nuk dihet nëse këto të
hyra do jenë nga shërbimet që i ofron Pastërtia apo nga ndonjë burim
tjetër i financimit.
Rreziku Mungesa e afateve kohore për realizimin e synimeve, bën të pamundur që të
përcjellët përmbushja e tyre në pikëpamje të afatit kohor, kur këto synime duhet
të realizohen. Gjithashtu, mos përcaktimi i burimit të të hyrave në planin e
biznesit mund të ndikoj në realizimin dhe rishikimin e planit për të hyrat, e
rrjedhimisht edhe për shpenzimet.
Rekomandimi 4 Kryesuesi i Bordit duhet të sigurojë që Plani i Biznesit krahas synimeve afariste
dhe qasjes për realizimin e tyre të përmbajë edhe afate kohore për realizimin e
tyre. Gjithashtu duhet të sigurojë që gjatë përpilimit të Planit të Biznesit të
përcaktohet edhe burimi i të hyrave të planifikuara.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
14
2.2.2 Raportimi menaxherial dhe llogaridhënia
Menaxhmenti ka zbatuar një sërë kontrollesh të brendshme për të siguruar se sistemet financiare
funksionojnë siç duhet. Është e rëndësishme që ato të përfshijnë raportimin e duhur tek
menaxhmenti për të mundësuar një përgjigje efektive dhe me kohë ndaj problemeve operative të
identifikuara.
5 – Dobësi në kontrollet menaxheriale – Prioriteti i lartë
E gjetura Rishikimi ynë i kontrolleve menaxheriale të zbatuara në sistemin kryesor
financiar të Pastërtisë ka nxjerrë në pah se linjat e llogaridhënies dhe
komunikimit ishin funksionale përmes takimeve të rregullta dhe raportimit me
shkrim. Mirëpo, pavarësisht kësaj, në shumë fusha kontrollet e brendshme nuk
janë aplikuar në mënyrë efektive dhe nuk kanë arritur t’i parandalojnë gabimet
gjatë vitit. Me theks të veçantë, kontrollet ishin jo efektive në menaxhimin e
llogarive të arkëtueshme, pasurive jo qarkulluese, stoqet, realizimin e
shpenzimeve, menaxhimin e burimeve njerëzore, ekzekutimin e pagesave pa
certifikim, kategorizim jo të duhur të shpenzimeve dhe vonesa në ekzekutimin
e pagesave.
Rreziku Mos aplikimi i kontrolleve në mënyre efektive ka reduktuar efektivitetin e
menaxhimit financiar brenda Pastërtisë. Kjo gjithashtu mund të rezultojë me të
dhëna jo të sakta financiare.
Rekomandimi 5 Kryesuesi i Bordit duhet të shqyrtojë shkaqet e mos aplikimit të kontrolleve në
mënyrë efektive në fushat e cekura më lartë dhe të sigurojë eliminimin e tyre në
mënyrë që të përmirësoje këto dobësi.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
15
2.3 Sistemi i auditimit të brendshëm
Njësia e Auditimit të Brendshëm (NjAB) operon me një staf i cili njëherit është Drejtori i NjAB. Për
të kryer një auditim efektiv nevojitet një program gjithëpërfshirës të punës i cili reflekton rreziqet
financiare dhe të tjera të Pastërtisë dhe ofron siguri të mjaftueshme mbi efektivitetin e kontrollit të
brendshëm. Ndikimi i produkteve të Auditimit të Brendshëm duhet të gjykohet nga rëndësia që i
jep menaxhmenti adresimit të rekomandimeve, si dhe nga mbështetja dhe sfida të ofruara nga një
Komitet efektiv Auditimi.
2.5.
Çështja 6 – Mangësitë në funksionimin e NjAB – Prioriteti i lartë
E gjetura NjAB kishte përgatitur planin vjetor në përputhje me planin strategjik dhe për
vitin 2016 kishte planifikuar 15 auditime, prej të cilave janë kryer pesë (5)
auditime. Sipas Auditorit të Brendshëm në një raport janë trajtuar dy e më
shumë tema të planifikuara të auditimit. Rishikimet tona konstatojnë se në këto
raporte nuk mund të bëhet identifikimi i temave të trajtuara të auditimit.
Gjithashtu, raportet e auditimit ishin më shumë përshkruese, duke mos ofruar
asnjë konkluzion dhe rekomandim për përmirësim. Kjo ka ndodhur si pasojë e
mos orientimit tё punës sё auditimit tё brendshëm nё përmirësimin e sistemit
financiar dhe kontrolleve tё brendshme dhe mbikëqyrjes jo adekuate nga
Komiteti i Auditmit
Rreziku Një plan jo adekuat i auditimit dhe raporte pa konkluzione dhe rekomandime
nuk e ndihmojnë menaxhmentin lidhur me funksionimin e sistemeve financiare
dhe të kontrolleve të brendshme. Kjo mund të rezultojë me dobësi të
paidentifikuara dhe me vazhdimin e praktikave jo efektive duke pasur parasysh
se nuk jepen rekomandimet për të evituar dobësitë në ndërmarrje.
Rekomandimi 6 Kryesuesi i Bordit duhet të sigurojë që Komiteti i Auditimit rishikon në mënyrë
kritike planet e auditimit të brendshëm për të konfirmuar se ato bazohen në
rrezik për t’i ofruar sigurinë e kërkuar menaxhmentit dhe secili auditim i kryer
tё rezultojë me raporte individuale tё auditimit. Mё tutje, Komiteti i Auditimit
duhet tё siguroj qё cilësia e raporteve të auditimit ёshtё rritur, me theks të
veçantë raportet e auditimit duhet të kenë konkluzionet dhe rekomandimet për
të adresuar problemet me të cilat ballafaqohet Pastërtia.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
16
3 Menaxhimi financiar dhe kontrolli
Hyrje
Puna jonë për Menaxhimin Financiar dhe Kontrollin (MFK) jashtë fushave të qeverisjes të
përmendura në kapitullin dy, pasqyron punën e detajuar të ndërmarrë për sistemet e të hyrave dhe
shpenzimeve në NP. Si pjesë e kësaj, ne konsiderojmë menaxhimin e buxhetit, çështjet e prokurimit
dhe të burimeve njerëzore si dhe pasuritë dhe detyrimet.
Konkluzioni për menaxhimin financiar dhe kontrollin
Kontrollet mbi menaxhimin e përgjithshëm të Pastërtisë kanë nevojë për përmirësime të
mëtutjeshme. Proceset ekzistuese të planifikimit të buxhetit nuk janë adekuate, ato nuk kanë marrë
në konsideratë shkaqet të cilat mund të ndodhin gjatë vitit që rrezikojnë Pastërtinë në mos arritjen
e objektivave dhe pamundësinë e mbulimit të shpenzimeve. Gjatë vitit 2016, Pastërtia ka operuar
me humbje në vlerë prej 51,656€. Në këtë rezultat financiar, si dhe në veprimtarinë e Pastërtisë në
tërësi, ndikim të rëndësishëm kishte rritja e numrit të punësuarve, zvogëlimi i të hyrave, rritja e
pagave, vendimi i kuvendit komunal për pagesën e anëtareve të komisioneve komunale.
Duke pasur parasysh këto, gjendja e tanishme, pa një bazë reale për të gjetur një zgjidhje adekuate
në kapërcimin e saj dhe në rritjen e aktiviteteve dërgon në një situatë ku vihet në rrezik vijimësia e
ndërmarrjes.
Ekzekutimi i pagesave të shpenzimeve të pa certifikuara, planifikimi jo i detajuar i të hyrave, mos
përcaktimi i tarifave të shërbimit nga organet kompetente. Po ashtu, edhe proceset ekzistuese në
menaxhimin e pasurisë duhet të rishikohen me theks të veçantë mënyra e trajtimit të pasurive në
regjistrat kontabël.
Më tutje, proceset e rekrutimit të punonjësve nuk ishin menaxhuar në pajtueshmëri me kërkesat
ligjore. Angazhimi i punonjësve pa zhvilluar ndonjë proces konkurrues, mos njoftimi me shkrim i
aplikantëve, e minimizon konkurrencën dhe rrit rrezikun e angazhimit të personave jo të duhur në
pozitat e caktuara.
Këto dhe dobësitë e tjera të prezantuara në këtë raport duhet të merren në konsideratë nga Bordi i
Drejtorëve për të përmirësuar menaxhimin financiar dhe kontrollin tek Pastërtia.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
17
3.1 Planifikimi dhe realizimi i buxhetit
Ne i kemi shqyrtuar burimet e fondeve buxhetore për Pastërtinë, shpenzimet e fondeve sipas
kategorive ekonomike si dhe të hyrat e realizuara. Kjo është paraqitur në tabelat e mëposhtme:
Tabela 1. Kategoritë ekonomike të planifikuara dhe të realizuara në €
Nr. Përshkrimi Planifikimi
fillestar 2016 Planifikimi i
rishikuar 2016 Realizimi
2016 Realizimi
2015
1 Të hyra 1,569,425 1,569,425 1,577,603 1,611,683
2 Shpenzimet 1,400,191 1,400,191 1,629,260 1,599,7654
3 Humbja (1-2) 169,234 169,234 (51,656) 11,918
Të hyrat e prezantuar me sipër, përfshijnë të hyrat nga aktiviteti i ndërmarrjes.
Sa i përket shpenzimeve, vlera e prezantuar në tabelën me sipër prezanton të gjitha shpenzimet e
realizuara gjatë vitit duke përfshirë edhe shpenzimet e zhvlerësimit.
Tabela 2. Shpenzimet e fondeve sipas kategorive ekonomike - realizimi ndaj buxhetit në €
Përshkrimi Buxheti fillestar
Buxheti final
2016 Realizimi
2015 Realizimi
Shpenzimet sipas kategorive ekonomike:
1,400,191 1,400,191 1,629,260 1,598,442
Pagat dhe Mëditjet 838,367 838,367 905,519 767,826
Mallrat dhe Shërbimet përfshirë komunalit
561,824 561,824 631,927 762,286
Shpenzimet e zhvlerësimit 0 0 91,814 68,329
Shpjegimet rreth ndryshimeve në kategoritë buxhetore janë dhënë si në vijim:
Gjatë vitit 2016, Pastërtia kishte planifikuar investime kapitale në vlerë prej 1,219,646€, mirëpo si
rezultat i mos ndarjes së grandeve nga Ministria e Zhvillimit Ekonomik (MZHE) dhe për shkak të
gjendjes financiare nuk kishte realizuar asnjë projekt kapital.
Realizimi i buxhetit për paga dhe mëditje krahasuar me planifikimin ishte tejkaluar për 67,152€,
ndërsa në raport me vitin e kaluar kishte rritje të shpenzimeve për 137,693€, respektivisht 15%.
Shpenzimi i buxhetit për kategorinë Mallra dhe Shërbime përfshirë komunalitë në raport me
planifikimin ishte tejkaluar për 70,103€, ndërsa në raport me vitin e kaluar shuma e shpenzuar ishte
me i ulët për 130,359€, respektivisht 21%.
4 Shuma e shpenzimeve prefshin edhe tatimin në fitim
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
18
Çështja 7 – Mangësitë në planifikimin e buxhetit – Prioriteti i lartë
E gjetura Sa i përket planifikimit të buxhetit janë vërejtur mangësitë si në vijim:
Të kategoria paga dhe mëditje gjatë planifikimit nuk ishin marr parasysh
rritjet e numrit të stafit të cilat kanë ndodhur gjatë vitit, si dhe ngritja e
pagave të një pjese të punëtorëve me vendimin e Bordit të Drejtoreve.
Këto kanë shkaktuar tejkalim të buxhetit në raport me planifikimin e
buxhetit.
Të kategoria e mallrave dhe shërbimeve gjatë planifikimit nuk ishin marrë
parasysh rritja e tarifës për deponim të mbeturinave dhe e shpenzimeve
administrative si nuk rritjes së numrit të stafit. Këto kanë shkaktuar
tejkalim të shpenzimeve të planifikuara.
Rreziku Planifikimi jo i duhur i buxhetit dhe tejkalimi i tij do të rezultojë në mos arritjen
e objektivave të organizatës dhe në financimin e detyrimeve të vitit aktual nga
buxhetet e vitit të ardhshëm.
Rekomandimi 7 Kryesuesi i Bordit duhet të sigurojë që performanca buxhetore është monitoruar
në mënyrë sistematike në baza mujore dhe që ky rishikim i identifikon dhe
adreson barrierat për realizim të buxhetit në nivel të planifikuar. Aty ku
planifikimet e buxhetit fillestar janë të pasakta, duhet të reflektohet me rishikim
të buxhetit.
3.2 Të hyrat
Të hyrat e realizuara nga Pastërtia në 2016 ishin në vlerë 1,577,604€. Ato kanë të bëjnë me ofrimin
shërbimeve për grumbullimin, transportimin dhe heqjen e mbeturinave në komunën e Ferizajit,
Kaçanikut dhe Shtimes.
Tabela 3. Të hyrat e planifikuara dhe realizuara në €
Përshkrimi Buxheti fillestar
2016
Buxheti final
2016
Realizimi 2016
Realizimi 2015
Të hyrat 1,569,425 1,569,425 1,577,604 1,611,683
Pastërtia kishte arrite që ta realizoj planin vjetor për të hyrat, madje duke e tejkaluar për 0.5% për
vitin 2016, por përkundër kësaj kishte një realizim më të ulët për 2% krahasuar me vitin paraprak.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
19
Çështja 8 – Planifikim jo i detajuar i të hyrave – Prioriteti i lartë
E gjetura Për të pasur një pasqyrë sa më të qartë të pritshmërive në realizimin e të hyrave,
duhet të përgatitet një plan i detajuar ku përshkruhen pritjet për realizim bazuar
në secilin lloj të të hyrave. Pastërtia kishte planifikuar të hyrat vetëm në total,
mirëpo nuk kishte hartuar një plan detaj i cili do të bazohej në të gjitha llojet e të
hyrave që realizohen nga Pastërtia.
Rreziku Mungesa e një planifikimi të mirëfilltë të të hyrave rrit rrezikun që të mos
realizohen të hyrat sipas planit dhe kjo gjithashtu ndikon në mos realizimin e
projekteve të planifikuara për t’u realizuar nga të hyrat vetanake.
Rekomandimi 8 Kryesuesi i Bordit duhet të sigurojë që planifikimi i të hyrave të bëhet bazuar në
një analizë të mirëfilltë për të gjitha llojet e të hyrave të cilat priten të realizohen.
Çështja 9 – Mangësi në pajtueshmërinë me ligjin për mbeturinat - Prioriteti i lartë
E gjetura Nga qershori 2012, me ndryshimin e Ligjit për mbeturinat (neni 14.3 dhe 15)
Tarifat për deponimin e mbeturinave komunale i caktojnë Komunat. Komuna
cakton tarifat dhe mënyrën e inkasimit të mjeteve financiare për shërbimet
komunale. Pastërtia shërbimet e saj i ofron duke u bazuar në urdhëresën për
tarifa shërbimi të përcaktuara nga Zyra e Rregullatorit të Ujit dhe Mbeturinave
urdhërese e cila ka qenë në fuqi për periudhën 1 Qershor 2011 deri me 31 Maj
2012. Edhe përkundër përpjekjes së Pastërtisë drejtuar Komunës, si kompetente
për caktimin e tarifores sipas ligjvënësit, faturimi i të hyrave vazhdon me të
njëjtën bazë duke i shtuar edhe Tatimin e Vlerës së Shtuar prej 8%.
Rreziku Mos përcaktimi i tarifave të shërbimit nga organet kompetente sjell deri të mos
zbatimi i procedurave ligjore dhe shkakton një kosto jo të sakte të shërbimit, kjo
rrjedhimisht ndikon edhe në fitimet/humbjet e ndërmarrjes.
Rekomandimi 9 Kryesuesi i Bordit duhet të siguroje që mos pajtueshmëritë ligjore të korrigjohen
sa me shpejt që është e mundur duke aplikuar tarifa shërbimi të caktuara nga
Komuna si organ kompetent.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
20
3.2.1 Pagat dhe mëditjet
Pagat dhe Mëditjet paguhen përmes llogarisë bankare të Pastërtisë dhe kalkulohen nga programi i
kontabilitetit të sajë. Kontrollet kyçe që e konfirmojnë saktësinë dhe plotësinë e pagesave të pagave
sigurohen nga sistemi i kontrolleve të brendshme.
Numri aktual i të punësuarve në fund të vitit ishte 205 punonjës dhe 4 anëtarë të Bordit të
Drejtorëve. Ne kemi testuar disa procedura të rekrutimit, dosjet e personelit si dhe kemi rishikuar
listat e pagave dhe kemi krahasuar të dhënat nga shënimet kontabël dhe prezantimin e tyre në PFV.
Çështja 10 – Mangësi në menaxhimin e burimeve njerëzore– Prioritet i lartë
E gjetura Gjatë testimit të kësaj kategorie kemi vërejtur mangësitë në vijim:
Sipas Ligjit të Punës (neni 8), Punëdhënësi në sektorin publik, është i
obliguar që të shpall konkurs publik sa herë që pranon një punëmarrës
dhe themelon një marrëdhënie të punës. Gjatë vitit 2016, Pastërtia kishte
angazhuar katër punonjës për punë dhe detyra specifike, mirëpo këta
punonjës mbulonin pozitat e rregullta të punës dhe për të cilët nuk kishte
zhvilluar procedura të rekrutimit;
Sipas Udhëzimit Administrativ (UA) për rregullimin e procedurave për
themelimin e marrëdhënies së punës në Sektorin Publik (neni 5.2), për
fillimin e procedurave të rekrutimit duhet të jenë së paku tri aplikacione
që i plotësojnë kushtet sipas konkursit. Në tri procese rekrutimi,
komisionet për rekrutim kanë konstatuar se nga të gjithë kandidatët që
kanë aplikuar, nuk arrin në tre numri i atyre që i plotësojnë kriteret e
konkursit, duke specifikuar se nuk i kanë përmbushur kriteret e
konkursit, ndërsa Pastërtia kishte vazhduar me procesin e rekrutimit
duke i punësuar kandidatet e suksesshëm.
Dobësi gjatë procesit të rekrutimit. Sipas Udhëzimit për Marrëdhënien e
Punës (neni 5), kandidatët e përzgjedhur duhet të ftohen me shkrim së
paku 48 orë para testimit. Në pesë procese të rekrutimit aplikantët nuk
ishin ftuar me shkrim për t’iu nënshtruar testit ose intervistës. Sipas
zyrtarit të burimeve njerëzore, të gjithë aplikantët ishin ftuar vetëm
përmes telefonit; dhe
Sipas Udhëzimit për Marrëdhënie të Punës (neni 5), kandidati i cili fiton
më së shumti pikë nga numri i përgjithshëm i pikëve (me shkrim dhe me
gojë) përzgjidhet nga komisioni intervistues. Në pesë procese të
rekrutimit, për pesë pozita të ndryshme, nuk kishte dëshmi që është
realizuar testimi me shkrim dhe intervistimi i kandidatëve. Përzgjedhja
ishte bërë vetëm nga rekomandimi i komisionit për rekrutim.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
21
Rreziku Mos zbatimi i procedurave të rekrutimit, mos njoftimi i kandidateve me shkrim,
mos realizimi i testimit dhe intervistës si dhe angazhimi i punonjësve për punë
dhe detyra specifike për pozita të rregullta të punës si dhe pa zhvilluar ndonjë
proces konkurrues minimizon konkurrencën dhe rrit rrezikun e angazhimit të
personave jo të duhur në pozitat e caktuara.
Rekomandimi 10 Kryesuesi i Bordit duhet të shqyrtojë mangësitë e identifikuara dhe të marrë
masat e nevojshme që të respektohen dispozitat ligjore përkatëse me rastin e
angazhimeve të stafit të ri, gjithashtu pozitat me përgjegjësi operacionale duhet
të ushtrohen nga zyrtarët/punonjësit me kontrata të rregullta të punës.
3.2.2 Mallrat dhe shërbimet, si dhe shërbimet komunale
Buxheti final për mallra dhe shërbime në vitin 2016 ishte 561,824€. Prej tyre ishin shpenzuar
631,927€. Ato kanë të bëjnë me shpenzime operative, shpenzime administrative dhe shpenzime
komunale të Pastërtisë.
Çështja 11 – Pagesa në kundërshtim me Ligjin për Ndërmarrje Publike – Prioritet i lartë
Sipas Ligjit për Ndërmarrjet Publike, (neni 20), pagesa e honorarëve bëhet vetëm
për drejtorët e Ndërmarrjes Publike lokale me një vendim të komisionit përkatës
komunal të aksionarëve. Kuvendi Komunal i Ferizajit në vitin 2014 kishte nxjerr
një vendim në të cilin e ka obliguar ndërmarrjen Pastërtia për kompensimin e
anëtarëve të Komisionit Komunal të Aksionarëve (KKA). Po ashtu në një
vendim tjetër të vitit 2015 kishte obliguar Pastërtinë që në mënyrë retroaktive të
bëje kompensimin e anëtareve të KKA-së edhe për përbërjen e komisionit të
kaluar. Në vitin 2015, Pastërtia kishte bërë kërkesë për interpretim në MAPL,
lidhur me ligjshmërinë e këtij vendimi, ku sipas kësaj të fundit ky vendim i
miratuar nga Kuvendi Komunal i Ferizajit është pa bazë ligjore dhe nuk e
obligojnë Pastërtia të bëjë kompensimin e KKA-së dhe këto vendime nuk
krijojnë efekte juridike dhe si të tilla nuk duhet të zbatohen. Në PVF të vitit 2016,
si shpenzime operative ishin prezantuar 22,680€, të cilat kanë të bëjnë me
kompensimin e KKA-se. Për më tepër këto pagesa janë kryer nga kategoria
Mallra dhe Shërbime, dhe duke mos bërë përllogaritjen dhe pagesën për
kontribute dhe tatime.
Rreziku Kompensimi i KKA-se pa bazë ligjore, sjell deri tek rritja e shpenzimeve të
Pastërtisë. Gjithashtu, përfshirja e këtyre kompensimeve si shpenzime operative
krijon pasaktësi në zërat e pasqyrave financiare. Për me tepër mos pagesa për
kontribute dhe tatime dëshmon mos zbatimin e ligjeve të ATK-se.
Rekomandimi 11 Kryesuesi i Bordit duhet të sigurojë që Pastërtia të veproj në përputhje të plotë
me Ligjet e aplikueshme në Kosovë.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
22
Çështja 12 - Blerje e mallrave pa njoftim kërkesë dhe urdhër kërkesë për blerje – Prioritet i lartë
E gjetura Sipas rregullores për procedurat e furnizimit dhe blerjes (neni 7 dhe 8), depoisti
gjegjësisht zyrtari për prokurim duhet të përpiloj Njoftim Kërkesën për Blerje
dhe Urdhër kërkesën për blerje, e cila duhet të aprovohet dhe nënshkruhet nga
Kryeshefi Ekzekutiv. Në 21 raste kemi vërejtur se blerjet e mallrave ishin bërë pa
njoftim kërkese dhe urdhër kërkese për blerje.
Rreziku Mos përpilimi i njoftim kërkesës dhe urdhër kërkesës për blerje si dhe mos
aprovimi i blerjes nga Kryeshefi Ekzekutiv rrit rrezikun e realizimit të blerjeve
pa kontrolle.
Rekomandimi 12 Kryesuesi i Bordit duhet të sigurojë që të zbatohen procedurat për blerje të mallit
dhe për çdo blerje të përpilohen dhe aprovohen njoftim kërkesa dhe urdhër
kërkesa për blerje.
Çështja 13 - Mos prezantimi i shpenzimeve të qirasë në Pasqyrën e të Ardhurave – Prioritet i
mesëm
E gjetura Pasqyra e të Ardhurave paraqet rezultatin financiar për një periudhë, si rezultat
i ndryshimit të të hyrave dhe shpenzimeve. Në pasqyrën e të ardhurave Pastërtia
nuk kishte prezantuar shpenzimet e qirasë në vlerë 6,200€. Kjo sipas tyre për
shkak se ATK nuk pranon këto shpenzime pasi që ndërmarrja nuk ka paguar
tatimin në burim.
Rreziku Mos prezantimi i shpenzimeve të qirasë në Pasqyrën e të Ardhurave, rezulton
me nënvlerësim të shpenzimeve, rrjedhimisht kjo ndikon në pasaktësinë e
fitimit/humbjes se vitit.
Rekomandimi 13 Kryesuesi i Bordit duhet të sigurojë që pasqyrat financiare përgatiten në pajtim
me Standardet Ndërkombëtare të Kontabilitetit, në mënyrë që të gjitha
shpenzimet e vitit të prezantohen në PVF.
3.2.3 Investimet kapitale
Gjatë vitit 2016, Pastërtia nuk kishte realizuar asnjë investim kapital. Investimet e planifikuara nuk
janë realizuar si rezultat i mos ndarjes së granteve nga MZHE. Planifikimi i tyre është bërë duke u
mbështetur në supozimin se Pastërtia do të merr grant nga MZHE.
Rekomandimi
Ne nuk kemi rekomandime në këtë fushë.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
23
3.3 Pasuritë
3.3.1 Pasuritë kapitale dhe jo-kapitale
Vlera e pasurive jo qarkulluese në fund të vitit 2016 është 1,248,972€. Mbajtja e regjistrit përmbledhës
të pasurisë në Pastërtia bëhet me program kompjuterik të kontabilitetit. Në regjistrin e pasurive janë
evidentuar edhe pasuritë jo qarkulluese në vlerë mbi 1,000€. Ne u fokusuam të pasuritë e blera gjatë
vitit 2016, për të verifikuar nëse ato ishin regjistruar në regjistrin kontabël dhe në regjistrin e
pasurisë. Struktura dhe ndryshimet tek këto pasuri janë dhënë në tabelën me poshtë.
Tabela nr. 4 Pasuritë sipas kategorive dhe shumave në €
Përshkrimi Toka Ndërtesa Pajisjet dhe Makineritë
Totali
Kosto historike (Vlera blerëse) 980,000 269,894 1,061,742 2,311,636
Zhvlerësimi i akumuluar (deri 2015) 130,608 932,055 1,062,663
Blerjet gjatë vitit 2016
Rivlerësimi i pasurive - - - -
Zhvlerësimi i vitit 2016 13,495 78,319 91,814
Vlera neto në libra me 31/12/2016 890,000 125,791 51,368 1,157,159
Çështja 14 - Ndarje jo e qartë e detyrave – Prioritet i mesëm
E gjetura Pastërtia ka të punësuar zyrtarin e pasurisë i cili me përshkrim të vendit të punës
bënë regjistrimin, mirëmbajtjen dhe mbikëqyrjen e pasurive, llogaritë
amortizimin dhe vlerësimin, pranon dokumentacionin nga kontisti dhe pasi
konstaton rregullsinë e tij, bënë regjistrimin nëpër kartela me shënimet e duhura.
Gjithashtu, me të njëjtat detyra me përshkrim të vendit të punës është ngarkuar
edhe kontisti. Kjo si pasojë e mos përcaktimit tё qartë tё përshkrimit tё detyrave
dhe përgjegjësive brenda Pastërtisë.
Rreziku Mos ndarja e qartë e detyrave mes dy zyrtarëve mund të rezultojë me një
regjistër jo të plotë të pasurive, norma jo adekuate të zhvlerësimit të cilat mund
të kenë ndikim edhe në prezantim jo të drejtë të pasqyrave financiare.
Rekomandimi 14 Kryesuesi i Bordit përmes Kryeshefit Ekzekutiv duhet të bëjë një ndarje dhe
përshkrim të qartë të detyrave dhe përgjegjësive dhe të sigurojë që zyrtari i
pasurisë të bëjë regjistrimin, mirëmbajtjen dhe mbikëqyrjen e pasurive, duke
mbajtur një regjistër të plotë dhe të saktë të pasurive.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
24
3.3.2 Parapagimet
Parapagimet janë shpenzime për të cilat është bërë pagesë por që kanë të bëjnë me periudha të
ardhshme të kontabilitetit. Ato tregohen në bilancin e gjendjes si pasuri. Vlera e parapagimeve në
fund të vitit 2016 ishte 1,582€.
Rekomandimet
Ne nuk kemi rekomandime në këtë fushë.
3.3.3 Trajtimi i parasë së gatshme
Paraja dhe ekuivalentet e parasë përfshijnë bilancet e parave të gatshme në llogaritë bankare dhe
arkë. Në fillim të periudhës raportuese gjendja e parasë se gatshme ka qenë 9,078€, ndërsa në fund
të periudhës kjo gjendje ishte 27,453€.
Rekomandimet
Ne nuk kemi rekomandime në këtë fushë.
3.3.4 Të arkëtueshmet
Llogaritë e arkëtueshme të Pastërtisë prezantojnë shuma të mjeteve që klientët i detyrohen Pastërtisë
për shërbimet që i kanë përfituar prej sajë. Pastërtia ka prezantuar të arkëtueshmet në vlerë
1,985,960€, prej të cilave 16,552€ janë të arkëtueshme të krijuara gjatë viteve të kaluara të cilat
punëtorët i obligohen Pastërtisë. Edhe pse gjatë vitit 2016 ishte zbatuar Ligji për Faljen e Borxheve
Publike, të arkëtueshmet këtë vit tregojnë një trend në rritje në krahasim me vitin e kaluar për
115,847€. Kjo për shkak të politikave jo-efektive të zbatuara nga menaxhmenti dhe mungesës së një
strategjie për inkasimin e këtyre borxheve. Mangësitë lidhur me menaxhimin dhe prezantimin e
llogarive të arkëtueshme janë prezantuar tek nënkapitulli i Opinionit të auditimit.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
25
Çështja 15 - Provizionimi për borxhet e dyshimta – Prioriteti i lartë
E gjetura Sipas Rregullores për Zbatimin e Procedurave dhe Politikave Afariste të
Pastërtisë (neni 16) borxhi i cili është me i vjetër se gjashtë (6) muaj supozohet që
është borxh i dyshimte. Pastërtia bën provizionimin e borxheve të dyshimta.
Provizionimi miratohet paraprakisht nga Bordi i Drejtoreve me (%) përqindjen
e provizionimit. Në PVF të vitit 2016, Pastërtia nuk kishte bërë provizionimin e
borxheve të dyshimta ashtu siç parashihet me rregullore përkatëse.
Rreziku Mos provizionimi i borxheve të dyshimta rrezikon që Pastërtia planifikimin e saj
për vitin e ardhshëm ta bazojë në të hyra të cilat realisht është vështire për t’u
arkëtuar. Gjithashtu mos provizionimi i borxheve të dyshimta nuk prezanton një
saldo të sakte të fitimit në PVF.
Rekomandimi 15 Kryesuesi i Bordit duhet të sigurojë që gjatë përpilimit të PVF-ve zbatohen
rregulloret përkatëse, në mënyrë që të prezantohen të dhëna të sakta financiare.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
26
3.4 Kapitali dhe Detyrimet
3.4.1 Kapitali
Në Pasqyrat Vjetore Financiare, kapitali është prezantuar sipas kësaj strukture:
Përshkrimi Me 31/12/2016 Me 31/12/2015
KAPITALI: 2,537,168 2,170,553
Kapitali themeltar 25,000 25,000
Kapitali rezerve 2,506,719 2,088,447
Fitimet/Humbjet e bartura deri në 2015 57,106 45,188
Fitimet/Humbja e vitit aktual (51,656.5) 11,918
Rezerva e rivlerësimit - -
Mangësitë lidhur me ekuitetin janë prezantuar në nënkapitullin 1.2 Opinioni i auditimit.
3.4.2 Trajtimi i borxheve
Pasqyra e detyrimeve të papaguara të cilat janë obligime ndaj furnitorëve dhe Administratës
Tatimore të Kosovës në fund të vitit 2016 ishte 754,488€. Këto detyrime janë bartur për t’u paguar
në vitin 2017. Megjithatë, kjo pasqyron vetëm një pjesë të vështirësisë buxhetore të hasur nga
Pastërtia të shqyrtuar më në detaje në nënkapitullin 3.3.
Çështja 16 – Mos prezantim i saktë i obligimeve - Prioritet i lartë
E gjetura Në krahasim me shënimet kontabël vlera e detyrimeve të prezantuar në PVF
ishte nënvlerësuar në vlerë prej 1,000€. Kjo për shkak të mos regjistrimit të disa
faturave.
Rreziku Nënvlerësimi i detyrimeve rrezikon një prezantim jo të saktë të detyrimeve në
PVF.
Rekomandimi 16 Kryesuesi i Bordit duhet të siguroj që prezantimi i obligimeve të jetë në harmoni
me shënimet kontabël, në mënyre që të prezantojë një vlerë të saktë në PVF.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
27
3.5 Shënimet shpjeguese
Shënimet shpjeguese, paraqesin informacion lidhur me bazën e përgatitjes së pasqyrave financiare
dhe politikave kontabël, japin informacion shpjegues të kërkuar nga SNRF-të dhe japin
informacione shtesë të cilat nuk janë paraqitur në pasqyrën e pozitës financiare, pasqyrën e të
ardhurave, pasqyrën e rrjedhës së parasë ose pasqyrën e ndryshimeve në ekuitet, por janë të
rëndësishme për t’i kuptuar cilëndo prej tyre.
Çështja 17 – Prezantim jo i plotë i shënimeve shpjeguese - Prioritet i lartë
E gjetura Sipas SNK 1, shënimet shpjeguese duhet të paraqiten në mënyrë sistematike, për
sa kohë që kjo është e mundur. Çdo zë në pasqyrën e pozitës financiare,
pasqyrën e të ardhurave, pasqyrën e ndryshimeve në ekuitet ose pasqyrën e
rrjedhës së parasë, duhet të referohet me informacionin përkatës në shënimet
shpjeguese.
Gjatë analizimit të shënimeve shpjeguese janë identifikuar dobësitë si në vijim:
Nuk ishin prezantuar informacione shpjeguese lidhur me pasuritë jo
qarkulluese, zhvlerësimin e tyre, rritjet ose zvogëlimet;
Prezantim jo i saktë lidhur me përbërjen e stoqeve. Sipas shënimeve
kontabël vlera e stoqeve përbehet nga rezervat e kripës, rezervat e naftë
dhe rezervat e vajit, ndërsa në shënimet shpjeguese rezervat e vajit ishin
prezantuar si depoja e pjesëve rezervë;
Informacione jo të sakta lidhur me llogaritë e arkëtueshme. Sikurse tek
pasqyra e pozitës financiare edhe tek shënimet shpjeguese saldo e
llogarive të arkëtueshme ishte prezantuar ndryshe nga shënimet
kontabël; dhe
Nuk ishin prezantuar informacione shpjeguese lidhur me rezervën e
kapitalit dhe detyrimet.
Rreziku Prezantimi jo i plotë dhe jo i saktë i shënimeve shpjeguese, rrezikon që PFV të
mos japin një pamje të drejte dhe të vërtetë.
Rekomandimi 17 Kryesuesi i Bordit duhet të siguroje që gjatë hartimit të PFV-ve në shënimet
shpjeguese të prezantohen informacione të detajuara, të plota dhe të sakta për
secilin zë të sajë.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
28
Shtojca I: Qasja dhe metodologjia e auditimit
Përgjegjësitë e Auditorit dhe të atyre të ngarkuar me qeverisje janë dhënë në hollësi në Opinionin e
përcaktuar në kapitullin 1.2 të këtij raporti.
Derisa rezultat kyç i punës sonë është opinioni i auditimit, ky raport pasqyron tërësinë e punës sonë
me fokus të veçantë edhe në Çështjet e Qeverisjes përfshirë Menaxhimin Financiar dhe Kontrollin.
Kjo e fundit mbështetet në programin tonë të gjerë të auditimit të pajtueshmërisë të bazuar në rrezik.
Përmbledhja e përgjithshme ka për qëllim t’i nxjerrë në pah gjetjet kryesore të auditimit dhe
veprimet kyçe për të cilat Kryesuesi i Bordit duhet të sigurojë se janë ndërmarrë për t’i adresuar
dobësitë e identifikuara të menaxhimit/të kontrollit.
Raporti i detajuar ofron një përmbledhje të gjerë të të gjeturave tona të auditimit me theks të veçantë
në përcaktimin e shkakut të të gjeturave të auditimit dhe në dhënien e rekomandimeve të
përshtatshme për t’i adresuar ato. Për të qenë më i plotë, ne kemi përfshirë çështjet e identifikuara
gjatë auditimit të ndërmjetëm aty ku ato kanë mbetur relevante. Të gjeturat tona janë definuar si:
Të prioritetit të lartë – Çështjet të cilat nëse nuk adresohen mund të rezultojnë në dobësi materiale
në kontrollin e brendshëm dhe ku veprimi i marrë do të ofrojë mundësinë për përmirësimin e
efikasitetit dhe efektivitetit të kontrolleve të brendshme; dhe
Të prioritetit të mesëm - Çështje të cilat mund të mos rezultojnë në dobësi materiale, por ku veprimi
i marrë gjithashtu do të ofrojë mundësinë për përmirësimin e efikasitetit dhe efektivitetit të
kontrolleve të brendshme.
Të gjeturat që konsiderohen me prioritet të ulët i janë raportuar/do t’i raportohen veçmas stafit të
financave.
Procedurat tona kanë përfshirë rishikimin e kontrolleve të brendshme, të sistemeve të kontabilitetit,
teste të ndërlidhura substanciale si dhe aranzhimet e ndërlidhura të qeverisjes deri në atë masë sa
që konsiderohet e nevojshme për kryerjen efektive të auditimit. Të gjeturat e auditimit nuk duhet të
konsiderohen sikur përfaqësojnë një pasqyrë gjithëpërfshirëse të të gjitha dobësive që mund të
ekzistojnë, apo edhe të gjitha përmirësimeve që mund të bëhen në sistemet dhe procedurat që kanë
operuar.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
29
Shtojca II: Shpjegim i llojeve të ndryshme të opinioneve të
aplikuara nga ZKA
(e shkëputur nga ISSAI 200)
Forma e opinionit
147. Auditori duhet të japë një opinion të pa-modifikuar nëse arrin në përfundimin se pasqyrat
financiare janë përgatitur, në të gjitha aspektet materiale, në pajtim me kornizën e zbatueshme
financiare.
Nëse auditori, bazuar mbi dëshmitë e marra të auditimit, arrin në përfundimin se pasqyrat
financiare si tërësi përmbajnë keq-deklarime materiale ose nuk arrin të marrë dëshmi të
mjaftueshme auditimi për të nxjerrë përfundimin se pasqyrat financiare si tërësi nuk përmbajnë
keq-deklarime materiale, atëherë ai duhet të modifikojë opinionin në raportin e auditorit sipas
pjesës që flet për ‘Përcaktimin e llojit të modifikimit që i bëhet opinionit të auditorit’.
148. Nëse pasqyrat financiare të përgatitura sipas kërkesave të një kornize për prezantim të drejtë
nuk arrijnë të japin një paraqitje të drejtë, auditori duhet të diskutojë çështjen me menaxhmentin
dhe, varësisht nga kërkesat e kornizës së zbatueshme për raportim financiar dhe nga mënyra se si
zgjidhet çështja, të përcaktojë nëse është e nevojshme të modifikojë opinionin e auditimit.
Modifikimet që i bëhen opinionit në raportin e auditorit
151. Auditori duhet të modifikojë opinion në raportin e auditorit në rast se, duke u bazuar në
dëshmitë e marra të auditimit, arrin në përfundimin se pasqyrat financiare si tërësi përmbajnë
gabime materiale, ose në qoftë se auditori nuk ka mundur të marrë dëshmi auditimi të mjaftueshme
dhe të përshtatshme për të nxjerrë përfundimin se pasqyrat financiare si tërësi nuk përmbajnë keq-
deklarime materiale. Auditorët mund të japin tre lloje opinionesh të modifikuara: opinion të
kualifikuar, opinion të kundërt dhe mohim të opinionit.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
30
Përcaktimi i llojit të modifikimit që i bëhet opinionit të auditorit
152. Vendimi se cili lloj i opinionit të modifikuar është i përshtatshëm varet nga:
natyra e çështjes që i jep shkas modifikimit – d.m.th nëse pasqyrat financiare përmbajnë
keq-deklarime materiale ose, në rast se ishte e pamundur për të marrë dëshmi auditimi
të mjaftueshme dhe të përshtatshme, mund të përmbajnë keqdeklarime materiale; dhe
gjykimi i auditorit rreth përhapjes së efekteve ose efekteve të mundshme që çështja ka
në pasqyrat financiare.
153. Auditori duhet të japë një opinion të kualifikuar nëse: (1) pasi ka marrë dëshmi auditimi të
mjaftueshme dhe të përshtatshme, auditori arrin në përfundimin se keqdeklarimet, ose
individualisht ose së bashku, janë materiale por nuk janë përhapur në pasqyrat financiare, ose (2)
nëse auditori nuk ka mundur të marrë dëshmi auditimi të mjaftueshme dhe të përshtatshme në të
cilat të bazojë një opinion, por arrin në përfundimin se efektet e çdo gabimi të pazbuluar mbi
pasqyrat financiare kanë mundur të jenë materiale por jo të përhapura.
154. Auditori duhet të japë një opinion të kundërt nëse, pasi ka marrë dëshmi auditimi të
mjaftueshme dhe të përshtatshme, auditori arrin në përfundimin se keqdeklarimet, ose
individualisht ose së bashku, janë edhe materiale edhe të përhapura në pasqyrat financiare.
155. Auditori duhet japë mohim të opinionit nëse, pasi nuk ka mundur të marrë dëshmi auditimi
të mjaftueshme dhe të përshtatshme në të cilat të bazojë një opinion, auditori arrin në përfundimin
se efektet e çdo gabimi të pazbuluar mbi pasqyrat financiare kanë mundur të jenë edhe materiale
edhe të përhapura. Nëse, pas pranimit të angazhimit, auditori bëhet i vetëdijshëm se menaxhmenti
ka imponuar një kufizim të fushëveprimit të auditimit, për të cilin auditori konsideron se mund të
rezultojë në nevojën për të shprehur një opinion të kualifikuar ose mohim opinioni mbi pasqyrat
financiare, auditori duhet të kërkojë nga menaxhmenti ta heqë atë kufizimin.
156. Nëse auditori jep një opinion të modifikuar, ai duhet të modifikojë edhe titullin për të
korresponduar me llojin e opinionit i shprehur. ISSAI 1705 jep udhëzime shtesë rreth gjuhës
specifike që duhet përdorur kur jepet një opinion dhe për të përshkruar përgjegjësinë e auditorit.
Ajo gjithashtu përfshin shembuj ilustrues të raporteve.
Paragrafët e Theksimit të Çështjes dhe paragrafët e Çështjeve të Tjera në raportin e auditorit
157. Nëse auditori e konsideron të nevojshme për të tërhequr vëmendjen e përdoruesve në një
çështje të paraqitur ose shpalosur në pasqyrat financiare, e cila është sa e rëndësishme aq edhe
thelbësore që ata të kuptojnë pasqyrat financiare, por ka prova të mjaftueshme e të përshtatshme se
çështja nuk përmban keqdeklarime materiale në pasqyrat financiare, auditori duhet të përfshijë një
paragrafi të Theksimit të Çështjes në raportin e tij. Paragrafët për Theksimin e Çështjes duhet t'i
referohen vetëm informacionit të paraqitur ose shpalosur në pasqyrat financiare.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
31
158. Një paragraf i theksimit të çështjes duhet:
të përfshihet menjëherë pas opinionit;
të ketë titullin ‘theksim i çështjes’ ose ndonjë titull tjetër të përshtatshëm;
të përmbajë një referencë të qartë ndaj çështjes që theksohet dhe të tregojë se në ç’pjesë
të pasqyrave financiare mund të gjenden shpalosjet relevante që e përshkruajnë
plotësisht çështjen; dhe
të tregojë se opinioni i auditimit nuk është modifikuar për sa i përket çështjes të theksuar.
159. Nëse auditori e konsideron të nevojshme për ta komunikuar një çështje, përveç atyre që janë
paraqitur ose shpalosur në pasqyrat financiare, e cila, në gjykimin e auditorit, është e rëndësishme
për përdoruesit në mënyrë që ta kuptojnë auditimin, përgjegjësitë e auditorit apo raportin e
auditimit, dhe me kusht që kjo nuk është e ndaluar me ligj ose rregullore, duhet të përpilohet një
paragraf me titullin "Çështje Të Tjetra", apo ndonjë titull tjetër të përshtatshëm. Ky paragraf duhet
të paraqitet menjëherë pas opinionit dhe pas çdo paragrafi të Theksimit të Çështjes.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
32
Shtojca III: Rekomandimet e vitit paraprak
Komponenti i Auditimit
Rekomandimet e dhëna Të zbatuara Në proces të zbatimit Të pa zbatuara
Tatimet Auditori rekomandon që Pastërtia të bëjë korrigjimin e formularit të CD vjetor për vitin 2014.
Është zbatuar plotësisht. Pastërtia kishte bërë korrigjimin e CD Formularit të deklarimit vjetor dhe pagesës për tatimin në të ardhurat e korporatave.
Pasuritë Pastërtia të ndërmarrë veprime lidhur me zhvlerësimin e mjeteve themelore sipas SNK-se dhe ATK-se.
Është zbatuar.
Pasuritë Të behet rivlerësimi i pasurive se paku një herë në 3 deri 5 vite.
Nuk është zbatuar.
Pajtueshmëri Të hartohet rregullorja për procedura dhe udhëzime për zbatimin e kontrollit të brendshëm.
Pastërtia ka nxjerr dhe aprovuar rregulloren për zbatimin e procedurave dhe politikave afariste të sajë.
Financa
Pastërtia të zbatoj procedurat që analizat mujore të bilanceve të librit kryesor të bëhen procedura rutinore.
Është zbatuar plotësisht. Zyrtari Kryesor Financiar përgatit raporte mujore të bilanceve të librit kryesor në drejtim të Kryeshefit Ekzekutiv.
PVF Plani kontabël, çmuarjet dhe gabimet të shpalosen mjaftueshëm siç kërkohet me SNK8.
Është zbatuar pjesërisht.
ZYRA KOMBËTARE E AUDITIMIT - NACIONALNA KANCELARIJA REVIZIJE - NATIONAL AUDIT OFFICE
33
Pasuritë
Ruajtjen e aseteve në kuadër të lokacioneve dhe objekteve.
Është adresuar pjesërisht. Pastërtia kishte angazhuar sigurim për objekte mirëpo jo edhe për vendosjen e rrjetave metalike për arkat.
Mbrojtja e ambientit
Mbrojtjen e ambientit si për banoret e lokacionit dhe të punëtorëve në lokacion dhe objekte.
Pastërtia kishte angazhuar një komani për Dezinfektim, dezinsektimi dhe deratizimin e objekteve dhe sipërfaqeve të jashtme në të gjitha njësitë e sajë.