Raport: Straty – bolączka energetyki str. 14 · 2018-05-09 · 20• Fabryka oprogramowania ......

>>> Raport: Straty – bolączka energetyki str. 14

www.abb.pl

ISS

N 1

644-

4094

Kwiecieƒ 2007 nr 20

01-40 okladka-20 20-4-07 12:39

Redakcjai wydawca

Dzisiaj – Magazyn dla klientów ABB

ABB Sp. z o.o.ul. ˚egaƒska 1, 04-713 Warszawa

Redaktor prowadzàcy i sekretariat redakcji:S∏awomir Dolecki, tel. kom.: 604-101-366e-mail: [email protected]

Korespondencja z wydawnictwem:Departament KomunikacjiABB, ul. ˚egaƒska 104-713 Warszawa

INNOWACJE20• Fabryka oprogramowania

21• Musimy chronić naszą myślinżynierską

TECHNOLOGIE22 • Potencjał na przyszłość

26 • Kolega po fachu

PRODUKTY28 • Rozdzielnice MNSiS

29 • RobotStudio dla studentów

30 • Domowe szafki rozdzielcze

30 • Adaptery komunikacyjne dlaliczników energii elektrycznej

32 • DELTAplus z wbudowanymzegarem

33 • Nowe obudowy wyłączników

34 • Przemienniki częstotliwości

36 • Stalowa estetyka wnętrza

38 • Dyspozycyjność napędów

39 • ZX0 dla elektrowniwiatrowych

RAPORT14 • Szacunek dla energii przez pryzmat portfela

14 • Straty – bolączka energetyki

19 • Liczą się efekty

Fot. na ok∏adce: Arch. ABB

WYDARZENIA3 • Moc dla syberyjskiej rzeki

4 • Modernizacja w hydroelektrowni

5 • Zachęcić najlepszych kandydatów

5 • Promujemy talenty!

6 • Niecodzienna prezentacja koncernu

8 • Umowa o współpracy

8 • Szwedzi docenili wyłącznik zintegrowany z odłącznikiem

10 • Rozdzielnice MNSiS dla cementowni Małogoszcz

11 • Roboty do czekoladek

11 • Napęd ACS 5000 w tunelu Boeinga

11 • Miliony litrów w gigantycznym akwarium

12 • Jak wyprzedzić unijne dyrektywy

02-03 sptr-A.qxd 20-4-07 12:54

Kwiecieƒ 2007 Dzisiaj 3

Hydroelektrownia zejska

Moc dla syberyjskiej rzekiTransformator mocy265 MVA, na 525 kV,po przygotowaniudo transportu wa˝y∏169 ton. Na miejscu,po monta˝u i uzupe∏-nieniu olejem jegowaga wyniesie245 ton.

Wyzwaƒ, jakie stan´∏y przedkonstruktorami zamówionychprzez Rosjan dwóch transfor-matorów (265 MVA/525 kVi 265 MVA/245 kV), by∏o co

niemiara. I fakt, e jeden z nich by∏ przygotowa-ny do pracy przy najwy˝szym napićiu w histo-rii zak∏adu, wcale nie by∏ najwa˝niejszy.

Głównym problemem było przygotowanieurządzenia do pracy w temperaturze poniżej –45OC. Tak niska temperatura nie ma co praw-da wp∏ywu na parametry elektryczne urzàdze-nia, ale ma kolosalne znaczenie dla wytrzyma∏o-Êci mechanicznej elementów konstrukcyjnych– szczególnie cz´Êci spawanych i uszczelnieƒ.Zwyk∏a guma, którà wykorzystuje si´ standar-

dowo, przy takim mrozie zupe∏nie tracispr´˝ystoÊç, wić w jej miejsce

trzeba by∏o zastosowaç specjalniedobrane elastyczne ma-

teria∏y. Mróz rzutuje tak˝e na uruchamianietransformatora. Gdy olej jest bardzo g´sty,uk∏ad sterowania wraz z ch∏odzeniem musi byçtak zaprojektowany, ˝eby pompy da∏y rad´ wy-startowaç i rozpoczàç normalnà prac´.Kolejnym utrudnieniem, które zaw´˝a∏o mo˝li-woÊci projektantów, by∏a koniecznoÊç skon-struowania transformatora w miejsce staregourzàdzenia. Trzeba by∏o przyjàç istniejàce pod∏à-czenia – po stronie górnego i dolnego napićia– by transformator po dostarczeniu na miejscemo˝na by∏o zainstalowaç bez wi´kszych prze-róbek istniejàcej infrastruktury.

Aby osiągnąć wymagane parametry kon-struktorzy zastosowali dość nowatorskie roz-wiązania. Przede wszystkim niestandardowyjest kszta∏t kadzi, która zw´˝a si´ ku do∏owi,jednoczeÊnie kominy wysokonapićiowez przepustami wyprowadzono na zewnàtrz i za-montowano z boku. Dzi´ki temu uzyskano bar-

dziej kompaktowy kszta∏t i ograniczonoiloÊç potrzebnego oleju o 10 ton, czyli20 proc.

Wyniki na stacji prób ulokowa∏y urzàdze-nie na najwy˝szym Êwiatowym pozio-mie. Dla przyk∏adu, najlepszy wyk∏adnikjakoÊci transformatora – poziom wy∏a-

dowaƒ niezupe∏nych – nie powinienwed∏ug normy przekraczaç 500 pC.„Syberyjski” gigant ma 50 pC.

S∏awomir Dolecki

¸ódzki Zak∏ad Transformatorów Mocy ABB opuÊci∏o w∏aÊnie jedno z najwi´kszych i najbardziej skomplikowanych urzàdzeƒ, jakie powsta∏y w tej fabryce. To in˝ynierskie i logistyczne wyzwanie jest w∏aÊnie w drodze na dalekà Syberi´, gdzie wkrótce rozpocznie prac´ w pot´˝nej hydroelektrowni na rzece Zeja.

02-03 sptr-A.qxd 20-4-07 12:54 Page 3

W hydroelektrowni w ˚arnowcu trwa modernizacja rozdzielnicniskich napi´ç. Inwestor zdecydowa∏ o zainstalowaniuwy∏àczników ABB, bioràc pod uwag´ ich nowoczesnàkonstrukcj´ oraz mo˝liwoÊci komunikacyjne. Urzàdzenia te znajdà wkrótce zastosowanie tak˝e w innych elektrowniach wodnych.

Ze wzgl´du na wiek i stopieƒ zu˝y-cia aparatów elektrycznych ni-skich napi´ç, w elektrowni szczy-towo-pompowej w ˚arnowcu

przyszed∏ czas na gruntownà moderniza-cj´ urzàdzeƒ. Podj´to wić decyzj´ o ca∏-kowitej wymianie aparatów, remontujàcjednoczeÊnie obudowy rozdzielcze namiejscu.

Decyzja o wyborze wyłączników typuEmax spowodowana była ich nowocze-snà konstrukcjà oraz mo˝liwoÊciami ko-munikacyjnymi. Dobre doÊwiadczeniaeksploatacyjne z u˝ytkowanymi wy∏àczni-kami Emax, pracujàcymi w rozdzielnicachzasilania awaryjnego z generatora dieslarównie˝ by∏y wa˝nym czynnikiem. Wybra-no równie˝ przekaêniki pomocnicze pro-dukcji ABB o opóênionym czasie odpadupo zaniku napićia.Przeprowadzany retrofit obejmuje wy-mian´ 52 wy∏àczników w 13 rozdzielni-cach oraz skomunikowanie tych apara-tów z zewn´trznym systemem nadzoru. 6

modernizowanych urzàdzeƒ to rozdzielni-ce hydrozespo∏ów. Sà one bardzo wa˝-nym elementem systemu elektrycznego.Stanowià êród∏o zasilania dla urzàdzeƒzwiàzanych z hydrozespo∏em, np. pompywody ch∏odzàcej ∏o˝yska, pompy olejuitp. Bez w∏aÊciwego funkcjonowaniaurzàdzeƒ pomocniczych nie jest mo˝liwapraca ca∏ego hydrozespo∏u.

Przewidywany czas trwania całej mo-dernizacji to 3 lata. Pierwszy – zakoƒczo-ny ju˝ – etap prac wykonano podczas po-stoju elektrowni spowodowanej remon-tem górnego zbiornika. Kolejne etapy b´-dà realizowane podczas pracy elektrow-ni.Dzi´ki zdobytej na rynku renomie, a tak˝edobrze zorganizowanemu serwisowigwarancyjnemu i pogwarancyjnemu, wy-∏àczniki Emax sà coraz ch´tniej wykorzy-stywane w kolejnych modernizacjach. Wnajbli˝szym czasie planowany jest retrofiturzàdzeƒ elektrycznych w elektrowniachwodnych Czchów oraz Malczyce.

Elektrownia Wodna ˚arnowiecTransformatorydla grupy ENEA

J u˝ po raz szósty „Bank Danycho In˝ynierach” przeprowadzi∏ankiet´, proszàc o wskazanie

najatrakcyjniejszych pracodawców napolskim rynku. W tym roku ABB upla-sowa∏a si´ na 7. miejscu, pokonujàcponad 2,5 tysiàca konkurentów.W szeÊcioletniej historii konkursu ABBnie opuÊci∏a pierwszej dziesiàtki. G∏osowanie na najatrakcyjniejszegopracodawc´ przeprowadzono mi´dzy1 stycznia a 31 grudnia 2006 rokuwÊród in˝ynierów aktywnie zaintereso-wanych podjćiem pierwszej pracylub zmianà obecnej. Prawie 7 tysićyosób ubiegajàcych si´ o stanowiskatechniczne lub informatyczne wy˝sze-go i Êredniego szczebla odda∏o 18 207wa˝nych g∏osów. Wrćzenie tytu∏ów„Firma dla In˝yniera 2006” odby∏o si´27 lutego 2007 roku podczas uroczy-stej gali w Warszawskim DomuTechnika.

G rupa energetyczna ENEA kupiod ABB 649 olejowych trans-formatorów dystrybucyjnych.

Umowa potwierdzajàca t´ transakcj´zosta∏a podpisana w po∏owie marca br.Dostawca urzàdzeƒ dla pićiu zak∏a-dów wchodzàcych w sk∏ad ENEA wy-brany by∏ w drodze otwartego przetar-gu, a ofert´ ABB uznano za najbardziejkorzystnà. W ramach realizowanejumowy produkowanych b´dzie prawie30 typów transformatorów, wszystkiezostanà dostarczone do odbiorcy jesz-cze w tym roku.

Wićej informacji na temat kontraktu oraz grupyENEA mo˝na znaleêç na str. 12.

Wysokie noty w rankinguin˝ynierów

Modernizacjaw hydroelektro

04-05 akt-A 20-4-07 13:05 Page 4

Wydarzenia

4 Dzisiaj Kwiecieƒ 2007

Aby przyciàgnàç najlepszychkandydatów do pracy, og∏osze-nie w prasie ju˝ nie wystarcza.Dlatego ABB anga˝uje si´

w ró˝ne dzia∏ania, których skutkiem mabyç prezentacja mo˝liwoÊci pracy w fir-mie. JednoczeÊnie Departament Perso-nalny spó∏ki opracowuje polityk´ wspó∏-pracy z uczelniami i studentami. Jednà z tego typu inicjatyw by∏ udzia∏ABB w charakterze sponsora w Studenc-kim Festiwalu Informatycznym, który od-by∏ si´ w Krakowie na poczàtku marca br.Festiwal zorganizowali cz∏onkowie Kó∏Naukowych czterech krakowskich uczel-ni. Podczas festiwalu pracownicy ABBpoprowadzili prezentacj´ na temat„Gdzie jest software? – przeglàd zastoso-waƒ przemys∏owych w oparciu o produk-ty ABB“. Ponadto reprezentanci CentrumBadawczego ABB, Departamentu Perso-nalnego oraz Departamentu Komunikacji

spotykali si´ z uczestnikami

na specjalnie przygotowanym stoisku re-krutacyjno-informacyjnym.Impreza sta∏a si´ równie˝ doskona∏à oka-zjà do og∏oszenia nowej inicjatywy – kon-kursu „ABB IT Challenge”, skierowanegodo absolwentów wydzia∏ów informatycz-nych polskich uczelni.Studencki Festiwal Informatyczny by∏pierwszà w tym roku okazjà do zaprezen-towania pozytywnego wizerunku ABBjako pracodawcy wÊród studentów i ab-solwentów uczelni technicznych. Kolejnespotkania planowane sà w kwietniu i ma-ju i b´dà zwiàzane z Targami Pracy na Po-litechnice Bia∏ostockiej oraz konferencjà„Warto pracowaç w Polsce“ organizowa-nà przez Polskie Towarzystwo Wspiera-nia Przedsi´biorczoÊci, wydawc´ mie-sićznika „Nowy Przemys∏“. Ich celemb´dzie przyciàgnićie przysz∏ych kandy-datów do pracy w oddzia∏ach ABBw Przasnyszu, ¸odzi i Krakowie.

Dorota Gliƒska, ¸ukasz Szalkowski

Rynek pracy

Zachćiç najlepszychkandydatów

»Retrofit«

Elektrownia szczytowo-pompowaw ˚arnowcu zapewnia przez oko∏o5,5 godziny moc 716 MW. Stano-wi to bardzo wa˝ny element pó∏-nocnej cz´Êci systemu energe-tycznego w Polsce. Elektrowniaspe∏nia zadanie nie tylko produ-centa energii, ale tak˝e jej „konsu-menta”, uruchamiajàc pompyw okresach, gdy w sieci wyst´pu-jà nadwy˝ki energii. Pozwala tona znacznie ∏atwiejszà regulacj´systemu energetycznego i szybkiereagowanie na zmiany w sieci.

»EW Żarnowiec«


Wtrakcie Studenckiego Festiwalu Informatycznego ABBog∏osi∏a nowy konkurs „ABB IT Challenge” dla autorówobronionych prac dyplomowych poruszajàcych problema-

tyk´ nowych technologii informatycznych. Fundatorem nagrodyjest dyrektor Centrum Badawczego ABB oraz prezes Zarzàdu ABBSp. z o.o. Nagrodà g∏ównà w konkursie jest 25 tys. złotych. Re-gulamin przewiduje tak˝e dwa wyró˝nienia po 10 tys. złotychka˝de. Aby wziàç udzia∏ w konkursie, nale˝y przes∏aç wype∏nionyformularz zg∏oszeniowy, streszczenie oraz egzemplarz w∏asnejpracy pocztà elektronicznà. Zg∏oszenia nale˝y przesy∏açdo 30 wrzeÊnia 2007 roku.

Wićej informacji na temat konkursu: www.abb.pl/konkurs

Promujemy talenty!

Retrofit to wymiana starych ele-mentów na nowe w istniejàcychurzàdzeniach elektrycznych. Za-bieg ten pozwala na modernizacjúrzàdzeƒ i uzyskanie najwy˝szychparametrów bez koniecznoÊci wy-miany ca∏ej aparatury. Zwi´kszaefektywnoÊç ekonomicznà orazbezpieczeƒstwo przy relatywnieniewielkich nak∏adach finanso-wych.

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

rowni

04-05 akt-A 20-4-07 13:06 Page 5


Automaticon to jedna z najwa˝niejszych imprez bran˝owychw Polsce. Firma ABB uczestniczy∏a w nich ju˝ po raz

trzynasty. W tym roku jednak stoisko spó∏ki zaprojektowanozupe∏nie inaczej, bowiem oprócz wyeksponowania

najciekawszych produktów przygotowano wićej miejscadla partnerów biznesowych i goÊci.

Targi Automaticon 2007

Niecodziennaprezentacja

koncernu

Wydarzenia

Tegoroczna ekspozycja ABB wy-ró˝nia∏a si´ na tle pozosta∏ychwystawców. Dzi´ki mniejszej licz-bie eksponatów oraz lekkiej

i otwartej zabudowie uzyskano wićejprzestrzeni na spotkania i swobodne roz-mowy z klientami oraz zwiedzajàcymi. Za-stosowane materia∏y, jak metal i szk∏o orazspecjalne efekty Êwietlne sprawi∏y, ˝e sta-nowisko ABB by∏o wyjàtkowe.

Trzynaście oświetlanych grafik – głównyelement wystroju stoiska – prezentowa∏owybrane realizacje, produkty i formy ak-tywnoÊci firmy, pokazujàc ró˝norodnoÊçpodejmowanych przez ABB dzia∏aƒ.Na przyk∏ad zdjćie szk∏a u˝ytkowego, wy-twarzanego przez KroÊnieƒskie Huty Szk∏a,symbolizowa∏o udzia∏ ABB w cyklu produk-cyjnym zak∏adu. Firma dostarczy∏a tambowiem przetworniki ciÊnienia i ró˝nicyciÊnieƒ, odpowiedzialnych za pomiar prze-p∏ywu gazu i powietrza do opalania wannyszklarskiej.

Spotkanie Szwajcarskie

P odczas tegorocznych targów Automaticon Polsko-Szwajcarska Izba Prze-mys∏u i Handlu zorganizowa∏a Spotkanie Szwajcarskie. Partnerem Izbyw przygotowaniu imprezy by∏a firma ABB. Utrzymane w lekkiej, towarzy-

skiej atmosferze popo∏udnie pozwoli∏o przedstawicielom zaproszonych firmpodyskutowaç nie tylko o interesach przy fili˝ance doskona∏ej kawy. W rozmo-wach uczestniczy∏ ambasador Szwajcarii w Polsce Benedict de Serjat, dla któ-rego kilka wyg∏oszonych oficjalnie s∏ów by∏o pierwszym publicznym wystàpie-niem w naszym kraju, bowiem swojà funkcj´ objà∏ w∏aÊnie w marcu tego roku.O podniebienia zaproszonych goÊci zadba∏ mistrz Kurt Scheller, dyplomowanymistrz sztuki kulinarnej, by∏y szef kuchni warszawskich hoteli Bristol i Sheraton,maestro restauracji w hotelu Rialto.

AMBASADOR SZWAJCARII W POLSCE BENEDICT DE SERJAT

06-07 automaticon 20-4-07 15:39 Page 6

Mimo zmiany sposobu prezentacji firmynie zapomniano o klientach, którzy przywy-kli do obecnoÊci na stoisku robota przemy-s∏owego. Z myÊlào nich firma przygoto-wa∏a referat poÊwi´-cony nowoczesnymtechnikom obs∏ugiserwisowej robotówABB. WÊród porusza-nych zagadnieƒ znala-z∏y si´ m.in.: wykorzy-stanie rozwiàzaƒ sie-ciowych do zdalnego monitorowania stanurobotów, narz´dzia do zdalnego serwisui monitorowania (S4 Remote, S4 Anywhe-re), a tak˝e zaawansowane narz´dzia dozdalnego nadzorowania produkcji w syste-mach zrobotyzowanych (WebWare).

Międzynarodowe Targi Automatyki i Po-miarów „Automaticon 2007“ zgromadzi∏yponad 300 wystawców z polski i zagranicy.Impreza z roku na rok zyskuje na znaczeniu

i staje si´ miejscem, gdzie widaç najwa˝-niejsze trendy w nowoczesnej automatyce.Rosnàce zainteresowanie, nie tylko wÊród

wystawców, aletak˝e m∏odychludzi, studentów,a nawet uczniówprzyje˝d˝ajàcychdo hali Expo w ra-mach zorganizowa-nych wycieczek,staje si´ dla wielufirm przeszkodà

w swobodnych kontaktach z potencjalnymipartnerami biznesowymi.

Organizatorzy obiecują jednak, że wkrót-ce powstanie kolejna hala, co pozwoli nadalszy rozwój targów i znacznie u∏atwi nietylko zwiedzanie, ale tak˝e prezentacj´firm. Rosnàcy presti˝ imprezy powodujejednak, ˝e mimo drobnych niedoskona∏o-Êci, najwa˝niejsze na rynku firmy ju˝ dziÊmyÊlà o przysz∏orocznej edycji wystawy.

Fot.

na ko

lumna

ch: A

.Ste

phan

/Arc

h. A

BB

TegorocznyAutomaticonprzyciàgnà∏

ponad 300 firm

Na stoisku ABB zaprezentowa∏a:

Przyciski bezpieczeƒstwa– najmniejsze przyciski, któreumo˝liwiajà wy∏àczenie zasilania w sytuacji zagro˝enia.Universal Motor Controller– elektroniczny, programowalnyuk∏ad sterujàcy i zabezpieczajàcydla silników.Pasywny Wskaênik Napićia– wskaênik obecnoÊci napićiamontowany bezpoÊrednio na szy-nach pràdowych lub przewodach. Przemienniki cz´stotliwoÊciACS800 – s∏u˝à do regulacji pr´d-koÊci obrotowej silników, dajàcw przypadku pomp oszcz´dnoÊcirz´du 20–30 proc. w stosunku dotradycyjnych metod sterowaniaprzep∏ywem.Wielkoekranowà KonsolÓperatorskà – ergonomiczniezoptymalizowana stacja robocza,zaprojektowana w celu pod-niesienia efektywnoÊcipracy operatorów. Chromatograf gazowy – urzàdze-nie do przeprowa-dzania analiz sk∏adugazu ziemnego orazpomiaru jego wartoÊciopa∏owej.

»Prezentacja«

»Podziękowania«

TEGOROCZNE STOISKO ABB NA TARGACH AUTOMATICON

Serdecznie dzi´kujemy firmom:KroÊnieƒskie Huty Szk∏a Krosno,Zak∏ady Azotowe K´dzierzyn, Vattenfall Heat Poland, PCC Rokitaoraz Grupa ˚ywiec za udost´pnie-nie zdj´ç do wystroju stoiska natargach Automaticon 2007.

Departament Komunikacji ABB


06-07 automaticon 20-4-07 13:00 Page 7

Szwedzkie SieciElektroenergetyczne SvenskaKraftnät przyzna∏y tegorocznà

Nagrod´ Ârodowiskowàwy∏àcznikowi DCB produkcji

ABB. Jest to nowa konstrukcja,w której wy∏àcznik jest

zintegrowany z od∏àcznikiem.Równoleg∏à nagrod´ przyznano

specjaliÊcie w dziedziniebadaƒ nad motylami.

Nagroda Êrodowiskowa d

Szwedzi dozintegrowa

Wydarzenia

Nagroda Ârodowiskowa b´dzieprzyznawana co roku lub co dwalata za istotny wk∏ad w ochron´Êrodowiska na obszarach, gdzie

dzia∏alnoÊç prowadzi Svenska Kraftnät.Oczekuje si´, e wyró˝nienie stanie si´ sty-mulatorem rozwoju nowych rozwiàzaƒi produktów, które b´dà mia∏y pozytywnywp∏yw (lub ogranicza∏y negatywny wp∏yw)technologii na Êrodowisko.Argumentem za przyznaniem nagrody fir-mie ABB by∏a pozytywna ocena wy∏àczni-ków DCB pod kàtem wp∏ywu na Êrodowi-sko – wymaga on mniej miejsca i jest ∏atwyw eksploatacji. DCB nie wymaga instalo-wania oddzielnych od∏àczników wysokie-go napićia po obu stronach wy∏àcznika.Ponadto mniejsza liczba cz´Êci sk∏ado-wych zwi´ksza bezpieczeƒstwo i nieza-wodnoÊç sieci.

Wielkość wyłącznika zintegrowanegoz odłącznikiem – zwanego też wyłączni-kiem kombinowanym – jest niewielkadzi´ki zastosowaniu gazu SF6 jako me-dium gaszàcego. Mimo i˝ jest to gaz cie-plarniany, jego straty sà prawie zerowedzi´ki technologii ABB.– To bardzo dobrze, e w taki sposób zwra-ca si´ uwag´ na Êrodowiskowe aspektynaszego wy∏àcznika DCB – powiedzia∏Carl-Ejnar Sölver z dzia∏u produkcji wyso-kich napi´ç w Ludwice. – Podczas prackonstrukcyjnych nad wy∏àcznikiem, sku-pialiÊmy si´ na niezawodnoÊci i bezpie-

PCC Rokita – jedna z wiodàcychfirm chemicznych w Polsce– zwiàza∏a si´ umowà o wspó∏-pracy ze spó∏kà ABB. Porozu-

mienie pozwoli na lepsze wspó∏dzia∏aniew zakresie produktów Êredniego i niskie-go napićia oraz aparatury kontrolno-po-miarowej.SzeÊçdziesiàt lat tradycji oraz dobrze wy-brany inwestor powodujà, ˝e PCC Roki-ta SA jest najwi´kszà na Dolnym Âlàskui jednà z wiodàcych w Polsce firm che-micznych. Od czterech lat zwiàzana jestz niemieckà spó∏kà PCC SE z siedzibàw Duisburgu, która dzia∏a na mi´dzyna-rodowych rynkach surowców chemicz-nych, transportu, energii, w´gla, koksu,paliw, tworzyw sztucznych i metalurgii.Polska spó∏ka jest producentem i dystry-butorem ponad 400 produktów wykorzy-stywanych przez bran˝e: tworzywsztucznych, kosmetycznà, budowlanà,tekstylnà oraz chemii gospodarczeji przemys∏owej. W styczniu tego roku PCC Rokita otrzy-ma∏a siedem decyzji o wydaniu pozwo-leƒ zintegrowanych dla swoich instalacji.

Pozwolenie zintegrowane jest jed-nym z najwa˝niejszych ak-

tów prawnych Unii Europejskiej w dzie-dzinie ochrony Êrodowiska i spe∏niawymogi dyrektywy dotyczàcej zapobie-gania i ograniczania zanieczyszczeƒ.Uzyskanie pozwoleƒ to obecnie wymógkonieczny – wynikajàcy z przepisówustawy Prawo ochrony Êrodowiska – abyinstalacje produkcyjne mog∏y funkcjono-waç zgodnie z obowiàzujàcymi przepisa-mi. Jest to równie˝ potwierdzenie, ˝estosowane technologie spe∏niajà wyma-gania prawne: emisje do powietrza, Êcie-ków, odpady, zu˝ycie mediów energe-tycznych oraz wody.Umowa podpisana przez spó∏k´ z firmàABB pozwoli na zacieÊnienie trwajàcejod wielu lat wspó∏pracy. W jej ramachABB zaoferuje aparatur´ ∏àczeniowàw zakresie wysokich i Êrednich napi´çoraz komponenty do urzàdzeƒ niskichnapi´ç, a tak˝e aparatur´ kontrolno-po-miarowà: przep∏ywomierze elektroma-gnetyczne, przetworniki ciÊnienia i prze-p∏ywomierze vortex.

Grupa PCC Rokita SA

Umowao wspó∏pracy


Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

PCC

Rok

ita S

A/Ar

ch. A

BB

08-09 rokita DCB-A 20-4-07 13:08 Page 8


czeƒstwie poprzez zmniejszenie liczby cz´-Êci. Pozytywny wp∏yw na Êrodowisko po-przez zmniejszenie emisji dwutlenku w´glastanowi dodatkowy efekt naszej pracy.

DCB staje się obecnie standardowym wy-łącznikiem Szwedzkich Sieci Elektroener-getycznych, które zamówi∏y niedawno set-ny aparat. Na ca∏ym Êwiecie ABB sprzeda-∏a ju˝ ponad 500 sztuk tego wy∏àcznika.– Mamy nadziej´, ˝e technologia ta staniesi´ standardowym rozwiàzaniem na ca∏ymÊwiecie – mówi Hans-Erik Olovsson, spe-cjalista w zakresie stacji elektroenergetycz-nych z ABB w Vasteras.

Nagrodà dla zwyci´zców by∏ dyplom oraz100 tys. koron szwedzkich (oko∏o 15 tys.dolarów). W tym roku nagrod´ otrzymali:firma ABB oraz badacz motyli IngemarFrycklund. Jego badania wykaza∏y, ˝e dlawielu zagro˝onych wyginićiem gatunkówmotyli dobrym miejscem do ˝ycia sà chro-nione obszary pod liniami wysokiego na-pićia.Nagroda zosta∏a wrćzona 22 marca br.w Sztokholmie podczas obchodów dniaklienta i akcjonariusza zorganizowanychprzez Svenska Kraftnät. Na uroczystoÊç za-proszeni zostali m.in. Hans-Erik Olovssonoraz Carl-Ejnar Sölver.

a dla DCB

docenili wyłącznikwany z odłącznikiem

ABB serwisujet∏ocznie gazu

HPL420B2 Combined – wy∏àcznik zintegrowany z od∏àcznikiem (DCB) typu HPL Bna 420 kV z nap´dem spr´˝ynowym typu BLG. Od∏àcznik jest umieszczony we-wnàtrz komory gaszeniowej. DCB jest wyposa˝ony w uziemnik z nap´dem silniko-wym. Dzi´ki temu uzyskuje si´ bardzo kompaktowà konfiguracj´ stacji o du˝ej nie-zawodnoÊci i niewielkich wymaganiach w zakresie obs∏ugi. Polimerowe izolatoryzwi´kszajà bezpieczeƒstwo, sà odporne na drgania sejsmiczne oraz mogà praco-waç w Êrodowiskach o du˝ym zanieczyszczeniu. Szwecja, paêdziernik 2003.

LTB145 Combined – wy∏àcznik kombinowany DCB zbudowany na bazie wy∏àczni-ka LTB na napićie 145 kV. Nap´d spr´˝ynowy typu BLK. Helsingborg, Szwecja.

HPL420B2 COMBINED LTB145 COMBINED

»Nagrodzone wyłączniki DCB«

Idàcy przez Polsk´ System Gazocià-gów Tranzytowych b´dzie w du˝ymzakresie obs∏ugiwany przez ABB.

Firma podpisa∏a w∏aÊnie umow´ zespó∏kà EuRoPol GAZ na prowadzenieserwisu nadrz´dnego systemu stero-wania t∏oczni gazu w Kondratkach,Zambrowie, Ciechanowie, W∏oc∏awkuoraz Szamotu∏ach. WartoÊç ca∏ego kontraktu wynosi21 mln z∏, a umowa b´dzie obowiàzy-wa∏a do 31 stycznia 2011 roku.

Stacja dla kopalni

F irma ABB wykona∏a dla Zak∏aduEnergetycznego ¸ódê-Teren prze-budow´ stacji 220/110/15kV Ko-

palnia. Projekt objà∏ m.in. przygotowa-nie dokumentacji budowlanej i wyko-nawczej, dostaw´ i monta˝ autotrans-formatora 250/250/25MVA produkcjiABB, wymian´ po∏àczeƒ z mostemszynowym 220 kV oraz linià 110 kV Ko-palnia-Piaski. Stanowisko ATR1 zosta∏ozmodernizowane w grudniu ub.r.,wówczas te˝ uruchomiono autotrans-formator. Pozosta∏e prace, obejmujàcem.in. wykonanie systemu odwodnie-nia, zakoƒczy∏y si´ w kwietniu br.

Poznaƒskie spotkania targowe

W dniach 22–24 maja br. odb´-dà si´ pierwsze Mi´dzynaro-dowe Targi Energetyki EXPO-

POWER. Organizatorem imprezy sàMi´dzynarodowe Targi Poznaƒskie.W sk∏ad Rady Programowej targówweszli m.in. przedstawiciele ABB. Trzy tygodnie póêniej stoisko ABB b´-dzie mo˝na odwiedziç podczas SalonuObrabiarek i Narz´dzi MACH-TOOL.Kolejna edycja tych najwi´kszychw Europie Ârodkowej targów maszyni narz´dzi odb´dzie si´ w Poznaniuw dniach 11–14 czerwca br. W 2006 r.w Salonie uczestniczy∏o ponad 700 wy-stawców i firm z 22 krajów.

Fot.:

Arc

h. A

BB

08-09 rokita DCB-A 20-4-07 13:08 Page 9

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

/Laf

arge

Cem

ent S

.A./N

MA

Plym

outh

/Boe

ing

ABB dostarczy czteryrozdzielnice typu

MNSiS do cementowniMa∏ogoszcz nale˝àcej

do Lafarge Cement S.A.Rozdzielnice b´dàzasilaç urzàdzenia

technologiczneinstalacji

modernizowanegopieca.

Lafarge Cement S.A.

Rozdzielnice MNSiSdla cementowni

MałogoszczD

wucz∏onowe rozdzielnice niskie-go napićia typu MNS od lat znaj-dujà uznanie w cementowniachgrupy Lafarge, co prze∏o˝y∏o si´

na wybór najm∏odszego i zarazem najno-woczeÊniejszego produktu w zakresie roz-dzielnic NN jakim jest model MNSiS.Rozdzielnica ma mo˝liwoÊç pe∏nego komu-nikowania si´ z nadrz´dnym systememsterowania DCS. Obwody sterowniczeurzàdzenia w klasycznym ujćiu zosta∏y za-stàpione softwarem. Zunifikowano kasety,co umo˝liwia ich pe∏nà wymiennoÊç wewszystkich zainstalowanych rozdzielni-cach, niezale˝nie od sposobu sterowania.Dzi´ki zastosowaniu bocznikowego pomia-ru wartoÊci elektrycznych wspó∏pracujàce-go z mikrokomputerem przemys∏owym,rozdzielnica posiada bogatà palet´ funkcji

pomiarowych dla ka˝-dego odbioru, ∏àczniez pomiarem tempera-tury styków kasety si-∏owej. Konstrukcjarozdzielnicy pozwalana jej ∏atwà i elastycz-nà rozbudow´ orazzmian´ konfiguracji.Modernizacja urzàdze-nia polega g∏ównie najego ponownym spa-rametryzowaniu.

CementowniaMa∏ogoszcz

Cementownia znajduje si´w miejscowoÊci Ma∏ogoszcz,

35 km na po∏udniowy–zachód odKielc. Jest jednym z najwi´kszychzak∏adów produkcyjnych w regio-nie, wyposa˝onym w trzy linietechnologiczne produkujàce klin-kier metodà suchà oraz cztery liniedo produkcji cementu. RocznazdolnoÊç produkcyjna wynosi1,7 mln ton cementu.


10-11MNS-A2 20-4-07 13:19 Page 10

Nap´d ABB typu ACS 5000 zosta∏wykorzystany do nap´dzaniaolbrzymiego wentylatora zapew-

niajàcego poddêwi´kowy przep∏yw po-wietrza w tunelu aerodynamicznymBoeinga. ABB dostarcza∏a ju˝ w przesz∏o-Êci podobne nap´dy dla tuneli aerodyna-micznych nale˝àcych do NASA oraz si∏powietrznych USA.Nap´d ACS 5000 o mocy 14 MW wrazz synchronicznymi silnikami elektryczny-mi o mocy 18 800 koni mechanicznychnap´dza wentylator, który zapewniapr´dkoÊç przep∏ywu powietrza do235 w´z∏ów, czyli 435 km/h. W zale˝no-Êci od zaplanowanego przebiegu próby,

ACS 5000 zapewnia sta∏à lub zmiennàpr´dkoÊç przep∏ywu powietrza. Nowysystem stanowi cz´Êç programu moder-nizacyjnego tunelu i zastàpi∏ przestarza∏yju˝ nap´d zainstalowany w 1968 roku.ABB by∏a te˝ dostawcà najwi´kszegonap´du na Êwiecie o mocy 101 MW,który wraz z elektrycznymi silnikami syn-chronicznymi o mocy 135 tys. KM,nap´dza wentylatory w tunelu aerodyna-micznym NASA w Wirginii w USA. Tunelten pozwala na wykonywanie prób aero-dynamicznych samolotów transporto-wych w warunkach odwzorowujàcych lot z pr´dkoÊciami poddêwi´-kowymi do 1440 km/h.

Próby aerodynamiczne

Nap´d ACS 5000w tunelu Boeinga

Tunel aerodynamicznyBoeinga znajduje si´w pobli˝u Filadelfii i jestnajwi´kszym tego typuprywatnym obiektem.Jego d∏ugoÊç wynosi400 m, masa powietrzawewnàtrz to 42 tony.Wentylator pozwala narozp´dzenie powietrzaw przestrzeni pomiaro-wej do 0,3 macha, czyli435 km/h.

»Tunel«

IRB 2400 to najlepiejsprzedajàcy si´ robot przemys∏owyna Êwiecie. IRB 6600

ma du˝y zasi´g– 3,2 m, wysoki mo-

ment obrotowy przegubui mo˝liwoÊç wygićia do ty∏u.

Dziewi´ç zmiennopr´dkoÊciowych na-p´dów ABB ACS550 steruje pompa-mi, które stale przepompowujà mi-

liony litrów wody w gigantycznych zbiorni-kach Narodowego AkwariumMorskiego w Plymouth.To najwi´ksze muzeumoceaniczne i centrummorskie w Wielkiej Bryta-nii. W wielu akwariachodtworzono tam ˝ycieró˝norodnych Êrodowiskoceanicznych i morskichca∏ego Êwiata.Do niedawna pracàpomp sterowa∏ automa-

tyczny system kontroli wykorzystujàcyprogramowalne sterowniki. Przep∏yw i ci-Ênienie wody dla ka˝dego ze zbiorników

sterowane by∏y

rćznie za pomocà zaworud∏awiàcego. Z kalkulacji wynik∏o, ˝e wypo-sa˝enie ka˝dej z pomp w zmiennopr´dko-Êciowy nap´d ABB pozwoli na zmniejsze-nie rocznego zu˝ycia energii o 26 tys. dolarów. Trzy miesiàce po instalacji oka-

za∏o si´ jednak, ˝e oszcz´dnoÊciwzros∏y do 30 tys. dolarów.

Wprowadzony na rynek ponad100 lat temu czekoladowy bato-nik Toblerone sprzedawany jest

w 120 krajach. Przy jego pakowaniu za-trudniono roboty ABB. Firma Kraft Foods zosta∏a do tego zmuszona przezcoraz wi´kszà popularnoÊç produktu. Po-wstaje on w Bern w Szwajcarii, w fabry-ce uznawanej za jednà z najnowocze-Êniejszych fabryk czekolady na Êwiecie. Toblerone One by One to szczyty czeko-ladowe w pićiu smakach, z których ka˝-dy jest osobno zapakowany. Czekoladkimuszà byç równomiernie roz∏o˝one kie-dy robot przenosi je do indywidualnegopakowania. Robot ABB jest w stanie wy-konaç to tak delikatnie, ˝e idealne roz-mieszczenie czekoladek pozostaje nie-zmienione.Centrum systemu stanowi IRB 6600,wysoko wydajny robot ABB, który uk∏adai roz∏adowuje czekoladki, zanim zostanàprzetransportowane do pićiu stacjitransferowych, z których ka˝da jest ob-

s∏ugiwana przez robota ABB IRB 2400.

Miliony litrów w gigantycznym akwarium

»Do roboty«

Roboty do czekoladek

10-11MNS-A2 20-4-07 13:19 Page 11


WydarzeniaKoncern energetyczny ENEA S.A.

Jak wyprzedzić unijne dyr

Za kilka miesićy rynek energiielektrycznej w Polsce b´dzieca∏kowicie zliberalizowany. Toszansa dla najlepszych i zagro-˝enie dla tych, którzy dotych-

czas wykorzystywali swojà monopoli-stycznà pozycj´. Jednym z koncernów,który nie obawia si´ uwolnienia rynku, jestENEA, firma zajmujàca si´ handlem i dys-trybucjà energii w zachodniej cz´Êci kraju. – Staramy si´ najlepiej wykorzystywaçmo˝liwoÊci, jakie daje coraz bardziej libe-ralny rynek energii elektrycznej; dzieje si´tak zarówno w obszarze zakupu energii,jak i jej sprzeda˝y – mówi rzecznik praso-wy spó∏ki Arkadiusz Dobieƒ. – Planujemy,˝e odbiorcom pozyskanym w ramach za-sady TPA sprzedamy w tym roku niemal1000 GWh energii. Chcemy utrzymaçmiano aktywnego i silnego gracza na ryn-ku energii oraz powi´kszaç pul´ klientówpochodzàcych spoza naszego „sieciowe-go“ obszaru dzia∏ania.

Sam zmysł handlu to jednak za mało, byz powodzeniem zrealizować taką strate-gię. Niezb´dna jest jeszcze dobrze rozwi-ni´ta i niezawodna sieç dystrybucyjna.Ale jej nie da si´ modernizowaç i rozwijaçbez sporych inwestycji, a te po cz´Êciuzale˝nione sà od regulatora rynku. Onbowiem zatwierdza taryfy, które uwzgl´d-niajà konieczne nak∏ady finansowe. Pie-niàdze jednak znaleêç si´ muszà, a nieza-wodnoÊç i nowoczesnoÊç to nie tylkorozwiàzania informatyczne i telekomuni-kacyjne, ale tak˝e sta∏a rozbudowa infra-struktury – sieci przesy∏owych czy stacjitransformatorowych.

– Nasza sieç dystrybucyjna to ponad100 tysićy km linii energetycznych i nie-mal 34 tysiàce transformatorów – dodajeArkadiusz Dobieƒ. – Majàtek ten jest coroku rozbudowywany, staramy si´ rów-nie˝ systematycznie modernizowaç sieç,instalujàc coraz nowoczeÊniejsze urzà-dzenia. To wymaga du˝ych nak∏adówfinansowych.

Szczególnie ważny będzie rok 2007, bo-wiem spółka rozstrzygnęła niedawno je-den z najwi´kszych przetargów og∏oszo-nych przez koncerny energetyczne w Pol-sce. Do koƒca tego roku do pićiu zak∏a-dów, które wchodzà w sk∏ad ENEA, trafioko∏o 650 nowych transformatorów roz-dzielczych. Wymagania postawione przezzamawiajàcego by∏y du˝e, liczy∏y si´ bo-wiem nie tylko sprawnoÊç urzàdzeƒ, po-ziom ha∏asu i cena, ale tak˝e krótki terminrealizacji oraz mo˝liwoÊç zamawiania po-szczególnych partii dostaw przez Internetz mo˝liwoÊcià automatycznego genero-wania powiadomieƒ o zamówieniachi sporzàdzania miesićznych zestawieƒsprzeda˝y.

Przetarg wygrała firma ABB. Jej ofertaokazała się najbardziej atrakcyjna, bo-wiem zaproponowane transformatorycharakteryzujà si´ wysokimi parametra-mi, poziom ha∏asu jest ni˝szy ni˝ ofero-wany przez firmy konkurencyjne, nato-miast jakoÊç izolacji uzwojeƒ dolnegonapićia jest znacznie wy˝sza ni˝ wyma-ga tego norma. Dostarczane transforma-tory b´dà konstruowane z uwzgl´dnie-niem indywidualnych wymagaƒ odbiorcy

Inwestorzy doceniajà jakoÊç naszej energii

Z roku na rok, w regionie, w którym dzia∏amy, roÊnie zapotrzebowanie naenergi´ elektrycznà, szczególnie wÊród odbiorców przemys∏owych. Wzd∏u˝ca∏ej granicy powstajà i rozrastajà si´ parki technologiczne, ch´tnie

inwestuje kapita∏ zachodni, bo lokujàc tu swoje interesy, ma znacznie bli˝ej naprzyk∏ad do Niemiec ni˝ z centrum kraju. Ich ekspansj´ wspomaga rozwójinfrastruktury drogowej oraz gwarancja dost´pu do dobrego zasilania.Dowodem wysokiej jakoÊci dostaw energii na naszym terenie dzia∏ania jest fakt, ˝e mimo braku przeszkód prawnych i technicznych, firmy ulokowane przy samej

granicy nie korzystajà z us∏ug niemieckich koncernów energetycznych. Ma∏otego, sami prowadzimy rozmowy z kilkoma podmiotami, by w przysz∏oÊcidostarczaç energi´ na drugà stron´ granicy.

Pozbawione zak∏óceƒdostawy oraz doskona∏ej

jakoÊci energia elektryczna sàdzisiaj podstawà ka˝dego

biznesu. OdpowiedzialnoÊç zato spoczywa na koncernach

energetycznych, które muszàrozbudowywaç

i modernizowaç swojàinfrastruktur´. NiezawodnoÊç

i nowoczesnoÊç wymagajàbowiem sporych nak∏adów

i b∏yskawicznego reagowaniana potrzeby klientów.

OPINIA: Wojciech Piniarski, cz∏onek zarzàdu ds. infrastruktury ENEA S.A.

12-13 enea3-A.qxd 20-4-07 13:39 Page 12


Fot.

Arch

. ABB

/Arc

h. E

NEA

S.A.

yrektywy

w zakresie parametrów i wyposa˝enia.Wiele elementów znaczàco ró˝ni si´ odwymagaƒ innych zak∏adów energetycz-nych i klientów indywidualnych.W ramach umowy wytwarzanych b´dzieprawie 30 typów transformatorów. Do-stawy zostanà zrealizowane do kilkuwskazanych przez zamawiajàcego jedno-stek w terminie do 35 dni krótszym odstandardowego terminu dostaw. Wyma-ga to od ABB bardzo dobrej koordynacjizamówieƒ, planowania produkcji i trans-portu.

Tego typu inwestycje pozwalają koncer-nowi ENEA przygotowywaç si´ do wspól-nego, europejskiego rynku energii. Coprawda, to sfera dalekich planów, ale ta-kiego scenariusza uniknàç si´ raczej nieda. Jednym z elementów tego rynku b´-dzie – a w pewnym zakresie ju˝ jest – ko-niecznoÊç wykazania si´ odpowiednià ilo-Êcià „zielonej energii“ w ofercie. To sytu-

acja dla spó∏ki trudna, bo potencja∏ wyni-kajàcy z po∏o˝enia geograficznego niejest zbyt du˝y. Rzeki majà raczej ustabili-zowany, typowo nizinny bieg, wić na ca-∏ym obszarze pracujà tylko ma∏e elektrow-nie wodne. Tak naprawd´ najwi´kszàszans´ na energi´ odnawialnà daje wy-brze˝e Morza Ba∏tyckiego i powstajàcetam farmy wiatrowe.

– Staramy się angażować w wytwarzanieenergii ze źródeł odnawialnych – mówiArkadiusz Dobieƒ. – Chcemy nie tylkosprostaç unijnym wymaganiom i jak najle-piej przygotowaç si´ do wype∏nienia obo-wiàzku zakupu „zielonej energii“, ale wprzysz∏oÊci oferowaç klientom mo˝liwoÊçzakupu energii pochodzàcej z nale˝àcychdo nas êróde∏ alternatywnych. W tej chwi-li w naszej grupie kapita∏owej mamy elek-trownie wodne, planujemy inwestycjew elektrownie wiatrowe.

S∏awomir Dolecki

ENEA chce utrzymaç

mianoaktywnego

i silnego graczana rynku energiioraz powi´kszaç

pul´ klientówspoza swojego„sieciowego”

obszarudzia∏ania.

STACJA W BYDGOSZCZY RÓWNIEŻ JEST EFEKTEM WSPÓŁPRACY FIRM ENEA ORAZ ABB

12-13 enea3-A.qxd 20-4-07 13:39 Page 13

RaportPoszanowanie energii

Rocznie w naszym krajuprodukuje si´ 150 TWh energiielektrycznej. Straty na samymprzesyle i dystrybucji wynoszà

oko∏o 9,7 proc., co daje 14,3 TWh.Minimalizowanie strat to bardzo

dobry interes, bo za 1 MWhtrzeba zap∏aciç ok. 135 z∏.

¸atwo wić policzyç o jakiepieniàdze toczy si´ gra...

Szacunek dla energii przez pryzmat portfela

Ka˝demu przesy∏owi energii pomi´-dzy êród∏em a odbiornikiem towa-rzyszà straty mocy. To nieuniknio-

ne zjawisko fizyczne, które niesie ze sobàkolosalne skutki. Dlatego producenciurzàdzeƒ, dystrybutorzy energii, a tak˝ejej u˝ytkownicy powinni robiç wszystko,by straty te ograniczyç do niezb´dnegominimum. JeÊli nie z myÊlà o Êrodowi-sku, to chocia˝ o w∏asnym portfelu.Energia elektryczna jest droga, a jej cenab´dzie ju˝ tylko ros∏a. Wp∏ywa na to nietylko wi´ksze zapotrzebowanie Êwiata naenergi´, ale tak˝e kurczàce si´ w zastra-szajàcym tempie zasoby jej noÊników.Dzisiejsze szacunki mówià, e ropy nafto-wej wystarczy jeszcze na 41 lat, gazuziemnego natomiast na 66 lat. Jednakprognozy te szybko mogà si´ zmieniaç,bowiem z jednej strony wcià˝ odkrywanesà nowe pok∏ady obu surowców, z dru-giej jednak – rzeczywiste zu˝ycie w przy-sz∏oÊci trudno przewidzieç, bowiemw minionych 100 latach wydobycie (i zu-˝ycie) gazu ziemnego wzros∏o tysiàckrot-nie. Tego nikt nie móg∏ przewidzieç.Pozostaje jeszcze w´giel (jego zasobywyczerpià si´ za 155 lat), ale patrzàc na

dymiàce kominy elektrociep∏owni, nie-wielka to pociecha. Pozostaje nam jednak dodatkowy scena-riusz, propagowany od wielu lat przezekologów, a ostatnio doceniany przezproducentów i dystrybutorów, a tak˝ezwyk∏ych u˝ytkowników energii. Oszcz´-dzanie. Ale oszcz´dzanie rozumiane nietylko jako ograniczenie zu˝ycia, aleprzede wszystkim jako ograniczaniestrat, których wielkoÊç w skali ca∏egoprocesu produkcji, przesy∏u i u˝ytkowa-nia jest zastraszajàco du˝a.Rzeczami mniej zale˝nymi od nas zajmie-my si´ nieco póêniej, na poczàtek zajrzyj-my do przeci´tnego domu. Ile energiimo˝na w nim oszcz´dziç? Czy to w ogó-le gra warta Êwieczki? Ile pieni´dzy dzi´kiprostym zabiegom mo˝e pozostaç w na-szej kieszeni?

Straty – b

OÊwietlenie

¸adowarki¸adowarki do akumulatorów, telefonówi urzàdzeƒ przenoÊnych pozostawionew sieci i niewykorzystywane, powodujàstraty energii. W ka˝dym z tych urzàdzeƒjest bowiem transformator, który ma tzw.straty ja∏owe. W jednostkowym przypadkusà to wielkoÊci pomijalne, ale w skali krajupowodujà pot´˝ne ubytki mocy.

Sprz´t RTVWi´kszoÊç urzàdzeƒ RTVma funkcj´ stand-by. Ta doÊç wygodna opcjaprzez ca∏à dob´ pobierajednak energi´. Moc urzà-dzeƒ w czasie czuwaniawaha si´ od 0,5 do 35 W.Ârednio w Polsce w go-spodarstwie domowym sàcztery urzàdzenia o ∏àcznejmocy ok. 20 W. Daje tozu˝ycie w skali kraju napoziomie 2,3 mln MWh!

Komputer i drukarkaProces uruchomienia zestawu komputerowegopobiera tyle energii, ile jego 16 minut pracy.Jednak najbardziej energoch∏onne sà monitor i drukarka, pozostajàce w trybie stand-by.Drukarka w∏àczona ca∏y czas ponad 90 proc.energii zu˝ywa na tryb czuwania, a nieca∏e 10 proc. na samo drukowanie. Poza tym, drukarkiatramentowe, chocia˝ sà wolniejsze, zu˝ywajà80 proc. mniej energii ni˝ drukarki laserowe.˚arówki energooszcz´dne

majà oko∏o pićiokrotnieni˝sze zapotrzebowaniena energi´ ni˝ ˝arówkitradycyjne. Odpowiedni-kiem 100 W zwyk∏ej˝arówki jest 25 W Êwie-tlówka kompaktowa.Wliczajàc cen´ zakupu,po 5 tys. godzin u˝ytko-wania zwyk∏a ˝arówka„wypali“ 184 z∏, nato-miast energooszcz´dna69 z∏ (ceny z 2006 roku).

14-19szanowanie energii OK.qxd 20-4-07 19:17 Page 14

Kwiecieƒ 2007 Dzisiaj 15Kwiecieƒ 2007 Dzisiaj 15

Straty mocy pojawiajà si´ wsz´-dzie tam, gdzie na drodze p∏ynà-cego pràdu staje rezystancja.Energia elektryczna zamienia si´wówczas na energi´ cieplnà

i ucieka bezpowrotnie. Âledzàc drog´, jakàmusi przebyç moc od producenta do u˝yt-kownika, wskazaç mo˝na wiele miejsc, któreprzyczyniajà si´ do powstawania strat. Sà toprzede wszystkim linie przesy∏owe, transfor-matory (zarówno mocy, jak i dystrybucyjne),rozdzielnice, wy∏àczniki i roz∏àczniki, a nawetbezpieczniki. Najwi´kszy problem stanowià linie przesy∏o-we. To w∏aÊnie na nich powstaje najwićejstrat w czasie dystrybucji energii, i niestetyniewiele mo˝na z tym zrobiç.– Straty mocy sà proporcjonalne do kwadratuwielkoÊci pràdu pomno˝onego przez impe-dancj´ obwodu – t∏umaczy Mariusz Wilniew-czyc, kierownik badaƒ i rozwoju Êrednich na-pi´ç ABB. – Pomijajàc nadprzewodnictwo,

które by∏oby idealnym rozwiàzaniem, ale narazie na takà skal´ pozostaje w sferze teorii,mo˝na zmniejszyç rezystancj´ obwodu, naprzyk∏ad poprzez zwi´kszenie przekroju czyn-nego przewodów, albo zmniejszyç wielkoÊçpràdu. Pierwsze rozwiàzanie raczej odpada,bo koszt wi´kszych przekrojów linii by∏by zu-pe∏nie nieadekwatny do oszcz´dnoÊci, stratyzmniejsza si´ wić, obni˝ajàc nat´˝enie po-przez podniesienie napićia. Dwukrotne zwi´kszenie napićia powodujeadekwatny spadek wielkoÊci pràdu, a to z ko-lei daje a˝ czterokrotnie mniejsze straty. Dla-tego linie przesy∏owe majà napićia rz´du420, a nawet 750 kV. Co prawda wymaga tobudowy wi´kszych s∏upów, instalowania po-t´˝niejszych izolatorów oraz wydzielaniaszerszej strefy bezpieczeƒstwa, chroniàcejprzez silnym polem elektromagnetycznym,jednak o ogólnym rozrachunku bilans pozo-staje dodatni.

Doskonałym rozwiązaniem, znacznie obni-żającym straty, stosowanym przede wszyst-kim na du˝ych odleg∏oÊciach, jest technolo-gia HVDC. Linie pràdu sta∏ego wysokiego na-pićia (High Voltage Direct Current) wcià˝jeszcze nie cieszà si´ takà popularnoÊcià najakà zas∏ugujà. Pierwsza przemys∏owa linia ka-blowa tego typu zosta∏a zbudo-wana przez koncern ABB blisko50 lat temu – w 1954 roku. By∏ topodmorski kabel ∏àczàcy wysp´

bolączka energetyki

Oszcz´dnoÊci dzi´ki EiB

S ystem Inteligentnego Budynku(EiB) pozwala na znaczneoszcz´dnoÊci energii g∏ównie

dzi´ki integracji sterowania oÊwietle-niem, ogrzewaniem, wentylacjà i klima-tyzacjà. W budynkach biurowych mo˝li-woÊci ograniczenia zu˝ycia energiipotrzebnej na oÊwietlenie szacuje sińa 50–60 proc. Niezale˝na regulacjatemperatury w ka˝dym pomieszczeniupozwala zmniejszyç pobieranà moco ponad 30 proc. Efekty te poprawiaw∏àczenie do systemu regulacji stero-wania ˝aluzjami. Przy bezpoÊrednimpromieniowaniu s∏onecznym uk∏ad tenzapobiega podgrzewaniu pomieszcze-nia do wysokiej temperatury i ograniczatym samym prac´ klimatyzacji.

PralkaPodobnie jak lodówki, sprawnoÊç pralki okreÊlaklasa energetyczna. Dodatkowe oszcz´dnoÊcienergii mo˝e daç funkcja automatycznegowa˝enia wsadu oraz doboru iloÊci wody. Wartotak˝e korzystaç z krótkich programów pozwala-jàcych na szybkie i energooszcz´dne praniema∏o zabrudzonych rzeczy. Obni˝enie tempera-tury z 95°C do 70°C zmniejsza zu˝ycie energiio ok. 15 proc., natomiast ustawienie 30°Czamiast 60°C daje oszcz´dnoÊç ok. 30 proc.

Czujki ruchuIch zastosowanie ogranicza koszty oÊwietle-nia klatek schodowych, korytarzy, toalet i gara˝y. Zapalajà Êwiat∏o w chwili, gdy jestono potrzebne i gaszà 30 sekund lub minut´póêniej. ABB oferuje czujki ruchu w ramachosprz´tu elektroinstalacyjnego.

Kuchnia elektryczna, piekarnikPoszczególne rodzaje p∏yt grzejnych ró˝nià si´sprawnoÊcià: p∏yta elektryczna ˝eliwna wyka-zuje si´ wyjàtkowo niskà – rz´du 55 proc.,ceramiczna – 60 proc., indukcyjna – 90 proc.SprawnoÊç ta ma bezpoÊredni wp∏ywna zu˝ycie energii.

Lodówka, zamra˝arkaKa˝de urzàdzenie ma swojà klas´ energetycz-nà, która okreÊla zu˝ycie energii w stosunkudo przyj´tego standardu. Przyk∏adowo,urzàdzenie klasy A zu˝ywa ok. 55 proc., G ponad 125 proc. normy. Najwy˝szà klasàenergetycznà jest dzisiaj A++.

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

; rys

. Dan

iel W

awrzy

niec

ATO



Raport

STACJA TRANSFORMATOROWA WYSOKICH NAPIĘĆ

Gotland ze Szwecjà, o zdolno-Êci przesy∏owej 20 MW.Dzisiaj sieci energetyczne Eu-ropy kontynentalnej sà po∏à-czone z sieciami energetycz-nymi krajów skandynawskich

szeÊcioma liniami przesy∏owymi typuHVDC. Planowanych jest pi´ç nast´pnych.Równie˝ Polska ma w tym swój udzia∏: liniaSwePol ∏àczy sieci energetyczne naszegokraju i Szwecji.

Jednak inwestycje ABB w tej technologiiwykraczają daleko poza Europę. W ubie-g∏ym roku linia HVDC po∏àczy∏a najwi´kszàna Êwiecie hydroelektrowni´ „Trzy Prze∏o-my“ w Chinach z Szanghajem. Nieco wcze-Êniej kabel taki po∏o˝ono ze stanu Connec-ticut (USA) na wysp´ Long Island w stanieNowy Jork oraz na platform´ wydobyciagazu Troll A Gas na Morzu Pó∏nocnym.Technologia pràdu sta∏ego wysokiego na-pićia ma dwa niepodwa˝alne atuty. Popierwsze, koszt inwestycyjny linii HVDCjest – dla linii d∏u˝szych ni˝ 50 km – ni˝szydzi´ki instalowaniu tylko jednego kabla DCzamiast trzech AC. Zysk ten kompensujenak∏ady ponoszone na stacj´ przekszta∏tni-kowà, natomiast straty mocy sà nieporów-

nywalnie mniejsze. Poza tym, lekkie kablewysokiego napićia dla pràdu sta∏ego pro-dukowane przez ABB sà mocne i solidne,dlatego te˝ szczególnie odpowiednie douk∏adania w trudnych warunkach, na przy-k∏ad na du˝ej g∏´bokoÊci. Drugim niezwykle wa˝nym elementem sie-ci sà transformatory. Generujà one stratyniejako ze swojej natury. – O sprawnoÊci transformatora decydujàdwa parametry: straty stanu ja∏owego

i straty obcià˝eniowe – mówi WojciechZieliƒski, kierownik Dzia∏u Konstrukcyjne-go w Zak∏adzie Transformatorów Rozdziel-czych ABB w ¸odzi. – Ja∏owe wyst´pujàzawsze, nawet gdy transformator jest nie-obcià˝ony, nie sà one jednak du˝e i po-wstajà w obwodzie magnetycznym. Stratyobcià˝eniowe zale˝à natomiast od liczbyodbiorców i ca∏kowitej mocy obcià˝enia.

Dzisiaj technologia nie pozwala na zbudo-wanie transformatora bezstratnego, choçsprawnoÊç wytwarzanych w ABB urzàdzeƒprzekracza 99 proc.– Ten pozosta∏y procent to pozornie nie-wiele, jednak prosz´ pami´taç, ˝e w Pol-sce, w sieciach energetycznych pracuje

Problem poszanowania energiiprzesta∏ byç jedynie has∏em ekologów,a sta∏ si´ zmartwieniem ka˝dego z nas

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

; T.M

asze

wsk

i ATO



kilkaset tysićy transformatorów rozdziel-czych – dodaje Marcin B∏aszczyk, szef Dzia-∏u Eksportu ∏ódzkiego zak∏adu ABB.Z punktu widzenia konstrukcyjnego ograni-czanie strat transformatora jest stosunko-wo proste: wystarczy zwi´kszyç iloÊç ma-teria∏u nawojowego, co spowoduje, ˝eprzy wi´kszym przekroju obwód b´dzie si´mniej grza∏, natomiast w obwodzie magne-tycznym mo˝na zrobiç wi´kszy przekrójrdzenia, co da mniejszà indukcj´, albozastosowaç lepszy materia∏, na przyk∏adblachy HIB lub laserowane, które majàznacznie lepsze parametry.

– Największym wyzwaniem dla konstruk-tora jest pogodzenie wszystkich wyma-gań klienta z umiej´tnoÊciami i mo˝liwo-Êciami technicznymi – t∏umaczy GrzegorzP∏uciennik, konstruktor z Zak∏adu Transfor-matorów Mocy ABB. – Projektujàc urzà-dzenie, straty mo˝na ograniczaç w bardzodu˝ym zakresie, ale w pewnym momenciedochodzimy do nonsensu technicznego,bo osiàgamy pot´˝ne gabaryty i ogromnekoszty. A za coÊ takiego, w imi´ troch´mniejszych strat, nikt nie zap∏aci.Tak naprawd´ poszukiwanie równowagipomi´dzy iloÊcià wykorzystanego materia-∏u, poziomem strat, wielkoÊcià urzàdzeniai cenà koƒcowà to jedna strona dobrejoferty, t´ drugà stanowi doÊwiadczeniei technologia ka˝dej firmy. – Straty mo˝na bowiem dodatkowo obni-˝yç, stosujàc na przyk∏ad odpowiednià me-tod´ cićia blach transformatorowych i za-

platania z nich rdzenia – mówi WojciechZieliƒski. – Efekty daje tak˝e odpowiedniakonfiguracja przewodów w uzwojeniu, naprzyk∏ad mo˝na je poprowadziç osiowo,a nie promieniÊcie. Ale tego typu rozwiàza-nia stanowià technologicznà przewag´ nadkonkurentami, wynikajàcà z wiedzy i do-Êwiadczenia.– Poprawa jakoÊci transformatorów odby-wa si´ bardzo powoli, bo technologia niepozwala na razie dokonaç rewolucji – doda-je Piotr Dargiel z Zak∏adu TransformatorówMocy ABB. – Skok taki dokona∏ si´ kilka-dziesiàt lat temu, gdy zacz´liÊmy stosowaçblachy zimnowalcowane, wprowadzenieblach HIB czy laserowanych poprawi∏o pa-rametry, ale w niewielkim stopniu. Tak na-prawd´ kolejnym krokiem milowym b´dzienadprzewodnictwo, czyli transformatorykriogeniczne, ale na razie testowanie tychurzàdzeƒ w temperaturze ciek∏ego azotunie wysz∏o poza laboratoria.

Sieć przesyłowa to nie tylko linie i trans-formatory, a jak wspomnieliÊmy na poczàt-ku ka˝de urzàdzenie generuje straty. Jed-nak te, wydzielane w rozdzielnicach, wy-∏àcznikach, roz∏àcznikach, przek∏adnikachczy bezpiecznikach sà w skali ca∏ego syste-mu przesy∏owo–rozdzielczego znaczniemniejsze ni˝ straty mocy wy-dzielane w cz´Êci transmisyj-nej tego systemu. Nie oznaczato oczywiÊcie, ˝e przechodzisi´ nad tym do porzàdkudziennego.

Na co pozwala kilowatogodzina?

Podstawowà jednostkà zu˝yciaenergii elektrycznej jest kilowa-togodzina. Oto przyk∏ady prac,

które mo˝na wykonaç, zu˝ywajàc jed-nà kilowatogodzin´:� ugotowaç obiad na kuchence

elektrycznej dla 4-osobowejrodziny,

� przygotowaç 9 litrów kawylub herbaty z ekspresu,

� odkurzaç przez 1 godzin´,� oglàdaç programy telewizyjne

przez 7 godzin,� 6 razy suszyç w∏osy po 10 minut,� 10 godzin oÊwietlaç pokój,� s∏uchaç muzyki przez 40 godzin,� pokroiç 200 kg warzyw za pomocà

robota kuchennego,� pozmywaç naczynia z g∏ównego

posi∏ku 4–6-osobowej rodziny zapomocà zmywarki automatycznej,

� wysuszyç ok. 2 kg bieliznyw suszarce elektrycznej,

� prasowaç przez godzin´,� goliç si´ maszynkà elektrycznà

przez 3 lata,� u˝ywaç komputera przez 4–6

godzin,� korzystaç z wiertarki elektrycznej

przez 2 godziny.èród∏o: Fundacja WWF

Âledzàc drog´,jakà energiamusi przebyçod producenta

do u˝ytkownika,wskazaç mo˝nawiele miejsc,

któreprzyczyniajà si´do powstawania

strat.

STACJA PRZEKSZTAŁTNIKOWA HVDC

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

; T.M

asze

wsk

i ATO



RDZENIE BEZPIECZNIKÓW SNNISKOSTRATNY TRANSFORMATOR MOCYROZDZIELNICA ELK-4 NA 800 kV

– W naszych urzàdzeniachstraty pojawiajà si´ przedewszystkim na szynach, sty-kach i wszelkiego rodzaju po∏à-czeniach w rozdzielnicach– mówi Mariusz Wilniewczyc.

– Dzisiaj najcz´Êciej stosuje si´ ∏àczenia zapomocà Êrub, jednak powierzchnia stykunie jest tak du˝a jak mo˝e si´ wydawaç.Szyna nie jest bowiem idealnieg∏adka, wić tak naprawd´ ka˝-de ∏àczenie to wiele drobnychpunktów, co zasadniczo zmniej-sza rzeczywistà powierzchni´przep∏ywu pràdu.

Oczywiście idealnym rozwiąza-niem jest spawanie lub zgrzewanie ele-mentów. Takie rozwiàzanie stosuje si´ naprzyk∏ad w bezpiecznikach, ale w rozdziel-nicach z przyczyn technologicznych i serwi-sowych nie jest stosowane. – Mo˝liwoÊç ograniczenia strat na stykachjest przez wiele firm powa˝nie rozpatrywa-na – dodaje Mariusz Wilniewczyc. – To jestkwestia, która wykracza znacznie szerzejpoza oszcz´dzanie energii. Maksymalnypràd znamionowy takiego urzàdzenia jakrozdzielnica jest wyznaczany przez dopusz-czalne przyrosty temperatury w okreÊlo-nych puktach. Zmniejszenie strat umo˝liwi-∏oby zwi´kszenie pràdu znamionowegoprzy zachowaniu takiej samej konstrukcji,co oczywiÊcie przek∏ada si´ na wy˝sze pa-rametry, uzyskiwane przy zachowaniu tychsamych kosztów i gabarytów urzàdzenia.

Problem styków pojawia si´ równie˝ wewszystkich wy∏àcznikach i roz∏àcznikach.Tor pràdowy tych urzàdzeƒ musi umo˝li-wiaç mechaniczne roz∏àczanie obwodu,stosuje si´ wić materia∏y i technologiepozwalajàce na mo˝liwe zminimalizowanierezystancji zestyków. Co prawda trwajàprace naukowe nad rozwiàzaniami eliminu-jàcymi cz´Êci ruchome i zestyki, jednak roz-

wiàzania bazujàce na diodach i tyrystorachwcià˝ sà dro˝sze, a poza tym generujàwi´ksze ubytki mocy.

Straty mocy w przekładnikach napięcio-wych są pomijalnie małe, poniewa˝ pràdw uzwojeniu jest bardzo ma∏y, na poziomiekilku do kilkudzisićiu miliamperów. Cieka-wostk´ natomiast stanowià bezpieczniki,nad którymi niedawno pochylili sie in˝ynie-rowie z Centrum Badawczo-RozwojowegoÂrednich Napi´ç ABB w Przasnyszu. Pro-wadzà oni prace ograniczajàce straty mocywydzielane w bezpiecznikach, poprzezzmiany w konstrukcji skutkujàce zmniejsze-niem rezystancji toru pràdowego. Tu tak˝ejest o co powalczyç, bo choç w jednymbezpieczniku traci si´ Êrednio od 100 do200 watów to w skali kraju straty te si´gajà

zapewne megawatów. I widzà to nie tylkokonstruktorzy ABB, bowiem zainteresowa-nie klientów energooszcz´dnymi bezpiecz-nikami jest naprawd´ du˝e.

„Poszanowanie energii“ – to hasło staje sięcoraz bardziej popularne. Zresztà wystar-czy wpisaç je do dowolnej wyszukiwarki in-ternetowej, by przekonaç si´, jak cz´sto jest

stosowane. Mamy fundacje,biuletyny, agencje (w tym naro-dowà), serwisy bran˝owe, po-radniki, akcje, kampanie i cotylko przyjdzie do g∏owy propa-gatorom oszcz´dzania. To bar-dzo dobrze. Bo problem posza-nowania energii przesta∏ ju˝

byç tylko tematem kolejnej demonstracjiniszowej grupy ekologów, a sta∏ si´ zmar-twieniem ka˝dego z nas. Przy takim podej-Êciu mamy szans´ troch´ tego uciekajàce-go pràdu spo˝ytkowaç. Duƒczycy, którzymajà najni˝szy poziom strat energii w Euro-pie (ok. 4,7 proc.), sà doskona∏ym wzoremdo naÊladowania. Róbmy wić to dla Êrodo-wiska. Albo dla portfela.S∏awomir Dolecki

Dzisiejsza technologianie pozwala na zbudowanie

bezstratnego transformatora

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

; T.M

asze

wsk

i ATO


Raport


Zarówno hale produkcyjne, jaki systemy zasilania w ¸odzi czyPrzasnyszu sà sukcesywniemodernizowane od wielu lat,jednak ogrom prac powoduje,

˝e efekty zaczynajà sie pojawiaç dopieroteraz. Najbardziej spektakularnym sukce-sem, pokazujàcym jednoczeÊnie jak du˝eoszcz´dnoÊci mo˝na uzyskaç doÊç pro-stymi zabiegami, by∏a modernizacja uk∏a-du ch∏odzenia maszyn w fabryce ABBw Przasnyszu.

Pierwotnie zaprojektowany układ wpro-wadza∏ do obiegu wod´ wodociàgowà,która by∏a pompowana grubymi rurami

z w∏asnych studni g∏´binowych. Ra-chunki za zu˝ytà wod´, a tak˝e za pràd,jaki pobiera∏y pompy, by∏y ogromne.Nowy system wyeliminowa∏ ko-niecznoÊç poboru wody, w zak∏a-dzie zainstalowano bowiem ma-szyny do produkcji wody lodo-wej, które mro˝à ch∏odziwo wobiegu zamkni´tym. W efek-cie drastycznie obni˝ono zu-˝ycie wody, jednoczeÊnieznaczàco zmniejszajàc po-bór mocy. Okaza∏o si´ bo-wiem, ˝e agregaty oraz ma-∏y obieg wody poch∏aniajà

znacznie mniej energii ni˝pracujàce wczeÊniej pompy.

Ró˝nica by∏a tak ogromna,˝e kilkudziesićiotysićzna inwe-stycja zwróci∏a si´ w ciàgu roku.

Podobne, choć na mniejszą skalę, dzia∏a-nia podejmowane sà niemal na ka˝dymstanowisku pracy. Przestarza∏e, energo-ch∏onne silniki czy wentylatory wymieniasi´ na nowoczesne, poszukujàc mo˝liwo-Êci zastosowania nowszych, energoosz-cz´dnych technologii. Nowe linie techno-logiczne projektowane sà zgodnie z naj-nowszà wiedzà in˝ynierskà, równie˝ w za-kresie optymalizacji wykorzystania mocy.Z rozmów z dostawcami energii elektrycz-nej wynika, ˝e ABB jest w Polsce prekur-sorem w zakresie poszanowania energii.Firma nie tylko modernizuje starà infra-struktur´ wewnàtrz zak∏adów, ale starasi´ tak˝e uczestniczyç w pracach popra-wiajàcych sprawnoÊç przesy∏u ju˝ od pro-ducenta. Stare sieci dystrybucyjne gene-rujà bowiem du˝e straty, za które p∏aci do-stawca, odbiorca i ca∏e lokalne spo∏eczeƒ-stwo, zmuszone do ˝ycia w coraz bardziejzanieczyszczonym Êrodowisku.

– To są koszty ukryte, które– chcàc nie chcàc – p∏acimywszyscy. Sà one zwiàzane ze zu-˝yciem w´gla, emisjami szkodli-wych substancji, gospodarkàwodnà czy karami za przekrocze-nia norm w skali ca∏ego kraju– mówi Sylwester ¸uczak z ABB.– Dlaczego nasza firma chce si´tym zajmowaç? Z trzech powo-dów: ochrony Êrodowiska, wy-miernych oszcz´dnoÊci i koniecz-noÊci przestrzegania prawa. I taknaprawd´ nie ma znaczenia, czyÊwiadomoÊç wymusza oszcz´d-noÊci, czy oszcz´dnoÊci wymu-szajà ÊwiadomoÊç. Niech ka˝dysam wybierze swoje priorytety, li-czà si´ efekty.

Oszcz´dnoÊci Grupy ABB

Dla ca∏ej Grupy ABB optymalizowanie wykorzystania energii jest jednym z najwa˝niejszych dzia∏aƒpozaprodukcyjnych. Doskona∏e efekty w tym zakresie koncern ABB osiàga w Polsce, tu bowiemw wielu miejscach pokutujà jeszcze rozwiàzania zaprojektowane i wykonane w latach 70. i 80.,które koncern przejà∏ razem z w∏àczanymi do Grupy przedsi´biorstwami.

Liczą się efekty

FABRYKA ABB W PRZASNYSZU. TU MODERNIZACJA PRZYNIOSŁA NAJLEPSZE EFEKTY

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

; T.M

asze

wsk

i ATO



InnowacjeProdukty Software Factory:PROJEKTOWANIE:� Spectra – program do projektowaniatransformatorów mocy.� CDS – program do projektowaniatransformatorów dystrybucyjnych.� Max – s∏u˝y do skrócenia czasu pracyin˝ynierów, wspomaga procesprojektowania i kompresuje wszystkiedane i czynnoÊci do minimum.� PLM – wspólna platforma dlain˝ynierów pracujàcych w ró˝nychkrajach na ca∏ym Êwiecie, zajmujàcychsi´ projektowaniem produktówÊrednich napi´ç.

PRODUKCJA:� Nemesis – poszczególne modu∏yprogramu odpowiadajà za: planowanieprodukcji, wykonanie poleceƒ (w ∏ódzkiejfabryce ABB ten element to MES), czyliprzypisanie poszczególne etapów pracpracownikom na produkcji, kontrol´jakoÊci i analiz´ danych.� PTRS – s∏u˝y do usprawnienia procesutestowania transformatorów mocy nastacji prób. System automatyzuje procesprzygotowywania dla klientów raportówz testów. Obecnie u˝ywany jestw fabrykach transformatorów mocyABB, przygotowywane jest wdro˝eniesystemu w fabrykach transformatorówdystrybucyjnych.

SPRZEDAŻ:� CCP (Common Configurated Platform)– platforma sprzeda˝y i marketingus∏u˝àca do ofertowania, konfigurowaniai zamawiania produktów energetykiw ABB.� Nextra – system wspomagajàcyproces sprzeda˝y w fabrykachtransformatorów mocy,transformatorów dystrybucyjnychi komponentów.

APLIKACJE POZAPRODUKCYJNE:� ABB Library – system do publikacjidokumentów.� Business Online – sklep internetowy(g∏ównie dla robotyki).� MyData, JobPosting – systemdo zarzàdzania CV oraz ofertami pracy.� ABB Products – zarzàdzanie listàproduktów ABB.� www.abb.com – portal firmy. � MyCompetencies – dodatkowafunkcjonalnoÊç dla zarzàdzaniaumiej´tnoÊciami i kompetencjamipracowników (assessments).� Global Identification Service– system s∏u˝àcy do jednoznacznejidentyfikacji dostawców oraz klientów.� ServIS – system s∏u˝àcy do obs∏ugiproduktów ABB po sprzeda˝y (serwis).

Centrum Badawcze ABB

˚adna fabryka – bez wzgl´du na charakter produkcji – nie jest w stanie funkcjonowaç dzisiaj bez zaawansowanej informatyki.Systemy i bazy danych sà równie wa˝ne, jak obrabiarki czyprasy. Ale sukces odnosi nie ten, kto ma najdoskonalsze nawetoprogramowanie, ale ten, kto potrafi nim sprawnie zarzàdzaçi nieustannie rozwijaç.

Ka˝de oprogramowanie wy-maga aktualizacji. Bez tegosystemy bardzo szybko stajàsi´ przestarza∏e i zamiast sta-nowiç przewag´ konkuren-

cyjnà, generujà koszty i problemy.Wszystkie firmy muszà wić dbaç o roz-wój systemów infor-matycznych i ciàg∏eunowoczeÊnianieoprogramowania.

– Kilka lat temuzaczęliśmy przyglą-dać się tym zagad-nieniom w ABB,szczególnej analiziepoddaliÊmy ∏ódzki zak∏ad transformato-rów dystrybucyjnych – mówi Micha∏ Ciachz ABB. – Okaza∏o si´, ˝e ka˝da cz´Êçprodukcji ma swój w∏asny system zarzà-dzania.Aby to uporzàdkowaç, w ramach Cen-trum Badawczego w Krakowie powo∏ano

Software Factory. W ten sposób powsta-∏a jedyna w swoim rodzaju fabryka opro-gramowania. Zespó∏ informatyków zajà∏si´ wdra˝aniem systemów komputero-wych w fabryce, rozwijaniem ich i nadzo-rowaniem. Szefem zespo∏u zosta∏ Micha∏Ciach. Równolegle rozpocz´to prace przy

aplikacjach poza-produkcyjnych, któ-re mia∏y usprawniçdzia∏anie ca∏ej fir-my, automatyzujàci ujednolicajàc wie-le procedur na ca-∏ym Êwiecie. Tàgrupà twórcówoprogramowania

kieruje Bartek Truszkiewicz.

Pomysł okazał się zupełnie innym,przede wszystkim nowatorskim, podej-Êciem do problemu.

UnowoczeÊnianieoprogramowaniato zysk tak˝edla klientów

Fabryka oprogram

20-21 software.qxd 20-4-07 13:40 Page 20

– Po co firmie inżynierskiej tak rozbu-dowana struktura zajmująca się opro-gramowaniem?– G∏ówna si∏a przyj´tego przez nas roz-wiàzania polega na powiàzaniu wszyst-kich procesów i ogarnićiu w jednymcentrum kompetencyjnym ca∏oÊci opro-gramowania wykorzystywanego w fa-brykach ABB. Pozwala to na koordyna-cj´ poszczególnych aplikacji, którychjest kilkanaÊcie, a nawet kilkadziesiàtw jednym cyklu produkcyjnym. Dzi´kitemu udaje nam si´ na przyk∏ad ca∏ko-wicie wyeliminowaç koniecznoÊç wpro-wadzania tych samych danych na ró˝-nych etapach pracy. Wspólna architek-tura powoduje, ˝e dane wprowadzoneprzez sprzedawc´ sà pobierane przezprojektantów i automatycznie imple-mentowane do programów wspomaga-jàcych konstruowanie urzàdzeƒ, wglàddo nich w czytelny dla siebie sposóbma tak˝e ca∏a produkcja, a na koƒcu od-wo∏ujà si´ do nich systemy raportujàcena przyk∏ad na stacji prób.

– Ale czy do tego potrzeba powoły-wania kilkudziesięcioosobowego ze-społu?– JeÊli powstaje du˝a centralna grupa, tow jej ramach poszczególni pracownicymogà si´ specjalizowaç na przyk∏adw okreÊlonym typie urzàdzeƒ albo w pro-jektowaniu, wdra˝aniu czy pomocy ser-wisowej. W sytuacji, gdy ka˝dy zak∏admusi taki zespó∏ powo∏aç samodzielnie,b´dzie to zaledwie kilka osób i ka˝daz nich b´dzie musia∏a zajmowaç si´wszystkim po trochu, wić o jakiejkol-wiek specjalizacji nie mo˝e byç mowy.

– A czy nie lepiej zlecić tę pracę wyspecjalizowanej firmie zewnętrz-nej? Po pierwsze będzie taniej, a podrugie, cała firma będzie mogła skupić się na swojej podstawowejdziałalności jaką jest produkcja.

– Teoretycznie to najlepsze rozwiàzanie,ale nie mo˝emy zapominaç, ˝e przewa-g´ konkurencyjnà stanowi w g∏ównejmierze myÊl in˝ynierska wykorzystywa-na w firmie. To wieloletnie – a w przy-padku ABB ponadstuletnie – doÊwiad-czenia ca∏ej organizacji. Udost´pnienietakiej wiedzy na zewnàtrz mog∏oby sku-tecznie zagroziç pozycji przedsi´bior-stwa. Nie mamy przecie˝ pewnoÊci, ˝ewiedza zdobyta przez firm´ zewn´trznàpodczas wspó∏pracy z ABB nie b´dziewykorzystana do obs∏ugi innych klien-tów. I nie myÊl´ tu o kradzie˝y, ale o su-miennej obs∏udze kolejnych klientów nabazie w∏asnych doÊwiadczeƒ. Dlategostworzenie centralnego wewn´trznegoSoftware Factory pozwala naszym fa-brykom skupiaç si´ na swojej podsta-wowej dzia∏alnoÊci, a jednoczeÊniechroniç nasze najlepsze rozwiàzania.

Rozmawia∏: S∏awomir Dolecki

– W zdecydowanej wi´kszoÊci obs∏ugóprogramowania zleca si´ firmom ze-wn´trznym lub powo∏uje zespo∏y, któ-rych zadaniem jest rozwiàzanie konkret-nego problemu czy pojedyncze wdro˝e-nie – t∏umaczy Bartek Truszkiewicz. – MypostawiliÊmy na w∏asny, scentralizowa-ny i wyspecjalizowany zespó∏ informa-tyczny. Po pierwszych doÊwiadczeniach w ¸odzipracownicy Software Factory zaj´li si´ fa-brykami ABB na ca∏ym Êwiecie. Ich wdro-˝enia z powodzeniem pracujà ju˝ w wie-lu krajach Europy, Stanach Zjednoczo-nych i Azji. W∏aÊciwie nie ma takiej fabry-ki i biura ABB na Êwiecie, gdzie systemzarzàdzania nie by∏by choç w cz´Êciusprawniony przez polskich informaty-ków. Firma ma dzi´ki temu doskona∏ynadzór nad oprogramowaniem w skalica∏ej grupy, wszystkie nowe rozwiàzaniasà niemal natychmiast wprowadzanew innych krajach, co znakomicie podnosipoziom produkcji i obni˝a koszty.

A klienci? Jaki oni mają z tego zysk? – Wydawaç si´ mo˝e, ˝e ˝aden – kwitujekrótko Micha∏ Ciach. – Ale tak naprawd´klienci kupujà coraz doskonalsze i corazbardziej niezawodne urzàdzenia, za które– dzi´ki oszcz´dnoÊciom – nie zap∏acàwićej. Majà dobrze przygotowanà doku-mentacj´ technicznà i jeszcze lepiej udo-kumentowane teksty odbiorcze. I choçSoftware Factory nie powsta∏o dla nich,to w∏aÊnie oni z tej pracy czerpià najwi´k-sze korzyÊci.

DOS

amowaniaWywiad

Musimy chroniç naszà myÊl in˝ynierskà

W FABRYCE W ŁODZI INFORMATYCY ZDOBYWALI PIERWSZE DOŚWIADCZENIA

Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

20-21 software.qxd 20-4-07 15:53 Page 21


Fot.

na ko

lumna

ch: A

.Ste

phan

/Arc

h. A

BB

Kopalnia W´gla Kamiennego „Pniówek“

Mo˝liwoÊci produkcyjnekopalni „Pniówek“

wykorzystywane sà ju˝w stu procentach.

Zak∏adu przeróbczego,którego wielkoÊçw g∏ównej mierzeogranicza rozwój,

rozbudowaç si´ nie da.Dyrekcja kopalni

rozwiàzaƒ poszukujewić w nowoczesnych

technologiach, którezwi´kszà

niezawodnoÊç, a przezto produkcj´ zak∏adu.

Kopalnia „Pniówek” to zak∏addoÊç specyficzny: ma du˝y po-tencja∏ wydobywczy, ale ogra-niczone mo˝liwoÊci. Wydoby-cie utrzymuje si´ na poziomie

29 tysićy ton na dob´, jednak du˝a zawar-toÊç kamienia w urobku powoduje, ˝e po-zostaje z tego 14,5 tys. ton w´gla. Naszcz´Êcie jednak jest to w´giel koksujàcybardzo wysokiej klasy, wić wydobycie gonawet przy tak du˝ym zanieczyszczeniujest bardzo op∏acalne. – Brak mo˝liwoÊci znacznego zwi´kszeniawydobycia bierze si´ z dwóch powodów:po pierwsze – nasz zak∏ad pracuje w syste-mie ciàg∏ym, to znaczy urobek z do∏u idzieprosto na przeróbk´ i mamy ograniczonemo˝liwoÊci magazynowania, a po drugie– szyb wyciàgowy i Zak∏ad Przeróbczy ma-jà okreÊlonà przepustowoÊç – t∏umaczyin˝. Henryk Sajdok, g∏ówny mechanikds. urzàdzeƒ wyciàgowych i ruchu po-wierzchni KWK „Pniówek”. – Nasze z∏o˝ai osiem Êcian wydobywczych pozwoli∏ybyna pozyskiwanie nawet 40 tys. ton urobku,ale infrastruktura techniczna zarówno za-k∏adu przeróbczego, jak i szybu blokujà nasna obecnym poziomie.

Mimo iż kopalnia ma pięć szybów, to wy-dobywczy jest tylko jeden. Dwa kolejne toszyby materia∏owo-zjazdowe – jeden z nichzabezpiecza ca∏y transport materia∏ów nadó∏, ok. 750 ton dziennie, i wywozi tyle sa-

mo kamienia przeznaczonego do odzyskuoraz 4 tysiàce osób w obie strony, drugijest przystosowany do transportu materia-∏ów wielkogabarytowych i d∏ugich. Wszyst-kie trzy – wed∏ug prawa górniczego – nale-˝à do klasy 1, co oznacza, ˝e w ciàgu dobyrealizujà ponad 100 wyciàgów. Zgodniez przepisami poddawane sà wić najwy˝-szym wymaganiom formalnoprawnym i re-˝imom kontrolnym. – Nasz szyb wyciàgowy robi minimum 500wyciàgów na dob´, wić jest pićiokrotniebardziej ob∏o˝ony ni˝ przewiduje poziomklasy 1 – mówi in˝. Sajdok. – To zmuszanas do jeszcze bardziej rygorystycznychkontroli. W efekcie skip mo˝e pracowaç 20godzin na dob´, a pozosta∏y czas trzebapoÊwićiç na konserwacj´. A to kolejneograniczenie dla zwi´kszenia produkcji.

Ostatnie dwa to szyby peryferyjne, wyko-rzystywane jako wentylacyjne. Wentyla-cja jest zresztà szczególnie newralgicznympunktem. I nie tylko dlatego, ˝e jest to je-den z wa˝niejszych wydzia∏ów ka˝dej ko-palni, „Pniówek” jest bowiem kopalnià wy-sokometanowà. Oznacza to, ˝e w ciàguminuty uwalnia si´ z eksploatowanych po-k∏adów 250 m3 gazu. W tej chwili to naj-wy˝szy poziom w kraju. Metan stanowi ogromne zagro˝enie dlapracujàcych pod ziemià górników. Jest ga-zem bezbarwnym i bezwonnym, za to pal-nym i wybuchowym. Rozpoczćie pracy

Potencjał na przyszłość

Technologie

Kopalnia „Pniówek“ jest najbardziej do-chodowà z pićiu kopalƒ nale˝àcych

do Jastrz´bskiej Spó∏ki W´glowej. Jestte˝ zak∏adem z najlepszà perspektywà naprzysz∏oÊç. Przy za∏o˝eniu, ˝e uruchomimykolejne pole wydobywcze, do czego si´przygotowujemy, ˝ywotnoÊç kopalni si´gaco najmniej 40 lat. To bardzo du˝o w pol-skim górnictwie w´glowym, bioràc poduwag´, ˝e wiele kopalƒ ma przed sobà oddwóch do pićiu lat wydobycia. Wszyst-kie modernizacje, jakie przeprowadzamy,majà w∏aÊnie przygotowaç zak∏ad do ko-lejnych kilkudziesićiu lat pracy.

Stanis∏aw Tobiczyk, dyrektor kopalni:

OPINIA

22-23 JSW-A.qxd 20-4-07 13:47 Page 22


Fot.

na ko

lumna

ch: A

.Ste

phan

/Arc

h. A

BB

na dole wymaga wić przygotowania wieluzabezpieczeƒ, systemów ostrzegawczychi minimalizujàcych zagro˝enie. Jednymz rozwiàzaƒ stosowanych w „Pniówku” sàodwierty wyprzedzajàce w wyrobiskachprzygotowawczych oraz chodnikach pod-Êcianowych i nadÊcianowych. Dzi´ki te-mu, systemem rurociàgów odprowadzasi´ od 40 proc. gazu, który móg∏by uwol-niç si´ podczas prac.

Metan, oprócz zagrożenia jakie stanowi,ma jednak inną cechę, która czyni go nie-zwykle cennym. Jest bowiem gazemo wysokim potencjale energetycznym. TawartoÊç spowodowa∏a, ˝e w 1998 rokupodj´to decyzj´ o budowie skojarzonegouk∏adu energetyczno-ch∏odniczego. Ca∏ysystem pracuje ju˝ od kilku lat i jest pierw-szà tak kompleksowà instalacjà zasilaniametanem w∏asnych generatorów pràdu.

– Mamy dwa pot´˝ne silniki zasilane ga-zem, a wkrótce powinien pojawiç si´ trze-ci – t∏umaczy Henryk Sajdok. – Spalamyw nich mieszank´ metanowo-powietrznà,a z nap´dzanych w ten sposób generato-rów uzyskujemy do 10 MW mocy elek-trycznej. To zaspokaja zapotrzebowaniena energi´ ca∏ego Zak∏adu Przeróbczego.Natomiast ciep∏o odpadowe po procesiespalania wykorzystujemy w systemie kli-matyzacyjnym do ch∏odzenia wyrobisk. To element niezb´dny, poniewa˝ wszyst-kie Êciany, na których pracujà górnicy,musza byç klimatyzowane. Na obszarzegórniczym kopalni wyst´pujà bowiemanomalia geotermiczne.Temperatura pierwotna napoziomie 1000 metrów wy-nosi 48OC, bez sch∏odzenianie by∏oby mo˝liwoÊci pro-wadzenia eksploatacji na tej

KWK „Pniówek“ wchodzi w sk∏adJastrz´bskiej Spó∏ki W´glowej.Wybudowana zosta∏a w latach1966–1974. Z∏o˝e znajduje si´ naterenie gmin Paw∏owice i Jastrz´bie.Podstawowe dane:� Obszar górniczy: 28,5 km2

� Zasoby: 101,3 mln ton� Typ w´gla: 35.1

i cz´Êciowo 31-33� Wydobycie dobowe netto:

14,5 tys. ton� Poziomy wydobywcze:

830 m, 1000 m� Poziomy wentylacyjne:

580 m, 705 m� Pok∏ady w eksploatacji: 8� Nachylenie pok∏adów: 5–10o

Zagro˝enia naturalne:- metanowe: IV kategoria- wodne: I stopieƒ- tàpaniami: nie wyst´puje- py∏owe: klasa A i B zagro˝enia

wybuchem py∏u w´glowego- po˝arowe: klasa I i II

samozapalnoÊci- wyrzutowe CH4: pok∏ady

zagro˝one i sk∏onneProdukty handlowe kopalni:� w´giel gazowo-koksowy typu 35,1� w´giel do celów energetycznych

»KWK Pniówek«

Modernizacjarozdzielnicy

oraz zastosowaniefalowników

i ogranicznikówprzepi´ç

zminimalizowa∏omo˝liwoÊç awarii

w systemieenergetycznym.

22-23 JSW-A.qxd 20-4-07 13:51 Page 23


Zakres modernizacji

Nowa rozdzielnicai maszyna wyciàgowa

F irma ABB wykona∏a dla KWK „Pnió-wek“ dwie znaczàce modernizacje,które w ca∏oÊci wpisujà si´ w pro-

jekt majàcy na celu zwi´kszenie wydoby-cia w kopalni. Rok temu przeprowadzonomodernizacj´ „pod klucz” rozdzielnicy ty-pu RSW 10 w Zak∏adzie Przeróbki W´gla.W efekcie, w starych obudowach szaf– poza nap´dami i od∏àcznikami – wszyst-kie elementy sà nowoczesne i o doskona-∏ych parametrach. Wymieniono m.in. za-bezpieczenia, wy∏àczniki i styczniki, co po-woduje, ˝e dzisiaj zasilanie podstawoweprzeróbki (6 kV) nie stanowi zagro˝eniadla zachowania ciàg∏oÊci produkcji. W drugiej po∏owie ubieg∏ego roku prze-prowadzono tak˝e modernizacj´ maszy-ny wyciàgowej szybu 1 „Ludwik“. Szcze-gólnie ten drugi projekt by∏ trudny tech-nologicznie i bardzo odpowiedzialny.W jego ramach znalaz∏y si´:�wymiana transformatorów zasilajà-

cych na suche ˝ywiczne typu Resi-bloc o mocy 4000 kVA ka˝dy,

�wymiana przekszta∏tników tyrystoro-wych obwodu g∏ównego – na prze-kszta∏tniki typu DCA601-6603-71-PDwraz z uk∏adem ch∏odzenia,

�wymiana przekszta∏tników wzbudze-nia – na przekszta∏tniki typu DCF602-0200-51-D

�wymiana uk∏adu sterowania i zabez-pieczeƒ – dostarczono uk∏ad sterowa-nia oparty na sterowniku typu AC410wraz ze stacjà operatorskà, kabinài pulpitem operatora,

�wymiana rozdzielnicy NN,�wymiana wyposa˝enia pomocniczego

i szybowego zwiàzanego z maszynàwyciàgowà,

�wymiana kabli sterowniczych i zasila-jàcych,

�modernizacja uk∏adu hamulcowegow zakresie wymiany zespo∏ów ste-rowniczo-zasilajàcych (agregatówhydraulicznych),

�wymiana uk∏adu smarowania ∏o˝yskwa∏u g∏ównego.

Wi´kszoÊç robót monta˝owych (tj. posa-dowienie urzàdzeƒ, okablowanie, uru-chomienie pojedynczych urzàdzeƒ itp.)zosta∏a wykonana w dni wolne od pracyoraz w czasie normalnego wydobycia.RównoczeÊnie prace modernizacyjnew szybie prowadzi∏y firmy Elcam i Carbo-automatyka. UnowoczeÊnia∏y uk∏ad sy-gnalizacji szybowej oraz sygnalizacji rewi-zyjnej, a tak˝e system za∏adunku na po-ziomie 705, razem z uk∏adem wagowym. Koƒcowe prze∏àczenie wszystkich syste-mów, zwiàzane z zatrzymaniem pracywyciàgu szybowego, rozpocz´∏o si´14 paêdziernika 2006 roku i trwa∏o trzydoby. W tym czasie wszystkie uk∏adydodatkowe zosta∏y bezb∏´dnie skoordy-nowane z systemem sterowania ABB.JednoczeÊnie wdro˝ono system Wizjo-ner firmy OPA-ROW – uk∏ad rejestrujàcyprac´ maszyny wyciàgowej. Parametrykoncesyjne maszyna wyciàgowa uzyska-∏a ju˝ po 12 godzinach, zak∏adane zwi´k-szenie wydajnoÊci o 8–10 proc. w stycz-niu tego roku, co najmniej miesiàc przedspodziewanym terminem. Wszystkie modernizacje spowodowa∏y,˝e szyb wyciàgowy „Ludwik“ jest dzisiajnajnowoczeÊniejszym i najbardziej za-awansowanym technologicznie szybemw polskich kopalniach.

PO STARYCH ROZDZIELNIACH POZOSTAŁY JEDYNIE OBUDOWY

Technologie

g∏´bokoÊci. Dlatego w∏aÊniew punkty pracy t∏oczona jestz góry rurociàgami wodasch∏odzona do 4OC i dzi´ki jejwykorzystaniu praca na dole

staje si´ w ogóle mo˝liwa. Moc ch∏odnicza uk∏adu wynosi ok. 2 MW.OczywiÊcie zyskiem zupe∏nie dodatko-wym jest ograniczenie emisji metanu doÊrodowiska, a wić znaczne zmniejszenieop∏at ekologicznych.

Zmartwień naturalnych, z którymi borykasię zakład – jest nieco więcej, wszystkiejednak zosta∏y w mniejszym lub wi´kszymstopniu opanowane i wydobycie jest pro-wadzone na sta∏ym poziomie i od wielu lat(odpukaç!) bezawaryjnie. Poniewa˝ jednakpotencja∏ le˝àcego pod ziemià w´gla kusiodpowiedzialnych za finanse w Jastrz´b-skiej Spó∏ce W´glowej, w∏adze kopalnimuszà szukaç mo˝liwoÊci obejÊcia techno-logicznych ograniczeƒ i dà˝yç do zwi´ksze-nia produkcji, mimo ewidentnych prze-szkód. – Ca∏a powierzchnia pracuje na granicymo˝liwoÊci, dlatego jedynà drogà rozwojujest poszukiwanie i eliminowanie s∏abychpunktów – mówi Edward Pszeniczny, nad-sztygar urzàdzeƒ elektrycznych Zak∏aduPrzeróbczego. – Staramy si´ w taki sposóbmodernizowaç i rozbudowywaç park ma-szynowy, by zwi´kszyç niezawodnoÊç ca-∏ego procesu produkcyjnego. Wszelkie przestoje majà dla zak∏adu kolo-salne konsekwencje. Kopalnia – o czymwspominaliÊmy – pracuje w systemie cià-g∏ym, urobek wyje˝d˝a na powierzchnií jest bezpoÊrednio kierowany na przerób-

INŻYNIEROWIE HENRYK SAJDOK I EDWARD PSZENI CZ

Fot.

na ko

lumna

ch: A

.Ste

phan

/Arc

h. A

BB

22-23 JSW-A.qxd 20-4-07 13:55 Page 24


k´. Bufor magazynowy jest tak niewielki, ewystarcza zaledwie na jednà godzin´ pracydo∏u. JeÊli wić z jakiegokolwiek powoduprzeróbka stanie, po 60 minutach trzebawstrzymywaç wydobycie i zatrzymywaçmaszyn´ wyciàgowà. Ka˝da minuta takiejsytuacji to milionowe straty dla zak∏adu.

Jednym z kluczowych elementów całegosystemu energetyczne-go jest rozdzielnia. JeÊliona ma awari´, zatrzymu-je wszystko. W 2005 rokuzdecydowano wić o ca-∏oÊciowej modernizacjirozdzielni g∏ównej. W∏a-Êciwie z pierwotnej kon-strukcji pozosta∏y jedynie obudowy, nap´dyi od∏àczniki. Wszystkie zabezpieczenia elek-tromechniczne zastàpiono elektronicznymi.Elementy zasilania podstawowego zosta∏yna tyle unowoczeÊnione, ˝e instalacje 6 kVnie stanowià dzisiaj ˝adnego problemu. Pozakoƒczonych pracach firmie ABB powie-rzono równie˝ inne modernizacje. W polach silnikowych na przyk∏ad, tamgdzie technologia wymaga regulacji pr´d-koÊci obrotowej, wykorzystano przemien-niki cz´stotliwoÊci ACS800, natomiast dla∏agodnych rozruchów b´bnów suszarni-czych, gdzie nap´d przekazywany jestprzez pot´˝ne ko∏o z´bate, zainstalowanosoftstarty ABB. Znaczne korzyÊci przynios∏atak˝e wymiana wy∏àczników ma∏oolejo-wych. Zainstalowane w 60 polach wyma-ga∏y systematycznych kontroli, co anga˝o-wa∏o niemal ca∏y zespó∏ elektryków. Przej-Êcie na wy∏àczniki VD4 ca∏kowicie wyelimi-nowa∏o koniecznoÊç przeglàdów, co jest

istotne, bowiem nieprzeprowadzenie ichw terminie cz´sto skutkowa∏o awariami. Dodatkowym, bardzo przydatnym zabez-pieczeniem dla urzàdzeƒ przeróbczych oka-za∏y si´ ograniczniki przepi´ç, zainstalowa-ne przez koncern. – WczeÊniej zdarza∏o si´, ˝e przy uszkodze-niu jednego z nap´dów przepićie w sieciuszkadza∏o kolejne silniki – opowiada

in˝. Pszeniczny. – A ka˝de zatrzymaniezak∏adu to ogromne straty czasu, bo po-nowne uruchomienie linii zajmuje ponad40 minut. Dzisiaj jednak te problemy toprzesz∏oÊç. Po modernizacji rozdzielnicy,zastosowaniu falowników i ogranicznikówprzepi´ç, niebezpieczeƒstwo wystàpieniaawarii w linii elektroenergetycznej zmniej-szyliÊmy do minimum.

Eliminacja przestojów to niejedyny spo-sób na zwiększenie wydajności. Drugim„wàskim gard∏em” jest bowiem wyciàg ski-powy, który na szcz´Êcie daje wi´kszemo˝liwoÊci manewru. Dlatego w ubieg∏ymroku przystàpiono do modernizacji jednejz maszyn – w przedziale pó∏nocnym. – Maszyny by∏y eksploatowane od 1974 ro-ku bez wi´kszych modernizacji, jedynie nazasadzie wymian i remontów. Ich awaryj-noÊç zacz´∏a wzrastaç, ros∏y koszty wymia-ny podzespo∏ów, w ostatnim czasie niepla-

nowane przestoje zajmowa∏y co najmniejgodzin´ dziennie, najcz´Êciej powodowa-ne przegrzaniami mostków tyrystorowych– wylicza in˝. Sajdok. – W paêdziernikuubieg∏ego roku zakoƒczyliÊmy prace mo-dernizacyjne, mo˝liwoÊci wydobywcze ma-szyny wzros∏y o ok. 8 proc., co daje w cià-gu doby 40 skipów po 25 ton ka˝dy.

Wydajność urządze-nia podniosła nieza-wodność maszyny,co pozwoli∏o na wi´k-szà liczb´ zjazdóww ciàgu doby. Jed-nak wprowadzonezmiany, szczególnie

modernizacja systemu zasilania i sterowa-nia, dajà znaczne mo˝liwoÊci na przysz∏oÊç.W najbli˝szym czasie prostymi, techniczny-mi zabiegami b´dzie mo˝na podnieÊç mak-symalnà nadwag´ do 30 ton, co da na ka˝-dym skipie (a jest ich na dob´ ponad 500)dodatkowe 5 ton wydobycia. To pozwolina zwi´kszenie przerobu o kolejne 10 proc. – Ca∏y wyciàg zosta∏ tak˝e przygotowanydo docelowego poziomu 1000, który praw-dopodobnie b´dzie uruchomiony za sie-dem lat, wić tak naprawd´ ca∏y potencja∏maszyny nie jest dzisiaj wykorzystywany– mówi in˝. Sajdok. – Ale co najwa˝niejszerzeczy, o których rozmawiamy, dotyczà je-dynie maszyny w przedziale pó∏nocnym.Druga – bliêniacza maszyna w przedzialepo∏udniowym – wcià˝ czeka namodernizacj´. A tam drzemià ko-lejne mo˝liwoÊci zwi´kszenia wy-dobycia.

S∏awomir Dolecki

Metan jest gazem bardzoniebezpiecznym, ale jednoczeÊnie

cennym noÊnikiem energii

ENI CZNY WIEŻA SZYBU WYDOBYWCZEGO „LUDWIK” KABINA STEROWNICZA MASZYNY W PRZEDZIALE PÓŁNOCNYM

Fot.

na ko

lumna

ch: A

.Ste

phan

/Arc

h. A

BB

22-23 JSW-A.qxd 20-4-07 13:55 Page 25

Roboty spawalnicze

W najlepszych i dynamicznierozwijajàcych si´ firmach

automatyzacja produkcji nieoznacza zast´powania ludzimaszynami. Wprowadzanie

na linie technologicznerobotów daje zupe∏nie inne

korzyÊci, a wykwalifikowanakadra wcià˝ jest najwi´kszàwartoÊcià przedsi´biorstwa.

Na inwestowanie w automaty-zacj´ produkcji decydujà si´firmy niemal z ka˝dej bran˝y.Robot przemys∏owy jest bo-wiem urzàdzeniem bardzo

uniwersalnym. Automaty najch´tniej sàwdra˝ane jednak w miejscach, gdzie pro-dukcja jest bardzo „brudna“. Bez wàtpieniaprocesem takim jest spawanie, operacjanie tylko szkodliwa dla cz∏owieka, ale wy-magajàca niebywa∏ej precyzji i stuprocen-towej powtarzalnoÊci.– W przemyÊle motoryzacyjnym zastoso-wanie robotów jest jednym z podstawo-wych wymogów technologicznych – mówiZygmunt Ornowski, dyrektor techniki i pro-dukcji zak∏adów ZPP Auto w Siedlcach.– Tylko one gwarantujà pewnoÊç, nieza-

wodnoÊç i pe∏nà powtarzalnoÊç ka˝degoprocesu. Tam, gdzie w rachub´ wchodziokreÊlona wytrzyma∏oÊç ∏àczonych ele-mentów, tylko automat potrafi zapewniçprecyzyjny spaw w ka˝dej p∏aszczyênie.

„Przygoda“ z robotami zaczęła się dla za-kładu w 1998 roku, gdy zainstalowanoprzywiezionà z Korei lini´ technologicznàdo produkcji belek zderzaków lanosa. Dwalata póêniej podobnà decyzj´ podjà∏ nowyklient fabryki – Autoliv, zlecajàc produkcj´podzespo∏ów do volvo i przenoszàc swojàlini´ produkcyjnà ze Szwecji. – Szybko okaza∏o si´, ˝e roboty nie majàpe∏nego ob∏o˝enia i mo˝na na tych stano-wiskach produkowaç równoczeÊnie innepodzespo∏y – t∏umaczy dyrektor Ornowski.

Kolega po fachu

ROLSTALF irma zosta∏a za∏o˝ona w 1989 roku

przez Janusza Paw∏owskiego, którydo dziÊ pozostaje jej w∏aÊcicielem.Zaczyna∏a od handlu stalà, w 1995 rokupowsta∏ pierwszy wydzia∏ produkcyjny.Po 18 latach dzia∏alnoÊci firma maugruntowanà pozycj´ w bran˝y produkcjiwyposa˝enia do hodowli byd∏a, konii trzody, w produkcji konstrukcji stalo-wych oraz systemów ogrodzeniowych,

a sprzeda˝ stali stanowi dzisiajniewiele ponad 20 proc. przy-chodu. Obecnie ROLSTAL jestprzedsi´biorstwem zatrudnia-jàcym 250 osób, ma w∏asnebiuro technologiczno-konstruk-

cyjne wyposa˝one w nowocze-sne oprogramowanie oraz

wykwalifikowanà ka-dr´ in˝ynierskà.

W 2002oraz 2003

roku firmazosta∏a uho-

norowanaGazelami

Biznesu.Marcin Paw∏owski, dyrektor handlowy ROLSTAL

Fot.

na ko

lumna

ch: A

.Ste

phan

/Arc

h. A

BB

26-27 roboty-A 20-4-07 15:22 Page 26

Kwiecieƒ 2007 Dzisiaj 27Kwiecieƒ 2007 Dzisiaj 27

ZPP Auto

Tam, gdziew rachub´wchodzi

okreÊlonawytrzyma∏oÊç

∏àczonychelementów, tylko

robot potrafizapewniç

precyzyjny spaww ka˝dej

p∏aszczyênie.

Zak∏ad Produkcji Podzespo∏ów roz-poczà∏ dzia∏alnoÊç w 1961 roku ja-

ko cz´Êç Fabryki Samochodów Oso-bowych na ˚eraniu. Pierwsze powa˝-ne zawirowania nastàpi∏y na poczàtkulat 90. XX wieku, gdy produkcja FSOzmala∏a. Na szcz´Êcie w tym czasiekontrahentem ZPP Auto zosta∏a grupaOpel, która jest powiàzana kapita∏owoz General Motors. Od 1996 rokuzak∏ad jest dostawcà podzespo-∏ów do wszystkich produkowa-nych w Polsce modeli daewoo.Poczàtek 2000 roku przyniós∏ ko-lejny spadek zamówieƒ od ma-cierzystej firmy i zak∏ad zosta∏zmuszony do poszukiwania od-biorców na zewnàtrz. Podj´tedzia∏ania pozwoli∏y nie tylkouchroniç miejsca pracy, aletak˝e rozwinàç asorty-ment, pe∏niej wyko-rzystujàc mo˝liwo-Êci produkcyjne.Dzisiaj produktyZPP Auto do-starczane sàdo fabryk: opla,citroena, renault, forda,volvo, bmw oraz fiata.

Zygmunt Ornowski,dyrektor technikii produkcji ZPP Auto

– Zacz´liÊmy kolejne wdro˝enia, a sprzeda˝wzros∏a na tyle, ˝e sami musieliÊmy zain-westowaç w nast´pne roboty.Dzisiaj w siedleckiej fabryce pracuje 14 ro-botów spawalniczych (IRB 1400, IRB 1600)oraz 8 zgrzewalniczych (IRB 6400). Na tymtle firma ROLSTAL z Ostrowi Mazowieckiejjest nowicjuszem. Pierwszy robot pojawi∏si´ bowiem w zak∏adzie w ubieg∏ym rokui wcià˝ jest na etapie wdra˝ania.

– Uruchomienie robota to nie tylko insta-lacja i oprogramowanie – mówi MarcinPaw∏owski, dyrektor handlowy ROLSTAL.– Najwi´kszym problemem, przynajmniejdla nas, jest dodatkowe oprzyrzàdowanie.Poza tym, postanowiliÊmy rozpoczàç odjednego z trudniejszych produktów. Robot IRB 2400 z oprzyrzàdowaniem spa-walniczym firmy Kemppi zosta∏ zaprz´gni´-ty do produkcji klatek porodowych dla trzo-dy. To skomplikowana konstrukcja, sk∏ada-jàca si´ z kilkudziesićiu rur, które muszàbyç przed zespawaniem bardzo precyzyjnieu∏o˝one. Do tego w∏aÊnie potrzebne jestoprzyrzàdowanie, które razem z pozycjone-rem pozwala robotowi wykonaç swojà pra-c´. Takich klatek zak∏ad sprzedaje kilka ty-sićy rocznie. Trafiajà one na rynek polskii do wszystkich wschodnich sàsiadów. – O automatyce myÊlimy ju˝ od dawna,mamy w zak∏adzie wiele urzàdzeƒ sterowa-nych numerycznie: wypalarek, maszyn dowiercenia czy gi´tarek do rur CNC – t∏uma-czy Marcin Paw∏owski. – Decydujàc si´ na

robota nie przeprowadzaliÊmyszczegó∏owej anali-

zy ekonomicznej, staramy si´ bowiem byçfirmà nowatorskà. Zale˝y nam, by nasza ka-dra in˝ynierska wcià˝ si´ rozwija∏a, pracu-jàc z nowoczesnà technikà. Patrzàc jednakna mo˝liwoÊci i efekty jakie daje robot, ju˝myÊlimy o nast´pnych inwestycjach.

W ROLSTALU zatrudnionych jest ponad50 spawaczy. ˚adnemu z nich nie przycho-dzi jednak do g∏owy, ˝e robot móg∏by za-groziç ich miejscu pracy. Zleceƒ jest tak du-˝o, e z ulgà przyjmujà fakt, i˝ ich nowy „ko-lega po fachu“ weêmie na siebie najtrud-niejsze prace. Poza tym, szefom firmy bar-dzo zale˝y na utrzymaniu zatrudnienia naniezmienionym poziomie.– Zatrudniajàc wićej ni˝ 250 osób, staliby-Êmy si´ w rozumieniu przepisów du˝à fir-mà, tracàc w ten sposób pewne przywilejei mo˝liwoÊç uzyskiwania ró˝nych dotacji– mówi dyrektor Paw∏owski. – Jednocze-Ênie nie chcemy traciç klientów z powoduograniczeƒ produkcyjnych. Ka˝dy robot za-st´puje co najmniej cztery osoby, w tensposób nie zwi´kszajàc zatrudnienia, mo-˝emy zwi´kszaç produkcj´, a jednoczeÊniepracy dla ludzi na pewno nie zabraknie.

Z podobnym spokojem sprawę komentu-je Zygmunt Ornowski:– Zatrudnienie w zak∏adzie wynosi prawie900 osób i po wielu zawirowaniach powró-ci∏o w∏aÊnie do poziomu sprzed 1989 roku.JeÊli tak dalej pójdzie, to na tym si´ nieskoƒczy, co nie zmienia faktu, ˝e jeszczew tym roku kupimy kolejne roboty.

S∏awomir Dolecki

Fot.

na ko

lumna

ch: A

.Ste

phan

/Arc

h. A

BB

26-27 roboty-A 20-4-07 15:22 Page 27


ProduktyOchrona i ca∏odobowy monitoring silników

W zastosowaniachprzemys∏owych technologia

inteligentnych rozdzielnicsilnikowych uwa˝ana jest za

dojrza∏à i jest powszechnieakceptowana. Klienci szukajà

jednak dalszych mo˝liwoÊcizwi´kszania wydajnoÊci przez

wyd∏u˝enie bezawaryjnegoczasu pracy oraz koordynacj´

czynnoÊci operacyjnychi konserwacyjnych.

Firma ABB szybko dostrzeg∏a t´tendencj´, co znalaz∏o odzwier-ciedlenie w pe∏ni skalowalnymsystemie rozdzielczym MNSiS.Oznacza to, ˝e klienci mogà do-

dawaç, modyfikowaç lub ulepszaç konfi-guracje swoich aplikacji na dowolnym eta-pie cyklu ˝ycia rozdzielnicy.

Komunikacja w systemie MNSiS opartajest na technologii Ethernet i odbywa si´w czasie rzeczywistym. MNSiS w pe∏ni wy-korzystuje mo˝liwoÊci Ethernetu podwzgl´dem szybkoÊci, odpornoÊci, prostotykonfiguracji sieci oraz komunikacji z wielo-ma odbiorami równoczeÊnie. Problem bra-ku dzia∏ania w sposób deterministyczny,co jest cechà Ethernetu, rozwiàzano przezwbudowanie interfejsu RTAI (Real TimeApplication Interface), zapewniajàcego de-

terministyczne odmierzanie czasu i szybkieprze∏àczanie zadaƒ.

Aplikacje w sterowaniu silnikami wyma-gają różnych konfiguracji, odpowiadajà-cych ró˝nym filozofiom sterowania lubspe∏niajàcych lokalne wymagania dotyczà-ce przep∏ywu informacji. Przy zastosowa-niu rozdzielnicy MNSiS zewn´trzny systemsterowania mo˝e uzyskaç dost´p do:� grupy odbiorów silnikowych (za poÊred-

nictwem wbudowanej w MNSiS jed-nostki komunikacyjnej).

� pojedynczego odbioru silnikowego(przez bezpoÊrednie po∏àczenie odbioruz magistralà sterowniczà systemu nad-rz´dnego).

Najlepsze efekty osiàga si´ przez kompila-cj´ pierwszego i drugiego podejÊcia. Ob-s∏ugiwana jest równie˝ konfiguracja redun-dantna.

Warto wspomnieć o używanym w roz-dzielnicy MNSiS interfejsie OPC (OLE forProcess Control). OPC to standardowysposób dost´pu do dodatkowych infor-macji, które nie sà priorytetowe, ale mimoto sà istotne dla poprawnego funkcjono-wania instalacji. Korzystajàc z OPC, kliencimogà bezpoÊrednio ∏àczyç si´ ze stanowi-skami serwisowymi, systemami utrzyma-nia ruchu itp.

Rozdzielnice MNSiS

ROZDZIELNICA SILNIKOWA

ZALETĄ ROZDZIELNICY MNSiS JEST ŁATWA ZMIANA KONFIGURACJI

28-29 MNSiS 20-4-07 13:58 Page 28


Serwery OPC udost´pniane z rozdzielnicàMNSiS umo˝liwiajà wysy∏anie dodatko-wych informacji do operatorów, bezpoÊrednictwa systemu zewn´trznego. Sta-nowiska operatorów otrzymujà alarmy do-tyczàce danego silnika z sygnaturami cza-sowymi bezpoÊrednio z rozdzielnicy.

Funkcjonowanie odbioru silnikowegojest zabezpieczone przed:� przerwami w komunikacji – w razie

przerwania komunikacji silnik jest prze∏à-czany w zdefiniowany stan bezpieczny,

� nieautoryzowanym sterowaniem silnika– zapobiega temu mechanizm kontrolo-wania praw dost´pu u˝ytkowników.

Rozdzielnica MNSiS zapewnia:� komunikacj´ z systemem nadrz´dnym

przez otwartà magistral´ sterowniczàProfibus DP-V1, protokó∏ Modbus TCPoraz interfejs OPC;

� lokalny interfejs w postaci ekranu doty-kowego z przeglàdarkà WWW;

�mo˝liwoÊç bezpoÊredniego po∏àczeniamagistrali sterowniczej Profibus DP-V1,Device Net i Modbus RTU z odbioramisilnikowymi.

Wi cej informacji: Maciej Merek, tel.: 0 71 34 75 451e-mail: [email protected]

Firma ABB udost´pni nieodp∏at-nie polskim uczelniom technicz-nym program RobotStudio 5. Topierwsza, niezwykle ∏atwa w

u˝yciu aplikacja do prawdziwego pro-gramowania i symulacji systemów ro-botów w trybie „off-line”. Przekazanieprogramu jest wspólnà akcjà polskiegooddzia∏u firmy oraz fabryki ABB w Szwe-cji, która produkuje roboty.Udzielona licencja umo˝liwi prac´ w sie-ci na 50 stanowiskach. Poza samym pro-gramem szko∏y wy˝sze mogà liczyç nape∏ne wsparcie techniczne w zakresieinstalacji i bezawaryjnego utrzymania naserwerach dostarczonego programu. Aby otrzymaç oprogramowanie, wystar-czy przes∏aç do ABB odpowiednie zg∏o-szenie. Upowa˝niony przedstawicieluczelni powinien przygotowaç list w j´-zyku angielskim, w którym potwierdzizainteresowanie oprogramowaniem,a tak˝e przybli˝y program kszta∏ceniaw zakresie robotyki. W liÊcie powinnaznaleêç si´ tak˝e krótka informacja, w ja-ki sposób szko∏a planuje wykorzystaçRobotStudio w cyklu nauczania. Kores-

pondencj´ nale˝y kierowaç na r´ceEmilii Buczkowskiej (dane poni˝ej).Bezp∏atne udost´pnienie programu jestkolejnym elementem wieloletniej i bar-dzo dobrej wpó∏pracy ABB z wy˝szymiszko∏ami technicznymi. Dzi´ki oprogra-mowaniu studenci b´dà mogli nabyçumiej´tnoÊci programowania robotówi planowania ca∏ych zrobotyzowanychstanowisk pracy. RobotStudio pracuje na standardo-wych komputerach PC z systememoperacyjnym Windows. Program wyko-rzystuje technologi´ VirtualRobot™ fir-my ABB, dzi´ki czemu symulacjà robo-ta steruje system operacyjny wykorzy-stywany w prawdziwych urzàdzeniach.Program zawiera tak˝e prosty w u˝yciu,ale oferujàcy du˝e mo˝liwoÊci modu∏modelowania przestrzennego (3D). RobotStudio zawiera modu∏ „VisualBasic for Applications“. Pozwala to do-stosowaç go do konkretnych potrzebi wymagaƒ oraz zwi´kszyç jego funk-cjonalnoÊç.

Wspó∏praca z uczelniami

RobotStudiodla studentów

Przyjmowanie zg∏oszeƒ: Emilia Buczkowska, tel.: 022 61 64 492e-mail: [email protected]

Pomoc techniczna: Piotr Niewieczerza∏, tel.: 022 51 64 458e-mail: [email protected]

fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

28-29 MNSiS 20-4-07 13:58 Page 29

Zdalny odczyt licznikówenergii elektrycznej jest corazpowszechniejszy. ABB oferujeliczniki DELTAplus, które majàwbudowany interfejs dobezpoÊredniej komunikacji.Te, które takiej mo˝liwoÊcinie oferujà, wykorzystujàzewn´trzne adapterykomunikacyjne. Na poczàtkutego roku ABB uzupe∏ni∏aofert´ tych urzàdzeƒ.


ProduktyZdalny dost p do danych –

Adapterydla liczni

Wi cej informacji: Patryk Czerwiƒski, tel.: 022 51 64 435e-mail: [email protected]

Wykoƒczenie wn´trz

Domoweszafki rozdzielcze

Szafki rozdzielcze sà niezb´dnew ka˝dym budynku. Rzadko ktouwa˝a jednak, ˝e przysparzajàwn´trzom uroku. Projektanci

z ABB postanowili zmieniç ten poglàd.Efektem ich prac jest seria UK500. Domowe szafki rozdzielcze ABB cechujeszybki i ∏atwy monta˝ oraz dopracowanieposzczególnych podzespo∏ów. Elementymonta˝u do Êciany majà podwójne prze-znaczenie. Po pierwsze – redukujà g∏´bo-koÊç monta˝u, po drugie – mogà byç u˝y-te jako element dystansowy podczasmonta˝u kilku szafek obok siebie. Wyjmo-wane przepusty kablowe umo˝liwiajà ∏a-twe wprowadzenie przewodów zasilaniai odbioru, a po wykonaniu instalacji obaprzepusty dokrća si´, aby zapewniçszczelnoÊç. Wszystkie szafki z serii UK500sà równie˝ przystosowane do monta˝uw p∏ycie gipsowej. Skrzynka Êcienna nie deformuje si´, nie p´-ka i jest niepalna. Zapewnia du˝o miejscana wykonanie po∏àczeƒ, a zastosowaniegrzebienia pozwala na staranne u∏o˝enieprzewodów. Wspornik aparatury instalujesi´ szybko „na zatrzask”, a szyna TH35 jeststandardowo podwójnie izolowana. W serii szafek UK500 znaleêç mo˝na kilkarodzajów wykonaƒ, co powoduje, ˝e pro-pozycja ABB daje nie tylko gwarancj´ jako-Êci i funkcjonalnoÊci, ale tak˝e zapewniaestetyk´ wn´trza: Art line – po∏àczenie funkcjonalnoÊci i ele-gancji. Osiàgnićie tych cech da∏o zastoso-wanie szczotkowanej stali nierdzewnej. Addition line – ramki do obrazów, któresame w sobie zdobià wn´trze. Wykonanieze szczotkowanego aluminium i z anody-zowanym kolorowym pokryciem. Colour line – dost´pne sà w trzech kolo-rach: Midnight Blue, Anthracite oraz Bor-deaux Red. Uchwyt zamknićia wykonanyjest w kolorze srebrnym. Tableau-Technique – pozwala – dzi´ki pa-nelowi sterowniczemu – na zarzàdzanieoÊwietleniem wszystkich pomieszczeƒ.Standardowe wykoƒczenie obejmuje so-lidnà aluminiowà ram´ z anodowanà alu-miniowà p∏ytà i zamkiem. Panel sterowni-czy mo˝e byç wykoƒczony przez u˝ytkow-nika lub dostarczony przez producenta.

Zewnętrzne adaptery komunika-cyjne służą do konwersji sy-

gnałów optycznych portu licznikana sygnały elektryczne, które mo-gą być transmitowane za pomocąlinii energetycznych, skrętki, itd.;przy użyciu różnych protokołów(Lon, M-Bus, TCP/IP, itd.).Dodatkowe cechy adaptera komu-

nikacyjnego M-Bus:� montaż na szynie

DIN,� niewielkie

wymiary (zaj-muje szerokośćdwóch modu-łów DIN),� prosta

instalacja,� niski pobór

mocy,� całkowita

izolacja galwanicznapomiędzyurządzeniemodczytowyma licznikiem.

Adapter M-Bus

COLOUR LINE

ART LINE

ADDITION LINE

30-31 adaptery+UK-A.qxd 20-4-07 14:56 Page 30


Fot.

na ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

Liczniki energii elektrycznej ABB:DELTAsingle i ODIN oraz cz´Êçserii DELTAplus, nie majà mo˝li-woÊci zdalnej transmisji danych.Jednak funkcja ta mo˝e byç z po-

wodzeniem realizowana dzi´ki zewn´trz-nym adapterom komunikacyjnym. Dotychczas oferta adapterów zawiera∏a:Adapter komunikacyjny M-Bus – s∏u˝y dopod∏àczenia liczników ABB do dwuprzewo-dowej sieci M-Bus. Pozwala na integracj´pomiarów ró˝nych mediów: wody, ciep∏a,gazu, energii elektrycznej.Adapter komunikacyjny RS232 – przezna-czony jest do pod∏àczenia licznika do ma-stera M-Bus (np. do komputera PC), lub domodemu i zdalnej komunikacji przez lini´telefonicznà. S∏u˝y te˝ do programowanialiczników DELTAplus i DELTAsingle.NowoÊcià, wprowadzonà do oferty na po-czàtku roku 2007, sà:Adapter Ethernet M-Bus – s∏u˝y do komu-nikacji z licznikami w sieciach lokalnych(LAN), jak i rozleg∏ych (WAN). AdapterEthernet M-Bus ma dwie g∏ówne funkcje:� zapewnia zdalny odczyt danych z liczni-

ków za pomocà protoko∏u M-Bus po-

przez UDP lub TCP (opcja ta mo˝e zo-staç wykorzystana przez specjalistyczneoprogramowanie AMR lub BMS),

� posiada wbudowany serwer www, któ-ry umo˝liwia odczyt danych pomiaro-wych za pomocà przeglàdarki interneto-wej (do odczytu danych z liczników mo-˝e s∏u˝yç zarówno komputer, jak i PDAlub telefon komórkowy).

Adapter jest zasilany napićiem 100-240 VAC, do pod∏àczenia sieci Ethernet wykorzy-stywane jest standardowe z∏àcze RJ-45.Adaptery PLC LonWorks – wykorzystujàtechnologi´ LonWorks do transmisji da-nych pomiarowych w sieciach energetycz-nych w paÊmie A CENELEC lub w publicz-nym paÊmie C. U˝ywajà profilu LonMark

Utility Data Logger. Sà zasilane napićiem220–240 V AC. Napićie to s∏u˝y równie˝do transmisji danych, dzi´ki czemu nie sàwymagane dodatkowe przewody komuni-kacyjne. Maksymalna odleg∏oÊç transmisjiwynosi 800 m i jest zale˝na od poziomu za-k∏óceƒ w sieci zasilajàco-transmisyjnej.W opracowaniu sà dwa kolejne adaptery:Adapter GSM/GPRS M-Bus – umo˝liwiodczyt danych z licznika za pomocà sieciGSM lub GPRS, w pasmach GSM 850/900i GSM 1800/2900. Adapter b´dzie obs∏ugi-wa∏ komunikacj´ za pomocà wiadomoÊciSMS i zdalnà wymian´ oprogramowania,zapewniajàc elastycznà mo˝liwoÊç konfi-guracji i uaktualniania oprogramowania.Adapter FieldBus – przeznaczony b´dziedo w∏àczenia liczników energii elektrycznejw sieci komunikacyjne Êredniego zasi´gu:ProfiBus, ModBus, DeviceNet, AS-i, Can-Open. Umo˝liwi integracj´ pomiarów ener-gii w systemach automatyki przemys∏owej.

Protokó∏ M-Buspozwala lepiejwykorzystywaç

liczniki ABB

ch – nowoÊci 2007

y komunikacyjne ników energii elektrycznej

Wi cej informacji: Jakub Matasek, tel.: 022 51 64 454e-mail: [email protected]

Zdalna komunikacja z licznikami przy u˝yciu adapterów komunikacynych

30-31 adaptery+UK-A.qxd 20-4-07 14:57 Page 31

Funkcje czasowe sà sterowaneze stabilizowanego kwarcem ze-gara czasu rzeczywistego. Zegarwewn´trzny licznika jest wypo-sa˝ony w kalendarz z automa-

tycznym uwzgl´dnieniem lat przest´p-nych, umo˝liwiajàcy prac´ z czasemletnim i zimowym. Programowanie czasui daty odbywa si´ za pomocà dwóch przy-cisków lub interfejsu komunikacyjnego.Podtrzymanie pracy zegara podczas zani-ków napićia zapewnia superkondensa-tor, który dostarcza zasilanie przez tydzieƒprzy temperaturze +20OC (minimum72 godziny w zakresie temperatur pracy).U˝ycie superkondensatora pozwoli∏o za-chowaç szeroki zakres temperatury pracyliczników: od -40 do +55OC, gdzie zasila-nie bateryjne nie daje sobie rady. Parame-try zegara wewn´trznego sà zgodne z IEC62052-21 i IEC 62054-21 dla wymagaƒ dlazegarów taryfowych. Statyczna dok∏ad-noÊç jest mniejsza ni˝ 5 ppm w tempera-turze pokojowej.

Wartości miesięczneNowe liczniki zapami´tujà wartoÊç energiii liczb´ impulsów z wejÊç binarnych, zmie-rzone podczas ka˝dego miesiàca. Dla licz-ników wyposa˝onych w taryfy, zapami´ty-wana jest równie˝ energia miesićzna dla

ka˝dej z taryf. Liczniki mogà zapami´taç do31 wartoÊci miesićznych (domyÊlnie 18).

Profil obciążeniaFunkcja profilu obcià˝enia dzieli ka˝dydzieƒ na okresy o sta∏ej d∏ugoÊci i zapami´-tuje energi´ zmierzonà w ka˝dym z okre-sów. Mo˝liwe d∏ugoÊci okresu: 15, 30 lub60 minut (domyÊlnie 60 minut). Liczniki za-pami´tujà wartoÊci profilu obcià˝enia dlaenergii czynnej i biernej oraz liczby impul-sów z wejÊç binarnych. Zapami´tywanieprofilu obcià˝enia dla energii biernej jestmo˝liwe tylko dla liczników kombi (mierzà-cych energi´ czynnà i biernà). WartoÊciprofilu obcià˝enia zawsze zapami´tywanesà w czasie zimowym, niezale˝nie od ak-tywnej funkcji czasu letniego.

Moc maksymalnaFunkcja pomiaru mocy maksymalnej dzieliczas na okresy o sta∏ej d∏ugoÊci i mierzymoc w ka˝dym okresie. WartoÊç mocymaksymalnej w miesiàcu jest zapami´ty-wana z datà i czasem jej wystàpienia. Mo˝-liwe d∏ugoÊci okresu: 15, 30 lub 60 minut(domyÊlnie 15 minut).Nowe liczniki zapami´tujà wartoÊci mocymaksymalnej dla energii czynnej i biernejoraz maksymalne liczby impulsów z wejÊçbinarnych. Dla liczników wyposa˝onych

ABB wprowadzi∏ana rynek nowe typy

liczników energiielektrycznej, wchodzàcew sk∏ad serii DELTAplus.

Liczniki wyposa˝onew zegar wewn´trzny

mogà realizowaçfunkcje zale˝ne od daty

i czasu: profilobcià˝enia, pomiar

mocy maksymalnej,pomiar wartoÊci

miesićznych, dziennikzdarzeƒ, sterowanie

wyjÊciami binarnymi.Zegar wewn´trzny

steruje równie˝prze∏àczaniem taryf.


Ze wzgl´du na du˝à liczb´danych, do odczytu

wartoÊci miesićznych, profiluobcià˝enia, mocymaksymalnej i dziennikazdarzeƒ wykorzystuje siínterfejs komunikacyjny M-Bus. Ten sam interfejs s∏u˝y doprogramowania parametrówrejestracji licznika. W przypadkubraku ustawienia czasu zegara,funkcje rejestracji danych niedzia∏ajà. Podczas przepe∏nieniapamići danych, licznik zaczynanadpisywaç najstarsze z nich.Zmiana d∏ugoÊci okresów czasulub iloÊci zapami´tywanychdanych powoduje wykasowaniepoprzednio zgromadzonychdanych (oprócz danych rejestrówenergii).

Produkty

Flagowa rodzina liczników energii elektrycznej ABB

DELTAplus z wbudowanym

Zdalny nadzór

32-33 delta+-A.qxd 20-4-07 14:58 Page 32


fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

/J. M

atas

ek

w taryfy zapami´tywana jest moc maksy-malna dla ka˝dej z taryf. Liczniki mogàzapami´taç do 31 wartoÊci mocy maksy-malnej (domyÊlnie 6).

Dziennik zdarzeńNowe liczniki mogà rejestrowaç nast´pujàce zdarzenia:� podwy˝szenie napićia fazowego

powy˝ej +6 proc.,� obni˝enie napićia fazowego

do -10 proc., tzw. poziom 1,� obni˝enie napićia fazowego

do -15 proc., tzw. poziom 2,� zanik napićia (< 15 proc.),� odwrotny przep∏yw mocy,� ca∏kowity zanik napićia.

Procentowe obni˝enia i podwy˝szenianapićia odnoszà si´ do wartoÊci znamio-nowych, które sà programowalne. Dla ka˝-dego zarejestrowanego zdarzenia zapa-mi´tywana jest data i czas wystàpieniaoraz czas trwania zdarzenia (w sekundach).Liczniki mogà zapami´taç do 512 zdarzeƒ(domyÊlnie 50).

CENIONA SERIA DELTAplus MA NOWY ATUT

zegarem

Wi cej informacji: Jakub Matasek, tel.: 022 51 64 454e-mail: [email protected]

Urzàdzenia specjalistyczne

Noweobudowy wy∏àczników

Urzàdzenia sterujàce i sygnaliza-cyjne w standardzie 22 mmcieszà si´ nies∏abnàcà popular-noÊcià. Dlatego firma ABB sta-

le poszerza swojà ofert´ w tym zakresie.Od niedawna do gamy rodziny osprz´tupulpitowego do∏àczy∏y nowe obudowydla przycisków w wersji kompaktowej.Nowe obudowy wyró˝niajà si´ spoÊróddotychczas oferowanych bardziej zwar-tà konstrukcjà. Wymiary 64x62x45 mm(wysokoÊç/szerokoÊç/g∏´bokoÊç) po-zwalajà zastosowaç je wsz´dzie tam,gdzie ograniczona zosta∏a powierzchniamonta˝u. Ze wzgl´du na sposób zasto-sowania mo˝emy podzieliç je na obu-dowy dla przycisków kompaktowychbezpieczeƒstwa i wy∏àczników awaryj-nego wy∏àczania. Obudowy dla przycisków bezpieczeƒ-stwa mo˝na rozpoznaç po wyma-ganym dla nich ó∏tym kolorze po-krywy oraz jasnoszarym kolorzepodstawy. Uzupe∏nieniem tej seriisà os∏ony zabezpieczajàce przy-cisk przed przypadkowym wci-Ênićiem. Os∏ony wykonanezosta∏y z bardzo odpornego nauszkodzenia tworzywa – podob-nie jak pozosta∏e elementy w ko-lorze ˝ó∏tym. Ze wzgl´dów funkcjonalnychzdecydowano si´ na sprze-da˝ pustych os∏on i obu-dów oraz urzàdzeƒ kom-pletnych, wyposa˝onychw wy∏àczniki ró˝nego ty-pu, zwalniane przez obrótlub odciàgnićie. Ponad-to wszystkie odmianyoferowane sà w wersjiz os∏onà lub bez.

Propozycja ABB obejmuje tak˝e obudo-wy dla przycisków awaryjnego wy∏àcza-nia. Podstawowà ró˝nicà mi´dzy opisy-wanymi produktami jest kolor – obudowydo wy∏àczników awaryjnego wy∏àczaniawyst´pujà w dwóch odcieniach szaroÊci,ciemniejszym dla obudowy i jaÊniejszymdla podstawy. Uzupe∏nieniem serii jestos∏ona w kolorze szarym. Podobnie jakw przypadku innych typów, u˝ytkownikmo˝e zdecydowaç si´ na obudow´ dowy∏àczników awaryjnych pustà lub kom-pletnie wyposa˝onà, z os∏onà lub bez.

Wi cej informacji: Marcin Walewski, tel.: 0 22 51 64 446e-mail: [email protected]

Produkty testowane są zgodnie z normami IEC 60947-5-1 i IEC 60947-5-5.Posiadają dopuszczenia i aprobaty: cULus, CCC, Gost (U), DNV, GL, RMRS

i RRR. O jakości obudów i osłon świadczy fakt, iż spełniły bardzo rygorystycz-ne normy wymagane na rynku amerykańskim. Pomyślnie przeszły międzyinnymi test zimnej kuli oraz pięciocalowego płomienia według UL746C.

Normy, atesty i aprobaty

32-33 delta+-A.qxd 20-4-07 16:07 Page 33

1. Standardowe nap´dySà to wektorowe przemienniki cz´stotliwo-Êci serii ACS550 o mocach w zakresie od0,75 kW do 355 kW. Urzàdzenia te posia-dajà bogate standardowe wyposa˝enie,m.in. d∏awiki wejÊciowe oraz filtry EMC dlaÊrodowiska mieszkalnego zintegrowanewewnàtrz. Dzi´ki temu jest to jedyny prze-miennik dost´pny na rynku polskim spe∏-niajàcy restrykcyjne wymagania normy IEC61800-3-12. Jest wyposa˝ony standardo-wo w komunikacj´ szeregowà Modbusoraz inne protoko∏y jako opcje. Dost´pnystandardowo zegar czasu rzeczywistegopozwala na rozszerzenie funkcjonalnoÊciprzemiennika. Czytelny interfejs u˝ytkownika z pane-lem w j´zyku polskim oraz asystentamii przyciskiem pomocy pozwala na szyb-kà konfiguracj´ niedoÊwiadczonym u˝yt-kownikom. Jest on najcz´Êciej stosowa-

ny do nap´du pomp i wen-tylatorów, a dzi´ki standar-dowo dost´pnejMakroaplikacj iPFC umo˝liwia onsterowanie uk∏a-dem nawet czte-rech pomp.


Oferta dostosowana do potrzeb u˝ytkownika

Przemienniki częstotliwości

Przemienniki cz´stotliwoÊci sàcoraz cz´Êciej stosowanew systemach automatyki

przemys∏owej i w prostychurzàdzeniach produkcyjnych.

Liczba aplikacji jest ogromna:od nap´dów bram, poprzez

pompy, do przenoÊnikóww skomplikowanych

procesach technologicznych.Dost´pne oprogramowaniepozwala na szybkie i ∏atwe

programowanie orazdiagnostyk´ urzàdzenia.

fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

34-35 falowniki 2-A 20-4-07 15:01 Page 34

5. Nap´dy przemys∏owe Przemienniki serii ACS800 zaprojektowanesà tak, aby sprostaç wysokim wymaganiomprzemys∏owym. Dost´pne w zakresie na-pi´ç zasilania od 230 V do 690 V o mocachod 0,55 kW do 5600 kW. Dzi´ki BezpoÊred-niemu Sterowaniu Momentem (DTC)ACS800 charakteryzuje si´ dok∏adnoÊciàregulacji, dynamikà i 200-procentowym mo-mentem rozruchowym, co jest jedynym ta-kim rozwiàzaniem na rynku. Znalaz∏y one za-stosowanie w przemys∏ach: cementowym,górniczym, morskim, hutniczym, a tak˝ew elektrowniach i przepompowniach. Aby sprostaç odmiennym wymaganiom po-szczególnych odbiorców przemiennikiACS800 opracowano w wielu wersjach za-budowy. Od modu∏ów do zabudowy w sza-fie – ACS800-04, przez jednostki naÊcienne(ACS800-01), wolnostojàce (ACS800-02), dojednostek szafowych (ACS800-07) i Multidri-

ve. Du˝a liczba dost´pnych opcji, takich jakdodatkowe wejÊcia/wyjÊcia, modu∏y komu-nikacji szeregowej oraz Êwiat∏owodowej,pozwala dopasowaç ten przemiennik donajbardziej wymagajàcych aplikacji. ACS800 posiada ró˝ne wersje oprogramo-wania, opracowane przy wspó∏pracy klu-czowych odbiorców, które posiadajà uni-kalne cechy dla danych ga∏´zi przemys∏u,m.in. nap´dy w systemach wielopompo-wych, dêwigowych, pozycjonowania i syn-chronizacji czy aplikacji Master/Follower dosynchronizacji momentów wielu silników.Ponadto ACS800 wyst´puje w specjalnychwykonaniach m.in. ze zwrotem energii dosieci (np . ACS800-11) do zastosowaniaw aplikacjach, w których wyst´pujà d∏ugieczasy hamowania. Niezwykle ciekawa jest wersja ACS800-37,zapewniajàca poziom harmonicznych prà-dowych poni˝ej 5 proc., czego nie uda∏o si´osiàgnàç ˝adnemu z konkurentów ABB.

3. Nap´dy kompaktoweW tej grupie przemienników znajdujà si´dwie rodziny: ACS50 oraz ACS150. Sà toskalarne przemienniki o mocach z zakre-su od 0,18 kW do 4 kW. Zosta∏y one za-projektowane g∏ównie z myÊlà o klien-tach typu OEM, konstruktorach maszynczy firmach instalatorskich. Kompaktowe przemienniki cz´stotliwo-Êci cechujà si´ przede wszystkim prosto-tà obs∏ugi oraz instalacji w szafach u˝yt-kownika (IP20). Niezwykle prosty inter-fejs u˝ytkownika (ACS50 – konfiguracjaza pomocà prze∏àczników) pozwala nabardzo szybkie uruchomienie urzàdzenianawet niedoÊwiadczonemu u˝ytkowni-kowi. Natomiast niewielkie rozmiaryi wszechstronny sposób monta˝u po-zwalajà na maksymalne zoptymalizowa-nie dost´pnego miejsca w szafie. Typowe zastosowania to nap´dy pomp,wentylatorów, przenoÊników itp. z bar-dzo prostym sterowaniem. Wyposa˝eniestandardowe urzàdzeƒ oraz dost´pneopcje zosta∏y zoptymalizowane w celumaksymalnego uproszczenia doboruw∏aÊciwego przemiennika oraz jego dys-trybucji.

4. Uniwersalne nap´dy maszynW tej grupie znajduje si´ rodzinaACS350. Sà to przemienniki wektoroweo mocach w zakresie od 0,37 kW do11 kW. Zosta∏y zaprojektowane z myÊlào konstruktorach maszyn. Poza zaletaminap´dów kompaktowych zapewniajà du-˝o wy˝szà funkcjonalnoÊç. Pozwala to nazastosowanie tych urzàdzeƒ w bardziejwymagajàcych aplikacjach oraz z bardziejskomplikowanym sterowaniem, np. do-st´pna jest komunikacja szeregowa(Modbus w standardzie, inne jako opcje).Niewàtpliwà zaletà jest czytelny interfejsu˝ytkownika (panel w j´zyku polskim)oraz liczne, dodatkowe opcje. Typowezastosowanie to pompy, wentylatory, po-dajniki oraz proste podnoÊniki i windy.

2. Nap´dy ABB dla aplikacjiHVAC

Sà to przemienniki serii ACH550, którepowsta∏y na bazie rodziny ACS550, alezosta∏y dodatkowo wzbogacone o cechywykorzystywane w aplikacjach wentyla-cji, klimatyzacji i ogrzewania oraz w sys-temach inteligentnych budynków. W po-równaniu do ACS550 urzàdzenie posiadaw standardzie trzy dodatkowe protoko∏ykomunikacyjne w tym BacNet, które po-zwalajà na niezwykle prostà i szybkà inte-gracj´ przemiennika w systemieinteligentnego budynku. Ponadto wykorzystanie gotowych ma-kroaplikacji, dwóch regulatorów PID orazzegara czasu rzeczywistego pozwala nawyeliminowanie dodatkowych elemen-tów w systemie sterowania, np. sterow-ników PLC.


Wi cej informacji: S∏awomir Kwiatosiƒski, tel.: 0 42 29 93 350e-mail: [email protected]

fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

34-35 falowniki 2-A 20-4-07 15:02 Page 35


Pure stainless steel – nowa seria osprz´tu elektroinstalacyjnego

Stalowa estetyka wnętrzaOsprz´t elektroinstalacyjny – wy∏àczniki, gniazda czy Êciemniacze – dawno ju˝przesta∏ byç postrzeganyjedynie jako fragmentinstalacji elektrycznej.Urzàdzenia te coraz cz´Êciejstanowià elementwykoƒczenia wn´trza,podkreÊlajàc styl wytyczony przez architekta.

Wy∏àcznik/przycisk˝aluzjowy

Gniazdo z uziemieniem,przes∏onami i klapkà

W∏àcznik/przyciskpodÊwietlany z nadrukiemi czerwonym okienkiem W∏àcznik/przycisk

Gniazdo antenoweRTV/SAT

Stal szlachetna to materia∏ nieporównywalny z ˝adnym innym. Jej wyjàtkowe w∏aÊciwoÊci i ch∏odna powierzchnia powodujà, ˝e stal postrzegana jest jako trwa∏a i niepowtarzalna. W nowoczesnej architekturze zalicza si´ jà do najwa˝niejszychmateria∏ów. Natomiast konsekwentne, proste prowadzenie liniipure stainless steel powoduje, ˝e ka˝dy w∏àcznik staje si´integralnà cz´Êcià architektury.

36-37 pure-A 20-4-07 15:04 Page 36


fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

Osprz´t elektroinstalacyjny we-wnàtrz pomieszczeƒ spe∏nianie tylko funkcj´ u˝ytkowà– prostego w∏àczania i wy∏à-czania Êwiat∏a czy miejsca

pod∏àczenia urzàdzeƒ elektrycznych. Wy-∏àczniki, przyciski oraz gniazda zacz´∏y byçpostrzegane wewnàtrz budynku i domu ja-ko element wspó∏tworzàcy przestrzeƒ orazpodnoszàcy jakoÊç mieszkania, aparta-mentu, a nawet biura. Zmiana myÊleniao tym elemencie sieci elektrycznej pocià-gn´∏a za sobà potrzeb´ tworzenia ró˝no-rodnych rozwiàzaƒ oraz form, zarównopod wzgl´dem kolorów, jak i kszta∏tów.

Ten nowy sposób postrzegania osprzętuma swoje odzwierciedlenie w ofercieABB. Ale istotny mo˝e byç nie tylko kolori kszta∏t. Ostatnio styliÊci zacz´li równie˝wykorzystywaç do wykonywania wy∏àczni-ków materia∏y, które do tej pory nie by∏ykojarzone z osprz´tem elektroinstalacyj-nym – na przyk∏ad szk∏o, aluminium czy te˝stal szlachetnà. Firma ABB wprowadzi∏aniedawno nowà seri´ osprz´tu elektroin-stalacyjnego. Jedynà w swym rodzaju– wykonanà ze stali szlachetnej. Seri´ purestainless steel.NiepowtarzalnoÊç serii podkreÊla nie tylkowyjàtkowy materia∏, ale równie˝ kszta∏t i ja-koÊç. Barwa, jakà daje stal szlachetna,stwarza niepowtarzalne wra˝enie w nowo-czesnej architekturze. Dzi´ki zastosowaniutrwa∏ego materia∏u, niezwykle estetyczne-go i zarazem szlachetnego, uda∏o si´ osià-gnàç coÊ, co do tej pory by∏o niemal nie-mo˝liwe: produkt trwa∏y, estetyczny, a jed-noczeÊnie funkcjonalny.

Podkreślenia warta jest także prostotaformy i wyrazisty kształt, harmonijniewspó∏grajàcy z nowoczesnà stylistykà dzi-siejszych wn´trz. Trwa∏oÊç nowej serii pu-re stainless steel – oczywiÊcie poza mate-ria∏em, z którego jest wykonana – podkre-Êla fakt, i˝ na powierzchni nie zostajà odci-ski palców ani ˝adne inne Êlady. Oznaczato, ˝e przy codziennym, nawet cz´stym,u˝ytkowaniu wyglàd wy∏àczników pozo-staje niezmieniony. Zastosowanie nowa-torskiej technologii pozwoli∏o nie tylkowyeliminowaç mo˝liwoÊç pozostawieniaÊladów, ale spowodowa∏o, e w dotyku se-ria pure stainless steel jest zupe∏nie inna.Sprawia wra˝enie aksamitnej.W nowej serii osprz´tu ABB oferuje bar-dzo du˝y wybór rozwiàzaƒ do wyposa˝e-nia ka˝dego pomieszczenia. Ka˝dy b´dziew stanie dobraç do w∏asnego stylu ró˝ne-go rodzaju wy∏àczniki oraz gniazda siecio-we i zasilajàce.

Wi cej informacji: Jaros∏aw Grabowski, tel.: 022 51 64 419e-mail: [email protected]

36-37 pure-A 20-4-07 15:05 Page 37

DyspozycyjnoÊç urzàdzeƒ odgrywa kluczowà rol´ w ka˝dym dobrze prosperujàcym zak∏adzieprodukcyjnym. Jednà z metod uchronienia si´ od awarii jest serwis prewencyjny. Spróbujemywykazaç jego skutecznoÊç na konkretnym przyk∏adzie.

Produkty


Firma PT Riau Andalan Kertas(RAK) jest jednym z najnowocze-Êniejszych zak∏adów papierni-czych w Indonezji. Produkuje2 mln ton miazgi drzewnej rocz-

nie oraz 350 tysićy ton papieru. DoÊwiad-czony personel techniczny RAK ma prak-tyczne podejÊcie do zagadnieƒ zwiàzanychz utrzymaniem ruchu. Z tego powodu pro-fesjonalna obs∏uga nap´dów maszyny pa-pierniczej MP1 przynosi wiele korzyÊci za-k∏adowi. ABB, posiadajàc programy obs∏ugiprewencyjnej dla poszczególnych grup na-p´dów, oparte na wieloletnim doÊwiadcze-niu z tysićy instalacji, wdro˝y∏o jeden z ta-kich programów w zak∏adzie Riau AndalanKertas, co przynios∏o wymierne korzyÊci.Choç przyk∏ad jest doÊç odleg∏y geograficz-nie, poka˝emy, jak znaczne korzyÊci dla za-k∏adu przynosi serwis prewencyjny.Maszyn´ MP1, uruchomionà w 1997 roku,wyposa˝ono w system nap´dowy PPS200oraz 49 sekcji nap´du ACV700. W ciàgupićiu lat od chwili uruchomienia maszynadzia∏a∏a bez zarzutu. Jednak po tym czasiezacz´∏y pojawiaç si´ pierwsze problemy.Aby powróciç do pierwotnego stanu nieza-

wodnoÊci oraz utrzymaç ten stan w przy-sz∏oÊci, firma ABB wraz z in˝ynierami RAKprzeprowadzi∏a audyt w celu szczegó∏owejanalizy aktualnej sytuacji. Opierajàc si´ na wynikach audytu, obiestrony dosz∏y do wniosku, ˝e jedynà s∏usz-nà drogà jest wprowadzenie programu pre-wencji dla nap´dów ACV700. Do tej pory

obs∏uga maszyny dokonywa∏a drobnychczynnoÊci prewencyjnych wed∏ug w∏asne-go programu, niemniej jednak nie bra∏a poduwag´ zaleceƒ producenta oraz jego naj-nowszych doÊwiadczeƒ. Program prewen-cyjny, obejmujàcy wymian´ niezb´dnychcz´Êci zamiennych, zosta∏ zakoƒczonyw czerwcu 2005 roku. Najistotniejsze jestto, ˝e wymiana wszystkich niezb´dnych

cz´Êci zosta∏a zaplanowana i dokonanapodczas planowanych postojów maszyny.Jak pokazuje praktyka, planowany serwisprewencyjny nap´dów, prowadzony we-d∏ug programu prewencyjnego ABB, jestbardzo ekonomicznà metodà utrzymywa-nia urzàdzeƒ w dobrej kondycji. Poniewa˝prace serwisowe sà planowane, nie ma po-trzeby organizowania odr´bnych postojówlinii technologicznej, a prewencyjne zesta-wy cz´Êci zamiennych sà od 15 do 40 proc.taƒsze od cz´Êci zamiennych zamawianychosobno, na przyk∏ad w przypadku awarii.Dodatkowymi korzyÊciami dla u˝ytkownikanap´dów sà m.in.:� poszerzenie wiedzy z zakresu serwisu

u˝ytkowanych urzàdzeƒ,� lepsze zrozumienie potrzeb obs∏ugi ser-

wisowej urzàdzeƒ w przysz∏oÊci,� aktualizacja posiadanego zapasu cz´Êci

zamiennych.

Serwis prewencyjny – studium przypadku

Dyspozycyjność napędów

Wp∏yw wdro˝enia programu pre-wencyjnego na zmniejszenie

liczby awaryjnych postojów maszynyw ciàgu roku.

Widzàc korzyÊci p∏ynàce z prewencji,szefostwo RAK zadecydowa∏oo wdro˝eniu serwisu prewencyjnegorównie˝ dla pojedynczych nap´dówtypu ACS600 oraz SAMI STAR.

KorzyÊci z serwisu

Wi cej informacji: Marcin Góralski, tel.: 0 601 655 508e-mail: [email protected]

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

2002 2003 2004 2005

Liczba awariimaszyny MP1zmniejszy∏a si´wielokrotnie

38-39 serwis-A 20-4-07 15:06 Page 38


fot.n

a ko

lumna

ch: A

rch.

ABB

Rozdzielnice Êredniego napi cia

ZX0 dla elektrowni wiatrowych

Rozdzielnice Êredniego napićia typuZX0 izolowane gazem SF6 spe∏niajànajwy˝sze wymagania jakoÊci.

Technologia ich wytwarzania, wykorzystu-jàca roboty oraz lasery, jest jednà z najno-woczeÊniejszych na Êwiecie. Kompaktowa rozdzielnica ZX0 jest odpor-na na wp∏ywy Êrodowiska i nie wymagazabiegów konserwacyjnych, spe∏niajàcjednoczeÊnie wszystkie wymagania u˝yt-kowników. NiezawodnoÊç, ekonomicz-

noÊç i wysokie standardy bezpieczeƒstwasà kryteriami, które przemawiajà za tymrozwiàzaniem. Dzi´ki modu∏owej struktu-rze, elektronicznemu systemowi nadzorui zwartej budowie, stanowi idealne rozwià-zanie u˝ytkowe dla energetyki, budownic-twa komercyjnego i przemys∏u.Rozdzielnica ZX0 jest optymalnym wybo-rem urzàdzenia ∏àczeniowego, gdy˝ spe∏-nia techniczne i ekonomiczne wymaganiaprawie ka˝dego systemu. Praktyczna me-

toda po∏àczeƒ wtykowych szyn zbior-czych umo˝liwia prosty monta˝ modu∏ówrozdzielnicy.Przez ca∏y okres eksploatacji nie makoniecznoÊci konserwacji urzàdzeƒ ∏àcze-niowych, a co za tym idzie – otwieraniazbiornika z gazem. Jest to mo˝liwe dzi´kiwyd∏u˝onej zdolnoÊci ∏àczeniowej wy∏àcz-nika pró˝niowego oraz szczelnemu syste-mowi ciÊnieniowemu. Gwarantowana jestpe∏na odpornoÊç rozdzielnicy na skutki∏uku wewn´trznego, co zapewnia pe∏nebezpieczeƒstwo obs∏ugi.

Wi cej informacji: Jan Bogusz, tel.: 0 42 29 93 042e-mail: [email protected]

Napićie znamionowe kV 12 17,5 24Napićie probiercze wytrzymywane o cz´st. sieciowej kV 28 38 50Napićie probiercze udarowe piorunowe wytrzymywane kV 75 95 125Cz´stotliwoÊç znamionowa Hz 50 50 50Pràd znamionowy szyn zbiorczych A 1250 1250 1250Pràd znamionowy odp∏ywów z wy∏àcznikami A 1250 1250 1250Pràd znamionowy odp∏ywów z roz∏àcznikami A 630 630 630Pràd znamionowy szczytowy wytrzymywany kA 62,5 62,5 62,5Pràd znamionowy 3-sek. wytrzymywany kA 25 25 25Minimalny funkcjonalny poziom ciÊnienia gazu SF6 dla izolacji kPa 100Poziom alarmowy ciÊnienia dla izolacji kPa 120Minimalny funkcjonalny poziom ciÊnienia operacyjnego kPa 120Znamionowy poziom ciÊnienia nape∏niania kPa 130

Zastosowanie ZX0 Typy i parametry rozdzielnic

ABB jako jeden z najwi´kszych producentów aparaturyelektroenergetycznej na Êwiecie dostarcza rozdzielnice, które doskonale sprawdzajà si´ w pozyskiwaniu energii ze êróde∏ odnawialnych.

WPolsce powstaje coraz wićejinstalacji do wytwarzania ener-

gii ze êróde∏ odnawialnych. Najwi´k-szà jest obecnie farma wiatrowaw Tymieniu, 20 km na pó∏noc od Ko-szalina. Pracuje tam 25 turbin wiatro-wych o mocy 2 MW ka˝da. Energiajest przesy∏ana do odbiorców m.in.przez rozdzielnic´ typu ZX0 na napi´-cie 24 kV produkcji ABB. Z koleiw S∏upsku firma ENWOD zajmuje siéksploatacjà elektrowni wodnych.Tam równie˝ stosowane sà rozdziel-nice typu ZX0 na napićie 17,5 kV.

38-39 serwis-A 20-4-07 15:07 Page 39

ISS

N 1

644-

4094

Ubierz swój dom

Detale, które wyra˝à twoje wn´trze

Carat, pure, impuls, future – osobowoÊci wÊród w∏àczników.

Odmienne charaktery, zgrana tonacja barw.

Najlepsze materia∏y, subtelne kszta∏ty i najwy˝sza jakoÊç

wykonania. Cztery kolekcje, które ∏àczy elegancja,

estetyka i funkcjonalnoÊç. Wybierz jednà lub po∏àcz wszystkie.

Wyraê swój temperament. Nadaj pomieszczeniom niepowtarzalnego wyrazu.

Jaki jest twój styl?

ABB Sp. z o.o.ul. ˚egaƒska 104-713 Warszawae-mail: [email protected]© Copyrights 2007

Power and productivity™for a better world™

01-40 okladka-20 20-4-07 12:38 Page 40

Raport: Straty – bolączka energetyki str. 14 · 2018-05-09 · 20• Fabryka oprogramowania ......

Documents

Transcript of Raport: Straty – bolączka energetyki str. 14 · 2018-05-09 · 20• Fabryka oprogramowania ......