Programi mësimor · Web viewDallojë shenjat që përcjellin sëmundjet e sistemit kardiovaskular...

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

Programi mësimorARSIMI PROFESIONAL

Infermier ipërgjithshëm

Kosovë 2013

PËRMBAJTJA

I. Parathënie

II. Korniza e programit mësimor profesional për profilin “Infermier i përgjithshëm” .

III. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale.a) Programet e lëndëve profesionale, kl. e 10-të.1. Anatomi me fiziologji2. Parimet e kontrollit të infeksionit3. Kujdesi shëndetësor4. Shëndeti dhe sëmundjet te njeriu

b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. e 10-të.1. Struktura anatomike dhe funksionet fiziologjike të organizmit2. Mjetet, aparatet dhe pajisjet në kabinetin e kujdesit shëndetësor3. Analizat laboratorike, rëntgenologjike dhe diagnostikuese te sëmundjet

emergjente

c) Programet e lëndëve profesionale, kl. e 11-të.1. Parimet e kontrollit të infeksionit2. Edukim shëndetësor3. Psikologjia e njeriut4. Farmakologji me dozologji5. Kujdesi shëndetësor6. Kirurgjia me përkujdesje7. Etika në shëndetësi8. Shëndeti dhe sëmundjet te fëmijët

d) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. e 11-të.1. Analizat laboratorike, rëntgenologjike dhe diagnostikuese në kirurgji2. Zbatimi praktik i metodave për kontrollin e infeksionit3. Ekzaminimi i fëmijës gjatë fazave të zhvillimit

e) Programet e lëndëve profesionale, kl. e 12-të.1. Kujdesi shëndetësor2. Gjinekologji me obstetrikë3. Neuropsikiatri me kujdes

f) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. e 12-të.1. Përkujdesja për gruan, lehonën në gjinekologji2. Përkujdesja për të sëmurët me çrregullime neuropsikiatrike

2

IV. Literatura e rekomanduar

VI. Struktura e sistemit të arsimit në Kosovë

3

I. PARATHËNIE

Shoqëritë bashkëkohore arsimin e konsiderojnë ndër pasuritë më të rëndësishme të njerëzimit dhe përpiqen të gjurmojnë potencialin e tij të plotë, në mënyrë që t’u ndihmojnë njerëzve të ballafaqohen me sfidat e botës së sotme.

Pas një krize të gjatë, shoqëria kosovare sot ballafaqohet me një sfidë të re për t’iu bashkangjitur rrjedhave aktuale të zhvillimit ndërkombëtar. Në sferën e arsimit, reforma e planprogramit është një reagim ndaj zhvillimeve të reja në shoqërinë kosovare. Procesi i reformës së planprogramit synon rritjen e cilësisë së arsimit dhe barazisë në gëzimin e dobive që ofron ai për të gjithë nxënësit dhe inkuadrimin e sistemit të arsimit në rrjedhat aktuale që kanë të bëjnë me reformat e arsimit në sistemet tjera të përparuara. Nevojat e përhershme për ristrukturimin e shkollimit dhe për ripërkufizimin e qëllimeve dhe objektivave të tij, lidhen me ndryshimet që shfaqen në shoqëri, ekonomi, politikë, shkencë e teknologji.

Në planprogramet për arsimin profesional të Kosovës gjerësia dhe thellësia e formimit të nxënësve shikohen si një proces integral që përmbledh dimensionin e përgjithshëm të njeriut, dimensionin shoqëror të qytetarit dhe dimensionin profesional të punëtorit, të pajisur me dije, shprehi dhe vlera të shumëfishta. Nxënësit do të ndjekin lëndë të përgjithshme dhe profesionale. Në këtë mënyrë, MASHT-i synon të zhvillojë një kulturë të përgjithshme unike për të gjithë nxënësit që përfundojnë shkollat profesionale.

Programet e reja të lëndëve të përgjithshme, së bashku me ato të lëndëve e të praktikave të ndryshme profesionale, do të sigurojnë një formim bashkëkohor, sa i përket kulturës së përgjithshme dhe profesioneve të ndryshme gjatë tri viteve të shkollimit profesional, duke synuar të përgatisin brezin e ri si qytetarë të ardhshëm të një shoqërie të lirë e demokratike, të aftë për t’u ballafaquar me sfidat e zhvillimit kulturor e ekonomik dhe me kërkesat e tregut të punës, kërkesave universitare në shkallë vendi, rajoni e më gjerë.

Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe Teknologjisë i fton të gjithë mësimdhënësit dhe drejtuesit e shkollave profesionale, specialistët, prindërit, nxënësit dhe të gjithë të interesuarit për zhvillimin e sistemit të arsimit të mesëm të lartë profesional të Kosovës të japin ndihmesën e tyre për ngritjen e nivelit të këtyre shkollave në nivel të shkollave përkatëse evropiane e më gjerë, sa u përket parametrave e standardeve.

Shfrytëzojmë rastin t’i falënderojmë të gjithë ata ekspertë, që me përkushtim të madh punuan në rishikimin e planprogrameve ekzistuese.

4

Korniza e programit mësimor profesional

ARSIMI PROFESIONAL

Infermier ipërgjithshëm

Klasa X5

Korniza e programit mësimor profesionalLëmi: ShëndetësiProfili: Infermier i përgjithshëm

I. Njoftime të përgjithshme për shkollimin

1. Struktura e shkollimit

Arsimimi në profilin mësimor “Infermier i përgjithshëm” trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë dhe ofrohet në shkollat profesionale: – arsimimi profesional, me kohëzgjatje tri vite mësimore (kl. e 10-të, e 11-të dhe e 12-të), i

përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional që u mundëson atyre integrimin në tregun e punës si dhe vazhdimin e studimeve në shkallë më të larta. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të kualifikuar dhe mundëson të drejtën për t’iu nënshtruar testit të maturës , e cila iu lejon nxënësve kalimin edhe në studimet universitare.

Ky dokument përmban kurrikulin e profilit mësimor Infermier i përgjithshëm dhe është i strukturuar në lëndë mësimore (teorike) dhe module mësimore (praktike), të ndara në tri grupe kryesore:- grupi i lëndëve të përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve për

të lehtësuar integrimin e tyre në shoqëri si dhe vazhdimin e shkollimit të mëtejshëm.- grupi i lëndëve teorike-profesionale, që synojnë konsolidimin te nxënësit, të koncepteve

shkencore, si dhe bëjnë njohjen e tyre me proceset teknike-teknologjike që lidhen me profesionin e Infermierit të përgjithshëm.

- grupi i moduleve të praktikës profesionale, që synojnë përgatitjen e nxënësve me kompetencat praktike të nevojshme për t’u integruar me sukses në tregun e punës.

2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit

Qëllimi kryesor i shkollimit për Infermier i përgjithshëm është zhvillimi i personalitetit të nxënësve për t’u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e kompetentë, si dhe për t’u angazhuar me sukses në tregun e punës, gjithnjë në ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësit i ndjenjës së vetëbesimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e gatishmërisë për të nxënë gjatë gjithë jetës dhe për t’u zhvilluar individualisht në drejtimet emocionale, intelektuale dhe profesionale.Për të realizuar këto qëllime, është e nevojshme që shkolla profesionale t’u krijojë nxënësve:

- Mundësitë e përshtatshme për të nxënë, pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë fizike e mendore;

- Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe qëndrimet/vlerat, e mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit e aftësimit profesional të mëtejshëm;

6

- Kushte për të njohur dhe zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit, në përputhje me standardet ndërkombëtare;

- Kushte për t’u njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuale e të perspektivës, në fushën e Ndihmësinfermier i përgjithshëm;

- Lehtësi për të kuptuarit e mjedisit shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si dhe për të qenë të vetëdijshëm për rolin që mund të luajnë në shoqëri.

- Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e disiplinës, kuriozitetin intelektual dhe vlerat morale;

- Kushte për t’u zhvilluar psiqikisht dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që do të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme profesionale.

- Mbështetje për te çmuar me realizëm vlerat dhe potencialin e tyre dhe për të marrë përgjegjësi në procesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional.

- Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike.

- Mundësi për t’u njohur me zhvillimet e perspektivat e profesionit të tyre, të para këto në kontekstet e integrimit evropian.

3. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi

Shkollimin për “Infermier i përgjithshëm”, mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të rejat të cilët kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar, janë në moshë deri 24 vjeç dhe zotërojnë aftësi shëndetësore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të kryer këto nivele shkollimi.Në raste të veçanta, kur kërkesat për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta sesa kapacitetet reale të shkollave profesionale, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) përgatit udhëzime të veçanta me kritere pranimi të posaçme për këto shkolla.

4. Mundësitë e shkollimit të mëtejshëm

Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor “Infermier i përgjithshëm, u lejon nxënësve për të fituar diplomën e maturës profesionale, me të drejtë kalimi në shkollimin e lartë universitar, si dhe në atë passekondar.

5. Mundësitë e punësimit

Shkollimi në profilin “Infermier i përgjithshëm”, u referohet punëve në sektorin e shëndetësisë, që janë aktuale. Nisur nga kjo, Infermieri i përgjithshëm mund të punësohet në institucione shëndetësore publike dhe private që ofrojnë shërbime shëndetësore.

II. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit

1. Kompetencat e përgjithshmeNdjekja e shkollimit në profilin mësimor “Infermier i përgjithshëm do të zhvillojë te nxënësit një tërësi kompetencash të përgjithshme të cilat do t’i shërbejnë atij në përvetësimin me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në tregun e punës, gjithnjë në ndryshim. Kështu nxënësi do të jetë i aftë:

7

- Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e ndjenjat e tij dhe për të argumentuar opinionet për çështje të ndryshme.

- Të përdor burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të mbledhjes dhe shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal dhe profesional.

- Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të ndryshme problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror.

- Të manifestojë qasje të një kritike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale dhe shoqërore.

- Të nxisë potencialin e tij të brendshëm për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të zgjidhjeve të reja, më efektive.

- Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin e integrimeve lokale, rajonale dhe globale.

- Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij.- Në kontekstin e pavarësisë në vendimmarrje, të tregojë vetëkontroll në ushtrimin e

veprimtarive të tij.- Të organizojë drejt procesin e të nxënit e tij dhe të shfaqë gatishmërinë e vullnetin për një

të nxënë që zgjat gjithë jetën.- Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e

objektivave të pranuara.- Të vlerësojë dhe vetëvlerësojë nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar dhe

çuar më tej arritjet. 2. Kompetencat profesionaleMe përfundimin e suksesshëm të shkollimit trevjeçar në Profilin mësimor “Infermier i përgjithshëm”, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë këto kompetenca profesionale:- përshkruan strukturat themelore anatomike dhe funksionet fiziologjike

të organizmit të njeriut- zbaton rregullat e dokumentimit në infermieri- zbaton rregullat për kujdesin shëndetësor ndaj fëmijës - dallon metodat laboratorike dhe diagnostikuese- zbaton parimet e sepsës dhe antisepsës- përshkruan simptomat e sëmundjeve sipas sistemeve dhe kujdeset ndaj tyre- zbaton rregullat për kujdesin e shëndetit mental të pacientit- përdorë drejtë aparatet, pajisjet dhe të kujdeset për to- zbaton parimet për mbrojtjen e shëndetit dhe dhënien e ndihmës së parë - kujdeset për ambient të sigurt pune, parasheh rreziqet në kontakt me makinat, aparatet dhe lëndët përpunuese, - aplikon masat mbrojtëse në punë.

8

III. Plani mësimor për profilin “ Infermier i përgjithshëm”

Nr. Lëndët dhe modulet mësimore

Niveli i parëKlasa X Klasa XI Klasa XII

A Lëndët e përgjithshme të obliguara 525 (15) 525 (15) 480 (15)

1 Gjuhë shqipe dhe letërsi 105 (3) 105 (3) 96 (3)2 Gjuhë angleze 70 (2) 70 (2) 64 (2)3 Matematikë aplikative 70 (2) 70 (2) 64 (2)4 Ekonomi me ndërmarrësi - - 32 (1)5 Teknologjia e informimit dhe komunikimit 70 (2) 70 (2) 32 (1)6 Edukatë fizike 70 (2) 70 (2) 64 (2)7 Gjuhë e dytë e huaj 35 (1) 35 (1) -8 Fizikë 35 (1) 35 (1) -9 Kimi 35 (1) 35 (1) 64 (2)

10 Biologji 35 (1) 35 (1) 64 (2)B Lëndët profesionale 7 8 5

1 Anatomi &Fiziologji 70 (2) - -2 Parimet e kontrollit të infeksionit 35 (1) 35 (1) -3 Edukimi shëndetësor 35 (1) - -4 Psikologjia profesionale e të rriturve - 35 (1) -5 Farmakologji me nozologji - 35 (1) -6 Kujdesi shëndetësor 35 (1) 35 (1) 32 (1)7 Shëndeti dhe sëmundjet te njeriu 70 (2) - -8 Kirurgji me përkujdesje - 35 (1) -9 Gjinekologji me Obstetrikë - - 64 (2)10 Etika në shëndetësi - - 32 (1)11 Shëndeti dhe sëmundjet te fëmijët - 35 (1) -12 Neuropsikiatria me kujdes - - 32 (1)13 Mikrobiologji - 70 (2) -

C Modulet e praktikës profesionale 9 9 12

1 Struktura anatomike dhe funksionet fiziologjike të organizmit 70 (2) - -2 Mjetet, aparatet dhe pajisjet në kabinetin e kujdesit shëndetësor 35 (1) - -3 Përkujdesja dhe trajtimi i të sëmurëve me sëmundje të brendshme 245 (7) - -4 Përkujdesja dhe trajtimi i të sëmurëve në kirurgji - 175 (5) -5 Zbatimi praktik i metodave për kontrollin e infeksionit - 105 (3) -6 Përkujdesja, ekzaminimi dhe trajtimi i fëmijës gjatë fazave të zhvillimit - 35 (1) -7 Përkujdesja për gruan, lehonën në gjinekologji - - 288 (9)8 Përkujdesja për të sëmurët neuropsikiatrikë - - 96 (3)9 Njohja me punën praktike në laboratorin mikrobiologjik - - -Gjithsej orë në jave (B+C) 595 (17) 595 (17) 576(17)E Gjithsej orë në javë 1120 (32) 1120 (32) 1024 (32)

IV. Udhëzime për zbatimin e Kornizës së programit mësimor profesional:

Programet e hollësishme të lëndëve të përgjithshme parashtrohen në një dokument të veçantë të MASHT-it.Javët mësimore sipas klasave:– Klasa e 10-të – 35 javë; Klasa e 11-të – 35 javë (niveli I);– Klasa e 12-të – 32 javë (niveli II). Java mësimore (5 ditë mësimore) përmban 30 – 32 orë mësimore.Një orë mësimore ka 45 minuta.Një orë praktike zgjatë 60 minuta.Puna praktike në laborator duhet t’i ketë 24 orë.

9

Puna praktike në ekonomi të shkollës, ndërmarrje, industri, firma ushtrimore etj., duhet t’i ketë 20 orë pune me nga 60 minuta.Si njësi e ngarkesës mësimore për praktikat mësimore profesionale do të përdoret krediti (K), i cili do të jetë i barasvlershëm me 10 orë mësimore, (1 ditë praktikë mësimore). Rekomandohet që praktikat profesionale të realizohen ditore (6 orë në ditë), si më poshtë:

Klasa e 10-të: Praktikë – 1 ditë në javë dhe Teori – 4 ditë në javëKlasa e 11-të: Praktikë – 1.5 ditë në javë dhe Teori – 3.5 ditë në javëKlasa e 12-të: Praktikë – 2 ditë në javë dhe Teori – 3 ditë në javë

Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor, të realizohen në përputhje me radhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në varësi nga kushtet dhe situatat e veçanta në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të radhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke synuar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre.Shkolla duhet të mundohet që modulet praktike t’i realizojë në formë të bllok-orëve, si e vetmja mënyrë e zbatimit të suksesshëm të metodës me projekte. Kjo duhet të realizohet kah fundi i vitit mësimor. Mbështetur në kapitujt dhe temat mësimore të paraqitura në programet e detajuara të lëndëve profesionale, mësuesit e lëndëve teorike profesionale bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse. Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, mësuesit e praktikave profesionale përgatisin plane më të detajuara ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete. Njëkohësisht, ata përgatisin instrumentet e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve.Vlerësimi përfundimtar i nxënësve, në mbarim të secilës prej të dy shkallëve të përgatitjes në Profilin “Infermier i përgjithshëm”, do të organizohet në formë provimesh, të fokusuara në tri drejtime kryesore:- Provimi për lëndët e kulturës së përgjithshme.- Provimi i integruar për lëndët e teorisë profesionale.- Provimi i integruar për praktikën profesionale.Rezultatet e provimeve do të pasqyrohen në diploma përkatëse të përfundimit të shkollimeve profesionale në të dy shkallët e përgatitjes.Modalitetet e vlerësimit të nxënësve me nota, të provimeve përfundimtare dhe të përmbajtjes së diplomës përcaktohen me udhëzime të veçanta të MASHT-it.

V. Udhëzime të përgjithshme didaktike

Mësuesit e lëndëve teorike profesionale dhe të praktikave profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin maksimalisht të nxënit aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata, të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme.E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analize fillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm, si: niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitë reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimdhënëse etj. Për këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues e mësimdhënës të shkollës.Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proces të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën

10

një mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësuesit dhe instruktorët e praktikave.Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit. Parimi i “të nxënit duke bërë” duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në shkollën profesionale që përgatit Ndihmësinfermierë të përgjithshëm.Mësuesit duhet të përdorin metoda të tilla të të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale në veçanti, dhe veprimtarinë sociale të qytetarit të ardhshëm, në përgjithësi.Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënit nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë të ardhshëm.Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësuesit, në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin, duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht demonstrimi nga instruktori, praktika e mbikëqyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve (metoda katër shkallësh). Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në stadet përmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i mjediseve të simuluara të punës.Për sa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe të pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai përfundimtar, ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësuesit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat me shkrim, vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësuesi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë vlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, të testuar në situata pune reale apo të simuluara. Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e metoda që e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e mësuesit nga lektor i thjeshtë, në një moderator, mbikëqyrës dhe vlerësues i veprimtarisë së nxënësve.

11

Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve profesional

ARSIMI PROFESIONAL

12

Klasa e 10-të

Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

“Anatomi me fiziologji”

Lëmi: ShëndetësiProfili: Infermier i përgjithshëmKlasa: e 10-të

I. Qëllimet e lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të:- Shpjegojë, përshkruajë dhe të dallojë pjesët e skeletit dhe topografinë e tyre të saktë.- Shpjegojë, përshkruajë dhe të dallojë muskujt e caktuar, funksionin e tyre në raport me

skeletin dhe sistemet e organeve.- Shpjegojë rëndësinë e anatomisë topografike dhe raportet reciproke ndërmjet organeve

dhe sistemeve të organeve të ndryshme.- Shpjegojë, përshkruajë përbërjen dhe funksionin e lëngjeve trupore dhe elementeve

qelizore të gjakut si dhe rolin e tyre.- Shpjegojë, përshkruajë dhe të dallojë mekanizmat homeostatikë të sistemeve funksionale.- Shpjegojë karakteristikat themelore të muskujve, ndërtimin histologjik, llojin dhe

klasifikimin e tyre.- Shpjegojë llojet e kontraksioneve muskulore.- Shpjegojë karakteristikat themelore të muskulit të zemrës dhe sistemit konduktiv

(përcjellës).- Shpjegojë karakteristikat themelore të qarkullimit sistemik, vëllimit të gjakut dhe

shtypjen arteriale; pulsin arterial dhe kualitetin e tij.- Shpjegojë karakteristikat e rrugëve të frymëmarrjes; mushkëritë, pleura dhe mekanika e

frymëmarrjes.- Shpjegojë karakteristikat e organeve të tretjes, raportet topografike, gjëndrat ndihmëse,

funksionet motorike, sekretive, digjestive dhe absortive.- Shpjegojë metabolizmin e materieve ushqyese dhe termorregullimin.- Shpjegojë karakteristikat e sistemit ekskretor:nefroni, proceset e filtrimit, reabsorbimit

dhe sekretimit; krijimin e urinës definitive; refleksi i mikcionit (urinimit).- Shpjegojë karakteristikat e gjëndrave endokrine; hormonet dhe veprimin e tyre.- Shpjegojë anatominë dhe fiziologjinë e SN; SNQ, SNP (autonom dhe somatik)- Shpjegojë karakteristikat e përgjithshme të receptorëve ndijor (lëkurës, syri, veshi,

drejtpeshimi, shija dhe nuhatja).

13

II. Fondi i orëve të lëndës

35 javë x 2 orë /javë = 70 orë

III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli I : Karakteristikat morfologjike-funksionale të qelizës dhe indeve 3 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Shpjegojë rolin dhe rëndësinë e transportit nëpër membranën qelizore- Dallojë karakteristikat e llojeve të indeve të ndryshme

b) Temat e kapitullit- Mënyra e transportit nëpër membranën qelizor- Karakteristikat e përgjithshme morfologjike dhe funksionale të llojeve të ndryshme të indeve

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkretë- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve- Përdor të mësuarit e bazuar në problem

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, mullazhe, fotografi ) dhe

metodat bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma,ushtrime vizuale, grafoskop etj).

Kapitulli II: Osteologjia 7 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Identifikojë, përshkruajë dhe të dallojë pjesët e skeletit dhe topografinë e tyre të saktë

b) Temat e kapitullit - Krijimi, zhvillimi, ndërtimi, ndarja e skeletit - Skeleti i kokës, trupit, anësive- Shkenca mbi nyjat (sinartrozisë dhe diartrozisë)- Ndërtimi i nyjës lëvizëse, llojet e lëvizjeve, nyja e krahut, bërrylit, dorës, ijëve- gjurit, boshtit të kurrizit

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Demonstrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

14

- Organizojë luajtjen e roleve- Përpilojë pyetësor me zgjidhje të shumëfishta (PZSH) në fillim dhe fund të kapitullit

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- Skeleti- CD- programet

Kapitulli III : Miologji 7 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Numërojë muskujt e caktuar- Përshkruajë ngjitjen e tyre për skelet - Shpjegojë funksionin e tyre në raport me skeletin dhe sistemin e organeve

b) Temat e kapitullit - Muskujt e skeletit (ndërtimi histologjik)- Muskuli i zemrës- Muskujt e lëmuar- Muskujt e kokës, qafës, trupit dhe anësive- Llojet e muskujve dhe karakteristikat e tyre funksionale- Puna dhe forca muskulore( mekanizmi i kontrakcionit , llojet e kontarkcioneve, mekanizmi energjetik dhe lodhja muskulore)

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, mullazhe, fotografi ) dhe

metodat bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma,ushtrime vizuale, grafoskop etj.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- Prezantimi interaktiv me slajde dhe LCD- projektor

Kapitulli IV : Fiziologjia e përgjithshme 6 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Shpjegojë përbërjen, funksionin dhe përbërjen e lëngjeve trupore- Dallojë elementet qelizore të gjakut dhe rolin e tyre- Shpjegojë mekanizmat homeostatikë të sistemeve funksionale

b) Temat e kapitullit - Lëngjet e trupit (jashtëqelizore, brendaqelizore dhe ndërqelizore)- Dinamika kapilare (këmbimi i ujit, materieve ushqyese dhe materieve tjera ndërmjet

gjakut dhe lëngut qelizor)- Uji, origjina e tij në organizëm roli dhe ndarja- Homeostaza (mekanizmat homeostatikë të sistemeve funksionale për mbajtjen

15

- e homeostazës- Vetitë fizike, kimike, përbërja dhe roli i gjakut- Plazma e gjakut, vetitë, përbërja- Elementet e figuruara të gjakut (eritrocitet, leukocitet dhe trombocitet)- Homeostaza dhe ndërprerja e gjakderdhjes- Sedimentimi i gjakut- Grupet e gjakut ( ABO sistema dhe Rh-faktori) dhe transfusión- Imuniteti dhe alergjia c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, mullazhe, fotografi ) dhe

metodat bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma, ushtrime vizuale, grafoskop etj.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me slajde- Teste me shkrim

Kapitulli V: Fiziologjia e indeve ekscitabile 4 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Dallojë karakteristikat themelore të indit nervor dhe muskulor- Përshkruajë ndërtimin histologjik të tyre- Shpjegojë funksionin e tyre

b) Temat e kapitullit - Indi nervor- Indi muskulor- Ndërtimi histologjik i indit nervor dhe muskulor- Mekanizmat funksionalë të indit nervor dhe muskulor ( llojet e kontrakcionit dhe forca muskulore) c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, mullazhe, fotografi ) dhe



Kapitulli VI: Fiziologjia e sistemit kardio-vaskular 6 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:

16

- Përshkruajë karakteristikat themelore të muskulit të zemrës dhe sistemit përcjellës- Shpjegojë karakteristikat themelore të qarkullimit të madh të gjakut, vëllimetdhe shtypjen arteriale- Dallojë pulsin arterial dhe kualitetin e tij

b) Temat e kapitullit - Anatomia e zemrës- Ndërtimi i muskulit të zemrës dhe enët e gjakut të saj- Karakteristikat funksionale të muskulit të zemrës dhe sistemit përcjellës- Rregullimi i punës së zemrës (vetërregullimi, nervor dhe humoral)- Karakteristikat morfologjike të rrjetit të enëve të gjakut- Enët e gjakut- Trungu limfatik- Qarkullimi sistemik (ligjet e hemodinamikës)- Vëllimi i gjakut dhe shtypja arteriale e gjakut (faktorët që e përcaktojnë)- Pulsi arterial dhe kualitetet e tij

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, mullazhe, fotografi ) dhe



Kapitulli VII : Fiziologjia e sistemit respirator 5 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Përshkruajë ndërtimin e rrugëve të frymëmarrjes- Përshkruajë funksionin e mushkërive- Përshkruajë rolin e pleurës- Përshkruajë mekanizmin e frymëmarrjes

b) Temat e kapitullit - Karakteristikat morfologjike të organeve të frymëmarrjes (rrugët e sipërme dhe të

poshtme, mushkëritë, cipa mbështjellëse)- Mekanika e frymëmarrjes (lëvizjet respiratore, vëllimet dhe kapacitetet mushkërore,

këmbimi i gazrave në mushkëri)- Transporti i gazrave me gjak- Rregullimi i frymëmarrjes (qendrat resipratore, kimiosenzitive dhe rregullimi refleksiv)

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi:

17

- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, mullazhe, fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma, ushtrime vizuale, grafoskop etj.


Kapitulli VIII: Fiziologjia e sistemit gastro-intestinal 4 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Shpjegojë karakteristikat e organeve të tretjes- Përshkruajë raportet topografike të organeve të tretjes- Dallojë gjëndërrat ndihmëse dhe funksionet e tyre

b) Temat e kapitullit - Anatomia e organeve të tretjes- Raportet topografike të pjesëve të organeve të tretjes- Gjëndërrat ndihmëse të organeve të tretjes- Proceset sekretuese, tretja e materieve ushqyese në pjesët e traktit digjestivdhe rregullimi i tyre

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Demonstrojë prezantimin interaktiv të lëndës- Organizojë punën në grupe të vogla - Përdor mjete bashkëkohorë të TI (CD, grafoskop , slajde


Kapitulli IX : Qarkullimi i materies dhe energjisë 4 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Shpjegojë metabolizmin e materieve ushqyese në organizëm- Përshkruajë termorregullimin- Shpjegojë rolin dhe rëndësinë e mat. ushqy. në mbajtjen e homeostazës

b) Temat e kapitullit - Metabolizmi i materieve ushqyese (karbohidratet, proteinat, yndyrat)- Metabolizmi energjetik (metabolizmi bazal)- Temperatura e trupit dhe rregullimi i saj

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

18

- Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij- Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkretë- Organizojë orën në grupe të vogla punuese- Organizojë luajtjen e roleve


Kapitulli X: Fiziologjia e sistemit eksretor ( veshka) 6 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Shpjegojë karakteristikat e sistemit eksretor- Përshkruajë funksionin e nefronit (filtrimin, reabsorbimin dhe sekretimin)- Dallojë formimin e urinës definitive- Shpjegojë refleksin e urinimit

b) Temat e kapitullit - Anatomia dhe morfologjia e veshkës- Neuroni - Formimi i urinës- Roli i veshkave për ruajtjen e homeostazës- Akti i urinimit (ujëqitja), fshikëza urinare, refleksi i urinimit, vetitë fizike dhe kua-

litative të urinës

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij- Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkret- Organizojë orën në grupe të vogla punuese- Organizojë luajtjen e roleve


Kapitulli XI: Fiziologjia e sistemit endokrin (hormonal) 5 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Përshkruajë gjëndërrat endokrine dhe karakteristikat e tyre- Numërojë hormonet e gjëndërrave endokrine - Përshkruajë rëndësinë dhe veprimin e tyre

19

b) Temat e kapitullit - Karakteristikat morfologjike dhe funksionale të gjëndërrave endokrine- Veprimet fiziologjike të hormoneve në indet e cakut dhe efektet e veprimit të tyre- Rregullimi i tajimit të hormoneve të gjëndërrave endokrine

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij- Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkretë- Organizojë orën në grupe të vogla punuese- Organizojë luajtjen e roleve


Kapitulli XII: Fiziologjia e organeve gjinore 5 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Shpjegojë karakteristikat morfologjike dhe funksionale të organeve gjinore- Shpjegojë rolin dhe rëndësinë e spermatogjenezës dhe ovulacionit

b) Temat e kapitullit - Karakteristikat morfologjike të organeve gjinore femërore- Karakteristikat morfologjike të organeve gjinore mashkullore- Fiziologjia e organeve gjinore



Kapitulli XIII: Fiziologjia e SNQ 8 orë


- Shpjegojë anatominë dhe fiziologjinë e SNQ- Dallojë SNQ-në dhe SNP-në- Përshkruajë karakteristikat e përgjithshme të receptorëve ndijorë

20

b) Temat e kapitullit - Ndërtimi i SNQ-së - Palca kurrizore- Truri- Fiziologjia e SNQ-së - Ndërtimi i SNP-së- Nervat trunorë dhe shpinorë (senzitivë, motorikë dhe senzomotorikë)- Sistemi nervor autonom dhe vegjetativ- Pjesa simpatike dhe parasimpatike- Sistemi i organeve shqisore- Klasifikimi i receptorëve- Fiziologjia e organeve receptore- shqisave



21

Programi i lëndës

“Parimet e kontrollit të infeksionit”


I. Qëllimet e lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të:- Shpjegojë nocionin e infeksionit- Tregojë njohuri për sëmundjet që shkaktohen si pasojë e higjienës së dobët - Përshkruajë mënyrën e mirëmbajtjes së higjienës personale- Zbatojë aspektet e higjienës komunale dhe mbrojtjes së mjedisit përmes punës

grupore kreative- Përshkruajë efektet negative të substancave narkotike (alkoolit, duhanit dhe drogës)- Përshkruajë shkaqet e mbipeshës, kequshqyerjes si dhe higjienës së ushqimit- Përshkruajë faktorët e dëmshëm të mjedisit punues dhe rëndësinë e pushimit


35 javë x 1 orë/javë = 35 orë.


Kapitulli 1: Higjiena personale 8 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Zbatojë parimet themelore të kontrollit të sëmundjeve infektive- Përshkruajë mënyrën e mirëmbajtjes së higjienës personale- Përshkruajë sëmundjet që shkaktohen si pasojë e higjienës së dobët - Dallojë detyrat e punëtorit shëndetësorë në përparimin e higjienës personale dhe - kolektive

b) Temat e kapitullit- Parimet e mirëmbajtjes së higjienës personale dhe sëmundjet që paraqiten si pasojë e higjienës së dobët- Higjiena e gojës dhe e dhëmbëve (aspekti shëndetësor dhe estetik)- Higjiena e veshmbathjes

22

- Roli i faktorëve ambiental dhe aktiviteti fizik në ruajtjen e shëndetit- Detyrat e punëtorit shëndetësorë në përparimin e higjienës personale dhe kolektive



metodat bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma, ushtrime vizuale, grafoskop etj).

Kapitulli 2: Higjiena komunale 8 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Zbatojë aspektet e higjienës komunale- Zbatojë aspektet e mbrojtjes së mjedisit punues përmes punës grupore kreative

b) Temat e kapitullit- Rëndësia epidemiologjike e ujit të pijes dhe kërkesa higjienike për të- Përbërja normale e ajrit- Hedhja e mbeturinave dhe menaxhimi i tyre

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Mjetet mësimore (vizatime, fotografi)- Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

Kapitulli 1: Higjiena personale 8 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Zbatojë parimet themelore të kontrollit të sëmundjeve infektive- Përshkruajë mënyrën e mirëmbajtjes së higjienës personale- Përshkruajë sëmundjet që shkaktohen si pasojë e higjienës së dobët - Dallojë detyrat e punëtorit shëndetësorë në përparimin e higjienës personale dhe - kolektive

b) Temat e kapitullit

23

- Parimet e mirëmbajtjes së higjienës personale dhe sëmundjet që paraqiten si pasojë e higjienës së dobët- Higjiena e gojës dhe e dhëmbëve (aspekti shëndetësor dhe estetik)- Higjiena e veshmbathjes - Roli i faktorëve ambiental dhe aktiviteti fizik në ruajtjen e shëndetit- Detyrat e punëtorit shëndetësor në përparimin e higjienës personale dhe kolektive




Kapitulli 3: Higjiena mentale 6 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Përshkruajë raportet e shëndetit trupor dhe shpirtëror- Përshkruajë efektet negative të substancave narkotike

b) Temat e kapitullit- Raporti i shëndetit trupor dhe shpirtëror- Aspektet mentale dhe higjienike të toksikomanive dhe sëmundjet e vartësisë- Mënyrat e profilaksës së çrregullimeve mentale higjienike


d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Mjetet mësimore (vizatime, fotografi)- Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 4: Higjiena e ushqimit 6 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Përshkruajë mënyrën e drejtë të ushqyerit - Përshkruajë shkaqet e mbipeshës dhe kequshqyerjes - Përshkruajë mënyrat e ruajtjes dhe konservimit të ushqimit

24

b) Temat e kapitullit- Proceset fiziologjike lidhur me ushqimin dhe të ushqyerit- Rregullat e ruajtjes dhe konservimit të ushqimit- Kontrolli higjienik i ushqimit



Kapitulli 5: Higjiena shkollore dhe e mjedisit 7 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Përshkruajë faktorët e dëmshëm të mjedisit punues- Argumentojë rëndësinë e pushimit

b) Temat e kapitullit- Mjedisi shkollorë si faktorë i rëndësishëm, në procesin e mbrojtjes dhe përparimit të - shëndetit të fëmijëve dhe rinisë- Higjiena e objekteve parashkollore dhe shkollore- Keqformimet më të shpeshta të cilat sajohen në shkollë



25

Programi i lëndës

“Edukimi shëndetësor”

Lami: ShëndetësiProfili: Infermier i përgjithshëmKlasa : e 10-të

I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e X, nxënësi duhet të :- Përshkruajë detyrat dhe programet e punës edukativo-shëndetësore- Përshkruajë përdorimin e mjeteve konkretizuese për realizimin e tyre- Përshkruajë aplikimin e njohurive lidhur me edukimin shëndetësor nëpër institucione të

ndryshme- Tregojë faktet themelore të zhvillimit të jetës seksuale- Tregojë mënyrat e parandalimit të shtatzënisë së padëshiruar- Dallojë sëmundjet ngjitëse seksuale dhe mjekimin e tyre

II. Fondi i orëve 35 x 1 orë në javë / 35 orë


Kapitulli 1: Qëllimi dhe principet e punës edukativo-shëndetësore 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Zbatojë detyrat në kuadër të problemeve shëndetësore specifike- Zbatojë programet e punës edukativo- shëndetësore

b) Temat e kapitullit :- Qëllimet dhe principet e punës edukativo-shëndetësore- Qëllimi themelor dhe detyrat në kuadër të problematikës shëndetësore specifike- Programi i punës edukuese shëndetësore

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

26

- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit- Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve- Përdorë të mësuarit e bazuar në problem

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, broshura, fotografi ) dhe

metodat bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma, ush-trime vizuele, grafoskop etj).

Kapitulli 2 : Metodat dhe mjetet konkretizuese te edukimi shëndetësor 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Njihet me metodat individuale, grupore dhe komplekse- Aplikojë mjetet konkretizuese për edukimin e popullatës

b) Temat e kapitullit :- Metodat dhe format e punës edukativo-shëndetësore- Mjetet konkretizuese të edukimit shëndetësor

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit- Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve- Përdorë të mësuarit e bazuar në problem


metodat bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma, ushtrime vizuele, grafoskop etj).

Kapitulli 3 : Edukimi shëndetësor nëpër institucione 6 orë

a) Qëllimi i kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Aftësohet për organizimin e mbrojtjes shëndetësore nëpër institucione të ndryshme

b) Temat e kapitullit :- Edukimi shëndetësorë në :- shtëpi të shëndetit- spital- programet e bashkësisë- organizatat parashkollore dhe shkollore

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:

27

- Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit- Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve- Përdorë të mësuarit e bazuar në problem



Kapitulli 4 : Edukata seksuale dhe rëndësia e saj 8 orë

a) Qëllimi i kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Përshkruajë esencën e integritetit dhe faktet themelore të zhvillimit seksual- Aplikojë masat mbrojtëse të një shtatzënie të padëshiruar dhe rregullat e higjienës intime

b) Temat e kapitullit :- Integriteti seksual- Faktet e zhvillimit seksual- Marrëdhënia seksuale dhe shtatzënia- Higjiena intime

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit- Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve- Përdorë të mësuarit e bazuar në problem



Kapitulli 5 : Metodat e kontracepsionit 7 orë

a) Qëllimi i kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Diskutojë për metodat e planifikimit familjar, indikacionet dhe kundërindikacionet e tyre - Demonstrojë përdorimin e disa metodave kontraceptive- Përshkruajë prevalencën e dhunës ndaj femrës

b) Temat e kapitullit :- Metodat e kontracepsionit- Indikacionet dhe kundërindikacionet për aplikim të mjeteve kontraceptive

28

- Dhuna në takime dashurie- Eliminimi i shqetësimit seksual




Kapitulli 6 : Sëmundjet ngjitëse seksuale 8 orë

a) Qëllimi i kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Përshkruajë HIV / AIDS- Përshkruajë gonorenë- Përshkruajë klamidia- Përshkruajë trihomonas- Përshkruajë herpesi gjenital - Përshkruajë papilloma- Përshkruajë sifilisi - Përshkruajë shankroidi- Përshkruajë infeksionet bakteriale, mikotike të traktit urogjenital

b) Temat e kapitullit :- AIDS - Gonorea- Klamidia- Trihomonas- Herpesi gjenital- Papilloma- Sifilisi, shankroidi


29


metodat bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma, ushtrime vizuele, grafoskop etj)

Programi i lëndës

“Kujdesi shëndetësor”


I. Qëllimet e lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të:- Tregojë definicionin e shëndetit sipas OBSH-së- Përshkruajë rëndësinë e shëndetit për jetën e njeriut- Përshkruajë rëndësinë e infermierisë si veprimtari profesionale- Dallojë shërbimet të cilat ofrojnë mbrojtjen shëndetësore- Dallojë organizimin e mbrojtjes shëndetësore- Tregojë nivelet e mbrojtjes shëndetësore- Dallojë llojet e enteve shëndetësore- Tregojë punën dhe organizimin e brendshëm të institucioneve shëndetësore- Përshkruajë masat dhe metodat e DD-së- Dallojë nevojat personale të të sëmurëve të palëvizshëm- Zbatojë njohuritë në punën profesionale




Kapitulli 1: Njeriu i shëndoshë 8 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Tregojë definicionin e shëndetit sipas OBSH -së- Shpjegojë rëndësinë e shëndetit dhe infermierisë si veprimtari profesionale- Përshkruajë shërbimet që ofrojnë mbrojtje shëndetësore

b) Temat e kapitullit- Shëndeti, kujdesi shëndetësor dhe infermieria si veprimtari profesionale - Mbrojtja shëndetësore dhe shërbimi shëndetësor- Niveli i mbrojtjes (parësorë, dytësore, tretësore shëndetësore

c) Udhëzime didaktike për kapitullin

30

Rekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkretë- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve- Përdorë të mësuarit e bazuar në problem



Kapitulli 2. Entet dhe institucionet për mbrojtjen shëndetësore 10 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Përshkruajë entet për mbrojtje shëndetësore- Përshkruajë shërbimet të cilat ofrojnë mbrojtje shëndetësore- Përshkruajë organizimin e mbrojtjes shëndetësore

b) Temat e kapitullit- Entet për mbrojtje shëndetësore- Institucionet shëndetësore stacionare- Organizimi i brendshëm i institucioneve shëndetësorë

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Ilustrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Organizojë në luajtjen e roleve- Formulojë pyetësorë me zgjidhje të shumëfishta (PZSH) në fillim dhe fund të kapitullit



Kapitulli 3: Menaxhimi me të sëmurët e hospitalizuar 15 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Shpjegojë pranimin e të sëmurit në spital- Shpjegojë vendosjen e të sëmurit në dhomë dhe pozitat e tij në shtrat- Menaxhimin në rast të infeksioneve hospitalore

b) Temat e kapitullit- Pranimi, vendosja dhe lëshimi i të sëmurit- Dhoma e të sëmurit dhe veçoritë themelore- Pozita e të sëmurit në shtrat- Burimet dhe rrugët e përhapjes së infeksionit

31

- Profilaksa dhe eliminimi i infeksioneve intrahospitalore

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, mullazhe, fotografi ) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve- Prezantimi interaktiv me sllajde

Kapitulli 4: Masat dhe metodat e DDD - së 15 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Përshkruajë masat e DDD-së- Përdor mjetet e dezinfektimit

b) Temat e kapitullit- Sterilizimi (metodat)- Zbatimi i metodës së asepsës dhe antisepsës- Dezinfektimi (metodat dhe mjetet)




Kapitulli 5 : Higjiena personale dhe llojet e kujdesit shëndetësor ë 10 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Shpjegojë higjienën personale të të sëmurëve- Specifikojë të sëmurët e palëvizshëm- Dallojë llojet e kujdesit shëndetësor

b) Temat e kapitullit- Higjiena personale e pjesëve të trupit- Asistimi në mirëmbajtjen e të sëmurit të palëvizshëm- Kujdesi intensiv- Kujdesi i rëndomtë (vet kujdesi)- Kujdesi shtëpiak- Kujdesi terminal i të sëmurit

32

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Ilustrojë me slajde ligjëratën- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Organizojë luajtjen e roleve

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Puna në grupe të vogla me prezentim të rasteve- Prezantimi interaktiv me sllajde

Kapitulli 6 : Puna e punëtorit medicinal dhe përkujdesja për të sëmurin 12 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Përshkruajë punën dhe detyrat e punëtorit medicinal

b) Temat e kapitullit- Materiali dhe mjetet për fashim- Përgatitja e punëtorit medicinal për vizitë- Përgatitja e të sëmurit për vizitë- Kujdesi për disponim shpirtëror të të sëmurit - Vizitat për të sëmurët dhe qëndrimi i punëtorit medicinal ndaj vizitorëve

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkret- Organizojë orën në grupe të vogla punuese- Organizojë luajtjen e roleve


33

Programi i lëndës

“Shëndeti dhe sëmundjet te njeriu”


I. Qëllimet e lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të:- Dallojë shenjat që përcjellin sëmundjet e sistemit kardiovaskular- Dallojë shenjat që karakterizojnë sëmundjet e sistemit respirator- Përshkruajë shenjat e abdomenit akut dhe shkaqet e tij- Dallojë çrregullimet inflamatore dhe degjenerative reumatizmale- Përshkruajë shenjat inflamatore të syrit dhe lëndimet e tij- Dallojë sëmundjet e traktit të sipërm inflamator- Përshkruajë lëndimet e veshit- Dallojë kolikat renale dhe çrregullimet e urinimit- Dallojë alergjitë dhe sëmundjet më të shpeshta të lëkurës- Dallojë manifestimet klinike të çrregullimit të glikemisë- Përshkruajë manifestimet klinike të gjëndrës tireoide




Kapitulli 1: Sëmundjet më të shpeshta kardiovaskulare 8 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Shpjegojë rolin dhe rëndësinë e dallimit të shenjave që përcjellin sëmundjet më të shpeshta kardiovaskulare- Dallojë shenjat e përgjithshme dhe të veçanta që përcjellin secilën prej sëmundjeve - Përshkruajë veset e lindura dhe të fituara të zemrës- Dallojë simptomat e proceseve inflamatore të muskulit dhe perikardit- Dallojë shenjat e aritmisë së zemrës- Përshkruajë shenjat e iskemisë së zemrës- Përkujdeset për të sëmurët me shenjat përcjellëse

b) Temat e kapitullit

34

- Veset e lindura dhe të fituara të zemrës- Endokarditi infektiv- Miokarditi dhe sëmundjet e perikardit (tamponada)- Insuficienca e zemrës- Angina pektorale- Ifarkti i miokardit- Arresti kardiak- Aritmitë- Arterioskleroza - Hipertensioni arterial- Edema akute pulmonare - Anemitë- Sëmundje te arterieve dhe venave

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkretë- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve- Përdorë të mësuarit e bazuar në problem



Kapitulli 2 : Sëmundjet më të shpeshta respiratore 9 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Përshkruajë ndërtimin dhe funksionin e organeve respiratore- Dallojë simptomat e sëmundjeve respiratore- Përshkruajë metodat diagnostike të sëmundjeve respiratore - Dallojë simptomat inflamatore të rrugëve të sipërme dhe të poshtme respiratore- Kuptojë etiologjinë, paraqitjen dhe menaxhimin e astmës në komunitet- Dallojë shkaqet dhe trajtimin e pneumonisë, pleuritit, sëmundjeve kronike obstru- ktive respiratore, pneumotoraksit dhe embolisë pulmonare- Dallojë simptomat e edemës jokardiogjene dhe infarktit të mushkërive- Përshkruajë rëndësinë dhe mënyrën e përdorimit të pikfloumetrit dhe nebulizatorit

b) Temat e kapitullit- Ndërtimi dhe funksioni i sistemit respirator- Simptomatologjia e sëmundjeve të organeve të frymëmarrjes- Metodat diagnostike- Inflamacionet e rrugëve të sipërme të frymëmarrjes- Bronkektazitë dhe abscesi- Bronkiti dhe emfizema- astma- pneumonitë

35

- pneumotoraksi- edema jokardiogjene- embolia dhe infarkti- sëmundjet e pleurës- sëmundjet specifike- sëmundjet malinje

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Demonstrojë ligjëratat me shembuj konkretë- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Organizojë në luajtjen e roleve- Formulojë pyetësor me zgjidhje të shumëfishta (PZSH) në fillim dhe fund të kapitullit



Kapitulli 3 : Sëmundjet më të shpeshta të gjakut 6 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Përshkruajë metodat diagnostike në hematologji- Përshkruajë shkaqet e anemive dhe llojet e tyre- Përshkruajë shkaqet e leukemive dhe llojet e tyre- Përshkruajë llojet e limfomave- Përshkruajë çrregullimet e hemostazës- Përshkruajë komplikimet e transfuzionit b) Temat e kapitullit- Hyrje dhe metodat dignostike në hematologji- Anemitë (sideropenike, megaloblaste, aplastike)- Leukemitë (sindroma mieloproliferative kronike, leukemitë akute, limfoma kronike,

Limfoma malinje, mieloma multiple, agranulocitoza)- Hemostaza dhe çrregullimet e transfuzionit të gjakut

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore (vizatime, mullazhe, fotografi) dhe


d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Prezantimi interaktiv me slajde të sëmundjeve më të shpeshta të lëkurës dhe menaxhimi i tyre- Puna në grupe të vogla me diskutim të problemeve hematologjike dhe shpeshtësisë.

36

Kapitulli 4 : Sëmundjet më të shpeshta të lëkurës 6 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Përshkruajë lezionet e lëkurës- Identifikojë sëmundjet më të shpeshta të lëkurës- Menaxhojë ato sëmundje të lëkurës

b) Temat e kapitullit- Infeksionet dhe infestimet e lëkurës- Ekzema- Lythat- Urtikaria- Pruritus- Aknet- Psoriaza- Pityriasis rosea- Sëmundjet malinje të lëkurës



d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Prezantimi interaktiv me sllajde të sëmundjeve më të shpeshta të lëkurës dhe menaxhimi i tyre- Puna në grupe të vogla me diskutim të problemeve të lëkurës nga përditshmëria e tyre.

Kapitulli 5: Sëmundjet më të shpeshta gastrointestinale 10 orë


- Përshkruajë shkaktarët e dhimbjeve abdominale- Dallojë gjendjet që kanë nevojë të referohen në spital- Menaxhojë problemet më të shpeshta gastrointestinale

b) Temat e kapitullit- Dhimbja akute abdominale- Apendiciti- Ulçera peptike- Pankreatiti- Kolika biliare- Kolecistiti akut- Obstruksionet intestinale

37

- Diarea dhe opstipacioni



d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve- Prezantimi interaktiv me sllajde të sëmundjeve gastrointestinale

Kapitulli 6: Sëmundjet urogjenitale 10 orë


- Përshkruajë ndërtimin dhe funksionin e veshkave- Dallojë simptomat e infeksioneve urogjenitale - Përshkruajë simptomat e insuficiencës së veshkave- Asistojë mjekun gjatë kateterizimit të fshikzës urinare

b) Temat e kapitullit- Anatomia dhe fiziologjia e veshkave- Ekzaminimi klinik i funksionit të veshkave- Ekzaminimi i urinës- Cistiti akut - Pielonefriti akut- Kolika renale- Insuficienca akute renale- Insuficienca kronike renale- Syndroma nefrotike- Glomerulonefriti- Hemodializa dhe dializa peritoneale

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të:

- Prezantojë në formë të sllajdeve sëmundjet më të shpeshta urogjenitale- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Organizojë luajtjen e roleve


Kapitulli 7: Sëmundjet më të shpeshta reumatizmale 7 orë


38

- Numërojë shkaktarët më të shpeshtë të dhimbjes së nyjave- Dallojë shkaktarët e dhimbjes së shpinës- Menaxhojë problemet më të shpeshta të çrregullimeve reumatizmale

b) Temat e kapitullit- Artriti akut- Dhimbjet e shpinës- Poliartiti nodoz- Skleroza sistemike

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë- Organizojë orën në grupe të vogla punuese- Organizojë luajtjen e roleve


Kapitulli 8 : Sëmundjet më të shpeshta të syve 3 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Përshkruajë shkaqet e inflamacionit të syve- Aplikojë pikat dhe yndyrën për trajtimin e syve të sëmurë- Asistojë mjekun në heqjen e trupave të huaj nga syri

b) Temat e kapitullit- Syri i skuqur- Lëndimet e syrit

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Prezantojë rastet e syrit të skuqur me sllajde- Prezantojë problemet dhe emergjencat tjera të syrit- Organizojë kuis me sllajde


Kapitulli 9: Sëmundjet më të shpeshta në ORL 6 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Dallojë epidemiologjinë e dhimbjes së fytit

39

- Përshkruajë emergjencat më të shpeshta në ORL- Asistojë në heqjen e trupave të huaj nga hunda dhe veshi

b) Temat e kapitullit- Dhimbjet e fytit- Dhimbjet e veshit- Lëndimet e veshit dhe hundës- Gjakderdhjen nga hunda

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Bëjë prezantimin interaktiv rreth anamnezës së rasteve me dhimbje fyti dhe veshi- Prezantojë emergjencat më të shpeshta të ORL-së- Organizojë punën në grupe të vogla me prezantim të rasteve


Kapitulli 10 : Sëmundjet më të shpeshta endokrine 10 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të:- Numërojë gjëndrat kryesore endokrine- Dallojë shenjat kryesore të çrregullimit të gjëndrave endokrine- Aplikojë terapinë e insulinës

b) Temat e kapitullit- Çrregullimet e gjëndrës tiroide (hipo dhe hipertireoidizmi)- Çrregullimet e gjëndrës mbiveshkore- Çrregullimet e pankreasit

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë- Organizojë orën në grupe të vogla punuese- Organizojë luajtjen e roleve


40

Klasa e 10-të

Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

“Struktura anatomike dhe funksionet fiziologjike të organizmit”


Numri i modulit 1

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin për të njohur strukturat anatomike dhe funksionet fiziologjike të organizmit

Kohëzgjatja e modulit

7 kredi (70 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM)dhe përmbajtja

RM 1 – Nxënësi duhet të njohë pjesët e skeletitPërmbajtja

- Skeleti i kokës- Skeleti i trupit- Skeleti i anësive- Ndërtimi i nyjës lëvizëse- Nyja e krahut, bërrylit, dorës, ijëve, gjurit dhe boshtit të

kurrizit

RM 2 Nxënësi duhet që përmes mullazheve të identifikojë muskujt e caktuar, raportin, formën, pozitën dhe ngjitjenPërmbajtja- Muskujt e kokës- Muskujt e qafës- Muskujt e trupit- Muskujt e anësive (ekstremiteteve)

RM 3 Nxënësi duhet që përmes mullazheve të identifikojë organet e njeriutPërmbajtja- Zemra- Enët e gjakut- Mushkëritë

41

- Lukthi- Mëlçia- Pankreasi- Shpretka- Veshkat- Zorra e hollë dhe e trashë

RM 4 Nxënësi duhet të dijë të numërojë elementet e gjakut, të përcaktojë sedimentacionin, hematokritin, kohën e gjakderdhjes dhe grupet e gjakutPërmbajtja- Numërimi i eritrociteve- Sedimentimi i gjakut- Hematokriti- Koha e gjakderdhjes- Numërimi i leukociteve- Përcaktimi i formulës leukocitare- Përcaktimi i grupeve të gjakut dhe Rh faktori

RM 5 Nxënësi duhet të dijë të përcaktojë frekuencën e punës së zemrës, frymëmarrjen, temperaturën trupore, pulsin dhe shtypjen e gjakutPërmbajtja- Auskultimi i toneve të zemrës- Palpimi i pulsit- Matja e shtypjes së gjakut- Matja e temperaturës trupore- Spirometria

RM 6 Nxënësi duhet të dijë si egzaminohen reflekset me rëndësi klinikePërmbajtja- Reflekset e muskujve flekësorë- Reflekset e muskujve ekstenzorë- Reflekset kutano-abdominale

Procedurat e vlerësimit

Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të mësuarit.Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM Rezultatet e të mësuaritIV Instrumentet e vlerësimitKR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vëzhgim me listë kontrolli, pyetje përgjigje me gojë dhe demonstrim praktik

42

KR Nxënësi duhet të:- Përshkruajë pjesë të skeletit të trupit- Përshkruajë pjesë të skeletit të kokës- Përshkruajë artikulacionet e lëvizshme dhe të

palëvizshme

RM 2 IV Vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të dallojë:- Muskujt e kokës- Muskujt e qafës- Muskujt e trupit- Muskujt e anësive

RM 3 IV Vëzhgimi me listë kontrolli, pyetje, përgjigje dhe

demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të:- Tregojë raportin topografik të organeve

RM 4 IV Vëzhgimi me listë kontrolli dhe test me shkrim

KR Nxënësi duhet të përcaktojë:- Numrin e eritrociteve, leukociteve dhe trombociteve- Hemostazën- Sedimentimin e gjakut- Grupet e gjakut

RM 5 IV Vëzhgimi me listë kontrolli dhe test me shkrim

KR Nxënësi duhet të:- Përcaktojë frekuencën e punë së zemrës- Përcaktojë frekuencën e frymëmarrjes- Demonstrojë matjen e temperaturës trupore- Demonstrojë matjen e pulsit- Demonstrojë matjen e shtypjes së gjakut

RM 6 IV Vëzhgimi me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:- Ekzaminojë reflekset me rëndësi klinike

Metodat e rekomanduara të të mësuarit

- Ky modul duhet të realizohet në kabinetin e anatomisë me fiziologji

- Mësimdhënësi duhet të përdor demonstrim konkret përmes përdorimit të mullazheve

43

- Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete për klasifikimin e eshtrave të skeletit

- Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkret për përcaktimin e shenjave vitale dhe analizave themelore laboratorike

- Vlerësimi bëhet përmes demonstrimit praktik të aftësive të fituara

Baza materialee domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Mjedise pune për kryerjen e analizave laboratorike- Skeleti i trupit të njeriut- Mullazhet për demonstrimin e organeve dhe topografisë së tyre.

44


“Mjetet, aparatet dhe pajisjet në kabinetin e kujdesit shëndetësor”


Numri i modulit 2

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin për përkujdesje të mirëfilltë ndaj të sëmurit, higjienës së tij dhe aplikimit të metodave të DDD-së


3.5 kredi (35 orë)


RM 1 Nxënësi duhet të demonstrojë rregullimin e shtratit të të sëmurit dhe vendosjen e tij në shtratPërmbajtja- Uniformat e punës dhe masat e mbrojtjes personale të

punëtorëve shëndetësorë- Shtrati i të sëmurit (llojet dhe përbërja)- Rregullimi i shtratit të zbrazët nga dy persona- Rregullimi i shtratit të të sëmurit të palëvizshëm- Pozita e të sëmurit në shtrat- Ndërrimi i pozitës së të sëmurit në shtrat- Bartja e të sëmurit

RM 2 Nxënësi duhet të kujdeset rreth higjienës së të sëmuritPërmbajtja- Zbatimi i higjienës te i sëmuri- Asistimi në higjienën e të sëmurit të palëvizshëm- Masat preventive kundër dekubitusit

RM 3 Nxënësi duhet të dijë ti zbatojë metodat e dezinfektimitPërmbajtja- Të përdorë mjetet e dezinfektimit- Të zbatojë teknikat e sterilizimit- Të ruajë mjetet dezinfektuese- Të zbatojë rregullat për mbrojtje personale dhe të mjedisit


Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit.Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM Rezultatet e të mësuarit

45

IV Instrumentet e vlerësimitKR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vëzhgim me listë kontrolli dhe test me shkrim

KR Nxënësi duhet të:- Ilustrojë pranimin e të sëmurit në spital- Ilustrojë vendosjen e tij në dhomë dhe vendosjen në

shtrat- Demonstrojë aftësitë menaxhuese në rast të infeksionit hospitalor


KR Nxënësi duhet të:- Përkujdeset për higjienën personale të të sëmurit- Zbatojë teknikat e larjes së pjesëve të trupit- Demonstrojë larjen e të sëmurit të palëvizshëm- Zbatojë rregullat e mbrojtjes personale dhe të mjedisit

RM 3 IV Vëzhgim me listë kontrolli, pyetje përgjigje dhe demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të:- Demonstrojë përdorimin e mjeteve të dezinfektimit- Zbatojë metodat e asepsës dhe antisepsës

Metodat e rekomanduaratë të mësuarit

- Ky modul duhet të realizohet në kabinet të kujdesit shëndetësor- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë demonstrime- konkrete të përdorimit të drejtë të mjeteve- Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete të përkujdesjes- Vlerësohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Pajisjet në kabinetin e kujdesit shëndetësor- Mullazhet për demonstrim praktik

46


“Përkujdesja dhe trajtimi ndaj të sëmurëve me sëmundje të brendshme”


Numri i modulit 3

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin në marrjen e materialit për analiza laboratorike, teknikat diagnostikuese dhe përkujdesjen ndaj të sëmurit me sëmundje të brendshme.


21 kredi (210 orë)


RM 1 Nxënësi duhet të dijë te plotësojë dokumentacionin e të sëmurit dhe t’i përcjellë shenjat vitalePërmbajtja- Organizimi i punës në reparte dhe ambulanca- Dokumentacioni – mbajtja dhe ruajtja e protokollit

ambulator- Matja e shenjave vitale- Marrja e gjakut dhe analizat tjera plotësuese- Përgatitja e repartit për vizitën e mjekëve- Asistenca e mjekut gjatë kontrollit të të sëmurit- Ndarja e terapisë- Ushqimi dietetikë- higjiena e të sëmurit- Përgatitja e të sëmurit për ekzaminime plotësuese- Rregullat për mbrojtje në pune dhe të mjedisit

RM 2 Nxënësi duhet të përgatis dhe të asistojë të sëmurin gjatë realizimit të teknikave diagnostike.Përmbajtja- Teknikat diagnostikuese ( EKG, Rtg, inhalimi,

oksigjenoterapia, drenazha pleurale, gastroskopia, kolonoskopia, irigografia , rektoskopia, endoskopia,

- katerizimi i fshikzës, dializa peritoneale dhe hemodializa).- Rregullat për mbrojtje në punë dhe mbrojtje të mjedisit

RM 3 Nxënësi duhet të dallojë shenjat dhe simptomat më të shpeshta që përcjellin sëmundjet te njeriuPërmbajtja- Përkujdesja dhe trajtimi i sëmundjeve të aparatit

kardiovaskular (veset e lindura dhe të fituara të zemrës, sëmundjet inflamatore të miokardit dhe perikardit dhe ethet reumatizmale)

- Përkujdesja dhe trajtimi i sëmundjeve të aparatit respirator

47

(rrugëve të sipërme të frymëmarrjes, rrugëve të poshtme dhe pleurës)

- Përkujdesja dhe trajtimi i sëmundjeve hematologjike (anemitë, leukemitë, sëmundjet hemorragjike dhe transfuzioni i gjakut)

- Përkujdesja dhe trajtimi i sëmundjeve të lëkurës- Përkujdesja dhe trajtimi i sëmundjeve të aparatit

gastrointestinal (patologjitë e mëlçisë, zorrëve, abdomeni akut, alergjitë ushqimore dhe çrregullimet e absorbimit)

- Përkujdesja dhe trajtimi i sëmundjeve të sistemit urinar (infeksionet e rrugëve urinare, insuficienc akute dhe kronike e veshkave, sëmundjet inflamatore të veshkave dhe refleksi vezikouretral)

- Përkujdesja dhe trajtimi i sëmundjeve reumatizmale (artriti reumatoid juvenil dermatomioziti juvenil, LES, skelrodermia, spondiliti ankilozat)

- Përkujdesja dhe trajtimi i të sëmurëve me sëmundje më të shpeshta të syve dhe veshëve

- Përkujdesja dhe trajtimi i sëmundjeve me neoplazma- Përkujdesja dhe trajtimi i sëmundjeve të sistemit endokrin

(diabeti, hiper dhe hipotireoidizmi, insuficienca adrenokortikale, hipopituitarizmi dhe struma)

- Procedurat profilaktike

RM 4 Nxënësi duhet të dijë të aplikojë njohuritë për menaxhimin e rasteve emergjentePërmbajtja- Përpunimi i plagëve- Anti-shok terapia- Heqja e trupave të huaj nga syri, veshi, hunda, fyti dhe

rrugët e sipërme të frymëmarrjes- Rregullat e mbrojtjes në pune dhe mbrojtjen e mjedisit



RM 1 IV Vëzhgim me listë kontrolli dhe test me shkrim, pyetje, përgjigje me gojë dhe demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të:- Plotësojë, mbajë dhe ruajë dokumentacionin e të

sëmurit- Pranojë të sëmurin- Përgatis repartin dhe të sëmurin për vizitën e mjekëve- Marrë gjakun dhe materialin tjetër për ekzaminime

48

plotësuese diagnostiko- zbatojë rregullat për mbrojtje në punë dhe të mjedisit

RM 2 IV Vëzhgim me listë kontrolli

KR Nxënësi duhet të:- Përgatitë të sëmurin për ekzaminim dhe diagnostikim- Përdorë aparatet diagnostikuese- Zbatojë teknikat diagnostikuese- Zbatojë rregullat për mbrojtje në punë dhe mbrojtje të

mjedisit

RM 3 IV Vëzhgim me listë kontrolli, pyetje përgjigje me gojë dhe demonstrim praktik KR Nxënësi duhet të: - zbatojë rregullat e përkujdesjes dhe aplikimin e terapisë te të sëmurët me sëmundje kardiovaskulare - zbatojë rregullat e përkujdesjes dhe aplikimin e terapisë te të sëmurët me sëmundje respiratore - zbatojë rregullat e përkujdesjes dhe aplikimin e terapisë te të sëmurët me sëmundje të gjakut - zbatojë rregullat e përkujdesjes dhe aplikimin e terapisë te të sëmurët me sëmundje të lëkurës - zbatojë rregullat e përkujdesjes dhe aplikimin e terapisë te të sëmurët me sëmundje gastrointestinale - zbatojë rregullat e përkujdesjes dhe aplikimin e terapisë te të sëmurët me sëmundje urogjenitale - zbatojë rregullat e përkujdesjes dhe aplikimin e terapisë te të sëmurët me sëmundje reumatizmale - zbatojë rregullat e përkujdesjes dhe aplikimin e terapisë te të sëmurët me sëmundje të syrit dhe veshit - zbatojë rregullat e përkujdesjes dhe aplikimin e terapisë te të sëmurët me sëmundje endokrine

RM 4 IV Vëzhgim me listë kontrolli, pyetje përgjigje dhe demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të:- Përgatitë dhe aplikoj anti-shok terapinë- Zbatojë rregullat e përpunimit të plagëve- Asistojë mjekun gjatë heqjes së trupave të huaj nga

syri, veshi, hunda dhe rrugët e sipërme të frymëmarrjes- Zbatojë rregullat për mbrojtje në punë dhe mbrojtje të

mjedisit


- Ky modul duhet të realizohet në repartin e sëmundjeve të brendshme

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë demonstrime

49

konkrete të përdorimit të drejtë të mjeteve, aparateve dhe teknikave diagnostikuese

- Nxënësi duhet të angazhohet në pune konkrete të marrjes së mostrave të gjakut dhe materialit tjetër diagnostiko- Vlerësohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Klinika Interno- Mullazhet për demonstrim praktik

50

Klasa e 11-të

Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

“Parimet e kontrollit të infeksionit”


I. Qëllimet e lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësi duhet të:- përshkruajë fazat e zhvillimit të sëmundjeve infektive (ngjitëse)- tregojë diagnozën dhe menaxhimin e tyre- përshkruajë masat që duhet ndërmarrë për preventivën e sëmundjeve infektive- dallojë karakteristikat specifike të infeksioneve respiratorë, gastrointestinale, gjakut dhe

zoonozat- Përshkruajë karakteristikat e sëmundjeve të reja infektive.


35 javë x 1orë/javë = 35rë


Kapitulli 1: Karakteristikat klinike të sëmundjeve infektive 7 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Përshkruajë fazat e zhvillimit të sëmundjeve infektive- Përshkruajë diagnostikimin dhe menaxhimin e tyre

b) Temat e kapitullit- Simptomatologji, evolucioni dhe ecuria e sëmundjeve infektive- Çrregullimet dhe ecuria e sëmundjeve infektive - Diagnostikimi dhe prognoza e sëmundjeve infektive- Terapia specifike dhe jospecifike e sëmundjeve infektive- Sëmundja e serumit dhe shoku anafilaktik

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj

51

- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

d) Kushtet për realizimin e kapitulli- Mjetet mësimore (vizatime, fotografi)- Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

Kapitulli 2: Evitimi dhe pengimi i sëmundjeve infektive 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Përshkruajë masat që ndërmerren në preventimin e sëmundjeve infektive- Përshkruajë zbulimin e hershëm të sëmundjeve infektive, izolimin e tyre, dezinfektimin,

kontrollin gjatë periudhës rekonvaleshente dhe imunizimin aktiv.

b) Temat e kapitullit:- Evitimi i burimeve të infeksionit- Zbulimi i hershëm i sëmundjes, izolimi i të sëmurit, dezinfektimi, kontrolli gjatë

rekonvaleshencës- Mënyrat e pengimit të bartjes së infeksionit- Imunizimi aktiv dhe pasiv

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

d) Kushtet për realizimin e kapitullit:- Mjetet mësimore (vizatime, fotografi)- Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

Kapitulli 3: Infeksionet respiratorë 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Dallojë karakteristikat specifike të infeksioneve respiratorë (varicella, morbili, rubela,

scarlatina, angina streptokokcike dhe herpes zoster, difteria, krupi, parotiti, meningjiti, pertusis, momonukleoza, gripi.

b) Temat e kapitullit:- Karakteristikat e përgjithshme të sëmundjeve infektive me manifestin të sistemit

respirator (ethet, varicella, herpes Zoster, rubela, angina streptokokcike dhe erizipel)- Infeksionet specifike respiratorë (gripi, krupi, pertusis, difteria). c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj

52

- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit


Kapitulli 4: Infeksionet e traktit gastrointestinal 6 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Dallojë karakteristikat specifike të infeksioneve gastrointestinale

b) Temat e kapitullit:- Karakteristikat e përgjithshme të sëmundjeve infektive me manifestin të sistemit

gastrointestinal- Intoksikacionet alimentare- Toksoinfeksionet gastrointestinale (salmonelozat)- Infeksionet parazitare (dizenteria, kolera, trihineloza)- Inveksionet virale (hepatiti, poliomieliti).



Kapitulli 5: Infeksionet e traktit gastrointestinal 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Dallojë karakteristikat specifike të infeksioneve transmisive të gjakut

b) Temat e kapitullit:- Rikeciozat- Sëmundja e Brillit- Malaria- Ethet hemorragjike


53

- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit


Kapitulli 6: Zoonozat 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Dallojë karakteristikat specifike të zoonozave

b) Temat e kapitullit:- Antraksi- Tetanusi- Rabiesi- Leptospiroza- Ethet Q- Toksoplazmoza



Kapitulli 7: Sëmudjet e reja infektive 4 orëa) Qëllimet e kapitullit:Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Dijë karakteristikat specifike të sëmudjeve të reja infektive- Mënyrën e përkujdesjes- Prevencën e tyre

b) Temat e kapitullit:- SIDA (AIDS)- Ethet Lasa- Ethet Morburg- Sëmundja legjionare


54



55

Programi i lëndës

“Psikologjia e njeriut”


I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI, nxënësi duhet të :- Tregojë njohuritë e fituara në kontaktet e përditshme me pacientet- Përshkruajë proceset psikike intelektuale dhe jointelektuale dhe zbatimin e tyre praktikë- Sillet në mënyrë korrekte në situata dhe gjendje të ndryshme psikike dhe - emocionale të pacientëve - Shpjegojë teoritë e personalitetit dhe të aftësohet ti zbatojë ato- Dallojë personalitetin e shëndoshë prej atij të sëmurë- Shpjegojë bazat e psikologjisë së fëmijës



Kapitulli 1:Bazat fiziologjike të psikologjisë 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Shpjegojë bazën fiziologjike të psikologjisë- Tregojë metodat shkencore dhe teknikat e studimit- Shpjegojë fiziologjinë e SN dhe endokrin

b) Temat e kapitullit :- Psikologjia, lënda e studimit- Metodat shkencore dhe teknikat e studimit- Bazat fiziologjike të psikologjisë- SN dhe endokrin


56

- Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve- Përdorë të mësuarit e bazuar në problem


Kapitulli 2: Proceset psikike intelektuale 6 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Përshkruajë veçoritë e perceptimeve dhe çrregullimet e tyre- Përshkruajë llojet e halucinacioneve- Përshkruajë kujtesën dhe çrregullimet e kujtesës- Përshkruajë të mësuarit dhe llojet e të mësuarit

c) Temat e kapitullit :- Të perceptuarit dhe çrregullimet- Halucinacionet- Kujtesa dhe çrregullimet- Të mësuarit dhe llojet e të mësuarit- Harresa


d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Mjetet mësimore (vizatime, fotografi)- Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe) Kapitulli 3: Proceset psikike jointelektuale 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Shpjegojë të menduarit në veprimtarinë teorike dhe praktike të njeriut- Përshkruajë llojet dhe çrregullimet e të menduarit- Shpjegojë çka është imagjinata dhe ëndrra

b) Temat e kapitullit :- Të menduarit,llojet dhe çrregullimet e të menduarit- Imagjinata dhe ëndrra- Kujdesi dhe llojet e kujdesit ndaj këtyre personave me çrregullime

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:

57

Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit- Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve- Përdorë të mësuarit e bazuar në problem


Kapitulli 4: Teoritë e personalitetit 7 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Sillet në mënyre te përshtatshme në situata dhe gjendje të ndryshme - psikike e emocionale të pacientit- Përshkruajë teoritë e personalitetit dhe klasifikimin e tyre

b) Temat e kapitullit :- Emocionet e thjeshta dhe të ndërlikuara- Motivet biologjike dhe sociale- Përshtatja e personalitetit- Mekanizmi mbrojtës

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit- Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve- Përdor të mësuarit e bazuar në problem


Kapitulli 5: Personaliteti i shëndoshë dhe i sëmurë 6 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Dallojë personalitetin e shëndoshë prej atij të sëmurë- Dallojë llojet e temperamentit- Dallojë llojet e personalitetit të sëmurë

b) Temat e kapitullit :- Inteligjenca dhe aftësitë e tjera-përshkrimi- Temperamenti, karakteri, qëndrimi, paragjykimet opsesive psikopatike,

58

- neurozat ,neurastenia, histeria,neurozat etj.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit- Përdor të mësuarit e bazuar në problem


Kapitulli 6: Psikologjia e fëmijëve 7 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Shpjegojë bazat e psikologjisë së fëmijës- Përshkruajë fazat e zhvillimit, të folurit dhe çrregullimet e të folurit- Përshkruajë fazat e zhvillimit të menduarit dhe emocioneve- Dallojë periudhën e adoleshencës dhe pubertetit-b) Temat e kapitullit :- Zhvillimi i të folurit- Zhvillimi i të menduarit- Zhvillimi i emocioneve- Zhvillimi social- Adoleshenca dhe puberteti

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit-d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Mjetet mësimore (vizatime, fotografi)- Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

59

Programi i lëndës

“Farmakologji me dozologji”


I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI, nxënësi duhet të :- Karakteristikat e barnave, përdorimin dhe mënyrën e aplikimit - Dallojë kohëzgjatjen e barit në organizëm, resorbimin, biotransformimin- dhe eliminimin e barit nga organizmi- Vlerësoj mekanizmat e veprimit të barnave në organizëm, dozimin, efektet- e padëshirueshme të tyre në organizëm dhe varshmërinë nga barërat- Dallojë përbërjen e barit, vetitë fiziko-kimike, veprimet e dëshiruara dhe të- padëshiruara, biotransformimin dhe përdorimin e tyre për sëmundjet e ndryshme- Njohë interaksionin e barnave dhe efektet e tyre



Kapitulli 1: Farmakologjia e përgjithshme 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Dallojë karakteristikat e barnave për përdorim- Zbatojë mënyrën e aplikimit të barnave

b) Temat e kapitullit :- Origjina e barërave- Format e barërave- Mënyra e aplikimit të barërave


60


Kapitulli 2: Farmakokinetika 14 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Dallojë kohëzgjatjen e barërave në organizëm - Krahasojë resorbimin e barërave- Përshkruajë biotransformimin e barërave- Përshkruajë eliminimin e barërave nga organizmi

b) Temat e kapitullit :- Karakteristikat e barërave për përdorim lokal dhe të përgjithshëm- Resorbimi i barërave (nga aparati tretës dhe rruga parenterale)- Biotransformimi- Matabolizmi dhe eliminimi



Kapitulli 3: Farmakodinamika 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Shpjegojë mekanizmat e veprimit të barnave në organizëm- Përshkruajë dozimin e barnave- Përshkruajë efektet e padëshiruara të barnave në organizëm- Dallojë varshmërinë nga barnat

b) Temat e kapitullit :- Mekanizmi i veprimit të barërave- Dozimi dhe llojet e dozimit të barërave- Efektet e padëshiruara dhe varshmëria nga barërat

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë

61

- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimitd) Kushtet për realizimin e kapitullit- Mjetet mësimore (vizatime, fotografi)- Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)

Kapitulli 4: Farmakologjia speciale 19 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Shpjegojë përbërjen e barërave- Dallojë vetitë fiziko-kimike, veprimet e dëshiruara dhe të padëshiruara, biotransformimin dhe përdorimin e tyre për sëmundje të ndryshme- Përshkruajë interaksionin e barërave dhe efektet e tyre

b) Temat e kapitullit :- Farmakologjia e SNQ-së ( relaksantët, sedativët, hipnotikët, antiepileptikët, analgjetikët- stimuluesit e SNQ-së, anestetikët)- Farmakologjia e SN-së autonom (kolinergjikët, antikolinergjikët dhe adrenergjikët)- Antiemetikët- Preparatet hormonale- Barërat antimikrobike- Kemoterapeutikët- Barërat analgjetike- Imunofarmakologjia- Interaksioni i barërave- Farmakologjia e sistemit kardiovaskular (vazodilatatorët, antiaritmikët)- Farmakologjia e traktit digjestiv (antacidet, antikolinergjikët, laksativët, antiemetikët)- Farmakologjia e traktit respiratorë (bronkodilatatorët, ekspektorantët, antitusikët, - oksigjenoterapia, inhalatorët)- Faramkologjia e sistemit urogjenital (diuretikët dhe uterotonikët)- Farmakologjia e gjakut (antikoagulantët, fibrinolitikët, antiemetikët, elektrolitët)


d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Mjetet mësimore (vizatime, fotografi)- Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe

62

Programi i lëndës



I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI, nxënësi duhet të :- Zbatojë metodat për ekzaminim psikofizikë të të sëmurit- Aplikojë teknikat e dhënies së barërave - Demonstrojë metodat për rikthimin e shenjave vitale - Tregojë mënyrat e marrjes për analiza laboratorike - Ndihmojë përgatitjen e pacientit për analiza rëntgenologjike dhe endoskopie - Ndihmojë pacientin për punksion- Dallojë mënyrën e të ushqyerit dhe përkujdesjen ndaj pacientëve me sëmundje të

ndryshme



Kapitulli 1: Ekzaminimi psikofizik i të sëmurit 7 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Zbatojë metodat për verifikimin e shenjave vitale

b) Temat e kapitullit :- Matja e temperaturës - Matja e pulsit - Frymëmarrja - Shtypja e gjakut- Ekzaminimii shenjave vitale- Ekzaminimi i urinës- Kateterizimi i fshikzës urinare - Klizma


63

- Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, fotografi ) dhe metodat

bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)(CD-programe,filma, ushtrime vizuele, grafoskop etj).

Kapitulli 2: Veprimet terapeutike medicinale 10 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Aplikojë teknikat e dhënies së barërave

b) Temat e kapitullit :- Marrja e barnave nëpërmjet traktit digjestiv- Rruga parenterale e dhënies së barnave - Oksigjenoterapia- Shoku anafilaktik- Përcaktimi i grupeve të gjakut

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Ilustrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Organizojë në luajtjen e roleve- Përpilojë pyetësor me zgjidhje të shumëfishta (PZSH) në fillim dhe fund të kapitullit


bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma, ushtrime vizuele, grafoskop etj).

Kapitulli 3: Reanimacioni kardiorespirator 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Demonstrojë metodat që përshkruhen për rikthimin e shenjave vitale

b) Temat e kapitullit :- Parimet themelore të reanimacionit kardiorespirator- Pozitat dhe teknikat e masazhës së zemrës - Ndërlikimet e shpeshta gjatë reanimacionit

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime,fotografi )

64

dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma, ushtrime vizuele, grafoskop etj.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Prezantimi interaktiv me sllajde - Puna në grupe të vogla me diskutim të problemeve

Kapitulli 4: Diagnostika laboratorike 6 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Njohë mënyrat e marrjes së materialit për analiza laboratorike

b) Temat e kapitullit :- Eritrosedimentacioni i gjakut dhe përcaktimi i kohës së gjakderdhjes- Lavazha e lukthit - Marrja e materialit për analiza laboratorike

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma, ushtrime vizuele, grafoskop etj.


Kapitulli 5: Diagnostika rëntgenologjike dhe ekzaminimet endoskopike 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Ndihmojë përgatitjen e pacientit për analiza rëntgenologjike dhe endoskopike

b) Temat e kapitullit :- Diagnostika rëntgenologjike nëpër sisteme- Llojet e ekzaminimeve endoskopike

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Prezantojë me sllajde ligjëratën- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Organizojë luajtjen e roleve


65

Kapitulli 6 : Punksionet 2 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Ndihmojë përgatitjen e të sëmurit për punksion

b) Temat e kapitullit :- Detyrat e motrës medicinale gjatë punktimit

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë- Organizojë orën në grupe të vogla punuese- Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve


Kapitulli 7 : Ushqyerja e të sëmurit dhe përkujdesja 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Dallojë mënyrat e të ushqyerit të pacientëve te sëmundjet e ndryshme - Përshkruajë përkujdesjen ndaj të sëmurit me sëmundje të ndryshme

b) Temat e kapitullit :- Ushqyerja e metodat e të ushqyerit te sëmundjet e ndryshme - Parimet e kujdesit shëndetësor

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë- Organizojë orën në grupe të vogla punuese- Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve


66

Programi i lëndës

“Kirurgji me përkujdesje”


I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI, nxënësi duhet të :- Shpjegojë detyrat themelore në kirurgji.- Përshkruajë dhe të zbatojë metodat profilaktike në kirurgji.- Përshkruajë mënyrën e dhënies së terapisë- Përshkruajë mënyrën e organizimit të punës në repartin kirurgjik- Tregojë teknikat e diagnostikuese në kirurgji.- Tregojë parimet e kujdesit specifik para dhe pasoperativ si dhe ndërlikimet e - mundshme.- Përshkruajë fazat e reanimacionit, metodat për ndaljen e gjakderdhjes, përpunimin- kirurgjik të plagëve dhe të menaxhoj llojet e ndryshme të infeksionit në kirurgji.



Kapitulli 1. Njohuri të përgjithshme për kirurgjinë 2 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Tregojë historikun e zhvillimit të kirurgjisë- Përshkruajë detyrat themelore të personelit mjekësor

b) Temat e kapitullit :- Zhvillimi historik i kirurgjisë- Detyrat themelore të kirurgjisë në kushte të paqes dhe luftës


67

- Përdor të mësuarit e bazuar në problem



Kapitulli 2. Profilaksa e infeksioneve në kirurgji 3 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Zbatojë metodat profilaktike në kirurgji

b) Temat e kapitullit :- Asepsa- Antisepsa- Dezinfektimi- Sterilizimi

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të ligjërimit- Përdorë të mësuarit e bazuar në problem



Kapitulli 3. Veprimet tekniko-medicinale 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Përvetësojë mënyrën e aplikimit të terapisë- Përshkruajë rrugët e marrjes së barnave- Përshkruajë metodat diagnostike- Demonstrojë fashimin

b) Temat e kapitullit :- Rrugët e marrjes së barnave (orale, parenterale)- Sondimi i lukthit dhe zorrëve- Kateterizimi dhe klizmat- Fashimi


68

- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, mullazhe, fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma, ushtrime vizuele, grafoskop etj.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Prezantimi interaktiv me sllajde dhe LCD- projektor

Kapitulli 4. Organizimi i repartit kirurgjik dhe metodat diagnostike në kirurgji 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Përshkruajë mënyrën e organizimit të punës në repartin kirurgjik- Përshkruajë aplikimin e teknikave diagnostikuese në kirurgji

b) Temat e kapitullit :- Organizimi i punës në ambulancë, reparti septik dhe aseptik- Organizimi i punës në repartin intensiv- Analiza dhe ekzaminimi fizikal te fëmija- Ekzaminimet radiologjike dhe analizat laboratorike

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, mullazhe, fotografi ) dhe

metodat bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma, ushtrime vizuele, grafoskop) etj.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Puna në grupe të vogla - Prezantimi interaktiv me sllajde- Teste me shkrim

Kapitulli 5. Përgatitja para-operative e të sëmurit dhe anestezioni 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Shpjegojë parimet e kujdesit specifik para operativ- Përshkruajë rolin e infermierit në përgatitjen paraoperative- Përshkruajë llojet e ndryshme të anestetikëve dhe mënyrën e aplikimit të tyre- Tregojë ndërlikimet e mundshme gjatë anestezionit

b) Temat e kapitullit :- Përgatitja e të sëmurit para operimit- Roli i infermierit në përgatitjen paraoperative- Anestezioni-llojet e anestetikëve- Ndërlikimet gjatë anestezionit-c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:

69

- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, mullazhe, fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma, ushtrime vizuale, grafoskop etj.


Kapitulli 6. Reanimacioni 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Përshkruajë fazat dhe metodat e reanimacionit- Përshkruajë ndërlikimet e mundshme pasoperative- Dallojë shenjat e shokut dhe menaxhimin e tij- Përshkruajë metodat për ndaljen e gjakderdhjes së jashtme

b) Temat e kapitullit :- Reanimacioni gjate operimit- Komplikimet pas operative- Shoku- Reanimacioni kardio-cerebro-pulmonal- Gjakderdhja dhe hemostaza- Transfuzioni i gjakut

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, mullazhe, fotografi ) dhe

metodat bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma, ushtrime vizuele, grafoskop etj.


Kapitulli 7. Imobilizimi, lëndimet dhe përpunimi kirurgjik i plagës 4orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Dallojë llojet e lëndimeve dhe menaxhimin e tyre- Aftësohet për aplikimin e metodave të imobilizimit- Përshkruajë përpunimin kirurgjik të plagës

b) Temat e kapitullit :- Lëndimet e hapura dhe të mbyllura- Mënyrat e imobilizimit dhe mjetet për imobilizim- Mjetet dhe metodat për përpunim të plagëve

70

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi:- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, mullazhe, fotografi ) dhe

metodat bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma, ushtrime vizuele, grafoskop etj.


Kapitulli 8. Infeksionet në kirurgji dhe tretmani i tumorëve 4 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Aftësohet për klasifikimin dhe menaxhimin e infeksioneve në kirurgji- Tregojë menaxhimin e të sëmurëve me tumor

b) Temat e kapitullit :- Anatomia e organeve të tretjes- Raportet topografike të pjesëve të organeve të tretjes- Gjëndrat ndihmëse të organeve të tretjes- Proceset sekretuese, tretja e materieve ushqyese në pjesët e traktit digjestiv dhe rregullimi i tyre

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Bëj prezantimin interaktiv të lëndës- Organizojë punën në grupe të vogla - Përdor mjete bashkëkohore të TI (CD, grafoskop, sllajde)


71

Programi i lëndës

“Shëndeti dhe sëmundjet te fëmijët”


I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XI, nxënësi duhet të :- Përcaktojë masat antropometrike të fëmijës- Përshkruajë lëndimet më të shpeshta gjatë procesit të lindjes- Shpjegojë infeksionet më të shpeshta që e përcjellin të porsalindurin- Dallojë lëndimet e qëllimta dhe të paqëllimta të fëmijës



Kapitulli 1: Ekzaminimi i të posalindurit me peshë normale 8 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Përcaktojë peshën, gjatësinë dhe perimetrin e kokës te i posalinduri- Përkujdeset për të posalindurin normal

b) Temat e kapitullit :- Ekzaminimi i foshnjës së posalindur - Observimi dhe matja - Kontrollimi për defekte të lindura apo abnormalitetet e mundshme- Kujdesi ndaj të posalindurit- Kujdesi esencial (themelor) ndaj të posalindurit- Procedurat profilaktike


d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Mjetet mësimore (vizatime, fotografi)

72

- Mjetet bashkëkohore të teknologjisë informative (CD-programe)- Mullazhe (kukull-fëmijë)

Kapitulli 2: Ekzaminimi i të posalindurit me peshë të vogël 5 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Shpjegojë definicionin për foshnjën e shëndoshë të lindur me peshë të vogël- Klasifikojë foshnjat me peshë të vogël- Tregojë menaxhimin themelor të foshnjës së lindur me peshë të vogël

b) Temat e kapitullit :- Klasifikimi i foshnjave me peshë të vogël- Menaxhimi i foshnjave me peshë të vogël- Ushqyerja në gji e foshnjave me peshë të vogël

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Shpjegojë përmbajtjen dhe rëndësinë e kapitullit për të posalindurin me peshë të vogël

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Prezantimi interaktiv me sllajde dhe LCD- projektor

Kapitulli 3: Shenjat e rrezikshme më të shpeshta që e përcjellin të posalindurin 7 orëa) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Dallojë shenjat e rrezikshme që përcjellin të posalindurin- Masat urgjente për trajtim

b) Temat e kapitullit:- Ikteri- Hipotermia- Konvulzionet- Letargjia- Ndryshimet e rënda të lekurës- Cianoza- Shenjat hemoragjike- Vjellja

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Shpjegojë përmbajtjen dhe rëndësinë e kapitullit- Tregojë mostra në mënyrë vizuele

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Mjetet për demonstrim vizuel (grafoskop, projektor, vizatime etj)

73

Kapitulli 4: Lëndimet më të shpeshta të fëmijëve gjatë procesit të lindjes 9 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Përshkruajë lëndimet më të shpeshta gjatë procesit të lindjes- Dallojë lëndimet në kokë, eshtra, muskuj, nerva periferikë dhe SNQ- Njohë lëndimet më të rëndësishme (shkaktarët e tyre) te fëmijët

b) Temat e kapitullit :- Lëndimet gjatë procesit të lindjes- Lëndimet e fëmijës gjatë fazave të zhvillimit psiko-motorik- Strategjitë e parandalimit të lëndimeve

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Shpjegojë përmbajtjen dhe rëndësinë e kapitullit- Tregojë mostra në mënyrë vizuele

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Mjetet për demonstrim vizuel (grafoskop, projektor, vizatime etj)

Kapitulli 5: Sëmundjet më të shpeshta te fëmijët 6 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Dallojë infeksionet më të shpeshta që përcjellin të posalindurin- Dallojë infeksionet më të shpeshta që përcjellin fëmijën- Përshkruajë infeksionet më të shpeshta respiratorë- Dallojë shenjat dhe simptomat e sëmundjeve ngjitëse

b) Temat e kapitullit :- Infeksionet bakteriale të mundshme- Infeksionet më të shpeshta respiratorë- Sëmundjet ngjitëse

c) Udhëzime didaktike për kapitullin:Rekomandohet që mësimdhënësi të:- Shpjegojë përmbajtjen dhe rëndësinë e kapitullit- Tregojë mostra në mënyrë vizuele- Vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim- Paraqesë shembuj konkretë në mënyrë që të rrisë vëmendjen dhe përqendrimin e

nxënësve duke diskutuar gjatë gjithë kohës

d) Kushtet për realizimin e kapitullit- Mjete për demonstrim vizuel (grafoskop, projektor, vizatime etj)- Ambient interaktiv në klasë

74

Programi i lëndës

“Mikrobiologji”


I. Qëllimet e lëndës

Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 11-të nxënësi duhet të:- shpjegojë morfologjinë dhe strukturën e baktereve, metabolizmin e qelizës bakterore, të ushqyerit, shumimin e baktereve.- të sqarojë mënyrat e shfaqjes dhe përhapjes së infeksionit si dhe llojet e infeksioneve. - - shpjegojë format e mbrojtjes së organizmit ndaj mikroorganizmave, veprimin e

antigjeneve dhe antitrupave- sqarojë dallimin e në mes baktereve gram-pozitive dhe atyre gram-negative.- shpjegojë shkaktarët e proceseve inflamatore akute dhe kronike- shpjegojë ngjashmëritë dhe dallimet në mes viruseve dhe baktereve. - tregojë shkaktarët e sëmundjeve virusale dhe manifestimet klinike të këtyre sëmundjeve. - sqarojë se cilët janë parashtazorët, myshqet dhe insektet shkaktarë ose bartës të

shkaktarëve të sëmundjeve të ndryshme te njeriu

II. Fondi i orëve të lëndës 32 javë x 2 orë/javë = 64 orë


Kapitulli 1: Mikrobiologjia e përgjithshme 20 ore

a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- përshkruaj objektin dhe detyrat e mikrobiologjisë si dhe degët e saj.- shpjegojë morfologjinë dhe strukturën e baktereve, metabolizmin e qelizës bakterore, të

ushqyerit, shumimin e baktereve.- tregojë për ekologjinë e mikroorganizmave në përgjithësi, ndikimin e faktorëve fizikë

dhe kimikë në mikroorganizma si dhe ndikimi i antibiotikëve në baktere.- të sqarojë mënyrat e shfaqjes dhe përhapjes së infeksionit si dhe llojet e infeksioneve.- shpjegojë format e mbrojtjes së organizmit ndaj mikroorganizmave, veprimin e

antigjeneve dhe antitrupave.

b) Temat e kapitullit:

- Objekti dhe detyrat e mikrobiologjisë si disiplinë biologjike si dhe rëndësia e saj- Morfologjia dhe struktura e baktereve- Ndërtimi i qelizës bakterore- Fiziologjia e baktereve- matabolizmi dhe të ushqyerit e tyre

75

- Shumimi dhe rritja e baktereve- Gjenetika e baktereve- Ekologjia e mikroorganizmave- Ndikimi i faktorëve fizikë dhe kimikë në mikroorganizma- Infeksioni dhe sëmundjet ngjitëse- Burimet e infeksionit dhe mënyrat e përhapjes së sëmundjeve infektive- Veçoritë e mikroorganizmave patogjenë- Reaktiviteti imunobiologjik- Antigjenet dhe antitrupat si dhe reaksionet imunitare (serologjike)- Mikroorganizmat si agensa potencialë të luftës biologjike – inxhinieringu gjenetik

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të:- shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj.- zbatojë metodat bashkëkohore të mësimdhënies.- ilustrojë njësitë mësimore me shembuj konkretë.

d) Kushtet për realizimin e kapitullitMjetet mësimore:- CD – programe interaktive.- Skema, fotografi të mikroorganizmave.

Kapitulli 2: Bakteriologjia speciale 20 ore

a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- sqarojë dallimin në mes baktereve gram-pozitive dhe atyre gram-negative.- shpjegojë shkaktarët e proceseve inflamatore akute dhe kronike.- tregojë shkaktarët e sëmundjeve të ndryshme si: koket piogjene, shkaktarët e meningjitit,

gonoresë, difterisë, TBC-së, tifosë, dizenterisë, kolerës, kollës së keqe etj.- të sqarojë rëndësinë e simbiozës së baktereve E.coli me oragnizmin e njeriut vetitë

patogjene të tyre në raste të ndryshme.

b) Temat e kapitullit: - Koket piogjene- koket gram-pozitive: Stafilokoket, Streptokoket dhe Pneumokoket- Koket gram-negative: Najserite- meningokoku dhe gonokoket- Bacilet gram pozitive: bacilet e difterisë dhe tuberkulozit

- bacili i leprës dhe antraksit - bacili i gangrenës gazore- Bacilet gram negative: Enterobakteret

- Salmonellat - Shigellat dhe bakteria koli- Klebsiella dhe Proteus- Hemofillus dhe Bordetella

- Vibrioni i kolerës- Spirohetat- Aktinomicetet

76

- Rikeciet- Hlamidiet

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësimdhënësi të:- Njoftojë nxënësit me rëndësinë e të mësuarit të këtyre baktereve. - zbatojë metodat bashkëkohore të mësimdhënies.- ilustrojë njësitë mësimore me shembuj konkretë si p.sh. sëmundjet e ndryshme bakterore

të pranishme në regjionin tonë që do t’i bënin këto njësi mësimore më të akceptuara për nxënësit.

d) Kushtet për realizimin e kapitullitMjetet mësimore:- CD – programe interaktive- Skema, fotografi të mikroorganizmave

Kapitulli 3: Virusologjia 18 ore

a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- kuptojë se çka janë viruset, ndërtimin e tyre, veçoritë dhe si klasifikohen ata.- shpjegojë ngjashmëritë dhe dallimet në mes viruseve dhe baktereve. - tregojë shkaktarët e sëmundjeve virusale dhe manifestimet klinike të këtyre sëmundjeve.

b) Temat e kapitullit: Veçoritë e përgjithshme të viruseve- madhësia dhe ndërtimi i viruseve- Shumimi i viruseve- Ndërveprimi i viruseve- Seleksionimi dhe tropizmi i viruseve- Patogjeneza e infeksioneve dhe zhvillimi i imunitetit- Virusologjia speciale- ARN viruset:

- virusi i polimielitit- virusi koksaki- viruset ECHO- virusi i gripit- virusi i fruthit- virusi i tërbimit- virusi i rubeolës- virusi HIV

- ADN viruset: - viruset Herpes - virusi i variolës - viruset e hepatitit

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të:- shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj.- zbatojë metodat bashkëkohore të mësimdhënies.

77

- ilustrojë njësitë mësimore me shembuj konkretë si p.sh. sëmundjet e ndryshme infektive të pranishme në regjionin tonë që do t’i bënin këto njësi mësimore më të akceptueshme për nxënësit.

d) Kushtet për realizimin e kapitullitMjetet mësimore:- CD – programe interaktive- Skema, fotografi të mikroorganizmave

Kapitulli 4: Parazitologjia mjekësore 4 ore

a) Qëllimi i kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- sqarojë se cilët janë parashtazorët, myqet dhe insektet shkaktarë ose bartës të shkaktarëve

të sëmundjeve të ndryshme te njeriu.

b) Temat e kapitullit: - Parashatzorët: ciliatët dhe flagjelatët e gjakut dhe indeve si dhe sporozoat e gjakut dhe indeve- Mikologjia dhe entomologjia mjekësore

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të:- shpjegojë rëndësinë e njohjes së parashtazorëve, myqeve dhe insekteve që shkaktojnë ose

bartin sëmundje të ndryshme te njeriu. - zbatojë metodat bashkëkohore të mësimdhënies.- ilustrojë njësitë mësimore me shembuj konkretë si p.sh. sëmundjet e shkaktuara nga këta

parazitë.

d) Kushtet për realizimin e kapitullitMjetet mësimore:- CD – programe interaktive- Skema të ciklit të zhvillimit dhe bartjes së këtyre parazitëve, vizatime të morfologjisë së

tyre.

78

Klasa e 11-të



“Përkujdesja dhe trajtimi i të sëmurëve në kirurgji”

Lami: ShëndetësiProfili: Infermier i përgjithshëm Klasa: e 11-të

Numri i modulit

4

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin për organizimin e punës në repartin kirurgjik dhe menaxhimin me të sëmurët para dhe pas intervenimit kirurgjik.


17.5 kredi (175 orë)


RM 1 Nxënësi duhet të shpjegojë organizimin e punës në repartin kirurgjik dhe detyrat e tij si infermierPërmbajtja

- Salla e operacionit- Reparti për kujdesin intensiv dhe reanimim- Masat profilaktike

79

RM 2 Nxënësi duhet të aplikojë praktikisht teknikat medicinale dhe diagnostikuesePërmbajtja

- shpërndarja e terapisë- ekzaminimi rëntgen.

RM 3 Nxënësi duhet të zbatojë metodat e përgatitjes paraoperative të të sëmurit Përmbajtja

- përgatitja paraoperative e të sëmurit kirurgjik akut- përgatitja paraoperative e të sëmurit me rrezik të

vogël operativ- përgatitjet e veçanta paraoperative (operacion në

lukth, në zorrë të trashë dhe të hollë)- përgatitjen paraoperative të të sëmurit për operim

të mëlçisë, shpretkës dhe pankreasit)- përgatitjen paraoperative e të sëmurit të

operacionet gjinekologjikeRM 4 Nxënësi duhet të njihet me aparatet dhe dokumentet përanestezion, metodat e reanimimit para dhe pasoperative si dhe menaxhimin e komplikimeve të mundshmePërmbajtja

- reanimimi gjatë dhe pas operacionit- oksigjenoterapia- mbajtja nën kontroll e të sëmurit pasoperativ- menaxhimi i komplikimeve të hershme dhe të

vonshme pasoperative


Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit.Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM Rezultatet e të mësuaritIV Instrumentet e vlerësimitKR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vëzhgimi me listë kontrolli dhe test me shkrim, pyetje- përgjigje me gojë dhe demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të:- organizojë punën në repartin kirurgjik- vendos dhe të përkujdeset për të sëmurin në repartin- intensiv- aplikojë masat profilaktike

RM 2 IV Vëzhgim me listëkontrolli dhe demonstrim praktik

80

RM 5 Nxënësi duhet të përshkruajë grupet e gjakut dhe metodat për ndërprerjen e gjakderdhjesPërmbajtja

- përcaktimi i grupit të gjakut dhe Rh faktorit- gabimet teknike dhe biologjike- teknikat e transfuzionit të gjakut- metodat dhe komplikimet e transfuzionit

RM 6 Nxënësi duhet të aplikojë praktikisht metodat e imobilizimitPërmbajtja

- imobilizimet te lëndimet kokë-fytyrë-qafë- imobilizimet e bushtit kurrizor- imobilizimet e trungut dhe ekstremiteteve

RM 7 Nxënësi duhet të demonstrojë përpunimin kirurgjik të infeksioneve në kirurgjiPërmbajtja

- infeksionet lokale- infektimet anaerobe- infektimi i përgjithshëm i organizmit-sepsa

KR Nxënësi duhet të:- aplikojë praktikisht shpërndarjen e terapisë- përgatit pacientin për ekzaminime rëntgenologjike

RM 3 IV Vëzhgim me listëkontrolli, pyetje- përgjigje dhe demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të:- përgatit të sëmurin para operacionit- përkujdeset për të sëmurin pas operacionit

RM 4 IV Vëzhgim me listëkontrolli dhe test me shkrim

KR Nxënësi duhet të:- dallojë aparaturën për anestezion- aplikojë metodat e reanimimit para dhe pasoperative

RM 5 IV Vëzhgim me listë kontrolli dhe demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të:- përcaktojë grupet e gjakut dhe Rh faktorin- aplikojë metodat për ndërprerjen e gjakderdhjes


KR Nxënësi duhet të:- aplikojë metodat e imobilizimit të pjesëve të ndryshme

të trupit


KR Nxënësi duhet të:- përgatit të sëmurin para operacionit- përkujdeset për të sëmurin pas operacionit


- Ky modul duhet të realizohet në klinikën e kirurgjisë- Mësimdhënësi duhet të përdor sa më shumë demonstrime

konkrete të përdorimit të drejtë të mjeteve- Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete në realizimin e

modulit- Vlerësohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:reparti intensiv- salla e operacionit- ambulanca


81

“Zbatimi praktik i metodave për kontrollin e infeksionit”

Lami: ShëndetësiProfili: Infermier i përgjithshëmKlasa: e 11-të

Numri i modulit

5

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin të njohë specifikat e punës në repartin e sëmundjeve infektive, trajtimin e të sëmurëve, aplikimin e terapisë dhe marrjen e materialit për analiza laboratorike


7 kredi (70 orë)


RM 1 Nxënësi duhet njohë specifikat me rastin e pranimit të të sëmurëve me sëmundje ngjitësePërmbajtja

- izolimi struktural dhe hapësinor- mbrojtja personale e personelit- ushqyerja e të sëmurit

82

RM 2 Nxënësi duhet të përshkruajë trajtimin dhe lirimin e të sëmurëve me sëmundje infektive si dhe dezinfektimin dhe dezinsektimin e repartitPërmbajtja

- trajtimi i të sëmurëve me sëmundje infektive- lirimi i të sëmurëve- dezinfektimi dhe dezinsektimi në repartin infektiv

RM 3 Nxënësi duhet të tregojë mënyrën e aplikimit të terapisë, reaksionet e padëshiruara, përgatitjen e antishok terapisë si dhe teknikën e testeve alergjikePërmbajtja

- aplikimi i serumit dhe prova për desenzibilizim- preventiva e reaksioneve të padëshiruara- antishok terapia- teknika e testeve alergjike

RM 4 Nxënësi duhet të tregojë mënyrën e aplikimin, evidentimin dhe organizimin e vaksinavePërmbajtja

- evidenca dhe organizimi i vaksinimit- aplikimi i vaksinave

RM 5 Nxënësi duhet të përshkruajë përkujdesjen dhe ushqyerjen, aplikimin e terapisë dhe marrjen e materialit për analizë tek sëmundjet infektivePërmbajtja

- kujdesi, ushqyerja dhe aplikimi i terapisë te infeksionet respiratorë

- kujdesi, ushqyerja dhe aplikimi i terapisë te infeksionet e traktit gastrointestinal

- kujdesi, ushqyerja dhe aplikimi i terapisë te infeksionet e gjakut

- kujdesi, ushqyerja dhe aplikimi i terapisë te zoonozat

- kujdesi, ushqyerja dhe aplikimi i terapisë te sëmundjet infektive


Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësurit.Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM Rezultatet e të mësuaritIV Instrumentet e vlerësimitKR Kriteret e realizimit


KR Nxënësi duhet të:- bëjë izolimin struktural dhe hapësinor të të sëmurit- aplikojë masat për mbrojtjen personale- ndihmojë ushqyerjen e të sëmurit

RM 2 IV Vëzhgim me listë kontrolli, pyetje- përgjigje dhe demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të:- demonstrojë trajtimin e të sëmurit me sëmundje

infektive- këshillojë të sëmurin para lirimit nga klinika- aplikojë metodat e dezinfektimit dhe dezinsektimit të

të sëmurit dhe dhomës

RM 3 IV Vëzhgim me listëkontrolli dhe pyetje- përgjigje

KR Nxënësi duhet të:- asistojë në aplikimin e serumit- dallojë reaksionet e padëshiruara- përgatisë antishok terapinë- asistojë në realizimin e testeve alergjike

RM 4 IV Vëzhgim me listëkontrolli, pyetje- përgjigje dhe demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të:- përpilojë evidencat dhe organizimin e vaksinimit- realizojë aplikimin e vaksinave

83

RM 5 IV Vëzhgim me listë kontrolli dhe pyetje përgjigje

KR Nxënësi duhet të:- aplikojë terapinë- përkujdeset për të sëmurin me infeksione respiratorë,

gastrointestinale, gjakut dhe zoonoza- përkujdeset ndaj të sëmurit me HIV-AIDS


- ky modul duhet të realizohet në Klinikën infektive- mësuesi duhet të përdor sa më shumë demonstrime

konkrete- nxënësi duhet të angazhohet në punë praktike- vlerësohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara_____________________________


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- reparti infektiv- dhoma e kujdesit intensiv- ambulanca


“Përkujdesja, ekzaminimi dhe trajtimi i fëmijëve gjatë fazave të zhvillimit”

84


Numri i modulit

6

Qëllimi i modulit

Një modul praktik që aftëson nxënësit për të dalluar fëmijën e shëndoshë nga i sëmuri


3.5 kredi (35 orë)


RM 1 Nxënësi duhet të dallojë të porsalindurin e shëndoshePërmbajtja- Matja e parametrave normal të rritjes- Mbrojtja termike- Kujdesi për kërthizën- Procedurat profilaktike


Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit.Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:

85

RM 2 Nxënësi duhet të dallojë të porsalindurin me peshë të vogëlPërmbajtja

- Klasifikimi i foshnjës me peshë të vogël- Mbrojtja termike- Prevenimi dhe trajtimi i hipoglikemisë- Prevenimi i infeksioneve- Marrja adekuate e kalorive

RM 3 Nxënësi duhet të dallojë lëndimet gjatë procesit të lindjes dhe fazave të zhvillimit të fëmijësPërmbajtja

- Lëndimet gjatë procesit të lindjes- Lëndimet e qëllimta të fëmijës- Lëndimet e paqëllimta- Parandalimi i lëndimeve (strategjik, aktiv dhe- pasiv)

RM 4 Nxënësi duhet të dallojë shenjat dhe simptomat më të shpeshta që përcjellin sëmundjet te fëmijëtPërmbajtja

- Trajtimi i infeksionit të kërthizës, syrit, gojës dhe lëkurës

- Procedurat profilaktike__________________________________________________

RM Rezultatet e të mësuaritIV Instrumentet e vlerësimitKR Kriteret e realizimit


KR Nxënësi duhet të:- masë parametrat normalë të rritjes dhe zhvillimit- dallojë defektet e mundshme të lindura- bëjë përkujdesjen themelore ndaj të porsalindurit- zbatojë procedurat profilaktike


KR Nxënësi duhet të:- klasifikojë foshnjat me peshë të vogël- përkujdeset për foshnjën me peshë të vogël- udhëzojë nënën për mënyrën e të ushqyerit me gji


KR Nxënësi duhet të:- dallojë lëndimet gjatë lindjes- dallojë lëndimet e qëllimta të fëmijës- dallojë lëndimet e paqëllimta të fëmijës- shpjegojë parandalimin e lëndimeve


KR Nxënësi duhet të:- bëjë trajtimin e infeksioneve të mundshme bakteriale- zbatojë procedurat profilaktike


- Ky modul duhet të realizohet në shërbimet pediatrie- Mësuesi duhet të përdorë mjete konkrete për

demonstrimin e modulit- Nxënësit duhet të angazhohen me përkushtim në punë

konkrete- Vlerësohet demonstrimi praktik i punës së nxënësit


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- shërbimi i pediatrisë- mullazhet ( kukull-fëmijë)- mjetet për zbatimin e profillaksës

86

Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve profesionale

ARSIMI PROFESIONAL

Klasa e 12-të

Programet e lëndëve profesionale87

Programi i lëndës



I. Qëllimet e lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 12-të nxënësi duhet të:- Shpjegojë parimet dhe qëllimet e punës edukative-shëndetësore- Përshkruajë metodat e edukimit shëndetësor - Dallojë mjetet edukative-shëndetësore në institucionet edukative- shëndetësore - Shpjegojë punën edukative-shëndetësore (konkretizimit dhe komunikimit masiv)- Tregojë njohuri për zhvillimin e sëmurjes së TBC dhe faktorët që ndikojnë në të - Përshkruajë shkaqet e sëmundjes mentale dhe masat e parandalimit të tyre- Përshkruajë punën edukative-shëndetësore me alkoolistët, narkomanët dhe duhanpirësit


32 javë x 1 orë/javë = 32 orë


Kapitulli 1: Zhvillimi historik dhe rëndësia e edukimit shëndetësor 5 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Përshkruajë përkufizimin dhe rëndësinë e edukimit shëndetësor- Përshkruajë parimet dhe planifikimin e punës edukative-shëndetësore-b) Temat e kapitullit- Zhvillimi historik dhe rëndësia e edukimit shëndetësor- Përkufizimi i edukimit shëndetësor dhe lidhshmëria e tij me disiplinat e tjera - Qëllimet, parimet dhe motivimi në punën edukative-shëndetësore- Planifikimi, programimi i punës edukative-shëndetësore dhe personaliteti i punëtorit

edukativ-shëndetësor

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Të ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë- T’i angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Ti zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve- Të përdorë të mësuarit e bazuar në problem

88

d) Kushtet për realizimin e kapitulli- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, fotografi ) dhe metodat

bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma, ushtrime vizuale, grafoskop etj).

Kapitulli 2: Metodologjia e veprimtarisë edukative-shëndetësore 3 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Përshkruajë klasifikimet e metodave të edukimit shëndetësor- Tregojë punën edukative-shëndetësore në bashkësi (komunitet)

b) Temat e kapitullit- Metodat individuale të edukimit shëndetësor- Metodat e punës në grupe - Metodat komplekse dhe puna edukative-shëndetësore në bashkësi (komunitet)

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Ilustrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Organizojë në luajtjen e roleve- Përpilojë pyetësorë me zgjidhje të shumëfishta (PZSH) në fillim dhe fund të kapitullit



Kapitulli 3: Mjetet edukative-shëndetësore 5 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Dallojë mjetet edukative-shëndetësore- Dallojë mjetet e komunikimit masiv

b) Temat e kapitullit- Mjetet edukativo-shëndetësore të shtypura- Fotografitë lëvizëse- Artikujt dhe revistat e specializuara- Motivimi dhe faktorët që ndikojnë në efikasitetin e mjeteve edukativo shëndetësore

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi:

89

- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe filma, ushtrime vizuale, grafoskop etj.

d) Kushtet për realizimin e kapitulli- Prezantimi interaktiv me sllajde - Puna në grupe të vogla me diskutim të problemeve

Kapitulli 4: Puna edukative-shëndetësore në institucionet dhe grupmoshat e ndryshme të popullatës 6 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Të përshkruajë edukimin shëndetësor në dritore dhe ordinancën e mjekut - Të përshkruajë punën edukative-shëndetësore në mbrojtjen e shëndetit të gruas, fëmijëve

dhe rinisë- Të përshkruajë punën edukative-shëndetësore nëpër organizatat punuese

b) Temat e kapitullit- Edukimi shëndetësor në institucionet shëndetësore dhe realizuesit e punës edukative-

shëndetësore- Puna edukative-shëndetësore në mbrojtjen shëndetësore të grave, fëmijëve dh rinisë - Puna edukative-shëndetësore në kuadër të veprimtarisë së patronazhit dhe shërbimit

higjieno-epidemiologjik- Puna edukative-shëndetësore në entet parashkollore dhe në shkolla- Edukimi shëndetësor i punëtorëve në organizata punuese dhe i të moshuarve

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, fotografi ) dhe metodat

bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe filma, ushtrime vizuale, grafoskop etj.

d) Kushtet për realizimin e kapitulli- Puna në grupe të vogla me prezantim të rasteve- Prezantimi interaktiv me sllajde

Kapitulli 5: Puna edukative-shëndetësore me pacientë me tuberkuloz 4 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Të shpjegojë faktorët që ndikojnë në zhvillimin e tuberkulozit dhe masat që duhet të

ndërmerren në luftë kundër tuberkulozit

b) Temat e kapitullit- Anketa epidemiologjike, asanimi i mjedisit familjar dhe kimioprofilaksa- Puna edukative-shëndetësore me të sëmurët nga TBC


90

- Prezantojë me sllajde ligjëratën- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Organizojë luajtjen e roleve


Kapitulli 6 : Puna edukative-shëndetësore me të sëmurët mentalë 2 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Të përshkruajë shkaqet e sëmurjeve mentale dhe masat parandaluese ndaj tyre- Të përzgjedhë institucionet për bashkëpunim me të sëmurët mentalë

b) Temat e kapitullit- Shkaqet, parandalimi, udhëzimi i familjes për qasjen ndaj të sëmurit mental- Bashkëpunimi me institucionet për të sëmurët mentalë

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë- Organizojë orën në grupe të vogla punuese- Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve


Kapitulli 7 : Puna edukative-shëndetësore në zgjedhjen e problemit të alkoolizmit, narkomanisë dhe pirjes së duhanit 5 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Dallojë karakteristikat themelore të alkoolizmit si dhe mbrojtjen shëndetësore për

zgjedhjen e problemit të alkoolizmit- Përshkruajë klasifikimin e llojeve të drogave, pasojat e përdorimit kronik dhe

parandalimin (prevencën) - Tregojë pasojat shëndetësore që shkakton pirja e duhanit si dhe masat që duhet të

ndërmerren kundër pirjes së duhanit

b) Temat e kapitullit- Zbulimi i alkoolizmit (mbrojtja shëndetësore në zgjedhjen e problemit të alkoolizmit) - Klasifikimi i drogave, pasojat e përdorimit kronik dhe masat preventive- Puna edukative-shëndetësore në luftën kundër pirjes së duhanit- Puna edukative-shëndetësore në luftën kundër SIDA-s


91

- Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë- Organizojë orën në grupe të vogla punuese- Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve


Kapitulli 8 : Puna edukative-shëndetësore me të sëmurët kronikë 2 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Përshkruajë rolin e regjimit higjieno-dietetik të të sëmurit kronik - Dallojë përkujdesjen për të sëmurët e pavetëdijshëm dhe pjesërisht të lëvizshëm

b) Temat e kapitullit- Roli i regjimit higjienë-dietetikë te të sëmurët kronikë - Kujdesi për të sëmurët e pavetëdijshëm dhe pjesërisht të lëvizshëm



Programi i lëndës

92

“Gjinekologji me obstetrikë”


I. Qëllimet e lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 12-të nxënësi duhet të:- Përshkruajë eshtrat e komblikut dhe të organeve gjenitale të jashtme dhe të brendshme.- Përshkruajë ciklin menstrual, pubertetin, gametogjenezën (oogjenezën).- Tregojë mënyrën e zhvillimit, frytnimit të qelizës vezë, zhvillimin e frytit gjatë

muajve të shtatzënisë dhe ndryshimet e organizmit të gruas gjatë kësaj periudhe.- Përshkruajë aktin e lindjes normale si dhe mundësitë e komplikimeve gjatë periudhës së

lindjes dhe në periudhën pas lindjes- Dallojë toksikozat e hershme dhe te vonshme të shtatzënisë, abortit, shtatzënisë jashtë

mitre si dhe gjakderdhjet gjatë shtatzënisë dhe në periudhën e lindjes- Dallojë sëmundjet e gjenitaleve të jashtme dhe te brendshme si dhe tumoret e organeve

gjenitale




Kapitulli 1: Anatomia e komblikut dhe organeve gjenitale të femrës 8 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Përshkruaj eshtrat e komblikut - Përshkruaj organet gjenitale të jashtme dhe të brendshme

b) Temat e kapitullit- Pelviku i femrës, muskujt, sistemi urinar- Sistemi gjenerativ

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve- Përdor të mësuarit e bazuar në problem

d) Kushtet për realizimin e kapitullit

93

- Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, fotografi ) dhe metodat bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma, ushtrime vizuale, grafoskop etj).

Kapitulli 2: Fiziologjia e organeve gjenitale të femrës 9 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Përshkruajë periudhat jetësore të zhvillimit të femrës

b) Temat e kapitullit- Cikli menstrual- Periudhat jetësore- Ovulacioni dhe spermatogjeneza

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Prezantojë me sllajde ligjëratën- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Organizojë luajtjen e roleve


Kapitulli 3 :Fiziologjia e shtatzënësisë 14 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Përshkruajë mënyrën e zhvillimit të qelizës vezë, frytnimit dhe zhvillimin e frytit gjatë

muajve të shtatzënisë

b) Temat e kapitullit- Fekondimi- Pjesët përbërëse të ovulimit- Ndryshimet në trupin dhe organizmin e shtatzënës- Diagnostika, testet biologjike dhe përcaktimi i vjetërsisë së gravidancës- Situata, pozicioni, habitusi dhe vendosja e fetusit- Kohëzgjatja e gravidancës dhe shenjat e pjekurisë të porsalindurit- Ekzaminimi i shtatzënisë dhe lehonisë- Higjiena, dietetika dhe kontrolli i shtatzënisë

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj - Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë - Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese - Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve - Përdorë të mësuarit e bazuar në problem

94


bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma, ushtrime vizuale, grafoskop).

Kapitulli 4 :Lindja normale dhe lehonia 11 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Përshkruajë aktin e lindjes normale- Përshkruajë mundësitë e komplikimeve gjatë periudhës së lindjes- Përshkruajë mënyrën e ruajtjes së perineumit gjatë lindjes- Dallojë simptomat e asfiksisë te i posalinduri- Përshkruajë komplikimet e mundshme në periudhën e paslindjes

b) Temat e kapitullit- Lindja faktorët e lindjes dhe periudhat e lindjes - Mekanizmi i lindjes dhe organizimi bashkëkohor i lindjes - Mbrojtja e perineumit gjatë lindjes- Kujdesi i parë i të posalidurit- Lëndimet e fetusit gjatë lindjes - Asfiksioni i të posalindurit- Lehonia

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi: - Prezantojë me sllajde ligjëratën- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Organizojë luajtjen e roleve


Kapitulli 5 :Patologjia e shtatzënësisë 18 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Përshkruajë patologjitë gjatë gravidancës - Përshkruajë anomalitë gjatë lindjes - Komplikimet gjatë lehonisë

b) Temat e kapitullit- Sëmundjet e organeve të brendshme dhe shtatzënia - Sëmundjet e zemrës dhe shtatzënia- Anemia dhe shtatzënia- Diabeti në shtatzëni- Hipertensioni gjatë shtatzënisë- Sëmundjet infektive dhe shtatzënia

95

- Sëmundjet e traktit tretës- Nefropatitë gjatë shtatzënisë- Toksikozat gravidare- Aborti- Shtatzënia jashtë mitre - Gjakderdhjet gjatë shtatzënisë dhe lindjes - Çrregullimet dhe komplikimet gjatë shtatzënisë dhe lindjes që i shkakton fetusi - Gravidanca e shumëfishtë dhe anomalitë në zhvillimin e fetusit- Anomalitë e kontrakcionit të mitrës dhe anomalitë e pelvikut - Operacionet obstetrike



Kapitulli 6 :Anomalitë më të shpeshta të organeve gjenitale të femrës 10 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Dallojë anomalitë e mundshme gjatë zhvillimit të organeve të brendshme dhe te jashtme

gjenitale - Të përshkruajë tumoret e organeve gjenitale

b) Temat e kapitullit- Anomalitë në zhvillimin e organeve gjenitale të femrës - Anamneza dhe ekzaminimi gjinekologjik - Pozicioni i organeve gjenitale të femrës- Traumat dhe sëmurjet e organeve të brendshme gjenitale - Steriliteti dhe kontracepsioni - Tumoret



Programi i lëndës

96

“Etika në shëndetësi”


I. Qëllimi i lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e XII, nxënësi duhet të :- Njihet me parimet themelore etike- Aftësohet për zbatimin praktik në përditshmërinë e jetës dhe punës- Zhvillojë shkathtësitë e sjelljes së ndershme dhe të përgjegjshme ndaj pacientit, punëtorëve tjerë shëndetësorë dhe bashkësisë- Përshkruajë dallimet etike, morale, religjioze në lidhje me riprodhimin, kontrasepcionin

dhe kontrollin e lindjeve



Kapitulli 1: Parimet dhe teoritë e etikës 9 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Shpjegojë 4 parimet themelore të etikës mjekësore dhe teoritë etike- Përshkruajë njohurit për pëlqimin e informuar duke përfshirë edhe vlerësimin e aftësisë së pacientit për të gjykuar dhe marrë vendim të pavarur- Kuptojë rëndësinë e konfidencialitetit dhe rastet kur justifikohet thyerja e tij- Përshkruajë faktorët vlerësues të kompetencës për vendimmarrje të pacientit jokompetent- Përshkruajë kriteret për zbulim dhe justifikimet për mbajtjen e informatave- Përshkruajë kriteret dhe mundësitë e ndërprerjes së raportit mjek- pacient

b) Temat e kapitullit :- Konfidenca, zbulimi i sekretit mjekësor- Veçoritë e raportit punëtorë shëndetësorë-pacientë- Fillimi dhe ndërprerja e raportit punëtorë shëndetësorë-pacientë- Pacienti dhe regjistrat mjekësorë- Pëlqimi i informuar i pacientit apo familjes së tij


97



Kapitulli 2: Problemet etike të përditshme 26 orë

a) Qëllimet e kapitullit :Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të :- Shpjegojë dallimet etike, morale dhe religjioze në lidhje me çështjet si: teknologjia riprodhuese, aborti, përcaktimi i gjinisë, kontracepcioni dhe kontrollimi i lindjeve- Përshkruajë problemet etike të lidhura me pacientë pediatrikë dhe prindësi- Përshkruajë implikimet e mundshme të tejkalimit të raportit dhe mardhëniet profesionale

me pacientë të gjinisë tjetër, pacient paliativë dhe kolegë

b) Temat e kapitullit :- Vendimi për riprodhim - Probleme të ndryshme etike- Rreziqet mjekësore për punëtorin shëndetësor dhe pacientin- Trajtimet alternative- Certifikimi i paaftësisë së pacientit - Përgjegjësia profesionale- Pacienti pediatrin- Raporti seksual ndërmjet pacientit dhe punëtorit shëndetësor- Kujdesi paliativ- Etika e praktikës- Punëtori shëndetësor dhe shoqëria- Raporti me punëtorët tjerë shëndetësorë- Hulumtimet- Testimet gjenetike dhe etika



Programi i lëndës

98

“Neuropsikiatri me kujdes”


I. Qëllimet e lëndësNë përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 12-të nxënësi duhet të:- Përshkruajë zhvillimin dhe ndërtimin e sistemit nervor- Dallojë reflekset klinike dhe tonusin muskulor - Përshkruajë sëmurjet inflamatore të SNQ-së dhe shkaqet e tyre - Përshkruajë simptomat e sëmurjeve vaskulare të SNQ-së- Dallojë sëmurjet neuromuskulore të lindura dhe të fituara - Dallojë shenjat e retardimeve psikomotorike si dhe simptomat klinike dhe faktorët

etiopatogjenetik të epilepsisë- Dallojë manifestimet klinike të psikozave dhe neurozave- Përshkruajë karakteristikat e sëmurjeve të vartësisë dhe llojet e tyre- Dallojë çrregullimet e shëndetit mental dhe masat preventive ndaj këtyre çrregullimeve




Kapitulli 1: Zhvillimi, ndërtimi dhe ndarja e sistemit nervor 3 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Përshkruajë zhvillimin dhe ndërtimin e sistemit nervor- Të dallojë ndarjen e sistemit nervor- Të përshkruajë mbështjellat e strukturave nervore, enët e gjakut dhe lëngun truro-shpinor

(LCS)

b) Temat e kapitullit- Zhvillimi dhe ndërtimi i sistemit nervor- Ndarja e sistemit nervor në sistemin nervor qendror dhe periferik- Sistemi nervor periferik – vaskularizimi dhe LCS- Planifikimi, programimi i punës edukative-shëndetësore dhe personaliteti i punëtorit

edukativ-shëndetësor

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e lëndës dhe rëndësinë e saj- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë

99

- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Zbatojë metodat bashkëkohore të luajtjes së roleve- Përdorë të mësuarit e bazuar në problem



Kapitulli 2: Neurologjia e përgjithshme 3 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Përshkruajë çrregullimet motorike- Demonstrojë provokimin e reflekseve klinike - Përshkruajë çrregullimet e tonusit muskulor

b) Temat e kapitullit- Sistemi motorik- Sensibiliteti- Reflekset klinike dhe tonusi muskulor

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Ilustrojë ligjëratat me shembuj dhe ushtrime konkrete- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese- Organizojë në luajtjen e roleve- Përpilojë pyetësor me zgjidhje të shumëfishta (PZSH) në fillim dhe fund të kapitullit


bashkëkohore të teknologjisë informative(TI)

Kapitulli 3: Neurologjia speciale 4 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Përshkruajë sëmundjet inflamatore të sistemit nervor qendror dhe shkaqet e tyre- Dallojë manifestimet klinike të këtyre sëmundjeve- Njohë mënyrat e përkujdesjes ndaj këtyre të sëmurëve

b) Temat e kapitullit- Encefaliti- Abscesi i trurit - Paraliza cerebrale- Encefalomieliti- Meningjiti

c) Udhëzime didaktike për kapitullin

100

Rekomandohet që mësuesi të: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, fotografi) dhe metodat

bashkëkohore të teknologjisë informative (TI)(CD-programe, filma, ushtrime vizuale, grafoskop etj.


Kapitulli 4: Sëmundjet vaskulare të sistemit nervor qendror 3 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Përshkruajë çrregullimet e vaskularizimit të sistemit nervor qendror - Dallojë simptomat klinike të arterosklerozës, iskemisë dhe infarktit të trurit- Përshkruajë metodat e përkujdesjes ndaj këtyre të sëmurëve

b) Temat e kapitullit- Arterioskleroza e enëve të gjakut në tru- Iskemia kalimtare dhe infarkti i trurit - Gjakderdhjet intrakraniale

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi: - Gjatë mësimit duhet shfrytëzuar mjetet mësimore ( vizatime, fotografi ) dhe metoda

bashkëkohore të teknologjisë informative (TI) (CD-programe, filma, ushtrime vizuale, grafoskop etj).


Kapitulli 5: Sëmurjet neuromuskulore të lindura dhe të fituara 3 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Dallojë sëmurjet neuromuskulore të lindura dhe të fituara - Dallojë manifestimet klinike të këtyre sëmundjeve- Dallojë mënyrat e përkujdesjes ndaj këtyre të sëmurëve

b) Temat e kapitullit- Distrofia neuromuskulore- Miastenia gravis- Poliomioziti c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Prezantojë me sllajde ligjëratën- Angazhojë nxënësit në grupe të vogla punuese

101

- Organizojë luajtjen e roleve


Kapitulli 6: Retardimi psikomotorik dhe epilepsia 5 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Dallojë shkaqet e retardimit psikomotorik- Përshkruajë simptomat klinike dhe përkujdesjen ndaj këtyre të sëmurëve

b) Temat e kapitullit- Retardimi psikomotorik- Idioti dhe kretenizmi- Çrregullimet kromozomale (Daun)- Epilepsia dhe konvulsionet- Gjendjet komatoze



Kapitulli 7: Funksionet psikike dhe çrregullimet e tyre 3 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Përshkruajë funksionet normale psikike dhe çrregullimet e këtyre funksioneve - Tregojë përkujdesjen ndaj të sëmurëve me çrregullime psikike

b) Temat e kapitullit- Çrregullimet e të vërejturit (iluzionet, halucinacionet)- Vëmendja dhe çrregullimet e saj- Memoria dhe çrregullimet e saj - Çrregullimet e inteligjencës- Çrregullimet e ndjenjave dhe vetëdijes

c) Udhëzime didaktike për kapitullinRekomandohet që mësuesi të: - Shpjegojë përmbajtjen e kapitullit dhe rëndësinë e tij- Ilustrojë ligjëratat me shembuj konkretë- Organizojë orën në grupe të vogla punuese

102

- Organizojë nxënësit në luajtjen e roleve


Kapitulli 8 : Sëmundjet mentale 3 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Përshkruaj klasifikimin e neurozave - Dallojë manifestimet klinike të psikozave

b) Temat e kapitullit- Neurozat - Anksiozat- Histeria - Sëmurjet psikosomatike - Çrregullimet e personalitetit



Kapitulli 9 : Psikozat 3 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Përshkruajë llojet e psikozave dhe ndarjen e tyre

b) Temat e kapitullit- Psikozat (skizofrenia, paranoja, mania)- Sëmurjet e vartësisë (alkoolizmi dhe narkomania)


103


Kapitulli 10 : Higjiena mentale 2 orë

a) Qëllimet e kapitullitNë përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:- Dallojë çrregullimet e shëndetit mental dhe masat preventive të këtyre çrregullimeve

b) Temat e kapitullit- Higjiena mentale (në industri dhe gjeriatri)- Sëmurjet e vartësisë (alkoolizmi dhe narkomania)



104

Klasa e 12-të



“Përkujdesja për gruan, lehonën në gjinekologji”


Numri i modulit 7

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin në përkujdesje ndaj gruas, shtatzënës dhe lehonës


28.8 kredi (288 orë)


RM 1 Nxënësi duhet të respektojë organizimin e punës në repartin e gjinekologjisë dhe akusherisë si dhe ambulanca gjinekologjikePërmbajtja- organizimi i punës në repartin e gjinekologjisë dhe

akusherisë- plotësimi i dokumentacionit, mbajtja dhe ruajtja e

protokollit ambulatorë- matja e shenjave vitale- përgatitja e repartit për vizitë të mjekëve- përgatitja e te sëmurit për ekzaminime klinike- rregullat për mbrojtje në punë dhe të mjedisit- ndihmë në ndarjen e terapisë

RM 2 Nxënësi duhet të shpjegojë procedurat e pranimit të gruas së sëmurë dhe gruas shtatzënë në repartPërmbajtja- pranimi i të sëmurës dhe lehonës në repart- përgatitja fizike dhe psikike e lehonës për lindje- lindja e parë

RM 3 Nxënësi duhet të shpjegojë higjienën dhe kujdesin ndaj gruas me shtatzëni normale dhe toksikozë gravidarePërmbajtja- higjiena personale dhe kujdesi i ndihmësit medicinal- kujdesi ndaj të sëmurës me toksikozë gravidare- aplikimi i higjienës së organeve gjenitale të gruas- kujdesi ndaj gruas me gjakderdhje në shtatzëni dhe lindje

RM 4 Nxënësi duhet të shpjegojë përgatitjen e gruas për marrjen e

105

materialit për analiza diagnostikePërmbajtja- marrja e materialit me punksion të hapësirës së Duglasit- marrja e sekretit vaginal- përgatitja e të sëmurës për histerosalpingografi dhe

kolposkopi

RM 5 Nxënësi duhet të shpjegojë mënyrën e përkujdesje ndaj të sëmurës me inflamacione akute dhe kronike të vezorevePërmbajtja- përgatitja e nxehtësisë- përgatitja e ftohtësisë

RM 6 Nxënësi duhet të tregojë metodat për aplikimin e drejtë të mjeteve kontraceptivePërmbajtja- metodat mekaniko-kimike të mbrojtjes së gruas- metodat biologjike të kontracepsionit



RM 1 IV Vëzhgim me listë kontrolli, pyetje- përgjigje me gojëdhe demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të:- demonstrojë plotësimin e dokumentacionit dhe ruajtjen

e protokollit- argumentojë matjen e shenjave vitale- demonstrojë organizimin e punës në repartin e

gjinekologjisë dhe akusherisë

RM 2 IV Vëzhgim me listëkontrolli, pyetje- përgjigje me gojëdhe demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të:- përshkruajë procedurat e pranimit të gruas dhe

shtatzënës në repartin e gjinekologjisë dhe obstetrikës- të demonstrojë përgatitjen psikike dhe fizike të gruas

për lindje- të shpjegojë procedurën e ndihmës gjatë lindjes së parë

RM 3 IV Vëzhgim me listëkontrolli, pyetje- përgjigje me gojë dhe demonstrim praktik

106

KR Nxënësi duhet të:- përshkruaj procedurat e mirëmbajtjes së higjienës

personale të gruas shtatzënë- përshkruaj procedurat e higjienës së organeve gjenitale

të gruas shtatzënë


KR Nxënësi duhet të:- përshkruaj procedurat e përgatitjes së gruas së sëmurë

dhe shtatzënës për marrje të materialit për analiza diagnostike


KR Nxënësi duhet të:- demonstrojë përkujdesjen për të sëmurët me

inflamacione akute dhe kronike të organeve gjenitale


KR Nxënësi duhet të:- përshkruaj metodat kontracepcionit


- Ky modul duhet të realizohet në klinikën e gjinekologjisë me obstetrikë

- Mësimdhënësi duhet të përdor sa më shumë demonstrime praktike të përdorimit të drejtë të teknikave

- Nxënësi duhet të angazhohet vazhdimisht në punë konkrete të përkujdesjes

- Vlerësohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara Baza materialee domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme:- klinika e gjinekologjisë dhe akusherisë- salla e lindjes- ambulanca gjinekologjike

107


“Përkujdesja për të sëmurët me çrregullime neuropsikiatrike”


Numri i modulit 8

Qëllimi i modulit

Një modul që aftëson nxënësin në përkujdesje ndaj të sëmurëve me çrregullime neurologjike dhe psikike


9.6 kredi (96 orë)


RM 1 Nxënësi duhet të tregojë organizimin e punës në repartet neuropsikiatrikePërmbajtja- Organizimin i punës në repartin neuropsikiatrik- Plotësimi i dokumentacionit- mbajtja dhe ruajtja e

protokollit ambulator- Matja e shenjave vitale- Përgatitja e repartit për vizitë të mjekut- Ndarja e terapisë- Përgatitja e të sëmurit për ekzaminim klinik- Rregullat për mbrojte në punë dhe të mjedisit

RM 2 Nxënësi duhet të demonstrojë pranimin e të sëmurëve neurologjikPërmbajtja- Përpunimi sanitar i të sëmurëve neurologjik- Organizimi i punës në bllokun e kujdesit intensiv të të

sëmurëve neurologjikë- Detyrat e ndihmësit gjatë mjekimit të sëmurëve

neurologjik- Rehabilitim i të sëmurëve neurologjikë

RM 3 Nxënësi duhet të shpjegojë mënyrën e marrjes së materialit për analiza laboratorike dhe përgatitjen e të sëmurëve neurologjikë për metodat tjera diagnostikePërmbajtja- Marrja e gjakut dhe analizat tjera plotësuese- Marrja e urinës me kateter- Përgatitja e pacientit për punkcion lumbal

RM 4 Nxënësi duhet të tregojë përkujdesjen ndaj të sëmurit me sëmurje vaskularePërmbajtja- Përkujdesja ndaj të sëmurit me gjakderdhje akute

cerebrale, iskemi dhe infarkt cerebral

108

- Të ushqyerit e të sëmurëve me gjakderdhje, iskemi e infarkt

- Terapia fizikale- Tretmani psiko-terapeutik- Përkujdesja ndaj të sëmurit në gjendje kromatoze

RM 5 Nxënësi duhet të përshkruajë përkujdesjen dhe ushqyerjen, ndaj të sëmurit me sëmurje neuro-muskulorePërmbajtja- Përkujdesja për higjienën personale- Përgatitja e ushqimit për këta të sëmurë- Dhënia dhe ushqyerja me anë të sondës

RM 6 Nxënësi duhet të shpjegojë veprimet me pacientin gjatë sulmit epileptikPërmbajtja- Njohja me pacientin me status epileptik- Përkujdesja ndaj të sëmurit me petit mal- Përkujdesja ndaj të sëmurit me grand mal- Përgatitja e këtyre të sëmurëve për elektroencefalografi- Tretmani i të sëmurëve me epilepsi

RM 7 Nxënësi duhet të tregojë mënyrën e organizimit të pranimit të sëmurit në spitalin psikiatrik dhe përkujdesjen ndaj këtyre të sëmurëvePërmbajtja- Pranimit të sëmurit në spitalin psikiatrik- Specifikat e punës në repartin e psikiatrisë- Roli i ndihmësit teknik në ekipin psikiatrik

RM 8 Nxënësi duhet të dallojë çrregullimet psikike dhe përkujdesjen ndaj të sëmurëve me psikoza e neurozaPërmbajtja- Përkujdesja ndaj të sëmurëve me psikoza (skizofrenia,

sindroma katatoni, sindroma depresive dhe mani)- Përkujdesja ndajë të sëmurit neurotik (të sëmurit me ankth

histeri dhe çrregullime fobike

RM 9 Nxënësi duhet të demonstrojë për përgatitjen dhe ndarjen e terapisë për të sëmurët neuropsikiatrikëPërmbajtja- Përgatitja dhe shpërndarja e terapisë te të sëmurët

neuropsikiatrikë

RM 10

Nxënësi duhet të përshkruajë faktorët që ndikojnë në zhvillimin e sëmundjeve të vartësisëPërmbajtja- Të demonstrojë përkujdesjen ndaj personave me sëmundje

të vartësisë

109


Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjithë kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit.Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:RM Rezultatet e të mësuaritIV Instrumentet e vlerësimitKR Kriteret e realizimit


KR Nxënësi duhet të:- Plotësojë, mbajë dhe ruajë dokumentacionin e të

sëmurit- Pranojë të sëmurët- Përgatisë repartin dhe të sëmurët për vizitë mjekësore- Përgatisë ndarjen e terapisë- Përgatisë të sëmurin për ekzaminime klinike- Zbatojë rregullat për mbrojtje në punë dhe të mjedisit

RM 2 IV Vëzhgim me listëkontrolli, pyetje- përgjigje me gojëdhe demonstrim praktik

KR Nxënësi duhet të:- Përkujdeset për përpunimin sanitar të sëmurit

neurologjik- Demonstrojë organizimin e punës në bllokun e kujdesit

intensiv- Përkujdeset gjatë mjekimit të sëmurit neurologjik- Shpjegojë mënyrën e rehabilitimit të të sëmurëve

neurologjikë


KR Nxënësi duhet të:- Demonstrojë mënyrën e përgatitjes së të sëmurit për

marrjen e materialit për analiza laboratorike- Marrja e gjakut, urinës, ekskreteve- Përgatitja për punkcion lumbal


KR Nxënësi duhet të:- Demonstrojë përkujdesjen ndaj të sëmurit me

gjakderdhje, iskemi dhe infarkt cerebral- Demonstrojë mënyrën e të ushqyerit dhe terapisë

fizikale për këta të sëmurë- Shpjegojë tretmanin psiko terapeutik ndaj këtyre të

sëmurëve- Demonstrojë përkujdesjen ndajë të sëmurëve në

110

gjendje komatoze


KR Nxënësi duhet të:- Demonstrojë kujdesin për higjienën personale,

përgatitjen e ushqimit dhe mënyrën e dhënies së ushqimit me anë të sondës nazogastrike


KR Nxënësi duhet të:- Demonstrojë përkujdesjen ndaj të sëmurit me sulm

epileptik- Shpjegojë përgatitjen e këtyre të sëmurëve për

regjistrimin e elektroencefalografisë- Tregojnë mënyrën e tretmanit të sëmurëve me epilepsi


KR Nxënësi duhet të:- Demonstrojë organizimin e punës në repartin psikiatrik


KR Nxënësi duhet të:- Përshkruajë përkujdesjen ndajë të sëmurit me- çrregullime psikotike (skizofrenia, sindromi katatoni

dhe sindromi maniakodepresiv)- Demonstrojë përkujdesjen ndaj të sëmurëve neurotikë


KR Nxënësi duhet të:- Demonstrojë teknikat e shpërndarjes së terapisë- Zbatojë rregullat e mbrojtjes personale dhe të mjedisit

RM 10

IV Vëzhgim me listëkontrolli dhe pyetje- përgjigje

KR Nxënësi duhet të:- Demonstrojë mënyrën e përkujdesjen ndajë të

sëmurëve me sëmurje të vartësisë


- Ky modul duhet të realizohet në Klinikën e neuropsikiatrisë- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë demonstrime

konkrete të përdorimit të drejtë të teknikave të ndryshme- Nxënësi duhet të angazhohet në punë konkrete të përkujdesjes- Vlerësohet demonstrimi praktik i aftësive të fituara

111


Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme:- Klinika ose spitali i neuropsikiatrisë- Këshillimore- Prania e psikologut

Literatura e rekomanduar

1. Anatomia dhe fiziologjia e njeriut: E. Saraçin, A. Zherka – Saraçini – Prishtinë, 2001

2. Kujdesi shëndetësor : Dr. Ilir Begolli, Ajshe Berani – Prishtinë, 19993. Higjiena dhe edukata shëndetësore: Dr. Mihajlo Nukoliq, Radojka Kocianoviq,

Dr. Maria Pecelj – Gec, Dr. Vida Parezanoviq 4. Mjekësia Interno me kujdes: Tefik Bekteshi, Emrush Kryeziu, Ymer Elezi, Halil

Ahmetaj, Rexhep Manaj, Kelmend Pallaska, Rukije Mehmeti, Agron Kërliu, Gazmend Zhuri - Prishtinë, 1999

5. Pediatria me përkujdesje : Mujë Shala, Dr. Basri Lenjani - Prishtinë, 19996. Shëndeti i fëmijës : Mjekësi familjare – Prishtinë, 2002-20047. Shëndeti reproduktiv : Mjekësi familjare – Prishtinë, 2003-20048. Gjinekologji me obstetrikë: Zydi Eshja, Bashkim Cenameri – 19979. Reanimacioni kardio- pulmonal: Dr. Basri Lenjani, Dr. Bajram Tahiri. Dr. Iljaz

Bunjaku, Dr. Shefqet Murtezi Dr. Rrusni Izairi, Dr. Hasn Kutllovci – Administrimi i medikamenteve dhe veprimet mjekësore – doracak praktik mjekësor – Prishtinë, 2001

10. Sëmundjet akute infektive me epidemiologji: Dr. D. Dikliq11. Edukimi shëndetësor: Ilir Begolli – 200112. Shëndeti reproduktiv: Mjekësi familjare, 2003-2004 (edukim seksual)13. Psikologjia – për kl. e II të shkollës së mesme: Prof. dr. Pajazit Nushi14. Farmakologjia për shkollat e mesme: Milenko Millosheviq, Vladislav Varagiq 15. Kujdesi shëndetësor – për kl. e II të shkollës së mesme të mjekësisë: Doc. dr. Mujë

Shala, Dr. Basri Lenjani, 1998 16. Kirurgjia dhe përkujdesja – për kl. e III të shkollës së mesme të mjekësisë: Dr.sci.

Nexhat Miftari, 200117. Sëmundjet më të shpeshta kirurgjike të fëmijëve: Dr.med. Hajredin Ukelli, 199618. Bioetika: Prof. dr. Naser Ramadani – Prishtinë, 200219. Pediatria me përkujdesje, Mujë Shala, Basri Lenjani – Prishtinë, 199920. Shëndeti i fëmijës: Mjekësi familjare – Prishtinë, 2003-200421. Kujdesi shëndetësor – për kl. e III të shkollës së mesme të mjekësisë: grup

autorësh – Libri Shkollor, Prishtinë 199922. Gjinekologjia dhe obstetrika për shkollën e medicinës: Prof. dr. Dragomir

Mlladenoviq23. Neuropsikiatria për kl;asën e III të shkollës së mesme të mjekësisë: Doc. dr. Zylfie

Hundozi, Prishtinë 1998

112

Normativi:

Lëndët profesionale

1 Anatomi &Fiziologji (Mjeku, mjeku specialist)2 Parimet e kontrollit të infeksionit (Mjeku, mjek Specialist, Master i infermierisë dhe

mmive, Bachelor i ifermierisë dhe mmive),3 Edukimi shëndetësor (Master i diplomuar ne ifermieri, mmi, Bacheler i

ifermierise, meku, mjek specialist, )4 Psikologjia e fëmiut (Mjeku, psikologu klinik, psikologu i përgjithshëm)5 Farmakologji me dozologji (Farmacisti i diplomuar, mjeku)6 Kujdesi shëndetësor (Master i infermierisë dhe mamive, Bachelor i

infermierisë dhe mamive, mjeku)7 Shëndeti dhe sëmundjet te njeriu (Mjeku, mjek specialist, Master i infermierisë dhe

mamive, Bachelor i infermierisë dhe mamive),8 Kirurgji me përkujdesje (Mjeku, mjek specialist , Master i infermierisë dhe

mamive, bachelor i infermierisë dhe mamive),9 Gjinekologji me obstetrikë (Mjeku, mjek specialist, Master i infermierisë dhe

mamive, bachelor i infermierisë dhe mamive),10 Sëmudjet emergjente (Mjeku, mjek specialist, Master i infermierisë dhe

mamive, Bachelor i infermierisë dhe mamive),11 Etika në shëndetësi (Meku, mjeku specialist, sociologu, psikologu)12 Shëndeti dhe sëmundjet te fëmiu (Mjeku, mjek specialist, Master i infermierisë dhe

mamive, Bachelor i infermierisë dhe mamive),13 Neuropsikiatria me kujdes (Mjeku, mjek specialist, Master i infermierisë dhe

mamive, Bachelor i infermierisë dhe mamive),14 Mikrobiologji (Mjeku, mjeku specialist)

113

Programi mësimor · Web viewDallojë shenjat që përcjellin sëmundjet e sistemit kardiovaskular...

Documents

Transcript of Programi mësimor · Web viewDallojë shenjat që përcjellin sëmundjet e sistemit kardiovaskular...