PROGRAM ZAJĘĆ DODATKOWYCH - powiat.konin.plpowiat.konin.pl/userfiles/files/Koło zainteresowań z...

PROGRAM ZAJĘĆ DODATKOWYCH

DLA KLASY III GIMNAZJUM

KOŁO ZAINTERESOWAŃ Z BIOLOGII – 64 godziny

Realizowany w ramach projektu

„Kopalnia kompetencji – rozwój edukacji gimnazjalnej

na terenie K OSI”

Opracowanie: Renata Milicka

Wstęp

Program ten jest przeznaczony dla uczniów chcących poszerzad swoje zainteresowania

przyrodnicze i proekologiczne ze szczególnym uwzględnieniem biologii i zagadnieo

przewidzianych w programie klasy III wygasającego gimnazjum. Jego treści pozwalają

na dokładniejsze rozszerzenie wiadomości, które nie są realizowane na lekcjach biologii

ze względu na ograniczenia czasowe.

Pozwala on zwrócid uwagę uczniów na otaczający świat, zainteresowanie jego pięknem,

i ochroną jego zasobów. Pobudza również aktywnośd młodych ludzi i twórcze myślenie. Uczy

współdziałania w zespole, kształtuje właściwe postawy i charakter.

Wnioskowanie naukowe, ciekawośd świata i chęd jego poznawania pozwoli uczniom

na weryfikację informacji napływającej z różnych mediów.

Współczesny młody człowiek powinien zdawad sobie sprawę, że nowo poznane fakty winny

byd sprawdzone , czy wiążą się z wytłumaczalnym , racjonalnym rozumieniem świata

i prawidłowościami nim rządzącymi.

Niezwykle ważne jest też integrowanie zdobytej wiedzy z zasadami zrównoważonego

rozwoju w skali lokalnej, regionalnej i globalnej.

Cele ogólne programu:

Rozwijanie zainteresowań uczniów różnymi dziedzinami nauk przyrodniczych,

Zachęcanie i motywowanie uczniów do poznawania biologii w sposób aktywny,

twórczy, dociekliwy i wytrwały.

Poznanie powiązao zjawisk i procesów przyrodniczych, gospodarczych i społecznych

w skali regionu, kraju i świata.

Kształtowanie umiejętności wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym

do rozpoznawania i rozwiązywania problemów, formułowania wniosków opartych

na obserwacjach.

Zdobycie określonego zasobu pojęd i stosowanie języka biologicznego na kolejnych

etapach edukacji.

Dążenie do efektywniejszego wykorzystania bazy szkoły, w tym wykorzystanie

nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych, bazy bibliotek szkolnych,

możliwości eksperymentowania.

Kształtowanie postaw sprzyjających dalszemu rozwojowi indywidualnemu

i społecznemu – odpowiedzialnośd, wytrwałośd, poczucie własnej wartości, szacunek

dla innych, ciekawośd poznawcza, kultura osobista, wiarygodnośd, poszanowanie

pracy innych.

Rozwijanie umiejętności kształcenia i doskonalenia, aktywnego działania

indywidualnego i zespołowego w procesie nauczania i uczenia się.

Powiązanie wiedzy z praktyką i zainteresowaniami uczniowskimi.; rozwijanie

samodzielności i kreatywności.

Cele szczegółowe programu:

Planowanie i przeprowadzanie prostych doświadczeo, wykonywanie ich zgodnie

z instruktażem.

Wykorzystanie dostępnych źródeł do zdobywania wiadomości-literatura, multimedia.

Wykazywanie różnic, wyjaśnianie zjawisk, porównywanie, wyciąganie wniosków

w oparciu o doświadczenia – myślenie naukowe.

Umiejętnośd rozpoznawania wybranych gatunków roślin i zwierząt, posługiwanie się

kluczami.

Badanie składu chemicznego roślin i wody pochodzącej z różnych źródeł.

Znajomośd różnorodności biologicznej w dziejach Ziemi.

Odpowiedzialnośd za negatywne działania człowieka na rzecz środowiska

przyrodniczego.

Rozwijanie postawy dbałości o zdrowie własne i innych przez właściwe zachowania

i działania w środowisku.

Dostrzeganie związku składu chemicznego , budowy i właściwości substancji z ich

zastosowaniem i funkcją.

Pogłębianie wiedzy chemicznej koniecznej w życiu codziennym.

Wykorzystanie wielkości fizycznych do opisu faktów przyrodniczych.

Płynne posługiwanie się terminologią, opisywanie i porządkowanie jej.

Dostrzeganie zmian w środowisku dzięki rozwojowi genetyki i biotechnologii.

Znajomośd praw i mechanizmów ewolucji jako element materialności świata

organizmów żywych.

Stosowanie działao matematycznych do opracowywania wyników.

Kształtowanie umiejętności wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy

informacji.

Poznanie stanowiska systematycznego człowieka i jego pochodzenie.

Rozróżnianie ekologii, ochrony środowiska i ochrony przyrody.

Znajomośd interakcji antagonistycznych i nieantagonistycznych między populacjami.

Stosowanie znajomości litosfery, hydrosfery, atmosfery i biosfery do świadomego

korzystania z zasobów przyrodniczych.

Wykorzystanie wycieczek w celu zdobywania umiejętności np. poznawania gatunków

drzew, krzewów i roślin zielnych.

Umiejętne i bezpieczne posługiwanie się sprzętem laboratoryjnym.

Docenienie wkładu Polaków w rozwój nauk i wiara we własne możliwości przez ciągłe

kształcenie.

Metody i formy pracy

Zajęcia pozalekcyjne prowadzone dla mniejszej grupy osób, często na zasadach partnerskich, bazujące na wspólnie wykonywanej pracy, pozwalają nam lepiej poznad naszych uczniów, ich możliwości i zdolności (intelektualne i manualne), a zatem również lepiej je ukierunkowad i wykorzystad. Tematyka zajęd chod związana jest z materiałem programowym z biologii klasy III

gimnazjum, przedstawia go w sposób szerszy, problemowy i nastawiona jest na działania

praktyczne.

Na zajęciach koła, podczas pracy indywidualnej lub grupowej stosowane więc będą

następujące metody:

1) badawcze - eksperyment i doświadczenie, modelowanie, pomiar z obliczeniem, wycieczki, zajęcia terenowe, spacery,

2) dwiczeniowe- wykonywanie, analizowanie i interpretowanie rysunków, schematów, wykresów, tabel, map, gazetki, wystawy, krzyżówki, testy,

3) obserwacyjne- obserwacja okazów naturalnych przyrody ożywionej i nieożywionej, zjawisk fizycznych oraz środków dydaktycznych typu preparaty trwałe, foliogramy, filmy video, prezentacje i programy multimedialne,

4) słowne - pogadanka, gry dydaktyczne, prelekcje, spotkania z ciekawymi ludźmi, skrzynka pytao,

5) aktywizujące - drama, inscenizacje, burza mózgów, drzewo decyzyjne, metaplan.

Szczegółowy rozkład treści programowych

1. Wprowadzenie do zajęd. Planowanie i wykonywanie doświadczeo - 2h

Przygotowanie do zajęd – zakres treści:

Można przeprowadzid diagnozę grupy na wejściu – dowolny test podsumowujący materiał

z klasy II gimnazjum. Zasady pracy na zajęciach , zapoznanie z treściami programowymi,

ustalenie zasad współpracy.

Czym jest naukowa metoda prowadzenia doświadczeo – schemat ( obserwacja, problem

badawczy, hipoteza, potwierdzenie lub odrzucenie hipotezy, wniosek ).

Przewidywane osiągnięcia ucznia:

Uczeo zna zakres realizowanych treści

Akceptuje zasady i regulaminy obowiązujące w czasie zajęd-BHP i p-poż

Potrafi zaproponowad proste doświadczenie z dowolnie wybraną rośliną

Posługuje się terminami z metody naukowej i dokumentuje przebieg doświadczenia

Wie, czym jest próba kontrolna i badawcza, pamięta o nich przy założeniu hodowli.

Przygotowany test – ok.30 min. Prezentacja treści i pogadanka. Wypracowanie sposobu

nagradzania za udział w dodatkowych zajęciach i aktywnośd w ich czasie.

Założenie dowolnej hodowli ( rzeżucha, zboże, fasola ) w grupach 2-4 osobowych –

podkładki plastikowe, wata, nasiona. Wybór innego czynnika dla każdej grupy (np. światło,

woda, temperatura ). Zapis problemów badawczych i hipotez. Obserwacja i wnioski

na kolejnych zajęciach. Próba badawcza i kontrolna. Dokumentowanie przebiegu

doświadczenia.

2. Dinozaury, człowiek i Darwin – słowo o ewolucji – 2h


Wprowadzenie pojęcia ewolucja i głównych jej założeo. Wyszukiwanie dowodów na jej

istnienie – dowody bezpośrednie i pośrednie. Izolacja geograficzna i dobór naturalny jako

czynnik prowadzący do powstania nowych gatunków. Określenie stanowiska człowieka

w systematyce. Podobieostwa i różnice między człowiekiem a innymi naczelnymi. Dobór

naturalny i sztuczny – różnice i korzyści dla człowieka.


Uczeo definiuje pojęcie „ewolucja” i klasyfikuje jej dowody

Przedstawia w formie graficznej etapy powstawania skamieniałości

Omawia ideę walki o byt

Ilustruje przykładami działania doboru naturalnego i sztucznego

Porównuje różne formy człowiekowatych

Omawia współczesne spojrzenie na ewolucję – syntetyczna teoria ewolucji.

Opis przebiegu zajęd:

Zgromadzenie dowolnych skamieniałości lub ich ilustracji. Plansze z budową komórek

bakterii, grzybów, zwierząt i roślin. Mapy tematyczne z rozmieszczeniem organizmów

na Ziemi. Plansze z budowa anatomiczną zwierząt i roślin, modele szkieletów np. ptaka

i człowieka. Można wykorzystad prezentację z płyty nauczyciela do klasy III lub inny film

ukazujący powstawanie życia na Ziemi. Burza mózgów – co było przyczyną pionizacji

człowieka, czym odżywiał się praczłowiek, z jakich narzędzi korzystał? Sporządzenie przez

uczniów linii czasu na arkuszu szarego papieru z zaznaczeniem momentów pojawienia się

przodków człowieka i ich cech.

3. Co wiemy o genetyce? - 2h


Nawiązanie do syntetycznej teorii ewolucji. Genetyka w różnych dziedzinach, cechy

dziedziczne i niedziedziczne, zmiennośd organizmów. DNA jako nośnik informacji genetycznej

( jego miejsce w komórce i budowa). Pojęcie genu i genomu. Chromosom i kariotyp.

Budowa, funkcje i rodzaje RNA.


Uczeo wyjaśnia z czego wynika podobieostwo organizmów potomnych

do rodzicielskich

Zna regułę komplementarności zasad i wie czym jest replikacja

Określa różnicę między genem, a genomem

Porównuje budowę DNA i RNA

Potrafi wykonad model DNA, RNA i chromosomu

Pozna zasady pracy w zespole.


Film „ Łaocuchy życia” z serii „Było sobie życie”. Wykonanie modelu nukleotydu,

uproszczonego modelu DNA i RNA oraz chromosomu z masy solnej, plasteliny lub modeliny

– praca w grupach. Prezentacja modeli i ich opis budowy.

Dwiczenia w zapisywaniu sekwencji nukleotydów w niciach DNA. Można spróbowad wykonad

model komórki roślinnej lub zwierzęcej z zaznaczeniem w jądrze DNA ( jeśli wystarczy czasu).

4. Przekazywanie materiału genetycznego – 2h


Podziały komórkowe – mitoza i mejoza i ich fazy: profaza, metafaza, anafaza, telofaza,

interkineza, cytokineza, kariokineza. Występowanie zjawiska crossing - over ( rekombinacja

genetyczna ). Różnice między komórką haploidalną, a diploidalną. Znaczenie mitozy i mejozy.


Uczeo omawia przebieg mitozy i mejozy i różnice między nimi

Wyjaśnia znaczenie rekombinacji genetycznej

Definiuje pojęcia „chromosomy homologiczne”, „komórki diploidalne” i „haploidalne”

Wskazuje miejsce zachodzenia mitozy i mejozy

Podaje liczbę chromosomów w komórce somatycznej i płciowej


Przypomnienie pojęd z poprzednich zajęd i omówienie budowy kwasów nukleinowych

na wykonanych modelach. Skrzynka pytao, np. Które organizmy rosną szybciej?, Co dzieje

się, gdy skaleczymy się? Jakie znaczenie ma mitoza? Dlaczego DNA musi powielid się ( można

omówid budowę chromatyny)?Można wykorzystad animację „Chromosomy homologiczne”

z płyty nauczyciela „Puls życia 3” – ekran 4 i 5 w zagadnieniu „Genetyka” lub wykorzystad

plansze z podziałami komórek. Ilośd chromosomów u człowieka i ich podział.

5. Przekazywanie materiału genetycznego – mitoza i mejoza w modelach -2h


Materiał z zajęd nr 4 wraz z wykonaniem modeli poszczególnych faz mitozy i mejozy. Zwrócid

uwagę na wymianę odcinkową w profazie I mejozy.


Uczeo wykona modele poszczególnych faz podziałów

Przedstawi w sposób praktyczny mitozę i mejozę

Dokona rekombinacji materiału genetycznego i jego redukcji

Odczyta ilości chromosomów powstałych w mitozie i mejozie

Pozna zasady pracy w zespole

Bierze odpowiedzialnośd za rzetelnie wykonane zadanie


Wykonanie modeli faz podziałów komórkowych ( dwu kolorowa plastelina, modelina lub

masa solna ).Podział na grupy wg uznania prowadzącego. Każda grupa może modelowad inną

fazę. Zebranie wszystkich modeli i przedstawienie we właściwej kolejności. Prezentacja

modelowa mitozy i mejozy. Utrwalenie pojęd genetycznych.

6. Odczytywanie informacji genetycznej - 2h


Sposób zapisu informacji genetycznej w DNA. Zależnośd między genem, a cechą. Kodon

triplet i aminokwasy. Kod genetyczny, jego cechy , a informacja genetyczna. Funkcje

wybranych białek. Pojęcie biosyntezy białka – ilośd możliwych kombinacji ( 4 do potęgi 3 )

wraz z 20 aminokwasami.


Uczeo wyjaśni pojęcie: „kod genetyczny”, „kodon”, „gen”

Wskaże kodon na modelu DNA

Wykaże uniwersalnośd kodu

Omówi powstawanie białka z aminokwasów połączonych wiązaniem peptydowym

Odczyta kolejnośd aminokwasów kodowanych przez dany fragment mRNA

Interpretuje schemat literowego zapisu kodonu i budowy nici kwasu nukleinowego


Należy wykorzystad modele DNA do przedstawienia i omówienia kodu genetycznego.

Można skorzystad z płyty nauczyciela - ikona „ Znaczenie białek”, i „Odczytywanie informacji

genetycznej” lub foliogramy multimedialne albo ryciny z podręcznika przy omówieniu

biosyntezy. Dodatkową pomocą mogą byd karty pracy z załącznikiem nr 2 z książki

nauczyciela.

7. Zasługi Grzegorza Mendla dla genetyki – 2h


Badania Mendla z groszkiem pachnącym. Cechy dominujące i recesywne u ludzi. Homo-

i heterozygota. Genotyp i fenotyp. Prawo czystości gamet. Cechy jednogenowe i mechanizm

ich dziedziczenia( dominacja zupełna ) Krzyżówki genetyczne w postaci szachownic Punnetta.


Uczeo wie jakie badania prowadził Mendel i ocenia znaczenie jego działao

Omawia prawo czystości gamet

Interpretuje krzyżówki genetyczne używając literowego zapisu genotypów

Potrafi utworzyd krzyżówkę dotyczącą dziedziczenia określonej cechy i przewidzied

genotyp i fenotyp potomstwa.


Wykład, prezentacja multimedialna lub zasoby Internetu na temat badao prowadzonych

przez Mendla. Przełożenie prawa czystości gamet na zapisy literowe homozygoty

dominującej , ustępującej i heterozygoty jako osobników o odpowiednich cechach i genach

odpowiedzialnych za te cechy. Przypomnienie pojęcia „allel”. Prezentacja krzyżówki na

tablicy lub planszy w formie tabeli, która przedstawia możliwe kombinacje typów gamet

w czasie zapłodnienia. Została opracowana przez angielskiego genetyka Reginalda Punnetta.

Rozwiązywanie krzyżówek genetycznych.

8. Dziedziczenie płci i cechy sprzężone z płcią – 2h


Chromosomy płci X i Y oraz autosomy. Dziedziczenie płci. Cechy sprzężone z płcią – daltonizm i hemofilia. Nosicielstwo chorób sprzężonych z płcią. Mapowanie genów na chromosomach. Kardiogram człowieka czyli graficzne przedstawienie zestawu chromosomów i jego rozpoznawania.


Uczeń potrafi rozróżnić chromosom męski od żeńskiego i określić jego cechy

Wyjaśnia mechanizm ujawniania się cech recesywnych sprzężonych z płcią

Potrafi zapisać genotyp zdrowego i chorego mężczyzny oraz zdrowej i chorej kobiety,

nosiciela

Wykonuje krzyżówkę dotyczącą dziedziczenia hemofilii i daltonizmu.


Plansza lub kariogram z podręcznika. Przygotowanie wystąpienia o hemofilii i daltonizmie

jako chorobach sprzężonych z płcią. Można wykorzystad encyklopedię zdrowia lub publikacje

medyczne. Podanie sposobu rozwiązywania krzyżówek lub przygotowanie kart pracy

z krzyżówkami.

9. Dziedziczenie grup krwi i czynnika Rh -2h


Rodzaje grup krwi – układ ABO. Czynnik Rh i związek z małpą Rhesus. Konflikt serologiczny

i jego wpływ na potomstwo. Genotypy dla grup krwi. Cechy zależne od wielu genów. Cechy

zależne od wpływu środowiska.


Uczeo wymienia grupy krwi i potrafi rozpoznad je na podstawie zapisu genotypów

Omawia dziedziczenie grup krwi

Omawia sposób dziedziczenia czynnika Rh

Wyjaśnia pojęcie konfliktu serologicznego

Ocenia wpływ środowiska na kształtowanie się cech

Wykonuje krzyżówkę genetyczną z grupami krwi.


Materiał informacyjny o grupach krwi i czynniku Rh ( podręcznik lub inne źródło)

przedstawiony młodzieży. Film na You Tube lub schemat obrazujący konflikt serologiczny.

Wyjaśnienie pojęcia alleli wielokrotnych i możliwości ich dziedziczenia. Przykłady

różnorodnych krzyżówek genetycznych.

10. Mutacje, mutacje – co to takiego? - 2h


Definicja i rodzaje mutacji, ich przyczyny. Czynniki mutagenne z podziałem na fizyczne,

chemiczne i biologiczne. Mutacje w komórkach haploidalnych i diploidalnych. Mutacje,

a zmiennośd organizmów. Choroby genetyczne. Badania prenatalne. Podłoże Zespołu Downa

i mukowiscydozy.


Uczeo wyjaśnia pojęcie „mutacje” i zna czynniki mutagenne

Omawia skutki wybranych mutacji genowych

Rozróżnia mutacje genowe - mukowiscydoza i chromosomowe - Zespół Downa

Charakteryzuje wybrane choroby genetyczne - portfolio

Ocenia znaczenie badao prenatalnych dla człowieka ( amniopunkcja? )


Wyszukiwanie w różnych źródłach informacji o mutacjach, chorobach genetycznych

i badaniach prenatalnych. Dyskusja na temat znaczenia badao prenatalnych. Wykonanie

portfolio dotyczącego chorób genetycznych na bazie publikacji medycznych, Internetu

i encyklopedii zdrowia.

11. Zabawa z szachownicami Punnetta – 2h


Wykorzystanie poznanej wiedzy do rozwiazywania krzyżówek genetycznych. Dwiczenia

i zadania dotyczące dziedziczenia cech, grup krwi, czynnika Rh, chorób sprzężonych z płcią,

płci. Dziedziczenie mendlowskie z dominacją.


Uczeo zna schemat rozwiązywania krzyżówek

Potrafi zapisad genotypowo i fenotypowo cechy, grupy krwi, choroby

Uzasadnia, że mutacje to czynnik zmienności organizmów

Pamięta, że o wielu chorobach genetycznych decyduje gen recesywny


Zadania i ich rozwiązywanie wspólnym frontem. Bank zadao przydzielanych losowo każdemu

i próba ich rozwiązania. W przypadku problemu, zespołowe rozwiązywanie zadao.

Dostosowywanie dwiczeo do możliwości intelektualnych członków grupy.

12. Ekologia i ochrona środowiska – czy to to samo? – 2h


Przedmiot badao ekologii ( synekologia i autekologia ). Ekologia, a ochrona środowiska

i ochrona przyrody. Nisza ekologiczna ( adres ) i siedlisko ( zawód ). Czynniki środowiska i ich

wpływ na organizmy i odwrotnie. Zakres tolerancji ekologicznej i jej krzywa ( zwana krzywą

Qeuteleta ).Czynnik ograniczający. Przystosowanie organizmów do życia w różnych

środowiskach.


Uczeo wyjaśnia czym zajmuje się ekologia, ochrona przyrody i środowiska

Definiuje pojęcie siedliska i niszy ekologicznej z podaniem przykładów

Określa wpływ czynników środowiska na funkcjonowanie organizmu

Wymienia czynniki ograniczające

Potrafi narysowad krzywą tolerancji ekologicznej i odczytad jej zakres


Zajęcia w terenie w pobliżu szkoły 1 h - wyszukiwanie siedlisk i nisz ekologicznych

organizmów roślinnych i zwierzęcych. Identyfikowanie przystosowao danych gatunków

do nisz i siedlisk. Podanie definicji tolerancji ekologicznej na przykładzie człowieka rasy białej

przeniesionego do klimatu arktycznego i równikowego bez odpowiedniego przygotowania

lub inny przykład. Po powrocie rysowanie krzywych tolerancji na osiach i odczytywanie ich

zakresów.

13. Woda – rzeźbi, niszczy i daje życie – 2h


Woda w zbiornikach wodnych – system wód powierzchniowych Ziemi. Opis lub wykonanie

modelu systemu rzecznego z użyciem właściwych terminów ( źródło, dopływ , bieg górny,

dolny, środkowy, ujście, dział wodny ).Niszcząca i budująca działalnośd rzek w różnych

biegach. Lodowiec i lądolód – ich działalnośd. Obieg wody w przyrodzie. Hierarchia potrzeb

życiowych organizmów.


Uczeo potrafi wskazad miejsca pobytu pierwszych cywilizacji i powiązad te fakty

z dostępnością wody i żyznością obszarów.

Zna terminy opisujące system rzeczny i rodzaje wód na Ziemi

Potrafi narysowad, rozpoznad i nazwad rzeźbotwórczą działalnośd wody

Opisuje obieg cyklu hydrologicznego

Omawia skutki odwodnienia organizmu

Wie, że dostęp do wody znajduje się na szczycie potrzeb życiowych organizmów.


Wykonanie modeli systemu rzecznego ( np. z szybkoschnącego gipsu ) lub wykorzystanie

map ogólnogeograficznych z rzeźbotwórczą działalnością rzek, lodowców i lądolodów.

Analiza wykresów opadów na Ziemi z wyjaśnieniem jego tworzenia się ( parowanie,

skraplanie, sublimacja, resublimacja, transpiracja, wsiąkanie, retencja ). Badanie zawartości

wody w świeżych i suchych nasionach i roślinach ( waga analityczna, suszarka, dostępne

nasiona i rośliny ).

14. Co wiemy o wodzie? Proste sposoby badania – 2h


Właściwości fizykochemiczne wody. Budowa cząsteczki i sposób powiązania wiązaniami

wodorowymi w agregaty. Gęstośd wody i jej wpływ na cyklicznośd ruchów wody w jeziorach.

Napięcie powierzchniowe, lepkośd i pojemnośd cieplna. Oddziaływania dipolowe cząsteczek

wody z wprowadzonymi do niej substancjami ( hydratacja, rozpuszczanie, dysocjacja

elektrolityczna, hydroliza ).Twardośd wody i sposoby jej oznaczania – kamieo kotłowy. Woda

i środki piorące. Analiza biochemiczna wody –BZT5, ChZT5..


Uczeo potrafi narysowad cząsteczkę wody i podad jej wzór chemiczny

Wie, że woda jako ciecz w 3 stanach skupienia, składa się z agregatów pojedynczych

cząstek , których ilośd zależna jest od temperatury

Dokonuje obliczeo procentowej zawartości wody w organizmach

Zna pojęcie sucha masa, stan anabiozy

Analizuje skład środków piorących, wyjaśnia w jakich warunkach ich wydajnośd jest

najlepsza

Wyjaśnia pojęcia hydratacja, dysocjacja, hydroliza, rozpuszczanie


Zapis wzoru wody i omówienie jej budowy na podstawie plansz, filmów z YouTube

lub innych dostępnych źródeł. Dwiczenia zamiany stanów skupienia wody i nazwy procesów

( potrzebny będzie lód i gorąca i zimna woda ). Badanie napięcia powierzchniowego wody

( szklanka z wodą i spinacz, dolewanie wody do szklanki do menisku wypukłego ).

Odczytywanie z płynów i proszków ich składu. Dwiczenia na hydratację , dysocjację ,

rozpuszczanie, hydrolizę. Badanie kamienia z czajnika i sposoby jego rozpuszczania. Paski

testowe do badania twardości wody.

15. Populacje i ich cechy – 2h


Pojęcie gatunku i populacji. Zagęszczenie i liczebnośd, rozrodczośd i śmiertelnośd, struktura

przestrzenna, wiekowa i płciowa. Życie i hierarchia w stadzie. Piramidy wieku. Czynniki

wpływające na liczebnośd ( opór środowiska ). Migracje i wędrówki zwierząt. Odczytywanie

i analizowanie danych z piramid wieku.


Uczeo definiuje pojęcie gatunku i populacji, wymienia jej cechy

Oblicza zagęszczenie przy podanej powierzchni i liczebności

Wyjaśnia związek wędrówek z porami roku

Określa wpływ migracji na zagęszczenie i liczebnośd

Przewiduje losy populacji na podstawie jej struktury wiekowej

Opisuje życie i hierarchię w stadzie, podaje przykłady organizmów.


Burza mózgów na temat czynników wpływających na liczebnośd i zagęszczenie.

Wyszukiwanie różnych typów rozmieszczenia osobników w populacji. Schematyczne

przedstawienie struktury przestrzennej. Dwiczenia na rysowanie i odczytywanie piramid

wiekowych. Które zwierzęta migrują, a które wędrują ( ptasie wędrówki ).

16. Interakcje między populacjami – 2h


Podział na antagonistyczne i nieantagonistyczne zależności. Definiowanie pojęcia

„konkurencja” i jej rodzaje ( wewnątrzgatunkowe, międzygatunkowe ). Konkurencja

czynnikiem doboru naturalnego. Czynniki, o które konkurują organizmy.


Uczeo wylicza zależności międzygatunkowe

Definiuje pojęcie „konkurencja”

Porównuje konkurencję wewnątrzgatunkową z konkurencją międzygatunkową

Uzasadnia, że konkurencja jest czynnikiem doboru naturalnego

Opisuje działania, które pozwalają zwyciężyd w konkurencji.


Burza mózgów dotycząca przykładów konkurencji międzygatunkowej. Wykonanie mapy

mentalnej z konkurencji wewnątrz i międzygatunkowej. Wyjście w teren w celu

wyszukiwania przykładów konkurencji u roślin i czynników, o które konkurują. Przykłady

gatunków, które wypierają się – np. szczur wędrowny i śniady, pies Dingo.

17. Roślinożernośd – 2h


Znaczenie roślinożerców w przyrodzie, przystosowania organizmów do odżywiania się

pokarmem roślinnym, regulacja liczebności roślin i roślinożerców, sposoby obrony roślin

przed zjadaniem.


Uczeo podaje przykłady roślinożerców i omawia ich znaczenie

Wymienia sposoby roślin przed zjadaniem

Omawia adaptację roślinożerców do zjadania pokarmu roślinnego

Wyjaśnia, w jaki sposób roślinożercy i rośliny wzajemnie regulują swoją liczebnośd.


Analizowanie wykresów przedstawiających wzajemną regulację liczebności populacji roślin

i roślinożerców. Praca z tekstem źródłowym dotyczącym przystosowao roślinożerców

do zjadania pokarmu roślinnego i obrony roślin przed zjadaniem. Wykorzystanie atlasów

roślin i zwierząt, ilustracji z podręcznika lub innych zasobów Internetu. Można posłużyd się

również Kartami pracy A B C D z Książki Nauczyciela 3.

18. Drapieżnictwo – relacja drapieżcy i ofiary - 2h


Drapieżnik i ofiara jako przykład antagonistycznej interakcji w przyrodzie. Cechy drapieżcy

i cechy ofiary. Regulacja liczebności zjadanych i zjadających. Różne strategie polowania.

Obrona przed drapieżnikami. Rośliny drapieżne, ich sposób życia i przykłady.


Uczeo podaje przykłady drapieżnictwa i wyjaśnia na czym ono polega

Wymienia cechy ofiary i drapieżcy ; drapieżca jako regulator liczebności ofiar

Omawia przystosowanie organizmów do drapieżnictwa

Wymienia przykłady roślin drapieżnych i omawia ich przystosowania

Wykazuje zależności między liczebnością populacji drapieżnika a liczebnością

populacji ofiary


Wyświetlenie filmu lub filmików z przykładami drapieżnictwa, ewentualnie fotografie

zwierząt. Wykorzystanie rozsypanki wyrazowej i Karty pracy (załącznik nr 1 i 2 z Książki

Nauczyciela 3 ). Analiza wykresów przedstawiających zmiany liczebności drapieżników i ofiar.

Praca z tekstami źródłowymi dotyczącymi przystosowao do drapieżnictwa lub obrony przed

drapieżnikami. Pogadanka i dyskusja z uczniami.

19. Pasożytnictwo – życie kosztem innych? - 2h


Zdefiniowanie pasożytnictwa i rodzajów pasożytów. Podział na pasożyty zewnętrzne

i wewnętrzne, fakultatywne (względne) i obligatoryjne (bezwzględne), przenoszone biernie

i aktywnie. Przystosowanie do pasożytniczego trybu życia u roślin i zwierząt. Wpływ

pasożytów na ekosystemy i ich funkcjonowanie. Pojęcie żywiciela ostatecznego

i pośredniego.


Uczeo wyjaśnia na czym polega pasożytnictwo i jego typy

Charakteryzuje przystosowanie organizmów do pasożytniczego trybu życia

Wyjaśnia znaczenie pasożytnictwa w regulacji liczebności żywicieli

Definiuje pojęcia żywiciela ostatecznego i pośredniego z podaniem przykładów

Zna sposoby obrony przed pasożytami człowieka, zwierząt i roślin


Ryciny i fotografie z pasożytami i organizmami w nich żyjącymi. Wyszukiwanie właściwych

par i grup organizmów. Preparaty mokre tasiemca, odnóża pchły, wszy, aparaty gębowe

komara i kleszcza – obserwacje mikroskopowe. Zasoby Internetu lub encyklopedia zdrowia

w celu poszukiwania chorób pasożytniczych i sposobu obrony przed nimi. Dyskusja

i pogadanka o wpływie pasożytów na działanie ekosystemów naturalnych i sztucznych, np.

Szrotówek kasztanowcowiaczek, Kornik drukarz, a wycinka drzew w Puszczy Białowieskiej.

20. Spotkanie z ciekawymi ludźmi - lekarz, leśnik, rolnik - 2h


Organizacja spotkania z ludźmi, których można zaprosid na zajęcia do szkoły lub dojśd do nich

w czasie trwania zajęd. W zależności od możliwości nauczyciela prowadzącego zajęcia

zapraszamy jednego z w/w zawodów lub 2 czy 3 rozdzielając czas spotkania. Prelekcja

dotyczyd ma pasożytnictwa w wybranych dziedzinach – medycyna, leśnictwo, rolnictwo.

Przewidywane osiągnięcia ucznia

Uczeo pozna inny punkt widzenia na pasożytnictwo

Wyrazi swoja opinię na dany temat

Dokona krytycznej analizy informacji

Przyswoi określony zasób wiadomości

Wykorzysta posiadane wiadomości w przyszłości

Rozpozna własne potrzeby edukacyjne przydatne w dalszym etapie życia


W zależności od ilości zaproszonych gości, nauczyciel przygotowuje salę i dzieli zajęcie na

odpowiednią ilośd czasu dla każdego. Jeśli jest to jeden prelegent, można wykorzystad 2

godziny na temat pasożytnictwa. Przykładowe tematy spotkao:

„Wycinka drzew w Puszczy Białowieskiej – grabież czy pomoc w usunięciu kornika?

Mycie rąk i higiena, a wywoływanie chorób pasożytniczych u ludzi?

Pasożyty roślin uprawnych i zwierząt hodowlanych, a zdrowie człowieka?

Uczniowie mogą przygotowad pytania zadawane prelegentom.

21. Dodatnie i obojętne zależności między populacjami - 2h


Rodzaje zależności nieantagonistycznych – mutualizm, protokooperacja, komensalizm.

Charakterystyka poszczególnych interakcji. Przykłady występowania w przyrodzie.. Bakterie

brodawkowe roślin motylkowych, mikoryza. Porosty jako komponent dwóch organizmów

w jednej plesze ( rola grzyba i glonu ). Neutralnośd jako brak oddziaływania na siebie.


Uczeo określi warunki współpracy między gatunkami

Zdefiniuje pojęcia i poda określone przykłady

Omówi różnice miedzy mutualizmem a komensalizmem i protokooperacją

Oceni znaczenie bakterii brodawkowych dla gleby i rolnictwa

Wyjaśni znaczenie mikoryzy dla grzybiarzy


Ilustracje organizmów pozostających w dodatnich relacjach. Obserwacja mikroskopowa

porostów i korzeni roślin motylkowych. Plechy porostów i próba ich oznakowania

na podstawie atlasów, albumów lub kluczy. Komensalizm jako współbiesiadnictwo czyli

wspólny stół ( np. hiena i lew , gniazdo ptasie i drzewo ). Protokooperacja – zależnośd

niekonieczna ( np. Bawół afrykaoski i bąkojad ). Symbioza – zależnośd konieczna ( np.

storczyki i grzyby, porosty, mikoryza ). Wykonanie w grupach mapy mentalnej

„ Dodatnie zależności miedzy gatunkami” jako podsumowanie zajęd.

22. System ekologiczny i jego funkcjonowanie - 2h


Biotop i biocenoza jako składniki ekosystemu. Ekosystemy sztuczne i naturalne - podanie

różnic. Struktura piętrowa lasu i typy lasu. Równowaga dynamiczna w ekosystemie. Sukcesja

ekologiczna, jej rodzaje ( pierwotna i wtórna ) i znaczenie.


Uczeo analizuje zależności między biotopem a biocenozą-potrafi wskazad w terenie

Rozróżnia ekosystemy naturalne i sztuczne

Potrafi wymienid gatunki żyjące w poszczególnych piętrach lasu

Omawia czynniki zakłócające równowagę dynamiczną

Wskazuje w terenie miejsca zachodzenia sukcesji


Zajęcia terenowe – pobliski las, park, łąka czy pole w zależności od możliwości.

Identyfikowanie biocenoz i biotopów poszczególnych ekosystemów. Analiza składu

ilościowego i jakościowego wybranych ekosystemów. Badanie stopnia naświetlenia

i wilgotności w ekosystemie np. leśnym i łąkowym lub wodnym i lądowym. Poszukiwanie

etapów sukcesji pierwotnej czy wtórnej. Określenie, czy w danym ekosystemie, możemy

dostrzec równowagę dynamiczną. Karty pracy do wspólnego uzupełnienia mogą byd

podsumowaniem tematu.

23. Łaocuchy pokarmowe – obieg materii i przepływ energii - 2h


Powiązania pokarmowe w ekosystemach – łaocuchy, sieci i piramidy. Ogniwa łaocuchów –

producenci, konsumenci i destruenci – ich rola. Zależności pokarmowe a krążenie materii

i przepływ energii. Zapisywanie łaocuchów pokarmowych z różnych ekosystemów.

Odczytywanie informacji z piramid ekologicznych. Zawartośd różnych pierwiastków

w organizmach i skorupie ziemskiej. Krążenie węgla i azotu w przyrodzie.


Uczeo wyjaśnia przyczyny istnienia łaocuchów pokarmowych

Wskazuje różnice między producentami a konsumentami

Rysuje schemat sieci i piramidy pokarmowej – potrafi ją odczytad

Interpretuje zależności między poziomem pokarmowym a biomasą i liczebnością

populacji


Ilustracje cyki krążenia pierwiastków ( mogą byd podręcznikowe lub planszowe ). Określenie

powiązao pokarmowych w ekosystemach i zapisywanie łaocuchów spasania z podziałem

na ogniwa – producent, konsument I,II,III, IV rzędowy. Analiza przemian energetycznych

zachodzących w łaocuchu pokarmowym i spadków ilości energii w poszczególnych ogniwach

łaocucha. Zabawa w zapisanie jak największej ilości łaocuchów wieloogniwowych z różnych

ekosystemów – każda grupa inny ekosystem. Dodatkową pomocą mogą byd atlasy roślin

i zwierząt.

24.Różnorodnośd biologiczna wokół nas - 2h


Poziomy różnorodności biologicznej ( gatunkowa, ekosystemowa, genetyczna ) i definicja

pojęcia. Zagrożenia dla bioróżnorodności ze strony ludzkich oddziaływao. Uświadomienie

skutków zmniejszania się różnorodności na kuli ziemskiej.


Uczeo definiuje pojęcie różnorodności na różnych poziomach i porównuje je

Wylicza czynniki wpływające na stan ekosystemów i wymienia negatywne przykłady

działao człowieka czyli swoje własne

Uzasadnia koniecznośd zachowania bioróżnorodności

Przewiduje skutki np. osuszania terenów podmokłych , wycinania lasów równikowych


Plansze, plakaty, rysunki z organizmami chronionymi. Wykorzystanie zasobów Internetu

na temat Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych, Czerwonych List i tekstów źródłowych

dotyczących przyczyn wyginięcia niektórych gatunków. Porównywanie różnorodności

w przykładowych ekosystemach. Pogadanka o wpływie człowieka na stan różnorodności –

wyjaśnienie prowadzonych działao ( Po co? Dlaczego? ). Działania mogące zmniejszyd

negatywne skutki na przykładzie swojego domu, rodziny i znajomych. Podsumowanie

tematyki ekologicznej .

25. Człowiek i środowisko – atmosfera - 2h


Przypomnienie różnic między ochroną środowiska i przyrody jako pojęd wywodzących się

z ekologii. Zagrożenia powłoki gazowej Ziemi – podział zanieczyszczeo . Skutki – dziura

ozonowa, kwaśne deszcze, smog, efekt cieplarniany. Skala porostowa. Odnawialne źródła

energii i sposoby ochrony atmosfery.


Uczeo analizuje czynniki wpływające na zanieczyszczenia powietrza

Klasyfikuje je na naturalne i powstałe przez działalnośd człowieka

Dowodzi związku rozwoju gospodarki światowej z globalnym ociepleniem

Wyjaśnia rolę porostów jako bioindykatorów

Przewiduje skutki nie tylko globalnego ocieplenia


Plansza lub schemat budowy atmosfery i składu powietrza. Wyjście w teren ( wieś,

miasteczko, ulica, sklepy ) w celu wskazania źródeł zanieczyszczeo powietrza ( również

naturalnych ). Krótkie omówienie stanu czystości powietrza w zależności od źródła

zanieczyszczenia. Poszukiwanie porostów w najbliższej okolicy i odczytanie ze skali

porostowej stanu czystości powietrza. Pogadanka o możliwościach usunięcia dostrzeżonych

źródeł zanieczyszczeo.

26. Właściwości i skład czystego powietrza - 2h


Wykonanie doświadczeo pokazujących, że powietrze ma określoną objętośd. Analiza

przyczyn unoszenia się balonu ( można wykorzystad zasoby Internetu z YouTube ).

Zapoznanie się z pojęciem grawitacji, konwekcji, wyżu i niżu barycznego, bryzy, monsunu,

wiatru. Interpretowanie map prognoz meteorologicznych. Loty szybowcowe i możliwośd

wykorzystania prądów. Wiatr jako alternatywne źródło energii. Wykrywanie składników

powietrza, określenie ich właściwości i podstawowych funkcji. Analiza schematów

otrzymywania dwutlenku węgla , wodoru, azotu i tlenu. Jeśli jest możliwośd

przeprowadzenie tych doświadczeo. Proste sposoby na wykrycie O2 I CO2..


Uczeo wie, że w pustej butelce znajduje się powietrze o określonej objętości

Zna pojęcie konwekcji i grawitacji

Potrafi przeprowadzid proste doświadczenie na wpływ powietrza na spalanie

i zachowanie się powietrza w czasie ogrzewania.

Rozumie znaczenie tlenu dla życia i funkcjonowania populacji na Ziemi

Formułuje własne wnioski z doświadczeo, dokumentuje je.


Nawiązanie do budowy atmosfery z ostatnich zajęd. Film edukacyjny prezentujący zjawisko

bryzy dziennej i nocnej ; monsunu zimowego i letniego. Odczytywanie map

meteorologicznych. Przyniesienie przez prowadzącego lub młodzież : butelek, baloników ,

świeczek lub lampek, wody wapiennej , probówek z gumowymi korkami, kolby. Potrzebna

będzie ciepła woda. Przeprowadzanie doświadczeo . Instrukcje do nich można znaleźd

na YouTube „Ciekawa chemia”. Pamiętad o zachowaniu wszelkich środków ostrożności

zgodnie z bhp.

27.Naturalne cząsteczki stałe występujące w powietrzu - 2h


Analiza obrazu mikroskopowego pyłów z kilku miejsc – las, pole, pokój, klasa szkolna.

Bakterie i grzyby w powietrzu. Pyłki roślinne – ryciny ziaren pyłków różnych roślin.

Mikroskopowa obserwacja leczniczego pyłku pszczelego. Alergie i alergeny. Ruchy pyłków

w kropli wody – przykład ruchów Browna. Anemogamia i anemochoria u roślin – wiatr jako

czynnik ekologiczny. Mikroskopowanie i doskonalenie techniki pracy z mikroskopem.

Rysunek mikroskopowy.


Uczeo potrafi wymienid kilka rodzajów cząstek w powietrzu ( pyłki roślinne, zarodniki,

pył wulkaniczny, pyły po pożarach, sól, pyły kosmiczne )

Umie przygotowad preparaty mikroskopowe i potrafi mikroskopowad

Rysuje obraz spod mikroskopu, wyjaśnia związek miedzy miejscem i czasem

zebranej próby, a wyglądem pyłu

Tłumaczy dlaczego ziarna pyłku sosny przy dużej koncentracji i opadach deszczu

gromadzą się na obrzeżach zbiorników i kałuż.

Wie, co to jest alergia i alergen ; potrafi znaleźd terminy pylenia wybranych roślin.


Przygotowanie mikroskopów, lup i zestawów do mikroskopowania. Zebranie pyłu, hodowlę

pleśniaka białego czy sprawdzenie u siebie obecności grzybów Candida – można zalecid

młodzieży wcześniej. Ryciny ziaren pyłków roślin z aparatami lotnymi. Kalendarz

alergologiczny lub wykorzystanie zasobów Internetu. Można badad odczyn pyłu przy użyciu

papierków lakmusowych.

28. Zanieczyszczenia powietrza a wpływ na organizmy żywe - 2h


Pojęcia emisji i immisji. Analiza danych statystycznych całkowitej emisji SO2, NO2, CO2, pyłów

w Polsce w wybranych latach – dane podawane przez IOŚ, ISE. Wpływ wymienionych gazów

na organizm żywy. Zależnośd miedzy wysokością komina, a stężeniem i obszarem opadu.

Roczne słoje drzew jako wskaźnik czystości powietrza. Wpływ dwutlenku siarki na kolor

kwiatów. Pustynia porostowa i strefy walki – monitoring. Zakres odporności roślin

na zanieczyszczenia. Wpływ zanieczyszczeo na zmiany klimatu i rozmieszczenie gatunków

na Ziemi.


Uczeo stosuje poprawnie pojęcie emisji i imisji zanieczyszczeo

Potrafi odczytad dane z wykresów i tabel, zna jednostki emisji i imisji

Rozumie i potrafi wytłumaczyd powiązania między ilością i rodzajem zanieczyszczeo,

a zapadalnością na schorzenia

Rozróżnia rośliny wrażliwe i odporne, opisuje rodzaje uszkodzeo – chlorozy, nekrozy,

zmiana barwy, zamieranie wierzchołków

Zna pojęcia kwaśne deszcze, dziura ozonowa, efekt cieplarniany i smog


Częśd zajęd można przeprowadzid w terenie. Ścięte pnie drzew, kora z porostami, kolorowe

płatki kwiatów. Przewodniki, klucze, atlasy roślin. Raporty Inspekcji Ochrony Środowiska

i Ministerstwa Ochrony Środowiska ( kalkulator ). Wykresy, tabele i dane statystyczne

dotyczące zachorowalności. Doświadczenie z kolorowymi płatkami przy użyciu

rozcieoczonych kwasów siarkowego, azotowego i węglowego – można skorzystad z YouTube.

Pogadanka i dyskusja podsumowująca temat.

29.Człowiek i środowisko - hydrosfera - 2h


Zanieczyszczenia wód słonych – wpływ wycieków ropy naftowej na stan ekosystemów

morskich. Wpływ zakwitów glonów na stan wód. Eutrofizacja. Sposoby ochrony wód

w Polsce. Regulacja rzek. Klasy czystości wód. Metody oczyszczania ścieków.


Wymienia źródła zanieczyszczenia wód słodkich i słonych

Określa sposób wykorzystania wody w zależności od klasy jej czystości

Wyjaśnia wpływ zakwitów na stan wód

Charakteryzuje metody oczyszczania ścieków stosowane w nowoczesnych

oczyszczalniach

Wykazuje związek między zanieczyszczeniem powietrza a zanieczyszczeniem wód

gruntowych


Teksty źródłowe o katastrofach ekologicznych na morzach. Prowadzenie dyskusji panelowej

dotyczącej regulacji rzek i samooczyszczania się zbiorników wodnych. Podział zespołu

na grupy i sporządzenie metaplanu lub drzewka decyzyjnego na temat „ Jak poprawid

czystośd wód ”.

30. Człowiek i środowisko – litosfera i pedosfera - 2h


Gleba, jako zewnętrzna powłoka litosfery, jej frakcje ( otoczaki, żwir i gruz, gleba miałka-

piasek, pył, ił ) i funkcje. Pedosfera jako sfera gleb. Profil glebowy i rodzaje gleb. Wpływ

próchnicy na żyznośd gleby. Czynniki przyczyniające się do dewastacji gleby. Zagrożenia

powodujące erozję gleby. Metody rekultywacji gleby. Wpływ zasolenia na kiełkowanie

nasion trawy lub rzeżuchy. Wodochłonnośd gleby.


Uczeo wymienia funkcje gleby w ekosystemie i rozpoznaje jej rodzaje

Potrafi przy pomocy różnych sit rozdzielid frakcje gleby

Charakteryzuje proces powstawania próchnicy

Omawia czynniki degradujące glebę i prowadzące do jej wyjałowienia

Wykazuje postawę badawczą i bada wpływ soli na kiełkowanie nasion

Proponuje własny wzór karty obserwacji doświadczeo


Przygotowanie różnych próbek gleb i sit. Rozdzielanie poszczególnych frakcji gleb. Nazywanie

i rozpoznawanie gleby z jej profilu. Omówienie sposobu powstawania próchnicy nadającej

żyznośd glebie. Badanie kwasowości gleby za pomocą płynu Helliga i kwasomierza. Torf

i wapno jako czynniki zmieniające ph gleby. Badanie wodochłonności gleby. Samodzielne lub

w grupach założenie hodowli trawy lub rzeżuchy i badanie wpływu soli na kiełkowanie

nasion. Podanie czynników sprzyjających erozji i zdefiniowanie pojęcia. Pogadanka na temat

zadrzewieo śródpolnych ( Dezydery Chłapowski i Stacja Badawcza Instytutu Środowiska

Rolniczego i Leśnego PAN w Turwi ).

31. Woda, powietrze, gleba – miejsce patogenów biologicznych ?- 2h


Pojęcie patogenów , ich rezerwuary, drogi zakażenia i schorzenia przez nie wywołane.

Przykłady chorób bakteryjnych i wirusowych. Grzyby chorobotwórcze i choroby

( aspergiloza, kandydoza, trichofitoza, grzybice ogólne, astma oskrzelowa ) . Choroby

pasożytnicze - pierwotniakowe - ( toksoplazmoza, leiszmanioza, malaria, śpiączka

afrykaoska, lamblioza, rzęsistkowica ). Choroby wywołane przez obleoce i płazioce

( tasiemczyca, owsica, wągrzyca, glistnica ).


Uczeo wie, że zarazki ( patogeny ) to drobnoustroje, które mogą wywoływad różne

choroby , a ich miejsce życia to woda, powietrze i gleba.

Potrafi podad przykłady chorób wirusowych, bakteryjnych, pasożytniczych

Wymienia choroby wywołane przez zarodniki grzybów i zna sposoby ochrony przed

nimi

Zna metody ochrony własnego zdrowia przed patogenami biologicznymi

Aktywnie poszukuje informacji o interesujących go chorobach

Wie, że profilaktyka jest bardziej opłacalna niż leczenie.


Można zgromadzid materiały źródłowe, ulotki, broszury, słowniki, encyklopedie przyniesione

przez uczniów lub prowadzącego zajęcia. Można również wykorzystad zasoby Internetu.

Praca w grupach – każdy zespół zajmuje się innym patogenem ( jego budową, drogami

zakażeo i wywołanymi chorobami ). Wspólne poszukiwanie sposobów ochrony przed nimi.

Sprawne posługiwanie się pojęciem profilaktyki i podjęcie działao służących ochronie

zdrowia na co dzieo - wypracowanie właściwego modelu zachowao . Pogadanka

lub dyskusja panelowa. Można wykonad plakat lub planszę podsumowującą powyższą

tematykę

32. Ochrona środowiska na co dzieo – 1 h


Działania wpływające na poprawę stanu środowiska. Biodegradacja, kompostowanie

i unieszkodliwianie odpadów . Postawa świadomego konsumenta. Recykling i surowce

poddawane recyklingowi


Uczeo określa czas biodegradacji różnych produktów, wie czym jest segregacja

Rozpoznaje surowce wtórne i ocenia znaczenie ich wykorzystania

Wymienia sposoby unieszkodliwiania odpadów i ocenia ich wpływ na środowisko

Analizuje problem dzikich wysypisk, koniecznośd rezygnacji z toreb foliowych

Prezentuje postawę świadomego konsumenta


Różnorodne materiały informacyjne organizacji ekologicznych lub zasoby Internetu

do wykonania drzewka decyzyjnego lub metaplanu „Jak chronid środowisko przed

degradacją? Można wykonad rybi szkielet „ Zanieczyszczenia środowiska”. Wyjaśnienie

pojęd, w tym postawy świadomego konsumenta.

33. Podsumowanie i ewaluacja zajęd – 1 h


Rozmowa na temat zrealizowanych zajęd w ramach projektu „Kopalnia kompetencji – rozwój

edukacji gimnazjalnej na terenie K OSI” . Co nowego wniosły zajęcia? Co było ciekawe

i atrakcyjne ? Co należałoby zmienid? Można wykorzystad załączoną kartę ewaluacji lub

przygotowad własną wersję, by otrzymad informację zwrotną służącą doskonaleniu pracy

nauczyciela i ucznia.

Podsumowaniem zajęd może byd test sprawdzający wiedzę klasy III gimnazjum. Analiza jego

wyników i porównanie z testem przeprowadzonym na pierwszych zajęciach pozwoli ocenid

efektywnośd pracy ucznia.


Uczeo konstruktywnie ocenia swój udział w zajęciach

Wyraża opinię o mocnych i słabych stronach prowadzonych zajęd

Proponuje nowe rozwiązania i pomysły

Prowadzi dyskusję, argumentuje swoje tezy i uzasadnia poglądy

Potrafi rozwiązad zadania podsumowujące.


Pogadanka lub dyskusja o uczestnictwie w zajęciach, słabych i mocnych stronach

prowadzonych zajęd. Przyjęcie nowych pomysłów lub rozwiązao. Wypełnienie ankiety

ewaluacyjnej. Przeprowadzenie testu podsumowującego. Porównanie wiedzy ucznia

przed zajęciami i po przeprowadzonych zajęciach.

Karta ewaluacji projektu (dla uczniów)

Przeanalizuj pytania zamieszczone w karcie ewaluacyjnej i udziel odpowiedzi, stawiając

znak X na skali punktowej.

1.Czy problematyka realizowana w projekcie odpowiada Twoim możliwościom?

0 1 2 3 4 5

2. Czy czas przeznaczony na realizację projektu był prawidłowo wykorzystany?

0 1 3 3 4 5

3. W jakim stopniu, Twoim zdaniem, zostały zrealizowane cele projektu?

0 1 3 3 4 5

4. Jak oceniasz wiedzę (wiadomości i umiejętności) zdobyte podczas realizacji projektu?

0 1 3 3 4 5

5. Oceń, w jakim stopniu mogłeś realizować własne pomysły.

0 1 3 3 4 5

6. W jakim stopniu wiedza zdobyta podczas realizacji projektu jest przydatna w życiu

codziennym?

0 1 3 3 4 5

7. W jakim stopniu konsultacje z nauczycielami zaspokajały Twoje potrzeby?

0 1 3 3 4 5

8. Oceń stosunki panujące między członkami Twojej grupy.

0 1 3 3 4 5

9. Czy chciałbyś uczestniczyć w realizacji następnego projektu?

0 1 3 3 4 5

Bibliografia:

1.Aktywizacja uczniów w nauczaniu biologii- zeszyt metodyczny. Praca zbiorowa

Chrzanowskiej- Szwarc W., Elbląg 1988-WOM

2. Biologia w Szkole z Przyrodą 2/2005. Warszawa 2005- WSiP

3. Chemia 7- zeszyt dwiczeo. Kałuża B. Warszawa 1993- Wyd. Żak

4. Doświadczenia na lekcjach przyrody. Elbanowska- Ciemuchowska S. W-a 2000 Nowa Era

5.Doświadczenia z fizyki dla szkoły podstawowej. Tokar B., Pędzisz B., Warszawa 1990- WSiP

6. Laboratorium fizyczne w domu. Gaj J. Warszawa 1985 - WN- TECH

7.Rośliny polskie Szafer Wł., Pawłowski B., Kulczyoski S. Warszawa 1986 PWN

8. Książka Nauczyciela 3 do nauczania biologii Puls życia Nowa Era 2009

9. Program zajęd pozalekcyjnych w ramach projektu ARR w Koninie „ Uniwersytet

Gimnazjalisty” 2011

10.Porosty – klucz-atlas Lipnicki L., Wójciak H. Warszawa 1995 WSiP

11.Obserwacje i doświadczenia w nauczaniu biologii Muller J., Stawioski W. 1993 WSiP

12.Ekologia. Jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy Stępieo K. 1997 PWN

13.Mechanizmy ewolucji Szarski H. 1989 Warszawa PWN

14. Biologia Wille C.A. 1990 Warszawa PWR i L

15. Ekologia ogólna Trojan P. 1978 Warszawa PWN

16. Doświadczenia z przyrody Wyższa Szkoła im. P. Włodkowica 2001 Płock

17.Zycie i ewolucja biosfery Weiner J. 2008 Warszawa PWN

Strony internetowe http://www.wsip.com.pl/serwisy/czasbiol/

http://zycieczlowieka.webpark.pl/

http://eduseek.interklasa.pl/przedmioty/biologia

http://www.ids.edu.pl/wwwbio/

http://aneksy.pwn.pl/biologia/

http://mpancz.webpark.pl/

http://members.lycos.co.uk/algi/publikacje/

http://www.wiw.pl/biologia/.

http://www.biotechnologia.com.pl/

http://www.olimpbiol.uw.edu.pl/

http://www.archeo.uw.edu.pl/antropologia/biuletyn/default.htm

http://www.ewolucja.org

Doświadczenia chemiczne YouTube

Doświadczenia chemiczne Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro

http://mpancz.webpark.pl/

http://www.olimpbiol.uw.edu.pl/

PROGRAM ZAJĘĆ DODATKOWYCH - powiat.konin.plpowiat.konin.pl/userfiles/files/Koło zainteresowań z...

Documents

Transcript of PROGRAM ZAJĘĆ DODATKOWYCH - powiat.konin.plpowiat.konin.pl/userfiles/files/Koło zainteresowań z...