1

Kod ucznia Data urodzenia ucznia

Dzień miesiąc rok

Wojewódzki Konkurs Biologiczny

dla uczniów gimnazjów

województwa wielkopolskiego

ETAP REJONOWY

Rok szkolny 2015/2016

Instrukcja dla ucznia

1. Sprawdź, czy test zawiera 15 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś

Komisji.

2. Wpisz swój kod i datę urodzenia.

3. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania.

4. Pisz czytelnie i używaj tylko długopisu lub pióra z czarnym lub niebieskim

tuszem/atramentem. Nie używaj korektora.

5. Test, do którego przystępujesz, zawiera 35 zadań. Wśród nich są zadania zamknięte

i zadania otwarte wymagające krótkiej odpowiedzi.

6. Do każdego zadania zamkniętego zaproponowano cztery odpowiedzi, oznaczone

literami a, b, c lub d. Wybierz tylko jedną prawidłową odpowiedź, zaznaczając ją

znakiem X na literze oznaczającej tę odpowiedź. Jeśli się pomylisz błędną odpowiedź

otocz kółkiem i zaznacz poprawną ponownie znakiem X.

7. W zadaniach otwartych, zapisz pełne rozwiązania starannie i czytelnie w miejscach

wyznaczonych przy poszczególnych zadaniach. Błędną odpowiedź wyraźnie przekreśli

zapisz obok poprawną.

8. Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsca opatrzone napisem

Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane.

9. Podczas trwania konkursu nie możesz korzystać ani z pomocy naukowych (w tym

również kalkulatora prostego), ani z podpowiedzi kolegów – narażasz ich i siebie na

dyskwalifikację. Nie wolno Ci również zwracać się z jakimikolwiek wątpliwościami do

członków Komisji. Do etapu wojewódzkiego zakwalifikują się uczniowie, którzy

zdobędą co najmniej 40 punktów.

10. Na wykonanie wszystkich zadań masz 60 minut.

Życzymy Ci powodzenia!

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Wypełnia Komisja (po rozkodowaniu prac)

………………………………………………………… ……..……….. /50 pkt.

Imię i nazwisko ucznia ilość uzyskanych punktów

Uczeń zakwalifikował się do etapu wojewódzkiego ………………………

TAK / NIE

2

Zadanie 1. (1 pkt.)

Obecność tłuszczów w badanym materiale można wykryć przy pomocy odczynnika, który

zabarwia tłuszcze na czerwono. Uczniowie postanowili sprawdzić czy tłuszcze są obecne

w nasionach roślin. Wykonali następujące doświadczenie. W trzech probówkach umieścili

kolejno: w probówce nr 1 zmiażdżone nasiona słonecznika, w probówce nr 2 zmiażdżone

nasiona lnu i w probówce nr 3 zmiażdżone nasiona pszenicy. Następnie do wszystkich

probówek dodali taką samą ilość odczynnika służącego do wykrywania tłuszczy. Czerwone

zabarwienie zaobserwowali w probówkach nr 1 i 2.

Wybierz zdanie, które jest właściwą hipotezą dla tego doświadczenia:

a) Badanie występowania tłuszczu w nasionach roślin.

b) Nasiona roślin zawierają tłuszcze.

c) Czy w nasionach roślin obecne są tłuszcze?

d) W nasionach pszenicy nie zaobserwowano obecności tłuszczu.

Zadanie 2. (1 pkt.)

Spośród zdań dotyczących wirusów wybierz zdanie poprawne:

a) Wirusy to organizmy zbudowane z kwasu nukleinowego opakowanego w białko.

b) Wirusy nie mają budowy komórkowej, energię pozyskują oddychając beztlenowo.

c) Do chorób wirusowych należą, ospa, grypa, kiła i opryszczka.

d) Wirusy to czynniki zakaźne namnażane w komórkach roślin, zwierząt, bakterii

i człowieka.

Zadanie 3. (1 pkt.)

Na schemacie pokazano budowę rurki sitowej.

Wybierz zdanie zawierające prawdziwą informację:

a) Rurka sitowa jest komórką żywą, wchodzi w skład łyka,

które przewodzi w roślinie asymilaty.

b) Rurka sitowa jest komórką martwą, wchodzi w skład

łyka, które przewodzi w roślinie wodę.

c) Rurka sitowa jest komórką żywą, wchodzi w skład

drewna, które przewodzi w roślinie asymilaty.

d) Rurka sitowa jest komórką martwą, wchodzi w skład

drewna, które przewodzi w roślinie wodę.

Zadanie 4. (1 pkt.)

Komórki uzyskują energię potrzebną do przemian metabolicznych w procesie oddychania.

Wybierz poprawną odpowiedź. Etap tlenowy oddychania komórkowego tlenowego przebiega:

a) w mitochondriach komórek prokariotycznych

b) w mitochondriach komórek eukariotycznych

c) w cytozolu komórek eukariotycznych

d) w cytozolu komórek prokariotycznych

3

Zadanie 5. (1 pkt.)

Z podanych zdań wybierz zdanie prawdziwe:

a) Do organizmów samożywnych należą rośliny oraz niektóre bakterie i grzyby.

b) Organizmy samożywne czerpią energię wyłącznie z energii słonecznej.

c) Grzyby odżywiają się wyłącznie cudzożywnie.

d) Chemosyntezę przeprowadzają bakterie i niektóre protisty.

Zadanie 6. (1 pkt.)

Eukariotyczne komórki roślin, zwierząt i grzybów różnią się budową komórki.

Wybierz zdanie zawierające błędną informację

a) Chloroplasty obecne w komórkach grzybów umożliwiają grzybom saprofitycznym

prowadzenie procesu fotosyntezy.

b) Komórki roślin i większości grzybów otoczone są ścianą komórkową lecz o innej

budowie chemicznej.

c) W komórkach roślin, zwierząt i grzybów obecne są mitochondria, które odpowiadają

za proces oddychania komórkowego.

d) W komórkach zwierząt obecne są lizosomy, w komórkach roślin ich funkcję pełnią

wakuole.

Zadanie 7. (1 pkt.)

Podział komórki przebiega na drodze mitozy lub mejozy. W świecie zwierząt podział

mejotyczny służy do wytworzenia gamet, z których połączenia powstaje zygota.

Wybierz zdanie prawdziwe:

a) W efekcie mitozy powstają cztery komórki o informacji genetycznej takiej samej jak

w komórce macierzystej.

b) Podział mejotyczny komórki zwierzęcej jest źródłem rekombinacji materiału

genetycznego i zmienności genetycznej komórek potomnych.

c) W komórkach potomnych powstałych wskutek podziału mitotycznego komórki

zwierzęcej ilość materiału genetycznego jest zredukowana o połowę.

d) W efekcie mejozy powstają dwie komórki, które mają o połowę zredukowaną ilość

materiału genetycznego w stosunku do komórek macierzystych.

Zadanie 8. (1 pkt.)

Wskaż poprawne dokończenie zdania: skutkiem niedoboru witaminy B12 może być

a) zaburzenie widzenia o zmierzchu (tzw. „kurza ślepota”)

b) anemia złośliwa

c) krzywica u dzieci lub osteoporoza u dorosłych

d) zaburzenia krzepnięcia krwi, zaburzenia pamięci

4

Zadanie 9. (1 pkt.)

Krzepnięcie krwi to zespół reakcji prowadzących do powstania skrzepu, który wymaga

udziału wielu różnych substancji nazywanych czynnikami krzepnięcia krwi. Niektóre z nich

są wytwarzane przez komórki organizmu np. fibrynogen, inne np. pewne jony czy witamina

K muszą być dostarczone w pożywieniu. Po uszkodzeniu naczynia krwionośnego

z uszkodzonych płytek krwi zostaje uwolniony enzym, który pod wpływem innego enzymu

obecnego w osoczu krwi i wspomnianych jonów zostaje przekształcony w swoją aktywną

postać. Aktywny enzym przeprowadza rozpuszczalne białko osocza – fibrynogen w jego

postać nierozpuszczalną – fibrynę, skrzep, który zamyka naczynie krwionośne.

Jony, które aktywują enzym uwalniany z uszkodzonych płytek krwi to:

a) jony sodu

b) jony magnezu

c) jony wapnia

d) jony żelaza

Zadanie 10. (1 pkt.)

Spośród zdań opisujących funkcjonowanie układu pokarmowego człowieka wybierz jedno

zdanie błędne

a) W przewodzie pokarmowym człowieka trawienie skrobi rozpoczyna się już

w jamie ustnej.

b) W wątrobie człowieka wytwarzana jest żółć, która trawi tłuszcze.

c) W jelicie grubym człowieka bytują bakterie saprofityczne.

d) Silnie kwaśne środowisko żołądka człowieka niszczy bakterie, które dostają się tam

wraz z przyjmowanym pokarmem.

Zadanie 11. (1 pkt.)

Niemowlęta karmione piersią są bardziej odporne i rzadziej chorują niż dzieci karmione

mlekiem modyfikowanym.

Wybierz poprawne zakończenie zdania: Dziecko karmione piersią uodparnia się

a) naturalnie sztucznie

b) naturalnie biernie

c) sztucznie czynnie

d) sztucznie biernie

Zadanie 12. (1 pkt.)

Zakażenie larwami motylicy wątrobowej jest bardzo niebezpieczne dla zdrowia człowieka.

Wskaż poprawne zakończenie zdania: Człowiek może zarazić się larwami motylicy

wątrobowej

a) pijąc nieprzegotowaną wodę lub jedząc nieumyte, surowe warzywa

b) jedząc mięso wieprzowe nie poddane badaniu i dostatecznej obróbce termicznej

c) jedząc mięso ryb nie poddane odpowiedniej obróbce termicznej

d) jedząc mięso wołowe nie poddane badaniu i odpowiedniej obróbce termicznej

5

Zadanie 13. (1 pkt.)

W jądrach komórkowych komórek eukariotycznych znajduje się kwas deoksyrybonukleinowy

DNA, nośnik informacji genetycznej. Spośród zdań opisujących budowę i funkcję kwasu

nukleinowego DNA wybierz zdanie błędne

a) Kwas nukleinowy DNA zbudowany jest z czterech rodzajów nukleotydów.

b) W skład nukleotydu w DNA wchodzą deoksyryboza, reszta kwasu fosforowego

i jedna z czterech zasad azotowych: adenina, guanina, cytozyna lub tymina.

c) Kwas nukleinowy DNA jest kwasem dwuniciowym, nici DNA w helisie łączą się

wiązaniami wodorowymi poprzez zasady azotowe.

d) Zgodnie z regułą komplementarności adenina łączy się wiązaniami wodorowymi

z cytozyną a guanina z tyminą.

Zadanie 14. (1 pkt.)

Skrzyżowano rośliny groszku pachnącego o czerwonej barwie kwiatów z roślinami o białej

barwie kwiatów. Wszystkie rośliny w pierwszym pokoleniu potomnym zakwitły czerwono.

Wybierz zdanie błędne.

a) Rośliny rodzicielskie są homozygotami, wszystkie rośliny potomne są heterozygotami.

b) Każda z roślin rodzicielskich ma dwa różne allele barwy kwiatów, pokolenie potomne

jest jednolite fenotypowo.

c) Cecha czerwonej barwy kwiatów groszku pachnącego jest cechą dominującą, cecha

białej barwy kwiatów groszku pachnącego jest cechą recesywną.

d) W drugim pokoleniu potomnym najwięcej będzie heterozygot.

Zadanie 15. (1 pkt.)

Wybierz poprawne zakończenie zdania:

Fermentacja mlekowa dostarcza komórkom mięśniowym niezbędnej energii, kiedy

zapotrzebowanie na nią jest:

a) duże, przy wystarczającym zaopatrzeniu w tlen

b) duże, przy niedostatecznym zaopatrzeniu w tlen

c) małe przy wystarczającym zaopatrzeniu w tlen

d) małe przy niedostatecznym zaopatrzeniu w tlen

Zadanie 16. (1 pkt.)

Populacja to zespół osobników należących do jednego gatunku, zamieszkujących dany obszar

i wzajemnie ze sobą powiązanych. Poniżej podano przykłady populacji, jeden z nich jest

błędny. Wskaż ten błędny przykład populacji.

a) wszystkie ptaki nad jeziorem Góreckim

b) wszystkie mrówki w jednym mrowisku

c) wszystkie osobniki stonki ziemniaczanej na polu uprawnym

d) wszystkie szczupaki w Jeziorze Góreckim

6

Zadanie 17. (1 pkt.)

Zakres tolerancji wyznacza minimalna i maksymalna wartość danego czynnika, którą

organizm toleruje. Na schemacie pokazano zakresy tolerancji pięciu różnych organizmów dla

temperatury i zasolenia wody. Przedrostek eury- oznacza szeroki, natomiast przedrostek

steno- oznacza wąski zakres tolerancji dla danego czynnika.

Wybierz prawidłowe dokończenie zdania:

Z analizy schematu nie wynika, że

a) eurybiontem ze względu na temperaturę

jest organizm 4

b) eurybiontem ze względu na dwa czynniki

jest organizm 3

c) stenobiontem ze względu na zasolenie jest

organizm 2

d) stenobiontem ze względu na oba czynniki

jest organizm 1

Zadanie 18. (1 pkt.)

W ekologii zdarza się zależność, kiedy jeden z organizmów czerpie korzyść z obecności

drugiego nie wyrządzając mu szkody, ale też nie przynosząc pożytku Spośród podanych

zależności nieantagonistycznych wybierz tę, która nie jest przykładem komensalizmu.

a) Niewielka ryba – podnawka przyczepia się do ciała rekina, przemieszcza się wraz

z nim i żywi się resztkami jego zdobyczy ale może też polować samodzielnie.

b) Sępy żywią się resztkami zdobyczy, której nie dojadły lwy.

c) W brodawkach korzeniowych roślin motylkowatych żyją bakterie, które korzystają

ze związków organicznych wytwarzanych w procesie fotosyntezy przez rośliny,

a same wiążą azot atmosferyczny do postaci wykorzystywanej przez rośliny.

d) Korę drzew porastają porosty, organizmy samożywne, które wykorzystują pień drzewa

jedynie jako podporę i miejsce do życia.

Zadanie 19. (1 pkt.)

Spośród zdań dotyczących chorób genetycznych człowieka wybierz zdanie błędne:

a) Daltonizm i hemofilia należą do chorób sprzężonych z płcią, ponieważ geny

warunkujące ich powstanie zlokalizowane są na chromosomie płci.

b) Kobieta może być zdrową nosicielką uszkodzonego genu sprzężonego z płcią,

mężczyzna jest albo zdrowy jeśli na chromosomie X ma prawidłową kopię genu albo

chory jeśli ten gen jest uszkodzony.

c) Synowie kobiety, która nie ma w swoim genomie uszkodzonego genu warunkującego

powstanie hemofilii i mężczyzny chorego na hemofilię, który ma na swoim

chromosomie X uszkodzony allel będą zawsze chorzy na hemofilię.

d) Nosicielkami chorób sprzężonych z płcią mogą być tylko kobiety.

7

Zadanie 20. (1 pkt.)

Przeanalizuj schemat cyklu rozwojowego sosny i wybierz poprawną odpowiedź.

Ze schematu nie wynika, że:

a) Kwiaty sosny są jednopłciowe.

b) Sosna jest rośliną zimozieloną.

c) Sosna jest rośliną rozdzielnopłciową.

d) W miejscu oznaczonym literą X należy wpisać „nasiona”.

Przenieś rozwiązania zadań 1 – 20 do tabeli wpisując odpowiednie litery prawidłowych

odpowiedzi dla każdego z zadań.

zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

odpowiedź

8

Zadanie 21. (2 pkt.)

Oceń poprawność zdań dotyczących budowy i funkcjonowania układu pokarmowego

Zasadniczy proces trawienia i wchłaniania pokarmu przebiega w jelicie grubym

człowieka gdzie obecne są kosmki jelitowe

W jelicie grubym człowieka bytują bakterie saprofityczne, które są dla nas źródłem

niektórych witamin np. witaminy K

Żółć wytwarzana w wątrobie wspomaga proces trawienia tłuszczów, które emulguje

ułatwiając w ten sposób trawienie enzymatyczne

Trawienie białka rozpoczyna się w żołądku człowieka, gdzie panuje odpowiednie

środowisko dla enzymu, który trawi białko

Zadanie 22. (2 pkt.)

Przeczytaj uważnie i określ prawdziwość zdań wpisując literę P jeśli zdanie jest prawdziwe

lub F jeśli jest fałszywe.

W komórce bakteryjnej podobnie jak w komórce eukariotycznej, jądro komórkowe

steruje wszystkimi procesami życiowymi tej komórki

Zjawisko przenikania wody przez błony komórkowe komórek nosi nazwę osmozy,

można je zaobserwować umieszczając komórkę w roztworze hipertonicznym

Wakuola jest miejscem magazynowania wody i substancji zbędnych w komórce

roślinnej, pełni też podobną rolę jak lizosom w komórce zwierzęcej

Rośliny gromadzą skrobię zapasową w leukoplastach, leukoplast wypełniony skrobią

nosi nazwę amyloplast

Zadanie 23. (2 pkt.)

Poniżej przedstawiono zdania dotyczące dziedziczenia cech. Oceń prawdziwość zdań,

wpisując odpowiednio litery P dla zdań prawdziwych lub F dla zdań fałszywych.

Geny leżące w jednym chromosomie to geny sprzężone, dziedziczą się pozornie

niezgodnie z pierwszym prawem Mendla

Pierwsze prawo Mendla mówi, że w każdej gamecie organizmu diploidalnego

znajduje się tylko jeden allel danego genu

Allel dominujący zapisujemy dużą literą alfabetu, a allel recesywny inną małą literą

alfabetu, allel recesywny nie ujawnia się w heterozygocie

W genotypie organizmów diploidalnych obecne są po dwa allele każdego genu,

organizm który ma dwa różne allele danego genu nazywamy homozygotą

9

Zadanie 24. (2 pkt.)

Na schemacie pokazano przebieg pewnego procesu, literą A opisano schemat ilustrujący

substraty tego procesu, a literą B schemat ilustrujący produkty tego procesu. Dokonaj analizy

schematu i odpowiedz na pytania:

A B

a) Podaj nazwę procesu zilustrowanego schematem oraz lokalizację tego procesu

w komórce eukariotycznej

nazwa procesu …………………………………………………

lokalizacja procesu w komórce eukariotycznej ………………………………………

b) Przyporządkuj strzałkom opisanym cyframi odpowiednio nazwy substratów

i produktów tego procesu

II. …………., III. ……….…, IV. …...,......., V. …………

,

Zadanie 25. (2 pkt.)

Poniżej przedstawiono cztery opisy przykładów zależności pomiędzy populacjami

w biocenozie. Każdej z nich przyporządkuj (wpisz) nazwę, wybierając spośród:

komensalizm, pasożytnictwo, symbioza, konkurencja, amensalizm

a) Zwierzęta nie potrafią trawić celulozy – składnika ścian komórkowych roślin, jednak

roślinożercy np. krowa korzystają z tego źródła pokarmu, ponieważ w ich żołądkach

żyją pierwotniaki i bakterie, które rozkładają celulozę do glukozy.

Opisana zależność to ……………………………………………………………………

b) Ryba różanka składa jaja w skrzelach małży zapewniając w ten sposób schronienie

swojemu potomstwu na wczesnym etapie rozwoju przy czym małżom jest takie

postępowanie ryby obojętne, nie ponoszą żadnej szkody ani pożytku

Opisana zależność to ……………………………………………………………………

c) Dwa gatunki pantofelków o zbliżonych wymaganiach, Paramecium aurita

i Paramecium caudatum hodowane oddzielnie wykazują normalne krzywe wzrostu

liczebności populacji, jednak jeśli znajdą się w kulturze mieszanej (hodowane razem)

okazuje się że P. caudatum jest eliminowany z hodowli przez P. aurita,

Opisana zależność to ……………………………………………………………………

d) Na ciele gąsienic różnych gatunków motyli można zauważyć małe „baryłki”. Są to

kokony baryłkarza – błonkówki, która składa jaja do ciała gąsienicy, czyniąc z niej

żywą „spiżarnię” dla swego potomstwa.

Opisana zależność to ……………………………………………………………………

10

Zadanie 26. (1 pkt.)

Przyporządkuj definicjom właściwe określenia wybierając spośród: genom, gen, kariotyp,

Odcinek DNA, który zawiera informację o określonej cesze

organizmu

Zestaw chromosomów charakterystyczny dla pojedynczej

komórki ciała danego organizmu

Kompletny zapis informacji genetycznej danego organizmu

Zadanie 27. (2 pkt.)

U człowieka można wyróżnić cztery główne grupy krwi: A, B, AB i O. Nazwa grupy

pochodzi od antygenu błonowego obecnego w erytrocytach danej osoby, w jej osoczu obecne

są przeciwciała skierowane przeciw antygenom nieobecnym we własnych krwinkach na

przykład osoba z grupą krwi A ma antygen błonowy A w błonach swoich erytrocytów,

a w osoczu przeciwciała anty-B. W przypadku nieprawidłowego przetoczenia krwi

przeciwciała obecne we krwi biorcy rozpoznają antygeny na erytrocytach dawcy i zlepiają je

co poważnie zagraża życiu chorego. Ania uległa wypadkowi i pilnie wymaga przetoczenia

krwi. Ania ma grupę krwi O, jej mama ma grupę krwi A, a tato B.

a) Czy mama Ani może być dawcą krwi przetaczanej córce? Uzasadnij swoją odpowiedź

uwzględniając rolę przeciwciał obecnych w osoczu Ani i antygenów błonowych

erytrocytów mamy dziewczynki.

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

b) Wiedząc, że allel IA warunkuje obecność w błonach erytrocytów antygenu błonowego

A, allel IB warunkuje obecność w błonach erytrocytów antygenu błonowego

B natomiast obecność w genotypie allelu i0 nie jest informacją dla żadnego

z antygenów błonowych, przedstaw w postaci krzyżówki genetycznej dziedziczenie

grup krwi w rodzinie Ani. Określ, jakie było prawdopodobieństwo urodzenia się

rodzicom Ani dziecka z grupą krwi O?

Prawdopodobieństwo jest równe: ……………..

11

Zadanie 28. (3 pkt.)

Na schemacie przedstawiono przemianę pokoleń u roślin. U roślin nasiennych sporofit jest

dominującym pokoleniem życiowym i rozmnaża się bezpłciowo przez zarodniki, które

powstają na drodze podziału redukcyjnego.

a) Na podstawie tekstu uzupełnij schemat wpisując w ramki odpowiednio:

sporofit lub gametofit

b) Opisz na schemacie etapy przemiany pokoleń

zaznaczone kółkami odpowiednio:

zygota, komórka jajowa, plemnik lub zarodnik

c) Które z pokoleń, gametofit czy sporofit jest

pokoleniem dominującym w cyklu życiowym

mszaków?

Jest to …………………………………………...

Zadanie 29. (2 pkt.)

U gadów pojawiły się błony płodowe, w ten sposób gady w pełni przystosowały się do życia

na lądzie. Ten „wynalazek” gadów przejęły też ptaki i ssaki, jednak u ssaków w związku

z powstaniem łożyska błony płodowe, z wyjątkiem jednej z nich, pełnią inne funkcje np.

jedna z błon, która u gadów uczestniczyła w wymianie gazowej u ssaków łożyskowych

uczestniczy w tworzeniu łożyska.

Podaj nazwę błony płodowej, która w rozwoju zarodkowym ssaków nie zmieniła swojej

funkcji w stosunku do tej, jaką pełniła u gadów i ptaków; jaką literą opisano tę błonę na

rysunku?

Jest to ………………………………

opisana literą ………………..……

12

Zadanie 30. (3 pkt.)

W sekwencji nukleotydów w kwasie nukleinowym zapisana jest informacja o białkach.

W komórce biosyntezę białka (translację) poprzedza przepisanie informacji

z DNA na „roboczą kopię genu” – na mRNA. Z czterech rodzajów nukleotydów budujących

kwasy nukleinowe można uzyskać aż 64 możliwe kombinacje trójek nukleotydowych –

kodonów. Cztery z nich mają znaczenie specjalne: kodony UAA, UAG, UGA to kodony

„stop”, które nie kodują żadnego z aminokwasów ale oznaczają zakończenie biosyntezy

białka oraz kodon AUG dla aminokwasu metioniny to kodon „start”, od którego biosynteza

białka się rozpoczyna. 60 kodonów stanowi informację dla pozostałych aminokwasów

budujących białka.

a. Z ilu aminokwasów (wliczając metioninę) będzie zbudowany fragment białka,

dla którego informacją jest fragment mRNA o sekwencji nukleotydów:

AUG CGU ACC GAU UAC UAG

Ten fragment białka będzie zbudowany z ……………….….…..…….. aminokwasów .

b. W nici DNA przepisywanej na mRNA kolejność nukleotydów w pewnym fragmencie

genu jest następująca: TAC GCT CAG ATT, zapisz fragment mRNA, dla którego

informacją jest ten fragment DNA.

mRNA ……………………………………………………………………….………….

c. Schemat przedstawia etapy ekspresji informacji genetycznej w komórce

eukariotycznej. Nad strzałkami wpisz nazwy tych etapów oraz pod nimi lokalizację

każdego z nich w komórce.

………………… ………………….

DNA →→ mRNA →→ BIAŁKO

………………… …………………..

Zadanie 31. (2 pkt.)

Uzupełnij tabelę wpisując obok informacji o efekcie działania w organizmie człowieka

danego hormonu, jego nazwę i nazwę gruczołu, z którego jest wydzielany. Nazwy hormonów

wybierz spośród: insulina, adrenalina, glukagon, parathormon, wazopresyna, estrogeny,

progesteron, testosteron.

Efekt działania hormonu Nazwa hormonu Nazwa gruczołu

Przyspiesza pracę serca, oddychanie, podnosi ciśnienie

krwi, mobilizuje organizm do działania

Reguluje poziom wapnia we krwi

Przyspiesza transport glukozy do komórek, przez

co obniża jej poziom we krwi

Powoduje wzmożone wchłanianie zwrotne wody w

nefronach, przez co zmniejsza ilość wydalanego moczu

13

Zadanie 32. (2 pkt.)

Na schemacie przedstawiono przebieg cyklu miesiączkowego kobiety. W pierwszej fazie

cyklu dojrzewa pęcherzyk jajnikowy, który po owulacji (po uwolnieniu komórki jajowej)

przekształca się w ciałko żółte. Dojrzewający pęcherzyk, a później ciałko żółte wydzielają

hormony, których poziomy podczas cyklu pokazano na schemacie.

a) Podaj nazwy hormonów jajnika, których poziomy ilustrują krzywe A i B.

A ………………………………….……. , B ………………………………………… ,

b) Uzupełnij zdania właściwymi nazwami narządów układu rozrodczego kobiety:

Owulacja ma miejsce w ………………………………………………………………. .

Do zapłodnienia dochodzi w ………………………………………….……………… .

Zadanie 33. (2 pkt.)

Uczniowie badali aktywność pepsyny sprawdzając wpływ pH mieszaniny reakcyjnej na czas

całkowitego rozkładu białka. W tym celu zaprojektowali doświadczenie, w którym uzyskali

wyniki zapisane w tabeli. Przedstaw te wyniki w postaci diagramu słupkowego.

pH

mieszaniny

reakcyjnej

Całkowity czas

rozkładu białka

w minutach

7 200

4 75

2 15

14

Zadanie 34. (1 pkt.)

Łuk odruchowy to droga jaką przebywa impuls nerwowy od receptora do efektora.

Na schemacie pokazano prosty łuk odruchowy ilustrujący reakcję palca wskazującego ręki na

bodziec czuciowy. W wyniku wypadku jeden z neuronów został przecięty w miejscu

wskazanym dwoma ukośnymi kreskami. Przeanalizuj schemat i wybierz prawidłowy wniosek

wynikający z analizy tego schematu spośród zaproponowanych poniżej. W uzasadnieniu

swojego wyboru podaj nazwę odpowiedniego neuronu łuku odruchowego.

a) W wyniku wypadku pacjent zachowa czucie w palcu wskazującym lecz nie będzie

nim mógł poruszać.

b) W wyniku wypadku pacjent będzie mógł poruszać palcem wskazującym lecz nie

będzie miał w nim czucia.

Poprawny wniosek z analizy schematu został przedstawiony w punkcie ……………………

ponieważ

…………………………………………………………………………………..………………

………………………………………………………………………………………………..…

Zadanie 35. (2 pkt.)

Na schemacie pokazano wymianę gazową w organizmie człowieka. Transport gazów

oddechowych to zadanie krwi.

a) Podpisz rysunki nazwami miejsc, w organizmie człowieka gdzie dokonuje się

pokazana na rysunku wymiana gazowa

wymiana gazowa w ………………………. wymiana gazowa w ……………………..

b) Cyfrom 1 oraz 2 przyporządkuj odpowiednio nazwy gazów oddechowych

1. ………….………………….., 2. …………………………………….. ,

15

BRUDNOPIS