Prof.Dr.Rana Özen Kutanis'in sunumu

Stres YönetimiStres YönetimiProf. Dr. Rana Prof. Dr. Rana

ÖZEN KUTANİSÖZEN KUTANİS

Prof. Dr. Rana ÖZEN KUTANİSProf. Dr. Rana ÖZEN KUTANİS

Konu İçeriğiKonu İçeriği1. Stresin Tanımı ve Diğer Kavramlarla İlişkisi1. Stresin Tanımı ve Diğer Kavramlarla İlişkisi A) Stresin TanımıA) Stresin Tanımı B) Stres TürleriB) Stres Türleri C) Benzer Kavramlarla İlişkisiC) Benzer Kavramlarla İlişkisi2. Stres Kaynakları (stresörler)2. Stres Kaynakları (stresörler) A) İşgörenin İşinden KaynaklananA) İşgörenin İşinden Kaynaklanan B) İş Ortamından KaynaklananB) İş Ortamından Kaynaklanan C) Bireysel ÖğelerC) Bireysel Öğeler D) Örgütsel ÖğelerD) Örgütsel Öğeler3. Stresin Sonuçları3. Stresin Sonuçları4. Stresle Başa Çıkma Yolları4. Stresle Başa Çıkma Yolları


1) STRESİN TANIMI1) STRESİN TANIMI

• Gerilim, baskı, tazyik, zorlama, şiddet, Gerilim, baskı, tazyik, zorlama, şiddet, vurgu, sıkıntıya düşme vurgu, sıkıntıya düşme

• Fiziksel, kimyasal ve duygusal etkenlerin Fiziksel, kimyasal ve duygusal etkenlerin mevcut dengeyi değiştirecek tarzda mevcut dengeyi değiştirecek tarzda bedensel ve zihinsel gerilime sebebiyet bedensel ve zihinsel gerilime sebebiyet vermesi. vermesi.


STRES TANIMLARISTRES TANIMLARI

Stres, tanımlanırken üçlü bir ayrım yapıldığı Stres, tanımlanırken üçlü bir ayrım yapıldığı görülürgörülür

1. ETKEN1. ETKEN 2. TEPKİ2. TEPKİ 3. ETKEN-TEPKİ3. ETKEN-TEPKİ


Steadman’s Medical Dictionary;Steadman’s Medical Dictionary;• 1. Vücudun normal psikolojik dengesini bozan 1. Vücudun normal psikolojik dengesini bozan

zararlı ve çeşitli anormal durumlara karşı vücudun zararlı ve çeşitli anormal durumlara karşı vücudun gösterdiği gösterdiği tepki,tepki,

• 2. Dışardan uygulanan herhangi bir etkinin bir 2. Dışardan uygulanan herhangi bir etkinin bir sonucu olarak vücudun gösterdiği sonucu olarak vücudun gösterdiği direnme,direnme,

• 3. Bireyde gerilim ve dengesizliğin ortaya 3. Bireyde gerilim ve dengesizliğin ortaya çıkmasında etkili olan fiziksel veya psikolojik çıkmasında etkili olan fiziksel veya psikolojik uyarıcı uyarıcı şeklinde tanımlamaktadırşeklinde tanımlamaktadır..

StresStres• Organizmanın bedensel ve ruhsal Organizmanın bedensel ve ruhsal

sınırlarının tehdit edilmesi ve sınırlarının tehdit edilmesi ve zorlanmasızorlanması ile ortaya çıkan bir durumdur. ile ortaya çıkan bir durumdur.

• Kişinin istek ve gereksinimlerinin Kişinin istek ve gereksinimlerinin engellenmesindeengellenmesinde, ,

• Herhangi bir Herhangi bir kayıpkayıp ya da ya da tehdittehdit söz söz konusu olduğunda ortaya çıkar. konusu olduğunda ortaya çıkar.


• Tehdit ve zorlanmalar karşısında kişi Tehdit ve zorlanmalar karşısında kişi kendini korumaya yönelik bir tepki kendini korumaya yönelik bir tepki zincirini harekete geçirme özelliğine zincirini harekete geçirme özelliğine sahiptir. sahiptir.

• Bu durum genellikle "savaş veya kaç" diye Bu durum genellikle "savaş veya kaç" diye adlandırılan cevabın ortaya çıkmasıyla adlandırılan cevabın ortaya çıkmasıyla sonuçlanır. sonuçlanır.



Yapılan tanımlamalar sonucunda;Yapılan tanımlamalar sonucunda;

• Stres, kişi ve çevrenin etkileşimi sonucunda Stres, kişi ve çevrenin etkileşimi sonucunda oluşur.oluşur.

• Stres, motive edilmiş durumdan daha aşırı bir Stres, motive edilmiş durumdan daha aşırı bir biçimde insanı harekete geçirir.biçimde insanı harekete geçirir.

• Streste tehlikenin algılanması söz konusudur.Streste tehlikenin algılanması söz konusudur.• Stres organizmanın tümünü etkiler ve çoğu kez Stres organizmanın tümünü etkiler ve çoğu kez

kontrol edilebilir bir tepki değildir.kontrol edilebilir bir tepki değildir.


Stres-Yönetsel Performans İlişkisiStres-Yönetsel Performans İlişkisiOrganizasyonun Organizasyonun PerformansPerformansDüzeyiDüzeyi

Yüksek……………………………………….Yüksek……………………………………….

DüşükDüşük

DüşükDüşük Stres DüzeyiStres Düzeyi YüksekYüksek


a) Fizyolojik bir kavram olarak stresa) Fizyolojik bir kavram olarak stres

• Genel Adaptasyon Sendromu (GAS)Genel Adaptasyon Sendromu (GAS)

1. Evre1. Evre 2.Evre2.Evre 3.Evre3.Evre

Normal direnç düzeyiNormal direnç düzeyi

Alarm TepkisiAlarm Tepkisi Direnme EvresiDirenme Evresi Tükenme EvresiTükenme Evresi

Stres tepkisinin üç basamağı Stres tepkisinin üç basamağı • A) Alarm reaksiyonu,A) Alarm reaksiyonu,• B) Direnç dönemi, B) Direnç dönemi, • C) Tükenme dönemi. C) Tükenme dönemi.

• A) Alarm reaksiyonu: A) Alarm reaksiyonu: Bu dönem, insanın dış uyaranı stres olarak algıladığıBu dönem, insanın dış uyaranı stres olarak algıladığıdurumdur. durumdur. • B) Direnç dönemi: Bu dönem stresle yüz yüzeB) Direnç dönemi: Bu dönem stresle yüz yüzekalınan, araya başka stresler girmezse başkalınan, araya başka stresler girmezse başedilebilecek dönemdir. edilebilecek dönemdir.


Stres tepkisinin üç basamağıStres tepkisinin üç basamağı• C) Tükenme dönemi:C) Tükenme dönemi:Stres verici olay çok ciddi ise ve uzunStres verici olay çok ciddi ise ve uzunsürerse, organizma için tükenmesürerse, organizma için tükenmebasamağına gelinir. Bazen bu dönemdebasamağına gelinir. Bazen bu dönemdeyeniden alarm dönemi reaksiyonlarıyeniden alarm dönemi reaksiyonlarıortaya çıkar. ortaya çıkar. Her canlının uyum yeteneği ile enerjisi farklıdır ve Her canlının uyum yeteneği ile enerjisi farklıdır ve

sınırlıdır. sınırlıdır.



Tükenmişlik kavramıTükenmişlik kavramı• İlk olarak 1974 yılında Freudenberger İlk olarak 1974 yılında Freudenberger

tarafından tanımlanmış olan tükenmişlik tarafından tanımlanmış olan tükenmişlik kavramı “başarısızlık, yıpranma, enerji ve kavramı “başarısızlık, yıpranma, enerji ve güç kaybı veya insanın iç kaynakları güç kaybı veya insanın iç kaynakları üzerinde, karşılanamayan istekler üzerinde, karşılanamayan istekler sonucunda ortaya çıkan bir tükenme sonucunda ortaya çıkan bir tükenme durumu” olarak tanımlanmıştır durumu” olarak tanımlanmıştır (Freudenberger, 1974).(Freudenberger, 1974).


Tükenmişliğin tanımıTükenmişliğin tanımı• Maslach ve Jackson (1981) tükenmişliği; insanda ortaya Maslach ve Jackson (1981) tükenmişliği; insanda ortaya

çıkan fiziksel bitkinlik, uzun süren yorgunluk, çaresizlik çıkan fiziksel bitkinlik, uzun süren yorgunluk, çaresizlik ve umutsuzluk duyguları, yaptığı işe, hayata ve diğer ve umutsuzluk duyguları, yaptığı işe, hayata ve diğer insanlara karşı gösterdiği olumsuz tutumları kapsayan insanlara karşı gösterdiği olumsuz tutumları kapsayan fiziksel ve zihinsel boyutlu bir sendrom olarak fiziksel ve zihinsel boyutlu bir sendrom olarak tanımlamışlardır.tanımlamışlardır.

• Cherniss (1980) tükenmişliği, “insanın aşırı stres ya da Cherniss (1980) tükenmişliği, “insanın aşırı stres ya da doyumsuzluğa karşı yaptığı işten soğuma biçiminde doyumsuzluğa karşı yaptığı işten soğuma biçiminde gösterdiği bir tepki” olarak tanımlar ve aşırı bağlılığın gösterdiği bir tepki” olarak tanımlar ve aşırı bağlılığın sonucu olarak ortaya çıkan bir rahatsızlık olarak görür.sonucu olarak ortaya çıkan bir rahatsızlık olarak görür.

• Duygusal tükenme, Duyarsızlaşma, Düşük kişisel başarı Duygusal tükenme, Duyarsızlaşma, Düşük kişisel başarı hissihissi

MASLACH TÜKENMİŞLİK MODELİ

DUYGUSAL TÜKENME•Çalışma sürecinde yoğun derecede duygusallık ve psikolojik yıpranmışlık nedeniyle enerjinin tükenmesini ifade eder.

•Gündelik yaşam ile çalışma yaşamına karşı enerji eksikliği ve isteksizlik olarak ortaya çıkar

•Çalışanlar kendilerini aşırı yorgun ve bitik olarak görme eğilimindedirler.

•Dar anlamda ,çalışanlarda mesleki idealizmin sonuna gelme durumu öne çıkar. Ertesi gün işe gitmek kabus gibi algılanır.



DUYGUSAL TÜKENME

•Dar anlamda ,çalışanlarda mesleki idealizmin sonuna gelme durumu öne çıkar. Ertesi gün işe gitmek kabus gibi algılanır.

•Geniş anlamda,Çalışanın iş performansı,iş yerine karşı bağlılığı/sadakat duyguları ve hizmet götürülen kesimlere yönelik tavırlarda ciddi sorunlar kendini göstermeye başlar.

•Tükenmişliğin bireysel stres boyutunu belirtmektedir.Prof. Dr. Rana ÖZEN KUTANİSProf. Dr. Rana ÖZEN KUTANİS


DUYARSIZLAŞMA•Tükenmişliğin kişiler arası boyutunu temsil eder.

•Müşterilere karşı negatif ve katı tutumları, işe karşı tepkisizleşmeyi belirtmektedir.

•“Hizmet götürülen kişilere karşı katı,soğuk,ilgisiz ve hatta insancıl olmayan tarzda olumsuz bir tavır sergilenmesi.”



DÜŞÜK KİŞİSEL BAŞARI HİSSİ

•Kişinin işindeki yeterlilik ve başarı duygularını tanımlar.

•Tükenmişliğin kişisel gelişme boyutunu temsil eder.

•Kişi kendini olumsuz değerlendirme eğilimindedir.

•Bu boyut bazı çalışmalarda tükenmişliğin bir bileşeni olarak değil, bir sonucu olarak değerlendirilmiştir.


• Edelwich ve Brodsky (1980)’e göre Edelwich ve Brodsky (1980)’e göre tükenmişlik sendromunun dört aşaması:tükenmişlik sendromunun dört aşaması:

• İdealist Coşkuİdealist Coşku• Durgunluk Durgunluk • EngellenmeEngellenme• Apati Apati


• İdealist Coşku: İdealist Coşku: Bu aşamada kişinin işe ilişkin Bu aşamada kişinin işe ilişkin umudunun motivasyonunun en üst düzeyde umudunun motivasyonunun en üst düzeyde olduğu dönemdir. Birey işini en iyi düzeyde olduğu dönemdir. Birey işini en iyi düzeyde yapabilmek için yapabilmek için yüksekyüksek düzeyde düzeyde performansperformans harcar. Hizmet verdiği insanlardan da bu harcar. Hizmet verdiği insanlardan da bu çabalarından dolayıçabalarından dolayı

övgüövgüler bekler. Fakat gösterilen çabalar, ön ler bekler. Fakat gösterilen çabalar, ön yargılı tutumlar çeşitli kurallar ve sorunlardan yargılı tutumlar çeşitli kurallar ve sorunlardan dolayı istenen karşılığı bulamaz. Bu nedenle dolayı istenen karşılığı bulamaz. Bu nedenle yavaş yavaş durgunluk dönemine girer.yavaş yavaş durgunluk dönemine girer.


• Durgunluk:Durgunluk: Bu dönemde kişinin Bu dönemde kişinin motivasyonu azalarak motivasyonu azalarak enerjienerji düzeyi düzeyi düşmeyedüşmeye başlar. Yaptığı işe karşı ilgisi başlar. Yaptığı işe karşı ilgisi azalır, işini sorgulamaya başlar azalır, işini sorgulamaya başlar hayalhayal kırıklığıkırıklığı yaşanır.Bu durumun sürmesiyle yaşanır.Bu durumun sürmesiyle iş doyumuiş doyumu düşer. Ev ve aile yaşantısı, düşer. Ev ve aile yaşantısı, spor arkadaşları ile olan ilişkisi boş spor arkadaşları ile olan ilişkisi boş zaman etkinliği yaptığı işe göre daha zaman etkinliği yaptığı işe göre daha önemli bir duruma gelir.önemli bir duruma gelir.


• Engellenme:Engellenme: Çalışan kişi mesleğini sürdürüp Çalışan kişi mesleğini sürdürüp sürdüremeyeceğini sorgulamaya başlar. Bu sürdüremeyeceğini sorgulamaya başlar. Bu dönemde kişi dönemde kişi iki yönlü engelleme iki yönlü engelleme ile karşı karşıya ile karşı karşıya kalır. kalır.

• Birincisi hizmet verdiği kişilerin isteklerini Birincisi hizmet verdiği kişilerin isteklerini karşılamadığı için engellenmesi,karşılamadığı için engellenmesi,

• İkincisi ise hizmet verdiği kişilerin taleplerinden İkincisi ise hizmet verdiği kişilerin taleplerinden fırsat bulup kendi isteklerini yerine getiremediği fırsat bulup kendi isteklerini yerine getiremediği için engellenmesidir. için engellenmesidir.

• Engellenme nedeniyle, kişi zamanla Engellenme nedeniyle, kişi zamanla içine kapanıriçine kapanır, , uygun olmayan savunma mekanizmaları gelişir. Bu uygun olmayan savunma mekanizmaları gelişir. Bu durumun devam etmesiyle dördüncü döneme girilir.durumun devam etmesiyle dördüncü döneme girilir.


•Apati:Apati: Bu aşamada Bu aşamada duygusalduygusal kopmakopma, inançların tamamen , inançların tamamen yitirilmesi, yitirilmesi, umutsuzlukumutsuzluk, , duyarsızlıkduyarsızlık görülür. görülür. İlgisizlikİlgisizlik ve duyarsızlık ve duyarsızlık kişinin yaptığı işin her yönüne yansır. kişinin yaptığı işin her yönüne yansır. Bu durumda kişi işten erken ayrılmaya Bu durumda kişi işten erken ayrılmaya başlar, sık sık rapor alarak başlar, sık sık rapor alarak iştenişten kendisini kendisini uzakuzak tutmaya çalışır. tutmaya çalışır.


TÜKENMİŞLİK İLE STRES ARASINDAKİ FARKLAR


TÜKENMİŞLİK İLE STRES ARASINDAKİ FARKLAR

•Selye’ye göre stresin hem olumlu hem de olumsuz etkileri olabilir ancak tükenmişlik için aynı şeyi söylemek mümkün değildir.

•Rol karmaşası /belirsizliği ve fazla uyarılma gibi özel stresörler kısa vadede strese yol açabilirken; uzun vadede bu stresörlerin etkisini arttırması tükenmişliğe neden olabilir.

•Tükenmişliğin; “Çalışma hayatında, hizmeti veren ve alan arasında gelişen sosyal ilişki kaynaklı bir stres oluşu”, onu stresten ayıran en önemli özelliklerden biridir.



b) Psikolojik bir kavram olarak stresb) Psikolojik bir kavram olarak stres

Stresin psikolojik boyutu incelenirken şu Stresin psikolojik boyutu incelenirken şu kavramlar karşımıza çıkar:kavramlar karşımıza çıkar:

• TutumlarTutumlar• DengeDenge• UyumsuzlukUyumsuzluk• Zihinsel UyumsuzlukZihinsel Uyumsuzluk


Stres TürleriStres Türleri

• Aşırı Stres, Normal Stres, Düşük StresAşırı Stres, Normal Stres, Düşük Stres• Hafif Stres, Orta Stres, Ağır stres, PanikHafif Stres, Orta Stres, Ağır stres, Panik• İyi Stres, Kötü Stresİyi Stres, Kötü Stres• Yıkıcı Stres, Yapıcı StresYıkıcı Stres, Yapıcı Stres• Zevk Veren Stres, Zevk Vermeyen StresZevk Veren Stres, Zevk Vermeyen Stres

İnsan hayatında karşılaşılan sosyal streslerİnsan hayatında karşılaşılan sosyal stresler

• Günlük stresler, Günlük stresler, • gelişimsel stresler,gelişimsel stresler,• hayat krizleri niteliğindeki stresler hayat krizleri niteliğindeki stresler a)Günlük stresler:a)Günlük stresler:Bunlar günlük hayatın basit gerilimleridir. Bunlar günlük hayatın basit gerilimleridir. İhtiyaç karşılanmayınca, girişim engelleninceİhtiyaç karşılanmayınca, girişim engellenincestres artar. stres artar.


Günlük streslerGünlük stresler• Trafikte sıkışmakTrafikte sıkışmak• karşılaşılan bir terslikkarşılaşılan bir terslik• bürokratik bir zorlanma,bürokratik bir zorlanma,• evde işlerin aksamasıevde işlerin aksaması• ağlayan çocuk,ağlayan çocuk,• yanan yemek,yanan yemek,• istenildiği gibi daktilo edilmemiş bir yazı,istenildiği gibi daktilo edilmemiş bir yazı,• işini gereken ilgi ve beceri ile yürütemeyen bir işini gereken ilgi ve beceri ile yürütemeyen bir

memur karşısında bekleme... memur karşısında bekleme... Bunlar oldukça sık yaşadığımız streslerdendir. Bunlar oldukça sık yaşadığımız streslerdendir.


• b)Gelişimsel streslerb)Gelişimsel stresler::

Gelişimsel nitelikteki olayların sebepGelişimsel nitelikteki olayların sebepolduğu streslerdir. Burada söz konusu olanolduğu streslerdir. Burada söz konusu olançocuk veya yetişkinin kronolojik durumu ile çocuk veya yetişkinin kronolojik durumu ile

ortaya çıkan streslerdir. ortaya çıkan streslerdir.


c) Hayat krizleri niteliğindeki streslerc) Hayat krizleri niteliğindeki streslerBunlar her hayata başlı başına biçim verecek Bunlar her hayata başlı başına biçim verecek

nitelikteki olayların yarattıkları streslerdir. nitelikteki olayların yarattıkları streslerdir. Örneğin: Örneğin:

• ciddi hastalıklar,ciddi hastalıklar,• doğum,doğum,• aile bireylerinden birinin ölümü,aile bireylerinden birinin ölümü,• işten çıkarılma vb.işten çıkarılma vb.Kısacası bu tür stresler, aile yapısındaki yaşamKısacası bu tür stresler, aile yapısındaki yaşamkalıplarının uğradığı değişikliklerdir. kalıplarının uğradığı değişikliklerdir.



Strese Benzer KavramlarStrese Benzer Kavramlar

• EngellenmeEngellenme• ÇatışmaÇatışma• EndişeEndişe• BelirsizlikBelirsizlik

• DengeDenge• GerilimGerilim• YorgunlukYorgunluk• RahatsızlıkRahatsızlık• TükenmişlikTükenmişlik


BAŞLICA STRES KAYNAKLARI (Stresörler)BAŞLICA STRES KAYNAKLARI (Stresörler)

A) İşgörenin İşinden Kaynaklanan ÖğelerA) İşgörenin İşinden Kaynaklanan Öğeler• Görevin KarmaşıklığıGörevin Karmaşıklığı• Görevin Sağladığı BağımsızlıkGörevin Sağladığı Bağımsızlık• Göreve Bağlı RollerGöreve Bağlı Roller Rol ÇatışmasıRol Çatışması Rol BelirsizliğiRol Belirsizliği Aşırı veya Fazla Hafif RollerAşırı veya Fazla Hafif Roller


B) İş Ortamından Kaynaklanan ÖğelerB) İş Ortamından Kaynaklanan Öğeler

• Bireylerarası İlişkilerBireylerarası İlişkiler TanınmaTanınma Bireyler Arası RekabetBireyler Arası Rekabet Ortak Değer ve Normlara UyumOrtak Değer ve Normlara Uyum• İşyerinin Fiziksel Özellikleriİşyerinin Fiziksel Özellikleri Farklı sıcaklık ve nemFarklı sıcaklık ve nem AydınlanmaAydınlanma GürültüGürültü

RadyasyonRadyasyon Kimyasal maddelerKimyasal maddeler


C) Bireysel ÖğelerC) Bireysel Öğeler

• Bireyin KişiliğiBireyin Kişiliği A Tipi KişilikA Tipi Kişilik B Tipi KişilikB Tipi Kişilik• Bireyin GeçmişiBireyin Geçmişi• Bireyin Fiziksel DurumuBireyin Fiziksel Durumu• Bireysel KariyerBireysel Kariyer• Stres Oluşturan Diğer DurumlarStres Oluşturan Diğer Durumlar


A Tipi KişilikA Tipi Kişilik B Tipi KişilikB Tipi Kişilik•Güçlü bir motivasyon, kendine aşırı güvenGüçlü bir motivasyon, kendine aşırı güven•Saldırganlık,tartışırken açık ve kesin tavırSaldırganlık,tartışırken açık ve kesin tavır•Yüksek ihtirasYüksek ihtiras•Sürekli hareket etmeyi sever ve hızlı yemek yerler.Sürekli hareket etmeyi sever ve hızlı yemek yerler.•Aynı anda iki işi yapma isteğiAynı anda iki işi yapma isteği•Sabırsızdırlar ve beklemekten nefret ederler. Sabırsızdırlar ve beklemekten nefret ederler. • İşe yöneliktirler ve işi zamanında bitirmeye önem İşe yöneliktirler ve işi zamanında bitirmeye önem verirler. verirler. •Rakamlarla boğuşurlar ve başarıyı kazanma derecelerini Rakamlarla boğuşurlar ve başarıyı kazanma derecelerini ölçmeye çalışırlar ölçmeye çalışırlar •Orkestra şefi kişilik yapısıOrkestra şefi kişilik yapısı•Karar vermede çabuklukKarar vermede çabukluk•İşinde yüksek kaygıİşinde yüksek kaygı•Randevularına tam saatinde gitme ve aynısını beklemeRandevularına tam saatinde gitme ve aynısını bekleme•Astları ve mesai arkadaşlarına göre çalışırken daha az Astları ve mesai arkadaşlarına göre çalışırken daha az zaman kaybızaman kaybı•Duyarlı kişilik yapısıDuyarlı kişilik yapısı•Yüksek verimlilik standartları koyma ve bunlara ulaşmaYüksek verimlilik standartları koyma ve bunlara ulaşma•Enerjisini planlama,az dinlenme,az spor yapmaEnerjisini planlama,az dinlenme,az spor yapma

•Yarışmada aşırıya kaçmamaYarışmada aşırıya kaçmama•Sosyal değerler için daha az kaygıSosyal değerler için daha az kaygı•Zamanın esiri olmamaZamanın esiri olmama•Nadiren sabırsızlıkNadiren sabırsızlık•Ekiple kolayca çalışmaEkiple kolayca çalışma•Kendisine daha fazla zaman ayırmaKendisine daha fazla zaman ayırma•Karar vermede aceleci olmamaKarar vermede aceleci olmama•Özel hayatı ile iş hayatı arasına kolayca sınır Özel hayatı ile iş hayatı arasına kolayca sınır çizebilmeçizebilme•Eve döndüğünde günlük kaygılardan Eve döndüğünde günlük kaygılardan tamamen uzaklaşabilme,tamamen uzaklaşabilme,•Gösteri meraklısı değildirlerGösteri meraklısı değildirler• Sorulmadıkça başarılarını ve yaptıklarını Sorulmadıkça başarılarını ve yaptıklarını tartışma ihtiyacı duymazlar. tartışma ihtiyacı duymazlar. •Oyunu yarışmak için değil, hoşça zaman Oyunu yarışmak için değil, hoşça zaman geçirmek için severler. geçirmek için severler. •Suçluluk duymadan dinlenirler. Suçluluk duymadan dinlenirler.


D) Örgütsel ÖğelerD) Örgütsel Öğeler

• Örgütün BoyutuÖrgütün Boyutu• Hiyerarşik YapıHiyerarşik Yapı• Örgütteki Değişim ve Yeniliklerin Örgütteki Değişim ve Yeniliklerin

Meydana Getirdiği BelirsizlikMeydana Getirdiği Belirsizlik• Üretim Sürecindeki StresörlerÜretim Sürecindeki Stresörler


İşten Kaynaklanan Başlıca Stres Öğeleriİşten Kaynaklanan Başlıca Stres Öğeleri Yaptığı işten Yaptığı işten kaynaklanankaynaklanan

Örgütte işgörenin Örgütte işgörenin rolünden kaynaklananrolünden kaynaklanan

Örgütteki insanlar Örgütteki insanlar arasındaki ilişkilerdenarasındaki ilişkilerden

İşgörenin geleceğinden İşgörenin geleceğinden etkilenenetkilenen

1- Fiziksel çalışma 1- Fiziksel çalışma koşullarındaki eksiklerkoşullarındaki eksikler AydınlanmaAydınlanma IsıIsı GürültüGürültü2- Aşırı veya az iş 2- Aşırı veya az iş yüküyükü3- İşten kaynaklanan 3- İşten kaynaklanan fiziksel tehlikenin fiziksel tehlikenin varlığıvarlığı4- Çalışma temposu4- Çalışma temposu5- Çalışma 5- Çalışma saatleri(vardiyalı saatleri(vardiyalı çalışma)çalışma)6-Zaman baskısı6-Zaman baskısı7-Monotonluk7-Monotonluk8-Ücretin yetersizliği8-Ücretin yetersizliği

1- Rol1- Rol Rol belirsizliğiRol belirsizliği Rol çatışmasıRol çatışması Aşırı veya Aşırı veya eksik rollereksik roller Role bağlı biçimsel Role bağlı biçimsel ilişkilerilişkiler2- Aynı zamanda çok 2- Aynı zamanda çok sayıda kişiye sayıda kişiye sorumluluk vermeksorumluluk vermek3- Görev tanımlarından 3- Görev tanımlarından kaynaklanan çatışmakaynaklanan çatışma4- Katılımın olmayışı4- Katılımın olmayışı5- Görevin 5- Görevin gereklerinin işgörenin gereklerinin işgörenin kapasitesine kapasitesine uygunsuzluğuuygunsuzluğu

1- Mesai arkadaşları ve 1- Mesai arkadaşları ve üstleriyle iletişim üstleriyle iletişim eksikliğieksikliği2- Sosyal destek 2- Sosyal destek eksikliğieksikliği3-Yönetim stili3-Yönetim stili4- Örgütsel yapı4- Örgütsel yapı5-Görüş farklılıkları5-Görüş farklılıkları6-Moral ve doyum 6-Moral ve doyum düşüklüğüdüşüklüğü7-Değerlendirmede 7-Değerlendirmede haksızlıkların haksızlıkların yapılmasıyapılması8-Ortak değer ve 8-Ortak değer ve normlara uyumnormlara uyum9-İşyeri terörü9-İşyeri terörü

1- İş güvencesinin 1- İş güvencesinin olmamasıolmaması2- Mekanizasyon düzeyi2- Mekanizasyon düzeyi3- Bilgisayardan 3- Bilgisayardan yararlanmayararlanma4- Endüstride robot 4- Endüstride robot kullanımıkullanımı5- Kendini geliştirme ve iş 5- Kendini geliştirme ve iş zenginleştirme zenginleştirme imkanlarının olmamasıimkanlarının olmaması6- Hareketliliğin az olması6- Hareketliliğin az olması7- İşe alma ve seçim 7- İşe alma ve seçim sürecinde iltimassürecinde iltimas


STRESİN SONUÇLARISTRESİN SONUÇLARIA) Birey Üzerindeki SonuçlarıA) Birey Üzerindeki Sonuçları

• Fizyolojik EtkileriFizyolojik Etkileri• Psikolojik EtkileriPsikolojik Etkileri SaldırganlıkSaldırganlık DepresyonDepresyon

EngellenmeEngellenme TükenmeTükenme

• Davranışsal EtkileriDavranışsal Etkileri


B) Örgütsel SonuçlarıB) Örgütsel Sonuçları Doğrudan SonuçlarıDoğrudan Sonuçları• Performans ve StresPerformans ve Stres• Verimlilik, Satış ve Karlılıkta AzalmaVerimlilik, Satış ve Karlılıkta Azalma

Dolaylı SonuçlarıDolaylı Sonuçları• İş Kazaları, Personel Devriİş Kazaları, Personel Devri• Devamsızlık, SaldırganlıkDevamsızlık, Saldırganlık• YabancılaşmaYabancılaşma• Ani Emeklilik TalebiAni Emeklilik Talebi


Stres Kaynakları ile Bireysel Değişkenler ve Stresin SonuçlarıStres Kaynakları ile Bireysel Değişkenler ve Stresin Sonuçları

Stres ÖğeleriStres Öğeleri

•İşgörenin işinden İşgörenin işinden kaynaklanankaynaklanan•İş ortamından İş ortamından kaynaklanankaynaklanan•BireyselBireysel•ÖrgütselÖrgütsel

•KültürKültür•KişilikKişilik•Sosyo-Sosyo-kültürel durumkültürel durum

Bireysel Değiş.Bireysel Değiş. BelirtilerBelirtiler

FİZİKSELFİZİKSEL

•Yüksek tansiyonYüksek tansiyon•Yüksek kalp ritmiYüksek kalp ritmi•Migren ve baş ağrılarıMigren ve baş ağrıları•Soluk almada zorlanmaSoluk almada zorlanma•Aşırı terlemeAşırı terleme

PSİKOLOJİKPSİKOLOJİK

•Öfkelenme, endişeÖfkelenme, endişe•Sinirlilik, yorgunlukSinirlilik, yorgunluk•Can sıkıntısı, depresyonCan sıkıntısı, depresyon•İşten doyum alamama, İşten doyum alamama,

hafıza kaybıhafıza kaybı• Saldırganlık, tükenmişlikSaldırganlık, tükenmişlik

DAVRANIŞSALDAVRANIŞSAL

•Sigara kullanma,alkolSigara kullanma,alkol•Uyuşturucu, sataşmaUyuşturucu, sataşma•İştah kaybı,şişmanlıkİştah kaybı,şişmanlık

Stresin Yarattığı Stresin Yarattığı SonuçlarSonuçlar

BİREYSELBİREYSEL

•Ülser, kalp damar hast.Ülser, kalp damar hast.•Organik hastalıklarOrganik hastalıklar•Psikolojik ve psikiyatrik Psikolojik ve psikiyatrik değişikliklerdeğişiklikler

ÖRGÜTSELÖRGÜTSEL

DoğrudanDoğrudan•Verimlilik, satış ve Verimlilik, satış ve karlılıkta azalmalarkarlılıkta azalmalar•İlgi kaybı, sorumluluk İlgi kaybı, sorumluluk duygusunun azalmasıduygusunun azalması DolaylıDolaylı•İşe geç gelme, devamsızlık, İşe geç gelme, devamsızlık, işgören devir hızında artışişgören devir hızında artış•Ani emeklilik talebiAni emeklilik talebi


STRESLE BAŞA ÇIKMA YOLLARISTRESLE BAŞA ÇIKMA YOLLARI Herkesin içinde, inandığını gerçekleştirecek kadar güç vardır.Herkesin içinde, inandığını gerçekleştirecek kadar güç vardır.

Bireysel Stres YönetimiBireysel Stres Yönetimi

• Fiziki EgzersizlerFiziki Egzersizler• Derin Gevşeme, Nefes ve Dinlenme TeknikleriDerin Gevşeme, Nefes ve Dinlenme Teknikleri• Dua, Meditasyon, Zen ve YogaDua, Meditasyon, Zen ve Yoga• Biyolojik Geri BeslemeBiyolojik Geri Besleme• Kendi Yaşama Tarzının YönetimiKendi Yaşama Tarzının Yönetimi• Beslenme ve Gıda RejimiBeslenme ve Gıda Rejimi


ÖRGÜTSEL STRES YÖNETİMİÖRGÜTSEL STRES YÖNETİMİ

• Çalışma Şartlarının İyileştirilmesiÇalışma Şartlarının İyileştirilmesi• Örgütsel Bir İklim OluşturmakÖrgütsel Bir İklim Oluşturmak• Çalışanların Sağlık Profilinin ÇıkarılmasıÇalışanların Sağlık Profilinin Çıkarılması


SOSYO-KÜLTÜREL STRES YÖNETİMİSOSYO-KÜLTÜREL STRES YÖNETİMİ

• Aile HayatıAile Hayatı• Sosyal Destek GruplarıSosyal Destek Grupları• ManeviyatManeviyat


TEŞEKKÜRLER…TEŞEKKÜRLER…

NLP UYGULAMASINLP UYGULAMASI


• Günümüzde Nlp uygulamaları ile birçok Günümüzde Nlp uygulamaları ile birçok hastalıklar insan beyninde yok edilmeye hastalıklar insan beyninde yok edilmeye başlanmıştır. Hastalık beyinde başlar ve başlanmıştır. Hastalık beyinde başlar ve zamanla insanın yarattığı psikolojik kaygı ve zamanla insanın yarattığı psikolojik kaygı ve kurgularla bedeni sarar.” Hastalık yok hasta kurgularla bedeni sarar.” Hastalık yok hasta vardır” sözü insanların kendilerine farkında vardır” sözü insanların kendilerine farkında olmadan verdiği zararı en iyi şekilde anlatıyor olmadan verdiği zararı en iyi şekilde anlatıyor olsa gerek…olsa gerek…

• Şimdi sizlerle küçük bir NLP uygulaması Şimdi sizlerle küçük bir NLP uygulaması yapacağız. Altta yazılanları okuduktan sonra yapacağız. Altta yazılanları okuduktan sonra gözlerinizi kapatıp, kendinizi o anı yaşıyor gibi gözlerinizi kapatıp, kendinizi o anı yaşıyor gibi hissedin. Ortamdaki sesleri, resimleri görerek hissedin. Ortamdaki sesleri, resimleri görerek ve duyumsayarak anlatılanları yaşayın. ve duyumsayarak anlatılanları yaşayın. Hazırsanız başlayabiliriz artık.Hazırsanız başlayabiliriz artık.


• Kendinizi stresli hissediyorsunuz ve Kendinizi stresli hissediyorsunuz ve vücudunuzun bütün ağırlığını adeta vücudunuzun bütün ağırlığını adeta beyninizde taşıyorsunuz. Bir deniz beyninizde taşıyorsunuz. Bir deniz kenarında olduğunuzu düşünün, siz kenarında olduğunuzu düşünün, siz kumsalda otururken tepenizde güneşin kumsalda otururken tepenizde güneşin tüm vücudunuzu saran sıcaklığını ve tüm vücudunuzu saran sıcaklığını ve dalgaların sahile çarparken çıkartmış dalgaların sahile çarparken çıkartmış olduğu sesi hissedin. Şimdi aklınızdaki tüm olduğu sesi hissedin. Şimdi aklınızdaki tüm olumsuzlukları, size sıkıntı veren her şeyi olumsuzlukları, size sıkıntı veren her şeyi bir cisim olarak beyninizde sembolize bir cisim olarak beyninizde sembolize edin. (Bu sembol büyük bir kaya parçası edin. (Bu sembol büyük bir kaya parçası olabilir). Tüm sıkıntılarınızı bu kaya olabilir). Tüm sıkıntılarınızı bu kaya parçasına sıkıca bağladığınızı düşünün. parçasına sıkıca bağladığınızı düşünün.


• Ve oturduğunuz yerin hemen sağ tarafına bu kaya Ve oturduğunuz yerin hemen sağ tarafına bu kaya parçasını kumların üzerine bırakın. Kum taneciklerinin parçasını kumların üzerine bırakın. Kum taneciklerinin koca kaya parçasını yavaş, yavaş içine doğru çektiğini koca kaya parçasını yavaş, yavaş içine doğru çektiğini hayal edin. Koca kaya parçası artık küçülmeye başlıyor ve hayal edin. Koca kaya parçası artık küçülmeye başlıyor ve her saniye daha da küçülüyor. Şu an bir karpuz her saniye daha da küçülüyor. Şu an bir karpuz büyüklüğünde ve birazdan daha da küçülüp bir portakal büyüklüğünde ve birazdan daha da küçülüp bir portakal kadar ufaldığını görün. Şimdi kaya parçasının zihninizde kadar ufaldığını görün. Şimdi kaya parçasının zihninizde yavaş, yavaş fındık kadar ufaldığını canlandırın. yavaş, yavaş fındık kadar ufaldığını canlandırın. Sıkıntılarınızda kaya parçasıyla birlikte küçülmeye Sıkıntılarınızda kaya parçasıyla birlikte küçülmeye başlayınca, iyice küçülen kaya’nın birden kumların içine başlayınca, iyice küçülen kaya’nın birden kumların içine doğru battığını ve gözden kaybolduğunu görün. doğru battığını ve gözden kaybolduğunu görün. Beyninizdeki ve vücudunuzdaki boşluğu, güneşin Beyninizdeki ve vücudunuzdaki boşluğu, güneşin sıcaklığının doldurduğunu zihninizde canlandırdıktan sıcaklığının doldurduğunu zihninizde canlandırdıktan sonra gözlerinizi açabilirsiniz.sonra gözlerinizi açabilirsiniz.

• Gözlerinizi açtıktan sonra, artık sıkıntılarınızın da bu kaya Gözlerinizi açtıktan sonra, artık sıkıntılarınızın da bu kaya parçası ile birlikte yok olduğunu fark edeceksiniz.parçası ile birlikte yok olduğunu fark edeceksiniz.


GÖRSELLLERGÖRSELLLER


Prof.Dr.Rana Özen Kutanis'in sunumu

Documents

Transcript of Prof.Dr.Rana Özen Kutanis'in sunumu