PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
-
Upload
aleksandar -
Category
Documents
-
view
260 -
download
20
Transcript of PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
1/229
1
. ,
!"#
$%$!$&$/'()(*(+,
)'(*##))/
!
2008-2011
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
2/229
2
Physis Kosmos
#()*(+))#(. $,('#)()'')()'(" '+( )#(, (# ('( #+ #- #. "' #* + ,+ '++, *)))#(. )# . ( "', # # ) )(-'(, )-,#(). ,*(#)), *#'((().), )#/(##-0/'##(.'(.
'"')#+,+(-())( / (/( ( '( ( 1, )*')(#, '+(/,(((, " " )( #( )( ' , (( ( *, ), 0()( ,, *# ,# ,( (( . * )"( )(# ) )( - *#,)( ) (, , ",, )#((), (, -, ),), #"#* -*#" 0# - '. # ## (-# )) "'( (# + , * ( ,
# #- )(' # " )' ) '+- )#/' "'. "# ( - , ## - (')#, (#)(#)0(#-"#. ( -( )(' "' (*( )0' # "' (*/' (##)(. & (##"' -,-*)*#('()((, 1#(, ()/". #))0' #- -, - ' )( * ( )#(0 ) )#. # ( * )(, #-'((' ).' )0# '. (*' -'),) (*#=#) + ((*/'""')0/-'), '+()(+, #('-#"')#(, # (#,( ())(() (. 2((# * )/*' , # ( # )0 (- '#)(,#("- )0#( (), "+ # (- - *# ".!' (- )- * )"( # )( )#(
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
3/229
3
) '##, )# +( )0 - (*/ , # ) 0 ,( #( ((. ) # +((, %(# )(#(( ()0/'*,+()#")(. ))/ * . )"( , *
.+('+), (0"0'-#),+, "")) ( # )0" 0 + (#(. # # '/ # )# ,# #)+, ,("# # (# )0, +* "-, (, -,- ( *, #. " -, # ,(((. )# - ), # ( ) (-,-####),#)
/*, , -#, ), #, /, 0 )#( -# /#, , ,', ,/ ( /), , (-(-/, ,( #
.
,))'##("/ #( ),' # #. $,# ) -, # (, (, -' '( "()('#)#(/")()#+# , , (" - - 0#. #(-)(), ))/) /(-,/(/, *.)#)-,#-, -#//,)#(#'+#"/ ' #, # #) )'-*'-)', #.)"#
". )"#(, )+()# "/ (, )'( # )' ,# )30##, # +*. # - " . ) ##, * # ", # # "'.,' ) ) # # #)(#' **"+)##', "(#()(+0#(*)#(, " )"/# *, '- )(' .##. 0, ) # ) # )# )#( (# )# +#)*' ' )( )0' *), )'## (#)) --,( )( +, # * (/ ,#( '(('(#().
#(), )+# ('))'#- )"(# ( "( +, /'####(-+-'(())(-'(. #)(-,))(*/',# , "(' # (, , ( (-
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
4/229
4
0( )"(,(, ,(, 0 ),((; ()#(#(,#)(, ) -#, - ' . #-' ' ) )/( (# /# ( )0# (, ( (- - #' *'(*+(##)('-
( )#( )). (( )/ ) # " "((-)",)0-)(((,(.'()(, #(#(,-)/', ).' )(# +(*+ (+ '. +'(,.-'*/#.
##) (-/# - )((,# ))/ # - ) (0, (# #* - ," (,-#0, , (.), #)#,))," ,( - 0. $, +)",, (, ),-(#),)" '(, -#('(*#
)(, , ( # #) (#( #/( #-(( )( -)),+ . # ) ( * 0)((*)-(-(#+#),''#(((, #(#, )*, )#(+), (0)'()#'-(#+ ) ", )' -- --). - # - "# # # ) -#))#( ((((,-(#" )* + ()+ ) (,+ *, -) (# + )/, ")))--)).
#(('()))))#(--# ( , ( .'( ) -(0-''",------(#. ()##), ##, #(.', )#(/"., # 0 ) # .'( (# ) ' "0 (' + (,( )+(. , + # )#(( )( # # (*/'"0-,#, ((0'-#, # -( - # - (# ## , )-#, / ( (+(( -((. #(), "# #. ##, ), ((')('+#( #. ' # " ), ( )0' ##-*#)0')0 (-"((, '(+ /#/, ), #,#()0))-', )')(, "()"/-..
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
5/229
5
)+,#, -#))(('('("'(, #"#* "0 , -* (*/, (*/0 (. 3/0, '-,(- " # - ) " )+ #+*))#-('')/*'-/'
"#*)#). - .'((*/' #'- (#, #(# ),)(,-/,'##"),)"( #, )) ( * # #,')). ,#"'(*/' (*/' )( (, ( (/'((, #)#,)(, -'(,-("#)())#*')("(#, ,(#-, -(* * ( )# ( ( 0 )/*'(. (##1#(()+#))#*'# + -+ " ))/# * ))
).' ""-"'#(#), # * )( )' ( "+ )#"#+++((#, ,(, )(( )( )#' " ++ )# (+,# )# +),(#. #)"(#"("(+,+, #"'(")( + # ( " 0, # * - *)/-'(0.
3 ( "( ),'( ( + ( - )# '++ ( )-# '+--', )"( )- , ( # # -
),'.('+#(*/'#)"( * '- - )( ' ( )((/((#', #,' (')(. # )-#)"#, # 0'#)#")/),#, / ))# '# " " ( "# - )0'. !)( ( + ),' #( 0, "( (*/'( )# # "', #')"(0,##( ))/ + ( ), (*/'. #(#),##-*))#, #"##()#)'+#(*/')###. */'#,#-*(, #(*/ "* * ( -# )((*/', ) #)#*#+). (), /,# 0' # )# )0' ", )( )- , )) 0'), # "##, /'( -- # #- * )( + -- #. ( ) (*/' , / (0
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
6/229
6
0, (*+##(/* )"(. $* (' # )+ # ))#'+ (,)(*/#(+* # )*), # * )(' ))'((/ + -# # )(# * 0# #(# ,. * )"( # # ,
)' '()), ##(-)/')#(#'+--*#, #)( ) (# )#(/- ) #"/ * )') ( - *# ". # ,* + (+ + # "# ) " -#- )*#( 0'( , )( "', )(#))). # ) ( + +* - *# ",,#(,)#.
# "' ## (*/' ) )( ( (*/'(, +()#-(#
(()0(# (#)(', #--##)/,,)"#() " )(#( )(. !(# # ) (/ 0' ) #( 0 (,- -' (, ) , 0 )(,()#. ) # # (,) -, - # ) ,', +*-)+),'+((*/', )# ( ) (, " (, (- (/' *- "'. ))(1#-()()#() /(,1, (/, )"0' )- ,- - 0' "/+ '+( )', (/' )#-
) # ( #( (( ##( -#, )*+ -' +# + )#. (#, '-+/,, (, )(, )#, , (*/ ),, #+ ( ,( , (*/' '/, /, (, (-#))() ",## ,, , . # (( )+.' )( )( + )- #+'+ ",+)#/', ('()-#,+))0', #,#*)-*#. 3'"' ) ## (/* #, )# (( ( )- # (#-'#)+(-"# ()#,",-, "), ,##-*#(*"(/"'1(((.#(#,(, )/,(-(, ,-' (/ )#' # ))/ . '( # ,(("'. (()#(()(#)(0#+ ( )#/# # "' ( "# . '#(('(.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
7/229
7
1.
!- )( #0#( )((, ) #) - *( -( +- )#( "', '--#, # ) (+ '+ ) # #
)#),#)#(+, #",#. #(+/#()#)#, ).#*("( ' #' , # + )#(. ( (' - # ) /"/( (,( ## ) ) ) ), ( ## ) (*/'"'"#0#* ) (-, 1 ## ) - ")#/'')(((', ())#,+("'))#-'"(-##-; #( (#( ( ( # /)('(, .'(/(*(, ))-)##/,)("(#"' (. $ #,)0)'(((/)*0')"-(-+ , )#- '+- (-- # "',#--, ("-##)'(), ,)"##(+((, ."(#,(()-)(,'('.)#0)+*, )#.)".
), (0 # )( ) # , ()* - )(' "' ( ),(, # 0-'"'#-(((, "()/ )0' "', "' '- )" )+'
,.'##-. 0#()"*-#, ##)#-.') /( "* ( - (-"'. (( ( ( # (- ( , ), '("(()+/# - (-#. & '- # / )), )0'( ",, .'-####)),(--# ( (*/'( # - ( )(+ )#, , )0##.'. (*,( )( # )# ( - )(, -# '- " ))) /, ( -', ) ). ))"0/-*#, "(
"+'0')(-(-((, ))",. 3-#.! (# + * " (* ", # ,
"+'0', *0))#)), "( (( ', ) / -+-'' # ( ) " ,-. 4/ ), (( )(, # - )# , ) " 0-+- , # ( # # , ( , ( ) ( -))( (( "'. $ * , #
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
8/229
8
)##)1("/"#),"', -*#,"#("*""(-(* ( )/'(, ( ' ()# . + )+ ( , "',#,'')(+#))#, ) -.' ((physis. /"
)##)'), )()0',(. $*,0)'+,#)/' )' * #, )"( * )(#)'"), .),+'(,, ##()("(#))(#*(* .#( ('( . )+(' ) '# # # , ,(*/-+, # " ) (# *)+.''(###. )('))-#(*, (#(0)(+#()"#-,"#*((, #(), (+*-(-##
()+(*/. )#)("#-(-###,++,', (" ', )0((- "/,,( (-()( (#+# , ")-')( # # ##), ( ".'( 0 )* ". # )'+,(.-)' questio iuris questio facti, #"+ ). ( ), * / (' ( ) " #((/: *-', )),(, (0"/, )/, (, '(0-)+, (0)', . (###(((-# ( * # , /+ , . #)(, )) ,# *; )#( ( *(#'' /.'/, * , .' (0 ## " ' '()/*'-, ()#((,("(-##(", -"*30#. *.'),'##, ()###(, )-(, )(/((, "*(, - ) (- ,, ( )) ),#( ( )( , - , # ( ( ,(, ( )( )* ()#(. 5 ( 3- - -( )* "0#6), #"#, ),"-(-&, -( (1&. 1, 5), ( )#!( !" ( # 6 /" 7-
/"/, *# " (&. 14, 21, 23). $! )# ,*( ( -, # ) /, ## # -- : #,-, -*#(-(--, * '- " # "... ) ), # # ,-#,#, )(*(# . /(, # . 0( /(!() (. 4,2), /),(( -#, #(# #, ( * (# , "/ !#(, 3- .( )( (
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
9/229
9
, , #, , ( ( /)0#(; / # " /" ) ( ( )(#(/"/, * , 0 # ,/"// ), # , ( )( # )), )*# ) "( * # ( #,-"(-, ()6-#3- -'
$#, -), -). $)( # -', # # ) (, ,#, ( # ("#, )#),(6)*.( /-,(/'-(.( (. 25, 41). (#(,, /)0/+,+., -, #)', *, #)(, ")-#*#, -"/, ))), #16)3- $ (). 2, 11), (. ( ,# 30# # ., ( ( (, ,, # ( ( ', '- )(, #,, '. 30# # ', **, --'30#+#, #-'-- (2 . 1, 22; 5, 5; . 1, 14), /,((, .)
', - $# # # 7( " ', ( ( (, ,#+, +/))#(/(, 0*'(', #/"-*+*(,# )# )0'( ('(, ) ' "-+. /!. 6-#(, !", I,3,9-10/$)),-*(,*-)+/), #(,#'(" "+ ), # ) * # (' -( "# ",#, " # 0 #. -'( )) --'*(- `)` )"-'-*-#', #. #)#*)#, ## -#. -" #*)'*(#3-!0/, ")('(,--., ','&( , )*' ' 7(, # "# , "' - /- )#- -#( ))0' - - ()# ,-. (')#*"##/##(#,#)#)-*,, */#, ))#, ))#). -#+)#)#,#"/((', ( - ), `/ +(#` (1) '#) -* )/, ))/ " "# ", #. "--#(-)'(.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
10/229
10
2.
( / )' "' ,- -,## '- " / )# ),, )( 0( ' -, # ), ( (( " ## !". '(# ( (0"#(*, * ##-'#)#0(, "#"#. ,), "(), #. )0)#'.','#'#-*"', *)#"''#'. $#"")#, *#,)))/"0#-*"(#(, )-)#(, #(# #). -((, # )-()##)0)
+)# ", (*( "#* ", " )(,")(,'(. )#))( )#,+ , # # ( '+ * #-))"'+-)( ((-(.
$# ) ) # 0 )/'# (, ), ', #*'#/(0,)*(#(#( #. ! '( # ) ( "0 , ) #),' ) ),' ) ( )#( + # )(' )' )#' . ) # - "' # )/ (/# (- '. (/, -
), / "-, )# (# '( # '+/# * *'( )). # .,))/)", -#*#(#)'('' , ' )# ,(, )# ( ) ,+(+,, #. (*##, .),(/ (,)-#(*/((#((,+"). %-"'(-##)( - # * ))' ))/# *, ', ##0#-!",(##(,(,()#"/'(-*,#,)#, )())/#*'#.
, #* # ' ) ) ( (, -* -(-, , # ( " / 0##- .#, # /materia/ (, ( # )" (* ('). 0 ##, )"( # ( (/ )#(, #((,+ " # )), ( )# *, ),-,+"#, )+,, ())/+, ,+ ( + # # ,*). #0 # # )+ + ", # )#/# ,+ " ),(*, ) +' /' ,, ) )) ( *
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
11/229
11
(# .# ((,( (. $ -' )# * * (0 -,)(': *)#*(', (#" *, * # ( ,, " -,-
/ /. ($%, 25). # ( )# -, ,-)0/((#(, )( - $$.
55
!(#,.##-,(*, ###"#,"0 /#+((/, -+#-###()0' "' /+* )( ( '/, )# ( '+ # )-(, ,. (( ),#- !", 0: (( (*/', " #) * -,': *#,", (), *#)*)#, # ("). # )(( (-) +/ (, " #, -#))(-,-)0')('##)), ".
56
(* ( )( * ,+"- # # , $ -, , # )-(#-/(, ('((. !##(#-,0, (, )# * . , # # / , ): /(#-/(-,#* ,#(. #,0" ),-#"(-, #(,(*.(., !.,38 -) *##,#'-(, " # )/ )/ )( -"' * (' ,, (, ,,. 3-+)(.)))(#(+-##((((#.
$(#".#,#'-## ),, . -' ,- ()" ) #/# (, ), .# . , (, -, +, 0#)#( )', ) ## " (#*").'. + ,''), *##0#)(.'. #- )# ) #+#(- "#*'' )#. -( ((('--))', #),*),)# , #. #,(*'(', -#" *-, # ',# ' # )# (#+(# -,#). +)#"0#' ( )#( (. " - )#/' ( ( ( "#)#,)') , (('". .0-,#(- "# , $ ( ( # (-#
55
.,, 2031656
, !"28, 3-, 1981., .67
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
12/229
12
,-# ) (- # (,+)0+ , (+ +#+, -)+ "+), # (#- )#': !-# ( $, )#, .# ", ( , # # #(, ,#),"#(, #((.(.,!., 37-) "((-", (")-'',
(, (', #. )))(*". ()#"')(*)# - * ) "# ) #+ , #(* " , )( #( ()(. #))(.,-), .- -"/'# * ) )#/'( ( +, #. #("(, "(()).
3'*()##))/" )- ' , )( (-# -"+ )0/'(, ###'&"#(-+,-)-.'). !
) # 1#- + "' ) ()+-"/, -#),"') 0# -# , # "# " ) )*# "' ) "' , ) )' ,. .(, ) '- )(" ,(()+# (#+)-'( ( #, (, () )-" ) * )(' +(# +-. ('"('0# )#( ) -,( -'( )(,+) (, * )#/#, '-( /'( . #*+(()+#.
(, ( )/' )+ ) -(# -*#*)., 0#(),, ))"(,, ,'##(),)*'#0.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
13/229
13
2) (
(( #)/(-# (-!" () -#, # , * +, " ) "( +-#. (# #( *, ,-) -# #0 # -.#: &, , ( - ) ) ")#, -# //()(#/". (., !., 37) ((0((#(0 "' # ( .# /' (0' . ( # # , , )0/+-.# ", , # (- , *# " ), * ),-, ( ( '-( ( )*, *' ", )# )( * 0 ( "'. - ) * (- "' ( : - *# )# ), *
)##*)#, )#* *"#*", "#" - *)-(#, , )"(",*(, (-'+-., )#),)("#-(-,#. #, (, *,#, ")*#( - ( ", *# * ". (., !., 38-) $ #(#( ,(, #. .#() , (-( -' ,(# (#)) # -(( -')( )('. -# ) "/( # 0 )/#, #(), #)-# #( (( # + )('. (
()('("#, ,#," , ,'# +( # .# ") ," # .'('++0+)'.()0',.#.0"(#"#,, '-## 0 " ( ) ,#( (). "-* ,(/)**'-+#-#*))#)#)())'#)/+ , ,( ) 0/ , ) ( -# " ( ) -. $ , # )('/* , ( ' )( . ( 0 )( "# " ( ' ( , #)"". $#*-
(#(0, ##()#)#-*-.-..
57(
57
',!"#Time, Creation and the Continuum, Theories in antiwuity and the early middleages, New York, 1983, )-/ ( ,, )# , * ( Perhaps the sense is that eternal things cannot in any way have lives divided into earlier and later phases. But ifthat is so, it is hard to see how they can still have duration. /. 111. /-#(,#,0)/##. #, *#-#*(-(##'./
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
14/229
14
),"#( ('(, 0'(, +(), ##(-"- ) )', # / " / "# ( (##)"#. ()(, #)(, 0),('("+.
)' ,# )' ( 0 # ) "-
# -# (, # )- ', ,# " )),)/, #")'", ((((),. (# "# "+# ), '+(0 )0 "#' (.! ( - "' # ( 0 ()'(,( ) ( + ,0 #0( -*' )/', ) (( (( ( "(, * ) )-. (# )) "# /(/ 0, (( (# "#- --,',. $), --, #,)#+/#)('-(', *),,))-##0,
)/'()((+#+#("(+),+).
, )/ +(-- ( #(,)(0""+, (.,)*#)),+,'(, )((0"((#)*#((-,#*. " ( " +(-, # , " / (. ))( ( -*' .# * (#""((#'"')'""'). ()**#))( (#,) #-)(( +,-
", *#))'+"')-(#.'+)(, -"0)#(-, ## ( ( '-# - "' (. (# )0'(*###(-#-!")#( ( +, ' +, (/ )/', #. (( )' (. ( ",()0' ) ( , / " " ())( # .' 0 "0 -' #)( -(, -, # (# "#( #-"(,(#"#)+(#, ,# (# 0( ( ((#' # )( # )0'. ) # )" )( )
*" (-)0' , '('(* "( - +( /,( # ###/))))/##. ((* ##,'#, ,(# # , # )0(: ) " )# ((, #(.'+, ##(*,), " ( * )# (- # ,, # )#"#. 3"(-((, (#'+,(,". , --
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
15/229
15
),, " /*/&, #+)(*&(#" ("#).
58 $ )# '# ( "-
,# ) (. #' + (+)' )+,' "#-!". $( "#--#)(,(" )+ ,', , ) -# #(
)( ( "( (( (, * ((, ( #. * (#-# , ", - ,-, ((, " (-(# - , "#) -'(,)(+). 3(("', ,, # # ,- ", '+ * ((,("(#()-*' (*.
2") ((/)#'
(, " (* ) (. ,( ))-)(,+")),-(( (#). $(-# ' * , ) " #("'. #(",#)"')(,(# , ) (-#, # ( ))/,-,). $))/),-(##))(, (###((#,(#(((##,#0#((#0 (/ ( ()#(. # (# ( ,# "+ ' - 0( "#( ( # )/# ('+"+, ((#)()#('(().#. )('+, ,+,
(0 - ' ( ## ( '(/((, (, ' - , ( -), # 0 * ,( ),# "+((,( ((. ((, " , )*'# (#)/. #,#-!"(0 -## (-((, ,'(((,)+. #-,+))"' -(#+ # '+ ) (- )*'. ( )( #* - + - # , )( ) ( ) - ' +( (/( #(), #),/. # ' # # " (. ((, '
)) ) "(0 " # ### (- , 0 ), # . +# )0 , , (/, "-(#, , -,
58
. '., 987", 24-22. & (( ((, (, ( - (), #"#)/#))", )#)'+-# ) " # , (, /# , - "- ,- +. * () (# "0 ) (#)-,)(').
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
16/229
16
# , /, # )(' 8 # )(( ",- )# # # , #+ )-#-.
59
'+# ( - (# )- -), )(' ( )((, ,
)(, "'(. (###)(### (*/', #( .6# # . # (,--(# +,+ ( (/ )"(,# #, -# ) (,': )/#) " ( - '+ / )? 6(#-? ,? (#+,+ )+ # ) (# ,( (. 6 (, )(( #+ - *( -, # "# , )( ,( (, # #*( + +), (((#.'0, ##)),-, -(#- . * -, #( ( +)*+ , # ) ## (. '+ ,+
(. ), -#, )/(# # - ) ( , , .' .'/,- -, ))"- ,.', ,(# ", ),. #( )# -, )#/# (#)( , -):( - - (), ( ) ("(,
59
"I think that one of the most important goals of ontology is to determine what the ultimate nature of the worldactually is, and Plato's contribution toward that end cannot be gainsaid. His attempts would be instructive evenif they were merely erroneous historical curiosities, but these attempts are not merely curiosities. Plato'schemistry and ontology does in fact appear to have a certain tenability. To that end I must also cite the work of
Francis Cornford (1937) in the area of the chemistry of the Timaeus as very influential. Cornford showed howthe triangle has the utmost importance in Plato's chemistry, and he showed how Plato's chemistry, with itsreliance on triangles, can be considered as a great speculative chemical system. In this essay, I will examine whythe ultimate building blocks in this system - the triangles - are not given any definite size by Plato. AlthoughCornford insists that Plato must hold that there must be a smallest triangle, which would stand as the ultimate inPlato's chemistry, I will argue that Plato need not have such a smallest triangle. I will instead make a case thatall the triangles that exist as the faces of the regular solids can be divisible in principle, and, therefore, we couldhave ever smaller triangles in principle. In other words, I will show how Plato's chemistry need not have asmallest elemental triangle. Let us begin with what Plato states of the chemistry in the Timaeus. We are told thatthere are four and only four solids which comprise the objects of the universe (Fig. 1). First, there is fire. Thiselement has the form of the tetrahedron. Then air, which takes the form of the octahedron. Third is water, whichtakes the form of the icosahedron. Finally, there is earth, which has as its form the cube. Plato's regular solids:tetrahedron (fire), octahedron (air), icosahedron (water), cube (earth). The perfect solid 'dodecahedron' iseliminated from Plato's chemistry. Why does it have no place here? Well, for one thing, there is only fire, air,
water, and earth in Plato's Timaeus, and the dodecahedron is left out simply because it would correspond to anon-existent fifth kind. Furthermore, Plato inherited (from the Pythagoreans) a view that the dodecahedronpossessed a peculiarly ethereal nature. We could say that the dodecahedron simply has no place in the mundanerealm of fire, air, water, and earth. However, it will become clear shortly why the dodecahedron, with its twelvefaces of regular pentagons, will be impossible to incorporate into the Platonic chemistry." /John Visitainer, A Potential Infinity of Triangle Types On theChemistry of Plato's Timaeus/ ' ( -(# * ) ", * # ) "#+ ' #, * +(# ( , (# --+ ' ) (#(+, ) ## # -. # ($#, *, 1997., . 83-87; 98-111).
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
17/229
17
)(,). ( (, , ( , # "0 (,' +)+ , #)0. 1#"-.
' ( )( (# )#/# # #0+; -(-), #*#., ,#")-((,-)-(, (-#,
, #'# #, )- , (# )( (, ) )(,, )* ). $ ( (-(: ...,)('(""-, ()0)', (#, #)0 - - ,, + .# ((, )*( -(. (# .... (# 0, (#) ##, *#*)(). )( ) ( ( )#/((--(#+"#, (,(-(), ((- #. * #, (# ((#-)(/) )'(, +#(-0,. , . ()()*: ((# # (# +/ + " # ,
)(/... ,-'. : )# ((#) ,##('()((,+.', )#/# ) ) () ) , ( -, (#)'(", --)-)... #,) (, (((#+-)+), (-(#)".!(#(+(('+,+. . . ")/)"(, : #("* "' +# (+ - , ,) - -# , * ( ,, # ).# `(#`) ' (, #, * ( - , ) ,(,')+ ``.
1
1
5 )9: "; + ,( (. 69 (, , -> " 9( +-;" "9( -", 9)"9 )( -9,( ; =9 " == : (0 ( ,(((. 0, (9 ( 09)90( ,= - (;, " )90 > , ,( ,, +=9 )99(;, "=)+>:-;. =((9)...
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
18/229
18
!( # , )# ",##)#+((*, ,/)) * -"- (( )+, -(- -)-(#(*)#(",'(, "( # +, (' ( ", )# ''*'#####-)",
'- " )" * ) ##. !(,, )*')- '"#))/ ')+, #()("* )(#+ - * #, "#' * " #(-((-', #. #--#*. # # , ).' # # ) ) *, #0(##0')(#+"#))#(*),## .# )#(-)(##(((*/'/#+. # + +*+ ((,+ " "".#) ) ( )"0# )+ (#+). ((,), #(-
0 +(#, ( ()( ) # " ""0 )(( ( +-# 0 , -, +-# +,(, +-#, +-#(/*).
((,(( )( ,- - -- ' ) /,' )' ,, " -' )(- '+ "/' -*' )( ) # #)+((,+", ##))(+'(. 5(*))#)#,, #,')# )#( #, ## "# 0 ' , , "## ( " )#( - +* , (
((,)"0#(*#. $)-##' ((,+ " ", -# ), #, (##)+/#+)"0+"#),-)#(+"+
)(:?)". )()((=)999 ( (0 -(,+ "@ (",( -("), " )* ) , =+ ->)>=(--, (=> -(, )= "9. A( ,:9 ( ( (>,;*+ ,+ . =;, ,;)" -
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
19/229
19
). #-*(((,"#+"*. $)),),')*#()##("".#",-#. '((0))*)("(-(#()#'"))+", )(). (, ), "()#,, ())#)'
( ++ ##, + ' ) , * "' +#+#*,#. #(((,(-, " (# ('+( )#), ))')#))((, #" 0(,((. ( !((, # )( - -* ( ),)**, )'#: (#(+', #(, # '+ )#, ) ' (- "().
(-(+', ##(")#,
)#('#, (('(-"(). ) )-, (. + # + " 0)( )#. )0/# )- ,#( -' # *. (0#)((+)/, #)( ( # )/# * (# (. " (#( (- . ")#, /)/)')(--)/ - )"., 0 )/, # " / /$ (# ) (-(. ) ( (- )/(#0#)/, "&), )((-*. )##*, )*#)' )" ,# ). )#( #( (,'(
)#(0"("#, )(/./. , $, 3-, 2000, . 71-72/ ! ( /,(-/0, "#-#)# ( * # (- "', # - (,(,, ",#(.
( ) -' ), ( " (#-, ) ( , ", ' +, #+#)0#*)#,, (")(*/, ## , (- )0 ( # )#.#+#("*(-(-0, )-(((0"0, #'.)0
0/' /- . $ % # , * / )* ) ) , - ) (, )(, )#". !()(#-,,'+()#(#$ (("/)))/). ('(+(, *0)"("((, "((-(". (# (, ) , * " 0 - ")' ., * " " (( )/(( (. ( "', #)####? ('(#*.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
20/229
20
- (+ ( "+ )), ) ( # ( )#, ) " # (. # , (, , ", )(.*#.#(#((- (((,(#' - (,, - )(, - (), ", # ) ## # "#'( ". (# (
( (0, #, )#(/) ,' ), - )+"+-. #))'## ,## ( )#' (, ( *, # ) /(#(/, ,-+((. !"(())#("*'" "(-)#", ),,()"#' ")/*'", *# , ""0' (- "", - )0' (( " / "+ (- )' ' (#( ",('( ((. # )" )"#'( -+ )#0.)-#)/(, -,('(),- -* )( -'. $ --'-)'((.-, (#
+)((-'.
#( #((1#-# ) , )# ( )(' " (/(", *# - '( #, )# '- * (0 +( # /"#)), )(0(*)): "#-,##()(#)#? (,'" da-#(#'),-,#*#)( ",'#(" /(/#, "0/. $"-. , (0 ) (,' " da-, ),B-"' (0/') " fsij-. $#, (0(,
0 .' * " des augehendes Scheinens /#- #',"*', ),''/. ( 0 * - /' ,-)'),. . .(, *#*.' - ( * (( *, #
//? $# )' , , # , ( '#+). *. #)*,, )#/# # ( (,' ", # *#,#. $#' + # (,' (0( ) "()0',)'-)-#( *.'",. ##', --"--#', # ()., -' * )0, # .' - *# #() , ( , )/ ( .'. # # ' ) )#/'. !. # )#/',. #/')#): *", *" #' ()/) #'. )#/',: * #- )0 )' )*#, *#, -' ) -'. . ()) * ), (. )#/' )#/'# : )#/' )( )( ((, " (.'--#' ((-)/'), ), #-, (() #" ), #*
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
21/229
21
'- ), ( "#. #/'-( (-)(---))(-')0,()'(- ). , # )0, )# ,#, (.#/')((). #/'-((#*(-('-)."/. 1#-,.#, 3-, 1976., (). . !), . 192-194./
- (, ",# -' # (*/',-+,-"-: (, *#)"0(&, (('+("-,(, "#(+,/, *(#), ;#( #'+: #, # ,##?; ) (#, 0(, ), '+(*"/, ),'), )(, 0(("*((. -*)/*', #)(,(, (#: #+, ) , # ( 1 (1 . 2, 16), - # )(.'/, *#. #" (/, #(# (*+, -6) (&. 55, 9). "
,()##(, !(((, (#, *"?, (#(, (00, (,3-, #, #"0'1, 30#(,(,#)2? !, # 0$, *#,#,! (&. 1, 17); /)( 0 ), ( ( + ,?$#, #0)0; 3-, #,-, )#) *+ * ) '+ ", /"/ (#, #"#",# -*'-)', , #), # 3-?. "# ,: 3-, # " (/,-, (1#. 10, 11), '(,(. /!. 6-.(, %-, I, 1, 11/,#)(/
(, --# ) )' +( /! "#/, (' / .' (- -/ #0, #"(*)-('(, )"))((*/'))##*#( (( )'(#'(##(),))-(*((' )+, # - (, , !"...), # ), , -# #- 0* + # # (#*##0(-(, )#"(((#(,'( ,*+ ", ) ( (( -#', ((0)(0'#)-#.
# "# , "# '+ )"#' *, # # )-# #. )/ * (-( *. 3 # # ) -))"-,('(-#))# # ( )(#. # ##+ -)* "0 )#(( )0' ,', * " "/#. * )( ,- (0 # )(, /)( (/, # )- ))( # ## , .#
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
22/229
22
*, * 0 # '- ( )(*/' )'# (-.)-*(#). !()#( (#, ) , -# *(( ()( + #0 *( / (# ,'/ -#," (, ' (# '+ ( (-*-()#(()#(), -, #
"(+(-)""( ((,,-), )#"( (, -#, " -, )#-)(-())"#.-).
2)
, ,,(.#"""', )0*((,+#(."('+ # 0# )) - "' ##. ))(##))#(,-(-", ##*(-"0#-(-, 0,#. (#"-)#'. - " ## ) )( ', (, (#'- (- -: )(/, -/, (#, ",/,). )-###(("--,,), (*, , , /, (, ,-.
2
# "### ", (+), ")( #",+"0#,#: $ /)(/ - !"/)(, *)*(#","(+#'.(.,!., 50"), #. '((-))(#/, )#)(/ ((# )-, ), - ) () "0
0( (: $#, (, *# ) ) )0 ("' (., !., 50) (/ ("), ()()####'#")*, ### )* /"*-". "+"'#)(", " )(/ (- ,(/' #/'#(, )#,#'"(-))., ()(/-)("#"#, " " ( / , # " "(- )('-,#+": $(,()#),, *)(#()0* )( " + ,+ ", # (( #()("+". (., !., 51)
3#+"",, )(/),# # ) ( )' + ", # (0#)()(-"*. )---+, ()0'',0'(#)(0*. $"#,-
2, '#, 986. $.'#,#*#,)),# ", *, ), # '( ) ,- (( # )-+,)-#(#(,(-(.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
23/229
23
"",(, --,-,, ,",##(, *#-*#/#,: -, 0(#/"",#)(, (**+/,(((,#, (-. (., !. 51")
('()0'"#)
)"()#'+)(#. "##)/, # -. #+ / # ))/). ,#, # ' )( -()#,. # ), )/ +/, #. # # ), /), , *"0-#/: (/, #)(),")"(#, #: (. /.'., 98811-14./ # , ( # (# ,+,, # )( )( #-. # # )# ,# -( # - (-, " '.
( # ), , !()#
"0 # , # # ) +,+ )#( #( (.*'( ( ( (. , , ( # # )( "* #( -(, ##'--: "* *)('# ( ((, " # "* 11. '##, ##-, ,-)#/1('--); -#*'#))-,(.(; )(#(*)(*(', (. &, 0 `"# ) ", * , ', - )( -+, +#)(), *#")(, -)(,-; +)'+# -,, - -,, ) : - *
# )((- ( *('; #, ( (0 ,- -,-. * 0, 0 * )0-,; )*##, . ( * (', ) + (#; )# * # #-, ))-, ..-, ")' (* )( * (') " )#, "", -, "# (" #) ) ' "#-.( ) , "', - ,.` (!()., Eis Phys. Arist., 247, 30-248, 15) ,##-*,,., ((#.)0'# ( ('( (,+ )' .. ,(#(((), )), ,--/,+)(')## ,. Cra # " -, # )(." #)-( /!#$$%%%/, -#)#"")", "( - " , ", " # ) ) ()/.#"-. ((/(')#('"(,#.(' - #()),#"-, "(). (!., 79) $/'" ))'-)#(-
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
24/229
24
(."( (( (, -' )': ... )# ), (." 0 )# /' )'('#(, "))#. (!., 80)
- ) # (# + * )/#*))', ()(("0#
#,(-(0", #)),---. ##'))#/', # )#/',. #/')#): * ", * " )/' ' -'. )#/' , * # , )0 )' -' )* ) -'. .) * ), ) ' (. (,- )0/#.-, )"-)#/'. #/')((," (.' #' ( ()/', #'( ), #, " ), #*'- ), ( "#. #/'-( (-)(---))(-')0,()'(- ). ) # )' , )#
)-,(#, )#'(*(-*(*)#-(). " -#)'(, ()"(-)((), )##*#) ), * # ) (-. ) )'*'+ ". !(), )(,- -* " )0, # 0, ## / -. # -, ", ) (, *#-, #( ( -,# , ##(#().
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
25/229
25
2-) (,(#+()-#
(## #* '( ) )(*/' # ), & /., &, 5289/, $(" /, 528"1/ -% /, 5281/; +((' "%"$, ", %/, 5312-
4/ # ,'# "((,, )), 0 */(, *#((*/': (-#, -(,(, (# +( # 0 ' ) -(*/' (# ( #-&, ((0 #((, )- #- !". # ((,)(*)((.')). ' * ))/ )#' "#-##+)(, *#)#, ( * #, #. ## ,, , )( # ,(, ( (*. ((, )( )#' ,+ ,+ ((,+ ,
62 )( (, -(#
(# (., &, 5266-7, 527"7-8, 528"1), #"#(, #
,, 0, #, "(# )". # #( )# # "#, -(#+ - , (0 '+ # , )# (0# )/ ((, " (*###,, )))))/,, ),.
63#
# ((,+ " # (+ +(,+ ",64
"' )0': & 0( * # " -(# ,', ++, )))), - ( ( )#( 0', ) ,)*+))(,, 0#'("-(-, #(,-... (., &, 5102-7)
)(' )/# ( ( ))* .+' *, ) )) (# " ) -("' ( -" ,. $)0' -/ )-.# / ((* )#), ( ) ")#)#)#,-(*/'. (, , # -,, .'( ()#+ )( )('(, ) "- "# (- ( )('"#(-"#, )#+)0-()(.
62
0 /'., 987"14-18/.63
###,''-#)()1#"-#, -. #()#,: -(, (0(-, # , # 0' # 0', ( # ", #).. *"")(# , -(#(,((0')((#((,? /, .: $ #,3-:*, 1997., . 46/$,-# )#0)"( . (# )(#(# ( '""/,''(, )'+' # # -# ,( '(, (0 "" ) ## -' -(+ + )*. # '+ )),)#.64
.,'., 997"15-17; 997"34 9986,12-14
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
26/229
26
)0'#/ )" ( /(, " ,))##-#): ()0'(0,#+)0*--. (. &, 523), ,(( " ( )" (( 0'(. ( + ,))#)0(,#, (((0#)()0#*, #('),#+#(-
"#,)#, ")()(')/#0' )( # , , ,. (' ) * ),- ,- )(' +- (- +'# "', ) ) #' #( # +(-# (., &, 521), ,( .# , ' ) ), ,-1-$")#(-. ( /"(, ##(#- ,".
)# 0 )"(( -, ( -(*(, -*")',")"(0* ('(. $ +(, ((, )
)) , '+ )"/ # (#(-)*'", ,0/#(-* # - (' ) , )(, " '(- (. &, 527). # ( " /,()(*), #.'))'"#'+'. ())(#),'##--"', ",-()#)"/')'(. $(((#*" )", # # ( - # ) //,(+))/, --*, '),''#"'#)"",#, #,##-')#, "/''("/
)'')"'.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
27/229
27
2) (#-*+)&-
(/#)'#),''),(", ,##
(*(#(#-. 3"#),#, ))#,-"#(*#)#/)(, ,#/, )"#)/. $,-#((#-()),, )(#- "',
65
##,#+. 1*,''#30#()/',- /". /" -# 30# / #, (#'+ ) )(. !-# 0 ((' * )#( *, ## '( # (), " ,## ,"' ' " )/*'+ )#: * # 3- ) ,
)((#(, -)#'(. (.,!., 34) 1,-.'-)'*,) ((#-)#* .'*, ,"(#-" ")(##"(-(*,"#,)-., '-".'""(/". *)-*)0"*((, ))0/-+()#, 0,-"#)(/# / )0/ ), + ' ') (., !., 52) *)#(#**'"#')"# (., !. 53"), ,(##(),#),"#(, )"#(#-),#-')" /, ( (*()#
*#&*(. # # )( # # , ( )#( (
)# (#, # )((#- &. $# ("(, *, "(((##())(. (()#+#+#", -#( # ( ) ) ) *. !-# + ,#'( 3-##")0/ "*,#'((( (., !., 29), #. #(+,"(. !" (29; 92), & (509%), -#"#*(+", &,#*, #*, )("#*&: (*"("(0"
)*)),, #(#)/0"#"+ /, )0/ "- (-, # #"/, #)* #*#, " # " (., !., 92). !, , ('(, ) *, #(" "
65
.,'., 1071" 31-34
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
28/229
28
)/)/#",., "(.
66
# /- (, /+ "+ ',) # ( (( ( ,. # ) ((((###* )() (#
((,+", ))#(#. 5 ' /+ ,+ ', ) , " ( )( #( /- ". $ # 0 ( * #*#(" , #(#-'(#-(- )##*##(. ((,(#))/ "- # ) * ( ( )(), *"-(, ('0. !*)"#( )" # 0'. 0 , ,# " '" ' # ))(# (- (' )('()#'##((*#: "!()""((", )#". #( /-)#(/0#,#-: -),#)##*
-((", )("*("."/Proc.,In Tim. II,245,9-14/. !(0## /-,-/ Th. Plat., III 9,135/, ).## ( - /ibid., III 1, 31/, 0'(0)+"+#. Theologia Platonica /IV 1; 180,26 q/( )'#, ,*#, *# ()# "#, ) "# )) (( /# (# ( )"#(##'( (ibid., IV, 12; 200)/. "(((+"
/Elem. theol. 170; 148/, ) " (*// ( (+ (( ('( # , ## ( 0. # ( ' ' "( .' (',(#)"/#0/'00-0(, #(*/', )')/+: " ... #, (" # )# # ( , ) )( ( ##,
66
##,(: If we look at the text of theTimaeus, we shall see that at any rate Plato does not mean to say that there ever was a time before Godconstructed the world, since he tells us, as Aristotle allows /Ar. Phys.251b17;Metaphys. 1072a1/ that time andthe world `began`together, God, in fact, making both of themAgain, as will be clearer from what we shallhave to say later on about the use of the notion of `necessity`, it seems plain that the Timaeus knows of noexternal limitation imposed on God`s will by conditions independent of God himself. The `maker`s` goodness isthe whole and complete explanation of the very existence of the natural world. This should justify us in sayingthat the `Demiurge` really is thought of as a Creator in the full sence of the wordin the Platonic conception theworld is always `in evolution`, even if the evolution never began and will never come to an end. This is why theworld, unlike God, has a history. It is always getting itself made, there is never a point at which it is full-made
/Alfred Edwards Taylor, Plato: The man and his Work, London, 1966., p. 443-444/ (-((#, ( # ( 0 # )# ( ) 30#-', (#, )('( ), #, +#3-, , , #...$), ""## * (+ 0()()"# 0, )((#)/*'-,'#)/ 30# / ) ( ( 3- (-. 30 )) "#*'' /- )#' )- . ) 0( #(#- )(*/ )( (...) ),( )(' # #, ,#),*. #"-,-, ,3-, (#. $, (,###(-,'.)
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
29/229
29
"0#()('##."/In Parm.,847/-(, - ,( # , ( # # +"#, *),-*#, "#((()"'##'(. "', )(((/,#0, *'##(*/'0#),, #-#, "))/-"#" #(
(. 3#)(*/'()"', #(#)#,(, ##",(#0*)0"#, -#)'(, (( " (-. ".' # * "', )(,-)-*': "!, , ) ## )# ), #)('-$,-."/Proc. Theol. Plat., II, 8, p-105/
*/'(-*(-('-(0((( " - "0-, )0( #,' '(. * 0 )( (# " (!., 37), ) () ,/(. 6**),#-*', #(
/(# ((*/'-, #, 263), #- (0( +( # # )( - ' (*/'," )0 -( ",, (*(#( (( '(:-)(#('(. (!., 37") 7-#: *, #,, **,("#, ,-,, "-*#, *#. (!., 37") 7-#"-*', ## : *"#-* (" (!. 37"), '- 0#:-#,, "-*#*#. (!., 37") #"#(*', #")('),#)),)#("##)#/#. (C'*
# C' "C ()# )/ ,(, )( # ''(. ? $)(('(, -,#(* -,#(( )-#(( # 0 *'#'+-*#". -#*#"0 -"/*, ((*/',(.,+"-)#'/)#(0-,"#*), "-#(, # " ) ) "'. '-)#'*)", *()(#(,##*.#')#,/##,)"('0)), )+)#(--# " #,# # '# # *#. / + ( (//- /-/ )0#( ) , -#- ", ), #(*(0/)), #(((()( )# (- "* ( * # )#.0 ). ) # " (, * - )# (/ ) -,' ),( # * )0' -, #. ". - .
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
30/229
30
*--#, )####*'#,. #-)#(,* )-#( +((, 0 # ) ) # (*,'((*#/)(: 3##("#+)-## -' '+" &' (%)', )" (*/' # #
(# . !", * ( , , )(.67
(,()(-(" *') )(, )(#(0(**((#((0( "#(, # ( ( '- (. ,-#. $,-##'(()+( -,# , "0( )(#, # # " )* (,("#(#(/, )(*"")")*'",#(.
+ ))' / " " )" #, )( )/*' , -+#- .' ) )/*' *' +
( , - ) ' ,. ) ( "( ''(, (0 (- "' # )* *' -,+) ,', # 0'' ,,+ )(' )*', (++)"/#(('.
Alfred Edwards Taylor, Plato: The Man and his Work, London, 1966, p.462 /)()#)(, ##"0(-: )),# # , - # , # , )
(*(#. /(, #.0(/(!() (. 4,2), /),((-#, #(##, ( * (# , "/ !# (, 3- .()( ( , , #, , ; / # " /" ) ( ( )(#( /"/, * , 0 # ,/"// ), # , ( )( # )),)*#)"(*#(#, -"(-, ()6-#3- -'$#, -), -). $)(#-', ##)(, ,#, (# ( "#, )# ),( 6) * .( /-,(/ '-(.( (. 25, 41). (#(,, /)0/+,+., -, #)', *, #)(, ")-#*#, -"/, ))), #
16)3-$ (). 2, 11), (. (,#30##., (((, ,, #((', '-)(, #,, '. 30# # ', * *, - - '30#+ #, # -'-- (2 . 1, 22; 5, 5; . 1, 14), / ,( (, . ) ', - $# # # 7( " ', (( (, ,# + , +/ ))#( /(, 0*'(', #/"-*+*(,#)#)0'(('(, )'"-+. /!. 6-#(,--$, I, 3, 10/
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
31/229
31
%- "' # " (' # )))/, )*"-+,')*-)',- -,#-(- ' - *(-1---+- (/ )#-),+ (' ) (, # (-# )+ ) '-*#. ,/-#( )*
))", *--(-()-))', )- (' ## ), ()#(' (,' (' ) ( (- ". (' ( (# 0 * , )# ",. !(( -" (- ', 0 '' *'- -*#-)/', 0' (*, -'(.#'(*--* (. %- "' # ))/ (*/' ' "-*'*'*, #- *"#-*(", ))/(0.-, : *)#)/#,, ("0. (, 341) )*, )(, #,(,-#,' (#. (0#(*), "###( * # "/ # ( ),*' 0' -)-# )(' /( " - /. #)#)-)', #)#-,#((, ,)( -# 0 ( ( #(. # '+", ,)##"",+()+)(.
$.)-.'# ) ,#, )/ +, #' ,- )#' " ,(.1,,(-.',+-+
", # + (0 # -# ). ) - )()# # /+ + , # # "+ (')*#,))/(", ##** "##), *0)",#)0'(-(, (,)#, )(" -+. (0,( /", ##(#0). ./"/""#(#,)-#+ " ) # )(, , , ((#* )# "0 (* (. (#( ( ( ( )" # ),*' /'())/('(.()(, ### 0 /, , #-#, 2592-7/. #(#'#', (-#0#)/)(/. *')(+'- ).' ( # #*- (- ", (#-, #", )(* ) "# ))( " )'( , -# ) -- ) - "' ,'-( "' )(( '( ,- ## (. 3"# )('')#/+(,'#(, (-
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
32/229
32
# (, -() )- )) ( )+)0'(,(####)#'/"#((()0#)(), #(#((+, )(* (, )()/'0/',#(*#
)( #,( ('( )#(( )'(, -/"#"0-##--*#".# #' )' / " # -( * # ) + " -0 ()+, #'#(0, - "* )" '(, ". ))-'*-')(*(-*#*')+,('-$./0/123(, #())#)' )# - )"0: $#, #0)0; 3-, #,-, )#)*+*)'+", /"/(#, #"#",#-*'- )', , # ), # 3-? /!. 6-#
(, !" 1,1,11/, * # )# ,, (,. +"0#)",, '-,)) )), -, # ( - #(, )*,#(((".'(.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
33/229
33
3.
# # " # # (/ )#( ),
)"( ) 0+ )', ) - (, '--, )'( ( #(. -"# ) + * )/ )0' ), )+ (--, )*()(, -(, *('('()(. 0')*. "+" "#", # (- ) +/# (,#, "# (#, # # )#. !( # (- /, # - - %#, .'( +( "( -'( '++ (. $ # 0 ( +*'+)', )(,0)(), -'(-*#". ((,#"0'-*#", ,(#-
#)*#)#() //,*)()-.
()-$)1 ")0'()", #,#-)#(+)'#(), -# 0' )"/##*''. #)##)"(, )#)*",'$", %, # , * 0( ( #(). -#, (## "-)" "0#)("*-' .', (0', -#, "/( ' : %/, " &, $& . ." ))' --, - )*-
((, #0)("()(Parva naturalia - -, $ /, %, 0 . $ *(*0'(+"#/')+", #)())-),, )(1-)#, )( * ( )) "" .+ (", ) # "#* (),, ( # (), # ( (".
3 $#
, - , ###, )-#(*/', (')#(-(' )*' (,+ ) . $ )#( ))( "(*-,#" ),(()#( + (, "+( )0('( (*/') ),. $ # , ( )(- -,+ )', - # , )( - (/' ), )(. +# )) ((,+ *)++', #((#" -# # )- /)( -# "#/. , # # -,+ )+ "+ * # )# ( )( )(' )
36. . 6. 1-,"#$#", '. II, ). 3-, 1975, . 279
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
34/229
34
#(. -(#')# ) )'( "' -, - #) )'( * /)#, "/ ,# '. /Ar., Met. IV, 1/ #(# * + (, # ", )(', - )*, , -, )/#. %- "#+ " - )' # )
*+, 0*,: "(#D"0', *', 0'*D"",*, '+, . ) (# * /,/ '+ -)". .. -" ))'(0)( )( " ) ). ( ) "#-", ,")#()(." / Ar. Phys., 18925-30/,/"*)(, ,(()#, "(-")'(, #(,()(##) 0 )0# # (- )##: )(, )#,,. (# ,, , )+ (*()#. -, 0("#)". (Ar. Phys.,18931-33; ). Cat. 3b24-27) -#)'## /,#
-#"0) ) * (' #, & )/, ##-*))/ -*# * ) #* " )#' -, )( #)-)**(*# )-/ - ( (, (-# )#'. # ,+ " (#-# 0/- " )' '(#- " )' * (,()#"*, (), ))*#"0)(, #-#(.
#*((##-*((),):" ' (' -.# ) ( 0'(, #+ )#
, #, # (((')#()##(')), +#), ,-#)) ")*-,*,,. #)-*#()###, (*#)))###, ##*#() *# ) )# 0 # ,)#, -*#))##, ###, (*#))##)#." /Ar. Phys., 18410-21/#)((0(()*"(, )'()*-, ,-)#,(, - )*"+(*#, 0( ). )( ## , *'( *'+#),*#)"(#*)'(((, #.(,(((. ()('()#'",-,-# "' -# # ), # # '(+-"'. $"')#-#)#'))(,*"-*-))/, )+,. !-)"#"#"'"#"0#"# (, ##"##)#)/. *(+),-)),, )#(*"),)#-#(#
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
35/229
35
#) ", - ) )#*'')( # +#"#, )-'--)#'. $#(* )#' "( +*, - * # # ))#, )", ,-/#)0'-)"()(', ##())).
"+ - ) - # ),# ' '( ++ )#(, * ).' - *)( , ( ( . $# ", # +#* ## )(' ' ) ", # "+)+)("+", ",,##)")(),'' ,--)- (.('-((#()("(-). !(## ) "( -, ((, # # ))*(, (/)#0#"', # -# *#. - " )(,#(#*("#(, ((),,+" (:))+) #,, ##,,))#-(#
(#, " ,/(, "( "(; ), " * " 0 , ' ('. ' ( )'( - *#, " (- " #)#, ,-((,())( #( , )( #"/(( ( ), (Ar., Metaph., E,1026a19-32).
4$),' -(: ")#-#
*", )+, )*,, )#()(,".
5 """ #)#(#- /(, /*
)+ ,, /(-+, -/, ,# * ,)'-,-,0, )-"(* )# /(, -/, # ( )#
(*, ") (0"(#, ("(*,4)(#'--(*/'(*,,, *'(() ( "', )" 1- ) ,# ( )"/: ")- )#( ) ( # ) ) #*#;## , - # , ## # " ) ), * "##( # ,' *#, ) ( )."(1-,. #$., '. II, 3-., 1975, . 280) #.)(,'##0 )+-,' '-: ...)(# )# " )+; " # *-# " ( -# ## #) #)prote sophia (G3, 1005b). #),#)##), ()" (prote episteme), "# #*-#"#-, prote sophia)*
)" /# - /, () ,( )* (#), # )philosophiaprote, (. /. , '., *, 20062, . 18/
5Aristoteles, Physica, 184a21-23. */'""(), *()*(
)0((,()/)"('+*', +#*(. '-)#(#) ) ) )/ # ( "# # )". ! ) (*/' # # , ) ) '(*'#', *"(),##((##(()-+#)/()".
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
36/229
36
)(. )*0: "&(,-")0###(-, #-,-,, 0##,(#(-. 0##)"# - #-')".
6
(-)'-'#,-)'-
,#,")'(,'+(.'(. - ) '- ) # # ) )-,' (. + -#, ) ).(#-. $(01 ")/()", (,-(# - "#0)/#/,(", (*))0"(('#"#-,, *0,), ( '( # "# -, " / - (*#-,. $ )- (( (*/' ( -( "0 )' # "'# , # #(-: "# " ,(# " , ) #', - )"'. , (#."
7$*)#"/"
)'-, #"#, #),( )( ("), )# )# ( ". ! - "" "" /*) //, /,# ,# ")#,()#),", (0"-(* ( " # (- ( *,, ,( .# (* -# , ()). )# ( ( ( ( ', # )', 0""0"####), ,## /Phys., 240a25-28/. !(*)+)#( # ( * ( " ) * , )*)(". ()(#)+
*#", : "'(,, #)"#(#, (-*"(#, #; #(0(*,, ##'+, (, ")(), # * " ( ) ", # - "', *#."
8)#""##
)# (- (*/' * - #"' )( * (# ) / '# ) )( (-, (/,(''(. ("'
/'./#*) //,#')'-, (*# ) )) /(4/, #')#'##. 3')((
(, "#( )+ (*/', # '---))##,. (*/'(-)(# #-)-)( 0)0'"#(#( #-),#, /",(#,"()#/'# ) )#' #' "'. (6isto, 184b25-27
7Ar., Phys., 186a30-32
8Ar., Phys., 192a2-7
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
37/229
37
(*/' ( )( #* # ( )* * #(*/')-()-), )##(-(*/(*/')")(, ,(###* ) '+- ), ( (( (- . (( ' # . ) ()#. $,-# ( / '-
(,(#, #)"#"")+)#'(*, )()*##''+# ) '( )'. ) , ) )(""#-(-, )#2!#,.*')#', )"*.,-(,- -. $,#)(+, , )(- ,- "#- '-( "')"# " " ), "( ((. $ *# ( 0 -, ",, '-)#- (,', ( )( 0 )((, (*#))(")(#(: & "-, / -#, '- 6 .
-,(, #,--; #, /(5/-,)"-, /'))-+'/-,* ()) "-,-. & (0 # (- "-,)-,-,#--,)"-,,*'(('(. $, "#*(-, "-,(0)-,. , , -,)."-, -,( (. &, " )* "-,, / " ). -,, "#-,)) /(!/"-,(. ((, (". /Ar. Phys., 238b2-16/#)("(-,, '( )) -, ,, # .,, ( (: & "-,(
0(, *#), (: )(")( #(... ( ()( ") " "-,, , "-,, # ,, # (. /Ar. Phys., 233a28-36/3, ( #)#",/,#-, #()'++)#')((+(#,-# ( )( + # " (- + )0, # +,#0)(*/#((-)#. , )#/#, #,)"))3-, ,(*(0(*-()++'".'#)"? #(#(#").')(-*)*(-)0'((-"(), )/#+ ()#( * . # (*/' )
)( ", ( ,, "(*()#((,)*())",,+,((#()+#. 3,#'(#()#((#)*)#, )/ ) (- , #+ ( #,)( ( (( ' . (. ( ) # # " ' # ( )# ((), " ( ) ) ",- ,- ( #'(0(-('(, -)0))#(
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
38/229
38
'. (( # ,(-( # )#(, , )' # )"- -- ) (' *"'-(, -"(-###, )#' (+ )#((-- - " * )-. (*'()(, -*,))-. -(#(,/+,, #. #(((()#
(-+).(-#("')/)0 )), - - + )-/'#"#"#"0, 0. ( # # , # (), * ) -'(,,'()( ', ((+,"-,)#, *#)'/'*'+)(,. ')#(*/'(#"/)())'#(, ('-( ( "# # ,, " # *(0 ('/. */'('-#*)((##')(-' )' ( ( )#( " , * ,' -### (*)',
)( 0' (# ( * - #.
3a)
-)'# )'(*# /Met.,VII,2. 1002b2-5/, )# ,' ) ,- - ,#(#(. !-'),-*(")#(, #)()#, "#(*/'1#-: "!". "" "#( "(". #,(, #,( ( , ##. # ', #( ))/-,)("''(((. ##((*(( "" - #').
9((#()
## (, "(##',+#, )/(),*, ,,, #.
91#-, $-".V, 1, 1976 (). ,3-., 2003., . 216). $*(0#)+*()'( ) + )# "( -#' )#, "# 0 -(( )+ ) (+0#+))-#(*/'. (-# ###*-# +, # ( ( (( + +))(()# ()# , ), #,*' /, 22716/), ((((##-(#, /. -, 4305, ). . !, -", 1989., . 79/. ##)+-##-).
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
39/229
39
(-, (##))(*/ 0)(').
#(#$#)-#: "#+(#,(- -#(,, )*,,- /678#", ,-
)- ), * / 9/ # *# ))#. )"" ('# #( '( ()/'(), * # #(((() ),(", -#*,)), )-)+'#."/Met.,I,3. 983b 6-13/#+")0'#*#)(, #")/)#,, ###(' (#. * "' (') "' (0 (##),##'--','))' (/ (. (, ) -# (#)* ) - ' "#- (--, "" (, - (( "' )-*, ,( " " # '( ##
(. )#()(#'-(0) ),, ) (# ( -" (', ) ()(', -#*,", )(/, "*)/#(##(#. (#)(,#" " - ,* (# , " # / ))/, )0(#'(,). , ( ( " ), " )( ')/' )+' )#' ))/) (#. (# (." /, ', # )+ )#'#,+ - (# , * (# *.%*#)'(*,-)-.#', ,--.)# ("). !)((#((.
"' ) /,%:/ "' ) ) // )# -"#*')#(((+, ##-,(')#( " . ,+ )), # (# # ")#/' )( 0#(.
10 %- "' '-#
"')(0""'",-, -"'10
+ ),'(()#+#(#+,)))#,'*"#*'', #((--",). !+)#+ ,- #)(()#+,'#(,)+*0 ,, )* * , . $,-# ) - # 0 .( +( )* "' " (- '+
(( '. +/# '# )# +/ (. # +), 0, # -/ #( ,( (. $ )#(( ,((, #)* "'#)(, +#"#---,#0 ' )/+ /. # )# (+, causa finalis (,+ "', , # * ( #, "( )#'0- " # ( -, # " ,'/-)#'. )( , ) , * -. ,((, -(#("),##,(0#"+*#", ,-#)#))(*/'.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
40/229
40
))#)##)",'+. ( , - # * # # #)-,, ()#(), , - -,-)-,-,#-#- ((/).
,"/'/,#'"'""(:
" # . # , #' + ,'*(0"*). $"()/"' (#' , # "+ " #'-- )#' *' /+/. ))("".#-, 0# /(/,# ' ( ) ), -,#('(&("'. - -), #*, #)(#')', #)#('#(#(.", (*(.(( /,(.,/.
!)(--(*/'#(, *)(
(.)' (!-'")4- Phys., 985a19) * * )/ "# (. # ( , (*, )#+, -+, ,#), #. (*'), ))(*((.#)(*'(##). !#+""#+.#(()#'+,)('), #()*)#,-()/#,- (, ' (/ ,' #- .-#. $, ) -( ", )) # ,- (,-, #(,#((-, *'-()', ) ( ) ), " "( # - '. !-#)-#),#0-((
-*-# (*')#'"()),)),)+)(#)#"*-#-0),) )( ((,+ " '+- , -# - "-,-,, /Phys., 990a5-7/, )(-/#"/Phys., 987a15-20/.
#-('-)(/-,, ((, )( )# ( ) )(' " "#-, # )+.')-(-, ,()-#*#) (-( '( # .# (' )' * #. $,- # , " ( )#( )0'(*+"','#()(
(Met., I 992a25-31), ( ( -, , (/ ) (/,' ,- " # , ' )#( 0- "'. ", )#, ")(,))#(. # #* - ,- 0#, ( ,#()(#*', #'-)), -. -+ ) )- ),. ( ,#, )(*/ -# "*-, *-,*-, )+*- *--, ) - ) )(++(,, (#,-/()#, #. )0'
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
41/229
41
#)(#)(-,".''++(-++++#)(#(##+)* "'. # # " /, ()( (' +), (,, " )#(# , ,' () ) (('#). -,# # ( (", (#) - (*/', *,
('# +(( -, - # ()-(#(), ( )(,- (' )#( # /,# "') (, "' ( #* '(, )# ( ) ( "', )/# '-(('. !)# ,',)('###, #'### ( )#( ,, ))* + *-(*/' * (( (), #-,+))#("-*-(,*"#(.
3b)
-*#), #,', ((*'(+((#)#+"", (/(, "/0', +(/,"', '# *- +. !( # +)"/' 0' + ,, " ) ) /Phys.,
984b9-11/. # 0 )( , 0' ,, (")-). "#) # - -*(( /Phys., 989b5/ - )#( (, (0#( /:*1/,# /Phys., 984b11-15/. ' "', )(# ( -# ", ( -# ) *' -,- ) # )(',#*"),'. $)*', ,-*,#("'*-))(((,,(# (/ #), ,(# ",-#" ## * ( , - ( , "' ). ))#- #. " )# "# ( )", )-(. -")(+," //,)(#)#''()/*'*. )("'--'*)# /;, impetus, tendentio/'(# - 00-, ', -'--, - ,., /Met., XII,3 1070a27/. # ) - " (#")(/')((#'. ,#(' # " ( ) " )# ), +, " (#,- causa efficiens ##-'-#
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
42/229
42
,#'-)('. (#'"-#),#* /Met., I,1 981a25-31/.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
43/229
43
0+-(, #(*/''('(*/',#,#*'('-()((: ...*)#,((*##)(*// (##'#), # #(, # # #( # # /. !- (0 - " $ # )##) (...)(*//#, 0-/
"#/. /., -, 430b
15/,)#)0' ) ) #( ( ((, )# ), , )# 0). % 0 ) *'- ),' + *+ . )'##)(-)/*'))/# , # ), ). ", )# ) "#*' "( , ', # ( #, (- # # ",, ", )#)'"#(,(),)-. #)#( (. ##))#(#()##-: #, (#*#),##0(#" #`, ( `#`;
#`, 0 `#`; #$)')(. &0# # # ; ,( # #, "; ()-(, ((./., , ,22721-27/" $, $$, (", -0 /, 22716/, '"#', )0'"+, )#), )()# ()(- #( (, /, *', .
12
!*(,-##,# ) )(#(* ), /'),'. #,-*#,*#)(,- ()()("(), )"), - ,- " ' #, , ' -
)' - # (. # ,' # # 0 #, .', )#( '#(*-", , #(*/''('(*/', .)-#*'#-(-- ' )('. !', (, -) ) ),, +,( '( ,'', ) ## (#, -, ( *) (#). )(), ) +(#), ' #(#, # # '( ((, +# ) ) (,-.) ""'() /(:, Ar., Phys., 193a36; 256b15;254a31/. .(, "())((##(-,', "+(#0: !)#(( #,-)/'
#(--.'#. TechnePhysis "#*'#, #,- )' (( # )(: ) ),"'-#("-)()*#0)( +, -#- "'; )/*'-: )
12
Friedrich, Kaulbach,Der philosophischen Begriff der Bewegung: Studien zu Aristoteles, Leibniz und Kant,Kln; Graz, 1965., S.18.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
44/229
44
( -)/#-.13
#( Symphysis ,#( Physis ),)'))-, ,'#'-), -- )#(+,#, #(0")("()("/'))0//#.)#)/-)"( +") ), #. # , / 0 )+-
-,, ##()0'0'/"): '#-)', #0. , #(*/', -#-%-,-*#.'-)(, #"#,##,# # . # (*# " (#...!-# . (, '#'*-, -,##'),#. ' ) *-. &, , ( # , - (*/'./., -, 431, ). . !, .81-82/''- # -(' ( '# ##(). ')())#,,"'/(', )()(-)-## " ,, ) -'' ' ))/: &"(- />+./, /?%)/,"#, )(-)#--, *##,(#"#, + //, #,)*-(). $), ",#'"#, .. ) /sunecj/##'#()). /., Phys., 267b10-18/%)#)(#(#(#(#(#, #)"()( ),, # )) ) 0 ' (, )/(()##, )00-).
-# - * # ## 0 '#, *# )( #)"'#, #-*"#*""-#)**#")(*'+*, -"*'"'-()(((*/'''(*/' ## "/. $)((# -# )0'#-).
3g)
# ) , ' ( '- )()#, #"), , "' -# (( -(. " , )# )# "' (,/, -,(,(.)(/(*/')- 0").' (Anal. post.,II,19. 996b31), *-./"0:
13
Friedrich, Kaulbach,Der philosophischen Begriff der Bewegung: Studien zu Aristoteles, Leibniz und Kant,Kln; Graz, 1965., S.19.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
45/229
45
".')#*'*#, . *#,*,###."(Anal. post.,II,7. 92b3-10), )(*#: "(0 " ) .'(, )( '" (ibid., 92b37), ) ) "' , # ( " (ibid., 64b35), *'-)"#')("+#-)(' - "##),0#(.', )#,).)*"
( Anal. post., II,19. 100a4). ( /ibid, 72b
29/) )- )(, (,- )*(, #. , )+/- ()+/(. # ( -,- )' "* #,-( -( )' 0' )/ (-(Anal. prim., I,1; Topica, I,1), ##-#,"*)*, #)) /Met., 1005b6/. )#'"(*) ) ,#( #(# ' + , " )( )0# ( )-#,', ' ' )"0# -,# " . )'())) ,,/( # (# )- #/ ,*,)0 /., '., 105018/.
140-"
),# -(( ) * '- " , " '-+ , #' + .,( (/@) 0+ , )( #( #-/. (()*#0-"(, , '- . )# ,- (Ar., De partibusanimalium, 642a10), "(,-)#(A6), /,)*0-"(+, ( )# 0 .( Ar., De partibusanimalium, 465b15)/
14
)''()(**, ),)(#(
-( # ( )' -# ) " -" # (, # )#( %! (' + *'), # )#(. )' *' ' ( De anima, 412a10, 22), )# (*/' # *(((#)''. &, *,)#'*, 0")#*). -(,(, *,)#",#/", 0")#"0)(('('-(((. #"--*,)#', 0"(, #. "0-". *#,, ,+/#)'', ",-"(-*, # )' ', )* - , ,(, '- , # )0'' #, ##((-, **-#**,,(, )(0('-(#**(#'(*, #0")'('-0-", )*-)"/*'0+, #(*'#**)'-,#)'(#0. -(#
+* )#,( # . . % # - %, ; #,: $#$, : > =>, 1993.()- #- 1$*, , ;, . 728-732., )-( %. .6-*, $ 2$3 XX , ) ?; +, . 922-943)-,(((#)#, #. )("(*(.#( /# ( )' (, # )0' (*/' )#(.), #-##((--)-)*)+,#(("(), ))#( 0 /Friedrich, Kaulbach,Der philosophischen Begriff der Bewegung: Studien zu Aristoteles, Leibniz undKant, Kln; Graz, 1965., S.23-29/
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
46/229
46
# )" # )#(( " /// /(-/, -# ) ,# ).' ')(.Dynamis#(((--"/'/ -((-"*--*#. !###$, ) +,)0(- ((' ). , ( ( ) " # ,
)( "# '. #( ) (--## (#) ,#"'. ( 0 0' ' "' )(' -, (, 0' ) )) -,' /'",#. (#))###( )/ "' # )(, # )#( ( )( ( ## # * # "".#+,
15#actus transiens, *)#("-"',
(-"', *(-". #(0#"##+,(-*--'. ## )0, )" )( ,#'))', *-."('(,(, #( * --' ",# *#, -, (. # (* " '+ , )(, )"/, # '+ ) # + +, *.$'#(.'#),)/'-. )'##- ),''*'#-,#(+(. -#')+, *)' " . +( )( +* ,# ) + ( #- -- )*'. #( )# -,'( -( # (- #, )#/# .*--,-#. $.'(*-.-'
,#)#( * ))"+. (( ( ( -, 0', )# "-,', )' , (,)( ( "' ) 0, ,# (--.-( ( (, # , ,( )(, , (,)0#0(, #. )0#,#, *#'*-)((,(-()(,()(#'-.
+( #( # ) (')#,+ " / /( ,( #/, # ), ' /) # # /, ,' ) ". #
)')#)"/.', #", . -# *' ))/ #, * "#* " ", ,(',#")#-'.
15
Kaulbach, Friedrich: Einfhrung in die Metaphysik, Darmstadt, (1972), 19915, S.39
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
47/229
47
3d) !, "
*#0 )#('#, (, ",-, '(/)#((). '((()0'#-(-, ()()# (, B) /$%%4/alloiosis /, alteratio/, ,(, :) /C6 /auxesis, +/phthisis/, " (D *4 )#)
/@genesis, +A phthora/, ( ()#) /Aphora/,'('' (Ar., Phys., 201a11-15). ,)'-,# ) ) # ,# )# #. (#, #. # " # )#' " ", /+-,#('+#)*-". (#)(# (0(,), ,)(, ())'*-*,, #* ))' - #', ( 0 )-#(( (Ar., Phys., 222b20), ,##-)/,#("/. ##
)#))"("'(, 1#-#)*.*(-)#((, *#("#*'# )( ))"/' /( - )('(. ( 0 - . ) ("$-$-, (()#/#, #() /D,11, 219"1/: "(#(, 3#'#-+#-#-"
16; -(,(, ( # " ()#), "#
")(" #'-(, #(# (, #. -(' (. ( '- ) "/: " (#'/, ) # )# # ), #, , () ( (# -' #( #-)#!, #()#(#,..."
17$,-#
)##+(,-)-,( *( )( )(* (- )#( ( - , (, # # . #( )(. 5 ()#(#(, ,#((: "$# ((),#( (), "#; ,(#."
18!(((, #('
)#( ( # ) , # - - * ) (, ))/*'))#*'+(-(*-. #( /(!:/-('-#''. "((((" ,- ))/ ( (, "#-
()- # #( )#, * ( (+ " ) +/. ( ( # )(" !" 4': " ,1#- # )+ - ( (: # +' ( (, #, 1-)(' - +'# (())0.16
Martin Heidegger,Bitak i vrijeme, Zagreb, 1985. /preveo s njemaEkog Hrvoje ariniF/, str. 479.17
isto, str. 48218
Aristotel, Phys., 218a6-8
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
48/229
48
-* - , #( 1#- (/ # 1- , 4 (Jacques Derrida) # )/ 1#- )# 0/ )// "- )#( (" ( (# (--+'(# # )-(,-('-(."
19(-(#
(6#, ##")+)('
(: (# ( ' (' , #(# # . ( ( ( "'-; ) -#()#( * )((0#. $)(-#0(-((. (, (# , #( (, # ) 0 ". # -# *). # *, #, # , )(') )(, 0 " .) '+.'/ , ) #' ) ( #-(, #)+#0-), - .(, ) # - , (: , +, , (/,(, #, ." # )(')'-,-(,')"", "(-,#
/,#/#0, 0). ##((: "#(#(# , (((, (, . )('( ('-( ) )(, # ) )#/# ( 0', #. ' "- . ), )* # ', # (,0", #/#( ), ( #( ,' `-(`.
20
!), )# ,'#)(# ), ## ,( ' )( # 0
.(, ,()),-"#(), 3-,)(#-, 0,)('/"
19
4', !": 4$ 4" - ) ( ) )' )/', 3-., 1988, . 135. ((','-,)(.20
990(9>(09)9?, (:(; "", ) 999( - 0, .. 0 "- . 0, "?9 909, 9 (9,=0= ?, 99:9(>: ; )=, ) , 9 "-("./$#*,, , 2000. /6;, (: $+ #$# 1$*: = ?;. ,=;->/.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
49/229
49
(+ * *+ -#. $ ,( #( -(( + , )'+ )(# -" ,#-* / ' " . 3 # ( *-0 ( /Ar., Met. XII,7, 1072b14-15/, "0 *#(*/'#"/,0, ##0, # )(-!",#,-#3- (
+, , #. '- -# +, )(-' - * ( -#( 0, * ) - ,(#) ). 3-# )) " ), 0/ ,', ( #', + ##- 0, #- - ## ", )/# (. +( ,,(*0-'-('.
21!)/).#
(-'"),, )('# ) ' +. # -(( )#))#)'))'#-. )(,# /",#)/-"#, #"))))/#('. 0((, "#((, , ", /-,/ )# * (-, - (- # , (0 , #'-"'")-##. 6#((")0), )'-(#)".## -,. 3# -" ) #*.!( "- ( ", ( )/ " (0 ') (Ar., Phys., 255a14-25).
22, " ( # (
21
3 - -,' )# -' ) , +(, # (# )' - # , )( # 2): ".#-#(*)#,#""#,"'(#', "(-(+,), *(0#(". -0
#)#((*)#, , %, #(, (",#++, ", -. 5 - #0 )/ - -- #' " +((#. # )(##-)-,## (. 98930). )/-$ (- 0#, - * ) (+ (0 ) )( #-),. "0)', (, /#, )"),(, (0(, "/-#, ) )(((0"(),, )#,(0%." /#2), '##, -", 1978., .80-81/
22(0#)#(",, ###2))(: "#-: *
,"#(* ()#)? ((')#(", - to apeiron - (Phys. 203 .) )#)-#),'###()",-pistis apeiron einai ##( (##",), ( #/, (#((,
.)#(",-), ,-#'#')#(,##'+",, )( # , - to peperasmenon , (-(, (0"#,(,-- (),w, - *), )#- ##* "'#0,, # *)G")/#, ),'(0#/), ),#"# ,, ),# ## "#"" - exo tou ouranou ) , #)",, #)((#",, (",(-#.!-#"/ () ",(#)(*/, (0/#,- infinitum per appositionem - #, - infinitum perdivisionem. )# - ",,)#, "/#(- - )(",#, %/"kat` energeian ouk
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
50/229
50
')(, -)'((), - )- ),. , )- ), # ) )" ( # # ( ((-, ((-)""')0' *). $-,'#(.
# ( ( # # )(# )#)(),/)*)"(: 1) ) ) ), )) ) 0 '(, 2) " ( '. ' ,' # )# # -' ,', ' '+("#. &*' -,(-()'#, -") ## , -)", #,)#. $)'#)0((,)', *'( # # )(*- ) -#, - ) #/. #'##(##0, #"),#, 0,(0--#(), #*- ). ) ( "( ( " #'
+, ")' ), "'))/, #-#, ")(, "#((. '- "'-"",)" )" ) ),, ,# ) " "'.
23 7- )#' , # -, )" (/' #-
(( # ) +(# ) )- ,( * #))/), (0*0'()), ,")'(-"0 /*/",. ', )) ) , 0- ' (, ) -,-
estin apeiron -((-" - to dynamei on. 3 ,,( - "/" - energeia on, enteleheia on - (-" - dynamei on, %#, (-, #,(0"/, (-, #,
&%q, ##0. 3,"""""--"$ - hou aei ti exo estin (Phys. 207a1).). ",#(*#)-(-(, #",, #"""/'(, #/'(, # ", ( #* "-(. 2%/%-#)((-, -%-)&%/". )#"/",(* ()#) -, %),( '+ /" "(." /# 2), '# #,5, 1978, . 93-94/23
$ ) ) 0' ( )#(( (, # # *)#"/ ) %: " " ( ), )-, (.$"/#)(. #,#"))(#'-,-', )('/"-)/'0#"/#(#0,-. *"+ +,. (#"+0#(0),)),
( - ". # -# )) ,- " ) *"+(",,#, ", *#,##"( "0. '- - " (# # "' 0, )#0#, -/#"#. *(*(()(,#,"0, ,"0#"0, )#*0)(w/;*).#(. &*-, "/)#*"(-- - *(""#*"0# - )-, (""#. )#0), #'(")##, -#)(, #(#-, -'),'*." /Aristoteles, De caelo, 279a17-279b3/
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
51/229
51
,(( , -)#)*'--'. -)(()'#)')(/")-/ ,, # ( "'- "" 0 0-', # . ( ,# " / " (((, ', """** /*4/ /./ ) -#. /Aristoteles, Metaphysica,
1050b
2/,*)'#), # # "( *', "( /(- #),# ', )'' *( -'. 7+#*/)(*)/#+, *(#))('#()0. 7())'#,(, "#*')*, (#+,)/-#0#, "-("# /Sekstus Empiricus, Prot. Mat. IX, 127/, ##-)#""', (-#(#(0'(,')'"'.#(*/''(,)"#, ##*(/)')#(', -)#(+. $#, ) )( )(, # .# ( ,#
"#*'#)",#)('()(####.
" #( )"0 .# )" )"/'(/'#*#), (*/'; )#)*.# ((' )(. # # # "( # )" (DE%4 F:), / (F!),) (F$)4) "0 (F+.), # #')+, (: E1$!:)#:). )##)#+)#(, ')'#, #(),)*,'-+(#)0'(,+). ## )#( - ""*#)" /Metaphysica, D 1., 1013b34/; - "
")##)*"/, 10131/; /- " * ) # ))-"/, 10134/; $ - "#).) ),')("/, 10138/; $ -" )( ,#( " (() * (' * ('"/, 101310/; $- - " # )/"/, 101314/. 3 # * #()#(), principia realia principia cognoscendi, ,, '+ ( (# #, , ) *###. # ,#+),* / - ,"/, #(--#,. (#) ))/ /Plato, Phaidros, 245d1-6/, ( , # *# . ) ( (*/' # ) / / - " (*/' # #0# ( ( , ) + / , *.*/' )0 +#( "(( )"/ , """.# ) ) ) + )( 0)*)'(#"')". "' /Sollen/ ) # ( . ) +(- ) -,' '-- , ( ),# ( # ) ' - *# (-( )'
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
52/229
52
- (- ## /, * )) ", "', x o # (, "0( .', )0 0#(, (#)+*()'-(- . ) -#, # )# )(' #(((--')(*( /,()(/, ),( )+- (*( #
(-( /)/ )( )# (# )/. # '- )* ) (,- (*/' (,#(((-,()#(((*/', ,(# /' )"-' ) ##-)/')'(,)#, 0()"/ ) ).
24$ )- ( # (/# ) ,
# )# ) (/, # - (* # )((*/')#,-#/, ##))- #)#((- ' .(*( "+* *+ -# + ),( *((*/', (- ' "' +,.
24
#)+"+: das Ziel der metaphysischen Wissenschaft und den wahrenWeg verschafft./ )"/' )- ) "# (/ ## (" ), *4)( , # # ) (/:& )' (/ # ,#(((*. $-(-(,(, )*, (""#-#-*)/*'(#,(0'. (Der einzige undletzte Grund ist dejenige Instanz, von der die einigende Kraft auf die Vielheit der Welt ausgeht. Er verbrgt dieMglichkeit fr die metaphysische Vernunft, die Welt als All zu begreifen, welches aus einem einzigen Zentrumheraus zusammengehalten wird. /Kaulbach, Friedrich: Einfhrung in die Metaphysik, Darmstadt, (1972),19915, S.67/)
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
53/229
53
4.
(( " (' ) #')'#()* /,##(
(#, ()/#(/
, ( )-# /'#, 98730/, )( '( ). ! )-#+ ,' # #, #,-: "-# 0 " "# )*'( /4/ "#, ) *( /+6/, (* ( (" /987b12/. ) )-,),4)"()0')*, (#-#&, #)0',#)#()'. 0( +(# "' # ,-, #((,--(,-"'.0'( ,#- )) 0. -,)0#., "0), )0',,(*/'/&, 395/, 0-.', #"/592"/.
!- )0'-), )0.' "/-0-"", (, # # (- /!", 92/, ) (, -# ))#, #- #- .'. *-,, ##- "," *#(, *#) " /)%G)# $@+'/. !, * , )"# ( (, **, + ( # / (,-,###)("#'. !()-'#')*,#0",, (-)' # #( (),*'( )"/ -# )0#. )'+(,#(,'-+)+(*/',#0##0()(*/'"#- //1//
*+ )# -, -- #, #(*/', #(# /) -), (#(/ # (, (, -#+ ) )-#(, (-# .', , (,) -. , )*' ()# ) ), /' ' # ) +-(.' %+H /*/ 5+ /"/ -#, * )#(( #+ - - )()/' ())(.
$ )' ) -#, )' "* #" * #,#, ( '- , 0-
'. !(###*''#*())#(, *,(")/). -"# ) )-")()(),', ,()('(#" )#"")###*#))(#(),. %-(##)(")- ), ( ) '# ( )#/' "', )((('*, ), (0"*)).%- ,#+ (( () # ) '(
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
54/229
54
#,)**, )((+: - ()#() "")- /;%G@;B4H.I!FGB;J / (Ar.,Met., 1037a22-23) (/' ) '# # +"')(-##,''-', ),)*(,)##)"# -, ) +* )( - ) - - 6
A %G@ (Ar., Phys., 252a13-14). '## ( (*/') # (/, (0 " )(##"))()('#)#30#((()(## -#, /#(#'#"(0 (-(#",#) ) +. $ - # ( # #( ) ## - ), (/# / )#( -. ,+' .# ( ), ) #- ) )+ +)", (' ( )# - *# ". ((0, )",-((#(-)*0, )())')0#-
,## #* ( ( .', )(*)(*, # " (( " )"/ ) )'-*#)#. %-,(#*(.+ ))' ( 0 ) . # ,+-# -# /( ,' )( ),( (/, ) -# -# - )-#. )- -'#,+)"(, #, ())'##, )*#-*', ,-#,-)(##. 7- (-# ) #,- -( #/,#+)(, (+ - )(/+ - "+/, , (, (. + +, ,
#)#+##+."
25
##,(0"', (( : "#, * , ),' + ,(-)"((( /)/, )((*#(()#,( ,#0...# ###0#. &"-'0,*, (,)))(+0' //."
26#,-(#/,
-*#(''', )#,),' "-)-",
27,#,), (#
#()()#, "'#*#,. #(*'-('"(#""$(, ))0 (* , ),' # - ), )/ - -+ )' ()#( 0'(. # , -# - #* , # +0', )),# , 0- )/' )( /),++))/. $*/)""(
25
Ar., Top., A126
., , ). 3-., 1970., . 373 /Topica, A2, 101b/27
Top., A, 1, 100a27
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
55/229
55
), (-# #,+ /,', # 0' ), "/ (' '+, (# *,'' ) "# )*+ )"#, #"-)/'))")+--)'),#0'- /)/. #,#(",##(,#))-', (##(-#
##"0 ((/##.#()), "(((#(),(. - #,- * ( )# )#(-)+()'(#","() (+ )), ( ( )( ( # " #+),# . # # "),' )," /G$1/ #"((-#"( /41 ))'/, )# ),( ( # - )) ). $ # , ,
28 # ,# (./(
)(', #)((,29
'#. !0(*##,),-(, )-*)#(0'(. #)-, )))-(0#-', ))##-),# "( #( # )( 0' "## ()#. 3 . # #,--( ( ( ()# ), , # #*#0, )#-(# ( , # -(, # # ,.
30 ,( -(
")#()," ",0" ")" "-*)#,+" ")- (-#)". !###-#0((*,#)"/(, ) ",)"#'"
)" " ),, -, " , ((" # * (- -'. ( 0 )#', # )# ) -# ), -( /,' # '-# /, (0 )#,. )-#(, )(-,(*-#, ##,- /D-'-/,
31,-, #
)'. )(#)-#*##"# - -, , #, ) # ", $, /, /"/( /, 34-35/", )"/-(, ((/". /).#(*/'(/- /)(,-/(--(0
""-,-, ),("-,,
32
(
28
Ar., Rhetor., A1, 1354a129
ibid., A1, 1355b1530
Ar. Soph. Elench., 1, 131
Ar., Categ., 7, 6b532
Ar, Cat., 8a32
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
56/229
56
# $%+-$#-BB/#/33
. 4)#(-,0, #))-)+0-, ()"#, , . +* # 0 (.*/' )/-)),-, -#( )/( ( ) " )/ - -,#, "+)#0. !0#)#,)-
"+ # ( '( ), # . "#* " #,#(")#)/. !()) (, "# # # ))/# ###(0.
$(# )# ), ,- (- (####/,#, -')/)'# (*. $"+' (*#( ( )/' #(*(),##)#((),(#"'+.)/"#( -#.
34(# ( ( (0, #, )#(/) ,' ),
- ) + "+ -. ! "( () )#( "*'" "(- )#",),, ()"#' ")/*'", *# , ""0' (- "", - )0' (( " / "+(- ) ' ' # (#(. !, )( (#-(, (# .+ .+ #*+ ), + ", *)#(,)#*, ###)'(-,-'. )#(, ))+--)(. 7+#), - - - )(, - +- (# '#, *: "##(-()*(""
(.1), ##)()0(",#(,(."
35
$#,)')(((#'(#),#)0'(*( / - )/,((*/'/.*)(#,# "-",
36
,# ) ,( #( + "', , 0)'"*. "/#)'#*, ' ) (!- #), ## ( # )0', )/#)+.'*". ###--*# ", )(##) (/()'(, ( # # # - (- ,' #( .""(@G@). (,,'#" ", )(' (/+ ( # )/# #,)(' ( - ) K4 : ()-$).
37$)##/0
33
Anal. Post. /II, 19, 100b7-8/34
Pl. Soph. 258c35
Pl. Sophist.,266c36
, 266c-267c37
Ar., Physices auscultationes, IV, 209b 11-16
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
57/229
57
%$38
, )#(/("('-'. # ,#))"()((,( ( 0' )( )('( "#"#'-((()(. $#.##--, ##$'$ (),(, #. ",(*" ((#
"#'#- #-). *# # , (#'+#).#. "# )/# ) )", )# ) '+ - # ) " # , (, /# , - "- ,- +. .(, )- #,- *, )), (.$ 0 ( ( *( ( )/' )' -' '+
39, (- )' ( ),#( '.
'(, #,*)/')', )# "+)'" # 0 )/' )(, #,# - "#, # ))#'')(--,+".
40,-(#
##(#(((#. -(-)#(#* , -,#.
41$ (-,+
))(#-(, #*,'#(, ( (+() # * " ), +)#( "# .' (# -. #, ( ) "'" # ) ))# ( .# ( #, *,)##", #*)+#*+ ( '- # ) 0/' "# ", , #(#), -)"+, *)(#),#".)(. )*),#+)/, -#",(, )#* , )/( '- 0'. # . "#)( #, # (/# , )- ), ('#(#0#)#)"), (####,#((,# "#(" ((() #')/(/("(."#)/#))", )#)'+ * - # &- .- # #,(, /#, - "-,-+. ! # * )) # #, ()#0.
*# '- # (, ( ( (( "0 "("
"(,(" )'(, #*.#, ((#) "#" )'-#*+##)(##(,: "#*,#)'%, "
38
Ar., Eth. Nicom., I, 4, 1095a; Topica, 141a23, 142a16;Metaph., IV, 11, 1019a 2-439
Ar. Topica., Q, A2, 101a2740
Ar., Soph. Elenc., 11, 172a35-3641
Ar.,Anal. Post., A2, 71b9
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
58/229
58
(,*(-+#/(#"(; "-/-, (",. , (- ((, "#(, -(# -#, +, #" ( &, , ( ( "((, #)-, -)-."
42$(,!()#
#(((##), ,-, ),
(+ #, # & . #, & " ("43; )#('(--,(---*#, ,-()'%, #0: "/((#,, "0, ()-,, )-(-'".
44()(#&,
(: '#*( (/-"45
$-".' "(('", .--,#(*' ( ) # (- ) (- '. ( #, ( )/' #, ( ))(, ( " - #, # #-.)#(, #+#)"' - "B
4 D )1. ?) )# 9 " )4 )F @4+" / " 0 & ", ,
$0/.46
$(0')#,, # (0" ), ##(,#')( ')#(, ('"#-#))()(' -"%-", -" % ... "" " (Pl, Phileb., 58a), #)+0'-()/-,+-(##$#. %-,(((-(#,#(' /!L)"(),' /-/, /4/. , #*+)": "
,#))#**#(## (#*#)#) -*#,#(, ( /!/)((#, 0#*)#".
/Ar., Peri psyches, , 5. 430a12-17/ +, # # # ) (hypokeimenon, "#) " (*, substantiae), ## *(0 " (( / 4 .); # (# ",-( # )# " # )-"# "' )-"#-, - (()'(),(*/'(*/',---.( ( ', -# ( ' # ), )' - )(, # # )( ")( ""/*5(%4/. " )' )#( (- , * ,
).-(, #(*/': "(, )('/(# , # (- )('# )")#-. ,-#(, )42
Aristoxen,Harm. elem. II43
Simplicius,In Physicam Aristotelis, I, 4, 187a44
Aristotelis fragmenta selecta , Oxonii, 1974 /Ross/, p.113; Vita Arist. Marciana45
Pl., Res publica, 478c46
Pl.,Sophist., 253d
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
59/229
59
( /( ) , # 0 /, 6, 448/# , (, ,#. ( )# (-+)(,+(#)*)),((".(Ar., Metaphysica, 980b27-981a7) , #"# "0#), * " " )* )* " - --.' #, - * ) (# ( # #
# #, ,(),)-('#. #(### . * (', () #( )"*(0) ,/ -( ,* "(, * ,-, ) "- , ", - --, #(# - (# " . $' , . ###).'-#*#( - %), #*+-,(0(, -,(*,0. 3##)# (, )# + +/,&, 485d/, )/# )( )' "-" , -"" /ibid.505e/, #( ' # 0 ).' / )#, )(("#"),-(; #
#-'-- /ibid.463d/. - # ( /' "- ")--)(' ))', )# ,/# ,# ) ) ## ,'. $ " 0# ",# )), + )#, ## )"0' (- *'( + , "( ))( # " "(, * )-* ) ),' ( )((, - "(#(#*#, #. )*'#",'-##'#. !)"*#+#(,)( ( )# ## #,# ( # (,)0'), "*'",+)+,)#*,(-)#-)((*#, --(#))###'+'/,30#(', "' ) )#- -#. , "#-+ )/ #+ (## # 0#( # (*/ *# *' ), # )0'),)"/#(((, )(-)/##")/#)#. ),)*##(0(*#(, ),##(, ((.
/ ) 0 .' )( , )+#
), ), )()#'. .,. ")(*", '(((/*#* 0 )(( ,- (, )-'(, '# #,, - "*)(( ( )# , # ) /# ("' ' )# , # ,# ")# ) # # " # (*/ ((#. '(--#)*(-", #)(#
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
60/229
60
#*)()#'. *', *( 0 ( + ) (,- ) #,( -(( -( (, )*#(/)(.)-)-),-- ', /# , ( )(' -(- ).!)#)'# (-") #
)',''(*-(#*(( )+ (-, ) ( / ) # (,( )#(. ) / 0 )0' ",+)'. !)"*#+#(, )(()####,#(# (,)0'), "*'",+)+,)#*,(-)#-)((*#, --(#))###'+'/,30#(', "' ) )#- -#. 0'. + )(' ) ),)#(-#)-'()0', -
/,)#(*)0-#. 3/ "#' # ",#, ( ) / ("*/ (., , 1627-28) (,# # - # " *., ) - # ) (* ( )/, ##(')#*)0)#-#-##* 3- 0 - (Ar., Eth. Eud.,1249b20). .(, 0" # "/ (, (-- , # )(*/' - *# / ))(,(, #(*-/#). #,*##-0 (),), (()* ))( ( *( , )(: #, "(0#)/*'#()")'*-, (#(. !('*-(###3-)()(: #!+, ,*!-+-), 1#&(#*(,. ! + ,' -*+ )(, * )( " , )"/( -+( ((. 1, 45).,*+#-*, -"-#/,))()* /+,(, (, *(.(/, #'-(-,? '+) ),, # 0 #( (#( '( ((. #)(*,),)), ##*()(, ,, #+
(; ) ,* , ( (( ( #* ( ) ).)( "# + # # - # (+/#.((0(#"; ")(+(, ""#, ), "(-" " , ( . /! 6-# (, --$, II, 1,7/
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
61/229
61
5.
()##)* - * # ): #(# ) # " # "
)'. "#', #,)'#()/"*))/,)(),. $# ( *-( "# ,' # ")-*, #, *'-((, 0(, ' *. !/# , ) + '-+ )-*+ ,'.'+##,, *#/)0,' * ( # )+ (, *#, 0+(-+#"*# # )"( * #,( (. "* *, "(-""))'. ),)"*, (-#((, ##(+, ## (, ), '#(- ) )#
)#"#; #, *,*(, #-"/).
131
#*-)-,, /#### 533. -.)1, )(,!()#, ##(('-)): !(-#(0 //#+-)(#(,-0': '+-(, #(#*-', ()-. , #(,-*)0-, )'+,"#)),-)(')*)+('. +'+# (*# ))##+/. /Symplicius,In Physica Aristotelis, I,1/$//#
" ( )( ) ( ( ##,'#)0, ,##))#, ()(, 0/0/. 2/'+ '(.# ,, " '( * # # * # )-## ),, (, +"", ) )' * * "0+ #. ( #//),(, )"0, . $!()#,( *'# #. ) # )#( + * -( ( )/' +) ) ) ( *(( (, ),,(,-"/), "**"0)-*/,',-''. ! " # ) # ), # "
/"(+++-, "*)#(+#**)+(()#'(*#*/0 (/ 0# )( '( #( )('. # )#( # " (' )) (*/' #, ) - # ) (+ (## -,( *(. ( !()#(
131
, , --(--+(, 3-: * , 1947., . 65-66.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
62/229
62
((, #)-#) , , # ). # # , +(,)+"#.'(,-(##, "'-+'#)(#(,. #)0(#(, *(#,+)-+", (0#() )#((#
*, #)(-,#)/#)((', # # + -,# )) -,# (-# (-))'0()"((. !()##/()(" * )- ,' #( )-,#(),: $(-, ,#-, ,
/morf, scma, edoj/. #)(# //((#, -# .,(, #((( - # /((/ / (#, -#*#, )-(,. #,, -, , `,` ( , ,': # ( ,- #)(#, -,( ", * (,() #, --,-*, +. !- ((#*,), ()",- /)(-/ - )-(, )(,- /)(,-/ - . , ``
)"/(,'((,. ()0(, ,##, #))(': ,, 0#,()#, , # () *0 - * ),'. # (- ,, , )(-# +. !- )(' , )+ )(' . /Symp., In.Phys., I, 184a/$*# ", #( *('(#,*)), -)(, # #, ) 0# ) (, /' -(("0((-*#. !)"( * )(' )( )), (*, , )(.()(, )''. +#,0#)'--,'),#' "0( ,#, ) ,( ( ( )) ), ##().)(#-. ),)-*#-,), #)-0' ##( )( .' (, # # # )((, +/#()(+*+,)-,+'+ ' ('), ) #( 0+) # ). #"/ )' * #,#, (# , +-# -# ) -# -# - "' )-#. # " )0' , ' '+# "## 0, )'))),'(--
#()'#)#(*/'(*/'.#"'-/('##, " ' ((/' )(,)(-## "# ' ')## #( #( ) )+ -. .(, )--'#,+)"(, #, ())'##, )* # - *'. $ # #
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
63/229
63
# !+ -, ,' # (. +),# "#,-" (%))"!).
1327-(-#
) #,- -( # /,# +)()(/+ "+/, , (, (.+ +, , #)#+ ##+". ## ,( 0"', (( - "#, * ,
),'+, (-)"(((/ )/, )( ( * #( ( )#,( ,#0...####0#. &"-'0,*, (,)))(+0' //."
133
#, -( # /, - * # ('' ',)#,),' "-)-" /Ar., Top.,A,1,100a27/, ,#,), (##( ) ()#, "'# * # ,. # ( *' - ('"(#),##, ))0 (* , ),' # - ),
)/ - -+ )' ()#( 0'(. # , -# - #* , # +0', )),# , 0- )/' )( /),))-)#/. , )* )) (,#(-,-0,)+, # tchne(---)0', ) tchne4(#,)(* " ),- .
134 , ), # ),-
"/', ()*()()('(, /()#)/)"0)#(#. #*/ ) " , "( ), (-##,+/,', "0'),(' '+. , ), (# *,'' )
"# )*+ )"#, # "- )/' ))")+--)'),#0'- /)/.## "),')," /G$1/, ( # " ( /4 1))G/, )# ),( ( # - ) )). $# , /Ar.,
Rhetor., A1, 1354a1/, # ,# (./( )(', #)((/ibid., A1, 1355b15/, '#, )-##-)#)#,,#)')( /Anal. Pr. I, 24a28; I, 30, 46a8; Top.I, 1, 100a27;/ ) * ) # )- ('' )/ ## (--, )# - #-*"".#'0.
/ )0' # # )( ( )+( ),- + , )" -( )/*' + #((0', ")#0, #&)(#(0")#"0(, 132
Aristoteles,Metaphysica, M 4, 1078b25133
Aristotel, Organon, prev. Bgd., 1970., str. 373 /Topica, A2, 101b/.134
Aristoteles,Metaphysica, I, 981a5; 981a12
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
64/229
64
),*)'(*/'-+)("#/.
135$(#"),)"#'-)-
, *#)&-: "&,-* #(#)-(00(--0- ", (, ), '# (#, # '( ((. (, )-)-+"',
#(0)/, ,"/# . # . - # (0 + #(,(...#("/,#"/-#', ), #2"# ) ", -, " (', ( ), #, # # * )"/# " ) " ).(*/', ).#(()(, ,##-/-##-)./Pol., 539 B 6/."
1363#
#,- -( (# ()# ),- 0' , #*#0, )#-(# ( , # -(, # # ,.
137 ,(
-( ")#()," ,0" ")"
"-*)#,+" ")- (-#)". !### -#0((*,#)"/(, ) ",)"#'" )" " ),, -, " , (( " # * (- -'. ( + )## )# ) -# ), -( /,'#'-#/. (0"-##+0', #*,(0/#('+.
138
135
PlatonisRes publica, 537E-539D136
V. Jeger, Paideia, prev. N. Sad, 1991., str. 403137 Ar. Soph. Elench., 1, 1
( ( "#* )) 0' -- )# ),#)0/, ),()()/#)()()-'+ termina technica,0'# )0#, ##),)), -)"),)('. ('-')#(# " , - -' -)"/*'. (/)##. $0 - ), ()",-#, "-#)#('.'()+() ,)( (,/) )/##,./Met. III, 2/,$(0# )'('+-"#)- (,) '. /Met. I,9/$*)( ",", )))/,',(#(,G6M+"#4 (''## #)/(' # )) # / # /$#/ -(
*'(.'(/', '-)",/, ,)(#-,. $//, "##/(", )(, , "" #"(-#/
Met. I,9/" (#) ,": 0', 0,(. $,-#$ )*# * ($", # "( )#( (, , (. & + "' -'" )0 - +(- ) ()(# # (( ) (#-,-.',(), (#)/*')(*#). $ * ),## " " ) ' " /,. !0## ), * *( (, ( "-#)-(" ,*) - #* )))+/.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
65/229
65
" -, , ( ) ( (--, ,(', # ' - #,-* ( ( )# # )" + ), ) +, # ) (*/' ( ( (- #. ) ( # ""#( "(, ),-(*( ((,
'( #( #( ,', "+-( ) )" " ##, " # /- )( *' )/- (, #'( ('( ) -*# " -( + ,. 1-( #((*/'(, +' )( #"/( ( (-# +#)((*, ,(,((#)((),((. !(. ,"' "" ((, )"-'),#)(+(('#("()(. )("#(-"(,(, (,)-#0#(.
139( ( ,(0 0 # (, #
), '# ) )# "(/, # #))/)(((##)(',#. (/-#((*/''(.
(-*'),"(*(/ , # + ) -*. $ - -(#(','( ( )0 *- )-,- - "' ( # ( # ) ##1(). ,##),(/', )( '( #,( (( #*', ( #*( (, * " ,"(-))#(#, )' (+ ( )#( #( *0# )( (( )(). $ *# - (- )/*'+# - ,'* , ( )(*/' (*/', - )#' )' - *# (*/' #. # # )(#(*/'# , ("( , ",
)- , " . , ,. 5 - *#)#(/, ##,()(), #),(-(#, (()#. )(*#, "*)( -(,()0, ##(")*'((((#""##(, )#*#'.
139 ( )/' ( ,- , )- ,# " (-
)/' # ) / , (+ (' # # )/'. !( " , (#" )- )(' ()0', )/',).') )(//-"#, / "- )-#( #()(', )(0''+. #,-0#"-.(''(#,"-'#,#, (, (---.'/((, )-, "#,* ," ( #, # " " ,)-(##)#(#.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
66/229
66
( " + + # )( ),/ "#*, #(.
140#(*/'#
# ")" )0 0 - ,(", )(' )' #- )+ -' . ( ))(--"'. ##(' ) ) . , # ))
140
, (.(, ) (( ##. )# / 0 /'. ." )/' # ), "' )(,+")())#/'),)-, , -" ( ,# -, ) )+ ,), ./Met. VIII, 14/%-,#)*(-"#(-)#,, ,##(0')* /Met. VIII, 15/. $,#,-( ",", )()'#)#/(.,, (.+), ",'+# /Met. VIII,13/. $, (.(, (00#,()/*'--)/'(*/'(, ,). "(*/'"*'-, (- -,'. -,# ,, + (*((#((('/0(, )/*'(-',
)*#"(-'-*)*((-'-"'.-'/)-#)*, #)0#,)(')(,(*"")"/)', * - )##+.'-,-,((( ("/-"' )0' "( (#"), * # )# ,- # #(-#)/,. $#")#0/-('()(,+)()- ), #")( /,* " ( 0 # ( ) )' ( ), 0/ , "*( *( -(( ) - )+-(*+ (( #. (# #) ( + (# ) ,# )*# (*/',))(-#-'"#', *(#( ( ,# )( # (/', (-# -,()#(+, )#-.'. $"+)0'(
# , ( )#(( # )* (4 +6), -(#( ,' #( , ( - (, )0' +"#(#)*((,#. *#(#*(-## )( '(, )* (, )) ( (* ,# )( )), -, - , , (+, #)( (, ) ( ). * ), *, ##()""##() /"#*"(" /,'-)-((,)(/##-#, (#"#)"(-"")*#(). -#)# #)( ) '('(( # )/#, -*)-)(#. $,)*#(0"#(-)#,'-#-#-,, #(.' )# / #)' (. ",") / Met. VIII, 13/. (+ / )(")(#(*(#, )-()#
#, .("##,)# ((: (#)#), " - ", ) - ),..) - ("#)#,((-(* w-. !(0'#",)*'(*, (#*'(/ (",#(('( Krmer, Wyller,Geiser, Friedlnder). #)$, ,(", )#,*, ##,(-#(. 0#--.',, #-##*,/# ()(('' -# "( *#" -. &), +/# 0# # ( #, -.!)'( -, /,', ,(*/') ),((#()#/.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
67/229
67
-+', "*, )", /*/0, )* 0 -", ) ( 0 )),(,),((,(((, ##)())(..
141('# '+#'.# #
). ## )/ .# " ",#". #+('(0,'-#, -# ")#" ()'-#: Met. XIV ")0" )##(.+ "(" #. (,(##( )#(/ terminus a quo, terminus a quem/-'(#( ) (*/' , , ). ), # " , -, ) " / )0. $ -#* )( ( " " ( )"(, )# "," ."), -(" (# ), ' , ( # # ( *# ""), ) -' )0. '- * -*# corismj, ,) /G1/(.('0+-' # , # - , " # )* #)- (, ()# , ,+ ( ", (,(,). )'-'###(#)(, "(,'*,', )#(" /,
- ) ) 0# /-)A/, #( )) # ,,--) (((-"#*'') ),-("), )#'+. (Met. I,9/ 12) /)'"-,-causa finalis ratio naturae(-))))#'#)+"#+. +*-)(',)((('###),)"/+ +,+ ' - )0/- ' )( /(. )*,'''())(#)(, "##+, )( ( - ))#)-(*/'0)". $ 0 * # # ) 0' # ( )#) . # '- + "' )- (#(")-" ( ', ) ,( . "' " ,( )/( (, *# (*/' (*/' G 1 ( (*/'. , # 0 ))( # -(. ,( ))'(**, /((*/'#"#),
)0' ")'( -#" ( +(+ ) "#("*,*()/*-*#", (- )" )) ## ),. $* )(, -/' *- ) -.' * "# (( )/'( ""/'(" ## # ,( -( )"# (. NO@ * #"( ( -. , "' * "', )(/ -(--), ,'"#'+"-#, ,((")#/ * +(' !- - @4/ /); ,, /#(()#. /-,-))#), "/#, #,+')"+(+ , # " ",(" ((-(( +), , (* )+ -, )) (. ( )* - )-, ## ( )( +*; -- - # ), - - ), )-)'')((( /-/, JEP (Pl. Tim. 37 D 1), #-
"#- #. !) # *# ' ( #)), '+ )' )0' /' ))/+((), ,'-*#)"##/)-. - )Q /Pl. Polit. 283c-285a/, (' ) ) ", "#"#, .#. )((,(())#()"+/+(."+ )' )0('. 3# )) #(, # '-)-*-((-, *)"#(*#", ,-+, (*/' # " . * ) .### / 0)/- )- ' +, (#, )/ , #,())##)#(###.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
68/229
68
/ , ( ) -,- , # ))"(#'*(/+'((*/'('. + "+ ,' #( " #(" # + (' " ), ,' #( , # # -( " )0 ('(,)( ,' (( )'( )*. (
"(,)#, (0())(#)*)#/)##) (,(+, ,(, ( ). " )0 ,( #* # *,)-*#. -*#,((#/, #--,, )*((0(,,(((,(), * "0# ,( (- " ",()#'(,)#. /#(/)*. ",-" -)")''(*'(-(, ((, "#),)+-()"#)#(*)'*#", ))))#(#0'+/'
-. $#'',)+, #(' # )) ) ()# # ),(-()')((, *"'))'(# , )*', (- # . $)*' )0(' '('()'), -.')(, - ,# *,* )- .' *' 0' . !( / )+( ## 0 (0 (#-('+0, #/('*)#) (*/' -*#". !, # (- # )0 -( + (, ) #()), #0#. $".''+(-#*, )#((-*-(*)#, *,0"')(')+- #( , , #, ) ( ),' . 6 ), ) - *#), (*#(/-, (#(-#)(* +, " # " ( , ))/ ".! (*/'( " + - )( -*#, *(*/")0)*"/ -"R4")4'%#)4B)4$#J()4$#$(#'/"
/Arist.Metaphysica, VI, 1. 1028b/
5.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
69/229
69
$ , )/' )' "#( # * (- ".' )' #,( )( (,( (()' ) . ,+ )#(, - # )(,( (( -(')((#..-"))#")"#*'-)0', #/'()0',*))(#+,
- + ,*((#(# .# , # "' )0' )# ")*)/)0-#. !("# '( ) -,# (- , "#, # ( *, -* "* " ", ))#( +. #( +# * (( -#( *()# ), (*/ ) -'(*-#. *))##"/-)'((0, "## )* - 0'( )-(' ",#+)(' , ((.'(- (/ -+, ## ,)*''##(. 3(+))
#)(, (#-#: $#--, # ,# ,#, -+## ,)###, (()0(,(((. ,,' ( )0( (( , )#(. & *# )#'* )0' (*/'. /. ., 9, 117029; "1/*' - (*'(-'*', -+'),#( '- )0'. .(, #"/ ( )' )0' (*/': 4 0' .# )")0', ,)")0'(*/'...()#0*#(*/')0'. /., . ., 9, 117016/, *0: *"#*)0'(*/'. /., . ., 117033/ )) ( # ( ( "#*'' ): !#",))#)#((#'(, )", /+; .'* ,#/"/, - #'. (, ), ,#'+"(,#'#))#))')#(, (: (#,'")('/()("(, (#,' (),+ -() + #' )('/ ,', - *. (, , ' +, # )* )#,,()()#, #(. /, . ., 6,114316-1143"-6/)(#)+-#(),+#),',## )"/#-, - -()"#
#"/ -(*+(-: "#, *#,, ##')(*/' ((0#"/ "( )0 '), ## * / # . $#),(#(,-#((, "-)'-, ,( " , , )0', #)#(,(, -#(+(##'-,#. /, 114223-29/##(( ()# # ,# " )0' )" ' ) +-, (# # ,# ## ( " , )
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
70/229
70
1#-: ., , )(##))/,/) #+ , (0, , ) , ', ) "- +#)((*#,"...5(-*,,)(, /,', ,# ")( #* ( )/, ' , ((( )#, # - '- (- " (#* ( '(.
.(, ) -0 , ) # -) . ( *# * )# ( # , . ' #)'/): ,(,#*("(-. /.1#-, , 3-, (), 3, ), 1999, . 25/((( / #* * 0/ * " ) )0 0*(+, #. *("((((#, - , ), " ) (*/' )"+/,, )# )))0' #")#( 0*((+)#(-#)*.
('/ "#- # ('( "',#( # + # ' ) )/ +
#+ -. - -' )('-, " , )0 ( ((, (# ( (.
47##((0),)/
* * ,( "#, (# (-# ## ,# ( )--+))()##"()',#*(. )(0-('*#*--, "()0)"-.'' (( ))/ ) )(-#. !-# )","(-"/,+(('#. (- )#( # ) #'#(,( $(, )-(, , , )#("(-/(" // - )" "/'/" /@/ - ", , . #'##)(-# ,, 0 /Met.,1048b18-23/: "*#'#(-#+((", #((/, *#)("/'(*/'(, ("#- .- ', ))# ( ,-# ', #) # * '; # # +; /# '-)/ ((())+)."
$,'*-')'+(, ,'), -#")# 0 + ()''0/, ,
# ,)(16-6( ## # -. :
"!((*###((0(0)#)((. )#(-)(/((/, #(0 "" ((#(#((,-,. #-#-((#(, #)( "" (,'((-. 7- ## (-#." /1-6- 6(, $), ,, 3-,(). 3. ), 1999., . 74/
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
71/229
71
-'), )0((,, 0###),#. $ ")(--#-'" ""#--)", #) (, -# ' '( #
/+ / +. (# )#( ) . )#( )+ "/- )/' ), # , )#, ( ),'"#))(, #(#*-.
"*(('-*#. ' (. $), #*),'(, "((*, *) + '(
/$%++/"0#+ /#,-, -, ()' (Ar.,Met., 1178b21)/. #))()# . (, )(' - * ) )(#", ))' /4/' /prxij/)'#. #), 0' " ,- --, (-)/' ( /!/. ! ( ",#+ ', "
/E/, '- (, # ., # , -).')., - (, ((#)"; -, ) /*'/ )#( (-"
)/', ")#(.)(')(". ,-,-, 0', )-*(#+: $("SD)#D$%+))"/#(), / (Ar.,Met., 1139a26-27) ' -## +#, ))#., , %, , -,( *(- ,". $)/' # -, ))" * 0 # ( +(,##(()((*/', *(0(, #*(*#)((*/'. */'((((, )#( "##"/, -, 4323/,+,),(#)#**((#- * ), ' "# # ) )# )'. #))-##(""0,(((*/', # ( ) )(*/' ## ' ( "#: ".- " "/, 431"7/, #. ((#((*/')(#/. # (#")#(.
"!" " /(, # #* 1 ( )"#0' 0' )('/)#)('*#,((-'-*#" - $% . , -# (# -' )-#, #(#(-.'+ ', -(*'++#(-#(#. !()#(#,'-, (.(, / -. #/ ( "(*/'(*/'",-/ "(*/'(*/'(*/'", #####, . #, # #* #+.)#-#)()" )"))# #,- -, #. #-), )) # )((#((+/'0',, ,#*.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
72/229
72
,((((#,-#-0##*(# # ), ( ) (# # " (' ,#+ ( ( #)+'-((*/' /, -, 1, (/. .'( "*'+ (*/' .# )# - *#,) "( "-" --( ((
( # / . $ # ,' # #- (# # # . (*/',,'# "'" '#) "#)#(". (# ) # # )/ (# '- )'-, ###"**(*/')*), ## ( #'+#). (# )#( '( +# (# )#( ##))/)'(# - -).(-+0# (,((*/'")(,' " ( (*/'(metaphysische Denkmodelle entwenderneu zu interpretieren oder neue modelle zu ersinnen. /Kaulbach, Friedrich: Einfhrung in die
Metaphysik, Darmstadt, (1972), 19915, S.68/) (+)#(
) "( (*/' ) ) # # )#,,# ),# *, # ( " # )/ )# )( )++(', # -,# (-, -,#)(*/'#)0)/"0#-,,#' # * (, " " " *#- #(/. ) " " (( *)",, . +/ *. ! - , # ( - #+ (( " ))/ -' (("'(*/', (). 0(#/, #(((", "), / ". ((( /- )/ -#, ( (,#+,,#()"* # "' #' )' /' -(,(# "(, ( /"//, " * ( ) " # -#, -# ) ) (0 # ). (#, ###*(3-(. 30#())(*, - '-( -#( #( ", "-,)(, , )(, ", /", , #."( / 0 )/' ,- -+, "- -*'(-"/-)"-')(,(.
'3-' (') '-(((-#"-- * # )"0 3-, ) 7- -#)*,)# "-,-- # (- ,,-!6-#(: 63-3-(##. )#)"',, ),(.0, (#-#(', '(0(-)#(; (#)+-..', ').')()((+, )-(0())))(*#, #)), /(#, #)#(-, )(,0(*(. )(, "3-(, ))7-,
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
73/229
73
'-(((, #)),/#);(-#, ),*'()/, #,#/ (( " # #( ( ,, * )((, .'( -,( '(, ( )# ((+('( (-#(), "*', ##*#' '()*)(#'(+, *(/
( -,- . (*# -0* (-*( -, #, ,# # , , -, )'+((', ##"#,#,* ? , +- )(' # ", 0 ,(0(, '*-, -,#-(#, *#",'(, ,(, )"/#*#(#), *#; '-)'+, -"-,# ' ## * ', ' ## * )(', * (, #( ,( )(' ,-. /!. 6. (, .%, 1,3,42/#,)-#, ##))###)),)(30# ( , ) - )' 3-(, " #
, + ( )( "0( -: * "+, *, )(): !#*, #+(1 . 15, 44); #)+, ,()(30#" .+( .'(. *# * +, (( ( * ##)")#()"(, ()),,#)('#0*, )"((#"0()-((*#("(, "-,-)#(+,. " "0( 0 "- , ' )"0 .#) &./1( (. 22, 30; . 12, 25; %. 20, 36),))+(. : ,, *)*)-)((-#(, *()+. -(,((.*#30#. /!", I, 3, 36/
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
74/229
74
6. $
)# -( #( ( )' )0' ( -#"#((, ##"((')., #)+
)*)(' #.. '-#((.", ))(#(0'## (())#(#'-)*)0)##), #0#,.'0. -((())/#,'#/,#. ((- . , 0 )*, ) * , .# (,)( ) ))(/( ), - " ,( -(. )0'((/#(, ,()(-*##,, #)'#*,(-/)0' - )( + # + -,'. !(( ( #.(#)(),(+(# ".' , + "-0 (, ,(
"".# * (, -" ( ( ). #'- ) ) ,'( ,'( ( ( ##0 - ( ( (, ( ( ( . ( ()+* (( () * ,, - ((), (#**(#*, ,- # * ( *' (( ( * ,. ( ( ( ) " ( "( ,, ) - ) . $ ) )()('(#)#)) "/ ,'( / # .# #( ((/(, )+()((/','). #'##, #)#(, #(),'"#' ) )# 0 * * /, )((# )"#' ) )( . " 0. / )(#)),)#)#",(/( # ,# )* - ( - #, )# ''-')))-*'),+),++. ,+ ")" "".#"/(, ,#. )()'(-"#(()( ((. !(# ( '- )' ) ,-((#"))/)-0*)+, "*#,),#". #))-#'()##,
)' ##, ( ( 0 (/#(0"-((-)#, ,--)(. #"-#",#-('+)#', # '+ "0 ) " '+ (, (/, ))))#(,'()'(/ # " )* *( "(. 0' # *)/ * '( - * 0', )# ,#(-.
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
75/229
75
,(()*#/()(340-265) 1)!# (280-206), #),#1(-,)),-),. #) # ) ( +- - )/+ " # # * - )'-'-#-'-*#, )("/#
'-##, -#+##(,'()/. $#)(, ).', #,-')())- ), '- ' (, 0- ". $-' +)'#)((, #(#('-(#. # * )# (( "* ## *, # ) "-"# # ' *), # . + )), ()(-*. (,#())(),'-)#-, *"(--*0(-#)(,(#+). ( , )# # (#0/-.0. ),,()#(, ##-(##(-
)#( ) " #). '+( ' , ( # ( ('( "(,))(,#-. "-"0, )'(/(*/',##0#), ##-,*. (( )-/ ) 0( (*/'( + , -%"*))(, 1), )(#()*), (/), -, (# # # ) ( ,- (( )0, ))# (. %., 7, 89). ( (( ( # ( , ## ' +, # 0 , 0 , +(,(.##*))0"( #)(, ))(0*#(('()()(0. #(185-110 )...)#),',",(/,-,'()0#)+*(, ") )+-)0. (#,' " *#)- - ,((, # )'("-#(. ##(# (140-50) (0 "/"/() ( ( ,, " ) # # , )),' ' ( )( , (/, + )#,)# + , (-#, , , ( )(, (,"((, ', ((, -. '(##,, " ), 0 "( )( # # / -' (. (# ( "0 # # +
*'-)); (#"(/),. "#(,-(## "0(-)(-+, )#-.)(()(. (,(##, # "0 # )/ ', # "# )( ( # -' + # + (# (.#. - "' ) # "0 (,+#(, (0)*-+*-+". $)#*), *
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
76/229
76
) ,' -,' (-+ )( ' , ) ()#,()/'(-(#(0)..
!)(#, ) , -#, ()## )) 0' .' (# 1 # poc), ,!(()(#)*'
"###"#((, )*,"(#(##, *"(-)0""(("".
),((/ (203-270) #"#".# ) (-#, - . )+ ) *( -( - #- !" '-- (,-((,- ), ( (,( (#(. - *#(* + /' - , ''# / , # # ) )( ( ,(, ,,', ("),-)#-, ,()(-# (#()*(
" -), # (-- ) 0' ))+. # '-)##))#)*) /Pl., Enn.. !4., 2., 1,39-40/), ": DT(!")(%@@A)# /Pl., Enn., 30, 3,8,5,1/. !#( "/( ( # 0 *, )-)#(): *( ()) *.? ., *# ' (,, -*) ' * ( 0, )# '( ). "0. ! ##&-"(, )/(,'*, #(((. (#/+/#)+, )"( )' "'# -' * / # ( (((/'* /0, #)#,,/.
')#(#('(-#.(('((*(-(. !(((#'(#)--,#)-.'#"- 0. * ) - -( (( # * " , , (,), *(/.*"/, 0', 0/*#( (/. !( )# )0', " #" ( *( ( #( (( *(. )-(""(-,0#"**( ((, , ("), # (((.
48)) (
1# ) # ( " /" ) /#48
'(#, ))))#)'(#+, (/("-#*,'*-0, ),(#))#(-)+#(: ")""",(, # )#,"0+, (""-; "/ # ( )(#( .' - (, # '+)...)##*,##0#)')0(, "0))#, "(*)-,#(#( (utunam reddat totius mundi machinam)"/Agrippa ab Netesheim,De occulta philosophia, lib. II, cap. 56, 57; OperaI, Lugduni Batavorum, 294;296 ff/
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
77/229
77
+(#, ((#(-!")#(.
#))(# (, 3, 8, 2), *)"/ ' # '(. (0 -, ()(0*-")
-(-. ##)-()(#*#,/"")'#), #(-,#(--'#-)('.
49
#+ + # , (( +( # #)- '( )++( ) -''++#"/+ #, # " * )". 7- ) ) ,#+()#+(#")'()'( .( )"((, ( )( ( # # *. '-, (.(, ( # # # "( ' '-- (, (
#"(#- ( ,( #. ), *#)()-')+(+)-,( #. '-((((-)((*/'(. !'+(-")"-')((+#- )- , #- - (# "0#( (- . $)' # # #* )/ (#(- )(' )"(, #(-**').#+, -) *( )+' (/#( -'. !( )#( )
#)'(#,+#))0/()(##*#( 0 ) , 0 , ): " ,')(#)/,",#)##')(, #)#.-, ##, *#)(**#-" -(*/', # 0 ,+"(#-"'. %-,)#)+))#(: )"#,)#, (0+"#+)', )". !#'-*)#-"#; ### (*/ %$ #( 0# '#'. -, +')##"))()-)",')#(). ")+()"(, '##)0(*/($, #0)","(#+/##, '#)##$. !)('#(+)#(()(-.#(, ##, )#, ,, #'#, (. #
#')#,-, , ()#, #)#0#,)+ #( (. ( )( # - # )--', )### : + )#, # "#(#,(/'(##. ##(#$/+()('-'&/(. $#(("##-, ()(#-#-('()# - "#(-((*"((#.0." (. , %$##-", .1.
/"#)"/, !(; !, 1998., . 155-156)
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
78/229
78
)( ( # ) # - (#( - ' )( '(: " )(( * "(- )( + ...( )-* ( # " , # # '((' + , ## 0'),".
/Proclus,In Platonis Parmenidem Commentaria, col. 1045/((-"*"#'"(-",),(
,("(--#. !-#: "(- - 0( )( # (( *(, )((((*." /, 1045/!((()#)'/ ) - # # * # : "$ + +)(#*#'(, ))")#'"*." /Proclus, Elementa Theologiae, p.111/#))-( # )( - * '( )(#( ( )()0))# )(-.#. # (, ()# ,()#/#)- # ('- )#) # (0 ). /# *. , ,' )( (# )#( )+,+)) )+-+ ), - )
",, ( (, -#")(#( ' --- "#( . ),)#()(0*, ))(0 , (- .' . ( # ( '* # ", # ) " ,*."+'/)",'# # # )/ * ) / (. / ( # () , "# '", -*#-,"', )"(-)./##()##, (). !-#)((((: )+#', '##(#)(*/)(, (#00, (##, (#(*//,((((; #)((. &*-(# #*, (, ( *( # -# )-(-, -"0#(. * ()##', #(#,+(*/', -))(*/#. $ ((, , "()/)"))), *()) ) + -+0+ " . &, * )* ())((, - &-+(#, -(+(#-(, *)#, * ( . . # ,- (*'(*/'#(*/'.
#, 0 (),) /$/)-#(, (#)()( *# '( ), (*/'# ()((, )-)(#(.'', ( ((. &, " # (*/' /, #(+#-(),*+)(*.
# )( ' ', ), ( (. & ( (+ * )#, # ( * (, #"*-)(+- ((-). -, .
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
79/229
79
+ )"- (- # *( (, )(*/( (, (,("((-#'#(#(, ##()",',(.
&, )"($ # ) ( (, ( #)+ + ), # ( - ### 3- ( /? # )"($ -( (
,: 0, ""-#("-)#? )(-#)# 0(, * - )/ ) - " # *, "0 )# . , , - ) (*/- (* (-, - ( )/ ) -,#, ##; -)(+#*, #+(++'. # , # ( * ) *, -# ) '+#* " # *- (- 0, - # )+(+ -, (-+ *. &, ( ( (, - (*/' ', )0'"", )(-(#(-*,/)/. ))#&, ))"+(( * )- *, #- )/
-, # )# (( ($. , (# &, ( )$,- (, )( (#( ## (. , ( #, + ) * , # ) (- - + ", ( * ##-(. (*(*'-, ('"(), ")("(+.
/ #+, $"" #$#"/ 1) , "( # #/ "# )) -' # (/+ "#+ /- ( - )0 ) )- . 5"(#''- . # )# # " ) '#,()', ),))"()'(#,(('(.
#)()(, *'#+,) -# )* (- )"' ' ' -',+', )(' ,', #. -' 0 (, )0*,'"#)0'#((, *(#0. !*+ (#(#(+), +0,- "'(-", )# )( ( *# )+' )#', (# #, ', # )# " "+( 0#( '. +# ( #, )( (' # # )#, ( )+ )" 0
/,-,)#, ()#./()"('(, )#-(', #((('.
50()#("-()/
50
, -, # +., #. "#+(( )( ) ( # * )# ('(, '( , #( )0- (#( -# ) ).#+ " ' + *. #,'-#,, )*'-" ##"0+'), )# (, , #,-#. (( (-#+ )# 0,+ " *
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
80/229
80
,# (- " * // "0-, #( ,("# ' 0# "'##'(*, )-)-'/+-. $* )#* /# ( '- (( -# ,: "!,#(,+ () (#((+ , ) )# ( (, ((' '."/ 54/
!,# , )# )/)/(( (-"#')(, )#))(# (' ) ,- : "! # )# )*"((, )/#." Proclus, El. Phys., I, 15; 16/, *##( - "%"/ /, I,11/.
51(
# 0 #( ( )* - ( # '- ). !#(##-)()#'*'# , ( ) " " ' * ('!*, -, #"(#-(#)/*'#"0, $ # #,/ ",. )'()-(')): 21. &"/. #-),)-'. $)0#, ,'. # )),, "),(()+). ,', #'- )" .' ' ",, ( ## ,)" (() # +( #' (%@4). !
,, *'(()0()0')()#/", , ( +' #3-. (##(#"-,(#, 0(.$ (631.10), "#:
"3-#-#(, #"#, "-)".
()('(-: 16. 0"(=(((( ")>",0"( () --(, )(,(( ")>" >>,, (%). /")/ , "# (-) --(, -* #(,, -# (+)/. #(, (, -,, )## ' # # ")"#'-0-###: (9.= (= A( )9?= > ?9)0- )- -9, - ( ". , (09 )+ = ? 3- ( (=( ; "; -
*:... + $ " =" 09,=, ) -(:, 99:9")=( )-:?( + >=+.>, , ( (= 09. > - :: " 09, "; )=" (. 3, 1 200 b 14). //, ( ( ) ' )#' )- )- ),, '- / ". ,('')#'3- (( (## )# - *... + $ " #" ', # , ) '-( ('', )#/ ### (/# . ",# " ( '. ! - :''),"('). (. 3, 1 200 b 14)/
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
81/229
81
),)", "--*#",, #)". !#0, )),0-'"". #, #,",. (0"",, "", "(-',, *#. 3#,"(",#, )),+#+#,),, *#.". !
) ), 0- ' # . ! # " $%, - " %$ % . /)( ). !..9/(/# * # (- .'(, )(.)*"/, /Proc.,Elem. Theol., &107; Comm. In Plat. Parm., 1229 ff/. # )* ))#*' )( ) ( # - .(- *,*' # ) " ) , # , *- ) (((," )#* /("*/, "*)"#)'', +# ) ( *. ( ( * # )"0*((, #()+',)' # ) - "( ( (,- ).
*, " /"0, "0*( # , , ) (, - ('(# )) - ## . )+ - - #(#! *, # * #, * ( )+ /# , (!, &)))#"'; 1, 1( (!, ))##, ())-(#(,, !, (,)(,"/.!#*',((#(-((3-, )(,(#)0+"0(((()+,+-#. !, #/#"(/, #'$, *#), , ,# -# "- # .#, )(# +-+(), -# ## ( )# (, * ,# ,+ -# 0#, # , (# ",#(#+. .(, (("#) "##"-)-, /*#(((#'-* #))0)#. *(,-)(*- (( +(#)#++ (*/', # )+. ! )- # !. 6-# (, # )"( # " / #).: , "(*/#)/*'+(0'*'"0#(, ##0, ' #)
3- (1 . 1, 21). #-((, *3-, 63-, # " (("(",#1-(),--#, +0(*'3-, #3--: 6 )/ !*#-, !(--, !-, #- 3),- -. , " 3-/+(, #+((#"0(, , *# ), " ) )( (, 0 (, / / (+ -+ ; (' -,
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
82/229
82
/)'-. +, ")"(, ) ( ) ( ((. 1, 2132). # #, #+,()"""(/, )#)).'? #*--")#. ###, ** (/, )( "( ) ##.#)), ))'))((, #)'(
.( )"0' "-)' ' * ,, )-(,')-), )# /(/((.('# )*) -) ) )')( (, #(()(#+, )(#, "/(# - / )' )( # ,- ) (, ,(, ,((-,, *(-((#, '+)(, # 30#-)(#/-(1 . 1, 25). # )))*,-+ "((. - -, ()0- -)"(*/,,#)(0, ##)+)'; ))()( +, # +)"- , #+( )'())# # -# #'+,
#,-,()##0)+. #('##-, ((()3-)).#(*#(.'((#,#(, -/ )+ # '++ )" ; ,0, "+''(()))(,(, '-)#()+, ,'(/+)( ,'-"(+. ( # , " (# )' , ( , 0 * )0/ "-; ) #)0/((0"30#3-? !#)#(, #-#,)##; ,, #,,!)+(+. 1(#.)"-')'- ,", + -', # ( ( '( 0#(#"-',#(,#. 1)(, *#, -#, ")0("(, ##, #1"#(, #(, -*#, #)'))(,#+, #(#) " (* ( )'. "- -# + #((. -(", !((,"-((. #'+)# ,+(, +! )*##)#*, "(0)###("+)#( '+( "(, # # -# #+"0, # )'( " 0 , (/. /!. 6.(, %-$, 1, 1, 14-15/
( #' #' * " )/ #" ( )-# + # (- - (' *'( (+, ()*-*#*/#'+, ##"# #( (,'(!30#, 1:"; (0--#. 00#/()-#', #(#. "$ - /, - $(-""%. ((*(;
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
83/229
83
-. & (0(: )."(/, #('-#".
/2, ). #, 5,14-18/
-
8/6/2019 PRIRUCNIK FILOZOFIJA PRIRODE
84/229
84
7."%
, (* .' # # ( - #,(* -# 0, )# # -#. )(/)()"6 (1170-1253)
De luceDe sphaera,( ('(*+*)#(
#)#()()##)##"#(#,(*'(. !,*'"# ,+ "+ , ) #0 , # )), #* ,* ")(, ,, +(/. $)"'), #,- ) ( -# )- %& %"", ##6 " (. 3-# '- ,, , - * -* +,(30#(,# rectitudo sola mente perceptibilis, -##* 3-. ((.',#.),(-,#, ( ( ( ( ### ,)- ) ## +*(, ) )-+(. 6-#(: !/,('##-, -", ##, )#-*,( * ) #/' ( 30 , # ...((./-#, (((#()"'(()((, #,#(#... -#,()(#)", *""0,(, , "#()*'((, )(*'(,', , *)(? #(##)(+,: $)#)")-, "- + 6 ? -( ( -,
)"-, -#(*)(: . *#, #*)"+#, "(##(, ,*', #(((.. (!", 1. 2, 3)! #,(