Prawo karne materialnedr hab. Włodzimierz Wróbel, prof. UJ

dr hab. Piotr Kardas, prof. UJ

Pojęcie prawa karnego

• Prawo karne w systemie kontroli społecznej

• Prawo karne a normy moralne

• Istota kary: dolegliowść

Pojęcie prawa karnego

• Prawo karne:• Zespół norm ustanowionych przez władzę państwową, która określa

• jakie zachowania naruszające normy postępowania mają charakter czynów za które wymierza się kary (czyny karalne)

• jakie są zasady pociągania sprawców tych czynów do odpowiedzialności karnej

• jakie kary lub inne środki mają być stosowane wobec sprawców czynów karalnych (także środki zabezpieczające)

Pojęcie prawa karnego

• Upoważnienie konstytucyjne

• Uwarunkowania cywilizacyjne i kulturowe• Co do zasad odpowiedzialności (wina, wiek)

• Co do rodzaju kar (kara śmierci, kary cielesne)

Granice prawu karnemu wyznaczają gwarantowane przez Konstytucję wolności i prawa człowieka, wynikające z przyrodzonej i niezbywalnej godności ludzkiej

Prawo karne w systemie prawa

• Prawo karne jako rodzaj prawa represyjnego

• Prawo karne a prawo cywilne

• Subsydiarność prawa karnego

Jeżeli jakieś zachowanie w świetle właściwych dla danej dziedziny życia społecznego norm prawnych nie jest uznane za sprzeczne z tymi normami, to nie może być uznane za zabronione pod groźbą kary przez prawo karne

Prawo karne materialne i inne dziedziny prawa karnego• Prawo karne procesowe

• Prawo karne wykonawcze

• Prawo karne skarbowe

• Prawo wykroczeń

• Prawo dyscyplinarne i odpowiedzialności zawodowej

• Prawo administracyjno-karne

• Międzynarodowe prawo karne

Podstawowe pojęcia związane z prawem karnym• Czyn zabroniony: zachowanie o znamionach określonych w ustawie

karnej• Kto zabija człowieka podlega karze od 8 lat pozbawienia wolności , karze 25 lat

pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności

• Przestępstwo: czyn bezprawny, zabroniony pod groźba kary przez ustawę, karygodny, zawiniony

Podstawowe pojęcia związane z prawem karnym• Wykroczenie: czyn zabroniony pod groźbą kary jako wykroczenie,

zabroniony karą aresztu, ograniczenia wolności, grzywną do 5000 zł lub naganą

• Przewinienie dyscyplinarne: zachowanie skierowane przeciwko godności wykonywanego zawodu lub sprawowaniu służby publicznej za które wymierza się sankcje dyscyplinarne

Kara

• Osobista dolegliwość zadana przez konstytucyjnie uprawniony organ państwa sprawcy przestępstwa jako wyraz potępienia jego zachowania

• środki karne,

• środki probacyjne

• środki zabezpieczające

Funkcje prawa karnego

• Funkcja ochronna

• Funkcja sprawiedliwościowa

• Funkcja gwarancyjna

• Funkcja kompensacyjna

• Funkcja komunikacyjna

Funkcja ochronna

• Ochrona dóbr (wartości, interesów) zbiorowych lub indywidualnych, uznanych przez ustawodawcę za cenne• Prewencja generalna

• Pozytywna

• Negatywna

• Prewencja indywidualna

• Zabezpieczenie

• Funkcja symboliczna

Funkcja sprawiedliwościowa

• Odpłata za wyrządzone zło – realizacja sprawiedliwości retrybutywnej

Funkcja gwarancyjna

• Zabezpieczenie jednostki przed nieuzasadnionym ograniczeniem praw i wolności stosowanym przez władze publiczną

• Ochrona przed arbitralnością władzy publicznej• Zasada określoności

• Zakaz retroaktywności

Funkcja kompensacyjna

• Naprawienie wyrządzonej szkody i krzywdy jednostce

• Rozwiązanie konfliktu wynikającego z faktu popełnienia przestępstwa

• Funkcja gwarancyjna prawa karnego

• Konieczność ustawowej podstawy do karnoprawnej ingerencji w obszar praw i wolności człowieka – art. 31 ust. 3 Konstytucji RP

Nullum crimen/nulla poena sine lege

• Nullum crimen sine lege scripta

• Nullum crimen sine lege praevia

• Nullum crimen sine lege certa

• Nullum srimen sine lege scripta

• Jak regulacje podustawowe mogą wpływać na zakres karalności

• Żródłem prawa karnego mogą być umowy międzynarodowe i Konstytucja

• Uzasadnienie zasady: podział władz, zasada winy, koncepcja przymusu psychicznego, związanie organów władzy ustawą

Ustawa karna

• Struktura kodeksu

• Wykładnia przepisów prawa karnego