PHÖÔNG PHAÙP TÍNH GIAÙ VAØ KEÁ TOAÙN CAÙC QUAÙ...

Giaùo trình Nguyeân Lyù Keá Toaùn Taøi lieäu löu haønh noäi boä

Ñaïi hoïc Ngaân haøng TP.HCM – Trung taâm boài döôõng nghieäp vuï Keá toaùn – Thueá taïi AnSöông 1

Chöông 4

PHÖÔNG PHAÙP TÍNH GIAÙ

VAØ KEÁ TOAÙN CAÙC QUAÙ TRÌNH KEÁ TOAÙN CHUÛ YEÁU

I. Phöông phaùp tính giaù

1. Khaùi nieäm, yù nghóa cuûa phöông phaùp tính giaùù

a. Khaùi nieäm:

Thöïc chaát tính giaù laø phöông phaùp thoâng tin vaø kieåm tra veà söï hình thaønh vaø phaùt

sinh chi phí coù lieân quan ñeán töøng loaïi vaät tö, saûn phaåm, haøng hoùa, taøi saûn dòch vuï. Noùi

caùch khaùc, tính giaù laø vieäc xaùc ñònh giaù trò ghi soå cuûa taøi saûn töùc laø duøng thöôùc ño giaù trò

ñeå bieåu hieän caùc loaïi taøi saûn khaùc nhau nhaèm phaûn aùnh, cung caáp caùc thoâng tin toång hôïp

caàn thieát vaø xaùc ñònh giaù trò tieàn teä ñeå thöïc hieän caùc phöông phaùp phaûn aùnh khaùc cuûa keá

toaùn.

b. YÙ nghóa cuûa phöông phaùp tính giaù

Laø moät phöông phaùp cuûa haïch toaùn keá toaùn, tính giaù vöøa coù tính ñoäc laäp töông ñoái

laïi vöøa coù quan heä chaët cheõ vôùi caùc phöông phaùp khaùc nhö chöùng töø, ñoái öùng taøi khoaûn,

toång hôïp – caân ñoái keá toaùn. Nhôø coù tính giaù, keá toaùn môùi ghi nhaän, phaûn aùnh ñöôïc caùc ñoái

töôïng khaùc nhau cuûa keá toaùn vaøo chöùng töø, taøi khoaûn vaø toång hôïp caùc thoâng tin khaùc nhau

qua caùc baùo caùo. Maëc khaùc, tính giaù vaät tö, taøi saûn, haøng hoaù, dòch vuï khoâng theå tieán haønh

moät caùch tuøy tieän ñöôïc maø phaûi döïa treân thoâng tin do chöùng töø, taøi khoaûn vaø caùc baùo caùo

cung caáp roài toång hôïp laïi. Ñaëc bieät laø haàu heát taøi saûn cuûa doanh nghieäp ñeàu khoâng theå

hình thaønh ngay moät luùc ñöôïc maø hình thaønh daàn daàn trong moät khoaûng thôøi gian nhaát

ñònh thoâng qua quaù trình thu mua, xaây döïng, laép ñaët, cheá taïo… Ñieàu ñoù ñoøi hoûi keá toaùn

phaûi keát hôïp caùc phöông phaùp haïch toaùn khaùc nhau ñeå ghi nhaän söï hình thaønh giaù trò ghi

nhaän söï hình thaønh giaù trò taøi saûn (keå caû giaù trò ban ñaàu vaø giaù trò taêng theâm).

2. Yeâu caàu cuûa vieäc tính giaù taøi saûn

Ñeå thöïc hieän toát chöùc naêng thoâng tin vaø kieåm tra veà giaù trò caùc loaïi taøi saûn cuûa mình,

tính giaù phaûi baûo ñaûm caùc yeâu caàu döôùi ñaây:

- Chính xaùc : Vieäc tính giaù cho caùc loaïi taøi saûn phaûi baûo ñaûm chính xaùc, phuø hôïp

vôùi giaù caû ñöông thôøi vaø phuø hôïp vôùi soá löôïng, chaát löôïng cuûa taøi saûn.

- Thoáng nhaát : Vieäc tính giaù phaûi thoáng nhaát veà phöông phaùp tính toaùn giöõa caùc

doanh nghieäp khaùc nhau trong neàn kinh teá quoác daân vaø giöõa caùc thôøi kyø khaùc nhau. Coù

nhö vaäy, soá lieäu tính toaùn ra môùi baûo ñaûm so saùnh ñöôïc giöõa caùc thôøi kyø vaø caùc doanh

nghieäp vôùi nhau. Qua ñoù, ñaùnh giaù ñöôïc hieäu quaû kinh doanh cuûa töøng doanh nghieäp, töøng

thôøi kyø khaùc nhau.

3. Nguyeân taéc trong vieäc tính giaù taøi saûn

Ñeå thöïc hieän toát caùc yeâu caàu tính giaù, ngoaøi vieäc ñoøi hoûi ngöôøi laøm keá toaùn phaûi

coù tinh thaàn traùch nhieäm cao, chaáp haønh toát caùc quy ñònh tính giaù, keá toaùn coøn phaûi quaùn

trieät caùc nguyeân taéc chuû yeáu sau :

Nguyeân taéc 1 : Xaùc ñònh ñoái töôïng tính giaù phuø hôïp

Nhìn chung, ñoái töôïng tính giaù phuø hôïp vôùi ñoái töôïng thu mua, saûn xuaát vaø tieâu

thuï. Ñoái töôïng ñoù coù theå laø töøng loaïi vaät tö, haøng hoaù, taøi saûn mua vaøo; töøng loaïi saûn

phaåm, dòch vuï thöïc hieän… Ví duï chuùng ta ñang tieán haønh tính giaù cho ñoái töôïng naøo ñaây,



taøi saûn, hay vaät tö nhaäp kho, hay haøng hoùa xuaát kho, xem chuùng coù giaù bao nhieâu ?

Nguyeân taéc 2 : Phaân loaïi chi phí hôïp lyù

Töø noäi dung cuûa tính giaù coù theå thaáy chi phí laø boä phaän quan troïng caáu thaønh neân

giaù cuûa caùc loaïi taøi saûn, vaät tö, haøng hoaù, dòch vuï, saûn phaåm. Do chi phí söû duïng ñeå tính

giaù coù nhieàu loaïi, coù loaïi lieân quan tröïc tieáp ñeán töøng ñoái töôïng tính giaù, coù loaïi lieân quan

giaùn tieáp. Ví duï, khi saûn xuaát, chi phí cuûa chuùng ta laø CP saûn xuaát. Tuy nhieân, chi phí vaän

chuyeån haøng ñi baùn thì laø chi phí baùn haøng. Theo caùch naøy, chi phí seõ ñöôïc chia laøm 4 loaïi

sau :

- Chi phí thu mua : Bao goàm toaøn boä caùc khoaûn chi phí phaùt sinh lieân quan ñeán

vieäc thu mua vaät tö, taøi saûn, haøng hoaù nhö chi phí vaän chuyeån, boác dôõ, baûo quaûn, chi phí

boä phaän thu mua, hao huït trong ñònh möùc, chi phí laép ñaët, chaïy thöû, chi phí kho – haøng -

beán baõi…

- Chi phí saûn xuaát : Laø nhöõng chi phí phaùt sinh lieân quan ñeán vieäc saûn xuaát, cheá

taïo saûn phaåm, thöïc hieän lao vuï, dòch vuï trong phaïm vi phaân xöôûng, boä phaän saûn xuaát.

Thuoäc chi phí saûn xuaát bao goàm :

+ Chi phí nguyeân, vaät lieäu tröïc tieáp : Chi phí nguyeân, vaät lieäu tröïc tieáp laø nhöõng chi

phí veà nguyeân, vaät lieäu chính, phuï, nhieân lieäu maø ñôn vò boû ra coù lieân quan tröïc tieáp ñeán

vieäc saûn xuaát, cheá taïo saûn phaåm hay thöïc hieän caùc lao vuï, dòch vuï.

+ Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp : Laø soá thuø lao phaûi traû cho soá lao ñoäng tröïc tieáp cheá

taïo saûn phaåm hay thöïc hieän lao vuï, dòch vuï cuøng vôùi caùc khoaûn trích cho caùc quyõ Baûo

hieåm xaõ hoäi, Kinh phí Coâng ñoaøn, Baûo hieåm y teá theo cheá ñoä quy ñònh (phaàn tính vaøo chi

phí kinh doanh).

- Chi phí baùn haøng : Laø chi phí phaùt sinh lieân quan ñeán vieäc tieâu thuï saûn phaåm,

haøng hoaù, lao vuï, dòch vuï nhö chi phí nhaân vieân baùn haøng; chi phí vaät lieäu, bao goùi; chi phí

duïng cuï baùn haøng, v.v..

- Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp : Bao goàm toaøn boä caùc khoaûn chi phí maø doanh

nghieäp ñaõ boû ra coù lieân quan ñeán vieäc toå chöùc, ñieàu haønh, quaûn lyù hoaït ñoäng saûn xuaát –

kinh doanh (chi phí quaûn trò doanh nghieäp vaø chi phí quaûn lyù haønh chính).

Nguyeân taéc 3 : Löïa choïn tieâu thöùc phaân boå chi phí thích öùng

Trong moät soá tröôøng hôïp vaø trong nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh, coù moät soá khoaûn chi

phí coù lieân quan tröïc tieáp ñeán nhieàu ñoái töôïng tính giaù nhöng khoâng theå taùch rieâng ra

ñöôïc. Vì theá, caàn löïa choïn tieâu thöùc phaân boå hôïp lyù sao cho gaàn saùt vôùi möùc tieâu hao thöïc

teá nhaát.

Tieâu thöùc phaân boå chi phí cho töøng ñoái töôïng tính giaù phuï thuoäc vaøo quan heä cuûa

chi phí vôùi ñoái töôïng tính giaù. Coâng thöùc phaân boå nhö sau :

Möùc chi phí

phaân boå cho

töøng ñoái

töôïng

=

Toång tieâu thöùc phaân boå

cuûa töøng ñoái töôïng x

Toång

chi phí

töøng loaïi

caàn phaân boå


cuûa taát caû ñoái töôïng

Vieäc löïa choïn tieâu thöùc phaân boå naøo caàn caên cöù vaøo tình hình cuï theå, döïa treân

quan heä cuûa chi phí vôùi ñoái töôïng tính giaù. Chaúng haïn, chi phí vaän chuyeån, boác dôõ vaät tö,

haøng hoaù thu mua coù theå phaân boå theo troïng löôïng hay theo soá löôïng vaät tö, haøng hoùa



chuyeân chôû, boác dôõ (neáu khoâng phaûi laø haøng coàng keành) hay phaân boå theo theå tích (neáu laø

haøng coàng keành). Hoaëc chi phí saûn xuaát chung coù theå phaân boå theo tieàn löông coâng nhaân

saûn xuaát (neáu trình ñoä cô giôùi hoaù ñoàng ñeàu vaø tieàn löông coâng nhaân saûn xuaát chieám tyû

troïng lôùn trong toång chi phí saûn xuaát) hoaëc theo soá giôø maùy laøm vieäc (neáu xaùc ñònh ñöôïc

soá giôø maùy laøm vieäc cho töøng ñoái töôïng)…

4. Trình töï tính giaù taøi saûn

a. Trình töï tính giaù taøi saûn mua vaøo

Ñeå tieán haønh hoaït ñoäng saûn xuaát – kinh doanh, caùc doanh nghieäp caàn phaûi coù 3

yeáu toá cô baûn laø lao ñoäng (söùc lao ñoäng), tö lieäu lao ñoäng vaø ñoái töôïng lao ñoäng. Caùc yeáu

toá naøy ñöôïc hình thaønh chuû yeáu do doanh nghieäp mua saém (mua saém maùy moùc, thieát bò,

nguyeân vaät lieäu, haøng hoaù, tuyeån duïng lao ñoäng) trong ñoù, tieàn mua söùc lao ñoäng chi traû

sau khi coù keát quaû xaùc ñònh. Bôûi vaäy, vieäc tính giaù caùc yeáu toá chi phí ñaàu vaøo veà thöïc chaát

laø tính giaù vaät lieäu, duïng cuï, haøng hoaù, taøi saûn mua vaøo.

- Böôùc 1 : Xaùc ñònh trò giaù mua cuûa taøi saûn

Trò giaù mua cuûa taøi saûn bao goàm giaù mua ghi treân hoaù ñôn tröø ( - ) caùc khoaûn giaûm

giaù haøng mua, chieát khaáu thöông maïi khi mua haøng ñöôïc höôûng coäng vôùi caùc khoaûn thueá

khoâng ñöôïc khaáu tröø. Nhö vaäy, trò giaù mua cuûa taøi saûn bao goàm thueá nhaäp khaåu, thueá tieâu

thuï ñaëc bieät cuûa taøi saûn mua vaøo (neáu coù).

- Böôùc 2 : Taäp hôïp toaøn boä chi phí phaùt sinh lieân quan ñeán quaù trình thu mua taøi saûn.

Chi phí thu mua taøi saûn bao goàm nhieàu loaïi nhö chi phí vaän chuyeån, boác dôõ, chi phí

boä phaän thu mua, chi phí lieân quan ñeán kho haøng, beán baõi, hao huït trong ñònh möùc v.v..

Neáu nhöõng chi phí naøy coù lieân quan ñeán vieäc thu mua moät loaïi vaät tö, haøng hoaù, taøi saûn thì

taäp hôïp tröïc tieáp cho loaïi vaät tö, taøi saûn ñoù. Coøn neáu nhöõng chi phí naøy coù lieân quan ñeán

vieäc thu mua nhieàu loaïi taøi saûn thì phaân boå cho töøng loaïi taøi saûn theo tieâu thöùc phuø hôïp

(troïng löôïng, soá löôïng, theå tích, v.v..)

- Böôùc 3 : Toång hôïp chi phí vaø tính ra giaù ban ñaàu (giaù thöïc teá) cuûa taøi saûn.

Giaù thöïc

teá cuûa taøi

saûn

=

Giaù mua (bao goàm

caû caùc khoaûn thueá

khoâng ñöôïc hoaøn laïi)

-

Giaûm giaù haøng

mua chieát

khaáu thöông

maïi

+ Chi phí thu

mua taøi saûn

Ví duï : Doanh nghieäp A tieán haønh mua saém moät soá vaät lieäu phuïc vuï cho saûn xuaát,

bao goàm :

- Vaät lieäu M : 10.000kg, giaù mua caû thueá giaù trò gia taêng 10% laø 220.000.000ñ.

- Vaät lieäu N : 40.000kg x 16.500ñ/kg = 660.000.000ñ.

Caùc chi phí vaän chuyeån, boác dôõ vaät lieäu treân thöïc teá phaùt sinh 12.500.000ñ.

Ñeå tính thöïc teá taøi saûn mua vaøo, caàn phaân boå phí thu mua cho töøng loaïi theo troïng

löôïng vaän chuyeån, boác dôõ.

- Chi phí thu mua phaân boå cho vaät lieäu M :

M =

12.500.000

x = 2.500.000(ñ)

10.0 40.000

- Chi phí thu mua phaân boå cho vaät lieäu N = 12.500.000 – 2.500.000 = 10.000.000 (ñoàng).



Giaù thöïc teá cuûa vaät lieäu M :

+ Neáu tính thueá giaù trò gia taêng theo phöông phaùp tröïc tieáp (Giaûng vieâng caàn giaûi

thích theâm veà khaùi nieäm tính thueá GTGT mua vaøo theo Phöông phaùp khaáu töø vaø Phöông

phaùp tröïc tieáp ñeå Sinh vieân môùi hoïc keá toaùn hieåu theâm) :

= 220.000.000+2.500.000.

Giaù ñôn vò vaät

lieäu M

=

222.500.000

= 22.550 ñ/kg

10.000

+ Neáu tính thueá giaù trò gia taêng theo phöông phaùp khaáu tröø : 200.000.000 + 2.500.000.


lieäu M

=

202.500.000

= 20.250ñ/kg

10.000

Giaù thöïc teá cuûa vaät lieäu N :

+ Neáu tính thueá giaù trò gia taêng theo phöông phaùp tröïc tieáp :

= 660.000.000 + 10.000.000 = 670.000.000ñ.


lieäu N

=

670.000.000

= 16.750ñ/kg

40.000

+ Neáu tính thueá giaù trò gia taêng theo phöông phaùp khaáu tröø : 600.000.000 +

10.000.000 = 610.000.000ñ.


lieäu N

=

610.000.000

= 15.250ñ/kg

40.000

Coù theå khaùi quaùt vieäc tính giaù taøi saûn mua vaøo qua caùc moâ hình sau :

* Moâ hình tính giaù vaät lieäu, coâng cuï, haøng hoùa mua vaøo:

Moâ hình naøy ñöïôc aùp duïng trong caùc doanh nghieäp saûn xuaát (laø doanh nghieäp tieán

haønh thu mua caùc loaïi vaät lieäu, coâng cuï ñeå ñöa vaøo saûn xuaát, cheá taïo saûn phaåm) vaø caùc

doanh nghieäp kinh doanh haøng hoùa (laø doanh nghieäp thöïc hieän vieäc thu mua haøng hoùa ñeå

baùn). Ñeå tính toaùn chính xaùc giaù thaønh saûn xuaát vaø giaù voán haøng hoùa, caùc doanh nghieäp

naøy caàn phaûi tính ñöôïc giaù thöïc teá cuûa vaät tö ñaàu vaøo saûn xuaát vaø giaù voán haøng hoùa mua

vaøo. Do vaäy, giaù cuûa vaät lieäu, coâng cuï, haøng hoaù bao goàm 2 boä phaän khoâng theå taùch rôøi laø

giaù mua vaø chi phí thu mua.

Trò giaù mua haøng Chi phí mua haøng

Giaù mua (tröø

giaûm giaù haøng

mua vaø chieát

khaáu thöông

maïi)

Coäng caùc

khoaûn thueá

khoâng ñöôïc

hoaøn laïi

Chi phí

vaän

chuyeån

boác dôõ

Chi phí kho

haøng beán

baõi

Chi phí

boä phaän

thu mua

Hao huït

trong ñònh

möùc

v.v…

GIAÙ THÖÏC TEÁ VAÄT LIEÄU, COÂNG CUÏ, HAØNG HOÙA

Moâ hình tính giaù vaät lieäu, coâng cuï, haøng hoùa mua vaøo.

* Moâ hình tính giaù taøi saûn coá ñònh

Taøi saûn coá ñònh laø nhöõng taøi saûn coù giaù trò lôùn, thôøi gian söû duïng daøi neân beân caïnh

vieäc tính giaù thöïc teá ban ñaàu (goïi laø nguyeân giaù), keá toaùn coøn phaûi tính theo giaù trò coøn laïi

baèng caùch laáy nguyeân giaù tröø ñi giaù trò hao moøn. Beân caïnh giaù mua taøi saûn coá ñònh töông

töï nhö giaù mua caùc loaïi vaät tö, haøng hoaù thì boä phaän chi phí thu mua taøi saûn coá ñònh coù vaøi



khaùc bieät do tính chaát cuûa taøi saûn. Boä phaän naøy bao goàm chi phí vaän chuyeån, boác dôõ, laép

ñaët, chaïy thöû, thueá tröôùc baï (neáu coù), tieàn kho haøng, beán baõi… vaø ñöôïc goïi laø caùc phí toån

môùi tröôùc khi duøng. Caû hai boä phaän (giaù mua vaø phí toån môùi tröôùc khi duøng) taïo neân

nguyeân giaù taøi saûn coá ñònh vaø ñöôïc thu hoài daàn baèng caùch khaáu hao.

Giaù mua saém, xaây döïng… Chi phí môùi tröôùc khi duøng

- Giaù mua (goàm caû caùc khoaûn thueá khoâng

ñöôïc hoaøn laïi) tröø giaûm giaù haøng mua

vaø chieát khaáu thöông maïi.

- Giaù xaây döïng, laép ñaët: Giaù quyeát toaùn.

- Giaù caáp phaùt

- v.v….

- Phí vaän chuyeån, boác dôõ

- Phí laép ñaët, chaïy thöû

- Phí kho haøng, beán baõi

- Thueá tröôùc baï

- Hoa hoàng moâi giôùi .v.v

NGUYEÂN GIAÙ TAØI KHOAÛN COÁ ÑÒNH MUA SAÉM

Giaù trò coøn laïi cuûa taøi saûn coá ñònh ñang söû

duïng taïi ñôn vò

Giaù trò hao moøn cuûa taøi saûn coá ñònh trong

quaù trình söû duïng

Moâ hình tính giaù taøi saûn coá ñònh

Ngoaøi vieäc hình thaønh do mua saém, taøi saûn coá ñònh cuûa doanh nghieäp ñöôïc hình

thaønh töø nhieàu nguoàn khaùc nhö do ñöôïc caáp phaùt, ñöôïc vieän trôï, v.v.. Vôùi taøi saûn hoaëc

ngaân saùch ñöôïc caáp treân caáp (giao), nguyeân giaù tính theo giaù caáp phaùt; coøn vôùi taøi saûn

ñöôïc vieän trôï, taëng thöôûng, nguyeân giaù tính giaù theo giaù thò tröôøng cuûa taøi saûn töông

ñöông ( + ) vôùi caùc khoaûn phí toån tieáp nhaän (neáu coù); vôùi taøi saûn do caùc ñôn vò, caù nhaân

goùp voán lieân doanh, nguyeân giaù tính theo giaù trò voán goùp do caùc beân thoaû thuaän ( + ) vôùi

caùc khoaûn phí toån tieáp nhaän (neáu coù) ; vôùi taøi saûn coá ñònh hình thaønh do xaây döïng cô baûn

baøn giao nguyeân giaù tính theo giaù quyeát toaùn ñöôïc duyeät coäng ( + ) vôùi caùc phí toån môùi

tröôùc khi duøng (neáu coù).

b. Trình töï tính giaù saûn phaåm, dòch vuï saûn xuaát

Beân caïnh caùc saûn phaåm ñöôïc hình thaønh do mua saéhjjfm, do nhaän caáp phaùt, nhaän lieân

doanh…, moät boä phaän lôùn taøi saûn trong caùc doanh nghieäp saûn xuaát ñöôïc hình thaønh thoâng

qua quaù trình saûn xuaát. Quaù trình saûn xuaát chính laø quaù trình keát hôïp 3 yeáu toá lao ñoäng, tö

lieäu lao ñoäng vaø ñoái töôïng lao ñoäng ñeå cho ra saûn phaåm. Ñoàng thôøi, quaù trình saûn xuaát

cuõng chính laø quaù trình tieâu hao baûn thaân caùc yeáu toá cô baûn ñoù. Do quaù trình saûn xuaát

ñöôïc tieán haønh lieân tuïc neân taïi baát kyø thôøi ñieåm naøo trong quaù trình saûn xuaát, beân caïnh boä

phaän saûn phaåm, dòch vuï ñaõ hoaøn thaønh cuõng toàn taïi löôïng saûn phaåm, dòch vuï dôû dang. Vì

theá, veà thöïc chaát, tính giaù saûn phaåm, haøng hoaù saûn xuaát chính laø xaùc ñònh boä phaän chi phí

tieâu hao ñeå saûn xuaát, cheá taïo saûn phaåm hay thöïc hieän dòch vuï ñoù. Ñeå tính giaù saûn phaåm,

dòch vuï hoaøn thaønh, keá toaùn nhaát thieát phaûi xaùc ñònh giaù trò saûn phaåm dôû dang.

Vieäc tính giaù saûn phaåm, dòch vuï saûn xuaát ra coù theå tieán haønh theo trình töï sau :

- Böôùc 1 : Taäp hôïp caùc chi phí tröïc tieáp (vaät lieäu tröïc tieáp, nhaân coâng tröïc tieáp) coù

lieân quan ñeán töøng ñoái töôïng tính giaù (saûn phaåm, dòch vuï).

- Böôùc 2 : Taäp hôïp vaø phaân boå chi phí saûn xuaát chung cho caùc ñoái töôïng tính giaù coù

lieân quan.

- Böôùc 3 : Xaùc ñònh giaù trò saûn phaåm dôû dang cuoái kyø.

- Böôùc 4 : Tính ra toång giaù thaønh saûn phaåm vaø giaù thaønh ñôn vò saûn phaåm.



Toång giaù thaønh

saûn phaåm dòch

vuï hoaøn thaønh

=

Giaù trò saûn

phaåm dòch vuï

dôû dang ñaàu

kyø

+

Chi phí saûn

xuaát thöïc teá

phaùt sinh trong

kyø

-

Giaù trò saûn

phaåm dòch vuï

dôû dang cuoái

kyø

Giaù thaønh ñôn vò saûn phaåm

dòch vuï =

Toång giaù thaønh saûn phaåm dòch vuï hoaøn thaønh

Soá löôïng saûn phaåm, dòch vuï hoaøn thanh

Trong coâng thöùc treân, chi phí saûn xuaát thöïc teá phaùt sinh trong kyø bao goàm chi phí

nguyeân, vaät lieäu tröïc tieáp, chi phí nhaân coâng tröïc tieáp vaø chi phí saûn xuaát chung. Ñoái vôùi

saûn phaåm dôû dang, cuoái kyø ñôn vò caàn tieán haønh kieåm keâ löôïng saûn phaåm dòch vuï dôû dang

taïi caùc boä phaän saûn xuaát roài coù theå aùp duïng moät trong caùc phöông phaùp tính giaù saûn phaåm

dôû dang sau ñaây :

+ Xaùc ñònh giaù trò saûn phaåm dôû dang theo saûn löôïng öôùc tính töông ñöông : Döïa theo

möùc ñoä hoaøn thaønh vaø soá löôïng saûn phaåm dôû dang ñeå quy saûn phaåm dôû dang thaønh saûn

phaåm hoaøn thaønh. Tieâu chuaån quy ñoåi thöôøng döïa vaøo giôø coâng hoaëc tieàn löông ñònh möùc.

Ñeå ñaûm baûo tính chính xaùc cuûa vieäc ñaùnh giaù, phöông phaùp naøy chæ neân aùp duïng ñeå tính

caùc chi phí cheá bieán, coøn caùc chi phí nguyeân, vaät lieäu tröïc tieáp phaûi xaùc ñònh theo soá thöïc

teá ñaõ duøng.

+ Xaùc ñònh giaù trò saûn phaåm dôû dang theo 50% chi phí cheá bieán : Ñeå ñôn giaûn cho vieäc

tính toaùn, ñoái vôùi nhöõng loaïi saûn phaåm maø chi phí cheá bieán chieám tyû troïng thaáp trong toång

chi phí, keá toaùn thöôøng söû duïng phöông phaùp naøy. Thöïc chaát ñaây laø moät daïng cuûa phöông

phaùp öôùc tính theo saûn löôïng töông ñöông, trong ñoù giaû ñònh saûn phaåm dôû dang ñaõ hoaøn

thaønh ôû möùc ñoä 50% so vôùi thaønh phaåm. Cuï theå :

Giaù trò

saûn phaåm

dôû dang

=

Giaù trò nguyeân vaät lieäu

chính naèm trong saûn

phaåm dôû dang (theo ñònh

möùc)

+

50% chi phí cheá

bieán so vôùi thaønh

phaåm

+ Xaùc ñònh giaù trò saûn phaåm dôû dang theo chi phí vaät lieäu chính : Trong giaù trò saûn

phaåm dôû dang chæ bao goàm giaù trò vaät lieäu chính tieâu hao, coøn toaøn boä chi phí cheá bieán

doàn heát cho thaønh phaåm.

+ Xaùc ñònh giaù trò saûn phaåm dôû dang theo chi phí nguyeân, vaät lieäu tröïc tieáp hoaëc theo

chi phí tröïc tieáp : Theo phöông phaùp naøy, trong giaù trò saûn phaåm dôû dang chæ bao goàm chi

phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp hoaëc chi phí tröïc tieáp (nguyeân lieäu vaø nhaân coâng tröïc tieáp)

maø khoâng tính ñeán caùc chi phí khaùc.

+ Xaùc ñònh giaù trò saûn phaåm dôû dang theo chi phí ñònh möùc hoaëc keá hoaïch : Caên cöù vaøo

caùc ñònh möùc tieâu hao (hoaëc chi phí keá hoaïch) cho caùc khaâu, caùc böôùc, caùc coâng vieäc

trong quaù trình cheá taïo saûn phaåm ñeå xaùc ñònh giaù trò saûn phaåm dôû dang.

Coù theå khaùi quaùt vieäc tính giaù saûn phaåm, dòch vuï saûn xuaát qua hình sau ñaây:



Giaù trò saûn phaåm dôû

dang ñaàu kyø

Chi phí saûn suaát phaùt sinh trong kyø

- Chi phí nguyeân, vaät lieäu tröïc tieáp

- Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp

- Chi phí saûn suaát chung

Toång giaù thaønh phaåm dòch vuï hoaøn

thaønh

Giaù trò saûn phaåm dôû dang cuoái kyø

Moâ hình tính giaù saûn phaåm, dòch vuï saûn xuaát

Ngoaøi ra, treân thöïc teá, ngöôøi ta coøn aùp duïng caùc phöông phaùp khaùc ñeå xaùc ñònh giaù trò

saûn phaåm dôû dang nhö phöông phaùp thoáng keâ kinh nghieäm, phöông phaùp tính theo chi phí

vaät lieäu chính vaø vaät lieäu phuï naèm trong saûn phaåm dôû v.v..

Ví duï : Moät phaân xöôûng tieán haønh saûn xuaát moät loaïi saûn phaåm K. Cuoái kyø, hoaøn

thaønh nhaäp kho 900 saûn phaåm, coøn 100 saûn phaåm dôû dang. Chi phí phaùt sinh trong kyø

ñöôïc taäp hôïp nhö sau (ñôn vò : 1.000 ñoàng) :

- Chi phí vaät lieäu tröïc tieáp : 720.500, trong ñoù vaät lieäu chính 680.000.

- Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp : 54.000

- Chi phí saûn xuaát chung : 45.000

Ñöôïc bieát doanh nghieäp treân aùp duïng phöông phaùp tính giaù saûn phaåm dôû dang theo

chi phí vaät lieäu chính tieâu hao.

Ñeå tính giaù saûn phaåm K, tröôùc heát caàn xaùc ñònh giaù trò saûn phaåm dôû dang. Cuï theå :

Giaù trò saûn phaåm K

dôû dang cuoái kyø

=

680.000

x 100 = 68.000

900 + 100

Baûng tính giaù thaønh saûn phaåm saûn xuaát

Ñôn vò tính : 1.000 ñoàng

Khoaûn muïc

chi phí

Giaù trò

saûn

phaåm dôû

dang

ñaàu kyø

Chi phí

saûn suaát

phaùt sinh

trong kyø

Giaù trò

saûn

phaåm dôû

dang

cuoái kyø

Toång giaù

thanh

saûn

phaåm

Giaù

thaønh

ñôn vò

saûn

phaåm

1. CP nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp

Trong ñoù: Vaät lieäu chính

2. Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp

3. Chi phí saûn suaát chung

-

-

-

-

720.500

680.000

54.000

45.000

68.000

68.000

-

-

625.500

612.000

54.000

45.000

725

680

60

50

Coäng x 819.500 68.000 751.500 835

c. Trình töï tính giaù (giaù voán) saûn phaåm, haøng hoaù, dòch vuï tieâu thuï vaø giaù vaät tö

xuaát duøng cho saûn xuaát – kinh doanh

Ñeå xaùc ñònh ñöôïc keát quaû tieâu thuï saûn phaåm, haøng hoùa, dòch vuï, beân caïnh caùc yeáu toá

nhö doanh thu thuaàn, chi phí quaûn lyù, chi phí baùn haøng, keá toaùn caàn thieát phaûi xaùc ñònh trò

giaù voán cuûa haøng tieâu thuï. Trò giaù voán cuûa haøng tieâu thuï ñöôïc tính theo giaù thöïc teá, nhaäp

kho giaù naøo thì xuaát baùn ñöôïc tính theo giaù ñoù. Tuy nhieân, tuøy thuoäc vaøo ñaëc ñieåm kinh

doanh trong töøng lónh vöïc (saûn xuaát, thöông maïi) maø trò giaù voán cuûa haøng tieâu thuï ñöïôc

xaùc ñònh khaùc nhau. Vôùi doanh nghieäp saûn xuaát, trò giaù voán cuûa haøng xuaát baùn ñöïôc tính



theo giaù thaønh saûn xuaát thöïc teá (giaù thaønh coâng xöôûng thöïc teá); coøn vôùi doanh nghieäp

thöông maïi, trò giaù voán cuûa haøng xuaát baùn bao goàm 2 boä phaän :

- Trò giaù mua cuûa haøng tieâu thuï.

- Phí thu mua phaân boå cho haøng tieâu duøng.

Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp kinh doanh dòch vuï, trò giaù voán cuûa haøng tieâu thuï chính

laø giaù thaønh thöïc teá cuûa dòch vuï ñaõ thöïc hieän vôùi khaùch haøng. Coøn ñoái vôùi caùc doanh

nghieäp saûn xuaát, ñeå tính ñöôïc giaù thaønh saûn phaåm, caàn phaûi xaùc ñònh ñöôïc giaù cuûa vaät tö

xuaát duøng. Giaù cuûa vaät tö xuaát duøng cho saûn xuaát ñöôïc tính theo giaù thöïc teá vaät tö mua

vaøo, bao goàm caû giaù mua vaø chi phí thu mua.

Vieäc tính giaù saûn phaåm, dòch vuï, haøng hoùa tieâu thuï vaø giaù vaät tö xuaát duøng cho saûn

xuaát kinh doanh coù theå khaùi quaùt qua caùc böôùc sau :

* Böôùc 1 : Xaùc ñònh soá löôïng saûn phaåm, haøng hoaù, dòch vuï tieâu thuï theo töøng loaïi

vaø theo töøng khaùch haøng cuøng vôùi soá löôïng vaät lieäu, coâng cuï xuaát duøng cho saûn xuaát kinh

doanh.

* Böôùc 2 : Xaùc ñònh giaù ñôn vò cuûa töøng loaïi haøng xuaát baùn, xuaát duøng (vôùi saûn

phaåm, dòch vuï : Giaù thaønh saûn xuaát; vôùi haøng hoaù : Ñôn giaù mua; vôùi vaät tö xuaát duøng :

Giaù thöïc teá xuaát kho).

* Böôùc 3 : Phaân boå phí thu mua cho haøng tieâu thuï (vôùi kinh doanh thöông maïi) theo

tieâu thöùc phuø hôïp (soá löôïng, troïng löôïng, doanh thu, trò giaù mua…)

Ñeå xaùc ñònh giaù ñôn vò cuûa haøng xuaát baùn, xuaát duøng keá toaùn coù theå söû duïng moät

trong caùc phöông phaùp sau ñaây (Caàn löu yù raèng, söû duïng phöông phaùp naøo thì phaûi nhaát

quaùn, khoâng ñöôïc thay ñoåi trong suoát kyø haïch toaùn).

* Phöông phaùp giaù ñôn vò bình quaân : Theo phöông phaùp naøy, giaù thöïc teá haøng

xuaát kho (xuaát duøng, xuaát baùn, xuaát goùp voán lieân doanh…) trong kyø ñöôïc tính theo coâng

thöùc sau :

Giaù thöïc teá hang

xuaát kho =

Soá löôïng haøng

xuaát kho x

Giaù ñôn vò bình

quaân

Khi söû duïng giaù ñôn vò bình quaân, coù theå söû duïng döôùi ba daïng :

- Giaù ñôn vò bình quaân caû kyø döï tröõ


quaân caû kyø döï

tröõ

=

Giaù trò thöïc teá haøng toàn ñaàu kyø vaø nhaäp trong kyø

Soá löôïng haøng thöïc teá toàn ñaàu kyø vaø nhaäp trong kyø

Giaù ñôn vò bình quaân cuûa kyø döï tröõ ñöôïc xaùc ñònh sau khi keát thöùc kyø haïch toaùn

(thaùng, quyù) neáu coù theå aûnh höôûng ñeán coâng taùc quyeát toaùn. Tuy nhieân, caùch tính ñôn

giaûn, ít toán coâng söùc.

- Giaù ñôn vò bình quaân cuoái kyø tröôùc : Trò giaù thöïc teá cuûa haøng xuaát duøng kyø naøy seõ

tính theo giaù ñôn vò bình quaân cuoái kyø tröôùc. Phöông phaùp naøy ñôn giaûn, ñeå laøm, ñaûm baûo

tính kòp thôøi cuûa soá lieäu keá toaùn maëc daàu ñoä chính xaùc khoâng cao vì khoâng tính ñeán söï

bieán ñoäng cuûa giaù caû kyø naøy.

Giaù ñôn vò

bình quaân

cuoái kyø tröôùc

=

Giaù trò thöïc teá haøng toàn cuoái kyø tröôùc (hoaëc ñaàâu kyø)

Soá löôïng haøng thöïc teá toàn kho cuoái kyø tröôùc (hoaëc ñaàu kyø naøy)



- Giaù ñôn vò bình quaân sau moãi laàn nhaäp : Phöông phaùp naøy vöøa baûo ñaûm tính kòp

thôøi cuûa soá lieäu keá toaùn vöøa phaûn aùnh ñöôïc tình hình bieán ñoäng cuûa giaù caû. Tuy nhieân,

khoái löôïng tính toaùn lôùn, toán nhieàu coâng söùc bôûi vì, cöù moãi laàn haøng nhaäp kho, keá toaùn laïi

phaûi tieán haønh tính toaùn laïi giaù bình quaân.


quaân sau moãi

laàn nhaäp

=

Giaù trò thöïc teá haøng toàn kho sau moäi laàn nhaäp

Soá löôïng haøng thöïc teá toàn ñaàu kyø vaø nhaäp trong kyø

Ví duï : Tình hình kho, nhaäp, xuaát haøng A trong thaùng 1 naêm 2004 taïi moät doanh

nghieäp nhö sau :

I.Toàn ñaàu kyø : 1.000kg, ñôn giaù 11.000ñ/kg

II.Taêng, giaûm trong kyø :

- Ngaøy 5 : Nhaäp 3.000kg, ñôn giaù 11.000ñ/kg


- Ngaøy 10 : Xuaát 3.500kg

- Ngaøy 12 : Xuaát 500kg


- Ngaøy 26 : Xuaát 2.000kg

III.Toàn cuoái kyø : 2.000kg

Ñöôïc bieát giaù mua haøng A trong kyø laø giaù chöa coù thueá GTGT vaø doanh nghieäp treân

tính thueá GTGT theo phöông phaùp khaáu tröø.

Vôùi ví duï treân, neáu aùp duïng phöông phaùp giaù ñôn vò bình quaân caû kyø döï tröõ, ta coù :

Giaù

ñôn

vò

=

1.000 x 10.000 + 3.000 x 11.000 + 1.000 x 10.800 + 3.000 x 10.500

1.000 + 3.000 + 1.000 + 3.000

= 10.662,5 (ñ/kg)

Giaù thöïc teá haøng xuaát :

- Ngaøy 10: 3.500 x 10.662,5 = 37.318.750 (ñ)

- Ngaøy 12: 500 x 10.662,5 = 5.331.250 (ñ)

- Ngaøy 26: 2.000 x 10.662,5 = 21.325.000 (ñ)

Coäng : 63.975.000 (ñ)

Giaù thöïc teá haøng toàn cuoái kyø:

2.000 x 10.662,5 = 21.325.000

Coøn theo phöông phaùp giaù ñôn vò bình quaân cuoái kyø tröôùc (10.000ñ/kg) thì giaù thöïc

teá haøng xuaát

- Ngaøy 10: 3.500 x 10.000 = 35.000.000 (ñ)

- Ngaøy 12: 500 x 10.000 = 5.000.000 (ñ)

- Ngaøy 26: 2.000 x 10.000 = 20.000.000 (ñ)

Coäng: 60.000.000 (ñ)




= 85.300.000 – 60.000.000 = 25.300.000 (ñ)

Neáu nhaäp phöông phaùp giaù ñôn vò bình quaân sau moäi laàn nhaäp:

- Giaù ñôn vi bình quaân ngaøy 5:

Giaù

ñôn vò

=

1.000 x 10.000 + 3.000 x 11.000

= 10.750 ñ/kg

1.000 + 3.000

- Giaù ñôn vò bình quaân ngaøy 6:

Giaù

ñôn vò

=

4.000 x 10.750 + 10.000 x 10.800

= 10.760 ñ/kg

4.000 + 1.000

- Giaù thöïc teá xuaát kho:

o Ngaøy 10: 3.500 x 10.760 = 37.660.000 (ñ)

o Ngaøy 12: 500 x 10.760 = 5.380.000 (ñ)

- Giaù ñôn vò bình quaân ngaøy 25:

Giaù

ñôn vò

=

1.000 x 10.760 + 3.000 x 10.500

= 10.565 ñ/kg

1.000 + 3.000

- Giaù thöïc teá xuaát ngaøy 26

2.000 x 10.565 = 21.130.000 (ñ)

- Toång giaù thöïc teá haøng xuaát trong kyø: 64.170.000

- Giaù thöïc teá haøng toàn cuoái kyø: 2.000 x 10.565 = 21.130.000(ñ)

* Phöông phaùp xaùc ñònh theo trò giaù haøng toàn kho cuoái kyø treân cô sôû giaù mua thöïc

teá cuoái ky ø:

Theo phöông phaùp naøy, trò giaù thöïc teá haøng xuaát kho seõ ñöôïc tính theo coâng thöùc:

Giaù thöïc

teá haøng

xuaát kho

=

Giaù thöïc teá

haøng toàn

ñaàu kyø

+

Giaù thöïc teá

haøng toàn

trong kyø

-

Giaù thöïc teá

haøng toàn

cuoái kyø

Trong ñoù:

Giaù thöïc teá

haøng toàn kho

cuoái kyø

=

Soá löôïng

haøng toàn kho

cuoái kyø

x

Ñôn giaù mua

laàn cuoái cuøng

trong kyø

Phöông phaùp naøy ñôn giaûn, nhanh choùng nhung ñoä chính xaùc khoâng cao, khoâng

phaûn aùnh ñöôïc söï bieán ñoâng cuûa giaù caû.

Theo ví duï treân, ta coù

Giaù thöïc teá haøng toàn kho cuoái kyø

2.000 x 10.500 = 21.000.000 (ñ)

Giaù thöïc teá haøng xuaát kho

1.000 x 10.000 + 3.000 x 11.000 + 1.000 x 10.800

+ 3.000 x 10.500 – 21.000.000 = 64.300.000 ñ

* Phöông phaùp nhaäp tröôùc, xuaát tröôùc (FIFO)

Theo phöông phaùp naøy, giaû thieát soá haøng naøo nhaâp tröôùc, xuaát heát soá nhaäp tröôùc

môùi xuaát ñeán soá nhaäp sau theo giaù thöïc teá cuûa töøng soá haøng xuaát. Noùi caùch khaùc, cô sôû cuûa



phöông phaùp naøy laø giaù thöïc teá cuûa haøng mua tröôøc seõ ñöôïc duøng laøm giaù ñeå tính giaù thöïc

teá haøng xuaát tröôùc vaø do vaäy, giaù trò haønh toàn kho cuoái kyø seõ laø thöïc teá cuûa soá haøng mua

vaøo sau cuøng trong kyø.

Cuõng ôû ví duï treân, ta coù:

- Giaù thöïc teá haøng xuaát ngaøy 10:

1.000 x 10.000 + 2.500 x 11.000 = 37.500.000 ñ


500 x 11.000 = 5.500.000 ñ


1.000 x 10.800 + 1.000 x 10.500 = 21.300.000 ñ

- Giaù thöïc teá haøng toàn cuoái kyø:

2.000 x 10.500 = 21.000.000 ñ

* Phöông phaùp nhaäp sau, xuaát tröôùc (LIFO)

Phöông phaùp naøy giaû ñònh nhöõng haøng mua vaøo sau cuøng seõ ñöôïc xuaát tröôùc tieân,

ngöôïc laïi vôùi phöông phaùp nhaäp tröôùc, xuaát tröôùc ôû treân.

Chaúng haïn, ôû ví duï treân:


1.000 x 10.800 + 2.500 x 11.000 = 38.300.000 ñ


500 x 11.000 = 5.500.000 ñ


2.000 x 10.500 = 21.000.000 ñ


1.000 x 10.500 + 1.000 x 10.000 = 20.500.000 ñ

* Phöông phaùp giaù thöïc teá ñích danh:

Phöông phaùp giaù thöïc teá ñích danh (coøn goïi laø phöông phaùp ñaëc ñieåm rieâng hay

phöông phaùp tröïc tieáp) ñöôïc söû duïng vôùi caùc loaïi haøng coù giaù trò cao vaø coù tính taùch bieät

nhö vaøng, baïc, kim loaïi quyù hieám... Theo phöông phaùp naøy, haøng ñöôïc xaùc ñònh giaù trò theo

ñôn chieác hay töøng loâ haøng vaø giöõ nguyeân töø luùc nhaäp vaøo cho ñeán khi xuaát duøng. Khi xuaát

haøng (hay loâ haøng) naøo seõ xaùc ñònh theo giaù thöïc teá ñích danh cuûa haøng (hay loâ haøng) ñoù.

Chaúng haïn ôû ví duï treân:

- Ngaøy 10: Xuaát 3.500 kg, trong ñoù 1.000 kg ñaàu kyø, 1.500 nhaäp ngaøy vaø 1.000

nhaäp ngaøy 6. Giaù thöïc teá xuaát ngaøy 10 laø:

1.000 x 10.000 + 1.500 x 11.000 + 1.000 x 10.800 = 37.300.000 ñ

- Ngaøy 12: Xuaát 500 kg cuûa soá nhaäp ngaøy 5:

500 x 11.000 = 5.500.000 ñ

- Ngaøy 26: Xuaát 2.000 kg, trong ñoù 1.000 kg nhaäp ngaøy 5, coøn 1.000 nhaäp ngaøy

25ø:

1.000 x 11.000 + 1.000 x 10.500 = 21.500.000 ñ


2.000 x 10.500 = 21.000.000 ñ



* Phöông phaùp giaù haïch toaùn:

Giaù haïch toaùn laø giaù keá hoaïch hoaëc moät loaïi giaù oån ñònh naøo ñoù trong kyø. Khi aùp

duïng phöông phaùp naøy, toaøn boä haøng bieán ñoäng trong kyø ñöôïc phaûn aùnh theo giaù haïch

toaùn. Cuoái kyø, keá toaùn tieán haønh ñieàu chænh töø giaù haïch toaùn sang giaù thöïc teá theo coâng

thöïc:

Giaù thöïc teá cuûa haøng

xuaát duøng trong kyø

(hoaêc toàn cuoái kyø)

=

Giaù thöïc haïch toaùn cuûa

haøng xuaát duøng trong kyø

(hoaêc toàn cuoái kyø)

x Heä soá giaù

Trong ñoù:

Heä soá giaù =

Giaù trò thöïc teá haøng toàn vaø nhaäp trong kyø

Giaù haïch toaùn haøng toàn ñaàu kyø vaø nhaäp trong kyø

Heä soá giaù coù theå tính cho töøng loaïi, töøng nhoùm hoaëc töøng thöù haøng chuû yeáu tuøy thuoäc

vaøo yeâu caàu vaø trình ñoä quaûn lyù cuûa doanh nghieäp.

Chaúng haïn, trong ví duï treân, keá toaùn söû duïng giaù haïch toaùn trong kyø laø 10.500 ñ/kg , ta

coù:

Heä soá

giaù

=

10.000 x 1.000 + 3.000 x 11.000 +

1.000 x 10.800 + 3.000 x 10.500

= 1,015

8.000 x 10.500

Giaù thöïc teá cuûa haøng xuaát trong kyø:

(3.500 + 500 + 2.000) x 10.500 x 1,015 = 63.975.000 ñ


2.000 x 10.500 x 1,015 = 21.325.000 ñ

Ñoái vôùi kinh doanh thöông maïi, ngoaøi vieäc xaùc ñònh trí giaù mua cuûa haøng tieâu duøng

theo moät trong caùc phöông phaùp treân, ñeå xaùc ñònh trò giaù voán cuûa haøng tieâu thuï, keá toaùn

coøn caàn phaûi phaân boå phí thu mua cho haøng tieâu thuï theo tieâu thöùc phuø hôïp (troïng löôïng,

soá löôïng, giaù baùn, trò giaù mua...) Coâng thöùc phaân boå nhö sau:

Phaân boå

phí thu

mua cho

haøng tieâu

thuï

=

Tieâu thöùc phaân boå cuûa

haøng tieâu thuï trong kyø

x

Toång chi

phí thu

mua cuûa

haøng toàn

ñaàu kyø vaø

phaùt sinh

trong kyø


cuûa haøng toàn cuoái kyø vaø

haøng xuaát baùn trong kyø

Chaúng haïn, cuõng ôû ví duï treân, neáu phí thu mua cuûa haøng toàn ñaàu kyø laø 5000.000 ñ, phí

thu mua phaùt sinh trong kyø laø 5.100.000 ñ thì phí thu mua phaân boå trong haøng tieâu thuï seõ

laø:

6.000

x (500 + 5.100) = 4.200.000 ñ

2.000 +6.000

Coù theå khaùi quaùt vieäc tính giaù haøng tieâu thuï, xuaát duøng qua caùc sô ñoà sau:



Sô ñoà tính giaù haøng hoùa tieâu thuï

Trò giaù mua cuûa haøng tieâu thuï Phí thu mua phaân boå cho haøng tieâu thuï

TRÒ GIAÙ VOÁN CUÛA HAØNG HOÙA TIEÂU THU

Sô ñoà tính giaù saûn phaåm, dòch vuï tieâu thuï vaø giaù vaät tö xuaát duøng cho

saûn xuaát kinh doanh

Giaù voán saûn phaåm, dòch vuï ñaõ baùn, ñaõ

cung caáp cho khaùch haøng

Giaù thaønh thöïc teá vaät tö xuaát duøng vaø xuaát khaùc

cho kinh doanh

Giaù thaønh saûn xuaát saûn phaåm, dòch vuï - Giaù mua vaøo thöïc teá

- Giaù cheá bieán nhaäp kho

- Caùc khoaûn thueá khoâng ñöôïc hoaøn laïi

Phí toån

mua

vaät tö

Chi phí

nguyeân lieäu

tröïc tieáp

Chi phí

nhaân coâng

tröïc tieáp

Chi phí

saûn xuaát

chung

II. Keá toaùn caùc quaù trình kinh teá chuû yeáu

1. Keá toaùn quaù trình mua haøng, döï tröõ

a. YÙ nghóa vaø nhieäm vuï haïch toaùn

Xeùt trong toaøn boä quaù trình kinh doanh, cung caáp laø giai ñoaïn môû ñaàu. Keát quûa cuûa

giai ñoaïn naøy laø tieàn ñeà cho caùc giai ñoaïn sau.

Ñeå thoûa maõn nhu caàu thoâng tin haïch toaùn giai ñoaïn cung caáp phaûi thöïc hieän toát caùc

nhieäm vuï sau:

- Phaûn aùnh chính xaùc tình hình cung caáp veà maët soá löôïng, chi tieát theo töøng chuûng

loaïi, quy caùch, phaåm chaát cuûa töøng thöù vaät tö, haøng hoaù.

- Tính toaùn ñaày ñuû, chính xaùc, kòp thôøi giaù thöïc teá cuûa töøng ñoái töôïng mua vaøo,

ñoàng thôøi giaùm saùt tình hình cung caáp veà maët giaù caû, chi phí thôøi gian cung caáp vaø tieán ñoä

baøn giao, thanh toaùn tieàn haøng.

b. Phöông phaùp haïch toaùn quaù trình cung caáp trong caùc doanh nghieäp

Taøi khoaûn söû duïng

Ñeå theo doõi quaù trình cung caáp, keá toaùn söû duïng caùc taøi khoaûn sau:

- Taøi khoaûn “ Nguyeân lieäu, vaät lieäu”: Taøi khoaûn naøy duøng ñeå theo doõi giaù trò hieän

coù, bieán ñoäng taêng, giaûm cuûa caùc loaïi nguyeân lieäu, vaät lieäu hieän coù ôû doanh nghieäp theo

giaù thöïc teá (giaù mua vaø chi phí giaù mua), chi tieát theo töøng loaïi, nhoùm, thöù vaät tö tuøy theo

yeâu caàu quaûn lyù vaø phöông tieän thanh toaùn.

Beân nôï: Phaûn aùnh caùc nghieäp vuï laøm taêng nguyeân, vaät lieäu theo gía thöïc teá (mua

ngoaøi, töï saûn xuaát, nhaän goáp voán…)

Beân coù: Phaûn aùnh caùc nghieäp vuï phaùt sinh laøm giaûm giaù thöïc teá cuûa nguyeân, vaät lieäu

(xuaát duøng. Xuaát baùn, xuaát traû laïi, giaûm giaù ñöôïc höôûng….)

Dö Nôï (ñaàu kyø hoaëc cuoái kyø): Phaûn aùnh gía trò nguyeân, vaät lieäu toàn kho (ñaàu kyø hoaëc

cuoái kyø).

- Taøi khoaûn “Coâng cuï, duïng cuï”: Duøng ñeå phaûn aùnh tình hình hieän coù, bieán ñoäng

taêng, giaûm trong kyø cuûa caùc loaïi coâng cuï, duïng cuï theo giaù thöïc teá (giaù mua vaø chi phí thu



mua) theo töøng loaïi. Taøi khoûan “ Coâng cuï duïng cuï” coù keát caáu töông töï nhö taøi khoaûn:

Nguyeân lieäu, vaät lieäu:

- Taøi khoaûn : “Haøng hoaù” : Taøi khoaûn naøy phaûn aùnh giaù trò hieän coù, bieán ñoäng

taêng, giaûm cuûa haøng hoaù taïi kho, taïi quaày cuûa doanh nghieäp, chi tieát theo töøng kho, töøng

quaày, töøng loaïi, töøng nhoùm, töøng thöù haøng hoaù.

Beân nôï: Giaù trò mua cuûa haøng hoùa nhaäp kho vaø chi phí mua haøng hoùa.

Beân coù: Gía trò mua cuûa haøng hoaù xuaát vaø phí thu mua phaân boå cho haøng tieâu thu.

Dö Nôï (ñaàu kyø hoaëc cuoái kyø): Phaûn aùnh trò giaù mua cuûa haøng toàn kho vaø phí thu mua

cuûa haøng coøn laïi chöa tieâu thuï (ñaàu kyø hoaëc cuoái kyø).

Taøi khoaûn “Haøng hoaù” chi tieát theo hai khoaûn :

+ Giaù mua haøng hoùa (keå caû thueá phaûi noäp veà haøng mua – neáu coù)

+ Chi phí mua haøng hoaù.

- Taøi khoaûn “Haøng mua ñang ñi ñöôøng”: Haøng mua ñang ñi ñöôøng laø taát caû caùc loaïi

vaät tö, haøng hoùa maø ñôn vò ñaõ mua hoaëc chaáp nhaän mua (ñaõ thuoäc sôû höõu cuûa ñôn

vò)nhöng cuoái kyø haøng vaãn chöa kieåm nhaän, baøn giao (keå caû soá ñang göûi taïi kho ngöôøi

baùn).

Beân nôï: Trò giaù haøng ñi ñöôøng taêng theâm trong kyø

Beân coù: Trò giaù haøng ñi ñöôøng kyø tröôùc ñaõ kieåm nhaän, baøn giao kyø naøy.

Dö nôï (ñaàu kyø hoaëc cuoái kyø): Phaûn aùnh trò giaù haøng ñang ñi ñöôøng ( ñaàu kyø hoaëc cuoái

kyø).

- Taøi khoaûn “Thanh toaùn vôùi ngöôøi baùn”: Duøng ñeå theo doõi toaøn boä caùc khoaûn

thanh toaùn vôùi ngöôøi baùn, ngöôøi cung caáp vaät tö, haøng hoaù, dòch vuï; ngöôøi nhaän thaàu xaây

döïng cô baûn, söûa chöõa lôùn taøi saûn coá ñònh ….(keå caû tieàn öùng tröôùc cho ngöôøi baùn).

Beân nôï:

- Soá tieàn ñaõ traû cho ngöôøi baùn (keå caû öùng tröôùc)

- Giaûm giaù haøng baùn ñöôïc höôûng.

- Trò giaù haøng mua traû laïi.

Beân coù:

- Soá tieàn phaûi traû cho ngöôøi baùn

- Soá tieàn thöøa ñöôïc ngöôøi baùn traû laïi.

Taøi khoaûn naøy coù theå ñoàng thôøi vöøa coù soá dö beân Nôï, vöøa ñoàng thôøi coù soá dö beân

Coù.

Dö nôï: Soá tieàn traû thöøa hoaëc öùng tröôùc cho ngöôøi baùn

Dö coù: Soá tieàn coøn nôï ngöôøi baùn.

Taøi khoaûn “Thanh toaùn vôùi ngöôøi baùn” ñöôïc môû chi tieát theo töøng chuû nôï, khaùch

nôï vaø khoâng ñöôïc buø tröø khi leân baûng caân ñoái neáu khaùc ñoái töôïng thanh toaùn.

Ngoaøi ra, trong quùa trình mua haøng, taát yeáu phaùt sinh caùc nghieäp vuï thanh toaùn veà

tieàn haøng, tieàn vaän chuyeån, boác dôõ…. Do ñoù, keá toaùn coøn söû duïng moät soá taøi khoaûn lieân

quan khaùc nhö taøi khoaûn “Tieàn maët’; taøi khoaûn “Tieàn göûi ngaân haøng”; v.v…..

Phöông phaùp haïch toaùn

Do ñaëc ñieåm hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh vaø yeâu caàu quaûn lyù khaùc nhau neân

vieäc haïch toaùn quaù trình cung caáp giöõa caùc ñôn vò khoâng hoaøn toaøn gioáng nhau. Chaúng



haïn, ñoái vôùi caùc ñôn vò kinh doanh thöông maïi, caàn haïch toaùn rieâng khoái löôïng haøng hoaù

mua vaøo vaø chi phí thu mua ñeå töø ñoù xaùc ñònh ñöôïc chæ tieâu khoái löôïng haøng hoùa luaân

chuyeån vaø phí löu thoâng cuûa haøng luaân chuyeån (goàm phí thu mua, baûo quaûn vaø tieâu thuï).

Tuy nhieân, veà cô baûn, haïch toaùn quaù trình cung caáp vaãn gioáng nhau giöõa caùc DN. Cuï theå:

- Tröôøng hôïp haøng mua ngoaøi, ñaõ kieåm nhaän nhaäp kho, chöa traû tieàn cho ngöôøi baùn:

Nôï TK “ Nguyeân- vaät lieäu”: Giaù mua vaät lieäu nhaäp kho.

Nôï TK “ Coâng cuï, duïng cuï”: Gia mua coâng cuï, duïng cuï nhaäp kho.

Nôï TK “Haøng hoaù”: Giaù mua haøng hoùa nhaäp kho.

Nôï TK “ Thueá GTGT ñöôïc khaáu tröø “: Thueá GTGT ñaàu vaøo.

Coù TK “ Thanh toaùn vôùi ngöôøi baùn” : Soá tieàn haøng phaûi traû cho ngöôøi baùn.

- Caùc chi phí thu mua thöïc teá phaùt sinh (vaän chuyeån, boác dôõ . …):

Nôï TK “ Nguyeân – vaät lieäu” : Chi phí thu mua vaät lieäu

Nôï TK “ Coâng cuï, duïng cuï” : Chi phí thu mua coâng cuï, duïng cuï

Nôï TK “Haøng hoaù” : Chi phí thu mua haøng hoùa.

Nôï TK “ Thueá GTGT ñöôïc khaáu tröø” : Soá thueá GTGT ñaàu vaøo ñöôïc khaáu tröø tính

treân chi phí thu mua (neáu coù).

Coù caùc taøi khoaûn chi phí lieân quan (tieàn maët, tieàn göûi ngaân haøng, thanh toaùn

vôùi ngöôøi baùn ….). Toång giaù thanh toaùn.

- Khi thanh toaùn tieàn haøng, tieàn vaän chuyeån….cho ngöôøi baùn, ngöôøi vaän chuyeån, boác

dôõ, keá toaùn ghi:

Nôï TK “ Thanh toaùn vôøi ngöôøi baùn”: Soá tieàn ñaõ thanh toaùn

Coù TK lieân quan (tieàn maët, TGNH…)

-Tröôøng hôïp mua haøng thanh toaùn tröïc tieáp cho ngöôøi baùn, vaän chuyeån, boác dôõ:

Nôï TK “ Nguyeân lieäu, vaät lieäu”, TK “ Coâng cuï, duïng cuï”, TK “ Haøng hoaù”: Giaù

thöïc teá vaät lieäu, duïng cuï, haøng hoaù nhaäp kho.

Nôï TK “ Thueá GTGT ñaàu vaøo ñöôïc khaáu tröø”: Thueá GTGT ñaàu vaøo.

Coù TK “ Tieàn maët”: Thanh toaùn baèng tieàn maët.

Coù TK “ Tieàn göûi ngaân haøng”: Thanh toaùn baèng tieàn göûi ngaân haøng chuyeån

khoaûn)

Coù TK “ Vay ngaén haïn”: Thanh toaùn baèng tieàn vay ngaén haïn ngaân haøng vaø

vay ñoái töôïng khaùc.

- Tröôøng hôïp haøng mua, cuoái kyø ñang ñi ñöôøng, ghi trò giaù haøng mua ñang ñi ñöôøng.

Nôï TK “ Haøng mua ñang ñi ñöôøng”: Trò giaù haøng mua ñang ñi ñöôøng.

Nôï TK “ Thueá GTGT ñaàu vaøo ñöôïc khaáu tröø”: Thueá GTGT ñaàu vaøo.

Coù TK “Thanh toaùn vôùi ngöôøi baùn”: Soá tieàn phaûi traû theo hoùa ñôn ngöôøi

baùn.

Coù TK “ Tieàn Maët”, “Tieàn göûi ngaân haøng”, “Vay ngaén haïn”: Soá tieàn ñaõ traû

veà löôïng haøng ñang ñi ñöôøng.

- Tröôøng hôïp haøng ñang ñi ñöôøng kyø tröôùc, veà nhaäp kho kyø naøy:

Nôï TK lieân quan (TK “ Nguyeân lieäu, vaät lieäu”, TK “Coâng cuï, duïng cuï”, TK “ Haøng

hoùa”): Giaù trò haøng nhaäp kho.

Coù TK “ Haøng mua ñang ñi ñöôøng”: Gia ù trò haøng ñaõ kieåm nhaän



Ví duï : Tình hình thu mua vaø nhaäp kho vaät lieäu, coâng cuï taïi moät doanh nghieäp

trong thaùng 9/2003 nhö sau (ñôn vò : trieäu ñoàng).

1. Mua moät loâ vaät lieäu chính, chöa thanh toaùn tieàn cho ngöôøi baùn, trò giaù thanh toaùn

110 (trong ñoù thueá GTGT 10). Haøng ñaõ kieåm nhaän, nhaäp kho.

2. Chi phí vaän chuyeån, boác dôõ soá vaät lieäu treân chi traû baèng tieàn maët :2

3. Thu mua vaät lieäu phuï vaø coâng cuï lao ñoäng nhoû theo toång giaù thanh toaùn (caû thueá

GTGT 10%) vaät lieäu phuï: 22, coâng cuï lao ñoäng nhoû:44), ñaõ thanh toaùn cho ngöôøi baùn

baèng tieàn göûi ngaân haøng. Cuoái thaùng, soá haøng naøy vaãn chöa veà ñeán ñôn vò

4. Duøng tieàn maët mua moät loâ vaät lieäu phuï theo giaù thanh toaùn (goàm caû thueá GTGT

1,5) laø 16,5. Haøng ñaõ kieåm nhaän nhaäp kho.

Caùc nghieäp vuï treân ñöôïc ñònh khoaûn vaø phaûn aùnh vaøo sô ñoà taøi khoaûn chöõ T nhö sau:

1) Nôï TK “ Nguyeân lieäu, vaät lieäu ( chi tieát VLC):100

Nôï TK “ Thueá GTGT ñöôïc khaáu tröø”: 10

Coù TK “ Thanh toaùn vôùi ngöôøi baùn”: 110

2) Nôï TK “ Nguyeân vaät lieäu” (chi tieát VLC): 2

Coù TK “ Tieàn maët”: 2

3) Nôï TK “ Haøng mua ñi ñöôøng”: 60

Nôï TK “ Thueá GTGT ñaàu vaøo ñöôïc khaáu tröø: 6

Coù TK “ Tieàn göûi ngaân haøng”: 66

4) Nôï TK “ Nguyeân, vaät lieäu” (chi tieát VLC): 15.0

Nôï TK “ Thueá GTGT ñaàu vaøo ñöôïc khaáu tröø”: 1,5

Coù TK “ Tieàn maët”: 16,5

Phaûn aùnh ví duï treân sô ñoà taøi khoaûn nhö sau”

TK “Vaät lieäu chính” TK “Nguyeân lieäu , vaät lieäu”

SDÑK: xxx

(1) 100.000.000

(2) 2.000.000

SDÑK: xxx

(1) 100.000.000

(2)2.000.000

(4) 15.000.000

TK “Vaät lieäu phuï”

SDÑK: xxx

(4) 15.000.000

TK “Thueá GTGT ñöôïc khaáu tröø”

SDÑK: xxx

(1) 10.000.000

(3)6.000.000

(4) 1.500.000

TK “Haøng mua ÑÑÑï”

(3) 60.000.000

TK “TGNH”

SDÑK: xxx 66.000.000 (3)



2. Keá toaùn toaùn quaù trình saûn xuaát


Quaù trình saûn xuaát laø quaù trình keát hôïp giöõa söùc lao ñoäng vôùi tö lieäu lao ñoäng ñeå

taïo ra saûn phaåm. Trong giai ñoaïn naøy, moät maët, ñôn vò phaûi boû ra caùc khoaûn chi phí ñeå

tieán haønh saûn xuaát; maët khaùc, ñôn vò laïi thu ñöôïc moät löôïng keát quaû saûn xuaát goàm thaønh

phaåm vaø saûn phaåm dôû dang. Ñeå baûo ñaûm buø ñaép chi phí vaø coù laõi, ñoøi hoûi caùc doanh

nghieäp phaûi aùp duïng moïi bieän phaùp ñeå taêng löôïng keát quûa thu ñöôïc, giaûm löôïng chi phí

chi ra thu ñöôïc keát quaû cao nhaát. Giai ñoaïn saûn xuaát chính laø giai ñoaïn taïo ra giaù trò thaëng

dö vaø noù coù vò trí ñaëc bieät quan troïng trong toaøn boä quaù trình saûn xuaát kinh doanh vaø phaûi

ñöôïc haïch toaùn chaët cheõ.

Vieäc haïch toaùn quaù trình saûn xuaát phaûi quaùn trieät caùc nhieäm vuï chuû yeáu sau:

-Taäp trung, phaân boå ñuùng vaø kòp thôøi caùc loaïi chi phí saûn xuaát theo caùc ñoái töôïng

haïch toaùn chi phí vaø ñoái töïông tính giaù thaønh. Treân cô sôû ñoù, kieåm tra tình hình thöïc hieän

caùc ñònh möùc vaø döï tính chi phí saûn xuaát.

-Tính toaùn chính xaùc giaù thaønh saûn xuaát (giaù thaønh coâng xöôûng) cuûa saûn phaåm,

dòch vuï hoaøn thaønh. Ñoàng thôøi, phaûn aùnh löôïng saûn phaåm, dòch vuï hoaøn thaønh, nhaäp kho

hay tieâu thuï (chi tieát töøng hoaït ñoäng, töøng maët haøng).

b. Phöông phaùp haïch toaùn quaù trình saûn xuaát


Ñeå theo doõi, toång hôïp chi phí saûn xuaát vaø tính giaù thaønh saûn phaåm, keá toaùn söû

duïng caùc taøi khoaûn chuû yeáu sau:

-Taøi khoaûn “ Chi phí saûn xuaát, kinh doanh dôû dang”

Taøi khoaûn naøy môû chi tieát theo töøng nghaønh saûn xuaát, töøng nôi phaùt sinh chi phí,

töøng saûn phaåm, nhoùm saûn phaåm, töøng loaïi dòch vuï v.v…..vaø theo caùc chi phí saûn xuaát.

Beân nôï: Taâp hôïp chi phí saûn xuaát phaùt sinh trong kyø.

Beân coù: Phaûn aùnh caùc taøi khoaûn ghi giaûm chi phí saûn xuaát vaø toång giaù thaønh coâng

xöôûng thöïc teá cuûa saûn phaåm, lao vuï hoaøn thaønh.

TK “Phaûi traû cho ngöôøi baùn”

100.000.000 (1)

TK “Tieàn maët”

SDÑK: xxx 2.000.000 (2)

16.500.000 (4)

NVL dôû dang kyø tröôùc coøn laïi.

CP Nguyeân vaät lieäu

boå sung trong kyø

CP Nhaân coâng


CP phaùt sinh taïi PX


Quy trình saûn xuaát

NVL dôû dang cuoái kyø.

Saûn phaåm hoaøn thaønh

Nhaäp kho



Dö Nôï (ñaàu kyø hoaëc cuoái kyø): Phaûn aùnh chi phí saûn xuaát cuûa saûn phaåm, lao vuï dôû dang

(ñaàu kyø hoaëc cuoái kyø).

-Taøi khoaûn “Chi phí nguyeân, vaät lieäu tröïc tieáp”: Duøng theo doõi giaù trò nguyeân, vaät

lieäu chính, vaät lieäu phuï, nhieân lieäu v.v…..söû duïng tröïc tieáp cho vieäc cheá taïo saûn phaåm hay

tröïc tieáp thöïc hieän caùc lao vuï, dòch vuï trong kyø.

Beân Nôï: Taäp hôïp chi phí nguyeân, vaät lieäu tröïc tieáp.

Beân Coù: Caùc khoaûn ghi giaûm chi phí nguyeân, vaät lieäu tröïc tieáp vaø chi phí nguyeân,

vaät lieäu tröïc tieáp ñöôïc keát chuyeån vaøo taøi khoaûn tính giaù.

Taøi khoaûn “Chi phí nguyeân, vaät lieäu tröïc tieáp” khoâng coù soá dö vaø ñöôïc môû chi tieáp

theo töøng ñoái töôïng taäp hôïp chi phí (phaân xöôûng, boä phaän saûn xuaát, saûn phaåm, nhoùm saûn

phaåm…..)

-Taøi khoaûn “ Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp”: Bao goàm tieàn löông vaø phuï caáp löông

phaûi traû cho coâng nhaân tröïc tieáp saûn xuaát, cheá taïo saûn phaåm hay thöïc hieän caùc lao vuï, dòch

vuï cuøng caùc khoaûn trích theo tyû leä quy ñònh cho caùc quyõ kinh phí coâng ñoaøn, baûo hieåm xaõ

hoäi, baûo hieåm y teá tính treân soá löông vaø phuï caáp löông phaûi traû cho coâng nhaân saûn xuaát

trong kyø.

Beân Nôï: Taäp hôïp chi phí coâng nhaân tröïc tieáp.

Beân Coù: Keát Chuyeån chi phí nhaân coâng tröïc tieáp

Taøi khoaûn naøy khoâng coù soá dö vaø cuõng ñöôïc môû chi tieát theo töøng ñoái töôïng taäp

hôïp chi phí (phaân xöôûng, boä phaän saûn xuaát, saûn phaåm….)

- Taøi khoaûn “Chi phí saûn xuaát chung”: Chi phí saûn xuaát chung laø nhöõng chi phí caàn

thieát coøn laïi ñeå saûn xuaát saûn phaåm hay thöïc hieän lao vuï, dòch vuï sau chi nguyeân, vaät lieäu

vaø phaân coâng tröïc tieáp. Ñaây laø nhöõng chi phí phaùt sinh trong phaïm vi phaân xöôûng, boä

phaän saûn xuaát cuûa doanh nghieäp nhö chi phí nhaân vieân phaân xöôûng, chi phí vaät lieäu , duïng

cuï,…

Beân Nôï:Taäp hôïp chi phí saûn xuaát chung.

Beân Coù: Caùc khoaûn ghi giaûm chi phí saûn xuaát chung vaø phaân boá chi phí saûn xuaát

chung cho caùc ñoái töôïng tính giaù.

Taøi khoaûn “ Chi phí saûn xuaát chung” khoâng coù soá dö vaø ñöôïc môû theo töøng phaân

xöôûng, boä phaän saûn xuaát, trong ñoù ñöôïc chi tieáp theo töøng noäi dung chi phí (vaät lieâu, nhaân

coâng ….)

Ngoaøi caùc taøi khoaûn treân, trong quaù trình haïch toaùn keá toaùn coøn söû duïng caùc taøi

khoaûn lieân quan khaùc nhö caùc taøi khoaûn phaûn aùnh chi phí: taøi khoaûn “ Thanh toaùn vôùi

coâng nhaân vieân chöùc” , taøi khoaûn “Caùc khoaûn phaûi traû, phaûi noäp khaùc”, taøi khoaûn “

Nguyeân, vaät lieäu”, taøi khoaûn “ Chi phí traû tröôùc”, taøi khoaûn “ Coâng cuï, duïng cuï”, taøi

khoaûn “ khaáu hao taøi saûn coá ñònh”, v.v….,caùc taøi khoaûn phaûn aùnh khaùc nhö: taøi khoaûn “

Thaønh phaåm”, taøi khoaûn “ Haøng göûi ñi baùn”, v.v….

Phöông phaùp haïch toaùn

Haïch toaùn quaù trình saûn xuaát bao goàm caùc böôùc töø taäp hôïp chi phí saûn xuaát thöïc teá

phaùt sinh, phaûn aùnh caùc khoaûn ghi giaûm chi phí saûn xuaát, sau ñoù toång hôïp chi phí, xaùc ñònh

giaù trò saûn phaåm dôû dang cuoái kyø. Töø ñoù, tính ra toång giaù thaønh saûn phaåm. Caùc böôùc coâng

vieäc treân ñöôïc tieán haønh nhö sau:



- Taäp hôïp chi phí nguyeân, vaät lieäu lieân quan tröïc tieáp ñeán töøng ñoái töôïng (phaân xuôûng, boä

phaän saûn xuaát, saûn phaåm….).

Nôï TK “ Chi phí nguyeân, vaät lieäu tröïc tieáp”.

Coù TK “ Nguyeân, vaät lieäu” (Chi tieát theo töøng loaïi vaät lieäu).

- Taäp hôïp chi phí nhaân coâng tröïc tieáp lieân quan ñeán töøng ñoái töôïng.

Nôï TK “ Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp”.

Coù TK “ Thanh toaùn vôùi coâng nhaân vieân chöùc”: Tieàn löông vaø phuï caáp löông

phaûi traû cho coâng nhaân tröïc tieáp.

Coù TK “ Kinh phí coâng ñoaøn, baûo hieåm xaõ hoäi, baûo hieåm yù teá”: Trích cho caùc

quõy theo tyû leä quy ñònh vôùi tieàn löông vaø phuï caáp löông tính vaøo chi phí.

- Taäp hôïp chi phí saûn xuaát chung theo töøng phaân xöôûng:

Nôï TK “ Chi phí saûn xuaát chung”

Coù TK “ Thanh toaùn vôùi coâng nhaân vieân chöùc”: Tieàn löông vaø phuï caáp löông

nhaân vieân quaûn lyù phaân xöôûng.

Coù TK “ Quõy baûo hieåm xaõ hoäi, baûo hieåm y teá, kinh phí coâng ñoaøn”.

Coù TK “ Nguyeân, vaät lieäu”: Chi phí vaät lieäu giaùn tieáp.

Coù TK “ Coâng cuï, duïng cuï” : Chi phí duïng cuï duøng cho saûn xuaát.

Coù TK “Hao moøn TSCÑ”: Trích khaáu hao TSCÑ cuûa phaân xöôûng saûn xuaát.

Coù TK “ Chi phí traû tröôùc”: Phaân boå chi phí traû tröôùc.

Coù TK “ Chi phí phaûi traû”: Trích tröôùc chi phí traû theo keá hoaïch.

Coù TK “ Thanh toaùn vôùi ngöôøi baùn”:Chi phí dòch vuï mua ngoaøi phaûi traû.

Coù TK “ Tieàn maët”. “ Tieàn göûi NH”: Chi phí khaùc baèng tieàn.

- Caùc khoaûn ghi giaûm chi phí (pheá lieäu thu hoài, vaät tö xuaát duøng khoâng heát nhaäp kho..).

Nôï TK “ Nguyeân , vaät lieäu”: Thu hoài nhaäp kho

Nôï TK “ Tieàn maët”, “Tieàn göûi ngaân haøng”: Baùn thu hoài baèng tieàn.

Coù TK “Chi phí nguyeân, vaät lieäu tröïc tieáp”: Ghi giaûm chi phí nguyeân, vaät

lieäu tröïc tieáp.

Coù TK “ Chi phí saûn xuaát chung”: Ghi giaûm chi phí saûn xuaát chung.

- Keát chuyeån chi phí saûn xuaát saûn phaåm (chi tieát cho töøng ñoái töôïng):

+ Keát chuyeån chi phí nguyeân, vaät lieäu tröïc tieáp:

Nôï TK “ Chi phí saûn xuaát – kinh doanh dôû dang”

Coù TK “ Chi phí nguyeân, vaät lieäu tröïc tieáp”.

+ Keát chuyeån chi phí nhaân coâng tröïc tieáp:

NôïTK “ Chi phí saûn xuaát – king doanh dôû dang”

Coù TK “ Chi phí nhaân coâng tröï tieáp”.

+ Phaân boå chi phí saûn xuaát chung:

Nôï TK “Chi phí saûn xuaát – kinh doanh dôû dang”

Coù TK “ Chi phí saûn xuaát chung”.

- Keát chuyeån trò giaù thaønh phaåm, lao vuï hoaøn thaønh theo giaù thaønh coâng xöôûng thöïc teá:

Chi phí Chi phí Chi phí

Giaù thaønh saûn xuaát saûn xuaát saûn xuaát

Coâng xöôûng = dôû dang + phaùt sinh - dôû dang

Thöïc teá ñaàu kyø trong kyø cuoái kyø.



Nô TK “ Thaønh phaåm “: nhaäp kho thaønh phaåm.

NôïTK “ Haøng höûi baùn”: Göûi ñi tieâu thuï hoaëc kyù göûi ñaïi lyù.

NôïTK “ Giaù voán haøng baùn”: Tieâu thuï tröïc tieáp.

Coù TK “ Chi phí saûn xuaát, kinh doanh dôû dang”: Toång giaù thaønh thaønh

phaåm, lao vuï hoaøn thaønh.

Ví duï: Taïi moät nhaø maùy coù moät phaân xöôûng chuyeånn xuaát moät loaïi saûn phaåm A,

trong thaùng 9/2003 coù taøi lieäu nhö sau ( ñôn vò: ñoàng):

I. Soá dö ñaàu kyø cuûa moät soá taøi khoaûn:

- TK “ Nguyeân, vaät lieäu” : 40.000.000, trong ñoù:

+ Vaät lieäu chính: 25.000.000

+ Vaät lieäu phuï: 10.000.000

+ Nhieân lieäu: 5.000.000

- TK: “Chi phí saûn xuaát kinh doanh dôû dang”: 17.000.000 (trò giaù theo nguyeân lieäu

chính)

II. Caùc nghieäp vuï phaùt sinh trong kyø:

1) Mua vaät lieäu chính trò giaù thanh toaùn 110.000.000 (trong ñoù thueá GTGT 10.000.000),

ñaõ traû baèng tieàn göûi ngaân haøng. Haøng ñaõ nhaäp kho.

2) Xuaát kho vaät lieäu ñeå cheá taïo saûn xuaát, trò giaù 90.000.000 trong ñoù vaät lieäu chính

85.000.000, vaät lieäu phuï 5.000.000.

3) Tính ra tieàn löông phaûi traû cho coâng nhaân tröïc tieáp saûn xuaát 30.000.000, nhaân vieân

quaûn lyù phaân xöôûng 5.000.000.

4) Trích kinh phí coâng ñoaøn, Baûo hieåm xaõ hoäi, Baûo hieåm y teá theo tyû leä quy ñònh (19%)

treân toång soá tieàn löông tính vaøo chi phí kinh doanh.

5) Caùc chi phí saûn xuaát chung khaùc thöïc teá phaùt sinh:

- Chi phí nhieân lieäu: 5.000.000;

- Chi phí traû tröôùc phaân boå kyø naøy: 6.000.000;

- Chi phí khaáu hao TSCÑ: 10.000.000;

- Chi phí dòch vuï khaùc mua ngoaøi traû baèng tieàn maët: 3.990.000

6) Toång soá saûn phaåm hoaøn thaønh trong kyø 800 chieác; trong ñoù nhaäp kho 500 chieác, göûi ñi

baùn 300 chieác; dôû dang 200 chieác ( tính theo giaù trò vaät lieäu chính tieâu hao)

III. Taøi lieäu kieåm keâ cuoái kyø:

- Giaù trò nguyeân, vaät lieäu toàn kho: 45.000.000

Trong ñoù:

+ Vaät lieäu chính: 40.000.000

+ Vaät lieäu phuï: 5.000.000

- Giaù trò saûn phaåm dôû dang: 20.400.000 ( trò giaù theo nguyeân lieäu chính)

Tình hình treân ñöôïc keá toaùn phaûn aùnh nhö sau ( ñôn vò : ñoàng)

Böôùc 1: Taäp hôïp chi phí

1) Nôï TK “ Nguyeân, vaät lieäu “ ( vaät lieäu chính) 100.000.000

Nôï TK “ Thueá GTGT ñöôïc khaáu tröø “ : 10.000.000

Coù TK “ TGNH”: 110.000.000

2) Nôï TK “ Chi phí NVL tröïc tieáp” : 90.000.000



Coù TK “Nguyeân, vaät lieäu” 90.000.000

- Vaät lieäu chính: 85.000.000

- Vaät lieäu phuï: 5.000.000

3) Nôï TK “ Chi phí nhaân coâng TT”: 30.000.000

Nôï TK “ Chi phí saûn xuaát chung “ 5.000.000

Coù TK” Thanh toaùn vôùi CNV” :35.000.000

4) Nôï TK “ Chi phí nhaân coâng TT” : 5.700.000

Nôï TK “ Chi phí saûn xuaát chung” :950.000

Coù TK “ BHYT, BHXH, KPCÑ” : 6.650.000

5) Nôï TK “ Chi phí SXC” :24.990.000

Coù TK “ NVL “ (nhieân lieäu ): 5.000.000

Coù TK “CP traû tröôùc “ : 6.000.000

Coù TK “ Hao moøn TSCÑ” : 10.000.000

Coù TK “Tieàn maët “: 3.990.000

Böôùc 2: Keát chuyeån chi phí cho saûn phaåm saûn xuaát taïi ngaøy cuoái kyø

6a) Nôï TK “CP SXKD dôû dang “ : 90.000.000

Coù TK “ CP NVLTT” : 90.000.000

6b) Nôï TK “ Chi phí saûn xuaát kinh doanh dôû dang “: 35.700.000

Coù TK “ Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp “ : 35.700.000

6c) Nôï TK “ Chi phí saûn xuaát kinh doanh dôû dang “ : 30.940.000

Coù TK “ Chi phí saûn xuaát chung” 30.940.000

Böôùc 3: Laäp baûng tính giaù thaønh ñôn vò saûn phaåm

Khoaûn muïc chi phí

Giaù trò saûn

phaåm dôû

dang ñaàu

kyø

Chi phí saûn

xuaát phaùt

sinh trong

kyø

Giaù trò saûn

phaåm dôû

dang cuoái

kyø

Toång giaù

thaønh saûn

phaåm

Giaù thaønh

ñôn vò saûn

phaåm

1. Chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp

Trong ñoù: Vaät lieäu chính

2. Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp

3. Chi phí saûn xuaát chung

17.000

17.000

-

-

90.000

85.000

35.700

30.940

20.400

20.400

-

-

86.600

81.600

35.700

30.940

108.250

102.000

44.625

38.675

Coäng 17.000 156.640 20.400 153.240 191.550

Böôùc 4: Giaù trò saûn phaåm nhaäp kho vaø göûi baùn.

6d) Nôï TK “ Thaønh phaåm” : 95.775.000 (500c x 191.550ñ/c)

Nôï TK “Haøng göûi baùn” 57.465.000 (300c x 191.550ñ/c)

Coù TK :” Chi phí saûn xuaát kinh doanh dôû dang”: 148.142.000.

Buùt toaùn (6d) ñöôïc xaùc laäp treân cô sôû baûng tính giaù thaønh ñôn vò saûn phaåm hoaøn

thaønh. Tình hình treân ñöôïc phaûn aùnh vaøo sô ñoà taøi khoaûn nhö sau (1.000ñ)

TK” Nguyeân lieäu,vaät lieäu” TK “ Chi phí nguyeân, vaät lieäu tröïc tieáp”

SD: 40.000 90.000 (2) (2) 90.000 90.000 (6a)

(1) 100.000 5.000 (5)

coäng: 100.000 coäng: 95.000 Coäng: 90.000 Coäng:90.000

SD: 45.000



TK “ Nguyeân lieäu vaät lieäu” TK “ Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp”

(vaät lieäu chính)

SD: 25.000 85.000 (2) (3) 30.000 35.700 (6b)

(1) 100.000 (4) 5.700

Coäng:100.000 Coäng: 85.000 Coäng:35.700 Coäng: 35.700

SD: 40.000

TK “Nguyeân lieäu, vaät lieâu” TK “ Chi phí saûn xuaát chung”

(vaät lieäu phuï)

SD: 10.000 5.000 (2) (3) 5.000 30.940 (6c)

Coäng: 0 coäng: 5.000 (4) 950

(5) 24.990

SD: 5.000 Coäng: 30.940 Coäng: 30.940

TK “ Nguyeân lieäu vaät lieäu” TK “ Chi phí traû tröôùc”

(nhieân lieäu)

SD: 5.000 5.000(5) SD: xxx 6.000 (5)

Coäng PS: 0 Coäng : 5.000

SD: 0

TK “ Thanh toaùn vôùi CNV” TK “ Chi phí SXKD dôû dang”

35.000 (3) SD: 17.000

(6a): 90.000

(6b): 35.700 153.240(6d)

TK “ Thueá GTGT ñaàu (6c): 30.940

Vaøo ñöôïc khaáu tröø” Coäng: 156.640 Coäng: 153.240

(1) 10.000 SD: 20.400

TK “ Kinh phí coâng ñoaøn,

BHXH, BHYT” TK “ Thaønh phaåm”

6.650 (4) (6d) 95.775

TK “ Hao moøn TSCÑ” TK “ Haøng göûi baùn”

10.000.000 (5) (6d) 57.465.000

TK “ Tieàn maët TK” TGNH”

SD:xxx 3.990.000 (5) SD: xxx 110.000.000 (1)



3. Keá toaùn quaù trình tieâu thuï saûn phaåm vaø xaùc ñònh keát quaû kinh doanh

3.1 Keá toaùn quaù trình tieâu thuï saûn phaåm


Tieâu thuï laø giai ñoaïn cuoái cuøng cuûa quaù trình saûn xuaát kinh doanh. Thoâng qua tieâu

thuï, giaù trò vaø giaù trò söû duïng cuûa saûn phaåm ñöôïc thöïc hieän, ñôn vò thu hoài ñöôïc voán boû ra.

Quaù trình tieâu thuï ñöôïc coi laø hoaøn thaønh khi haøng hoaù thöïc söï ñaõ tieâu thuï töùc laø khi

quyeàn sôû höõu veà haøng hoaù ñaõ chuyeån töø ngöôøi baùn sang ngöôøi mua. Noùi caùch khaùc, haøng

hoùa ñaõ ñöôïc ngöôøi mua chaáp nhaän hoaëc ngöôøi baùn ñaõ thu ñöôïc tieàn.

Haïch toaùn quaù trình tieâu thuï saûn phaåm, haøng hoaù, lao vuï, dòch vuï coù caùc nhieäm vuï sau:

- Haïch toaùn ñaày ñuû, chính xaùc tình hình tieâu thuï saûn phaåm, haøng hoaù, dòch vuï cuøng

caùc chi phí phaùt sinh trong quùa trình tieâu thuï.

- Xaùc ñònh kòp thôøi keát quaû tieâu thuï cuûa töøng maët haøng, töøng loaïi saûn phaåm, dòch vuï

cuõng nhö toaøn boä lôïi nhuaän veà tieâu thuï saûn phaåm, haøng hoaù dòch vuï.

b. Phöông phaùp haïch toaùn tieâu thuï saûn phaåm, haøng hoaù, dòch vuï:


Haïch toaùn quaù trình tieâu thuï saûn phaåm, haøng hoaù, dòch vuï söû duïng caùc taøi khoaûn sau:

- Taøi khoaûn “ Thaønh phaåm”: Thaønh phaåm laø nhöõng saûn phaåm ñaõ keát thuùc giai ñoaïn saûn

xuaát, ñöôïc kieåm nhaän, nhaäp kho vaø tính theo giaù thaønh coâng xöôûng thöïc teá ( giaù thaønh saûn

xuaát thöïc teá)

Beân Nôï: Trò giaù thaønh phaåm taêng theâm trong kyø

Beân Coù: Trò giaù thaønh phaåm giaûm ñi trong kyø

Döï Nôï: Trò giaù thaønh phaåm toàn kho

- TK “Haøng hoaù”(Xem phaàn treân)

- Taøi khoaûn “ Haøng göûi baùn”: Haøng göûi baùn laø toaøn boä haøng tieâu thuï theo phöông

thöùc chuyeån haøng vaø haøng göûi ñaïi lyù, kyù göûi. Soá haøng göûi baùn khi chöa ñöôïc ngöôøi mua

chaáp nhaän vaãn thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa ñôn vò.

Beân Nôï: Giaù voán cuûa haøng göûi baùn

Beân Coù: Giaù voán cuûa haøng göûi baùn ñöôïc chaáp nhaän hoaëc bò töø choái traû laïi.

Dö Nôï: Giaù voán cuûa haøng göûi baùn chöa ñöôïc chaáp nhaän

- Taøi khoaûn “Giaù voán haøng baùn” : Phaûn aùnh trò giaù voán cuûa haøng tieâu thuï trong kyø.

Beân Nôï: Trò giaù voán haøng tieâu thuï trong kyø

Beân Coù: Keát chuyeån trò giaù voán haøng tieâu thuï

Taøi khoaûn “Giaù voán haøng baùn” cuoái kyø khoâng coù soá dö.

- Taøi khoaûn “ Doanh thu baùn haøng”: Doanh thu baùn haøng laø toång giaù trò ñöôïc thöïc hieän

do baùn haøng hoaù, saûn phaåm, cung caáp lao vuï, dòch vuï cho khaùch haøng. Taøi khoaûn naøy

duøng ñeå phaûn aùnh toång soá doanh thu baùn haøng thöïc teá vaø caùc khoaûn giaûm doanh thu. Caàn

chuù yù raèng, ñoái vôùi caùc doanh nghieäp tính thueá giaù trò gia taêng theo phöông phaùp khaáu tröø,

doanh thu ghi nhaän ôû taøi khoaûn naøy laø giaù baùn khoâng bao goàm thueá giaù trò gia taêng ñaàu ra

phaûi noäp; ngöôïc laïi, vôùi nhöõng doanh nghieäp tính thueá giaù trò gia taêng theo phöông phaùp

tröïc tieáp hay nhöõng ñoái töôïng khoâng thuoäc dieän chòu thueá giaù trò gia taêng, doanh thu ghi

nhaän ôû taøi khoaûn naøy laø toång giaù thanh toaùn.



Beân Nôï:

- Soá thueá tieâu thuï ñaëc bieät, thueá xuaát khaåu phaûi noäp (neáu coù).

- Soá chieát khaáu thöông maïi, giaûm giaù haøng baùn vaø doanh thu cuûa baùn haøng bò

traû laïi

- Keát chuyeån doanh thu thuaàn veà baùn haøng trong kyø

Beân Coù: Toång soá doanh thu baùn haøng thöïc teá trong kyø

Taøi khoaûn naøy khoâng soá dö vaø ñöôïc chi tieát laøm 3 tieâu khoaûn:

- Doanh thu baùn haøng hoaù

- Doanh thu baùn haøng thaønh phaåm

- Doanh thu cung caáp dòch vuï

Phöông phaùp haïch toaùn tieâu thuï theo caùc phöông thöùc tieâu thuï

Phöông thöùc tieâu thuï laø caùc caùch thöùc baùn haøng vaø thanh toaùn tieàn haøng. Treân thöïc

teá, haøng hoaù coù theå tieâu thuï baèng caùch baùn buoân (qua kho, chuyeån haøng, vaån chuyeån

thaúng) hay baùn leû, baùn traû goùp hoaëc kyù göûi, ñaïi lyù. Moãi moät phöông thöùc tieâu thuï khaùc

nhau seõ khoâng gioáng nhau veà caùch thöùc, ñòa ñieåm giao thöùc tieâu thuï vaø lónh vöïc kinh

doanh (saûn xuaát, thöông maïi), caùc doanh nghieäp coù theå aùp duïng caùc moâ hình haïch toaùn

sau:

- Moâ hình 1: AÙp duïng trong caùc doanh nghieäp saûn xuaát, dòch vuï, thöông maïi tieâu

thuï haøng theo phöông thöùc tröïc tieáp (keå caû baùn buoân hay baùn leû): Tieâu thuï tröïc tieáp laø

phöông thöùc giao haøng cho ngöôøi mua tröïc tieáp taïi kho, taïi quaày haøng hay taïi caùc boä phaän

saûn xuaát. Haøng hoaù khi baøn giao cho ngöôøi mua ñöôïc chính thöùc coi laø tieâu thuï vaø ñôn vò

baùn maát quyeán sôû höõu veà soá haøng naøy. Coù theå khaùi quaùt theo loä trình sau.

Giao haøng taïi kho, taïi quaày.

Phaùt haønh hoùa ñôn.

Thu tieàn (hoaëc xaùc nhaän nôï) vaø ghi nhaän doanh thu.

Tính giaù xuaát kho (giaù voán) cuûa haøng hoùa tieâu thuï.

Cuoái kyø phaân boå chi phí mua haøng cho löôïng haøng baùn ra. Trong ñoù tieâu thöùc

phaân boå coù theå laø trò giaù mua cuûa haøng hoùa hay soá löôïng, troïng löôïng, doanh soá… Coøn

haøng coøn laïi cuoái kyø bao goàm haøng toàn kho, haøng ñang göûi baùn, göûi ñaïi lyù, kyù göûi chöa

baùn ñöôïc.

- Moâ hình 2: Aùp duïng cho phöông thöùc tieâu thuï göûi baùn, chôø chaáp nhaän hay göûi ñaïi

lyù, kyù göûi hoaëc baùn buoân vaän chuyeån thaúng ( coù tham gia thanh toaùn)

+ Phöông phaùp tieâu thuï göûi baùn, chôø chaáp nhaän (coøn goïi laø chuyeån haøng theo hôïp

ñoàng): Beân baùn chuyeån haøng cho beân mua theo ñòa ñieåm ghi trong hôïp ñoàng. Haøng göûi ñi

vaãn thuoäc sôû höõu cuûa ñôn vò, chæ khi naøo thu ñöôïc tieàn hoaëc ñöôïc beân mua chaáp nhaän (ñaõ

kieåm nhaän, baøn giao) thì soá haøng ñöôïc chaáp nhaän môùi chính thöùc coi laø tieâu thuï

+ Phöông thöùc baùn buoân vaän chuyeån thaúng, khoâng qua kho: Phöông thöùc naøy chæ

aùp duïng ñoái vôùi caùc doanh nghieäp kinh doanh thöông maïi. Haøng thu mua khoâng nhaäp kho

maø chuyeån thaúng ñeán giao cho ñôn vò mua. Coâng ty thöông maïi phaûi tieán haønh thanh toaùn

vôùi caû beân baùn vaø beân mua (coù tham gia thanh toaùn) hoaëc chæ laøm trung gian, moâi giôùi ñeå

höôûng hoa hoàng ( khoâng tham gia thanh toaùn).

+ Phöông thöùc baùn haøng kyù göûi, ñaïi lyù: Beân baùn xuaát giao haøng cho caùc ñôn vò, caù



nhaân laøm ñaïi lyù. Soá haøng göûi giao cho ñaïi lyù vaãn thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa ñôn vò, chæ khi

naøo nhaän thoâng baùo cuûa caùc ñaïi lyù (hoaëc quaù thôøi haïn quy ñònh) thì soá haøng göûi ñaïi lyù môùi

chính thöùc coi laø tieâu thuï. Theo phöông thöùc naøy, chuû haøng phaûi traû hoa hoàng cho ñaïi ly

(tính vaøo chi phí baùn haøng) vaø ñaïi lyù ñöôïc höôûng hoa hoàng (tính vaøo doanh thu)

Xuaát kho haøng hoùa göûi ñi baùn.

Chôø thoâng baùo xaùc nhaän haøng hoùa tieâu thuï.

Khi coù thoâng tin tieâu thuï haøng hoùa, ghi nhaän doanh thu, thueá, coâng nôï.

Keát chuyeån giaù voán haøng tieâu thuï.

Cuoái kyø phaân boå chi phí mua haøng cho löôïng haøng baùn ra.

- Moâ hình 3: AÙp duïng ñoái vôùi caùc doanh nghieäp nhaän laøm ñaïi lyù, baùn haøng kyù göûi,

höôûng hoa hoàng. Vôùi caùc doanh nghieäp, haøng hoaù khoâng thuoäc sôû höõu cuûa hoï, do vaäy giaù

trò haøng hoaù nhaän baùn ñaïi lyù seõ ñöôïc ghi ñôn vaøo taøi khoaûn ngoaøi baûng caân ñoái keá toaùn “

Haøng hoaù nhaän baùn hoä, kyù göûi”. Khi baùn ñöôïc haøng, doanh nghieäp seõ ñöôïc höôûng hoa

hoàng vaø ghi nhaän vaøo doanh thu ñoàng thôøi xaùc ñònh khoaûn phaûi traû cho chuû haøng.sau ñoù

doanh nghieäp theo doõi khoaûn phaûi thanh toaùn tieàn haøng cho chuû haøng (beân giao ñaïi lyù).

3.2. Haïch toaùn keát quaû kinh doanh

a. Noäi dung vaø taøi khoaûn haïch toaùn

Keát quaû tieâu thuï saûn phaåm, haøng hoùa,lao vuï, dòch vuï ñöôïc bieåu hieän döôùi chæ tieâu

lôïi nhuaän (hoaëc loã) veà tieâu thuï vaø ñöôïc tính nhö sau:

Trong ñoù:

Ñeå xaùc ñònh keát quaû tieâu thuï vaø phaûn aùnh keát quaû tieâu thuï, keá toaùn söû duïng caùc taøi

khoaûn sau:

- Taøi khoaûn: “ Xaùc ñònh keát quaû kinh doanh”: Taøi khoaûn naøy ñöôïc söû duïng ñeå xaùc

ñònh keát quaû kinh doanh theo töøng hoaït ñoäng (hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, hoaït ñoäng

taøi chính vaø hoaït ñoäng baát thöôøng). Vôùi hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, keát quaû cuoái cuøng

chính laø lôïi nhuaän (hoaëc loã) veà tieâu thuï saûn phaåm, haøng hoaù, dòch vuï vaø do vaäy, taøi khoaûn

“ Xaùc ñònh keát quaû kinh doanh” coù noäi dung phaûn aùnh nhö sau:

Beân Nôï:

- Giaù voán haøng tieâu thuï trong kyø;

- Chi phí baùn haøng vaø chi phí quaûn lyù doanh nghieäp

- Keát chuyeån keát quaû tieâu thuï (lôïi nhuaän)

Beân Coù:

- Doanh thu thuaàn veà tieâu thuï;

- Keát chuyeån keát quaû tieâu thuï (loã)

Taøi khoaûn naøy cuoái cuøng khoâng coù soá dö.

- Taøi khoaûn “ Lôïi nhuaän chöa phaân phoái” : Duøng ñeå theo doõi soá laõi töø caùc hoaït

ñoäng coøn laïi chöa chia.

Lôïi nhuaän hoaëc

loã veà tieâu thuï =

Lôïi nhuaän goäp

veà tieâu thuï -

Chi phí baùn haøng vaø chi phí

quaûn lyù doanh nghieäp

Lôïi nhuaän goäp veà

tieâu thuï =

Doanh thu thuaàn

veà tieâu thuï -

Giaù voán haøng

baùn



Beân Nôï:

- Caùc khoaûn loã vaø coi nhö loã töø kinh doanh

- Phaân phoái lôïi nhuaän

Beân Coù:

- Caùc khoaûn laõi vaø coi nhö laõi töø kinh doanh

- Xöû lyù soá loã.

Dö Nôï (neáu coù): Soá loã chöa xöû lyù

Dö Coù: Soá laõi coøn laïi chöa phaân phoái

- Taøi khoaûn “ Chi phí baùn haøng”: Chi phí baùn haøng laø toaøn boä caùc khoaûn chi coù

lieân quan ñeán hoaït ñoäng tieâu saûn phaåm, haøng hoaù, lao vuï, dòch vuï trong kyø nhö chi phí

nhaân vieân baùn haøng; chi phí vaät lieäu, duïng cuï, bao bì, chi phí khaáu hao TSCÑ; chi phí dòch

vuï mua ngoaøi... Ñaây laø khoaûn chi phí thôøi kyø neân phaùt sinh ñeán ñaàu tröø heát vaøo thu nhaäp

ñeán ñoù.

Beân Nôï: Taäp hôïp toaøn boä chi phí baùn haøng thöïc teá phaùt sinh

Beân Coù: Caùc khoaûn ghi giaûm chi phí haøng vaø soá chi phí baùn haøng ñöôïc keát chuyeån

tröø vaøo thu nhaäp.

Taøi khoaûn naøy cuoái kyø khoâng coù soá dö vaø ñöôïc môû chi tieát theo töøng noäi dung chi

phí ( nhaân vieân, vaät lieäu, duïng cuï…)

- Taøi khoaûn “ Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp”: Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp laø

nhöõng khoaûn chi phí coù lieân quan chung ñeán toaøn boä hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp maø

khoâng taùch rieâng cho baát kyø hoaït ñoäng naøo ñöôïc. Thuoäc chi phí quaûn lyù doanh nghieäp bao

goàm nhieàu loaïi nhö chi phí nhaân vieân quaûn lyù, chi phí vaät lieäu quaûn lyù, chi phí ñoà duøng

vaên phoøng… Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp cuõng laø moät khoaûn chi phí thôøi kyø neân cuõng

ñöôïc tröø vaøo keát quaû kinh doanh ôû kyø maø noù phaùt sinh. Keát caáu vaø noäi dung phaûn aùnh cuûa

taøi khoaûn “ Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp” cuõng töông töï nhö taøi khoaûn” Chi phí baùn

haøng”

Ngoaøi caùc taøi khoaûn treân, trong quaù trình haïch toaùn keá toaùn coøn söû duïng moät soá taøi

khoaûn khaùc coù lieân quan nhö taøi khoaûn “ Giaù voán haøng baùn”, taøi khoaûn “ Doanh thu baùn

haøng”, v.v…

b. Phöông phaùp haïch toaùn

Haïch toaùn keát quaû tieâu thuï saûn phaåm, haøng hoaù, dòch vuï ñöôïc tieán haønh nhö sau:

- Taäp hôïp chi phí baùn haøng vaø chi phí quaûn lyù doanh nghieäp thöïc teá phaùt sinh theo töøng

loaïi:

Nôï TK “ Chi phí baùn haøng“: Taäp hôïp chi phí baùn haøng hoaëc

Nôï TK “ Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp”: Taäp hôïp chi phí quaûn lyù doanh nghieäp.

Coù caùc TK chi phí lieân quan chi phí nhaân vieân, chi phí vaät lieäu, duïng cuï, chi

phí khaáu hao…)

- Caùc khoaûn ghi giaûm chi phí baùn haøng, chi phí quaûn lyù ( pheá lieäu thu hoài, vaät tö xuaát duøng

khoâng heát….)

Nôï TK “ Nguyeân lieäu, vaät lieäu”, TK “ Tieàn maët”: Giaù trò thu hoài.

Coù TK lieân quan chi phí baùn haøng, chi phí quaûn lyù doanh nghieäp).



- Cuoái kyø tieán haønh caùc buùt toaùn keát chuyeån sau:

+ Keát chuyeån doanh thu thuaàn veà tieâu thuï:

Nôï TK : Doanh thu baùn haøng”

Coù TK “ Xaùc ñònh keát quaû kinh doanh”

+ Keát chuyeån giaù voán haøng baùn:

Nôï TK “ Xaùc ñònh keát quaû kinh doanh”

Coù TK “ Giaù voán haøng baùn”

+ Keát chuyeån chi phí baùn haøng:

Nôï TK” Xaùc ñònh keát quaû kinh doanh”

Coù TK “ Chi phí baùn haøng”

+ Keát chuyeån chi phí quaûn lyù doanh nghieäp:

Nôï TK “ Xaùc ñònh keát quaû kinh doanh”

Coù TK” Chi phí quaûn lyù doanh nghieäp”

+ Keát chuyeån keát quaû tieâu thuï:

Neáu laõi:

Nôï TK “ Xaùc ñònh keát quaû kinh doanh “

Coù TK” Lôïi nhuaän chöa phaân phoái”

Neáu loã (keát quaû < 0)

Nôï TK “ Lôïi nhuaän chöa phaân phoái”

Coù TK “ Xaùc ñònh keát quaû kinh doanh”

Vieäc haïch toaùn keát quaû tieâu thuï saûn phaåm, haøng hoaù, dòch vuï ñöôïc khaùi quaùt qua sô ñoà :

Sô ñoà haïch toaùn keát quaû tieâu thuï

Doanh

thu

thuaàn

-

Giaù

voán

haøng

baùn

-

Tröø chi

phí

baùn

haøng

-

Chi phí

quaûn lyù

doanh

nghieäp

>0

TK “Giaù voán

haøng baùn”

TK “Xaùc ñònh keát

quaû kinh doanh”

TK “Doanh

thu tieâu thuï”

Keát chuyeån giaù voán

haøng tieâu thuï trong kyø

Keát chuyeån doanh thu

thuaàn veà tieâu thuï

TK “CP baùn haøng”

TK “CP quaûn lyù

doanh nghieäp”

Keát chuyeån chi phí baùn

haøng vaø chi phí quaûn

lyù doanh nghieäp

TK “Lôïi

nhuaän chöa

phaân phoái”

Keát chuyeån loã

Keát chuyeån laõi



Caâu hoûi oân taäp chöông 4:

1. Haõy trình baøy khaùi nieäm, yù nghóa cuûa phöông phaùp tính giaù.

2. Haõy trình baøy nguyeân taéc vaø trình töï tính giaù taøi saûn.

3. Haõy trình baøy caùc phöông phaùp tính giaù haøng xuaát kho.

4. Haøy trình baøy phöông phaùp haïch toaùn quaù trình cung caáp.

5. Haøy trình baøy phöông phaùp haïch toaùn quaù trình saûn xuaát.

6. Haøy trình baøy phöông phaùp haïch toaùn quaù trình tieâu thuï vaø xaùc ñònh keát quaû kinh

doanh.

Vui loøng tham khaûo taøi lieäu Baøi taäp.

Baøi taäp daønh cho Baïn

PHÖÔNG PHAÙP TÍNH GIAÙ VAØ KEÁ TOAÙN CAÙC QUAÙ...

Documents

Transcript of PHÖÔNG PHAÙP TÍNH GIAÙ VAØ KEÁ TOAÙN CAÙC QUAÙ...