PHAÀN IPHAÀN I TÌNH HÌNH SAÛN XUAÁT TÌNH HÌNH SAÛN XUAÁT

RAU ÔÛ LAÂM ÑOÀNGRAU ÔÛ LAÂM ÑOÀNG

- Laâm Ñoàng laø moät tænh coù nhöõng vuøng chuyeân canh rau raát ñaëc thuø so vôùi caû nöôùc. Ñaát ñai vaø khí haäu raát thích hôïp neân quanh naêm boán muøa coù theå troàng nhieàu loaïi rau cao caáp phuïc vuï cho thò tröôøng trong nöôùc cuõng nhö xuaát khaåu. Dieän tích rau ôû Laâm Ñoàng ngaøy caøng ñöôïc môû roäng, nhaát laø ôû caùc huyeän phuï caän thaønh phoá Ñaø Laït. Hieän nay, coù hôn 20 loaïi rau khaùc nhau ñöôïc troàng ôû Laâm Ñoàng maø haàu heát ñöôïc nhaäp noäi töø : Myõ, Nhaät, Phaùp v.v...

- Söï ña daïng, chuyeân hoùa caây troàng - Söï ña daïng, chuyeân hoùa caây troàng cuøng vôùi vieäc söû duïng thuoác hoùa cuøng vôùi vieäc söû duïng thuoác hoùa hoïc vôùi löôïng cao laøm cho thaønh hoïc vôùi löôïng cao laøm cho thaønh phaàn dòch haïi rau cuõng ña daïng hôn, phaàn dòch haïi rau cuõng ña daïng hôn, haøng naêm thöôøng phaùt sinh gaây haøng naêm thöôøng phaùt sinh gaây thieät haïi lôùn cho noâng daân. Do coù thieät haïi lôùn cho noâng daân. Do coù ñaát ñai vaø khí haäu thích hôïp neân ñaát ñai vaø khí haäu thích hôïp neân quanh naêm coù theå troàng nhieàu loaïi quanh naêm coù theå troàng nhieàu loaïi rau cao caáp phuïc vuï cho thò tröôøng rau cao caáp phuïc vuï cho thò tröôøng trong nöôùc cuõng nhö xuaát khaåu. Thò trong nöôùc cuõng nhö xuaát khaåu. Thò tröôøng trong nöôùc tieâu thuï rau cuûa tröôøng trong nöôùc tieâu thuï rau cuûa Laâm Ñoàng chuû yeáu laø Tp. HCM Laâm Ñoàng chuû yeáu laø Tp. HCM (chieám 60-70%), caùc tænh Nam Boä (chieám 60-70%), caùc tænh Nam Boä vaø Trung Boä (chieám 30-40%). Thò vaø Trung Boä (chieám 30-40%). Thò tröôøng xuaát khaåu chuû yeáu laø caùc tröôøng xuaát khaåu chuû yeáu laø caùc nöôùc: NB, Sin, HQ, ÑL, haøng naêm ñaït nöôùc: NB, Sin, HQ, ÑL, haøng naêm ñaït 40.000-100.000 taán (ñaït 6-15% saûn 40.000-100.000 taán (ñaït 6-15% saûn löôïng).löôïng).

PHAÀN IIPHAÀN IISAÂU BEÄNH HAÏI CHÍNH SAÂU BEÄNH HAÏI CHÍNH TREÂN CAÂY RAU VAØ TREÂN CAÂY RAU VAØ BIEÄN PHAÙP PHOØNG BIEÄN PHAÙP PHOØNG

TRÖØTRÖØ

CAÂY RAU HOÏ THAÄP TÖÏ

A- SAÂU HAÏIA- SAÂU HAÏI1. Saâu tô (Plutella xylostella).1.1. Ñaëc ñieåm hình thaùi:- Tröôûng thaønh laø loaøi böôùm nhoû, thaân

daøi 8-12mm. Caùnh tröôùc maøu xaùm nhaït, coù nhieàu ñoám nhoû maøu traéng vaø ñen xen keõ, meùp treân traéng vaø coù 3 ñöôøng löôïn soùng maàu naâu ñaäm, phía ngoaøi coù nhöõng loâng tô daøi.

- Tröùng: raát nhoû, maøu vaøng, hình baàu duïc, baùm maët döôùi laù.

- Saâu non: maøu xanh vaøng nhaït, coù nhieàu loâng ngaén maøu ñen, raûi raùc coù nhöõng ñoám nhoû maøu ñen.

- Nhoäng: keùn traéng thöa, nhoäng thon, coù maøu xanh chuyeån sang vaøng, saép nôû coù maøu naâu.

1.2. Taäp quaùn sinh soáng vaø gaây haïi

- Böôùm hoaït ñoäng veà ñeâm, maïnh nhaát laø töø chaäp toái ñeán nöûa ñeâm. Böôùm ñeû tröùng raûi raùc hoaëc töøng cuïm hay theo daây doïc ôû maët döôùi laù, trung bình 100-150 tröùng/1 con caùi.

- Saâu non môùi nôû gaëm bieåu bì taïo thaønh nhöõng ñöôøng raõnh nhoû ngoaèn ngoeøo. Saâu lôùn aên toaøn boä bieåu bì laù laøm laù bò thuûng loã choã laøm giaûm naêng suaát vaø chaát löôïng rau.

1.3. Bieän phaùp phoøng tröø.1.3. Bieän phaùp phoøng tröø.-Veä sinh ñoàng ruoäng -Veä sinh ñoàng ruoäng - Troàng xen vôùi caây daãn duï.- Troàng xen vôùi caây daãn duï.- Luaân canh.- Luaân canh.- Troàng caây trong nhaø löôùi.- Troàng caây trong nhaø löôùi.- Töôùi phun möa luùc chieàu - Töôùi phun möa luùc chieàu maùt. maùt. - Baûo veä thieân ñòch.- Baûo veä thieân ñòch.- Thuoác duøng ñeå phoøng tröø: - Thuoác duøng ñeå phoøng tröø: Söû duïng caùc loaïi thuoác sinh Söû duïng caùc loaïi thuoác sinh hoïc (Abamectin, BT), duøng luaân hoïc (Abamectin, BT), duøng luaân phieân.phieân.

2. Saâu xanh böôùm traéng2. Saâu xanh böôùm traéng (Pieris (Pieris rapaerapae).).

2.1. Ñaëc ñieåm hình thaùi.- Böôùm coù thaân daøi 17-20 mm. Caùnh tröôùc

maøu traéng, hình gaàn troøn, ñaàu caùnh coù veát ñen hình tam giaùc töông ñoái lôùn (2-3mm) vaø 2 chaám ñen nhoû hôn, treân caùnh coù lôùp buïi phaán mòn. Caùnh sau maøu traéng, goùc caùnh maøu xaùm tro.

- Tröùng maøu vaøng nhaït, daøi, coù nhieàu khía doïc.

- Saâu non môùi nôû maøu xanh nhaït, sau chuyeån maøu xanh luïc, treân thaân coù nhieàu chaám ñen nhoû vaø coù 3 soïc maøu vaøng phía löng. Doïc theo thaân coù nhöõng loâng ngaén, cöùng, maøu vaøng.

- Nhoäng maøu xanh xaùm, daøi khoaûng 20mm, ñính moät ñaàu treân cuoáng laù rau. Giöõa löng nhoäng noåi leân moät ñöôøng gôø nhö xöông soáng, ngöïc nhoâ cao taïo thaønh goùc noåi leân ôû 2 beân phaàn buïng.

2.2. Taäp quaùn sinh soáng vaø gaây haïi

- Böôùm hoaït ñoäng ban ngaøy, ñeû tröùng raûi raùc töøng quaû treân laù, trung bình 150 tröùng/1 con caùi.

- Saâu non môùi nôû aên voû tröùng, sau ñoù baét ñaàu gaëm chaát xanh vaø ñeå laïi maøng laù traéng moûng, soáng thaønh töøng cuïm. Saâu lôùn tuoåi phaân taùn, aên khuyeán laù ñeå laïi gaân laøm caây xô xaùc.

- Saâu xanh böôùm traéng phaùt sinh maïnh trong nhöõng thaùng ít möa.

2.3. Bieän phaùp phoøng tröø :2.3. Bieän phaùp phoøng tröø :- Duøng vôït baét böôùm, ngaét - Duøng vôït baét böôùm, ngaét nhoäng treân laù.nhoäng treân laù.- Thu doïn vaø huûy boû taøn dö - Thu doïn vaø huûy boû taøn dö caây troàng. caây troàng. - Duøng moät soá loaïi thuoác nhö - Duøng moät soá loaïi thuoác nhö caùc loaïi thuoác BT hay Pegasus caùc loaïi thuoác BT hay Pegasus 500EC, Sherpa 25EC .500EC, Sherpa 25EC .

3. Boï nhaûy 3. Boï nhaûy ((Phyllotreta spp)Phyllotreta spp)

3.1. Ñaëc ñieåm hình thaùi- Tröôûng thaønh coù kích thöôùc cô theå daøi

1.8-2.4mm, hình baàu duïc, toaøn thaân maøu ñen vaø laáp laùnh aùnh kim. Maët löng ñoát ngöïc tröôùc vaø treân caùnh cöùng coù caùc chaám xeáp thaønh haøng doïc. Moãi caùnh ôû giöõa coù vaân thaúng maøu vaøng, phía caïnh ngoaøi cuûa vaân loõm vaøo, phía trong cuûa vaân thaúng hay cong veà phía trong hình cuû laïc.

- Tröùng hình tröùng, daøi 0.3mm, maøu vaøng nhaït.

- Saâu non hình oáng troøn phaàn cuoái nhoû, ñaàu maøu naâu nhaït, löng vaø buïng maøu vaøng nhaït.

- Nhoäng hình baàu duïc, daøi khoaûng 2mm, maøu traéng söõa.

3.2. Taäp quaùn sinh soáng vaø gaây haïi- Boï tröôûng thaønh hoaït ñoäng vaøo

luùc saùng sôùm vaø chieàu maùt. Trôøi möa ít hoaït ñoäng. Boï tröôûng thaønh aên laù vaø giao phoái treân caây. Ñeû tröùng chuû yeáu trong ñaát, caùch reã chính khoaûng 3cm, ñeû nhieàu vaøo sau buoåi tröa. Moät con caùi ñeû 25-200 tröùng.

- Saâu non coù 3 tuoåi, soáng trong ñaát, aên reã caây, laøm cho caây bò coøi coïc, heùo hoaëc bò thoái. Hoaù nhoäng ngay trong ñaát.

3.3. Bieän phaùp phoøng tröø- Veä sinh ñoàng ruoäng.- Xöû lyù ñaát.- Luaân canh.- Duøng thuoác: Oshin 20WP,

Shezol, Sec – Saøi Goøn 25EC…

4. Saâu xaùm:4. Saâu xaùm: ((Agrotis ypsilon).Agrotis ypsilon).4.1. Ñaëc ñieåm hình thaùi:- Tröôûng thaønh laø loaøi böôùm coù thaân daøi

20-25mm. Caùnh tröôùc coù maøu xaùm ñen, gaàn phía goùc meùp ngoaøi coù 3 veät ñen nhoû hình tam giaùc. Caùnh sau maøu traéng, meùp ngoaøi maøu naâu xaùm nhaït. Cô theå coù nhieàu loâng maøu xaùm.

- Tröùng coù hình caàu hôi deït, coù soïc noåi, ñöôøng kính khoaûng 0,5mm, luùc ñaàu coù maøu nhaït sau chuyeån sang maøu kem ñeán naâu.

- Saâu non maøu ñen naâu, coù ñöôøng xeû maøu naâu nhaït ôû giöõa vaø 2 soïc hai beân. Ñaàu raát ñen, coù 2 ñieåm traéng.

- Nhoäng: coù maøu naâu caùnh giaùn, cuoái buïng coù moät ñoâi gai ngaén.

4.2. Taäp quaùn sinh soáng vaø gaây 4.2. Taäp quaùn sinh soáng vaø gaây haïi:haïi:- Böôùm hoaït ñoäng giao phoái vaø - Böôùm hoaït ñoäng giao phoái vaø ñeû tröùng ban ñeâm, thích muøi vò ñeû tröùng ban ñeâm, thích muøi vò chua ngoït. Ñeû tröùng rôøi raïc chua ngoït. Ñeû tröùng rôøi raïc thaønh töøng quaû treâm maët ñaát, thaønh töøng quaû treâm maët ñaát, moät böôùm caùi ñeû 800-1000 moät böôùm caùi ñeû 800-1000 tröùng.tröùng.- Saâu non môùi nôû gaëm laám taám - Saâu non môùi nôû gaëm laám taám bieåu bì laù caây, saâu lôùn tuoåi bieåu bì laù caây, saâu lôùn tuoåi soáng döôùi ñaát, ban ñeâm boø leân soáng döôùi ñaát, ban ñeâm boø leân caén ñöùt goác caây. Saâu ñaãy söùc caén ñöùt goác caây. Saâu ñaãy söùc hoaù nhoäng trong ñaát.hoaù nhoäng trong ñaát.- Saâu xaùm phaùt sinh trong ñieàu - Saâu xaùm phaùt sinh trong ñieàu kieän thôøi tieát laïnh, aåm ñoä cao, kieän thôøi tieát laïnh, aåm ñoä cao, chuû yeáu phaù haïi khi caây coøn chuû yeáu phaù haïi khi caây coøn nhoû. nhoû.

4.3. Bieän phaùp phoøng tröø4.3. Bieän phaùp phoøng tröø- Laøm ñaát kyõ, doïn saïch coû - Laøm ñaát kyõ, doïn saïch coû daïi tröôùc khi gieo troàng. daïi tröôùc khi gieo troàng. - Duøng moät soá thuoác hoaù - Duøng moät soá thuoác hoaù hoïc ñeå phun hoaëc raûi xuoáng hoïc ñeå phun hoaëc raûi xuoáng ñaát, quanh goác caây nhö ñaát, quanh goác caây nhö Sherpa 25 EC, Baythroid 5SL, Sherpa 25 EC, Baythroid 5SL, Oncol 5G, Basudin 10H/40EC…Oncol 5G, Basudin 10H/40EC…

5. Doøi ñuïc reã baép caûi 5. Doøi ñuïc reã baép caûi ((Delia Delia brassicaebrassicae.).)

5.1. Ñaëc ñieåm hình thaùi- Tröôûng thaønh troâng gioáng nhö ruoài nhaø nhoû.

Chuùng coù maøu ñen, daøi khoaûng 1mm, treân löng coù caùc soïc ñen vaø loâng cöùng ngaén maøu ñen.

- Doøi maøu traéng, daøi khoaûng 1cm vaø khoâng coù chaân.

5.2. Taäp quaùn sinh soáng vaø gaây haïi- Con tröôûng thaønh ñeû tröùng vaøo khe ñaát nöùt

hoaëc treân thaân caây giaùp maët ñaát. Hoaù nhoäng trong ñaát.

- Doøi phaù huyû reã, ñaëc bieät laø reã caây non baèng caùch ñuïc vaøo reã hoaëc aên treân beà maët cuûa reã. Caây bò haïi trôû neân hôi vaøng, ñoû tía hoaëc xanh xaùm. Caây coøi coïc.

- Doøi phaùt sinh maïnh vaøo muøa khoâ.

5.3. Bieän phaùp phoøng tröø:5.3. Bieän phaùp phoøng tröø:- Duøng caùc loaïi phaân höõu cô - Duøng caùc loaïi phaân höõu cô ñaõ uû hoai.ñaõ uû hoai.- Thuùc ñaåy söï taêng tröôûng - Thuùc ñaåy söï taêng tröôûng cuûa caây con. cuûa caây con. - Töôùi ñuû aåm cho caây trong giai - Töôùi ñuû aåm cho caây trong giai ñoaïn muøa khoâ. ñoaïn muøa khoâ. - Duøng moät soá loaïi thuoác nhö: - Duøng moät soá loaïi thuoác nhö: Basudin 10G, Oncol 25WP, ViBAM Basudin 10G, Oncol 25WP, ViBAM 5H raéc vaøo goác keát hôïp vôùi 5H raéc vaøo goác keát hôïp vôùi vun xôùi.vun xôùi.

6. Saâu6. Saâu ñaøn haïi caûi baép ñaøn haïi caûi baép ((Crociodolomia binotalis).Crociodolomia binotalis).

6.1. Ñaëc ñieåm hình thaùi.- Saâu non nhoû (15mm) vaø coù loâng

moûng, ñaàu maøu da cam, phía döôùi maøu vaøng kem vaø löng coù maøu xanh nhaït, coù caùc ñöôøng xeû daøi vaø maûnh. Hai beân thaân coù maøu hôi naâu vaø coù nhöõng chaám ñen.

- Tröùng hình deït, coù maøu xanh laù caây nhaït.

- Tröôûng thaønh: maøu xaùm nhaït, caùnh coù nhieàu veát soïc maøu naâu gaãy khuùc ôû phaàn cuoái caùnh.

6.2. Taäp quaùn sinh soáng vaø gaây haïi.- Tröôûng thaønh hoaït ñoäng tích cöïc

vaøo ban ñeâm vaø khi trôøi raïng saùng. Ñeû tröùng thaønh cuïm coù tôùi 100 quaû vaø ñöôïc xeáp goïn gaøng nhö maùi ngoùi treân caùc laù baép caûi non.

- Saâu non raát linh ñoäng, saâu non nhoû aên maët döôùi cuûa laù maø khoâng aên tôùi beà maët laù phía treân, sau ñoù chuùng di chuyeån tôùi ñænh sinh tröôûng cuûa caây, xaâm nhaäp vaøo phaàn giöõa cuûa baép, caùc nhoùm saâu non seõ töï che ñaäy baèng lôùp maøng tô vaø nhieàu phaân.

6.3. Bieän phaùp phoøng tröø:6.3. Bieän phaùp phoøng tröø:- Caøy ruoäng ñeå laøm cho - Caøy ruoäng ñeå laøm cho nhoäng baät leân treân maët nhoäng baät leân treân maët ruoäng.ruoäng.- Doïn taøn dö caây troàng- Doïn taøn dö caây troàng- Baét baèng tay hay huyû boû - Baét baèng tay hay huyû boû caây bò haïi laãn saâu.caây bò haïi laãn saâu.- Coù theå duøng thuoác BT - Coù theå duøng thuoác BT Xentari 35 WDG, hoaëc Sherpa 25 Xentari 35 WDG, hoaëc Sherpa 25 EC duøng, Taäp kyø 1.8ECø phun EC duøng, Taäp kyø 1.8ECø phun leân töøng caây coù saâu leân töøng caây coù saâu

7. Saâu xanh ñuïc baép caûi 7. Saâu xanh ñuïc baép caûi baép baép

((Mamestra brassicaeMamestra brassicae))7.1. Ñaëc ñieåm hình thaùi- Tröôûng thaønh coù caùc caùnh tröôùc

loám ñoám, cô theå maøu xaùm, xanh laù caây hoaëc maøu ñen. Caùnh sau thöôøng coù maøu saùng hôn caùnh tröôùc. Treân caùnh tröôùc coù vaân hình quaû thaän vieàn traéng, höôùng vaøo giöõa caùnh tröôùc.

- Saâu non coù maøu xanh, tuoåi lôùn coù maøu ñen hôi naâu. Buïng maøu vaøng xanh. Saâu cuoän laïi khi bò ñoäng.

- Tröùng coù maøu traéng sau chuyeån sang maøu hoàng.

- Nhoäng maøu naâu boùng.

7.2. Taäp quaùn sinh soáng vaø gaây haïi.7.2. Taäp quaùn sinh soáng vaø gaây haïi.- Tröôûng thaønh leân maët ñaát vaø giao - Tröôûng thaønh leân maët ñaát vaø giao phoái ngay sau ñoù. Con caùi ñeû tröùng phoái ngay sau ñoù. Con caùi ñeû tröùng döôùi maët laù vaø ñeû raûi raùc töøng quaû döôùi maët laù vaø ñeû raûi raùc töøng quaû nhöng ñuû gaàn ñeå taïo thaønh töøng nhöng ñuû gaàn ñeå taïo thaønh töøng nhoùm, moãi nhoùm khoaûng 50 tröùng.nhoùm, moãi nhoùm khoaûng 50 tröùng.- Saâu non aên laù caây, khi maät ñoä cao - Saâu non aên laù caây, khi maät ñoä cao phaù truïi caùc laù ngoaøi, chæ chöøa laïi phaù truïi caùc laù ngoaøi, chæ chöøa laïi nhöõng boä khung laù. Moät soá saâu ñuïc nhöõng boä khung laù. Moät soá saâu ñuïc vaøo beân trong baép laøm giaûm giaù trò vaøo beân trong baép laøm giaûm giaù trò thöông phaåm.thöông phaåm. 7.3. Bieän phaùp phoøng tröø.7.3. Bieän phaùp phoøng tröø.- Caøy, xôùi tieâu dieät nhoäng trong ñaát.- Caøy, xôùi tieâu dieät nhoäng trong ñaát.- Khi caàn coù theå duøng thuoác: Sherpa 25 - Khi caàn coù theå duøng thuoác: Sherpa 25 EC hay Baythroid 50 SL hoaëc Polytrin P EC hay Baythroid 50 SL hoaëc Polytrin P 440EC/ND ñeå phoøng tröø.440EC/ND ñeå phoøng tröø.

8. Saâu khoang 8. Saâu khoang ((Spodoptera)Spodoptera)8.1. Ñaëc ñieåm hình thaùi- Tröôûng thaønh laø loaøi böôùm coù thaân daøi

17-20mm, saûi caùnh roäng 40-45mm. Toaøn thaân maøu naâu vaøng, treân caùnh tröôùc coù nhieàu ñöôøng vaân maøu saãm, xung quanh vieàn vaøng. Meùp ngoaøi caùnh coù haøng chaám maøu naâu ñen. Caùnh sau maøu traéng xaùm, coù aùnh phaûn quang maøu tím.

- Tröùng hình baùn caàu, coù nhieàu ñöôøng khía ngang doïc. Tröùng ñeû thaønh oå lôùn hình baàu duïc deït, beân ngoaøi phuû lôùp loâng maøu naâu vaøng.

- Saâu non maøu xaùm tro hoaëc naâu ñen, vaïch löng maøu vaøng, ôû ñoát buïng thöù nhaát coù moät khoang ñen lôùn raát roõ.

- Nhoäng maàu naâu ñoû, cuoái buïng coù 1 ñoâi gai ngaén.

8.2. Taäp quaùn sinh soáng vaø gaây haïi

- Böôùm hoaït ñoäng ban ñeâm, thích caùc chaát coù muøi chua ngoït, ñeû tröùng thaønh oå baùm maët döôùi laù. Moät böôùm caùi coù theå ñeû haøng ngaøn tröùng.

- Saâu non sau khi nôû soáng taäp trung quanh choã oå tröùng, gaëm laám taám chaát xanh cuûa laù. Saâu lôùn tuoåi phaân taùn, aên khuyeát laù. Saâu non phaù haïi maïnh vaøo ban ñeâm. Hoaù nhoäng trong ñaát.

8.3. Bieän phaùp phoøng tröø- Veä sinh ñoàng ruoäng, laøm

ñaát kyõ tröôùc khi troàng.- Duøng baû chua ngoït ñeå baét

böôùm.- Ngaét boû oå tröùng, dieät saâu

non môùi nôû.- Duøng thuoác BT, Pegasus

500ND, Sherpa 25EC…

9. 9. Reäp – AphidReäp – Aphid ((BrevicolyneBrevicolyne brassicae)brassicae)

9.1. Ñaëc ñieåm hình thaùi:- Reäp tröôûng thaønh daøi 1.6-2.6 mm,

maøu xanh hôi xaùm, ñaàu maøu ñen vaø coù caùc vaïch maøu ñen treân thaân. Coù 2 daïng, coù caùnh vaø khoâng coù caùnh. Reäp coù caùnh daøi hôn reäp khoâng caùnh moät chuùt, ñaàu vaø thaân maøu ñen, vaân caùnh maøu naâu. Reäp coù oáng buïng nhoû ôû cuoái thaân. Reäp sinh saûn ñôn tính.

9.2. Taäp quaùn sinh soáng vaø 9.2. Taäp quaùn sinh soáng vaø gaây haïi:gaây haïi:- Caû reäp non vaø tröôûng thaønh - Caû reäp non vaø tröôûng thaønh ñeàu sinh soáng baèng huùt nhöïa ñeàu sinh soáng baèng huùt nhöïa caây, laøm buùp vaø laù bò xoaên caây, laøm buùp vaø laù bò xoaên laïi, laù nhaït maøu hoaëc vaøng, laïi, laù nhaït maøu hoaëc vaøng, heùo ruõ. heùo ruõ. - Ngoaøi gaây haïi tröïc tieáp cho - Ngoaøi gaây haïi tröïc tieáp cho caây troàng, reäp coøn laø moâi caây troàng, reäp coøn laø moâi giôùi truyeàn beänh vi ruùt cho rau.giôùi truyeàn beänh vi ruùt cho rau.- Thôøi tieát noùng khoâ thuaän lôïi - Thôøi tieát noùng khoâ thuaän lôïi cho reäp phaùt trieån.cho reäp phaùt trieån.

9.3. Bieän phaùp phoøng tröø9.3. Bieän phaùp phoøng tröø- Gieo troàng maät ñoä vöøa - Gieo troàng maät ñoä vöøa phaûi. Boùn phaân vaø töôùi phaûi. Boùn phaân vaø töôùi nöôùc ñaày ñuû.nöôùc ñaày ñuû.- Veä sinh ñoàng ruoäng.- Veä sinh ñoàng ruoäng.- Vaët boû nhöõng laù bò - Vaët boû nhöõng laù bò nhieãm. nhieãm. - Phun caùc loaïi thuoác nhö: - Phun caùc loaïi thuoác nhö: Thuoác thaûo moäc hay Actara Thuoác thaûo moäc hay Actara 25WP, hoaëc moät soá loaïi 25WP, hoaëc moät soá loaïi thuoác thuoäc goác thuoác thuoäc goác Cypermethrin.Cypermethrin.

B. MOÄT SOÁ LOAÏI BEÄNH CHÍNHB. MOÄT SOÁ LOAÏI BEÄNH CHÍNH1. Beänh thoái goác (naám Phoma ligam) 1.1.Trieäu chöùng: - Trieäu chöùng ban ñaàu laø nhöõng veát nöùt

thoái truõng xuaát hieän treân goác thaân caây vaø sau naøy coù theå xuaát hieän treân laù, coù hình ñoám troøn maøu naâu nhaït. Nhöõng caây bò beänh coù kích thöôùc nhoû hôn.

- Caùc veát thoái muïc lan roäng vaø bao laáy thaân phía treân maët ñaát, laøm cho caây bò heùo vaø ñoå. Thaân caây khoâ vaø hoùa goã, moâ caây chuyeån maøu ñen, ñoâi khi coù vieàn ñoû tía.

- Beänh gaây haïi cho caû caây con vaø caây lôùn.

1.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt trieån:- Nhieät ñoä 150C, aåm ñoä khoâng khí cao.- Toàn taïi treân haït gioáng vaø taøn dö caây beänh.1.3. Bieän phaùp phoøng tröø- Duøng haït gioáng saïch beänh.- Choïn caây gioáng khoâng coù trieäu chöùng nhieãm beänh.- Veä sinh ñoàng ruoäng. - Luaân canh caây troàng.- Xöû lyù ñaát.- Söû duïng thuoác: Ridomil MZ 72WP, Validacin 5SP, Monceren 250SC.

2. Chaùy laù: (Vi khuaån:Xanthomonas

campestris)2.1.Trieäu chöùng:- Beänh gaây haïi ôû caû caây gioáng vaø caây

ñaõ lôùn. Laù cuûa nhöõng caây gioáng nhieãm beänh chuyeån sang maøu vaøng vaø ruïng tröôùc khi caây lôùn.

- Treân caây lôùn hôn nhöõng veát beänh coù maøu vaøng, hình chöõ V xuaát hieän treân rìa laù vôùi muõi nhoïn chöõ V höôùng vaøo trong. Nhöõng veát beänh naøy lan daàn vaøo giöõa laù. Nhöõng dieän tích bò nhieãm chuyeån sang maøu naâu, caùc moâ caây bò cheát. Gaân laù ôû caùc vuøng bò nhieãm chuyeån maøu ñen coù theå nhìn thaáy khi caét laù.

2.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt trieån:- Nhieät ñoä 30-320C, pH 7.4.- Toàn taïi trong taøn dö caây troàng, haït gioáng vaø xaâm nhieãm qua veát thöông. 2.3. Bieän phaùp phoøng tröø- Luaân canh caàn phaûi thôøi gian laâu. - Xöû lyù haït gioáng tröôùc khi gieo haït.- Khoâng töôùi nguoàn nöôùi nhieãm beänh.- Troàng caây khoeû.- Boùn phaân caân ñoái.- Veä sinh ñoàng ruoäng.-Duøng thuoác Kasuran 47WP, Champion 77WP, New kasuran 16.6 BTN, Sunfat ñoàng +voâi.

3. Beänh thoái luõn (vi khuaån Erwinia carotovora)

4.1. Trieäu chöùng : - Veát beänh ñaàu tieân thöôøng xuaát

hieän ôû caùc cuoáng laù giaø phía döôùi gaàn maët ñaát, taïo thaønh nhöõng ñoám moïng nöôùc, sau ñoù thoái nhuõn. Veát beänh theo cuoáng laù phaùt trieån leân phía treân laøm cho caû laù bò vaøng vaø thoái nhuõn. Caùc laù phía treân cuõng coù theå bò beänh vaø caû caây bò thoái.

- Khi caây bò beänh, caùc teá baøo trôû leân meàm, coù nöôùc vaø nhôùt, coù muøi löu huyønh.

4.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt trieån: - Nhieät ñoä 27-300C, pH 7.2.- Toàn taïi treân taøn dö caây troàng vaø xaâm nhieãm qua veát thöông.4.3. Bieän phaùp phoøng tröø- Laøm ñaát kyõ, leân luoáng cao nöôùc trong muøa möa. - Luaân canh. - Veä sinh ñoàng ruoäng.- Boùn phaân caân ñoái, muøa möa caàn taêng cöôøng boùn kali. - Söû duïng moät soá loaïi thuoác goác ñoàng.

5. Beänh ñoám voøng (naám Alternaria brassicae Sace)

5.1. Trieäu chöùng : - Trieäu chöùng cuûa beänh ñoám

voøng thöôøng xuaát hieän treân nhöõng laù giaø. Luùc ñaàu laø nhöõng chaám nhoû maøu ñen, sau lan roäng ra thaønh hình troøn, maøu naâu coù hình troøn ñoàng taâm maøu ñen. Trôøi aåm öôùt treân veát beänh coù lôùp naám xoáp maøu ñen boø hoùng.

5.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt trieån: - Nhieät ñoä 250C, möa nhieàu, aåm ñoä öôùt, maät ñoä gieo troàng daày.

5.3. Bieän phaùp phoøng tröø :- Veä sinh ñoàng ruoäng.- Xöû lyù haït gioáng.- Duøng caùc loaïi thuoác: Score 250EC, Ridomil MZ 72WP, Anvil 50EC, Vithi M 70 BTN phun ñeàu leân hai maët laù.

6.Beänh söông mai6.Beänh söông mai (naám Peronopora parasitica)(naám Peronopora parasitica)

6.1. Trieäu chöùng : Beänh gaây haïi töø khi caây coøn nhoû trong

vöôøn öôm cho ñeán khi caây lôùn. Treân laù maàm vaø caùc laù thaät cuûa caây con xuaát hieän nhöõng ñoám nhoû maøu vaøng hoaëc naâu. Treân caây lôùn veát beänh laø nhöõng ñoám troøn hoaëc hình daïng baát ñònh maøu vaøng naâu, treân ñoù coù lôùp moác nhö loâng mòn maøu xanh ñen. Veát beänh ôû phía maët döôùi laù ñöôïc bao phuû moät lôùp traéng xoáp nhö söông. Sau moät thôøi gian veát beänh khoâ laïi, coù maøu naâu hoaëc ñen. Caùc veát beänh lan roäng lieân keát vôùi nhau thaønh maûng chaùy lôùn treân laù, laù vaøng vaø ruïng.

6.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt trieån: - Thôøi tieát maùt meû (10-150C), aåm öôùt.- Toàn taïi trong haït gioáng, taøn dö vaø coû hoï thaâpi töï6.3. Bieän phaùp phoøng tröø: - Caây con khoâng neân gieo quaù daøy.- Khoâng töôùi quaù aåm. - Veä sinh ñoàng ruoäng.- Xöû lyù haït gioáng- Söû duïng thuoác: Topsin M70WP, Mataxyl 25WP, Mancozeb 80 WP,Ridomil MZ 72WP, ñeå phoøng tröø beänh.

7. Beänh thoái haïch (naám Sclerotinia sclerotirum)

7.1. Trieäu chöùng : - Beänh gaây haïi töø khi caây coøn nhoû cho

tôùi khi thu hoaïch. Ôû caây con, beänh xuaát hieän ôû goác caây saùt maët ñaát laøm cho choã bò beänh thoái nhuõn, caây gaõy guïc roài cheát. Khi trôøi aåm öôùt treân goác choã bò beänh xuaát hieän moät lôùp naám maøu traéng xoáp.

- Khi caây lôùn, veát beänh thöôøng xuaát hieän treân caùc laù giaø saùt goác hoaëc phaàn goác thaân, choã bò beänh thoái nhuõn nhöng khoâng coù muøi thoái, neáu trôøi khoâ naéng thì choã bò beänh thöôøng teo ñi vaø khoâ, caùc laù bieán vaøng.

- Treân phieán laù vaø cuoáng laù choã bò beänh coù maøu traéng buûng nöôùc, baét ñaàu töø rìa laù lan vaøo phía trong. Khi trôøi aåm öôùt laù bò beänh seõ thoái raùch naùt nhöng neáu trôøi khoâ hanh laù beänh khoâ moûng, maøu naâu baån.

- ÔÛ caây baép caûi khi ñaõ cuoán, beänh laây lan töø laù ngoaøi vaøo trong laøm toaøn boä baép bò thoái vaø cheát ñöùng treân ruoäng, gaëp gioù to caây ñoå guïc. Choã veát beänh ñaõ thoái coù lôùp moác traéng vaø nhieàu haïch naám nhoû maøu naâu hoaëc ñen baùm chaët vaøo laù.

7.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt trieån: - Nhieät ñoä 19-240C, pH 5-8.- Toàn taïi daïng haïch treân taøn dö vaø trong

ñaát.

7.3. Bieän phaùp phoøng tröø : - Choïn caây con khoûe, traùnh troàng luùc möa raøo lôùn. - Muøa möa troàng maät ñoä vöøa phaûi. - Veä sinh ñoàng ruoäng.- Boùn phaân caân ñoái.- Luaân canh caây troàng. - Boùn moãi saøo (1000m2) 9 - 12 kg naám Trichoderma. - Söû duïng thuoác goác ñoàng nhö Champion 77WP, Boocdo 1% hoaëc Validacin 5SP, Monceren 250SC.

8. Beänh thaùn thö (naám Colletotrichum sp)

8.1. Trieäu chöùng:- Beänh phaùt sinh gaây haïi chuû yeáu

treân laù, ñoâi khi coù treân thaân. Treân laù, veát beänh luùc ñaàu laø nhöõng chaám nhoû maøu traéng xaùm, veà sau veát beänh lôùn leân, hình troøn, maøu naâu xaùm. Nhieàu veát beänh lieân keát thaønh veät chaùy lôùn, moät soá veát beänh bò thuûng loã ôû giöõa. Trôøi möa nhieàu, aåm öôùt treân veát beänh sinh lôùp tô naám maøu naâu. Treân thaân beänh taïo thaønh veát naâu, khoâ bao quanh thaân.

8.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt trieån:

- Thôøi tieát noùng, möa nhieàu.- Toàn taïi taøn dö vaø haït gioáng.8.3. Bieän phaùp phoøng tröø- Veä sinh ñoàng ruoäng.- Xöû lyù haït gioáng- Phun caùc loaïi thuoác: Antracol

70WP, Mancozeb, Cuzate – M8 72WP, Carbenzim 50WP…

9. Beänh lôû coå reã( naám Rhizoctonia solani)

9.1 Trieäu chöùng- Beänh lôû coå reã phaùt hieän treân caây

sau khi ñöôïc troàng treân ruoäng. Nhöõng veát loõm maøu hôi saãm phaùt trieån treân caùc laù phía döôùi gaàn ñaát. Caây bò beänh yeáu, baép nhoû, ñoâi khi heùo vaø cheát. Trong ñieàu kieän aåm öôùt beänh laây lan sang caùc laù beân caïnh vaø gaây thoái baép. Toaøn boä baép coù theå bò thoái khoâ, baét ñaàu töø nhöõng laù bao phía ngoaøi. Treân choã thoái coù caùc haïch nhoû maøu naâu.

9.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt trieån:- Aåm öôùt vaø nhieät ñoä ñaát cao.9.3. Bieän phaùp phoøng tröø- Veä sinh ñoàng ruoäng- Luaân canh caây troàng- Xöû lyù ñaát.- Troàng caây khoeû- Duøng thuoác: Ridomil MZ 72WP, Validacin 5SP, Monceren 250SC…

10. Beänh söng reã (naám Plasmodiophora

brassicae.W)8.1. Trieäu chöùng:

- Beänh gaây haïi treân boä reã cuûa caây, boä phaän reã bò bieán daïng söng phoàng leân vôùi caùc kích côõ khaùc nhau tuyø thuoäc vaøo giai ñoaïn sinh tröôûng vaø möùc ñoä nhieãm beänh.- Caây bò beänh sinh tröôûng keùm, laù vaøng vaø heùo, bò naëng caây coù theå cheát.

8.2. Ñieàu kieän phaùt sinh phaùt trieån:- Nhieät ñoä 18-250C, pH <6.8, aåm ñoä ñaát

cao.- Lan truyeàn giôø gioù, nöôùc, coân truøng…

8.3. Bieän phaùp phoøng tröø:- Troàng caây saïch beänh.- Tieâu thoaùt nöôùc toát.- Khoâng söû duïng nguoàn nöôùc bò nhieãm, caùc duïng cuï lao ñoäng coù khaû naêng laây beänh.- Boùn phaân caân ñoái vaø hôïp lyù. Khoâng söû duïng phaân höõu cô chöa hoai muïc.- Veä sinh ñoàng ruoäng. - Luaân canh caây troàng trieät ñeå. - Boùn voâi ñeå coù ñoä pH phuø hôïp.- Khi ñaát bò nhieãm beänh, xöû lyù ñaát baèng Nebijin 0,3D vôùi lieàu löôïng 30kg/1000m2 hoaëc Meâtyl bromua lieàu löôïng 75kg/1000m2.

CAÂY HOÏ CAØ

A. SAÂU HAÏI CHÍNH: 1. Saâu ñuïc traùi caø chua (Heliothis armigera).

1.1. Ñaëc ñieåm hình thaùi- Tröôûng thaønh laø loaøi böôùm coù kích

thöôùc 18-20mm, saûi caùnh roäng 30-35mm, maàu naâu nhaït, treân caùnh tröôùc coù caùc ñöôøng vaân roäng maøu xanh thaãm.

- Tröùng hình baùn caàu, luùc ñaàu maøu traéng sau chuyeån maøu naâu, treân beà maët coù nhieàu ñöôøng gaân doïc.

- Saâu non coù maàu xanh laù caây, hoàng nhaït hoaëc naâu saãm. Treân thaân coù moät daûi ñen môø daøi, ñaãy söùc daøi 40mm.

- Nhoäng maàu naâu, daøi khoaûng 18-20mm, cuoái buïng coù 2 gai song song.

1.2. Taäp quaùn sinh soáng vaø gaây haïi- Böôùm hoaït ñoäng vaøo ban ñeâm, söùc

bay khoeû vaø xa, ñeû tröùng raûi raùc töøng quaû treân maët laù vaø nuï hoa.

- Saâu non phaù haïi caùc buùp non, nuï hoa vaø ñuïc vaøo traùi, veát ñuïc goïn, khoâng nham nhôû. Saâu ñuïc ñeán ñaâu ñuøn phaân ñeán ñoù, moät nöûa thaân naèm beân ngoaøi, moät nöûa naèm trong quaû.

- Caùc laù vaø chuøm hoa bò saâu non aên coù theå bò gaõy laøm giaûm soá löôïng traùi sau naøy.

- Thieät haïi naëng khi saâu non xaâm nhaäp vaøo thöôøng deã bò thoái, giaûm giaù trò saûn phaåm khi thu haùi.

1.3. Bieän phaùp phoøng tröø: - Thöôøng xuyeân baám caønh, tæa ngoïn. - Duøng caùc loaïi thuoác tröø saâu sinh hoïc BT nhö: Xentari 35WDG, Difel hay Pegasus 500SC, Sumi 5EC, Confidor 100SL, Trigard 75BHN, Vifel 50ND, phun sau khi thaáy saâu tröôûng thaønh xuaát hieän 3 - 4 ngaøy hoaëc sau thôøi kyø hoa nôû.

2. Saâu xanh da laùng(Spodoptera exigua)

2.1. Ñaëc ñieåm hình thaùi- Tröôûng thaønh coù kích thöôùc nhö saâu

xanh ñuïc quaû, maøu naâu xaùm nhaït, cuoái buïng con caùi coù moät chuøm loâng. Treân caùnh tröôùc coù nhöõng ñöôøng vaân vaø ñoám maøu xaùm nhaït khoâng qui taéc.

- Tröùng ñeû thaønh oå, beân ngoaøi phuû lôùp loâng maøu traéng hoaëc vaøng nhaït.

- Saâu non maøu xanh laù caây, coù nhieàu soïc maøu saùng treân löng vaø 2 soïc lôùn hôn coù maøu saãm chaïy doïc 2 beân söôøn, phía buïng maøu vaøng, ñaãy söùc daøi khoaûng 30-35mm.

- Nhoäng ôû trong ñaát, maàu naâu.

2.2. Taäp quaùn sinh soáng vaø gaây haïi- Böôùm hoaït ñoäng ban ñeâm, oå tröùng

ñeû treân laù, moät böôùm caùi ñeû 500-800 tröùng, moãi oå coù haøng traêm tröùng.

- Saâu non phaù haïi maïnh vaøo ban ñeâm vaø nhöõng luùc trôøi aâm u ít naéng. Saâu non ñaãy söùc hoaù nhoäng trong ñaát, luøm coû hoaëc döôùi lôùp laù khoâ.

- Saâu phaùt sinh phaù haïi nhieàu trong ñieàu kieän thôøi tieát noùng khoâ, ít möa.

2.3. Bieän phaùp phoøng tröø- Ngaét oå tröùng, baét gieát saâu

non.- Laøm ñaát kyõ tröôùc khi troàng.- Duøng maøng niloâng phuû ñaát.- Phun thuoác khi saâu coøn nhoû:

BT, Abamectin, Pegasus 500SC, Selecron 500EC.

3. Saâu xaùm (Agrotis ypsilon)

- Saâu xaùm caén ñöùt goác caây laøm caây ñoå raïp, saâu phaù haïi chuû yeáu treân caây con.

- Ñaëc ñieåm vaø bieän phaùp phoøng tröø gioáng phaàn caây hoï thaäp töï.

4. Saâu khoang (Spodoptera litura)

- Saâu khoang laø loaøi saâu ña thöïc, taùc haïi chuû yeáu laø aên khuyeát laù, laøm caây sinh tröôûng keùm.

- Ñaëc ñieåm vaø bieän phaùp phoøng tröø gioáng phaàn caây rau hoï thaäp töï.

5. Reäp saùp haïi khoai taây(Psedococcus CitiisR )

5.1. Ñaëc ñieåm hình thaùi - Reäp tröôûng thaønh caùi coù hình baàu

duïc, daøi 2.5-5mm. Treân mình phuû moät lôùp boät saùp traéng, beân döôùi saùp naøy laø lôùp da maøu vaøng hoàng. Con ñöïc nhoû hôn, daøi 0.9-1.1mm.

- Tröùng hình baàu duïc daøi, maøu vaøng nhaït vaø raát nhoû. Chuùng ñeû theo töøng boïc vaø xeáp choàng leân nhau. Beân ngoaøi ñöôïc phuû leân bôûi 1 lôùp saùp boâng traéng.

- Reäp non coù maøu hoàng nhaït, hôi vaøng, hình baàu duïc hôi thoùt laïi ôû phía tröôùc.

5.2. Taäp quaùn sinh soáng vaø gaây haïi

- Reäp saùp sinh saûn ñôn tính.- Reäp non môùi nôû thöôøng taäp

trung ôû caùc maét cuû, khi maät ñoä cao reäp baùm kín maàm laøm cho maàm vaø cuû teo laïi, khoâng phaùt trieån ñöôïc.

5.3. Bieän phaùp phoøng tröø: - Xöû lyù cuû gioáng, giaøn ñöïng vaø kho chöùa- Baûo quaûn khoai gioáng ôû nôi khoâ raùo, thoaùng gioù, phaûi coù giaøn vaø khoâng ñöôïc xeáp quaù daøy. - Söû duïng thuoác Oncol 20EC, Actara 25WG ñeå dieät tröø hoaëc xöû lyù tröôùc khi ñem troàng ngoaøi ruoäng.

6. Ruoài haïi laù: (Liriomyza huidobrensis,

Ophiomyia phaseoli).6.1. Ñaëc ñieåm hình thaùi - Tröôûng thaønh laø loaøi ruoài nhoû,

daøi 2-3mm, maøu ñen.- Tröùng coù hình oâ van daøi, raát nhoû,

coù maøu traéng trong sau chuyeån maøu vaøng nhaït.

- Saâu non laø daïng doøi, khoâng chaân, maøu traéng trong, phaàn tröôùc hôi vaøng, troâng roõ ruoät beân trong maøu ñen.

- Nhoäng maøu naâu vaøng, dính treân laù choã cuoái ñöôøng ñuïc hoaëc rôi xuoáng maët ñaát.

6.2. Taäp quaùn sinh soáng vaø gaây haïi- Con caùi duøng gai ñeû tröùng vaøo

döôùi bieåu bì cuûa laù vaø chích huùt nhöïa caây taïo thaønh nhöõng veát saàn suøi treân laù.

- Saâu non taïo nhöõng ñöôøng ñuïc ngoaèn ngoeøo, maøu traéng xuaát hieän do doøi taïo neân, taïo ñieàu kieän cho vi khuaån vaø naám xaâm nhaäp.

- Neáu bò haïi naëng seõ laøm giaûm khaû naêng quang hôïp, laøm giaûm naêng suaát caây troàng.

6.3. Bieän phaùp phoøng tröø: - Veä sinh ñoàng ruoäng.- Caét tæa vaø tieâu huûy nhöõng laù giaø. - Duøng baãy dính maøu vaøng . - Söû duïng thuoác: Ofunack 40ND, Trigard 75BTN, Confidor 100SC, Fulkill 10EC, Map-permethrin 10EC, Netoxin 95WP, Oshin 20WP, Actara25WG.- Coù theå troàng rau trong nhaø loàng ñeå ngaên chaën söï gaây haïi cuûa ruoài.

7. Boï phaán (Bemisia tabaci)

7.1. Ñaëc ñieåm hình thaùi.- Boï tröôûng thaønh coù kích thöôùc nhoû,

daøi khoaûng 0.75-1.5mm, saûi caùnh 1.1-2mm. Hai ñoâi caùnh tröôùc vaø sau daøi gaàn baèng nhau. Treân cô theå phuû moät lôùp phaán maøu traéng, chaân daøi vaø maûnh.

- Tröùng raát nhoû hình baàu duïc, coù cuoáng, môùi ñeû maøu traéng trong sau chuyeån sang maøu naâu nhaït roài thaønh maøu naâu xaùm.

- Saâu non maøu vaøng nhaït, hình oâ van, ñaãy söùc daøi khoaûng 0.7-0.9mm.

- Nhoäng giaû hình baàu duïc, maøu saùng, coù loâng thöa ôû 2 beân söôøn.

7.2. Taäp quaùn sinh soáng vaø gaây haïi- Boï tröôûng thaønh thöôøng hoaït ñoäng vaøo saùng sôùm vaø chieàu maùt.- Saâu non boø chaäm chaïp treân laù, cuoái tuoåi 1 chuùng ôû maët döôùi laù, taïi ñoù loät xaùc vaø soáng coá ñònh cho ñeán luùc hoaù tröôûng thaønh.- Boï phaán huùt nhöïa caây laøm caây coù theå bò heùo, ngaû vaøng vaø cheát.- Boï phaán tieát ra dòch ngoït laø moâi tröôøng cho naám muoäi ñen phaùt trieån.- Boï phaán coøn truyeàn caùc beänh viruùt gaây beänh cho caây.

7.3. Bieän phaùp phoøng tröø:- Troàng gioáng caây coù khaû naêng choáng chòu.- Tieâu huyû taøn dö caây troàng ñaõ bò nhieãm boï phaán.- Khoâng troàng lieân tuïc caùc loaïi caây maãn caûm vôùi boï phaán.- Khi ruoäng bò nhieãm boï phaán coù theå duøng luaân phieân moät soá loaïi thuoác: Actara 25WG, Confidor 100SL, Vertimec 1.8EC.

B. MOÄT SOÁ BEÄNH HAÏI CHÍNH:

1. Beänh cheát caây con trong vöôøn öôm:1.1. Trieäu chöùng:- Söï nhieãm beänh chæ xuaát hieän

quanh khu ñaát troàng caây con, phaàn thaân döôùi thoái khoâ coù maøu naâu saãm ñeán ñen. Söï thoái thöôøng giôùi haïn ôû phaàn ngoaøi cuûa thaân vaø caùc caây bò nhieãm coù theå bò ñoå hoaëc hôi thaúng nhöng laù bò ruõ, xaùm boùng vaø coù maøu xanh luïc. Nhöõng caây bò nhieãm seõ coøi coïc vaø cheát.

1.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt trieån:- Nhieät ñoä vaø aåm ñoä cao.

1.3. Bieän phaùp phoøng tröø1.3. Bieän phaùp phoøng tröø: : - Traùnh ñaët vöôøn nôi bò che - Traùnh ñaët vöôøn nôi bò che quaù toái hay aåm öôùt. quaù toái hay aåm öôùt. - Khoâng caàn boùn theâm phaân - Khoâng caàn boùn theâm phaân hoùa hoïc trong vöôøn öôm. hoùa hoïc trong vöôøn öôm. Thöôøng duøng phaân uû vôùi Thöôøng duøng phaân uû vôùi löôïng cao. löôïng cao. - Xöû lyù haït gioáng.. - Xöû lyù haït gioáng.. - Khoâng duøng ñaát ñaõ bò - Khoâng duøng ñaát ñaõ bò nhieãm beänh laøm vöôøn öôm. nhieãm beänh laøm vöôøn öôm. - Söû duïng caùc loaïi thuoác: - Söû duïng caùc loaïi thuoác: Validacin 5SP, Monceren 250SC, Validacin 5SP, Monceren 250SC, Ridomil MZ 72WP….Ridomil MZ 72WP….

2. Beänh moác söông2. Beänh moác söông( naám ( naám Phytophthora infestans)Phytophthora infestans)

2.1. Trieäu chöùng: - Beänh gaây haïi treân caùc boä phaän cuûa

caây nhö: laù, thaân, reã, hoa, traùi, cuû.- Treân laù: luùc ñaàu laø moät ñoám nhoû maøu xanh taùi hôi öôùt, khoâng coù ranh giôùi roõ reät ôû meùp laù. Sau lan vaøo phía trong phieán laù thaønh veát lôùn, maøu naâu ñen, coù ranh giôùi roõ reät. Maët döôùi laù coù lôùp naám traéng xoáp.Beänh naëng laøm toaøn boä phieán laù bò khoâ.

- Treân thaân caønh: veát beänh luùc - Treân thaân caønh: veát beänh luùc ñaàu coù hình baàu duïc nhoû, sau lan ñaàu coù hình baàu duïc nhoû, sau lan roäng bao quanh thaân laøm thaân roäng bao quanh thaân laøm thaân thoái meàm, uûng nöôùc vaø deã thoái meàm, uûng nöôùc vaø deã gaãy.gaãy.- Treân hoa: Veát beänh maøu naâu - Treân hoa: Veát beänh maøu naâu hoaëc naâu ñen ôû ñaøi hoa, sau ñoù hoaëc naâu ñen ôû ñaøi hoa, sau ñoù lan roäng laøm cho hoa bò ruïng.lan roäng laøm cho hoa bò ruïng.- Treân quaû: vuøng nhieãm beänh coù - Treân quaû: vuøng nhieãm beänh coù maøu naâu ñaäm, cöùng vaø nhaên. maøu naâu ñaäm, cöùng vaø nhaên. Khi trôøi aåm öôùt laøm cho quaû bò Khi trôøi aåm öôùt laøm cho quaû bò thoái.thoái.- Treân cuû: veát beänh khoâng coù - Treân cuû: veát beänh khoâng coù hình daïng nhaát ñònh. Beänh aên saâu hình daïng nhaát ñònh. Beänh aên saâu vaøo trong cuû theo veät naâu, khi aåm vaøo trong cuû theo veät naâu, khi aåm öôùt thì hình thaønh lôùp naám traéng öôùt thì hình thaønh lôùp naám traéng xoáp.xoáp.

2.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt 2.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt trieån:trieån:- Nhieät ñoä 18-22- Nhieät ñoä 18-2200C, thôøi tieát aåm C, thôøi tieát aåm vaø maùt.vaø maùt.2.3. Bieän phaùp phoøng tröø:2.3. Bieän phaùp phoøng tröø: - Luaân canh.- Luaân canh.- Choïn gioáng saïch beänh- Choïn gioáng saïch beänh- Veä sinh ñoàng ruoäng- Veä sinh ñoàng ruoäng- Maät ñoä troàng hôïp lyù- Maät ñoä troàng hôïp lyù- Boùn phaân caân ñoái- Boùn phaân caân ñoái- Duøng thuoác: Ridomil MZ 72WP, - Duøng thuoác: Ridomil MZ 72WP, Metaxyl 25WP, Topsin M 70WP, Metaxyl 25WP, Topsin M 70WP, Curzate M8 72WP, Score 250EC…Curzate M8 72WP, Score 250EC…

3. Beänh heùo ruõ3. Beänh heùo ruõ:: Coù 3 loaïi hình Coù 3 loaïi hình heùo ruõ treân caây hoï caø do 3 loaïi heùo ruõ treân caây hoï caø do 3 loaïi naám khaùc nhau gaây ra.naám khaùc nhau gaây ra.+ Heùo ruõ cheát vaøng.+ Heùo ruõ cheát vaøng.+ Heùo ruõ lôû coå reã.+ Heùo ruõ lôû coå reã.+ Heùo ruõ traéng goác.+ Heùo ruõ traéng goác.Caùc loaïi beänh naøy laø loaïi beänh Caùc loaïi beänh naøy laø loaïi beänh nguy hieåm, gaây thieät haïi ñaùng nguy hieåm, gaây thieät haïi ñaùng keå cho ngöôøi saûn xuaát. keå cho ngöôøi saûn xuaát.

3.1.Heùo ruõ cheát vaøng 3.1.Heùo ruõ cheát vaøng ((Fusarium oxysporum).Fusarium oxysporum).

- Beänh thöôøng theå hieän trieäu chöùng thoái goác, beänh phaù hoaïi caùc giai ñoaïn sinh tröôûng cuûa caây. Caây bò beänh laù bò heùo vaøng roài khoâ cheát.

- Phaàn giaùp veát beänh coù maàu naâu hay maøu xaùm nham nhôû. Thaân giaùp maët ñaát thöôøng khoâ toùp vaø coù maàu vaøng nhaït, ranh giôùi khoâng roõ raøng. Treân veát beänh coù lôùp naám traéng, mòn, phôùt hoàng.

- Naám phaùt trieån nhanh ôû nhieät ñoä 25 – 300 C.

3.2. Heùo ruõ lôû coå reã3.2. Heùo ruõ lôû coå reã(Rhizoctonia solani(Rhizoctonia solani))

- Beänh phaù haïi ôû reã, maàm, cuû vaø thaân. Khi naám xaâm nhaäp vaøo cuû thì laøm cho cuû khoâng naûy maàm ñöôïc, hoaëc caây con bò heùo ruõ ngay. Reã vaø thaân giaùp maët ñaát coù nhieàu u saàn suøi, veát beänh coù maøu naâu bao quanh, sau ñoù bò thoái. Neáu trôøi aåm öôùt thì treân veát beänh coù lôùp naám traéng ngaø.

-Naám xaâm nhaäp vaøo trong cuû laøm cuû khoai bò thoái.

- Nhieät ñoä thích hôïp ñeå naám phaùt trieån 20 – 250C.

3.3. Heùo ruõ traéng goác3.3. Heùo ruõ traéng goác ( ( Sclerotium rolfsii)Sclerotium rolfsii)

- Beänh xuaát hieän ôû caùc giai ñoaïn sinh tröôûng cuûa caây vaø gaây haïi treân thaân, goác saùt maët ñaát. Veát beänh ôû goác coù maøu naâu nhaït vaø thöôøng coù taûn naám traéng xoáp. Beänh thöôøng laøm muïc naùt lôùp voû bao quanh thaân. - Naám naûy maàm thích hôïp ôû nhieät ñoä 25 – 300C. - Beänh phaùt sinh gaây haïi naëng trong ñieàu kieän nhieät ñoä, aåm ñoä cao.

•3.4. Bieän phaùp phoøng tröø:3.4. Bieän phaùp phoøng tröø:- Choïn gioáng saïch beänh.- Choïn gioáng saïch beänh.- Luaân canh caây troàng. - Luaân canh caây troàng. - Khoâng töôùi nöôùc quaù aåm.- Khoâng töôùi nöôùc quaù aåm.- Troàng caây ôû nhöõng chaân ñaát - Troàng caây ôû nhöõng chaân ñaát cao raùo, deã thoaùt nöôùc.cao raùo, deã thoaùt nöôùc.- Veä sinh ñoàng ruoäng vaø xöû lyù - Veä sinh ñoàng ruoäng vaø xöû lyù ñaát baèng sunfat ñoàng ñaát baèng sunfat ñoàng (3kg/1000m(3kg/1000m22).).- Söû duïng luaân phieân caùc loaïi - Söû duïng luaân phieân caùc loaïi thuoác nhö: Ridomil MZ 72WP, thuoác nhö: Ridomil MZ 72WP, Validacin 5SP, Monceren 250SC, Validacin 5SP, Monceren 250SC, Topsin M 70WP.Topsin M 70WP.

4. Beänh heùo xanh vi khuaån 4. Beänh heùo xanh vi khuaån (Pseudomonas solanacearum(Pseudomonas solanacearum).).

4.1. Trieäu chöùng: - Beänh naøy gaây haïi treân ôùt,

caø chua vaø khoai taây ñeàu bieåu hieän trieäu chöùng töông töï nhau. ÔÛ khoai taây beänh thöôøng xuaát hieän ôû giai ñoaïn taïo cuû, coøn ôùt vaø caø chua thì beänh thöôøng xuaát hieän naëng thôøi kyø ra hoa, taïo quaû.

- Thöôøng ban ñaàu caây coù bieåu Thöôøng ban ñaàu caây coù bieåu hieän heùo, sau ñoù phuïc hoài vaøo hieän heùo, sau ñoù phuïc hoài vaøo ban ñeâm. Sau vaøi ngaøy thì caây ban ñeâm. Sau vaøi ngaøy thì caây cheát khoâng phuïc hoài ñöôïc nöõa, cheát khoâng phuïc hoài ñöôïc nöõa, laù khoâng chuyeån maøu vaøng. laù khoâng chuyeån maøu vaøng. - Phaàn bò beänh coù gioït dòch nhaày - Phaàn bò beänh coù gioït dòch nhaày chöùa nhieàu vi khuaån.chöùa nhieàu vi khuaån. 4.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt 4.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt trieån:trieån:- Nhieät ñoä 30-35- Nhieät ñoä 30-3500C. Toàn taïi laâu C. Toàn taïi laâu trong ñaát vaø lan truyeàn qua haït trong ñaát vaø lan truyeàn qua haït gioáng, caây beänh vaø duïng cuï.gioáng, caây beänh vaø duïng cuï.

4.3. Bieän phoøng tröø4.3. Bieän phoøng tröø - Söû duïng haït gioáng saïch beänh.- Söû duïng haït gioáng saïch beänh.- Ñaát duøng laøm vöôøn öôm phaûi - Ñaát duøng laøm vöôøn öôm phaûi choïn “ñaát saïch”. choïn “ñaát saïch”. - Veä sinh ñoàng ruoäng sau thu - Veä sinh ñoàng ruoäng sau thu hoaïch.hoaïch.- Duøng nguoàn nöôùc khoâng nhieãm - Duøng nguoàn nöôùc khoâng nhieãm beänh ñeå töôùi.beänh ñeå töôùi.- Luaân canh caây troàng.- Luaân canh caây troàng.- Boùn phaân caân ñoái, taêng cöôøng - Boùn phaân caân ñoái, taêng cöôøng boùn phaân höõu cô.boùn phaân höõu cô.- Söû duïng thuoác goác ñoàng ñeå - Söû duïng thuoác goác ñoàng ñeå phoøng tröø beänh nhö: Champion phoøng tröø beänh nhö: Champion 77WP, Kasuran 47WP, ñoàng +voâi. 77WP, Kasuran 47WP, ñoàng +voâi.

5. Beänh ñoám vi khuaån5. Beänh ñoám vi khuaån((Xanthomonas Xanthomonas Campestris)Campestris)

5.1. Trieäu chöùng:- Beänh gaây haïi treân laù, thaân vaø quaû töø khi

caây coøn nhoû ñeán khi thu hoaïch.- Treân laù veát beänh laø nhöõng ñoám nhoû trong

môø daïng gioït daàu, sau chuyeån maøu naâu ñen, xung quanh maàu vaøng. Phaàn giöõa ñoám beänh khoâ daàn vaø thöôøng bò raùch.

- Treân thaân veát beänh coù maøu xanh toái, khoâng coù hình daïng nhaát ñònh, nhìn hôi öôùt, veà sau choã veát beänh coù maøu naâu vaø khoâ ñi.

- Treân quaû veát beänh laø nhöõng ñoám nhoû, maøu naâu ñen, öôùt, hôi nhoâ leân maët quaû coøn xanh. Treân quaû chín beänh taïo thaønh nhöõng quaàng maøu xanh ñaäm, öôùt, ñöôøng kính 3-6mm, beà maët veát beänh bò loeùt vaø saàn suøi, chæ ôû voû maø khoâng aên saâu vaøo trong quaû, veà sau bò khoâ vaø deã bong troùc ra.

4.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt trieån:

- Nhieät ñoä 300C. Toàn taïi trong haït gioáng vaø ñaát.

4.3. Bieän phaùp phoøng tröø- Duøng haït gioáng saïch beänh- Veä sinh ñoàng ruoäng.- Phun caùc loaïi thuoác coù goác ñoàng.

6.Beänh ñoám voøng 6.Beänh ñoám voøng (naám (naám Alternaria solani)Alternaria solani)

6.1. Trieäu chöùng: - Beänh gaây haïi caùc giai ñoaïn sinh tröôûng vaø treân caùc boä phaän cuûa caây.- Treân laù: veát beänh thöôøng xuaát hieän ñaàu tieân ôû caùc laù giaø phía döôùi, sau lan daàn leân caùc laù treân. Veát beänh hình troøn hoaëc coù caïnh, maøu naâu saãm, treân ñoù coù caùc voøng troøn ñoàng taâm, maøu ñen.- Treân quaû: veát beänh xuaát hieän ñaàu tieân ôû cuoáng hoaëc tai quaû, hình troøn maøu naâu saãm, hôi loõm xuoáng vaø cuõng coù voøng ñoàng taâm maøu ñen.

- Treân thaân: veát beänh maøu naâu, hôi loõm vaø coù ñöôøng troøn ñoàng taâm.

6.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt 6.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt trieån:trieån: - Nhieät ñoä vaø aåm ñoä cao.- Nhieät ñoä vaø aåm ñoä cao.6.3. Bieän phaùp phoøng tröø6.3. Bieän phaùp phoøng tröø- Duøng gioáng khaùng beänh- Duøng gioáng khaùng beänh- Luaân canh- Luaân canh- Veä sinh ñoàng ruoäng- Veä sinh ñoàng ruoäng- Duøng caùc loaïi thuoác: Mancozeb, - Duøng caùc loaïi thuoác: Mancozeb, Zineb, Champion 77WP, Ridomil MZ Zineb, Champion 77WP, Ridomil MZ 72WP, Topsin M 70WP, Antracol 72WP, Topsin M 70WP, Antracol 70WP…70WP…

7. Beänh xoaên laù7. Beänh xoaên laù

7.1. Trieäu chöùng:- Beänh xuaát hieän töø khi caây coøn

nhoû cho tôùi khi thu hoaïch, phoå bieán nhaát khi caây baét ñaàu ra hoa.

- Caây bò beänh laù bieán maøu vaøng nhaït trong khi gaân laù coøn xanh taïo thaønh nhöõng veát xanh vaøng loang loå, laù nhoû laïi, nhaên nheo vaø thoâ cöùng, caùc laù ngoïn bò xoaên, caây sinh tröôûng keùm, thaáp nhoû.

7.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt trieån:

- Nhieät ñoä 20-300C, thôøi tieát aám aùp.

7.3. Bieän phaùp phoøng tröø- Duøng gioáng khaùng beänh- Veä sinh ñoàng ruoäng- Nhoå boû caây beänh.- Tröø coân truøng chích huùt laø

moâi giôùi truyeàn beänh.

8.Tuyeán truøng haïi reã8.Tuyeán truøng haïi reã ((Meloidogyne spp)Meloidogyne spp)

8.1. Trieäu chöùng - Chích huùt reã caây taïo ra caùc khoái u cuûa reã laøm aûnh höôûng ñeán khaû naêng huùt dinh döôõng cuûa caây daãn ñeán caây phaùt trieån chaäm, coøi coïc, taïo ñieàu kieän cho caùc vi khuaån taán coâng.

8.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt trieån- Nhieät ñoä 26-280C. Lan truyeàn theo

doøng nöôùc tieâu, caây gioáng, phaân boùn.

8.3. Bieän phaùp phoøng tröø8.3. Bieän phaùp phoøng tröø- Veä sinh ñoàng ruoäng- Veä sinh ñoàng ruoäng- Luaân canh caây troàng - Luaân canh caây troàng - Xöû lyù ñaát baèng Vimoca 20ND, - Xöû lyù ñaát baèng Vimoca 20ND, Mocap 10G, Sincocin 0.56SL..Mocap 10G, Sincocin 0.56SL..

9. Beänh thaùn thö (thoái traùi ôùt 9. Beänh thaùn thö (thoái traùi ôùt chín): chín): (naám(naám Colletotrichum spp.)Colletotrichum spp.)

9.1. Trieäu chöùng: - Beänh gaây haïi caû treân laù, thaân vaø

quaû.- Treân laù: Veát beänh thöôøng xuaát

hieän treân laù giaø, veát beänh laø nhöõng ñoám nhoû, öôùt, loõm xuoáng vaø lan nhanh. Coù maøu ñoû naâu, xung quanh vieàn naâu nhaït.

- Treân thaân:beänh taïo thaønh caùc veát chaùy maøu naâu.

- Treân quaû: Veát beänh coù caùc ñöôøng gôø nhaên nheo, khoâ vaø loõm xuoáng.

9.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt 9.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt trieåntrieån- Thôøi tieát aåm öôùt. Toàn taïi trong - Thôøi tieát aåm öôùt. Toàn taïi trong haït gioáng, taøn dô, duïng cuï.haït gioáng, taøn dô, duïng cuï.9.3. Bieän phaùp phoøng tröø:9.3. Bieän phaùp phoøng tröø: - Veä sinh ñoàng ruoäng. - Veä sinh ñoàng ruoäng. - Luaân canh ôùt vôùi moät soá caây - Luaân canh ôùt vôùi moät soá caây troàng khaùc hoï. troàng khaùc hoï. - Traùnh toån thöông cho traùi khi - Traùnh toån thöông cho traùi khi haùi, loaïi boû traùi coù daáu hieäu bò haùi, loaïi boû traùi coù daáu hieäu bò beänh. beänh. - Duøng thuoác: Anvil 5SL hoaëc - Duøng thuoác: Anvil 5SL hoaëc Dithane M45, Sumi-eight 12.5WP Dithane M45, Sumi-eight 12.5WP hoaëc Topsin M 70WP, Vithi M 70 BTN, hoaëc Topsin M 70WP, Vithi M 70 BTN, Score 250EC, Carbendazim…Score 250EC, Carbendazim…

10. Beänh gheû cuû khoai taây10. Beänh gheû cuû khoai taây(vi khuaån (vi khuaån Actinomyces Actinomyces scabies)scabies)

10.1. Trieäu chöùng- Treân cuû veát beänh xuaát hieän

nhöõng ñoám nhoû maøu naâu, veà sau veát beänh lôùn daàn, ôû giöõa loõm xuoáng, coøn xung quanh loài leân, saàn suøi, khoâ nhö goã.

10.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt trieån:

- Nhieät ñoä 25-300C, trong moâi tröôøng kieàm. Toàn taïi raát laâu trong cuû beänh vaø lan truyeàn qua xaây xaùt.

10.3. Bieän phaùp phoøng tröø- Khoâng duøng cuû khoai beänh

laøm gioáng.- Luaân canh caây troàng- Ñieàu chænh pH thích hôïp.- Tröôùc khi baûo quaûn coù theå

nhuùng cuû trong dung dòch thuoác goác ñoàng trong 1-2 giôø. Baûo quaûn cuû nôi khoâ raùo, thoaùng maùt.

11. Beänh thoái öôùt cuû khoai taây11. Beänh thoái öôùt cuû khoai taây(vi khuaån (vi khuaån Erwinia Erwinia carotovora)carotovora)

11.1. Trieäu chöùng:- Cuû bò beänh thoái öôùt voû thöôøng

chuyeån maøu naâu-naâu saãm, cuû meàm. Treân beà maët cuû beänh, ôû phaàn moâ beänh ñoâi khi thaáy coù boït nöôùc maøu vaøng, muøi thoái, khoù ngöûi. Neáu caét cuû beänh seõ thaáy thòt cuû bò thoái naùt, coù maøu vaøng naâu.

11.2. Ñieàu kieän phaùt sinh, phaùt trieån:- Nhieät ñoä 30-350C, aåm ñoä cao. Xaâm

nhieãm qua veát thöông.

11.3. Bieän phaùp phoøng tröø- Luaân canh trieät ñeå.- Xöû lyù ñaát baèng sunfat

ñoàng. - Ngaâm cuû trong nöôùc voâi

20% hoaëc dung dòch Bordeaux trong 20 phuùt, phôi naéng 1 ngaøy tröôùc khi baûo quaûn.

- Baûo quaûn trong ñieàu kieän khoâ maùt vaø thoaùng gioù.

- Thöôøng xuyeân kieåm tra ñeå loaïi boû cuû bò thoái.