PËRGJEGJËSIA SOCIALE E

KORPORATËS (BIZNESIT) SI

NJË NGA SHTYLLAT E

ZHVILLIMIT TË

QËNDRUESHËM NË SHQIPËRI

MANUELA MECE, ANILA VENDRESHA

PËRGJEGJËSIA SOCIALE KALON PËRTEJ ETIKËS SEPSE NU KA TË

BËJË VETËM ME PLOTËSIMIN E DETYRIMEVE POR KA TË BËJË ME NJË ZGJEDHJE TË PËRGJEGJSHME DHE TË VAZHDUESHME TË BIZNESIT PËR TË KONTRIBUAR JO VETËM PËR TË VEPRUAR NË MËNYRË ETIKE POR EDHE PËR TË KONTRIBUAR NË ZHVILLIMIN EKONOMIK DHE PËRMIRËSIMIN E JETËS SË PUNONJËSVE DHE FAMILJEVE TË TYRE SI DHE TË GJITHË KOMUNITETIT LOKAL E TË GJITHË SHOQËRISË.

(THE ËORLD BUSINESS COUNCIL FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT, LORD HOLME AND RICHARD ËATTS “MAKING GOOD BUSINESS SENSE”).

PËRGJEGJËSIA SOCIALE HARMONIZON INTERESA TË EKONOMISË, SHOQËRISË E MJEDISIT, TË INDIVIDIT, BIZNESIT DHE KOMUNITETIT

DHE KONKRETIZOHET KUR ZBATOHET PREJ BIZNESIT, SHOQËRISË E SHTETIT – PRA PREJ NE TË GJITHËVE

BIZNESI KA BURIMET DHE MJETET QË I MUNDËSOJNË PËRMBUSHJEN E PËRGJEGJËSISË SOCIALE DUKE PASUR NJË IMPAKT TË RËNDËSISHËM NË SHOQËRI

TRE JANË PERIUDHAT HISTORIKE QË SPIKASIN E PËRGJATË SË CILAVE NATYRA E MARDHËNIEVE TË BIZNESIT ME SHOQËRINË KA NDRYSHUAR DUKSHËM

•REVOLUCIONI INDUSTRIAL

•MODELI I MIRQËNIES SOCIALE TË SHTETIT NË MESIN E SHEKULLIT XX

•GLOBALIZIMI

GLOBALIZIMI

KA ZGJERUAR GJEOGRAFINË E IMPAKTIT SOCIAL TË KORPORATAVE

KA PËRFSHIRË VENDE QË E KISHIN TË RREGULLUAR KËTË MARDHËNIE PËRMES NORMAVE TË TYRE SHOQËRORE

KA KRIJUAR HAPSIRË QË TË MIRAT PUBLIKE TË KRIJUARA NGA KORPORATA TË PËRGJEGJËSHME TË PREKIN EDHE VENDE MË PAK TË ZHVILLUARA DUKE KRIJUAR NJË MJEDIS BIZNESI ETIK MES AKTORËVE NË KËTO SHOQËRI – NDOSHTA KUJDES PËR IMAZHIN E TYRE!

GLOBALIZIMI

ZBATIMI I PËRGJEGJSHMËRISË NGA KORPORATAT NDËRKOMBËTARE NË VENDET PAK TË ZHVILLUARA TEJKALON FUQINË NEGOCIUESE TË QEVERIVE TË KËTYRE VENDEVE DHE TË SHOQËRISË CIVILE NDËRSA KONSUMATORI NUK KA SHUMË ZGJEDHJE

HAPSIRA E BIZNESIT PËR TË ADOPTUAR PËRGJEGJSHMËRINË SOCIALE DHE SJELLJEN ETIKE VARET SHUMË PREJ TIJ SEPSE PARTNERI PUBLIK NUK ËSHTË NË POZITËN E TIJ TË PLOTË LEGALE DHE FINANCIARE.

• SHTETET E MËDHA KANË LEGJISLACION QË JU PARAPRIN BIZNESEVE DHE MUNDËSINË TA ADOPTOJNË ATË

• KONSUMATORËT E VENDEVE TË ZHVILLUARA KANË SHUMË ZGJEDHJE DHE JANË TË NDJESHËM NDAJ BIZNESEVE ME PËRGJEGJSHMËRI SOCIALE, KËSHTU QË BASHKË ME GRUPET E INTERESIT I MBAJNË NË PRESION BIZNESET QË TË SILLEN NË MËNYRË ETIKE DHE TË BEJNË MË SHUMË AKSIONE SOCIALE QOFTË EDHE PËR TË FORCUAR IMAZHIN E TËRHEQUR KLIENTË - MJETI JUSTIFIKON QËLLIMIN

• SHTETET E VARFËRA NUK KANË MUNDËSI TË HARTOJNË NJË LEGJISLACION TË FORTË DHE AQ MË PAK JANË NË GJENDJE TË MONITOROJNË ZBATIMIN NGA KORPORATAT NDËRKOMBËTARE APO TË NEGOCIOJNË PËR TO. TË NJËJTËN PAMUNDËSI KANË EDHE KONSUMATORËT APO GRUPET E TJERË TË INTERESIT.

• SHUMË HERË PËRGJEGJËSIA SOCIALE E KORPORATAVE MINIMIZOHT DHE CDO AKSION NORMAL APO REKLAMË IMAZHI PRITET ME ENTUZIAZËM

• NË PERCEPTIMIN BAZË TË BIZNESIT PËRGJEGJËSIA SOCIALE SI CDO INVESTIM DUHET TË KTHEJË BENEFITET PËR KOMPANINË KUR BËHET PËR TË PËRMIRSUAR IMAZHIN, SPONSORIZUAR AKTIVITETE AFËR INTERESIT TË VET KOMPANISË APO PËR TË BINDUR QEVERITË E VENDEVE KU OPEROJNË . PRA QËLLIMI FUNDËM ËSHTË FITIMI

• CDO AKTIVITET ME QËLLIM TË MIRË NË KUADRIN E PËRGJEGJËSISË SOCIALE NUK ËSHTË DETYRIMISHT I ORIENTUAR DREJT ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM. EDHE NË RASTIN MË TË MIRË ËSHTË I ORIENTUAR NGA ALTRUIZMI APO DËSHIRA E MIRË E SIPËRMARRËSVE APO DREJTUESVE TË BIZNESIT TË PËRGJEGJSHËM.

ZHVILLIMI QËNDRUESHËMSËRISH PËR FITIM APO PËR ZHVILLIM

PRANDAJ PËR TË KRIJUAR NJË KUADËR DHE NJË INSTRUMENT SI PËR BIZNESIN DHE PËR SEKTORIN PUBLIK VENDE TË NDRYSHME OPEROJNË PËRMES

NJË QASJE TË QARTË PËR ZHVILLIMIN E QËNDRUESHËM (STRATEGJI)

& NJË QASJE TË QARTË PËR PËRGJEGJËSINË SOCIALE

• KUADRI RREGULLATOR I MJEDISIT, MBROJTJES SË KONSUMATORIT, TË DREJTAVE TË PUNËS, ETJ., GARANTOJNË BAZËN E PËRGJEGJSHMËRISË PËRKUNDREJT SHOQËRISË DHE INDIVIDIT.

• KUADRI LIGJOR, DHE I POLITIKAVE NË EUROPË MBËSHTET NË MËNYRË EKSPLICITE PRAKTIKAT E PËRGJEGJËSISË SOCIALE.

ZHVILLIMI QËNDRUESHËM

PËRGJEGJËSIA SOCIALE NË BE

• PËRGJEGJËSIA SOCIALE NË BASHKIMIN EUROPIAN NUK ËSHTË MONOPOL I KORPORTËS POR I BIZNESIT TË SHUMLLOJSHËM DHE AKTORËVE TË TJERË PËRFSHIRË SHTETIN.

• BELGJIKA, EKONOMIA E TË CILËS DOMINOHET NGA SME QË KONTRIBUOJNË RRETH 70% TË PPB-SË, E KA MBËSHTETJEN E SME–VE, RRITJEN E TRANSPARENCËS DHE ASISTENCËN FINANCIARE SI PJESË TË POLITIKAVE PUBLIKE DHE E KA TË SHPREHUR NË PLANIN E VEPRIMIT FEDERAL PËR PËRGJEGJËSINË SOCIALE.

PËRGJEGJËSIA SOCIALE NË BE

• PËRGJEGJËSIA SOCIALE JASHTË KUFIJVE TË VENDIT. SME–TË NË DANIMARKË REALIZOJNË MË SHUMË SE 50% (IMPORTE DHE EKSPORTE) TË TË GJITHË TREGTISË DANEZE ME VENDET NË ZHVILLIM. PËR PASOJË POLITIKAT E PËRGJEGJËSISË SOCIALE KANË NË FOKUS INICIATIVA NDËRKOMBËTARE. KOMPANITË DANEZE GJITHNJË E ME SHUMË ZBATOJNË UDHËZUESIN PËR KOMPANITË MULTINACIONALE TË OECD APO UN GLOBAL COMPACT,

• QEVERIA HOLLANDEZE SYNON FORCIMIN E DIPLOMACISË NDËRKOMBËTARE PËRGJEGJËSIA SOCIALE, P.SH. DUKE DETYRAUR QË OPERACIONET TREGTARE TE KOMPANIVE HOLLANDEZE NË BOTË TË KRYHEN SIPAS UDHËZUESVE TË OECD.

• SUEDIA DHE FINLANDA GJITHASHTU MBËSHTESIN FORT INICIATIVAT NDËRKOMBËTARE DHE NXISIN DIALOG NDËRKOMBËTAR PËR ZBATIMIN E PËRGJEGJËSIA SOCIALE NË VENDET NË ZHVILLIM.

• NË VITIN 2010 QEVERIA SPANJOLLE APROVOI LIGJIN E EKONOMISË SË QËNDRUESHME. LIGJI PËRFSHIN NJË SËRË MASASH LIDHUR ME PËRGJEGJËSINË SOCIALE SI ATO LIDHUR ME TRANSPARENCËN, BËRJEN PUBLIKE TË PËRFITIMEVE TË MENAXHERËVE TË KOMPANIVE PUBLIKE POR EDHE PRIVATE, SI DHE ORIENTON STIMUJT PËR SME NËSE APLIKOJNË PARIMET E PËRGJEGJËSISË SOCIALE.

PËRGJEGJSHMËRIA SOCIALE NË SHQIPËRI• KONCEPTI ËSHTË ENDE I RI

• KONSUMATORËT KANË ZGJEDHJE TË LIMITUARA PËR TË MARRË PRODUKTET E SHËRBIMET ETIKE

• PUNONJËSIT E KANË FORCËN PËRFAQSUESE SHUMË TË ULËT

• QEVERIA KA FUQI NEGOCIUESE TË KUFIZUAR SEPSE ËSHTË SHUMË E INTERESUAR TË THITHË INVESTIME TË HUAJA

• SHOQËRIA CIVILE PA ZË TE FORTË NDAJ BIZNESIT (OJF VERSUS OJQ)

• EKZISTON NJË PAQARTËSI MIDIS BIZNESIT SOCIAL, PËRGJEGJËSISË SOCIALE DHE FILANTROPISË

NXITJA PËRGJEGJËSISË SOCIALE NË SHQIPËRI• STRATEGJI TË PËRAFRUAR ME EUROPËN PËR PËRGJEGJËSIA SOCIALE

PËRFSHIRË LIGJET QË MBËSHTESIN BIZNESET TË INVESTOJNË NË VEPRIMTARI SOCIALE

• CËSHTJA THEMELORE PËR QEVERITË E BE NË KONTEKSTIN E PËRGJEGJËSIA SOCIALE ËSHTË POZICIONIMI I PËRGJEGJËSIA SOCIALE NË STRUKTURËN QEVERISËSE. NË TË SHUMTËN E RASTEVE DISA PJESE TË STRUKTURËS SË SHTETIT PËRFSHIHEN NË PËRGJEGJËSIA SOCIALE, POR VETEM NJË STRUKTURË DREJTON POLITIKAT PUBLIKE TË PËRGJEGJËSIA SOCIALE, DEPARTAMENTET QË MERREN ME CËSHTJE SOCIALE E TË PUNËS TË EKONOMISË APO PUNËVE TË JASHTËME.

NXITJA PËRGJEGJËSISË SOCIALE NË SHQIPËRI• PËR SHQIPËRINË KA RËNDËSI TË KETË NJË ZGJEDHJE TË NDËRGJËGJËSHME

PËR TA MBËSHTETUR STRATEGJIKISHT PËRGJEGJËSINË SOCIALE QOFTË ME LEGJISLACION E PROGRAM, QOFTË ME STRUKTURA TË DEDIKUARA SHTETËRORE

• PROGRAMET PËR PËRGJEGJËSINË SOCIALE NE NIVEL KOMUNITAR DUHET T’I NGARKOHEN GJITHMONË E ME SHUMË OJF LOKALE VISAVIS AGJENCIVE NDERKOMBETARE. KJO RRIT TË KUPTUARIT NGA POPULLSIA DHE FORCËN E PRESIONIT QË BËHET BRENDA VENDIT PER BIZNESE ME PËRGJEGJËSINË SOCIALE